ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ: ΦΟΡΕΙΣ, ΠΟΛΙΤΙKH & ΠΡOΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Αλέξανδρος Κ. ΚολοβόςΕπίκουρος Καθηγητής ΣΙΤαξίαρχος Πολεμικής Αεροπορίας (ε.α.)

Ευρώπη και Ελλάδα: Φορείς, Πολιτική & Πρόγραμμα για το Διάστημα

• Εφαρμογές Διαστήματος στο Πλαίσιο της Ασφάλειας και Άμυνας

• Ευρώπη και Διάστημα – Πολιτική και Πρόγραμμα

• Η Ελληνική Πραγματικότητα

• Φέρνοντας το Διάστημα στη Γη : Οι Προκλήσεις

Ι. Εφαρμογές Διαστήματος στο Πλαίσιο της Ασφάλειας και Άμυνας

• Παρατήρηση της Γης

• Αναγνώριση

o Πληροφοριακή Υποστήριξη

o Λοιπές Επιχειρησιακές χρήσεις

• Μετεωρολογία

• Τηλεπικοινωνίες

• Πλοήγηση

• Υποκλοπή Σημάτων

• Έγκαιρη Προειδοποίηση

• Έρευνα-Διάσωση

Πληροφοριακή Υποστήριξη Ξεκίνησε από Εμπορικές Εικόνες και καταλήγει σε video

Πληροφοριακή Υποστήριξη από Εμπορικές Εικόνες

HELLENIC AIR FORCE ACADEMY

Πληροφοριακή ΥποστήριξηΕντοπισμός Υποδομών Ζωτικής Σημασίας

Πληροφοριακή Υποστήριξη Επιτήρηση Συνόρων

Λοιπές Επιχειρησιακές χρήσεις:Σχεδίαση Αποστολών

Λοιπές Επιχειρησιακές χρήσεις:Προετοιμασία με Εικονικές

Τρισδιάστατες Πτήσεις

Δορυφορικές Υποκλοπές(SIGINT=COMINT+ELINT)

Δορυφορικά Συστήματα Επικοινωνιών

Δορυφορικά Συστήματα Εντοπισμού Θέσης-Πλοήγησης

Δορυφορικά Συστήματα Έγκαιρης Προειδοποίησης

Δορυφορικά Συστήματα Μετεωρολογίας

Δορυφορικά Συστήματα Έρευνας – Διάσωσης

Οι Δραστηριότητες στο Τομέα του Διαστήματος αναπτύσσονται στην Ευρώπη σε τρία διαφορετικά επίπεδα:

• Στο Εθνικό επίπεδο (και στις επιμέρους πολυμερείς συνεργασίες τους)

• Σε διακυβερνητικούς οργανισμούς: o Ευρωπαικός Οργανισμός Διαστήματος (ESA)o Eumetsat

• Αρχικά στο επίπεδο της ΔΕΕ και μετά στην Ευρωπαϊκή Ένωση

ΙΙ. Ευρώπη και Διάστημα – Πολιτική και Πρόγραμμα

ΙΙ. Ευρώπη και Διάστημα – Πολιτική και ΠρόγραμμαΤο Εθνικό Επίπεδο

ΙΙ. Ευρώπη και Διάστημα – Πολιτική και ΠρόγραμμαΤο Εθνικό Επίπεδο

ΙΙ. Ευρώπη και Διάστημα – Πολιτική και Πρόγραμμα

Το Εθνικό Επίπεδο

HELLENIC AIR FORCE

ACADEMY20

ΙΙ. Ευρώπη και Διάστημα – Πολιτική και

Πρόγραμμα

Η ΔΕΕ, μετά τα μαθήματα που πήρε από τη συμμετοχή της Ευρώπης στον Περσικό Πόλεμο (1990-91), όπου οι ευρωπαίοι αποδείχθηκαν «τυφλοί & κουφοί» και βασίζονταν στις ΗΠΑ να τους ενημερώσουν, αποφάσισαν:

• Το 1992 τη συγκρότηση του Δορυφορικού Κέντρου για φωτοερμηνεία-ανάλυση δορυφορικών Εικόνων (Από το 2002 το SatCen ανήκει στην ΕΕ και έχει και ελληνική παρουσία).

• Την εκπόνηση Μελετών Σκοπιμότητας για την ανάπτυξη ενός αυτόνομου ευρωπαϊκού δορυφορικού προγράμματος επιτήρησης της γης.

Ευρώπη και Διάστημα

Η Συμβολή ΠΑ στη Πολιτική Διαστήματος της ΔΕΕRome Declaration, WEU Council of Ministers,

Rome, 16-17 November 1998

HELLENIC AIR FORCE

ACADEMY22

European Space Agency (ESA).

Ευρώπη και Διάστημα: Το Διακυβερνητικό Επίπεδο

HELLENIC AIR FORCE

ACADEMY23

European Space Agency (ESA)

Ευρώπη και Διάστημα: Το Διακυβερνητικό Επίπεδο

HELLENIC AIR FORCE

ACADEMY 24

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο κύριος δρών σε θέματα της Πολιτικής για το Διάστημα. Μέχρι τη δεκαετία του ‘90, η Πολιτική της ΕΕ εστιάζονταν στους τομείς μεταφορών, περιβάλλοντος, έρευνας κλπ. Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ενίσχυσε τις πολιτικές φιλοδοξίες της ΕΕ:

• Το 1993: Η Συνθήκη του Maastricht, καθόρισε τη Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ-CFSP)

• 1999: Το Ε. Συμβούλιο στη Κολωνία συγκρότησε την Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ/ESDP-σήμερα ΚΠΑΑ/CSDP) ως τον επιχειρησιακό κλάδο της ΚΕΠΠΑ

Όμως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για το Διάστημα(2000) δεν έκανε καμία μνεία στις ανωτέρω Πολιτικές

Ευρώπη και Διάστημα

HELLENIC AIR FORCE

ACADEMY25

Ευρώπη και Διάστημα

Στις αρχές του 2000, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ESA, ανέπτυξαν:

• Μία Στρατηγική Διαστήματος της ΕΕ• Ένα Πρόγραμμα Διαστήματος της ΕΕ, με τα

ακόλουθα δύο σκέλη:o Το πρόγραμμα εντοπισμού θέσης και πλοήγησης Galileo, με

εκτίμηση κόστους 6.3 δις € (πλήρης ανάπτυξη το 2020). o Το πρόγραμμα παρατήρησης γης Global Monitoring for

Environment and Security (GMES, που αργότερα μετονομάστηκε σε Copernicus με εκτίμηση κόστους 4.3 δις € (πλήρης ανάπτυξη το 2020).

Ευρώπη και Διάστημα: H ΕΕ

• Η Ελλάδα συνέβαλλε στην Αναγνώριση του ρόλου του Διαστήματος στην Ασφάλεια και Άμυνα : «Μετά από μία λεπτομερή Μελέτη των στρατιωτικών αναγκών

που εκπονήθηκε από την Ελληνική Προεδρία στις 15 Μαρτίου 2003, η σημασία των διαστημικών εφαρμογών και λειτουργιών αναγνωρίστηκε από το Συμβούλιο στις 19 Μαρτίου 2003». "ESDP and Space ", 11616/3/04

26

Αναγνώριση του ρόλου του Διαστήματος από το υψηλότερο

πολιτικό επίπεδο ΕΕ: Του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

‘ESDP and Space’, Το θεμελιώδες Κείμενο για την ΕΠΑΑ στην ΕΕ

Ευρωπαϊκή Πολιτική Διαστήματος (2007)

• Η Συνθήκη Λισαβώνας θεσμοθετεί το Διάστημα ως μία πρόσθετη πτυχή των πολιτικών της ΕΕ (πχ της γεωργίας ή αλιείας).

• Η ΕΠΔ θέτει ως στρατηγικό στόχο να καλύψει τις ανάγκες της Ασφάλειας και Άμυνας μέσω του Διαστήματος

• Η ΕΠΔ προβλέπει μόνιμο δομημένο διάλογο, συντονισμό και συνέργειες μεταξύ όλων των δρώντων για την αποφυγή επικαλύψεων και εξόδων.

• Ο διάλογος επικεντρώνεται στις απαιτήσεις των χρηστών για:

o Τη σχεδίαση/απόκτηση δορυφορικών

συστημάτων έως

o Την εκμετάλλευση προϊόντων από τους τελικούς χρήστες

Ναυαρχίδες

Προκαταρκτικά Στοιχεία του Προγράμματος Διαστήματος

της ΕΕ

EU Space Policy

(2007)

GALILEOSpace

Situational Awareness

GMES / COPERNICUS

Ασφάλεια και Άμυνα

SATCOMs

?

Τα προγράμματα της ΕΕ έχουν αναπτυχθεί αυτόνομα και όχι ως ένα Σύστημα Συστημάτων. Αυτό δημιουργεί προκλήσεις ολοκλήρωσης των.

Η κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών ΕΕ από το Διάστημα αξιολογήθηκε με βάση την εμπειρία των πολιτικών αποστολών και στρατιωτικών επιχειρήσεων ΕΕ και ιεραρχήθηκε ως ακολούθως:

• Τηλεπικοινωνίες

• Παρατήρηση Γης

• Εντοπισμός Θέσης-Πλοήγηση

Οι ανωτέρω προτεραιότητες δεν είναι αντίστοιχες με αυτές του Προγράμματος της EE ή του ελληνικού ΥΠΕΘΑ

30

Ευρώπη και Διάστημα: Η ΕΕ

IΙΙ. Η Ελληνική Πραγματικότητα

Η Ελλάδα είναι Διαστημική δύναμη. Όμως το Θεσμικό περιβάλλον ανάπτυξης των

σχετικών δραστηριοτήτων είναι «άναρχο»:

• Απουσιάζει μία κεντρική ρυθμιστική εξουσία• Οι φορείς είναι κατακερματισμένοι σε επιμέρους

μονάδες.• Κανένας δεν αναγνωρίζει τον άλλο ως υπέρτερο τους• Δεν υπάρχει συντονισμός ή επιμερισμός κόστους και

προϊόντων• Το ύψος των διαχρονικών επενδύσεων σε εθνικό επίπεδο

είναι άγνωστο.

I

• Εθνικά, οι δραστηριότητες Διαστήματος υλοποιούνται από 3 ξεχωριστούς τομείς:

• Δύο συνεργαζόμενους κυβερνητικούς

• Ένα αυτόνομο ιδιωτικό τομέα

Εθνικής Ασφάλειας

(Άμυνας και

Ασφάλειας)

ΠολιτικόςΙδιωτικός Τομέας

Κυβερνητικός Τομέας

ΙΙΙ. Η Ελληνική Πραγματικότητα

ΙΙΙ. Η Ελληνική Πραγματικότητα

• Υφιστάμενη Δομή της Χώρας:• Κεντρικός Φορέας: Δεν υπάρχει.

o Σημείο εστίασης στο πολιτικό κυβερνητικό τομέα για τα Προγράμματα ΕΕ και ESA,είναι η Γενική Γραμματεία Έρευνας -Τεχνολογίας

• Εθνική Πολιτική Για το Διάστημα: Δεν υπάρχει

• Εθνικό Πρόγραμμα για το Διάστημα: Υπάρχει, χωρίς να είναι καταγεγραμμένο. Κύριες Δράσεις:

o Ο Ιδιωτικός τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος Hellas Sat

o Το Στρατιωτικό Πρόγραμμα Παρατήρησης Γης Helios-2

o Η συμμετοχή στα προγράμματα ΕΕ-ESA-EUMETSAT.

o Η συμμετοχή στα προγράμματα Έρευνας-Διάσωσης

ΙΙΙ. Η Ελληνική Πραγματικότητα

• Οι Ελληνικές Ικανότητες:• Στο Διαστημικό Τομέα:

o Είναι ιδιοκτήτρια του 2,5% του στρατιωτικού δορυφόρου παρατήρησης γης Helios-2

o Έχει διαθέσει τη θέση της στη γεωστατική τροχιά στον ιδιωτικό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο (Hellas Sat -2), και λειτουργεί τον επίγειο σταθμό του στην ελληνική επικράτεια.

ΙΙΙ. Η Ελληνική Πραγματικότητα

• Οι υφιστάμενοι επίγειοι σταθμοί, ανά τομέα:

ΚυΕθνικής Ασφάλειας

ΔΣΕ Helios-2

Πολιτικός ΤομέαςLUT Έρευνας-Διάσωσης

GPS-EGNOS

Πλοήγησης-Εντοπισμού

Ιδιωτικός Τομέας

Hellas Sat(Δωρεάν Διάθεση 2 αναμεταδοτών στο Κυβερνητικό

Τομέα)

EMY

Κυβερνητικός ΤομέαςΚυβερνητικός Τομέας

ΙΙΙ. Η Ελληνική Πραγματικότητα

• Οι Φορείς Ασφάλειας και οι λοιποί κυβερνητικοί Τομείς με συναφή δραστηριότητα

Υπουργείο Προστασίας του

Πολίτη

Υπουργείο Ναυτιλίας

& Νησιωτικής Πολιτικής

ΠολιτικόςΤομέας

Τομέας Εσωτερικής

Aσφάλειας

ΕΛΑΣΠυρο-

σβεστικήΕΥΠ

Λιμενικό (Έρευνα-Διάσωση)

ΥΠΕΚΑ

ΠαιδείαςΓΓΕΤ

Υποδομών(πλοήγηση)

• Τομέας Άμυνας:

• Πολιτική για το Διάστημα (1995-αναθεωρήθηκε το 2007). Στόχοι της:

o Η εκμετάλλευση προγραμμάτων, ιδιαίτερα στους τομείς των επικοινωνιών και της παρατήρησης της γης (με εστίαση στο Helios-2) από το Διάστημα

o Η αυτονομία δεν αναφέρεται ως επιλογή.

o Δεν προβλέπονται συνέργειες

• Επιτελικός Φορέας: Έχει καθοριστεί, με εισήγηση ΠΑ, σε επίπεδο Υπουργείου (ΓΔΠΕΑΔΣ).

• Η Πολιτική υλοποιείται ήδη σε συγκεκριμένο Πρόγραμμα, που δεν έχει καταγραφεί σε ένα ενιαίο θεσμικό κείμενο.

ΙΙΙ. Η Ελληνική Πραγματικότητα

IV. Φέρνοντας το Διάστημα στη Γη : Οι Προκλήσεις

• Σε εθνικό επίπεδο, τη συγκρότηση Επιτροπής «Σοφών» (όπως η ESA) με αντικείμενο την υποβολή προτάσεων σχετικά με:

• Το μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό θεσμών, λειτουργιών και ικανοτήτων που θα πρέπει να αναπτυχθούν

• Τη Πολιτική και Προγράμματος Διαστήματος σε Εθνικό Επίπεδο

• Τη Συγκρότηση Εθνικού Φορέα

• Την εφαρμογή μιας μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας μεταξύ επιμέρους εθνικών φορέων

• Λήψη Απόφασης σε επίπεδο Κυβερνητικής Επιτροπής

IV. Φέρνοντας το Διάστημα στη Γη : Οι Προκλήσεις

Σε επίπεδο ΥΠΕΘΑ:• Σύστημα Helios-2:

• Συνέργειες με Τομέα ασφάλειας για επιτήρηση Συνόρων

• Υποστήριξη των Επιχειρήσεων (3d, simulators, σχέδια)

• Μετά το πέρας του, τι ακολουθεί;

• Πως εκμεταλλεύεται το δωρεάν φάσμα από τον τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο (Hellas Sat -2), η παροχή του οποίου θα αυξάνει;

• Τι γίνεται με την μετεωρολογική υποστήριξη τακτικού πεδίου;

• Τι αλλαγές θα επιφέρει η εκμετάλλευση του συστήματος εντοπισμού θεσης και πλοήγησης Galileo ως προς:o Τα μέσα των ΕΔ;

o Στο τομέα της έρευνας-διάσωσης;

IV. Φέρνοντας το Διάστημα στη Γη : Οι Προκλήσεις

Οι νέες απειλές εθνικής ασφάλειας επιβάλλουν στη χώρα να υιοθετήσει τις δομές που απαιτούνται για μια επιτυχή ολιστική προσέγγιση στο τομέα Ασφάλειας και Άμυνας με βάρος στις ανάγκες των χρηστών.

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες που διαθέτουν σημαντικές δορυφορικές ικανότητες. Οι ικανότητες αυτές δεν ολοκληρώνονται, και διαχέονται μερικά.

Η Ελλάδα έχει πολύ υλικό με δυσανάλογο αντίκτυπο στην υποστήριξη των χρηστών. Η Ελλάδα του αύριο βασίζεται στις αποφάσεις του σήμερα.

• Αντί για συστήματα και τεχνικά χαρακτηριστικά, πρέπει μιλάμε για εφαρμογές για το όφελος των χρηστών.

• Η αλλαγή του τρόπου σκέψης μπορεί να αποδειχτεί ως το πιο σημαντικό εμπόδιο στο να δημιουργηθεί αμεσότερη απόκριση από τα δορυφορικά συστήματα

Το Διάστημα δίνει λύσεις, αλλά οι αποφάσεις λαμβάνονται στη Γη. Προς τούτο απαιτείται ενημέρωση των ληπτών αποφάσεων & εκπαίδευση των χρηστών.