Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

1

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

2

ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΜΟ ΤΗΣ

ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΥΤΕΡΟ

ΣΑΡΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Χρήστος Αναγνώστου Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών

ΕΛΚΕΘΕ

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

3

Όρμος Βουλιαγμένης

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

4

Η γεω-ποικιλότητα του χερσαίου και παράκτιου χώρου

Σαρωνικός κόλπος

Όρμος Βουλιαγμένης

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

5

Ένα ανοιχτό φυσικό σύστημα

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

6

Ακτές Σαρωνικού Το θαλάσσιο μέτωπο μιας μεγάλης

πόλης

Είναι ο χώρος όπου το υγρό στοιχείο, η θάλασσα, συναντά την χερσαία δομημένη από

τον άνθρωπο έκταση

Λεκανοπέδιο Αθηνών

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

7 Λεκανοπέδιο Αθηνών

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

8

Βασικά στοιχεία του ευρύτερου φυσικού συστήματος του Λεκανοπεδίου Αθηνών: -Οι ορεινοί όγκοι, -Οι πρόποδες των ορεινών όγκων, -Το υδρογραφικό δίκτυο, -Οι πεδινές εκτάσεις, -Οι ακτές, -Ο Σαρωνικός κόλπος

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

9

Πόσα βασικά στοιχεία του ευρύτερου φυσικού συστήματος του Λεκανοπεδίου Αθηνών αναγνωρίζουμε;

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

10

Ποια είναι η κατάσταση των βασικών στοιχείων του ευρύτερου φυσικού συστήματος του Λεκανοπεδίου: -Οι ορεινοί όγκοι, -Οι πρόποδες των ορεινών όγκων -Οι πεδινές εκτάσεις, -Οι ακτές, -Ο Σαρωνικός κόλπος

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

11

Οριοθέτηση του θαλάσσιου μετώπου του δομημένου χώρου του Λεκανοπεδίου Από το Πέραμα (στα δυτικά) μέχρι την Βουλιαγμένη (στα νοτιο-ανατολικά).

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

12

Το θαλάσσιο μέτωπο του δομημένου χώρου του Λεκανοπεδίου διακρίνεται σε τρία τμήματα (με τις ιδιαιτερότητες)

Ι ΙΙ

ΙΙΙ

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

13

Το θαλάσσιο μέτωπο από το Φλοίσβο μέχρι την Βουλιαγμένη

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

14

Φάληρο - Άλιμος

Ελληνικό - Γλυφάδα

Βούλα - Βουλιαγμένη

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

15

Φάληρο - Άλιμος

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

16

Ελληνικό - Γλυφάδα

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

17

Βούλα –

Βουλιαγμένη

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

18

Χαρακτηριστικά Α’ Περιοχή Π. Φαλήρου -

Αλίμου

Β’ Περιοχή Ελληνικού - Γλυφάδας

Γ’ Περιοχή Βούλας –

Βουλ/μένης

Σύνολο

Χαρακτηριστικά ακτών

-Μήκος ακτής (γραμμή αέρος) -Μαρίνες -Λιμενίσκοι μικρών σκαφών -Τεχνητό μέτωπο με λιθορριπές -Λιμενικές εγκατ/σεις Ολ. Αγώνων -Περίφραξη (κυρίως ΓΓΑ) -Περίφραξη Αστέρια Γλυφάδας -Περ/ξη Καβούρι, Αστέρ. Βουλ/νης -Κλειστές πλάζ -Εγκαταστάσεις στις ακτές -Ακτές ελεύθερης πρόσβασης

4,6 km 35% 2% 15%

48%

6,7 km 10,5% 7,5%

15% 37% 15%

15%

6,3 km

3%

40% 13% 1% 43%

17,6 km 13,0% 4,5 % 4,0 % 5,5 % 14,0% 5,5% 14,0% 4,5% 0,5% 35,5%

Χαρακτηριστικά χερσαίου παράκτιου χώρου

-Άξονας παραλιακής οδού -Ρέμματα -Πλήρης δόμηση -Ελεύθεροι από την δόμηση χώροι

Σ’ όλο το μήκος Ρέμα

Πικρ/φνης ΝΑΙ

Νεκρ/Μνημ. Ανύπαρκτοι

Σ’ όλο το μήκος

-

ΝΑΙ Παλαιό

αεροδρόμιο Γήπεδα Γκολφ

Στο μισό μήκος ΝΑΙ Πράσινο Βουλ/μένης

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

19

Πρώτα Συμπεράσματα •Για τα πέντε εκατομμύρια κατοίκων του Λεκανοπεδίου είναι ελεύθερο περίπου το 35% του μήκους των ακτών της ζώνης από το Φλοίσβο μέχρι την Βουλιαγμένη •Ευνοούνται οι μειοψηφικές ομάδες που κατέχουν μεγάλα σκάφη αναψυχής (Μαρίνες) ή που εκμεταλλεύονται κλειστές περιοχές [Αστέρια Γλυφάδας, Καβούρι, Αστέρας Βουλ/μένης]. Αυτές οι δραστηριότητες καταλαμβάνουν περίπου το 33% της έκτασης των ακτών της ως άνω ζώνης.

•Οι αθλητικές εγκαταστάσεις έχουν δεσμεύσει σημαντικό τμήμα του μετώπου των ακτών, (14%).

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

20

Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

21 Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

22 Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

23 Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

24 Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

25

Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

26

Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

27 Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

28 Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

29 Περίπατος στις ΝΑ ακτές του Λεκανοπεδίου

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

30

Ο δομημένος χώρος

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

31

Να σώσουμε κάποιες «μνήμες» του πολιτισμού μας

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

32 Να σώσουμε κάποιες «μνήμες» του πολιτισμού μας

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

33 Να σώσουμε κάποιες «μνήμες» του πολιτισμού μας

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

34

Η σημερινή α-αρχιτεκτονική

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

35 Η σημερινή α-αρχιτεκτονική

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

36 Η σημερινή α-αρχιτεκτονική

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

37 Η σημερινή α-αρχιτεκτονική

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

38 Βραβείο α-τεχνίας

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

39 Βραβείο α-τεχνίας

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

40

Τι γίνεται στον όρμο της Βουλιαγμένης

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

41

Όρμος Βουλιαγμένης

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

42

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

43

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

44

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

45

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

46

Η λιμνοθάλασσα της Βουλιαγμένης …. αποτελεί μια μοναδική δομή της φύσης με ιδιαίτερα γεωλογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά. Το οικοσύστημα της λιμνοθάλασσας διαμορφώθηκε από τεκτονικές διεργασίες 2000 χρόνια πριν, όταν …. κατέρρευσε η οροφή μεγάλου υπόγειου σπηλαίου και σχηματίστηκε η λιμνοδολίνη. Η λιμνοθάλασσα παρουσιάζει χαρακτηριστικά ενδημικότητας, εκεί διαβιεί το είδος θαλάσσιας ανεμώνης Paranemonia vouliagmeniensis.

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

47

Οι κακές διαχειριστικές πρακτικές, που έχουν υιοθετηθεί μέχρι σήμερα, όπως: -η υπέρμετρη χρήση της λιμνοθάλασσας ως χώρου αναψυχής, -το μπάζωμα τμημάτων της λίμνης, -η δημιουργία εξέδρας στα όρια της λίμνης, -η ρίψη φερτού υλικού (γωνιώδες χαλίκι) στο βυθό της λίμνης, -η απομάκρυνση των φυκών που αποτελούν τη γενετική δεξαμενή του είδους (τα ανήλικα άτομα της ανεμώνης βρίσκονται προσκολλημένα στον πρώτο κύκλο της ζωής τους πάνω στα φύκια) κ.α. έχουν σαν αποτέλεσμα την μείωση του πληθυσμού του είδους περίπου 50% (σε σχέση με τον αρχικό πληθυσμό που είχε μελετηθεί τη δεκαετία του 1990.

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

48

Το είδος έχει χαρακτηριστεί επίσημα ως τρωτό σύμφωνα με τα κριτήρια της IUCN 2001, 2003 και μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν μέτρα διατήρησης του είδους.

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

49

Βασικό ζητούμενο σήμερα είναι η ανάδειξη και προστασία των αξιών της λίμνης. Πρέπει να αναδειχθούν οι μη χρηστικές αξίες (όπως η αισθητική αξία), αξίες που έρχονται σε αντίθεση με την υπέρμετρη οικονομική εκμετάλλευση, η οποία υποβαθμίζει το φυσικό χώρο και γίνεται με κοινωνικά άνισο τρόπο (ενδεικτικά: είσοδος στον χώρο κολύμβησης 8 ευρώ, τιμή καφέ 4,5 ευρώ).

Πρέπει να αναδειχθούν και οι εσωτερικές αξίες της λίμνης, όπως η αξία ύπαρξης και δυναμικής φυσικής εξέλιξης ενός τέτοιου φυσικού συστήματος χωρίς να παρεμβαίνουμε υποβαθμίζοντας τις φυσικές λειτουργίες. Το χρέος που έχουμε σήμερα είναι να διατηρήσουμε τη λιμνοθάλασσα και για τις επόμενες γενιές. Έτσι το υψηλό εφήμερο κέρδος που βγαίνει σήμερα από την «επιχείρηση αναψυχής», μπορεί να αποτελεί ένα πολύ υψηλό κόστος για τις επόμενες γενιές.

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

50

Σύνοψη – Προβληματισμός - Περίσκεψη

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

51

Φυσικό σύστημα Ανθρωπογενές σύστημα

Χώρος, πόροι

Παραπροϊόντα

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

52

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

53

ΝΑ ΑΤΤΙΚΗ: Το ανθρωπογενές σύστημα Κατοικία -Οικισμοί -Συγκροτήματα κατοικιών Χρήση ακτών – Πρόσβαση σε αυτές -Μη προσβάσιμες ακτές, -Δύσκολα προσβάσιμες ακτές -Ελεύθερες βραχώδεις ακτές, -Ελεύθερες παραλίες Παραγωγικές δραστηριότητες -Πρωτογενής τομέας παραγωγής ανύπαρκτος -Δευτερογενής τομέας παραγωγής υποτυπώδης -Τριτογενής τομέας παραγωγής, κυρίως [ αλλού η απασχόληση και αλλού η κατοικία]

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

54

ΝΑ ΑΤΤΙΚΗ: Το ανθρωπογενές σύστημα Κατανάλωση πόρων -Νερό από Μόρνο ? [σπατάλη, πισίνες, ...] -Ενέργεια από Πτολεμαϊδα ? -Τροφή? από αλλού Παραγωγή Παραπροϊόντων -Υγρά απόβλητα ? που πάνε ? -Στερεά απόβλητα ? που πάνε ?

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

55

ΝΑ ΑΤΤΙΚΗ: Το ανθρωπογενές σύστημα Ας εστιάσουμε !!!!!

Ανθρωπογενείς δραστηριότητες -Έντονη δόμηση Προβλήματα – Επιπτώσεις -Χωρο-αταξία, Μείωση ζωτικού χώρου -Καταστροφή εδαφικού πόρου -Αλλοίωση θαλάσσιου μετώπου, παράκτιων γεωτόπων και γεωποικιλότητας -Διάβρωση ακτών -Διάθεση υγρών αποβλήτων -Διάθεση στερεών αποβλήτων

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

56

Είμαστε ευχαριστημένοι;

Γιατί φτάσαμε εδώ;

Μια σύντομη ματιά στην μεταπολεμική μας ιστορία

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

57

1945 1974 2010

Η πολιτική Ο Διχασμός Η κοινοβουλευτική Δημοκρατία

Η Αγροτική Οικονομία «Η οικοδομή»

Ο τουρισμός

Εμβάσματα Μεταναστών

Εμβάσματα Ναυτικών

Η οικονομία

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

58

1945 1974 2010

Ο πληθυσμός

Η κοινωνία

Οι πολιτικά διωχθέντες

Οι Έλληνες Μετανάστες

Η εσωτερική μετανάστευση

Οι αλλοδαποί Μετανάστες

Η κοινωνία της «Αρπαχτής» και της «Αραχτής»

Οι «Ατλαντες»

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

59

Απόρροια •Διαλυμένη αγροτική οικονομία •Μεταποιητικός τομέας ασήμαντος •«Φτηνιάρικος τουρισμός (tour operators) [ένας λαός σερβιτόρων] •Ξεπούλημα αδιακρίτως της γης (real estate) [οι λαμογιές] •Πληθυσμιακή αστάθεια και αποσυνεκτικο-ποίηση του κοινωνικού ιστού [ανασφάλεια]

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

60

•Το δικαίωμα στην εργασία καταπατημένο σε αίσχιστο βαθμό •Δημόσια υγεία υποβαθμισμένη [με κλονισμένη την εμπιστοσύνη του πολίτη σε αυτή και με αναγκαστική στροφή προς το εκμεταλλευτικό σύστημα της ιδιωτικής υγείας] •Δημόσια παιδεία ανάπηρη με ισχυρά τα δεκανίκια της ιδιωτικής εκπαίδευσης

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

61

•Η χρήση των δημόσιων υποδομών επιτρέπεται μόνο με χαράτσι [διόδια στους δρόμους, εισιτήρια σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, στις παραλίες, κλπ •Αβίωτες πόλεις •Αβίωτη καθημερινότητα •Απαξίωση της πολιτικής •Οι διανοούμενοι στην αφάνεια [«χαραχτηρισμένοι» ως γραφικοί]

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

62

Μπορούμε ως Π(π)ολίτες να αλλάξουμε κάτι;

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

63

Μπορεί να γίνει κάτι; Το ερώτημα δεν τίθεται έτσι Είμαστε πιεσμένοι να κάνουμε κάτι. Είμαστε όντα του φυσικού συστήματος του πλανήτη γη. Ανήκουμε στη χωριστή σφαίρα, τη νοόσφαιρα και είμαστε σε συνεχή αλληλεπίδραση και συμβίωση με τις άλλες σφαίρες (υδρόσφαιρα, ατμόσφαιρα, λιθόσφαιρα, βιόσφαιρα), που μάθαμε να τις λέμε περιβάλλον, έννοια εγωκεντρική όμως, που εννοούμε αυτό που μας περιβάλλει και το οποίο μεταχειριζόμαστε όπως θέλουμε.

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

64

Back to the future

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

65

Από την κοινωνία των αδιεξόδων σε μια αξιοβίωτη κοινωνία

2010 - 2100

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

66

•Από την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία στην αποκεντρωμένη Συμμετοχική Δημοκρατία •Από την οικονομία της διαρκούς ανάπτυξης στις παραγωγικές διαδικασίες για την κοινωνική ευημερία [πρώτα ο πρωτογενής τομέας για την επιβίωση, μετά η προστασία της (βιο)ποικιλότητας, μετά η κοινωνία του δικαίου και μετά η υλική και πνευματική ευημερία.

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

67

•Από την κοινωνία του ανταγωνισμού στην Συναγωνιστική Κοινωνία (σύντροφοι, συνεργάτες, συναγωνιστές, …. ) •Από τη σημερινή βαρβαροποιημένη καθημερινότητα σε ένα πιο πολιτισμένο αύριο

Να πάλλουμε ένα κλαδί πολεμώντας για να υποστηρίξουμε το θώκο μας και για να τον κάνουμε πόλη, με πολίτες, που παράγουν πολιτισμό, και πολιτική. Και τότε θα έχουμε άλλους πολιτικούς και δεν θα χρειαζόμαστε και την police. Πόλη πολυπολιτισμική.

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

68

•Από την χειραγωγημένη, άβουλη, την ατομοποιημένη μη σκεπτόμενη κοινωνία στην κοινωνία των χειραφετημένων, σκεπτομένων και συλλογικώς δρώντων Πολιτών

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

69

Επιβάλλονται

•Ασκήσεις συμμετοχικής Δημοκρατίας

•Ασκήσεις λόγου (λογικής)

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

70

Στόχοι για τις ακτές του ΝΑ Σαρωνικού με χρονικό ορίζοντα το 2100

-Ανάπλαση της παραλίας

-Εκτροπή της παραλιακής αρτηρίας

-Μείωση του συντελεστή δόμησης, κατοικίες βιοκλιματικές το πολύ διώροφες

-Αντί έργων αγορά οικοπέδων και δημιουργία ελεύθερου πρασίνου, κάθε δυο τετράγωνα ένα τετράγωνο πράσινο

-Νερό δεύτερης ποιότητας από την Ψυτάλλεια

-Διαχείριση σκουπιδιών στην πηγή

-Σχεδιάζουμε και υλοποιούμε σταδιακά μια άλλη ενεργειακή συμπεριφορά, ενεργειακή αυτάρκεια

-Διεκδικούμε μικρότερο χρόνο δουλειάς και μορφωνόμαστε διαρκώς

-Δημιουργούμε τοπικό χρηματοπιστωτικό σύστημα

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

71

Αποκαθιστούμε την Ντροπή της

Ψυτάλλειας με το άγαλμα της

Ελευθερίας της Ευρώπης σε κάποιο

τμήμα της ακτής του ΝΑ Σαρωνικού…..

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

72

Σιτοβολώνας Θεά Δήμητρα

Ελαιώνας Θεά Αθηνά

Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Αμπελώνας Θεός Διόνυσος

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

73

SEismic and tsunami risk Assessment and mitigation scenarios in the western HELLenic ARC

SEAHELLARC

Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Ψυτάλλεια WWTP

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

74

SEismic and tsunami risk Assessment and mitigation scenarios in the western HELLenic ARC

SEAHELLARC

Ψυττάλεια

Το μνημείο των νεοελλήνων για να θυμόμαστε την μάχη

της Σαλαμίνας

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

75

Ευχαριστώ