Στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Μοντέλο ο κοινωνικός διάλογος θεωρείται κινητήρια δύναμη για την οικονομική και κοινωνική μεταρρύθμιση, κλειδί για την καλύτερη διακυβέρνηση της, τώρα πλέον διευρυμένης, Ευρωπαϊκής Ένωσης και ζωτικής σημασίας στοιχείο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Προτύπου.

Στο Πρόγραμμα DialogoS+ που εξετάζει τις καλύτερες πρακτικές του κοινωνικού διαλόγου στο τραπεζικό τομέα εννέα κρατών μελών της ΕΕ με την ανάπτυξη μιας συγκριτικής συζήτησης και προοπτικής μπορεί κανείς να αντλήσει ιδέες, αναλύσεις και συμπεράσματα που προέκυψαν από την εκτενή συμμετοχική εκπαίδευση και κατάρτιση που αναπτύχθηκε στα πλαίσια του προγράμματος από όλους τους συμμετέχοντες εταίρους κατά την περίοδο αμέσως πριν από την έκρηξη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αυτή η εμπειρία του κοινωνικού διαλόγου γίνεται πολυτιμότερη στις νέες συνθήκες της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, η οποία έχει επιπτώσεις και στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις στους τραπεζικούς τομείς κάθε οικονομίας και κοινωνίας.

Η εμπειρία του κοινωνικού διαλόγου για τη ρύθμιση των μετασχηματισμών και των αναδιαρθρώσεων των τραπεζικών τομέων σε εννέα παλαιά και νέα κράτη-μέλη της ΕΕ δείχνει ότι, αν και οι κλαδικές εργασιακές σχέσεις παραμένουν κυρίως εθνικές, ο κοινωνικός διάλογος δεν είναι μόνον θεωρία, ή μέρος μιας δεοντολογικής προσέγγισης, αλλά έχει παράσχει αριθμό αξιοπρόσεκτων «καλών πρακτικών» κοινωνικού διαλόγου στους τραπεζικούς κλάδους σε εθνικό επίπεδο.

Οι «καλές πρακτικές» που συνοψίζονται σε αυτήν την έκθεση μπορούν να βοηθήσουν, στο «να μαθαίνει ο ένας από τον άλλον» στην αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων. Στις μισές από τις χώρες που εξετάζονται στο πρόγραμμα, ο κοινωνικός διάλογος έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς ως κινητήρια δύναμη για την οικονομική και κοινωνική μεταρρύθμιση στο τραπεζικό τομέα, με πρακτικές λύσεις που βοήθησαν στη διατήρηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Προτύπου.

Εκ μέρους του INE OTOE ευχαριστούμε όλα τα συνδικάτα και τους αντιπροσώπους τους, που συμμετείχαν με πολύ ενεργό και παραγωγικό τρόπο στη διαμόρφωση και στην ανάπτυξη του προγράμματος DialogoS+, τα αποτελέσματα του οποίου, βοηθούν όλους μας στο να προσδιορισθούν οι καλύτερες πρακτικές του κοινωνικού διαλόγου στους τραπεζικούς τομείς στο εθνικό επίπεδο, και συμβάλλουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση μιας κοινής συνδικαλιστικής προσέγγισης, που δίνει έμφαση στο πως αυτές οι καλύτερες πρακτικές μπορούν να μας βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων.

Σταύρος ΚούκοςΠρόεδρος ΟΤΟΕΠρόεδρος ΙΝΕ-ΟΤΟΕ

DialogoS+DialogoS+@ine.otoe

Ινστιτούτο Εργασίας ΟμοσπονδίαςΤραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος

INE - OTOELabour Institute OTOE

Evaluation of international experience on social dialogue in respect with changes ensuing the new economy in the banking sector and transfer of best practices to new member countries

Funded by: EUROPEAN COMMISSION

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα DialogoS+ αποσκοπεί στην προώθηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Διαλόγου στο Τραπεζικό Κλάδο ως δύναμη καινοτομίας και αλλαγής και στην ενδυνάμωση των δεσμών μεταξύ παλαιών και νέων μελών της Ενωσης. Το πρόγραμμα αξιοποίησε την επιτυχή ολοκλήρωση του προηγούμενου Dialogo.S κάνοντας χρήση νέων εργαλείων και ιδεών. Αξιοποίησε τους επικοινωνιακούς μηχανισμούς της κοινότητας των Ευρωπαϊκών Τραπεζικών Συνδικαλιστικών Οργανώσεων με στόχο την ανταλλαγή σημαντικών εμπειριών και καλύτερων πρακτικών και μετατροπής τους σε χρήσιμη γνώση. Με δεδομένο το περιβάλλον της διεθνούς οικονομικής κρίσης, τα αποτελέσματά του επιδιώκουν να αποτελέσουν όχημα διάγνωσης των συνεπειών της στις εργασιακές σχέσεις και του ρόλου των εργαζομένων.

Για το σκοπό αυτό, εφάρμοσε μία διαδικασία παραγωγής γνώσης και διαβούλευσης πολιτικής με τη βοήθεια της μεθοδολογίας του «Οδικού Χάρτη». Στα πλαίσια του Dialo-goS+, η εφαρμογή του «Οδικού Χάρτη» πραγματοποιήθηκε με συνδυασμό διαφόρων μεθόδων συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, τα οποία προήλθαν από τις διάφορες δραστηριότητες του προγράμματος, όπως η παρουσίαση των εξελίξεων στον Κοινωνικό Διάλογο στα συμμετέχοντα κράτη, η αναφορά βέλτιστων πρακτικών, τα πρακτικά διεθνών συναντήσεων και τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου που συμπληρώθηκε ηλεκτρονικά από τους εργαζομένους.

Με την ανάλυση των πρόσφατων εξελίξεων στους «εθνικούς» τραπεζικούς τομείς με μια συγκριτική οπτική, όσον αφορά τις πρακτικές κοινωνικού διαλόγου, έχουμε συναγάγει ενδιαφέροντα συμπεράσματα, σχετικά με τους διαφορετικούς βαθμούς και τα διαφορετικά στάδια ανάπτυξης του κοινωνικού διαλόγου και των αποτελεσμάτων του στη ρύθμιση της απασχόλησης και των εργασιακών σχέσεων στους τραπεζικούς τομείς σε εννέα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Kαλές Πρακτικές για τον Ευρωπαικό Κοινωνικό Διάλογο στον Τραπεζικό Τομέα και Νέες Προκλήσεις

Αυτή η ανάλυση και η σύγκριση των διαφορετικών εθνικών συστημάτων στην ρύθμιση της απασχόλησης και των εργασιακών σχέσεων στους «εθνικούς» τραπεζικούς τομείς, βασίζονται σε συνεισφορές, που προέρχονται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Η σύγκριση των διαφορετικών εθνικών συστημάτων στην ρύθμιση της απασχόλησης και των εργασιακών σχέσεων στους «εθνικούς» τραπεζικούς τομείς, μας οδήγησε στην ταξινόμησή τους, για αναλυτικούς λόγους, σε τέσσερις ομάδες.

Η πρώτη ομάδα καλών πρακτικών κοινωνικού διαλόγου αφορά σε τρία «παλαιά» κράτη-μέλη της ΕΕ, συγκεκριμένα την Δανία, την Ισπανία, και την Ιταλία. Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ο σχετικά ισχυρός ρόλος των συλλογικών διαπραγματεύσεων στη διαμόρφωση του αποτελεσματικού κοινωνικού διαλόγου στον τραπεζικό τομέα.

Στην Ισπανία εξετάζουμε ως καλή πρακτική την ρύθμιση των επιπτώσεων από Συγχωνεύσεις και Εξαγορές τραπεζών μέσω των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, που παρήγαγαν θεσμικά αποτελέσματα, τα οποία με την σειρά τους ενσωματώθηκαν στην νομοθεσία, όπως στην περίπτωση του νόμου πρόωρης συνταξιοδότησης για τους υπαλλήλους τραπεζών που αποχώρησαν μέσα από την διαδικασία αναδιάρθρωσης του τραπεζικού τομέα.

Στην Ιταλία εξετάζουμε ως καλύτερη πρακτική την ρύθμιση των επιπτώσεων από τις τραπεζικές αναδιαρθρώσεις μέσω των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, οι οποίες θέσπισαν το καινοτόμο και διμερώς συμφωνημένο και διμερώς διαχειριζόμενο «Ταμείο Εισοδηματικής Υποστήριξης»

Στη Δανία θεωρούμε ως καλή πρακτική την σε ενιαίο συνδικαλιστικό πλαίσιο ρύθμιση του τραπεζικού και του ασφαλιστικού τομέα και την ισχυρή επιρροή του κοινωνικού διαλόγου στη διαμόρφωση λύσεων, που βασίζονται στην σύνθεση της ευελιξίας και της ασφάλειας («flexicurity») στο τραπεζικό τομέα.

DialogoS+

Kαλές Πρακτικές για τον Ευρωπαικό Κοινωνικό Διάλογο στον Τραπεζικό Τομέα και Νέες Προκλήσεις

Η δεύτερη ομάδα εθνικών εμπειριών αναφέρεται στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κοινωνικός διάλογος, και όχι σε καλές πρακτικές, υπό την έννοια ότι η προϋπάρχουσα εμπειρία της ανάπτυξης του κοινωνικού διαλόγου αντιμετωπίζει προκλήσεις.

Τέτοιου είδους προκλήσεις προέκυψαν στην περίπτωση δύο «παλαιών» κρατών-μελών της ΕΕ, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, όπου κοινό θέμα τους είναι η αναδυόμενη πρόκληση - αμφισβήτηση στις κλαδικές συλλογικές διαπραγματεύσεις ως μέσου για την αποτελεσματική ρύθμιση της απασχόλησης και των εργασιακών σχέσεων στον τραπεζικό τομέα.

Η τρίτη ομάδα εθνικών εμπειριών αφορά τις καλές πρακτικές του κοινωνικού διαλόγου που προέκυψαν σε δύο «νέα» κράτη-μέλη, την Κύπρο και την Μάλτα, όπου η επιρροή των εθνικών συνδικαλιστικών ενώσεων συνδέθηκε με την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου στον τραπεζικό τομέα, ως μέσου ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων και πιο συγκεκριμένα όσον αφορά σε νεοεισερχόμενους «παίκτες» στους εθνικούς τραπεζικούς τομείς τον τομέα (μέσω των Συγχωνεύσεων & των Εξαγορών) με τη διατήρηση και την ενίσχυση της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης και του αποτελεσματικού ρόλου στον κοινωνικό διάλογο.

Η τέταρτη ομάδα εθνικών εμπειριών αναφέρεται στις προκλήσεις που αντιμετωπίζονται για την ανάπτυξη των εθνικών συνδικαλιστικών ενώσεων σε δύο «νέα» κράτη-μέλη, την Βουλγαρία και την Ρουμανία, όπου το κοινό θέμα τους αναφέρεται στην πρόκληση της οικοδόμησης της ικανότητας αποτελεσματικής συμμετοχής στον κοινωνικό διάλογο μέσω της αύξησης της συνδικαλιστικής πυκνότητας και εκπροσώπησης και της σύναψης των κλαδικών / τομεακών συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Δρ. Χρήστος ΙωάννουΕπιστημονικός Σύμβουλος DialogoS+

Αριστοτέλης ΛάκκαςΔιευθύνων Σύμβουλος ΙΝΕ-ΟΤΟΕ

Project Manager DialogoS+

INE - OTOE Labour Institute OTOE(Coordinator)

Partners:

OTOE (Hellenic Federation of Bank Employee Unions)

FABI (Independent Federation of Italian Bank Workers)

Federacion de Servicios de UGT (FeS-UGT) - Spain

Sindicato Dos Bancarios do Centro Direccao - Portugal

ETYK (Cyprus Union of Bank Employees)Malta Union of Bank Employees

FSAB (TUFIB) - RomaniaTrade Union of the Bank Employees and Workers in UBB - Bulgaria

Finance Sector Union of Denmark

Vocational Training Centre DIASTASI

SEV (Hellenic Federations of Enterprises)

Brunel University - United Kingdom

INE - OTOELabour Institute OTOE

http://www.otoe.gr/dialogosplushttp://www.ine.otoe.grhttp://ineotoe.wordpress.com

Περισσότερες πληροφορίες:

DialogoS+

DialogoS+

© Ινστιτούτο Εργασίας ΟμοσπονδίαςΤραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος Βησσαρίωνος 9, 106 72 Αθήνα, τηλ. 210 36 475 89

email: ine.otoe@otoe.gr, www.ine.otoe.gr, http://ineotoe.wordpress.com

Το Ευρωπαϊκό Πρό- γραμμα DialogoS+ απο- σκοπεί στη στρατηγική προώθηση του Ευρωπαϊ- κού Κοινωνικού Διαλόγου στο Τραπεζικό Κλάδο και στη μετατροπή του σε δύναμη καινοτομίας και αλλαγής. Στην προσπά-θεια αυτή αξιοποιεί τη γνώση προηγούμενων

σχετικών προγραμμάτων κάνοντας χρήση νέων εργαλείων και ιδεών όπως ο Οδικός Χάρτης.

Ο Οδικός Χάρτης είναι ένα εργαλείο λήψης, μοντελοποίησης και διάδοσης στρατηγικών αποφάσεων και προτεραιοτήτων το οποίο εφαρμόζεται κυρίως στη διάχυση τεχνολογικών και επιστημονικών καινοτομιών, καθώς και σε επιχειρηματικές εφαρμογές όπως η ανάπτυξη νέων προϊόντων. Η βασική του ιδέα στηρίζεται στην ανάλυση του χάσματος μετα- ξύ επιθυμητών και προσδοκώμενων μελλοντικών κατα- στάσεων και στο καθορισμό σχετικών δράσεων για τη γεφύρωσή τους.

Παράλληλα, η εφαρμογή της έννοιας του Οδικού Χάρτη σε κοινότητες με στόχο τη συνεργατική διαβούλευση πολιτικής αποτελεί ένα μέσο αξιοποίησης και ενδυνάμωσης επικοινωνιακών μηχανισμών, μάθησης, δημιουργίας συναινετικού κλίματος, ανταλλαγής σημαντικών εμπειριών και πρακτικών και μετατροπής τους σε χρήσιμη γνώση. Ένα γνωστό παράδειγμα ανάπτυξης Οδικού Χάρτη από το χώρο των διεθνών σχέσεων αποτελεί ο Οδικός Χάρτης για την Ειρήνη στη Μέση Ανατολή.

Στα πλαίσια του DialogoS+, η εφαρμογή του Οδικού Χάρτη πραγματοποιήθηκε με συνδυασμό διαφόρων μεθόδων συλλογής και ανάλυσης δεδομένων. Τα δεδομένα αυτά προήλθαν από τις διάφορες δραστηριότητες του προγράμματος, όπως η παρουσίαση των εξελίξεων στον Κοινωνικό Διάλογο στα συμμετέχοντα κράτη, η αναφορά βέλτιστων πρακτικών, τα πρακτικά των διεθνών συναντήσεων και τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου που συμπληρώθηκε ηλεκτρονικά από τους εργαζομένους.

Επίσης, λήφθηκε υπόψη η σχετική διεθνής βιβλιογραφία τόσο σε θέματα Κοινωνικού Διαλόγου όσο και σε θέματα εφαρμογών Οδικού Χάρτη, καθώς επίσης και τα αποτελέσματα των προηγούμενων Ευρωπαϊκών προγραμμάτων Dialogo.S και Communicate. Η οριστικοποίηση των θεματικών ενοτήτων και των περιεχομένων του Οδικού Χάρτη πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του τελικού Συνεδρίου του προγράμματος στην Κύπρο.

Με δεδομένη την παγκόσμια οικονομική κρίση και τις προκλήσεις που αυτή γεννά για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και τα μέλη τους, η εφαρμογή του Οδικού Χάρτη αποτέλεσε

μία πρώτης τάξεως ευκαιρία διάγνωσης του κλάδου και καθορισμού συντο- νισμένων μελλοντι- κών δράσεων. Κάνο- ντας μία κριτική απο- τίμηση της εφαρ-

μογής, πρέπει να τονιστεί ότι πάνω απ’όλα ανέδειξε μία προσπάθεια εκσυγχρονισμού και καινοτομίας σε παραδοσιακές δομές αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικής, ενίσχυσης της διεθνούς συνεργασίας και αξιοποίησης της υποδομής ενός καθιερωμένου επιστημονικού υποβάθρου όπως αυτό του Οδικού Χάρτη.

Πέρα από τα χρήσιμα συμπεράσματα σε καίρια θέματα του κλάδου όπως συλλογικές διαπραγματεύσεις, εργασιακές συνθήκες και συνδικαλιστική πυκνότητα, προέκυψαν διάφορα σημαντικά ζητήματα όπως η στρατηγική χρήση νέων τεχνολογιών στα πλαίσια των συνδικαλιστικών δράσεων, καθώς και οι προοπτικές σύγκλισης του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Διαλόγου.

Ευχαριστούμε θερμά τους εταίρους του προγράμματος για την εποικοδομητική συνεργασία μας και ιδιαιτέρως το ΙΝΕ/ΟΤΟΕ για τον επιτυχή συντονισμό. Επίσης θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την ΕΤΥΚ για την άψογη φιλοξενία κατά τη διάρκεια του τελικού Συνεδρίου του προγράμματος.

Λάμπρος ΣτεργιούλαςΑναπληρωτής Καθηγητής

Χρήση της Μεθοδολογίας του Οδικού Χάρτη στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα DialogoS+

Πανεπιστήμιο BrunelΛονδίνο, Μεγάλη Βρετανία.

Παναγιώτης Παναγιωτόπουλος Υποψήφιος Διδάκτορας