Παρουσίαση διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας

Είναι τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία;

“Έμαθα ανάγνωση πριν πάω σχολείο, γιατί ήθελα να διαβάζω μόνος μου τα comic strips στις εφημερίδες και να μαθαίνω τι γίνεται παρακάτω, χωρίς να χρειάζεται να περιμένω τον πατέρα μου να μου διαβάσει τη συνέχεια”, δηλώνει ο Jeff Smith, δημιουργός του δημοφιλούς comic Bone.

Είναι τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία;

Τα comics, σύμφωνα με πολλούς θεωρητικούς, αλλά και εκπαιδευτικούς, δε διηγούνται μόνο τις ιστορίες πλασμάτων με υπερφυσικές δυνάμεις, αλλά έχουν και τα ίδια την δύναμη να μεταφέρουν γνώση.Η ένταξη των comics στην εκπαιδευτική διαδικασία, μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά, προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης και της καλλιέργειας ερεθισμάτων για την αναζήτηση γνώσης, τόσο για θέματα που σχετίζονται άμεσα με τη σχολική εκπαίδευση, όσο και για εκείνα που αφορούν στην ευρύτερη κατανόηση και κοινωνική συμπεριφορά.

Είναι τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία;

Η διευθύνουσα της Αμερικανικής Ένωσης Μελέτης του Παιδιού, Sidonie Gruenberg, τάχθηκε υπέρ αυτής της μεθόδου, λέγοντας χαρακτηριστικά, “Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα θέμα το οποίο να μην μπορεί να παρουσιαστεί μέσα από το συγκεκριμένο Μέσο”.

Ο Fredric Wertham αποτέλεσε τον ισχυρότερο πολέμιο και με το βιβλίο του, Seduction of The Innocent, κατάφερε να πείσει το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα ότι τα comics είναι επιζήμια για τα παιδιά.

Οι γνώμες των εκπαιδευτικών διίστανται, υποστηρίζοντας ή αμφισβητώντας τη χρήση των comics ως εκπαιδευτικό εργαλείο:

Είναι τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία;

Από το 1970 ξεκίνησε μια περίοδος ευρείας αποδοχής του ρόλου των comics ως εκπαιδευτικών εργαλείων, με αποκορύφωμα την έκδοση του Maus από τον Art Spiegelman, του πρώτου graphic novel που κέρδισε βραβείο Pulitzer το 1992. Από τότε μέχρι και σήμερα, όλο και περισσότεροι δάσκαλοι και ακαδημαϊκοί χρησιμοποιούν τα comics, στις σχολικές και πανεπιστημιακές αίθουσες, ενώ παράλληλα, πληθαίνουν και τα εγχειρίδια για το διδακτικό ρόλο τους.

Είναι τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία;

Ποιά είναι, όμως, τα στοιχεία εκείνα, που καταστούν τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία;

•Σε έρευνα που διεξήχθη από τον Hutchinson, μόλις το 1949, το 79% των καθηγητών υποστήριξαν ότι τα comics αποτελούν ισχυρό κίνητρο για μάθηση, ενώ επίσης το 79% είπαν ότι η χρήση τους στην εκπαίδευση αύξησε την ατομική συμμετοχή.

•Tα comics παρουσιάζουν, ενδεχομένως, ένα πλεονέκτημα συγκριτικά με άλλες διδακτικές μεθόδους, αφού βασίζονται κυρίως στη δύναμη της εικόνας. Σύμφωνα με τον Versaci “δημιουργούν ένα ανθρώπινο πρόσωπο για κάθε θέμα”, με αποτέλεσμα να το καθιστούν πιο προσιτό. Επιπλέον, το γεγονός ότι η ανάγνωση ενός comic είναι μια σύνθετη διαδικασία ταυτόχρονης πρόσληψης εικόνων και λέξεων, εκπαιδεύει τα παιδιά στην αποκωδικοποίηση και επανα-κωδικοποίηση οπτικών μηνυμάτων, καθώς και στην ικανότητα να σκέφτονται συνθετικά.

•H δυνατότητα συμμετοχής του αναγνώστη κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ενός comic. Το gutter, το κενό, δηλαδή, ανάμεσα στα καρέ, επιτρέπει στον καθένα από εμάς να πλάσει μια ιστορία, μέσα στην ίδια την ιστορία.

Είναι τα comics αποτελεσματικά εκπαιδευτικά εργαλεία; •H σημασία της αφήγησης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σύμφωνα με έρευνες, αλλά και εμπειρικές παρατηρήσεις, η πληροφορία που τοποθετείται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αφήγησης, απορροφάται και μένει πολύ πιο εύκολα στη μνήμη κάποιου, πόσο μάλλον όταν τοποθετείται στο πλαίσιο μιας εικονογραφημένης αφήγησης.

•Η δυναμική της γλώσσας των comics αποτελεί ένα ουσιαστικό κίνητρο και ταυτόχρονα ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό εργαλείο.

•Η δυνατότητα συμμετοχής και παρέμβασης κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης.

•Το “σπάσιμο” των όποιων πολιτιστικών και γλωσσικών διαφορών (μέσα από τη δύναμη της εικόνας).

•Η προσέγγιση «δύσκολων» θεμάτων (ρατσισμός, πόλεμος, μετανάστευση κ.λπ.).

•Η ανάπτυξη της κριτικής και συνθετικής σκέψης.

•Η εισαγωγή της δημιουργικότητας στις σχολικές τάξεις.

•Η άντληση πλούτου πληροφοριών και η παρακίνηση για εμπλουτισμό αυτών των πληροφοριών…

Ποιο είναι το διδακτικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των ψηφιακών comics στην εκπαίδευση  •Η αξιοποίηση των ψηφιακών κόμικς στην

εκπαίδευση όταν εντάσσεται σε ένα συγκεκριμένο διδακτικό και παιδαγωγικό πλαίσιο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση. Ειδικότερα τα κόμικς αναπτύσσονται σε μια γλώσσα παγκοσμίως κατανοητή προκαλώντας τις αισθήσεις, μετατρέποντας το αφηρημένο σε συγκεκριμένο, απογειώνοντας την φαντασία των νέων (Βασιλικοπούλου & Ρετάλης 2008).

•Βασίζονται στη θεωρία της διπλής κωδικοποίησης του Paivio σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι αποθηκεύουν και αποκωδικοποιούν πληροφορίες με διπλό τρόπο σε δύο συστήματα μνήμης, τη γλώσσα (λεκτικές πληροφορίες) και τις εικόνες (μη λεκτικές πληροφορίες), όταν συνοδεύεται από κείμενο και αντίστροφα (Paivio, 2006,3)

Ποιο είναι το διδακτικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των ψηφιακών comics στην εκπαίδευση 

•Αν επιχειρήσουμε να οριοθετήσουμε το παιδαγωγικό πλαίσιο των ψηφιακών κόμικς συσχετίζοντας με τις θεωρίες μάθησης θα καταλήγαμε ότι ο εποικοδομισμός ταιριάζει περισσότερο στις διδακτικές προσεγγίσεις που ενσωματώσουν ψηφιακά κόμικς. Και αυτό γιατί ο εποικοδομισμός είναι μια φιλοσοφική-επιστημολογική και παιδαγωγική προσέγγιση της μάθησης, όπου η μάθηση εμφανίζεται σαν μια ενεργή διαδικασία στην οποία οι εκπαιδευόμενοι συνθέτουν καινούριες ιδέες ή έννοιες που βασίζονται πάνω στην τωρινή ή/και στην παλαιά γνώση (Gros 2002, 323-343).

•Ο εποικοδομισμός συνεπώς προτείνει δραστηριότητες παρά απλό περιεχόμενο, αυθεντικότητα μέσα σε κοινωνικό πλαίσιο γεγονός που συνδέεται με την ενασχόληση των μαθητών κατά την δημιουργία ψηφιακών κόμικς.

Διδασκαλία των Θρησκευτικών στο Δημοτικό με χρήση του "Comic Lab"

Κατασκευή κόμικ με το comicLab: «Η Κιβωτός του Νώε»

Θρησκευτική αγωγή – διαθεματική προσέγγιση

Θρησκευτικήαγωγή

Πολυπολιτισμικήδιάσταση

σύγχρονηςκοινωνίας

Αναζήτηση θρησκευτικών παραδόσεων

Εμπειρίες καιενδιαφέροντα των μαθητών

Ολιστικήπροσέγγιση

γνώσης

Αναπροσαρμογήστόχων,

προσανατολισμών, διδ/κών μοντέλων

Αξιοποίησηνέων Τεχνολογιών

Δημιουργία ψηφιακών κόμικ από τους μαθητές

Ψυχολογική θεώρηση - διδακτικές ενέργειες

Καθοδηγούμενηανακάλυψη

(Bruner, 1977)

Αξιοποίηση των υποκειμενικών

εμπειριών των μαθητών

Προώθηση αξιών

Συννεφάκια στον ουρανό, συννεφάκια …στις σχέσεις μας! …«διερευνητικός διάλογος» στην ολομέλεια

Ψυχολογική θεώρηση - διδακτικές ενέργειες

Ολιστικός τρόπος προσέγγισης της γνώσης

(Ματσαγγούρας, 1987)

Πολύπλευρη επαφή θέματος, διαφορετικές

δραστηριότητες

συσχέτιση με το ευρύτερο

πολιτισμικό πλαίσιο

…active learning

χειροτεχ

νία

Θέατρο - παντομίμα

Ψυχολογική θεώρηση - διδακτικές ενέργειες

Κοινωνικός Κονστρουκτιβισμός

(Vygotsky, 1978)

Ενεργή κοινωνική συμμετοχή των μαθητών

στη δόμηση της γνώσης

Ζώνη επικείμενης

ανάπτυξης

συσχετίζουν

ρωτούν

συνερ

γάζο

νται

ερμηνεύουν

επιλύουνδιατυπώνουν

Το εκπαιδευτικό λογισμικό ComicLab

http://www.itisart.com.gr

http://educomics.org/

Οι μαθητές μαζί με το δάσκαλο συναποφασίζουν, προετοιμάζουν και γράφουν ορισμένες φάσεις της ιστορίας.

Εκπαιδευτικά λογισμικά συγγραφής κόμικς

Όσον αφορά τη σύνθεση των ψηφιακών κόμικς τα εργαλεία (tools) πρέπει να τα ταξινομήσουμε σε σχέση με το μέσο δημιουργίας που χρησιμοποιούν σε:

1) Εργαλεία δημιουργίας κόμικς από εφαρμογές που είναι τοπικά εγκατεστημένες σε ένα προσωπικό υπολογιστή (desktop comic creators tools)

2) Σε εργαλεία τα οποία βρίσκονται σε εφαρμογές στο διαδίκτυο και η δημιουργία και η δημοσίευση των κόμικς γίνεται μέσω του διαδικτύου και η αποθήκευση με κάποια μορφή αρχείου μπορεί να γίνει τις περισσότερες φορές και στον υπολογιστή μας

3) Στα εργαλεία συγγραφής που που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το κινητό μας τηλέφωνο ως μέσο συγγραφής ψηφιακών κόμικς. Στην περίπτωση αυτή η εγκατάσταση της εφαρμογής μπορεί να γίνει από διαδικτυακές αγορές που απευθύνονται σε κινητά τηλέφωνα, ή να χρησιμοποιηθέι και πάλι το διαδίκτυο μέσω του κινητού τηλεφώνου για τη δημιουργία ψηφιακού κόμικ.

Εκπαιδευτικά λογισμικά συγγραφής κόμικς

1) Εργαλεία δημιουργίας κόμικς από εφαρμογές που είναι τοπικά εγκατεστημένες σε ένα προσωπικό υπολογιστή (desktop comic creators tools)

Ελεύθερες εφαρμογέςΕλεύθερες εφαρμογές

Εκπαιδευτικά λογισμικά συγγραφής κόμικς

1) Εργαλεία δημιουργίας κόμικς από εφαρμογές που είναι τοπικά εγκατεστημένες σε ένα προσωπικό υπολογιστή (desktop comic creators tools)

Ελεύθερες εφαρμογέςΕλεύθερες εφαρμογές

Εκπαιδευτικά λογισμικά συγγραφής κόμικς

1) Εργαλεία δημιουργίας κόμικς από εφαρμογές που είναι τοπικά εγκατεστημένες σε ένα προσωπικό υπολογιστή (desktop comic creators tools)

Εμπορικές εφαρμογές

Εκπαιδευτικά λογισμικά συγγραφής κόμικς

1) Εργαλεία δημιουργίας κόμικς από εφαρμογές που είναι τοπικά εγκατεστημένες σε ένα προσωπικό υπολογιστή (desktop comic creators tools)

Εμπορικές εφαρμογές

Εκπαιδευτικά λογισμικά συγγραφής κόμικς

1) Εργαλεία δημιουργίας κόμικς από εφαρμογές που είναι τοπικά εγκατεστημένες σε ένα προσωπικό υπολογιστή (desktop comic creators tools)

Εμπορικές εφαρμογές

Ψηφιακό Σχολείο

http://dschool.edu.grΔιαδραστικά Σχολικά Βιβλία

Α΄ Γυμν Ενότητα Α΄ κεφ 6ο Οι ιστορίες του Ισαάκ και του Ιακώβ

Β΄ Γυμν. Ενότητα Α΄ κεφ 6ο Η Γέννηση του Χριστού

ΣΤ΄Δημ. Ενότητα Γ΄ κεφ 13ο Eπί του Όρους ομιλία.

Ε΄ Δημ. Ενότητα Γ΄ κεφ 3ο Η άρνηση και η μετάνοια του Πέτρου.

Δ΄ Δημ. Ενότητα Γ΄ κεφ 15ο Ένας ταξιδιώτης Αιθίοπας γίνεται χριστιανός.

Γ΄Δημ. Ενότητα Α΄ κεφ 1ο Ο Αγιασμός στο σχολείο μας.

Το σύνολο των 56 κόμικς στο ψηφιακό σχολείο

Συγκριτικός πίνακας 15 εργαλείων συγγραφής ψηφιακών κόμικς

Συγκριτικός πίνακας 16 εργαλείων συγγραφής διαδικτυακών κόμικς

Διδακτική προσέγγιση

Ενέργειες στην ολομέλεια

…συζήτηση σε επίπεδο τάξης οι μαθητές διατυπώνουν πώς και για ποιο λόγο θα πρότειναν μια δράση, αιτιολογούν τις σκέψεις τους πριν τις διατυπώσουν γραπτά σε σχετικό φυλλάδιο που τους δόθηκε.

…ερωτήσεις αρχικά κλειστούστη συνέχεια ανοικτού τύπου …χρησιμοποιήθηκε η συλλογική αφήγηση προκειμένου νααναπλασθεί η ιστορία του Νώε, …ανοικτό το ενδεχόμενο για προτάσεις διαφορετικές και φανταστική αναπαράσταση των διαλόγων.

Ενέργειες στην ολομέλεια Ομαδοσυνεργατική εργασίαΕνέργειες στην ολομέλεια Ομαδοσυνεργατική εργασίαΕνέργειες στην ολομέλεια

Δεξιότητες Στάσεις

Γνώσεις

Διασύνδεση μελών στην ομάδα.

Η επιλογή των μελών των ομάδων έγινε από το δάσκαλο με βάση το κοινωνιόγραμμα της τάξης αλλά και τις δυνατότητες και γνώσεις των μαθητών στους υπολογιστές

Ακολούθησε η κατανομή των ρόλων στους μαθητές ως ακολούθως:Α) ο συντονιστής ο οποίος συντονίζει τη συζήτηση, ζητεί από τα άτομα να εκφράζουν τηγνώμη τους και ελέγχει το επίπεδο του θορύβου στην ομάδα.

Β) ο υπεύθυνος εργασίας ο οποίος φροντίζει για το απαραίτητο υλικό. Αυτός χειρίζεται το μέσο κατάδειξης

Γ) ο βοηθός ο οποίος εμψυχώνει την ομάδα αναλαμβάνοντας έτσι το ρόλο του δασκάλου

Στις δύο θέσεις των μαθητών κάθε θρανίου προστέθηκε και μια ακόμη απέναντί τους έτσι ώστε να μπορούν και οι τρεις μαθητές να έχουν οπτική επαφή με την οθόνη του φορητού Η/Υ ο οποίος είχε τοποθετηθεί πλάγια στο θρανίο.

Ο ρόλος του κάθε μαθητή εικονοποιήθηκε σχηματικά σε ένα καρτελάκι το οποίο φορούσε το κάθε παιδί

Υλοποίηση του σχεδίου διδασκαλίας (project)

Σχεδιασμός αφήγησης και οργάνωση της ιστορίας

Παρουσίαση λογισμικού και εξοικείωση

Μετατροπή σεναρίου σε κόμικ

Παρουσίαση αξιολόγηση από τους μαθητές4.

3.

2.

1. Παρουσίαση λογισμικού και εξοικείωση1.

Σχεδιασμός αφήγησης και οργάνωση της ιστορίας2.

Μετατροπή σεναρίου σε κόμικ3.

Σχεδιασμός αφήγησης και οργάνωση της ιστορίας2.

Μετατροπή σεναρίου σε κόμικ3.3. Παρουσίαση αξιολόγηση από τους μαθητές4.

Μετατροπή σεναρίου σε κόμικ2.

Απόκτηση συνεργατικών δεξιοτήτων1.

Εντυπώσεις από τη χρήση του ComicLab

Απόκτηση συνεργατικών δεξιοτήτων1.

Προσομοίωση της συζήτησης, που θα έπρεπε να γίνει σε επίπεδο ομάδας, λόγω της ηλικίας κρίθηκε να γίνει πρώτα συλλογικά σε επίπεδο τάξης

κάθε ομάδα εξήγησε το δικό της τρόπο δουλειάς και λήψης αποφάσεων, με σκοπό να υπάρξει προβληματισμός για να κατανοήσουν οι μαθητές καλύτερα τους ρόλους τους και πως θα μπορούσαν να συνεργαστούν αποδοτικότερα

Το συμπέρασμα είναι ότι το εν λόγω πρόγραμμα απαιτεί από τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, η δε ελευθερία επιλογών που τους προσφέρει τους δίνει την ικανοποίηση της προσωπικής δημιουργίας και αποτελεί εσωτερικό κίνητρο για την επίτευξη των στόχων τους.

Θεωρία Ζώνης Επικείμενης Ανάπτυξης (Vygotsky 1978)2.

Εντυπώσεις από τη χρήση του ComicLab

Θεωρία Ζώνης Επικείμενης Ανάπτυξης (Vygotsky 1978)2.

Oι λιγότερο ικανοί μαθητές συμπαρασύρθηκαν από τους ικανότερους της ομάδας τους, χωρίς να χρειάζεται η παρέμβαση του δασκάλου, ο οποίος έδινε μόνο κατευθύνσεις και διορθώσεις αφήνοντάς την κάθε ομάδα ελεύθερη να τις υλοποιήσει.

Έμαθαν τον τρόπο πού δομείται μια ιστορία έπρεπε να τη χωρίσουν σε καρέ,να σκεφτούν το περιβάλλον, τους χαρακτήρες, τους διαλόγους, αλλά και το ύφος και το στυλ

Οι γνώσεις που απόκτησαν στον τεχνολογικό τομέα ήταν πάρα πολλέςέπρεπε να χρησιμοποιήσουν πολλές από τις δυνατότητες που προσφέρει ο υπολογιστής. Με την κυκλική όμως εναλλαγή των ρόλων έμαθαν και οι υπόλοιποι μαθητές να εκτελούν απλές διαδικασίας στον Η/Υ

Μαθητές που στην ηλικία αυτή δεν έχουν ακόμη αναπτύξει καλλιτεχνικές δεξιότητες ζωγραφικής, έχουν την ευχέρεια να παρουσιάζουν ένα άριστο αισθητικό αποτέλεσμα, που αποτελεί ταυτόχρονα προϊόν δική τους δημιουργίας

Προκειμένου να γίνει μια συνολική αυτοαξιολόγηση του έργου, κλήθηκαν οι μαθητές να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούσαν τόσο αυτό που αποκόμισαν σε σχέση με τους στόχους του project (π.χ., ανεκτικότητα, συνεργατικότητα, αποδοχή της ετερότητας κλπ) όσο και τις κρίσεις τους

σχετικά με το λογισμικό που χρησιμοποίησαν αφενός και αφετέρου σχετικά με τα ψηφιακά κόμικ.

Αξιολόγηση των πορισμάτων

του ερωτηματολογίου

Πιστεύεις ότι το μάθημα έγινε πιο ευχάριστο με το

ComicLab ;

S1

72%

11% 11%

0% 6%

Το εργαλείο ComicLab είναι εύκολο στη χρήση του;

S1

76%

18%

6%

S1

55%

45%

18%

5% 5%

Θα σου άρεσε να διδάσκονται τα μαθήματά σου με τη βοήθεια

ψηφιακών κόμικς σε υπολογιστή;

Τι σου άρεσε ή τι σε δυσκόλεψε, όταν έφτιαχνες τα δικά σου

ψηφιακά κόμικς.

Μου άρεσε ότι μπορούσαμε να συνεργαστούμε κι έτσι δε με δυσκόλεψε τίποταΔε με δυσκόλεψε τίποτα Θα ήθελα να βλέπω όλη τη σελίδα.Να μην αργεί να σώσει σε εικόναΝα υπάρχουν περισσότεροι χαρακτήρεςΟρισμένες φορές «κρεμούσε»Δύσκολη χρήση με το ποντίκιΝα μας δίνονται τα υλικά και εμείς να γράφουμε

Τα κόμικς που έφτιαξες με θέμα την Κιβωτό του Νώε σε

βοήθησαν να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου για το θέμα;

0% 0%5%

32%

63%

Καθόλου Πολύ Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα Πολύ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ: 8ο Δημοτικό Σχολείο Χαλκίδας, Γ΄Δημοτικού

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: έξι διδακτικές ώρεςέξι διδακτικές ώρες projekt στο

μάθημα των Θρησκευτικών με διαθεματκές δραστηριότητες

δύο διδακτικές ώρεςδύο διδακτικές ώρες για την εξοικείωση των μαθητών με το εργαλείο ComicLab

δύο διδακτικά δίωραδύο διδακτικά δίωρα για την κατασκευή του κόμικ από τους μαθητές με το εργαλείο ComicLab

Ευχαριστίες στην κα Μαριάνθη Βασιλικοπούλου, υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιά, για τις χρήσιμες συμβουλές στη σχεδίαση της πιλοτικής δράσης

ΤΕΛΟΣ