ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣΕΠΑΛ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣΣΧ. ΕΤΟΣ 2011-2012

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΠΑΛ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣΣΧ. ΕΤΟΣ 2011-2012

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Πρώτες βοήθειες είναι η πρώτη παροχή βοήθειας ή περίθαλψης που δίνονται στον τραυματία πριν την εμφάνιση ασθενοφόρου ή γιατρού.

Σκοπός:Α) να αποτραπεί ο κίνδυνος θανάτουΒ) να εμποδιστεί η επιδείνωση της γενικής

κατάστασης του ασθενούς.

Πρώτες βοήθειες προσφέρουμε μόνο όταν γνωρίζουμε.

Αυτός που προσφέρει Πρώτες βοήθειες προσφέρει Πρώτες βοήθειες και όχι ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ.

ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ

ΣΩΣΤΟ• Ηρεμία• Ταχύτητα• Αποφασιστικότητα• Αυτοπεποίθηση• Καθησυχασμός

θύματος

ΛΑΘΟΣ• Πανικός• Άσκοπη βιασύνη• Ανευθυνότητα• Εκνευρισμός• Επηρεασμός από

άλλους, από το θέαμα, κ.λ.π.

Πριν προσφέρουμε οποιαδήποτε βοήθεια:Α) Πλένουμε προσεχτικά τα χέρια.Β) Φοράμε χειρουργικά γάντια (αν υπάρχουν)

ΜΙΚΡΟΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ

1. Πρέπει να σταματήσουμε την αιμορραγία.2. Τοποθετούμε αποστειρωμένη γάζα ή καθαρό ύφασμα πάνω

στο τραύμα και πιέζουμε για να σταματἠσει η ροή του αἰματος.

3. Δεν αφαιρούμε σφηνωμένα αντικείμενα (εκτός από μικροαντικείμενα που τα αφαιρούμε με τσιμπιδάκι).

4. Σηκώνουμε το τραυματισμένο μέλος πάνω από το επίπεδο της καρδιἀς.

5. Πλένουμε το τραύμα με άφθονο νερό και το καλύπτουμε με αποστειρωμένη γάζα και κολλητική ταινία, την οποία αλλάζουμε καθημερινά.

ΡΙΝΟΡΡΑΓΙΑ

Τι πρέπει να κάνετε:

1) Ρίχνουμε το κεφάλι του πάσχοντα ελαφρώς μπροστά και αφήνουμε να τρέξει το αίμα .

ΔΕΝ ΤΟΝ ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΝΑ ΓΥΡΕΙ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΠΙΣΩ!2) Πιέζουμε δυνατά τη μύτη με το δείχτη και τον αντίχειρα για 5

περίπου λεπτά.3) Τοποθετούμε ένα σακουλάκι με παγάκια στη μύτη, γιατί τα

αγγεία συστέλλονται και η αιμορραγία σταματά πιο γρήγορα.

4) Αν η αιμορραγία δε σταματήσει μέσα σε 10 λεπτά αναζητούμε ιατρική βοήθεια.

ΔΑΓΚΩΜΑ ΦΙΔΙΟΥ

Τι κάνουμε:

1. Καθησυχάζουμε το θύμα, το οποίο μπορεί να βρίσκεται σε κατάσταση πανικού.

2. Πλένουμε το τραύμα με σαπούνι και νερό και το καλύπτουμε με αποστειρωμένη γάζα.

ΔΕΝ ΔΕΝΟΥΜΕ ΣΦΙΧΤΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ, ΓΙΑΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΝΕΚΡΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΟΥΣ, ΔΕΝ ΑΝΟΙΓΟΥΜΕ ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ ΜΕ ΜΑΧΑΙΡΙ, ΟΥΤΕ ΡΟΥΦΟΥΜΕ ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΜΕ ΤΟ ΣΤΟΜΑ.(ΑΝ ΕΧΟΥΜΕ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΣΥΣΚΕΥΗ ΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗΣ).

3) Κρατάμε το τραυματισμένο σκέλος κάτω από το επίπεδο της καρδιάς.

4) Παρακολουθούμε συνεχώς τον πάσχοντα μέχρι να έρθει ιατρική βοήθεια.

ΛΙΠΟΘΥΜΙΑ

Τι πρέπει να κάνουμε:

1. Ξαπλώνουμε τον πάσχοντα πλάγια για να αποφὐγουμε τον πνιγμό σε περίπτωση που κάνει εμετό.

2. Χαλαρώνουμε τα ρούχα του, ιδιαίτερα γύρω από το λαιμό.3. Εξασφαλίζουμε καλό αερισμό του χώρου.4. Ελέγχουμε για τυχόν ατυχήματα κατά την πτώση του

ασθενή.5. Καθησυχάζουμε τον ασθενή, μόλις αρχίζει να συνέρχεται

και τον βοηθάμε να καθίσει ή του δίνουμε να πιεί κάτι δροσερό.

ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ

Τι κάνουμε:

1. Γυρίζουμε το θύμα ανάσκελα.2. Κλεἰνουμε τη μύτη του θύματος και παράλληλα

φυσάμε μέσα στο στόμα του.3. Χρειάζεται μία εμφύσηση κάθε 4-5 δευτερόλεπτα.4. Μόλις αρχίσει να αναπνέει τον τοποθετούμε στο

πλάι και ζητούμε ιατρική βοήθεια.

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ

Το φαρμακείο μας πρέπει να περιέχει:

Ψαλίδι, λαβίδα-τσιμπιδάκι, θερμόμετρο.Γάντια αποστειρωμένα, γάζες και επιδέσμους Αντισηπτικά ( οξυζενέ, ιώδιο)Οινόπνευμα, αμμωνίαΒαμβάκιΠαυσίπονα χάπιαΑυτοκόλλητα για μικροτραύματαΑλοιφές, κορτιζονούχο και αντιβιοτικήΛευκοπλάστη

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣΕΠΑΛ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣΣΧ. ΕΤΟΣ 2011-2012

Χρήσεις Ενέργειας από το Σώμα• Βασικός Μεταβολισμός (συντήρηση στη ζωή)

ελάχιστο ποσό ενέργειας για τη διατήρηση βασικώνλειτουργιών στη ζωή

• Φυσική Δραστηριότητα (σπουδαιότερος παράγονταςενεργειακής απώλειας)

• Ειδικοί σκοποί: ανάπτυξη, εγκυμοσύνη, θηλασμός

Μεταβολισμός

H διεργασία μετατροπής της χημικής ενέργειαςτης τροφής σε άλλες μορφές ενέργειας, αναγκαίες για τη φυσιολογική λειτουργία τουοργανισμούΑναβολισμός = συνθέσειςΚαταβολισμός = διασπάσεις

• ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ

• ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ

• ΛΙΠΗ

• ΜΕΤΑΛΛΑ

• ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ

Σύνθεση ΥδατανθράκωνΗλιακή ενέργεια

Φυτά φωτοσύνθεσηΧημική ενέργεια

χCO2+ψH2O C12(H2O)ψ+χΟ2ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΑΣ

ηλιακή ενέργειαχλωροφύλλη

ένζυμα φυτών

Υπολογισμός ενέργειας των τροφών

kcal/g kJ/g

Σάκχαρα (μονοσάκχαρα) 3,75 15,7

Λίπη 9 37,7

Πρωτείνες 4 16,7

Μονάδες Ενέργειας

Διατροφή χιλιοθερμίδα (kcal), kJKcal=4,184kJ, 1 kJ=0,239kcal

Βασικές Λειτουργίες Υδατανθράκων1. Παροχή ενέργειας 4 kcal/γρ2. Αξιοποίηση πρωτείνης & λίπους3. Ομαλή λειτουργία καρδιάς4. Μετατροπή σε λίπος

Πρωτείνες- φύση & σύνθεση• χημική δομή

οξυγόνο, υδρογόνο, άνθρακας και άζωτο(χαρακτηριστικό συστατικό) & θείο, φώσφορο

• Δομική μονάδα: αμινοξέα• Φυτικές και ζωικές

Λειτουργίες Πρωτεινών

1. Απαραίτητα αμινοξέα για τη δόμησηνέου ιστού

2. Αποκατάσταση φθοράς ιστών

3. Πρώτη ύλη γαι δημιουργία ορμονών, αμινών που παίζουν ρόλονευροδιαβιβαστών, αντισωμάτων, αιμοσφαιρίνης, ενζύμων

Πηγέςυψηλήςποιότητας (περιέχουν όλοτο φάσμα των απαραίτητων αμινοξέων) Πηγές Πρωτεϊνών

• πηγές πρωτεϊνών υψηλης ποιότητας:αυγά, το γάλα, το

κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά.

• πηγές πρωτεϊνών μέσης ποιότητας :γαλακτοκομικά, το

ρύζι, τα δημητριακά, τα όσπρια, το ψωμί, η πατάτα κ.α.

Βασικές Λειτουργίες Λιπιδίων• Πιο συμπυκνωμένη μορφή ενέργειας 9 kcal/γρ,

• Φορείς λιποδιαλυτών βιταμινών A,D,E, K

• Επιβραδύνουν τη γαστρική έκκριση και πέψη στοστομάχι παρατείνουν αίσθημα κορεσμού

• Μικρή απόθεση λίπους (υποδόριο) προφύλαξηαπό απώλεια θερμότητας, διατήρησηθερμοκρασίας σώματος, αποθεματικό ενέργειαςσε υποσιτισμό

Χρησιμότητες Ασβεστίου (Ca)

• Δομικό συστατικό οστών & δοντιών 99%Υπόλοιπο 1%

• Σύσπαση/χάλαση μυών και καρδιάς• Ρυθμίζει την πήξη αίματος• Ενεργοποίηση ενζύμων• Έκκριση ορμονών ή παραγόντων που προκαλούν

έκκριση ορμονών

Πηγές Ασβεστίου (Ca)

• Πλούσιες πηγές: τυρί, γάλα

• Καλές πηγές: γιαούρτι, αμύγδαλα, καρύδια, ξερά σύκα, ψάρια με μαλακά κόκκαλα που τρώγονται, πράσιναφυλλώδη λαχανικά σπανάκι

Σίδηρος (Fe)-χρησιμότητα

• Αιμοσφαιρίνη ερυθρών κυττάρων μεταφοράοξυγόνου από πνεύμονες στους ιστούς

• Συμπαράγοντας ενζύμων π.χ. σύνθεσηκολλαγόνου, νευροδιαβιβαστών (αδρεναλίνης, ντοπαμίνης)

• Ανοσολογική λειτουργία

Πηγές διαιτητικού Fe

Πλούσιες πηγές : μοσχάρι, ψάρια, συκώτι, κοτόπουλο

Καλές πηγές : ξερά σύκα, αμύγδαλα, καρύδια, σπανάκι, κρόκος αυγού, μαύροψωμί

Νάτριο (Νa) και Αρηριακή ΠίεσηΒασικές Λειτουργίες• Κύριο θετικό ιόν στο μεσοκυττάριο υγρό• Βοηθάει στη διατήρηση ισορροπίας ύδατος, οξέων και

βάσεων• Συστατικό παγκρέατος, χολής, ιδρώτα, δακρύων• Σχετίζεται με τη μυική σύσπαση και λειτουργία νεύρων• Na, Cl, K καθορίζουν την οσμωτική πίεση αίματος,

οξεοβασική ισορροπία

Βιταμίνη A (Ρετινόλη)

• Προσχηματισμένη βιταμίνη Α (ρετινόλη) (ζωικά τρόφιμα)

• Προβιταμίνη Α (καροτενεοειδή β-καροτένιο) κίτρινα, πορτοκαλί, κόκκινακαροτίνια (λαχανικά, φρούτα)

• Αποθήκευση ήπαρ, πνευμόνια, νεφρά, λιπώδη ιστό, πλασμα αίματος

Λειτουργίες Βιταμίνης Α

• Όραση• Γένεση & αύξηση κυττάρων του σώματος• Ανάπτυξη οστών• Διατήρηση ακεραιότητας επιθηλιακού ιστού

ανθεκτικό & προφυλακτικό δέρμαστα κοίλα όργανα, σπλάγχνα, εκκριτικές βλεννογόνεςμεμβράνες

• Προφύλαξη από καρκίνο επιθηλιακού ιστού δέρματος, βλεννογόνου στόματος

• Κάποιο ρόλο ως συνένζυμο ή ορμόνηενδιάμεσο παράγωγο στη σύνθεσηγλυκοπρωτεινών/χαρακτήρας στεροειδούς ορμόνης μερόλο στο πυρήνα κυττάρου που σχετίζεται μεδιαφοροποίηση ιστού

Πηγές βιταμίνης Α

Πλούσιες πηγές : συκώτι, καρόταΚαλές πηγές : πράσινα φυλλώδη λαχανικά,

κίτρινα φυλλώδη λαχανικά-φρούτα, κρόκος αυγού, θαλασσινά: σολωμός, ξιφίας, όστρακα

Φτωχές πηγές : τυρί, γάλα, μαρούλι, λάχανο, βούτυρο, φυτική μαργαρίνη

Πολύ Φτωχές πηγές :ψωμιά (εκτός κίτρινοκαλαμπόκι), δημητριακά, κοτόπουλο, πατάτες, φασόλια, αποβουτυρωμένο γάλα

Βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ)

• Σύνθεση & διατήρηση ακεραιότηταςκολλαγόνου

• Αντιοξειδωτική δράση (προστασία βιταμινώνΑ, Ε & πολυακόρεστων από οξέιδωση)

• Απορρόφηση σιδήρου

• Προφύλαξη από κοινό κρυολόγημα, λοιμώξεις

Ανεπάρκεια βιταμίνης C

Σκορβούτο: καταβολή, απώλεια βάρους, αιμορραγίες, διόγκωση ούλων & απώλειαδοντιών, εκφύλιση μυών

Πηγές

Πλούσιες πηγές : εσπεριδοειδή, πιπεριές, ντομάτες, πράσινα φυλλώδη λαχανικά

1. Ενεργειακές & Μακρο/μικρο ΘρεπτικέςΑνάγκες αυξημένη φυσικήδραστηριότητα

2. Αλλαγή στη σύνθεση σώματος3. Προσωπικές επιλογές: παράδοξες

δίαιτες, κακές διατροφικές συνήθειες, διαταραχές σίτησης

4. Διατροφική Αγωγή (παραμέλησηκανονικών γευμάτων, snacking)

Εφηβική Ηλικία

Διατροφή & Παθολογικές καταστάσεις

• Επεισοδιακή υπερφαγία

• Παχυσαρκία

• Ψυχογενής βουλιμία

• Ψυχογενή ανορεξία

Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται και από τα δύο ακόλουθα:• η κατανάλωση μέσα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. μέσα σε δύοώρες) μιας ποσότητας τροφής που είναι σαφώς μεγαλύτερη από ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να φάνε μέσα σε μια παρόμοια χρονικήπερίοδο • ύπαρξη μιας αίσθησης απώλειας του ελέγχου στην πρόσληψη τροφής στηδιάρκεια του επεισοδίου (π.χ. αίσθημα ότι το άτομο δεν μπορεί να σταματήσει νατρώει ή να ελέγξει το τι ή το πόσο πολύ τρώει)

Κοινωνικά αίτια της παχυσαρκίας• η μεγάλη ανάπτυξη της βιομηχανίας τροφίμων,• ή αύξηση της ποικιλίας τροφίμων που διατίθεται στο κοινό,• το γεγονός ότι το φαγητό έγινε μια συνηθισμένη μορφή διασκέδασης,• η μεγάλη διαφήμιση για τρόφιμα που οδηγεί τον κόσμο να τρώγειπερισσότερο,• η αλλαγή τρόπου ζωής με τους ανθρώπους να μαγειρεύουν λιγότερο και να τρώγουν έξω,• η έλλειψη χρόνου για μαγείρεμα υγιών γευμάτων στο σπίτι,• η διαφήμιση για αγορά περισσότερων προπαρασκευασμένων τροφών,• η έλλειψη άσκησης• η χρησιμοποίηση της τηλεόρασης σαν το κύριο μέσο διασκέδασης που αποτελεί μια παθητική μορφή διασκέδασης που συνοδεύεται από φαγητό.

Η Ψυχογενής Ανορεξία (Anorexia Nervosa) χαρακτηρίζεται από ταακόλουθα:• Το σωματικό βάρος παραμένει τουλάχιστον 15% κάτω από το αναμενόμενο• Είναι δυνατόν επίσης να υπάρχουν ένα ή περισσότερα από τα επόμενα:αυτοπροκαλούμενοι εμετοί, αυτοπροκαλούμενες κενώσεις με καθαρτικές ουσίες,υπερβολική σωματική άσκηση, χρήση φαρμάκων κατασταλτικών της όρεξης ή/καιδιουρητικών. • Υπάρχει εκτεταμένη ενδοκρινική διαταραχή, εκδηλούμενη στις γυναίκες ως αμηνόρροια και στους άνδρες ως απώλεια του σεξουαλικού ενδιαφέροντος .

Ψυχοκοινωνικά Αίτια Ψυχογενούς ΑνορεξίαςΤα άτομα που πάσχουν από Ψυχογενή Ανορεξία χαρακτηρίζονται από• Τελειομανία (αισθάνονται άτομα ανεπαρκή και χωρίς αυτοεκτίμηση γενικά καιειδικά για το σώμα τους)• Μεγάλη ανάγκη για επιτυχία μέσα από μια τελειομανιακή συμπεριφορά• Ανάγκη για απόκτηση ελέγχου στη ζωή τους. «Το μόνο πράγμα που μπορούν ναελέγξουν είναι το σώμα τους»• Αποφυγή της σεξουαλικότητάς τους• Προβλήματα στον σχηματισμό ταυτότητας• Προβλήματα προσαρμογής στην εφηβεία

Η Ψυχογενής Βουλιμία (Bulimia Nervosa) χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα:

• Επιμένουσα υπεραπασχόληση με τη διατροφή και ακατανίκητη επιθυμία γιαλήψη τροφής.. • Ο ασθενής προσπαθεί να αντιρροπήσει την «παχυντική» επίδραση τηςτροφής με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: αυτοπροκαλούμενοι έμετοι, κατάχρησηκαθαρτικών ουσιών, εναλλασσόμενες περίοδοι αποχής από τη λήψη τροφής, χρήσηφαρμάκων, όπως ανορεκτικών, θυρεοειδικών σκευασμάτων ή διουρητικών.• Η ψυχοπαθολογία εκφράζεται ως νοσηρός φόβος πάχυνσης. Ο ασθενήςεπιβάλλει στον εαυτό του ένα αυστηρά καθορισμένο όριο σωματικού βάρους, πολύ κάτω από το προνοσηρό επίπεδο, το οποίο και αποτελεί το άριστο ή κατά τη γνώμη του γιατρού συμβατό με την υγεία σωματικό βάρος. Το μεσοδιάστημα μεταξύ ενός επεισοδίου ψυχογενούς ανορεξίας και ενός ψυχογενούς βουλιμίας μπορεί να κυμαίνεται από λίγους μήνες μέχρι μερικά χρόνια.

•ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ

•ΔΙΑΙΤΑ ΔΥΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

•ΦΥΤΟΦΑΓΙΚΗ ΔΙΑΙΤΑ

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ

ΔΙΑΙΤΑ ΔΥΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

• Αυξημένη κατανάλωση κρέατος• Υψηλή πρόσληψη λίπους, κυρίως κορεσμένου• Περιορισμένη πρόσληψη φρούτων λαχανικών

όσπριων

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣΤΜΗΜΑ Β1 ΕΠΑΛ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣΔΑΡΔΙΩΤΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ, ΠΕ04ΚΑΛΟΥΣΙΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ, ΠΕ02