PAOLO CIPOLLA

Questioni biografiche stesicoree Catania, Dipartimento di Scienze Umanistiche, 29 aprile 2014

1) Sud.   s   1095   Στησίίχορος,   Εὐφόόρβου   ἢ   Εὐφήήµμου,   ὡς   δὲ   ἄλλοι   Εὐκλείίδου   ἢ   Εὐέέτους1  ἢ  Ἡσιόόδου·∙   ἐκ   πόόλεως   Ἱµμέέρας   τῆς   Σικελίίας·∙   καλεῖται   γοῦν   Ἱµμεραῖος.   οἱ   δὲ   ἀπὸ  Ματαυρίίας  τῆς  ἐν  Ἰταλίίᾳ·∙  οἱ  δὲ  ἀπὸ  Παλλαντίίου  τῆς  Ἀρκαδίίας  φυγόόντα  αὐτὸν  ἐλθεῖν  φασιν   εἰς   Κατάάνην   κἀκεῖ   τελευτῆσαι   καὶ   ταφῆναι   πρὸ   τῆς   πύύλης   ἥτις   ἐξ   αὐτοῦ  Στησιχόόρειος  προσηγόόρευται.   (...)   εἶχε   δὲ  ἀδελφὸν  γεωµμετρίίας   ἔµμπειρον  Μαµμερτῖνον,  καὶ  ἕτερον  Ἠλιάάνακτα  νοµμοθέέτην.  

   

2) Steph.  Byz.  p.   437,   3-‐‑5  Meineke  Μάάταυρος·∙  πόόλις  Σικελίίας  Λοκρῶν  κτίίσµμα·∙   τὸ   ἐθνικὸν  Ματαυρῖνος.  Στησίίχορος  Εὐφήήµμου  παῖς  Ματαυρῖνος  γέένος  ὁ  τῶν  µμελῶν  ποιητήής.    

   

3) Strab.   VI   2,   9   οἱ   Παλικοὶ   δὲ   κρατῆρας   ἔχουσιν   ἀναβάάλλοντας   ὕδωρ   εἰς   θολοειδὲς  ἀναφύύσηµμα   καὶ   πάάλιν   εἰς   τὸν   αὐτὸν   δεχοµμέένους   µμυχόόν.   τὸ   δὲ   περὶ   Μάάταυρον  σπήήλαιον   ἐντὸς   ἔχει   σύύριγγα   εὐµμεγέέθη   καὶ   ποταµμὸν   δι᾿   αὐτῆς   ῥέέοντα   ἀφανῆ   µμέέχρι  πολλοῦ  διαστήήµματος,  εἶτ᾿  ἀνακύύπτοντα  πρὸς  τὴν  ἐπιφάάνειαν.    

   

4) Id.  VI  1,  5  ἐν  δὲ  τῷ  παράάπλῳ  τούύτῳ  Μέέδµμα  πόόλις  Λοκρῶν  τῶν  αὐτῶν,  ὁµμώώνυµμος  κρήήνῃ  µμεγάάλῃ,   πλησίίον   ἔχουσα   ἐπίίνειον   καλούύµμενον   Ἐµμπόόριον·∙   ἐγγὺς   δὲ   καὶ   Μέέταυρος  ποταµμὸς  καὶ  ὕφορµμος  ὁµμώώνυµμος.  

   

5) Cato   fr.   4   Chassignet   (=   ps.   Prob.   In   Verg.   Bucol.   p.   326   Hagen)   Item   Cato   Originum   III:  Thesunti   (M;   -‐‑seunti   V,   -‐‑lunti   P)   Tauriani   vocantur   de   fluvio,   qui   propter   fluit.   Id   oppidum  Aurunci   primo   possiderunt,   inde  Achaei   Troia   domum   redeuntes.   In   eorum   agro   fluvii   sunt   sex;  septimus   fines   Rheginum   atque   Taurinum   dispescit:   fluvii   nomen   est   Pecoli.   Eo   Orestem   cum  Iphigenia   atque  Pylade   dicunt  maternam  necem   expiatum  venisse,   et  non   longinqua  memoria   est,  cum  in  arbore  ensem  viderint,  quem  Orestes  abiens  reliquisse  dicitur.    

   

6) Varr.  Rer.  hum.  fr.  11  Mirsch  (=  ps.  Prob.   l.  cit.)  huius  autem  fluminis,  apud  quod  purgatus  est  Orestes,  Varro  meminit  Humanarum  XI  sic:  iuxta  Rhegium  fluvii  sunt  continui  septem:  Latapadon,  Micotes,   Eugiton,   Stracteos,   Polie,  Molee,   Argeades.   in   his   matris   nece   purgatus   dicitur  Orestes  ibique  ahenum  eius  diu  fuisse  ensem  et  ab  eo  aedificatum  Apollinis  templum,  e  cuius  luco  Rheginos,  cum  Delphos  proficiscerentur,  re  divina  facta  lauream  decerpere  solitos,  quam  ferrent  secum.  

             

1 Corr. Wilamowitz 1913, 236; ῾Υέτους codd.

7) Antip.  Sid.  (?)  AP  VII  75  (GPh  I  58,  483-‐‑486)  

Στασίίχορον  ζαπληθὲς  ἀµμέέτρητον  στόόµμα  Μούύσας  ἐκτέέρισεν  Κατάάνας  αἰθαλόόεν  δάάπεδον  

οὗ,  κατὰ  Πυθαγόόρεω  φυσικὰν  φάάτιν,  ἁ  πρίίν  Ὁµμήήρου  ψυχὰ  ἐνὶ  στέέρνοις  δεύύτερον  ᾠκίίσατο.  

     

8)  G.  Walther,     Siciliae   obiacientium   insularum   et   Bruttiorum   antiquae   tabulae,  Messanae   1624,  inscr.  71  

 Ops  ego  Stesichori  Aetnaeis  hic  ossibus  ossa  clausa  tego  vatis;  cetera  mundus  habet.  

 Cfr.   P.   Carrera,   Memorie   historiche   della   città   di   Catania,   Catania   1639,   265;   G.B.   Ferreti,   Musae   Lapidariae.  Antiquorum   in   Marmoribus   Carmina,   Seu   Deorum   Donaria,   Hominumque   Illustrium   oblitterata   Monumenta,   &  deperdita  Epitaphia  (...)  auctore  Ioanne  Baptista  Ferretio  Cassinensi,  Veronae  1672,  V  36,  p.  354.      

 9) Suet.  p.  paid.  1,  20-‐‑22  (67  Taillardat)  εἰσὶ  δὲ  αἱ  σύύµμπασαι  τῶν  ἀστραγάάλων  πτώώσεις  ὁµμοῦ  

τεσσάάρων   παραλαµμβανοµμέένων   πέέντε   καὶ   τριάάκοντα   ...   λέέγεται   δέέ   τις   ἐν   αὐταῖς  Στησίίχορος   καὶ   ἑτέέρα   Εὐριπίίδης,   Στησίίχορος   µμὲν   ὁ   σηµμαίίνων   τὴν   ὀκτάάδα,   ἐπεὶ   ὁ   ἐν  Ἰµμέέρᾳ  τῇ  Σικελικῇ  τοῦ  µμελοποιοῦ  τάάφος  ἐξ  ὀκτὼ  γωνιῶν  συνέέκειτο,  Εὐριπίίδης  δὲ  ὁ  τὸν  µμ'ʹ.   εἷς   γὰρ   Εὐριπίίδης   τῶν   τεσσαράάκοντα   Ἀθήήνῃσι   προστατῶν   µμετὰ   τὴν   τῶν   λ'ʹ  τυράάννων  κατασταθέέντων  κατάάλυσιν.  

   

10) Poll.   IX  100  καὶ  µμὴν  καὶ  Στησίίχορος  ἐκαλεῖτόό  τις  παρὰ  τοῖς  ἀστραγαλίίζουσιν  ἀριθµμόός,  ὃς  ἐδήήλου  τὰ  ὀκτώώ·∙  τὸν  γὰρ  ἐν  Ἰµμέέρᾳ  τοῦ  ποιητοῦ  τάάφον  ἐξ  ὀκτὼ  πάάντων  συντεθέέντα  πεποιηκέέναι  τὴν  ῾πάάντ᾿  ὀκτώώ᾿  φασι  παροιµμίίαν.      

11) Syn.   auct.   (Phot.   378,   24-‐‑379,   3   P.;   Suda   p   225   A.;   Ps.-‐‑Eudem.   159,   20-‐‑23   Niese   [1922];  Apostol.  XIII  93  [II  601  L.-‐‑S.])  fort.  ex  Paus.  Att.  (cf.  Erbse  1950,  203,  13-‐‑16)  πάάντα  ὀκτώώ·∙  οἱ  µμὲν   Στησίίχορόόν   φασιν   ἐν   Κατάάνῃ   ταφῆναι   πολυτελῶς   πρὸς   ταῖς   ἀπ᾿   αὐτοῦ  Στησιχορείίος   λεγοµμέέναις   πύύλαις   καὶ   τοῦ   µμνηµμείίου   ἔχοντος   ὀκτὼ   κίίονας   καὶ   ὀκτὼ  βαθµμοὺς  καὶ  ὀκτὼ  γωνίίας.  οἱ  δὲ  ὅτι  Ἀλήήτης  κατὰ  χρησµμὸν  τοὺς  Κορινθίίους  συνοικίίζων  ὀκτὼ  φυλὰς  ἐποίίησε  τοὺς  πολίίτας  καὶ  ὀκτὼ  µμέέρη  τὴν  πόόλιν.  

 

‘Ossa  della  terra’:  cfr.  Eust.  In  Il.  II  637,  p.  309,  43-‐‑44  VdV.  τετόόλµμηται  δὲ  καὶ  γῆς  ὀστᾶ  τοὺς  λίίθους  εἰπεῖν,  ὡς  δηλοῖ  τὸ  ῾γῆς  ὀστέέοισιν  ἐγχριµμφθεὶς  πόόδα᾿  (=  Choeril.  Trag.  fr.  2  Sn.-‐‑K.;  si  veda  anche  Id.  F3  Sn.-‐‑K.  ap.  Anon.  epit.  rhet.  III  650,  21   Walz);   in   ambito   latino,   Ov.  met.   I   383   ossa   …   post   tergum   magnae   iactate   parentis,   cfr.   387,   394;   Aug.   civ.   VII   23  lapides…ut  ossa  dei;  Tert.  carn.  IX  1,  12  ossa  ut  saxa).  

Ops  =  terra:  ThlL  IX  2,  810  s.v.  e  gli  esempi  ivi  citati:  Varro  ling.  V  64  terra  ops,  quod  hic  omne  opus  et  hac  opus  ad  vivendum,  ed  ideo  dicitur  ops  mater,  quod  terra  mater;  cfr.  Tert.  nat.  II  2,  15  e  19;  frg.  Aug.  civ.  VII  24,  p.  304,29  D.  Tellurem  …  esse  opem  [quod  opere  fiat  melior  add.  Isid.  orig.  VIII  11,  59]  Macr.  Sat.  I  10,  20;  Isid.  orig.  X  145,  XIV  1,1.