Π.3.2.1 Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε

30 διδακτικές ώρες ανά τάξη

Νεοελληνική Γλώσσα

ΣΤ΄ Δημοτικού

Τίτλος:

«Αιολική Γη»

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΟΥΡΝΙΚΗ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Θεσσαλονίκη 2012

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι .Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.1. Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 – Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101 , Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 2 από 22

Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος

Αιολική Γη

Δημιουργός

Μαργαρίτα Γουρνίκη

Διδακτικό αντικείμενο

Νεοελληνική Γλώσσα

Τάξη

ΣΤ΄ Δημοτικού

Χρονολογία

Δεκέμβριος 2012

Θεματική ενότητα

«Γλώσσα Στ΄ Δημοτικού», ενότητα 6: Η ζωή σε άλλους τόπους

Διαθεματικό

Ναι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα

Ι. Φιλολογικής ζώνης

Νεοελληνική Λογοτεχνία

ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα

Εικαστικά

Γεωγραφία

Ιστορία

Πληροφορική

ΙΙΙ. Ημιτυπικές και άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης

Θεατρική Αγωγή

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 3 από 22

Χρονική διάρκεια

8-12 διδακτικές ώρες

Χώρος

Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής, σχολική

βιβλιοθήκη

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή:

Οι μαθητές θα πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με τα βασικά προγράμματα των

windows όπως τον επεξεργαστή κειμένου και τον κατασκευαστή παρουσιάσεων-

διαφανειών. Θα πρέπει να μπορούν να ανοίγουν, να κλείνουν, να αποθηκεύουν ένα

αρχείο καθώς και να γράφουν, να αντιγράφουν και να επικολλούν κείμενο ή εικόνες

από άλλα αρχεία ή το διαδίκτυο. Θα πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση του

διαδικτύου, με τη χρήση λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης και με τη χρήση

λογισμικού κατασκευής flipping books. Θα πρέπει, ακόμα, να είναι εξοικειωμένοι με

την ομαδοσυνεργατική εργασία και διδασκαλία καθώς και την κριτική αξιολόγηση

των πληροφοριών που διαχειρίζονται.

Εφαρμογή στην τάξη:

Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρόταση διδασκαλίας.

Το σενάριο στηρίζεται

---

Το σενάριο αντλεί

Το σενάριο είναι πρωτότυπο στη σύλληψη.

Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο Αιολική Γη επιδιώκει να βοηθήσει τους μαθητές να γνωρίσουν τα

γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής, να κατανοήσουν τις ολέθριες συνέπειες

της Καταστροφής στις ζωές των ανθρώπων και να μάθουν περισσότερα για τους

σύγχρονους πρόσφυγες. Μέσα από τις δραστηριότητες που προτείνονται οι μαθητές

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 4 από 22

θα εργαστούν στις σελίδες του ψηφιακού σχολείου, θα δουν αυθεντικά βίντεο από τη

Μικρασιατική Καταστροφή και τις μαρτυρίες ανθρώπων που την έζησαν, θα

διαβάσουν πολυτροπικά κείμενα για τις αιτίες που οδήγησαν στην Καταστροφή, θα

δουν την ταινία μικρού μήκους Γαλάζιο και Πορτοκαλί, το σενάριο της οποίας

προέρχεται από το βιβλίο του Η. Βενέζη Αιολική Γη, θα κατασκευάσουν το δικό τους

flipping book, θα φτιάξουν χάρτες εννοιολογικής χαρτογράφησης, για να

οργανώσουν τις ιδέες τους, θα σχολιάσουν εικόνες και φωτογραφίες, θα διαβάσουν

λογοτεχνικά κείμενα σχετικά με τη Μικρασιατική Καταστροφή, θα συμβουλευτούν

ηλεκτρονικά λεξικά και εγκυκλοπαίδειες, θα παίξουν το παιχνίδι Ταξίδι Φυγής, για να

νιώσουν τι πραγματικά συμβαίνει να είσαι πρόσφυγας και άλλα πολλά.

Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ιστορική γνώση και μνήμη συμβάλλει σημαντικά στην καλλιέργεια της ταυτότητας

των ανθρώπων που μοιράζονται κοινή πατρίδα, γλώσσα, θρησκεία και πολιτισμό.

Περισσότερο από ποτέ σήμερα είναι αναγκαίο να γνωρίζουν τα νέα παιδιά της

πατρίδας μας την ιστορία του τόπου τους, για να μπορούν να ζήσουν ως ενεργοί

πολίτες το παρόν και το μέλλον τους. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από τα γεγονότα της

Μικρασιατικής Καταστροφής να μπορούν να γνωρίσουν την ιστορία της ευρύτερης

περιοχής κατά την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Μεσοπολέμου, τον

ρόλο των συμμάχων μας και τις πρακτικές συνέπειες των πολιτικών επιλογών στην

καθημερινότητα των απλών ανθρώπων. Είναι σημαντικό, ακόμη, να κατανοήσουν σε

βάθος και να αξιολογήσουν με κριτική σκέψη τα γεγονότα της σύγχρονης

καθημερινότητάς τους στα οποία πρωταγωνιστούν πρόσφυγες ή μετανάστες από

άλλες χώρες του κόσμου.

Η μέθοδος εργασίας που υιοθετήθηκε στο σενάριο είναι η ομαδοσυνεργατική.

Οι μαθητές άλλοτε όλοι μαζί και άλλοτε σε ομάδες εργασίας διερευνούν,

ανακαλύπτουν και διαχειρίζονται πληροφορίες, για να οικοδομήσουν ένα σύνολο

γνώσεων και αξιών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν χρήσιμα υλικά για τη

δημιουργία πολιτών με κρίση και ανθρώπων με ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 5 από 22

Σκοπός του σεναρίου είναι να μυήσει τους μαθητές σε ζητήματα που

σχετίζονται με τους πρόσφυγες και την προσφυγιά. Να τους κάνει κριτικούς

αναγνώστες και ενεργούς πολίτες, να τους παροτρύνει να σκεφτούν υλοποιήσιμες

λύσεις στα σύγχρονα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι

μετανάστες, να τους βοηθήσει να ανακαλύψουν ποιος πραγματικά είναι ο σύγχρονος

πρόσφυγας και ποιες οι ανάγκες του. Επιπλέον, να βοηθήσει τους μαθητές να

χρησιμοποιούν σωστά τη γλώσσα τους με ποικίλους τρόπους, να τους εξοικειώσει με

τη χρήση νέων τεχνολογιών και να τους μυήσει σε νέα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

που αξιοποιούν το λογισμικό και τις δυνατότητες της τεχνολογίας.

Οι επιμέρους στόχοι που θα μας οδηγήσουν σε αυτά τα αποτελέσματα

κατηγοριοποιούνται σε τρεις ομάδες που αναλύονται παρακάτω.

Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής

Οι μαθητές/τριες επιδιώκεται:

• να γνωρίσουν την περιοχή της Αιολίας

• να μάθουν για τη Μικρασιατική Καταστροφή

• να μάθουν για τη σύνδεση μεταξύ των γεγονότων της Μικρασιατικής

Καταστροφής και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου

• να πάρουν πληροφορίες για τη ζωή των ανθρώπων της Μικράς Ασίας πριν την

καταστροφή

• να μάθουν για τα γεγονότα της καταστροφής της Σμύρνης

• να διαβάσουν πληροφορίες για τους Μικρασιάτες λογοτέχνες Η. Βενέζη, Κ.

Πολίτη και Δ. Σωτηρίου

• να ακούσουν αυθεντικές μαρτυρίες προσώπων που έζησαν την καταστροφή

της Σμύρνης

• να μάθουν για τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, τους τόπους διαμονής τους

στην Ελλάδα και τα προβλήματα διαβίωσης που αντιμετώπισαν τον πρώτο

καιρό ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού & Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 6 από 22

• να μάθουν περισσότερα για τους σύγχρονους πρόσφυγες και μετανάστες

• να προβληματιστούν για τις συνθήκες διαβίωσης και τις ανάγκες των

ανθρώπων που βρίσκονται σε φυγή

• να προβληματιστούν για τις επιλογές που προτείνονται ως λύσεις στα

προβλήματα μετανάστευσης

• να ταυτιστούν συναισθηματικά με πρόσωπα σε φυγή και να συναισθανθούν

μαζί τους τα αδιέξοδα της δίωξης και της προσφυγιάς

• να γνωρίσουν μέσα από τις ιστοσελίδες τους τις οργανώσεις που

υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ανθρώπων σε φυγή

• να κατανοήσουν τους λόγους που οι μετανάστες ή οι πρόσφυγες αναγκάζονται

να μετακινηθούν βίαια

Γνώσεις για τη γλώσσα

Οι μαθητές/τριες επιδιώκεται:

• να γνωρίσουν τις έννοιες «Αιολία», «πρόσφυγας», «μετανάστης», «άσυλο»

κ.ά.

• να συσχετίσουν τις πληροφορίες που άντλησαν από δύο διαφορετικά

μαθησιακά περιβάλλοντα προκειμένου να καταλήξουν σε υποθέσεις και

συζήτηση γύρω από αυτές

• να αποτυπώσουν στον εννοιολογικό χάρτη τις ιδέες και τους συνειρμούς τους

που πηγάζουν από έννοιες όπως πόλεμος, δίωξη, μετανάστης κ.ά.

• να σκεφτούν και να παρουσιάσουν το τέλος μιας ιστορίας

• να φανταστούν και να διηγηθούν προφορικά και γραπτά ιστορίες από την

καταστροφή της Σμύρνης, οι οποίες επεκτείνουν και τροποποιούν τις ιστορίες

των ηρώων που διάβασαν στα λογοτεχνικά κείμενα του σεναρίου

• να δημιουργήσουν δικά τους κείμενα με αφορμή μια εικόνα

• να διαβάσουν λογοτεχνικά κείμενα και να τα σχολιάσουν

• να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο

• να εξασκηθούν στον εικονιστικό λόγο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 7 από 22

• να μάθουν να αντλούν πληροφορίες από το κείμενο

• να βρίσκουν τις λέξεις κλειδιά ενός κειμένου και να αποδίδουν το νόημά του

• να εξοικειωθούν με τη λεκτική επικοινωνία και τον διάλογο

• να μάθουν να κοινωνούν τις ιδέες τους τόσο προφορικά όσο και γραπτά

• να δημιουργήσουν τον δικό τους προφορικό λόγο, για να αποδώσουν μέσω

της δραματοποίησης και του θεατρικού παιχνιδιού ανθρώπινες καταστάσεις

Γραμματισμοί

Οι μαθητές/τριες επιδιώκεται:

• να επεκτείνουν τις γνώσεις τους σχετικά με τη χρήση του επεξεργαστή

κειμένου και του κατασκευαστή προγράμματος διαφανειών

• να μάθουν τον τρόπο άντλησης πληροφοριών από το διαδίκτυο

• να εξοικειωθούν με την κατασκευή πολυτροπικού και πολυμεσικού κειμένου

• να μάθουν να χρησιμοποιούν τις δυνατότητες του εμπλουτισμένου βιβλίου

γλώσσας που βρίσκεται στις σελίδες του ψηφιακού σχολείου

• να μάθουν να χρησιμοποιούν με άνεση τις ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες και

τα λεξικά

• να μάθουν να χρησιμοποιούν με ευχέρεια τις δυνατότητες του λογισμικού

εννοιολογικής χαρτογράφησης

• να εξοικειωθούν με τη χρήση λογισμικού για την κατασκευή flipping book

• να εξοικειωθούν με τη χρήση εντολών όπως η αντιγραφή, επικόλληση,

εκτύπωση

• να μάθουν τη χρήση του λογισμικού Centennia προκειμένου να αντλήσουν

πληροφορίες

• να μπορούν να ανοίγουν και να κλείνουν ένα αρχείο με ευχέρεια

• να μάθουν να φτιάχνουν τις δικές τους διαφάνειες στον κατασκευαστή

διαφανειών

• να εξοικειωθούν με τη χρήση του μουσικού αρχείου και της βιντεοταινίας από

το διαδίκτυο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 8 από 22

• να εξοικειωθούν με την πρόσβαση σε συγκεκριμένους ιστότοπους

• να εξοικειωθούν με τη χρήση κλειστού και ανοιχτού λογισμικού

• να μάθουν τον τρόπο ανάκτησης κειμένων, φωτογραφιών και βίντεο από το

διαδίκτυο

Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Αφορμή για τη δημιουργία του σεναρίου υπήρξε η υποενότητα Αιολική Γη της 6ης

ενότητας με τίτλο Η ζωή σε άλλους τόπους που βρίσκεται στο βιβλίο του μαθητή

«Γλώσσα ΣΤ΄ Δημοτικού», σελίδες. 86-88.

Το ψηφιακό περιβάλλον μάθησης που δημιουργήθηκε στα πλαίσια του

σεναρίου χρησιμοποιεί μια ποικιλία κειμενικών ειδών όπως λογοτεχνικά έργα,

εικόνες, φωτογραφίες, άρθρα, οπτικοακουστικό υλικό, πολυτροπικά και πολυμεσικά

κείμενα, ηλεκτρονικά παιχνίδια κ.ά. Έτσι, στο σενάριο θα διαβάσουμε αποσπάσματα

από λογοτεχνικά έργα, διαδικτυακά άρθρα για ζητήματα που αφορούν στους

πρόσφυγες, θα δούμε βίντεο, θα παίξουμε διαδραστικά παιχνίδια, θα δημιουργήσουμε

ηλεκτρονικό βιβλίο, θα φανταστούμε και θα υποδυθούμε παιχνίδια ρόλων.

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Το σενάριο υιοθετεί σε μεγάλο βαθμό τους περισσότερους από τους στόχους του

σχολικού εγχειριδίου, αλλά δεν ακολουθεί την κλιμάκωση των δραστηριοτήτων όπως

παρουσιάζονται στο βιβλίο του μαθητή. Αναπτύσσεται σε τέσσερις αυτόνομες και

ταυτόχρονα αλληλένδετες θεματικές ενότητες που διαπραγματεύονται τα θέματα της

ύλης του βιβλίου. Οι στόχοι του σεναρίου τίθενται σύμφωνα με το αναλυτικό

πρόγραμμα και το πρόγραμμα σπουδών και επεκτείνονται σε διάφορα θεματικά

πεδία.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 9 από 22

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Το εκπαιδευτικό λογισμικό που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές στο σενάριο είναι:

επεξεργαστής κειμένου, λογισμικό παρουσίασης διαλέξεων, λογισμικό

εννοιολογικής χαρτογράφησης, ο παγκόσμιος ιστός, ηλεκτρονικό λεξικό και

εγκυκλοπαίδεια, πρόγραμμα κατασκευής βιβλίου flipping book, και το ηλεκτρονικό

παιχνίδι Ταξίδι Φυγής. Με τη χρήση των παραπάνω οι μαθητές θα είναι σε θέση να

πάρουν πληροφορίες σχετικά με τη Μικρασιατική Καταστροφή, την καταστροφή της

Σμύρνης, τους ανθρώπους σε φυγή κ.ά. οι οποίες προέρχονται από πολλές και

διάφορες πηγές. Με τον τρόπο αυτό ανοίγει ένας ολόκληρος κόσμος μέσα στη

σχολική αίθουσα και το εργαστήρι μας έρχεται σε επαφή με ό,τι πιο σύγχρονο και

επίκαιρο υπάρχει σχετικά με το θέμα αυτό. Πιο αναλυτικά το υλικό του σεναρίου

δίνεται παρακάτω.

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα

Βενέζης Ηλίας, 1992. Αιολική Γη, εκδόσεις Εστία.

Πολίτης Κοσμάς, 1993. Στου Χατζηφράγκου, Τα σαραντάχρονα μιας χαμένης

πολιτείας, εκδόσεις Εστία, σ. 150-154.

Σωτηρίου Διδώ, 1978, Μέσα στις φλόγες, εκδόσεις Κέδρος.

Αιολική Γη, από το εμπλουτισμένο βιβλίο «Γλώσσα Στ΄ Δημοτικού»

Στου Χατζηφράγκου, από το εμπλουτισμένο Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε΄

και ΣΤ΄ Δημοτικού

Πρόσφυγες, απόσπασμα από το βιβλίο της Δ. Σωτηρίου Μέσα στις φλόγες, από το

εμπλουτισμένο Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού

Ιστοσελίδες

Ηλεκτρονικό λεξικό Τριανταφυλλίδη

Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες

Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας, στη σελίδα ερωτήσεις-απαντήσεις

ΕΚΕΒΙ, βιογραφία του Η. Βενέζη

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 10 από 22

ΕΚΕΒΙ, βιογραφία της Δ. Σωτηρίου

Από την ιστοσελίδα Μνήμες ανοίγουμε τη λίστα φωτογραφιών πριν τον ξεριζωμό και

φωτογραφίες από την εγκατάσταση μετά τον ξεριζωμό

Ταξίδι Φυγής, ένα διαδραστικό βιωματικό παιχνίδι για τους μετανάστες από την

Κυπριακή ιστοσελίδα της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες

Δεν είναι μόνο αριθμοί, εκπαιδευτικό υλικό για τη μετανάστευση και το άσυλο στην

Ευρώπη του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης και της Ύπατης Αρμοστείας του

Ο.Η.Ε.

Βίντεο

«Αυθεντικό βίντεο από την καταστροφή της Σμύρνης το 1922»

«Σμύρνη – 2500 χρόνια Ελλάδα», βίντεο από τη ζωή των κατοίκων της Σμύρνης πριν

την καταστροφή

«Γαλάζιο και Πορτοκαλί», ταινία του Στέφανου Σιταρά βασισμένη στο βιβλίο του Η.

Βενέζη Αιολική Γη

«Ελλάδα: Το δίλλημα του Χουσεϊνί», συνέντευξη του Χουσεϊνί, ενός νεαρού που

αναζητεί άσυλο

Τραγούδια

«Σαν τον μετανάστη,» από τον δίσκο Η Μαρία Φαραντούρη τραγουδά Λιβανελί,

στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος, μουσική: Ζουλφί Λιβανελί, ερμηνεία Μαρία

Φαραντούρη, 1982.

Εκπαιδευτικά CD-ROM και εφαρμογές

Ιστορικός Άτλαντας Centennia

Google Earth, προσφέρει εικονικά ταξίδια σε ολόκληρο τον κόσμο

Εφαρμογή make a flipping book

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 11 από 22

Διδακτική πορεία – φάσεις

1ο δίωρο Πόλεμος – Μικρασιατική Καταστροφή

Συζητάμε στην ολομέλεια την έννοια πόλεμος. Αναζητούμε στο ηλεκτρονικό λεξικό

τη σημασία της και στη συνέχεια με τη βοήθεια του λογισμικού εννοιολογικής

χαρτογράφησης, το οποίο προβάλλεται σε μεγάλη οθόνη ή διαδραστικό πίνακα, οι

μαθητές καταγράφουν τις λέξεις που σκέφτονται όταν ακούν τη λέξη πόλεμος. Η

καταγραφή θα μοιάζει κάπως έτσι:

Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας, οι μαθητές ενθαρρύνονται να μιλήσουν για τις

προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις που έχουν σε σχέση με τον πόλεμο είτε αυτές

προέρχονται από βιβλία, σινεμά και τηλεόραση είτε από προσωπικές μαρτυρίες

συγγενικών τους προσώπων. Ζητάμε από τα παιδιά να συμπεριλάβουν στις αφηγήσεις

τους αναφορές σε επεισόδια που συσχετίζονται με τις λέξεις-έννοιες του

εννοιολογικού χάρτη. Για τον σκοπό αυτό, οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια: ο ένας

υποδύεται τον δημοσιογράφο και ο άλλος απαντά σε ερωτήσεις που αφορούν στα

παραπάνω ερωτήματα. Μετά την καταγραφή αλλάζουν ρόλους και όταν

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα μεταφέρουν τις εμπειρίες τους στην ολομέλεια.

Στη συνέχεια παρατηρούμε μέσα στις σελίδες του ψηφιακού σχολείου τις

εικόνες της υποενότητας Αιολική Γη και συζητούμε τις εντυπώσεις μας. Με αφορμή

τα παραπάνω, αποφασίζουμε να μελετήσουμε από κοντά τα γεγονότα της

Μικρασιατικής Καταστροφής και να διερευνήσουμε τους λόγους που οδηγούν στον

βίαιο ξεριζωμό των ανθρώπων της εποχή μας.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 12 από 22

Ο/Η δάσκαλος/α προβάλλει σε μεγάλη οθόνη τον Ιστορικό Άτλαντα Centennia

και όλοι μαζί στην ολομέλεια μελετούμε τον χάρτη των Βαλκανίων το 1914 λίγο πριν

την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Διαπιστώνουμε ότι το ελληνικό κράτος δεν

έχει τα σύνορα που γνωρίζουμε σήμερα. Από αυτό προκύπτει η ανάγκη να

πληροφορηθούμε περισσότερα για τα ιστορικά γεγονότα που συνέβαλαν στην

επέκταση των συνόρων της χώρας μας. Προκειμένου να αναδείξουμε τις εδαφικές

αλλαγές που έγιναν στη χώρα μας, εκτυπώνουμε συγκριτικούς χάρτες διαφορετικών

ετών και τους δημοσιεύουμε στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης μας ή στην

εφημερίδα του σχολείου μας.

Στη συνέχεια οι μαθητές κάθονται σε δυάδες ή τριάδες, ανάλογα με τη

δυνατότητα που υπάρχει, μπροστά στον υπολογιστή τους και ανοίγουν το αρχείο

Ιστορικά γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο (βλ. συνοδευτικό υλικό). Με τη

βοήθεια του αρχείου διαβάζουν πρώτα για τους Βαλκανικούς Πολέμους, έπειτα για

τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια για τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Αφού μελετήσουν τα κείμενα και τις εικόνες, επιστρέφουν στην ολομέλεια για να

συζητήσουν όσα διάβασαν. Πριν ξεκινήσουμε τη συζήτηση, προτείνουμε ένα παιχνίδι

ρόλων κατά το οποίο ένας μαθητής με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού παρουσιάζει τις

αλλαγές στους χάρτες του Ιστορικού Άτλαντα και οι υπόλοιποι μαθητές κρατούν

σημειώσεις. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, παρατηρούμε τις αλλαγές που

συμβαίνουν στους χάρτες του Ιστορικού Άτλαντα (ο οποίος προβάλλεται σε μεγάλη

οθόνη) καθώς περνάμε από χρονιά σε χρονιά. Όταν φτάνουμε στην καταστροφή της

Σμύρνης, παρακολουθούμε όλοι μαζί ένα αυθεντικό βίντεο από την καταστροφή της

πόλης.

2ο δίωρο Αιολική Γη

Σε μεγάλη οθόνη βλέπουμε τη σελίδα 86 του σχολικού βιβλίου «Γλώσσα Στ΄

Δημοτικού» με τίτλο Αιολική Γη. Οι μαθητές καλούνται να εκφράσουν τις σκέψεις

τους σχετικά με τους συνειρμούς που έχουν στο άκουσμα της λέξης αιολική. Ανάλογα

με τις ανταποκρίσεις τους, γράφουμε τις λέξεις που προτείνουν στο ηλεκτρονικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 13 από 22

λεξικό και συζητάμε για τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη λέξη αιολική και τις

λέξεις που πρότειναν. Η συζήτηση μπορεί να ξεκινήσει από τον Αίολο, τον ταμία των

θεών της ελληνικής μυθολογίας, και να επεκταθεί έως και την Αιολία ή την Ιωνία

(λόγω ηχητικής παρήχησης). Εάν υπάρχει σύνδεση μεταξύ των λέξεων-εννοιών που

αναδύθηκαν από τον διάλογο και του ελληνικού πολιτισμού ή της ελληνικής

ιστορίας, προσπαθούμε να την αναδείξουμε, για να τονίσουμε στη συνέχεια τη

διαχρονική παρουσία των Ελλήνων στην περιοχή της Αιολίας. Για τον σκοπό αυτό,

συντάσσουμε ένα ψηφιακό λεξικό στον επεξεργαστή κειμένου και, μετά την

ολοκλήρωσή του, το εκτυπώνουμε και το αναρτούμε στον πίνακα ανακοινώσεων της

τάξης μας. Βλέπουμε όλοι μαζί σε μεγάλη οθόνη το αρχείο παρουσίασης Αϊβαλί (βλ.

συνοδευτικά αρχεία), στο οποίο παρουσιάζονται χάρτες που απεικονίζουν την Αιολία

(Λέσβο, Αϊβαλί, Μοσχονήσια και τη γύρω περιοχή), καθώς και εικόνες του χώρου

πριν και μετά τον Μικρασιατικό Πόλεμο. Εντοπίζουμε στους χάρτες και τις άλλες

μεγάλες ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και κυρίως τη Σμύρνη. Θυμίζουμε την

Καταστροφή της Σμύρνης για την οποία μιλήσαμε σε προηγούμενη συνάντηση.

Στη συνέχεια ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει μεγαλόφωνα την εισαγωγική

παράγραφο που υπάρχει πριν το κείμενο του Βενέζη και όλοι μαζί συζητούν για τους

ήρωες του έργου, τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο τοποθετείται η πλοκή της

ιστορίας καθώς και για τις λέξεις που παραπέμπουν στην ευτυχία ή τη δυστυχία του

ανθρώπου. Διαπιστώνουμε ότι ο μαγικός και ευτυχισμένος κόσμος των ηρώων

γκρεμίζεται από τον πόλεμο και τον ξεριζωμό. Παρακολουθούμε ένα μικρό

απόσπασμα από βίντεο που εστιάζει στη ζωή των κατοίκων της Σμύρνης πριν τον

πόλεμο και το σχολιάζουμε.

Κατόπιν, οι μαθητές χαμηλόφωνα διαβάζουν το απόσπασμα από την Αιολική Γη

του Η. Βενέζη που υπάρχει στο ψηφιακό βιβλίο τους. Εάν υπάρχει η δυνατότητα,

καθισμένοι σε τριάδες μοιράζονται τους ρόλους του αφηγητή, της γιαγιάς και του

παππού και προσπαθούν να αναγνώσουν το κείμενό τους στην ομάδα. Όταν η

δραστηριότητα ολοκληρωθεί, οι μαθητές εκφράζουν τις σκέψεις τους για τα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 14 από 22

συναισθήματα των ηρώων αλλά και για τα ερωτήματα και τις αγωνίες που

γεννήθηκαν μέσα τους κατά την ανάγνωση.

Έπειτα, παρακολουθούμε όλοι μαζί τη μικρού μήκους ταινία Γαλάζιο και

Πορτοκαλί, το σενάριο της οποίας βασίστηκε στα τελευταία κεφάλαια της Αιολικής

Γης (δες στο συνοδευτικό υλικό). Μετά την προβολή, οι μαθητές σχολιάζουν ότι τους

έκανε εντύπωση και μιλούν για τα συναισθήματα και τους συμβολισμούς της ταινίας.

3ο δίωρο Πρόσφυγες -Το ταξίδι

Η συνάντηση ξεκινάει με τη μεγαλόφωνη ανάγνωση του κειμένου Στου

Χατζηφράγκου του Κ. Πολίτη. Στο απόσπασμα διαβάζουμε λεπτομέρειες για τη φωτιά

στη Σμύρνη και ορισμένα από τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν. Αναφέρουμε

όσα μας έκαναν εντύπωση από τη διήγηση και συζητάμε τους προβληματισμούς μας.

Στη συνέχεια, επιχειρούμε να διερευνήσουμε τα γεγονότα μετά τον ξεριζωμό των

Ελλήνων της Μικράς Ασίας από τον τόπο τους. Αναζητούμε στο ηλεκτρονικό λεξικό

τον ορισμό της λέξης πρόσφυγας και στη συνέχεια ανοίγουμε την ιστοσελίδα του

Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες και διαβάζουμε μαρτυρίες προσφύγων,

για να κατανοήσουμε τι σημαίνει να είσαι πρόσφυγας.

Σε μια μεγάλη οθόνη με τη βοήθεια του αρχείου της εννοιολογικής

χαρτογράφησης καταγράφουμε ερωτήματα όπως: πώς ήταν το ταξίδι των προσφύγων,

πώς επιβίωσαν οι οικογένειες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ποια μέρη της Ελλάδας

υποδέχτηκαν πρόσφυγες και πώς ήταν η ζωή τους με τους Έλληνες του ελλαδικού

χώρου;

Οι μαθητές διαβάζουν από το βιβλίο τους ή από τις σελίδες του ψηφιακού

σχολείου το κείμενο Πρόσφυγες της Δ. Σωτηρίου, το οποίο αποτελείται από τμήματα

που υπάρχουν στο βιβλίο της συγγραφέα Μέσα στις φλόγες. Στο βιβλίο «γίνεται

αναφορά στους Έλληνες της Μικράς Ασίας, στις τραγικές στιγμές που πέρασαν όταν

ξεριζώθηκαν, καθώς και στις αφάνταστες δυσκολίες που αντιμετώπισαν στην

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 15 από 22

Ελλάδα, έως ότου ξαναφτιάξουν τη ζωή τους1». Στη συνέχεια, προβάλλεται σε

μεγάλη οθόνη το ίδιο κείμενο, οι Πρόσφυγες, από το ηλεκτρονικό βιβλίο στην

εμπλουτισμένη του μορφή. Το εμπλουτισμένο κείμενο συνοδεύεται από

συμπληρωματικό υλικό, το οποίο χρησιμοποιούμε κατά τη διάρκεια της συνάντησης,

για να φτιάξουμε το δικό μας πολυτροπικό κείμενο με τον ίδιο τίτλο. Προκειμένου να

ενημερώσουμε και τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου μας για το θέμα,

συμφωνούμε να αναρτήσουμε στην ιστοσελίδα τους σχολείου μας ένα αφιέρωμα για

τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Στα πλαίσια του αφιερώματος δημοσιεύουμε το

πολυτροπικό κείμενό μας.

Στη συνέχεια, καλούνται οι ομάδες να σκεφτούν και να συζητήσουν πρώτα

στην ομάδα τους και αργότερα στην ολομέλεια ερωτήματα όπως:

Πώς ένιωθαν οι πρόσφυγες στο λιμάνι του Πειραιά;

Είσαι και εσύ στο λιμάνι πρόσφυγας και δεν μπορείς να βρεις ξενοδοχείο.

Πώς νιώθεις;

Στο κείμενο διαβάζουμε τη φράση «Στα πεζοδρόμια γεννιόνταν παιδιά και

πέθαιναν γέροι». Πώς τη σχολιάζεις;

Πόσα εκατομμύρια πρόσφυγες της Μικράς Ασίας έφτασαν στην Ελλάδα; Σε

ποια μέρη πήγαν; Με ποιο τρόπο έφυγαν από τα σπίτια τους;

Στο κείμενο γράφει «Παράτησαν σκοτωμένα παιδιά και γονιούς άταφους».

Γιατί έγινε αυτό;

Ποια στοιχεία του κειμένου καταδεικνύουν ότι τα πρόσωπα της ιστορίας είναι

πρόσφυγες;

Συνδέστε τα γεγονότα που περιγράφονται στο κείμενο Στου Χατζηφράγκου με

τα γεγονότα της καταστροφής που περιγράφονται στους Πρόσφυγες.

Δημιουργήστε με τη φαντασία σας μια δική σας ιστορία στην οποία οι ήρωές

1 Από την εισαγωγή του κειμένου που βρίσκεται στο Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων, Ε΄ & ΣΤ΄

Τάξη Δημοτικού.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 16 από 22

σας συναντούν τα πρόσωπα των παραπάνω κειμένων κατά τη διάρκεια του

ταξιδιού τους από την προκυμαία της Σμύρνης στο λιμάνι του Πειραιά.

Όταν ολοκληρωθεί η δραστηριότητα των ομάδων, ζητούμε από κάθε ομάδα να ορίσει

τον εκπρόσωπό της στη συζήτηση που θα ακολουθήσει. Με τη βοήθεια ενός μαθητή

που θα συντονίζει τη συζήτηση κάθε ομάδα παρουσιάζει τις σκέψεις της στην

ολομέλεια. Εάν, στη συνέχεια, η συζήτηση αποκτήσει δυναμική, ενοποιούμε τις

ιστορίες των ομάδων από το τελευταίο ερώτημα σε μια αφήγηση με τίτλο Από λιμάνι

σε λιμάνι και δημοσιεύουμε την ιστορία στο αφιέρωμα της ιστοσελίδας του σχολείου.

Αμέσως μετά, για να δώσουμε ώθηση στη δημιουργικότητα των ομάδων,

παροτρύνουμε τους μαθητές να παρατηρήσουν τις εικόνες που συνοδεύουν το

κείμενο Πρόσφυγες και να εστιάσουν την προσοχή τους στα χρώματα και στις μορφές

της λιθογραφίας Η καταστροφή της Σμύρνης. Η εικόνα αυτή θα μπορούσε να

αποτελέσει την αφορμή, για να πλάσουν με τη φαντασία τους μια μικρή ιστορία.

Δίνουμε τον απαραίτητο χρόνο και στη συνέχεια κάθε ομάδα διηγείται την ιστορία

που επινόησε. Οι ιστορίες, στη συνέχεια, μετατρέπονται σε μορφή pdf και δένονται

σε βιβλίο flipping book, το οποίο δημοσιεύεται όπως και η προηγούμενη ιστορία στο

αφιέρωμα της ιστοσελίδας του σχολείου για τους Πρόσφυγες της Μικράς Ασίας.

Μετά από αυτό, κάθε μαθητής επιλέγει έναν ήρωα από τα λογοτεχνικά κείμενα

που διάβασε ή κάποιον που φαντάστηκε ο ίδιος και γράφει στον κειμενογράφο σε

πρώτο πρόσωπο τις προσωπικές μαρτυρίες του ήρωά του από τις ταλαιπωρίες που

πέρασε από τη στιγμή που ξεριζώθηκε από το σπίτι του. Ενθαρρύνουμε τους μαθητές

να δώσουν όνομα στους ήρωές τους και να αποτυπώσουν στις αφηγήσεις τους την

αγωνία, τον πόνο και τα συναισθήματα που ένιωθαν οι ήρωές τους εκείνη τη στιγμή.

Για να βοηθήσουμε τους μαθητές να ξαναδούν τα γεγονότα μέσα από τις

φωτογραφίες της εποχής ανοίγουμε την ιστοσελίδα Μνήμες που έχει πλούσιο

φωτογραφικό υλικό από τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Εναλλακτικά, κάθε μαθητής διαλέγει μια φωτογραφία μόνο και προσπαθεί να πλάσει

την ιστορία της γράφοντας για τη ζωή των προσώπων που εικονίζονται. Στο αρχείο

κάθε μαθητή θα πρέπει να υπάρχει η φωτογραφία που επέλεξε και το κείμενό του. Για

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 17 από 22

να ολοκληρωθεί η δραστηριότητα, μετατρέπουμε το αρχείο, που φτιάχτηκε με τον

κειμενογράφο, σε βιβλίο μέσω της εφαρμογής make a flipping book και το

δημοσιεύουμε στο διαδικτυακό μας αφιέρωμα.

Εάν υπάρχει χρόνος πριν ολοκληρώσουμε το δίωρο, πατάμε δεξί κλικ στο

εικονίδιο που βρίσκεται δίπλα στα βιογραφικά στοιχεία της Δ. Σωτηρίου στο

ηλεκτρονικό βιβλίο και ανοίγουμε σε μια νέα καρτέλα την ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ,

για να διαβάσουμε το πλήρες βιογραφικό της συγγραφέα. Μιλάμε για τον τόπο και τη

χρονολογία γέννησής της και στη συνέχεια αναζητούμε στον ίδιο σύνδεσμο του

ΕΚΕΒΙ τη σελίδα με τα βιογραφικά στοιχεία του Η. Βενέζη. Εκεί διαβάζουμε για την

κράτησή του σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Τουρκία και διαπιστώνουμε ότι και

οι δυο συγγραφείς αξιοποιούν σε μεγάλο βαθμό προσωπικές τους εμπειρίες στα

βιβλία τους.

4ο δίωρο Οι πρόσφυγες σήμερα. Άνθρωποι σε φυγή

Ανοίγουμε την ιστοσελίδα του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας. Από

την αρχική σελίδα οδηγούμαστε στη σελίδα των ερωτήσεων-απαντήσεων στην οποία

διαβάζουμε για τη διάκριση μεταξύ μετανάστη και πρόσφυγα, για τα κυριότερα

προβλήματα των προσφύγων στην Ελλάδα, για τους αιτούντες άσυλο κ.λπ. Συζητάμε

το μότο της σελίδας: «Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανθρώπινα δικαιώματα, όπως κι αν

τους ονομάζουμε και όπου κι αν βρίσκονται».

Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός παρουσιάζει στην ολομέλεια τις τρεις ενότητες

από το βιωματικό παιχνίδι Ταξίδι Φυγής. Η πρώτη ενότητα έχει τίτλο και υπότιτλο:

Πόλεμος και συγκρούσεις, φυγή από σκλαβιά και δίωξη. Η δεύτερη ενότητα έχει τίτλο

και υπότιτλο: Στην αβεβαιότητα. Μπορείς να μείνεις εδώ; Και η τρίτη ενότητα

τιτλοφορείται: Καινούρια ζωή. Απώλεια και πρόκληση. Το παιχνίδι παρακολουθεί τη

ζωή ενός πρόσφυγα έτσι όπως εξελίσσεται σε όλες τις φάσεις της περιπέτειάς του:

από τις διώξεις στη χώρα του έως το ταξίδι φυγής του σε μια καινούρια χώρα. Ο

παίχτης πριν ξεκινήσει διαβάζει: «Είσαι σε μεγάλο κίνδυνο και πρέπει να φύγεις από

τη χώρα σου. Θα το πετύχεις; Δοκίμασε!» Από τη δεύτερη ενότητα διαλέγουμε την

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 18 από 22

τρίτη δραστηριότητα που έχει τίτλο Πρόσφυγας ή μετανάστης; Σε αυτό το μέρος του

παιχνιδιού οι μαθητές ενημερώνονται για το δικαίωμα των προσφύγων στο άσυλο και

την προστασία καθώς και για τους λόγους που αναγκάζονται να φύγουν από την

πατρίδα τους. Μαθαίνουν, ακόμα, πως για να αναγνωριστεί κάποιος ως πρόσφυγας

πρέπει να «έχει δικαιολογημένο φόβο δίωξης». Με αφορμή τα παραπάνω, οι ομάδες

των μαθητών καλούνται να συμπληρώσουν έναν εννοιολογικό χάρτη με όλες τις

λέξεις που κατά τη γνώμη τους συνδέονται με τη λέξη δίωξη. Στη συνέχεια συζητάμε

στην ολομέλεια τις απόψεις τους και κατατάσσουμε τις παρακάτω προτάσεις σε δυο

ομάδες. Στην πρώτη ομάδα τοποθετούμε τις προτάσεις που αποτελούν λόγο δίωξης

ενώ στη δεύτερη ομάδα τις προτάσεις που δεν αποτελούν λόγο δίωξης2:

1. Ήμουν οχτώ χρόνια στη φυλακή επειδή άσκησα κριτική στην κυβέρνηση

σε δημόσια συνέλευση. Τώρα φοβάμαι μήπως με φυλακίσουν ξανά.

2. Φοβάμαι πως δε θα καταφέρω να συγκεντρώσω τα χρήματα που

χρειάζομαι για να αγοράσω το σπίτι που ονειρεύομαι. Θα πρέπει να

εργαστώ σε άλλη χώρα.

3. Οι γονείς μου θέλουν να με αναγκάσουν να παντρευτώ ένα άτομο που δε

θέλω να παντρευτώ.

4. Η κόρη μου είναι σοβαρά άρρωστη και δεν έχουμε λεφτά για την

εγχείρηση της καρδιάς της που είναι επείγουσα. Τώρα αναζητάμε άσυλο

σε άλλη χώρα.

5. Ο γιος μου δεν πέρασε τις εξετάσεις για να μπει σε πανεπιστήμιο της

χώρας μου. Τώρα θα αναγκαστεί να ψάξει πανεπιστήμιο στο εξωτερικό.

6. Είμαι πάνω από τριάντα χρονών. Δεν μπορώ να μείνω άλλο με την

οικογένειά μου. Θα αναζητήσω δουλειά σε άλλη χώρα για να παίρνω

μεγαλύτερο μισθό.

7. Θέλω να φύγω από τη χώρα μου αλλά η έξοδος είναι παράνομη.

2 Οι ερωτήσεις 1, 3, 4 και 7 προέρχονται από τον Οδηγό για δασκάλους του παιχνιδιού που

δημοσιεύεται στην ίδια ιστοσελίδα. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού & Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 19 από 22

Η δραστηριότητα μπορεί να γίνει στον οδηγό κατασκευής ασκήσεων Hot

Potatoes ή Hot Pepper και να αποτελέσει αντικείμενο επεξεργασίας πρώτα στις

ομάδες και στη συνέχεια στην ολομέλεια.

Στη συνέχεια, από το εκπαιδευτικό υλικό του Διεθνούς Οργανισμού

Μετανάστευσης και της Ύπατης Αρμοστείας για τη μετανάστευση και το άσυλο στην

Ευρώπη με τίτλο Δεν είναι μόνο αριθμοί θα δούμε την ιστορία της Ριάν από το Ιράν,

της Αντελίνα από το Κόσοβο και του Ντορέ από το Κονγκό-Μπραζαβίλ. Οι μαθητές

θα μοιραστούν σε τρεις ομάδες και θα επιλέξουν το πρόσωπο που τους έκανε τη

μεγαλύτερη εντύπωση. Θα εντοπίσουν με τη βοήθεια του Google Earth τη χώρα

προέλευσης του ήρωά τους και τις χώρες από τις οποίες πέρασε μέχρι την τελική του

εγκατάσταση. Θα ορίσουν ένα μέλος από κάθε ομάδα ως εκπρόσωπο του ήρωα της

ιστορίας που επέλεξαν και θα παρουσιάσουν ζωντανά στην ολομέλεια τις περιπέτειες

του ήρωά τους σε δύο εκδοχές: η μια θα έχει αίσιο τέλος και η άλλη οδυνηρό. Στην

ολομέλεια θα συζητήσουμε πώς ένιωσαν και στις δύο περιπτώσεις.

Μετά από την παραπάνω δραστηριότητα, θα δούμε στην ολομέλεια το βίντεο

Το δίλλημα του Χουσεϊνί και θα κουβεντιάσουμε για τις επιλογές του. Κάθε ομάδα

αναλαμβάνει να δώσει μια απάντηση στο δίλλημα και να διερευνήσει τι θα μπορούσε

συμβεί στον Χουσεϊνί ανάλογα με την επιλογή που θα έκανε.

Στην τελική δραστηριότητα δείχνουμε στον προβολέα το

σκίτσο της διπλανής εικόνας και ζητάμε από τους μαθητές να

μιλήσουν για τα συναισθήματα και τις σκέψεις που τους προκαλεί.

Λέμε στους μαθητές να εστιάσουν στις εικόνες που υπάρχουν πάνω

στη βαλίτσα και τους ενθαρρύνουμε να σκεφτούν τι θα έπαιρναν οι

ίδιοι μαζί τους ή τι θα άφηναν πίσω τους, εάν αναγκάζονταν να

φύγουν βιαστικά από τη χώρα τους. Στη συνέχεια, κάθε μαθητής ζωγραφίζει σε ένα

φύλλο χαρτιού το οποίο χωρίζει στη μέση τα δύο κυρίαρχα συναισθήματα που μπορεί

να νιώθει ένας άνθρωπος σε φυγή. Τα έργα σκανάρονται και παρουσιάζονται από

τους δημιουργούς τους. Η δραστηριότητα κλείνει με το τραγούδι Σαν τον μετανάστη

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 20 από 22

σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, μουσική του Zulfi Livaneli και ερμηνεία της

Μαρίας Φαραντούρη.

ΣΤ. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Δεν χρησιμοποιήθηκαν στο παρόν σενάριο

Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

Το σενάριο θα μπορούσε να εφαρμοστεί ως διαθεματικό σχέδιο εργασίας με θέμα

τους πρόσφυγες. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι δραστηριότητες θα πρέπει να

εμπλουτιστούν, για να συμπεριλάβουν θέματα και από άλλα πεδία όπως είναι η

ιστορία, η οικονομία, η κοινωνική και πολιτική ζωή κ.ά. Με τον τρόπο αυτό οι

μαθητές θα μπορούν να γνωρίσουν πολύπλευρα τους παράγοντες που επηρεάζουν

την ταυτότητα των ανθρώπων και να ερμηνεύσουν τις πράξεις τους σε ένα ευρύτερο

πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο.

Η. ΚΡΙΤΙΚΗ

Εάν ο χρόνος του δίωρου δεν επαρκεί, κάποιες δραστηριότητες των ομάδων θα

μπορούσαν να γίνουν από το σπίτι σε περιβάλλον wiki. Η συγγραφή της ιστορίας του

3ου δίωρου θα μπορούσε να αποτελέσει την αφορμή, για να αναζητήσουν οι μαθητές

στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και να

καταγράψουν τις μαρτυρίες τους. Στη συνέχεια θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν

στοιχεία από αυτό το υλικό, για να δημιουργήσουν τις δικές τους αφηγήσεις. Εάν

αυτό δεν είναι δυνατό, θα μπορούσαν να δουν βίντεο με αληθινές μαρτυρίες

προσφύγων και να αποτυπώσουν σε γραπτό ή προφορικό λόγο τα γεγονότα που τους

εντυπωσίασαν και τα συναισθήματα που τους δημιουργήθηκαν.

Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κόμης, Β., Ντίνας, Κ. 2011. Μελέτη για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: γενικό πλαίσιο και ιδιαιτερότητες.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 21 από 22

Χατζησαββίδης, Σ., Αλεξίου, Μ. 2012. Μεθοδολογία και διαδικασίες ανάπτυξης εκπαιδευτικών σεναρίων στα Γλωσσικά μαθήματα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

Νέζη, Μ. 2000. e-διδακτική: νέες τεχνολογίες και διδασκαλία της λογοτεχνίας. Στα Πρακτικά 2ου Συνεδρίου ΕΤΠΕ, Πάτρα. http://www.etpe.gr/files/proceedings/uploads1/p32.pdf [10-09-2012]

Μουλά, Ε. Αναζητώντας τη δημιουργικότητα στη διδασκαλία της λογοτεχνίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: ο επαναπροσδιορισμός της δημιουργικής «γραφής» στη μεταμοντέρνα πραγματικότητα και στην «ψηφιακή» εκπαιδευτική τάξη πραγμάτων. http://keimena.ece.uth.gr/main/index.php?option=com_content&view=article&id=258%3A15-moula&catid=59%3Atefxos15&Itemid=95 [10-09-2012]

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες ΣΤ΄ Δημοτικού «Αιολική Γη»

Σελίδα 22 από 22