8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 1/58

εργατικά

πρώτα!

αυτοοργάνω ση τω ν εργατώ νγίνει ο τάφοι, τω ν αφεντικώ ν

• Φ ασίστες κ ο γ  αφεντικόυ πηγαδιού τον πάτο, ζήτω το

γκόσμιο προλεταριάτο

το 30ΩΡΟΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ  

T O Y i f t u l i  ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗΜείωση του εβδομαδιαίου 

χρόνου εργασίας με αύξηση του βασικού μισθού

0/900 αυτό είναιτο σω στό, ερ-

ική συνείδηση καιμίσος ταξικό

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ 

 ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ 

ΕΡΓΑΤΙΚΑ 

ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑκαι οι επικρίσεις στο πλάνο 30/900

• 30/900 είνπιικτό η εργατική απάντηση r νπκό χυλό

Μ είωση ω ραρίου με αύξηση μπού ροχαλα στον καφέ του κάθε

εντικού

• Για την ανεργίον έχει άλλες λύσεις μείω σηαρίου καιστον μισθό αυξήσεις

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 2/58

ταεργατικά

συμφέρονταπρώτα!

ΤΟ 30ΩΡΟ 

ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ 

ΤΟΥ ΜΕΣΑ 

ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ  ε ίω σ η τ ο υ ε β δ ο μ α δ ι α ίο υ  

χ ρ ό ν ο υ ε ρ γ α σ ί α ς μ ε α ύ ξ η σ η  

τ ο υ β α σ ι κ ο ύ μ ισ θ ο ύ

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ 

 ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ 

ΕΡΓΑΤΙΚΑ 

ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑκ α ι ο ι ε π ικ ρ ίσ ε ις σ τ ο  

π λ ά ν ο 30/900

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 3/58

Η έκδοση αυτής της μπροσ ούρας έγινε απ ’ την συνέλευση του πλάνου

30/900 τον Μ άρτιο του 2013. Τ ό περιεχόμ ενό της είναιοι εισηγήσ εις τω ν ανοιχτώ ν συζητήσεω ν πο υ οργανώ θηκαν

στις 14 Γενάρη κα ι(εξ αναβολή ς) στις 11 Φ λεβάρη 2013 στην Α θήνα.

Ό λα τα έξοδα τα πληρώ νουμε απ ’ τηνέ π η

 μ ας. Δ εν έχουμε σχέσεις,

καιε ίμ α ε

 εχθρικοί, σε κόμ ματα, μήντια, μ αφ ίες, εκκλησίες

καικάθε άλλο τύραννο της ζω ής μ α ς.

Κ ια ς μην το ξεχνάμ ε: αν δεν απελευθέρω σουμ ε τη δύναμη του μυαλού

κα ιτης καρδιάς, κιαν δεν κερδίσουμ ε ο ένας την εμπιστοσ ύνη

του άλλου στις κόντρες της καθημ ερινής ζω ής, κα νένας δεν π ρόκειται

να το κάνειγια εμά ς. Κ αι κα νένας δεν πρόκ ειται να φοβη θεί

του ς φ ουκαρά δες κα ι τους γκρινιάρη δες.

Η συνέλευση του πλάνου 30/900 βρίσκεται καισυζητά

κάθε Δ ευτέρα στις 8,30 στο Π ολυτεχνείο.

συνέλευση πλά νου: www.plano30900.gr 

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 4/58

Π ρ ι χ ό ν α

Π ΡΩ ΤΗ Μ ΕΡΑ : Τ ο 30ω ρο και η σημ ασία του μ έσα σ την κρίση

Μ είω ση του βα σικού χρόνου εργασ ίας κα ι ανεργία 5

Μ είω ση του βασικού χρόνου εργασ ίας και πα ρα γω γικότητα 8

Μ είω ση του βασικού χρόνου εργασίας

και μη εργάσ ιμος χρόνος 12

Μ είω ση του βασ ικού χρόνου εργασ ίαςενάντια στον φ ασισμό 14

Ε πίλογος 17

Α ποσπά σμ ατα απ ό τους ταξικούς προγόνους μ ας 19

Δ ΕΤΤ ΕΡΗ Μ ΕΡΑ : Η αρ ιστερά α πέναντι σ τα εργατικά σ υμφ έροντα

και οι επικρίσεις στο πλά νο 30/900

Ε ισα γω γή 21

Σημείο εκκίνησης: Ε ργατικά ή λαϊκά συμφέροντα; 22

Σημείο 1: Ε ργατική τάξη ; Π οια εργατική τάξη ;

Δ εν υπάρχει(πια) τέτοιο πρά γμ α! 26

Σημείο 2: Έ σ τω ... Α κόμα κιαν υπάρχειεργατική τάξη,

είναι μικρή κι αδύναμη. Χ ρειάζεταιλοιπόν να κάνει

συμμαχίες με τα μεσαία καιμε τα μικρά αφ εντικά ,

που χτυπιούνται επίσης από την κρίση 29

Σημείο 3: Τ ο 30/900 δεν είναι επαναστατικό 32

Σημείο 4: Το πλάνο 30/900 εκφ ράζειέναν στείρο οικονομισμό

που δεν θίγειάλλες πλευρές της μισθω τής σχέσης 34

Σημείο 5: Μ είω ση του χρόνου εργασ ίας στις 30 ώ ρες

με αύξηση του βασικού μισθού στα 900 ευρώ ;

Μ α είστε σοβαροί; Ε ν μέσω κρίσης; ΑΤΤΑ ΔΕ ΓΙΝ Ο Ν ΤΑ Ι!!! 37

Κ αιγια το τέλος ένα -όχι πά ντα ά δολο-ερώ τημα:

Μ ε ποιους τρόπους μπορείνα πραγματοποιηθεί

ένας στόχος όπω ς το 30/900 ; 39Α ποσπά σμ ατα α πό τη συζήτηση που

ακολούθησε την εισήγησ η 43

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 5/58

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 6/58

Τ ο 30ω ρ ο κ α ι η σ η μ α σ α τ ο υ μ έ σ α σ τ η ν κ ρ σ η

Ο σ ό χ ο ς η ς μ ε ίω σ η ς ο υ β α σ ι κ ο ύ ε β δ ο μ α δ ια ίο υ ε ρ γ ά -

σ ιμ ο υ χ ρ ό ν ο υ σ ις 30 ώ ρ ε ς (α π ’ ις 40 π ο υ ε ίν α ι υ π ικ ά  

σ ή μ ε ρ α ), μ ε α υ ό χ ρ ο ν η α ύ ξ η σ η ο υ β α σ ικ ο ύ μ ισ θ ο ύ σ α  

900 ε υ ρ ώ . έ θ η κ ε γ ια π ρ ώ η φ ο ρ ά α π  ’ η σ υ ν έ λ ε υ σ η ο υ  

π λ ά ν ο υ 30/900 ο ν Δ ε κ έ μ β ρ η ο υ 2010. Α π ό ό ε κ α ι 

ω ς σ ή μ ε ρ α έ χ ο υ μ ε π ρ ο σ π α θ ή σ ε ι μ ε δ ιά φ ο ρ ε ς π ρ ο π α -

γ α ν δ ι σ ικ έ ς δ ρ ά σ ε ις ν α δ ε ίξ ο υ μ ε η σ η μ α σ ί α α υ ο ύ ο υ  δ ίπ ο λ ο υ , η ς μ ε ίω σ η ς ο υ χ ρ ό ν ο υ ε ρ γ α σ ία ς κ α ι η ς  

α ύ ξ η σ η ς ο υ β α σ ι κ ο ύ μ ισ θ ο ύ , γ ια η δ ια μ ό ρ φ ω σ η ο υ  

α υ ο ε λ ο ύ ς , α ν ε ξ ά ρ η ο υ κ α ι α ν α γ ω ν ισ ικ ο ύ ε ρ γ α ι -

κ ο ύ π ρ ο σ α ν α ο λ ισ μ ο ύ μ έ σ α σ ο ν β ο ύ ρ κ ο κ α ι ο υ ς α π ο -

π ρ ο σ α ν α ο λ ισ μ ο ύ ς η ς κ ρ ίσ η ς κ α ι η ς δ ι α χ ε ίρ ι σ ή ς η ς . 

Γ ια έ ν α σ η μ α ν ικ ό δ ιά σ η μ α δ ώ σ α μ ε έ μ φ α σ η σ ις ε π ε -

ξ ε ρ γ α σ ί ε ς κ α ι η δ ρ ά σ η μ α ς σ ο σ κ έ λ ο ς ο υ β α σ ικ ο ύ  

μ ι σ θ ο ύ '. Τ ώ ρ α θ έ λ ο υ μ ε ν α φ ω ίσ ο υ μ ε η σ η μ α σ ί α η ς  

μ ε ίω σ η ς ο υ β α σ ι κ ο ύ χ ρ ό ν ο υ ε ρ γ α σ ία ς . Γ ι' α υ ό σ η  σ υ ν έ χ ε ια θ α π α ρ ο υ σ ι ά σ ο υ μ ε σ υ ν ο π ικ ά ις δ ιά φ ο ρ ε ς  

π λ ε υ ρ έ ς ο υ 30ω ρ ο υ , ω ς σ ό χ ο υ γ ια σ ή μ ε ρ α κ α ι α ύ ρ ιο , 

γ ια ν α δ ε ίξ ο υ μ ε ό χ ι μ ό ν ο η σ η μ α σ ία η ς μ ε ίω σ η ς ο υ  

ε ρ γ ά σ ιμ ο υ χ ρ ό ν ο υ , α λ λ ά κ α ι ις π ρ ο ε κ ά σ ε ις η ς .

Μ είωση του βασικού χρόνουεργασίας καιανεργία

Θ α συνδέσουμε παρακάτω τη μείω ση του βασ ικού εβδομ αδιαίου χρόνου

εργασίας με το ζήτημ α της ανεργίας, που είναι βασικό θέμα για την εργα

τική τάξη σήμερα. Τ ο επίσημο ποσοστό για την ανεργία έχειφ τάσειστο 25%

καισυνεχώ ς αυξάνεται. Τ ο πραγματικό ποσ οστό, παρά την αδήλω τη (πε-

ριστασ ιακή ή όχι) εργασία είναι ενδεχομένω ς μεγαλύτερο καθώ ς, για δη

μαγω γικούς καιάλλους λόγους, οιεπίσημοιυπολογισμοίγίνονταιμε τρόπο1

1. Δες την εισήγηση της εκδήλω σης «Ν α βάλουμε στο κέντρο της μάχης τον βασικό μισθό καιτον χρόνο εργασίας» (30/1/2012). www.plano30900.gr .

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 7/58

Η ΑΜ ΡΠΑTMMeex μ α  -η a w mo   ώ στε τα νούμ ερα να εμφ ανίζονται μ ειω μένα1.

ttMWMAm  Έ χουμ ε αλλού υποσ τηρ ίξει23 πω ς ενώ οι

ΠβΤ*# άνεργοι αντιμετω πίζουν τους εαυτούς τους

(και αντιμ ετω πίζονται εν γένει α πό τους ερ

γαζόμενους) ω ς διαχω ρισμένο κομμάτι α πό

την υ πόλοιπη εργατική τάξη, ω ς μια δια φ ο

ρετική « φ υλ ή », η κα πιταλισ τική π ρ α γμ α τι

κό τητα αποδεικνύει ακρ ιβώ ς το αντίθετο.

Α υτό που συμ βαίνει είναι ότι η ανεργία , ω ς

μ η δ ε ν ιχ ή ε ρ γ α ί α , αποτελεί τη μία άκρη ενός

φ άσμ ατος που στην άλλη άκρη του έχει τα

εξαντλητικά ω ρά ρια , την απλή ρω τη δηλαδή υπ ερεργασ ία , και στο ενδιά

μεσο όλες τις κα ταστάσεις υποαπα σχόλη σης ή εκ περιτροπή ς εργασίας στις

οπ οίες οιπερισσότεροιεργάτες βρισκόμαστε σήμ ερα (συμβά σεις με το κ ομ

μάτι , με το μήνα ή και με τη μέρα, κάθε είδους μαύρη, ανεπίσημ η κα ια πλήρω τη εργασ ία). Α πό την ανεργία έω ς την ατελείω τη β ά ρδια ,α υτό πο υ σ υμ

βαίνει είναιότι τα α φ εντικά μ οιρά ζουν τον κο ινω νικά δια θέσ ιμ ο χρό νο

εργα σ ία ς (δηλαδή τα εκατομ μύρια τω ν ω ρώ ν που το σύνολο τω ν μισθω τώ ν

μπορούν να δουλέψ ουν) μ ε τέτοιον τρό π ο , ώ σ τε όλο ι οι εργά τες -ά νερ

γο ι κα ι εργα ζόμ ενο ι- να είνα ι φ θηνοί, φ οβισ μ ένοι και υπ οτιμ η μ ένοι.

Μ πορεί λοιπόν να φ αίνεται ότι τα υψ ηλά π οσ οσ τά α νεργίας δεν συ μ

φ έρουν τα αφ εντικά , αλλά α ν το σ κεφτούμε πιο κα θαρ ά θα δούμε π ω ς δεν

είναι έτσι: Η κερδοφ ορία τους σε τελική ανάλυσ η εξασφ αλίζεται μόνο όταν

μας έχουν του χεριού τους. Κ αι μέσω της υψ ηλής ανεργίας μειώ νεταιτο κόστος εργασίας με ευκολία, καιά ρα αυξάνεταιτο ποσοστό κέρδους σε μια επ ο

χή δύσκολη για επιχειρη ματικούς ανταγω νισμούς. Έ τσ ι.τα αφ εντικά μπορεί

να ρίχνουν σε πολλές περιπτώ σεις τον κύκλο τω ν εργασ ιώ ν του ς, αλλά περι

μένουν. Για να επενδύσουν μετά τη χρεοκοπία του ανταγω νιστή τους ή μ ετά

την ανάκαμψ η του κλάδου στον οποίο δρασ τηριοποιούνται,αγοράζοντας πά μ

φ θηνα την εργατική δύναμη. Α λλω στε η υψ ηλή α νεργία σχετίζεταιάμ εσα και

με την υπερελαστικότητα,την τάσ η δηλαδή να κα ταργηθεί ο βα σικός χρόνος

εργασίας καινα μηδενιστούν οιυποχρεώ σεις τω ν αφ εντικώ ν για ελάχιστο μ ι

σθό, ασ φ άλιση και αποζημίω ση σε περίπτω ση απόλυσ ης. Έ τσ ι ή αλλιώ ς, η

2. Α πό τα στοιχεία του Ο Α Ε Δ ,για πα ρά δειγμα .εξάγεταιη λεγάμενη ε γ γ ε γ ρ α μ μ έ ν η α ν ε ρ γ ία . 

Έ τσι. ενώ σε κάθε στιγμή της περιόδου με βάση την οποία υπολογίζεταιτο ποσοστό τω ν ανέρ

γω ν (π .χ. στη διάρκεια ενός χρόνου) υπάρχουν ας πούμε 500.000 ά νθρω ποι χω ρίς δουλειά,

λογίζονταιω ς άνεργοιμόνο όσοιδεν απασχολήθηκαν καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου, που

μπορείνα είναι πολύ λιγότεροι.

3. Σ ε εκδήλω ση-συζήτηση για το θέμα της ανεργίας που έγινε στην Α θήνα τον Ιούνιο του 2011

(βλ. «Α νεργία, άνεργοι: Ό ταν ο χρόνος δεν είναι χρήμα αλλά δύναμ η», εισήγηση από τις26/6/2011. ww w.plano30goo.gr).

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 8/58

ανεργία στην παρούσα φάσ η βολεύει. Α πέναντιδε στην κατάστασ η αυτή στέ-

κονται οι μισοεξαγγελλίες κα ιευχές απ ό επίσημ α σ τόμ ατα για δημ ιουργία

θέσεω ν απα σχόλησης με προσέλκυση επενδυτώ ν, κίνητρα επιχειρη μ α τι-

κότητας, προσλήψ εις μέσω δήμω ν κα ι Μ Κ Ο , προ γράμ μ ατα επιδοτούμ ενης

μ αθητείας... Μ ε όρους «νόμιμης μαύρη ς εργασίας», στις περισσότερες τω ν

περιπτώ σεω ν. Φ αίνεται λοιπόν σαφ ώ ς ότι το σχέδιο είναιοργανω μένο. Κ αι

το κράτος, ω ς συλλογικός εκπρόσ ω πο ς τω ν α φ εντικώ ν, παίζει σημ αντικό

ρόλο σ’ αυτό το μοίρασμα του διαθέσιμου χρόνου εργα σίας, με του ς χειρό -

τερους όρους για την εργατική τάξη .

Τ α πρώ τα, αυτόμα τα α ντανακ λασ τικά της τάξης μας (καθώ ς δεν είμαστε

ούτε καν συγκροτημ ένοι εμείς οι εργάτες ω ς τέτοια) είναι ατομ ικά. Α ναζή-

τηση εργασ ίας με όλο κα ι χειρότερους όρους από τη μία, φ όβος απόλυσ ης

από την άλλη. Π ροθυμία για πιο σκληρές δουλειές καιχω ρίς ασφ άλιση. 'Ο χι

μόνο αποδοχή μ ειώ σεω ν μισθού, αλλά και αύξησης του χρόνου εργασ ίας.

Π ερισσ ότερη τσίτα για να «β γει η δουλειά», τρέξιμο κα ι έντασ η πα ρά τους

κινδύνους ατυχημ άτω ν. Κ αιφ υσικά προσ πάθεια απόκτησης δεξιοτήτω ν, πτυ-

χίω ν και άλλω ν χαρτιώ ν για να α νταγω νιστούμε μεταξύ μας στην αγορά

εργασίας. Μ ε άλλα λόγια, δυσ κολευόμασ τε να αντιληφθούμε τις επιθέσεις που

γίνονται σε βάρος μα ς. Ω ς άνεργοι ή εργαζόμενοι, αντιμετω πίζουμ ε την

κατάστασ ή μας με τους όρους πο υ επιβά λλουν τα α φ εντικά : Σ αν να υπά ρ-

χει ένας δεδομ ένος αριθμ ός θέσεω ν εργασ ίας που κ ά ποιοι α πό μ ας τις

κατέχουν (πουλώ ντας και την ψ υχή τους στο διάολο για να τα καταφ έρουν

να τις διατηρήσουν) κα ι κάποιοι άλλο ι τις επο φ θα λμ ιούν.

Η διεκδίκηση για μείω ση του βα σικού εβδομ αδιαίου χρόνου εργασίαςστρέφ εται κα τά τη γνώ μη μας ενάντια ακριβώ ς σ’ αυτήν την πλά νη, που όπω ς

θα δούμε κα ι πα ρα κά τω ,σ τη σ υζήτηση περί αντιφ ασ ισ μού ,δεν είναι κα θό-

λου αθώ α. Γ ιατί πρ ά γμα τι, θα το επαναλά βουμε για άλλη μια φ ορά , δεν

υπά ρχει ένας δεδομ ένος α ριθμ ός θέσεω ν εργα σ ία ς. Μ ια «θέση εργασ ίας»

50 ω ρώ ν την εβδομ άδα μπορεί να είναι δύο τω ν 25 ω ρώ ν,ή δυο θέσεις τω ν

45 ω ρώ ν να αντιστοιχούν σ ε τρεις τω ν 30 ω ρώ ν. Α υτό π ου υπάρχει είναι τα

αφ εντικά που μοιρά ζουν ανενόχλητα το διαθέσιμο χρόνο εργα σίας πρ ος

όφ ελός τους*, και ακ ριβώ ς γι’ αυτό η εργατική τάξη , όλοι εμείς ω ς άνεργοι.4

4. «Σ την χραταιά α πό καπιταλιστική άποψ η Γερμανία, με 7 5 εκατομμύρια εργατώ ν να βγάζουν

απ' τον μισθό τους λιγότερα από 400 ευρώ το μήνα, καιόπ ου όλα μετριούνταιμε ακρίβεια, το

2010 πραγμα τοποιήθηκαν 2.5 δισεκατομμύρια εργατοώ ρες σαν «υπερω ρίες». Α υτός ο συλλο-

γικός χρόνος εργασ ίας, εάν δεν είχε επιβληθείμ’ αυτή τη μορφή, θα αντιστοιχούσε σε 1.5 εκα-

τομμύριο επιπλέον κανονικές θέσεις εργασ ίες 35 ω ρώ ν την εβδομ άδα... Γιατίλοιπόν τα τόσο

πετυχημένα γερμα νικά αφ εντικά προτίμησαν 2.5 δις εργατοώ ρες υπερω ριώ ν αντίγια 1,5 εκα -

τομμύριο επιπλέον μισθω τούς πλήρους απασχόληση ς; Μ αντέψτε: τις 1.4 δις υπερω ριώ ν απλά

δεν τις πλήρω σαν!.. . (Α υτό είναιισοδύναμ ο με το να μην πήραν σέντσιτσα κιστό, ολόκληρο το

2010. οκτακόσ ιες σαράντα χιλιάδες μισθω τοί, με πλήρη εργασ ία 35 ω ρώ ν την εβδομ άδα... Στη

Γερμανία α υτά... )» . Β λ. «Α νεργία, άνεργοι: Ό ταν ο χρόνος δεν είναιχρήμα αλλά δύναμη».

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 9/58

 

φ

ί

α .

χτώ

βρης Ί

   2

υποαπασχολούμενοι ή υπερεργαζόμενοι.

πρέπεινα διεκδικήσουμε έναν λόγο σ’ αυ

τή τη μοιρασιά. Ν α διεκδικήσουμε η μοι

ρασιά να γίνεταιπιο δίκαια καιπρος όφ ε

λος τω ν εργατικώ ν συμφερόντω ν: Λ ιγότε-

ρος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας, αλλά

δουλειάγια περισσότερους. Η πραγματι

κή δημιουργία απασχόλησης. η μείω ση της

ανεργίας, είναι κυρίω ς αυτό. Ν α μοιρα

στούμε τη δουλειά, όχιτη φ τώ χεια μας. Ν α

μην καταλήξουμε στον έσχατο ανταγωνισμό.

να μη φαγω θούμε μεταξύ μας.

Έ τσι. το κομμάτιτω ν ανέργω ν ανάμε-

σά μας αποκτά μέσα από τη διεκδίκηση

για μείω ση του εβδομαδιαίου χρόνουεργασίας μια υπόσταση αδιαχώ ριστη από

την εργατική τάξη, γιατί αυτή είναι μια

διεκδίκηση κοινή για όλους τους εργάτες,

που στρέφεταιενάντια στην υποτίμησ η της εργασ ίας καιτης ζω ής μας.

Μ ε αυτήν την έννοια λοιπόν η μείω ση του βασικού χρόνου εργασίας από 40

σε 30 ώρες την εβδομάδα όχιμόνο είναιαπάντηση στην ανεργία. αλλά είναι

καιένα αίτημα που ενοποιείτην εργατική τάξη καισπάειτον διαχω ρισμό

ανάμεσα σε εργαζόμενους και ανέργους.

  ε ίω σ η τ ο υ β α σ ι κ ο ύ χ ρ ό ν ο υ

 

ε ρ γ α σ ί α ς κ α ι π α ρ α γ ω γ ικ ό τ η τ α

Είναιαλήθεια πω ς το να μιλά κανείς για παραγω γικότητα της εργασίας σαν

επιχείρημα υπέρ της μείω σης του βασικού εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας.

μέσα σε ένα περιβάλλον δημόσιας φλυαρίας περί κρίσης, δεν είναικαιό.τι

πιο δημοφιλές. Ο ιαφηγήσεις τω ν δημαγω γικώ ν πολιτικώ ν επιτελείω ν.τόσοτω ν κυβερνήσεων όσο καιτης αντιπολίτευσης, δεξιάς ή αριστερής, μιλάνε για

την κρίση σαν να αναφέρονταισε μια εθνική τραγω δία. Δεν είναι περίεργο

λοιπόν που οιπροτάσεις τους, ανεξαιρέτω ς, αφορούν στην ανασυγκρότηση

του ελληνικού καπιταλισμού με νεοφιλελεύθερο, αριστερό, εθνικό ή συ

ντηρητικό πρόσημο. Ζητήματα όπω ς αυτό της μείω σης τω ν ω ρώ ν εργασίας

βρίσκονταικάπου καταχω νιασμένα στα γραφεία των «φίλω ν τω ν εργατώ ν»

ή στην καλύτερη συμπληρώ νουν τις ατελείω τες λίστες αιτημάτω ν τους.

Ζητήματα που. ω ς αμιγώ ς εργατικά. πλήττουν την καπιταλιστική σχέση στον

πυρήνα της. φέρνοντας την σύγχρονη εργατική τάξη αντιμέτω πη όχιμόνο με

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 10/58

το «μ εγάλο» κεφάλα ιο και τα μονοπώ λια αλλά με το σύνολο του κεφ αλαι

οκρατικού τρόπου π αρα γω γής, προφ ανώ ς απουσ ιάζουν από τον λόγο όσω ν

βλέπουν τη λύση σε κοινω νικές-εκλογικές συμμαχίες με μικροβιοτέχνες, εμπό

ρους, μικρομεσαία αγροτιά κ.λπ .. «ξεχνώ ντας» ότι αυτοί ακριβώ ς αποτελούν

κα ιτο σ υντριπτικό π οσ οσ τό τω ν ελληνικώ ν αφ εντικώ ν.

Ε νάντια στην μ υσ τικοποίηση της κρίσης και σ τους εθνικούς μύθους που

την περιβά λλουν, υποσ τηρίζουμ ε πω ς η π α ρ α γω γικ ό τη τα τη ς εργα σ ία ς

α ποτελεί έναν α π ό τοος βα σ ικο ύς συντελεστές τη ς. Ε ίναι η α λμ ατώ δης

αύξηση της τα τελευταία 40 χρόνια . αν όχι παγκο σ μ ίω ς τουλά χισ τον σ τον

α ναπ τυγμ ένο και ανα πτυσσ όμ ενο κόσ μο , πο υ οδήγησ ε στην έκρηξη της

πα ρα γω γής εμπορευμ άτω ν και υπηρεσιώ ν. Ε ίναιτέτοια η ποσ ότητα τω ν τε

λευταίω ν, πο υ με την εκστρατεία του παγώ μ α τος ή ακόμα κα ι της μείω σης

τω ν πραγματικώ ν μισθώ ν που ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του 7 0,

είναια πλώ ς αδύνατον να κα ταναλω θούν. Κ ατ’ αυτόν τον τρόπο το κεφάλα ιο

συνολικά αδυνατεί να μ ετατρέψ ει,σ ε ικα νοποιητικό γι’ αυτό β αθμ ό.σ ε χρή μα την κρυμμ ένη στα εμπορεύματα υπεραξία. Α ναφέρουμε ενδεικτικά τα πο

σοσ τά α ύξησ ης της πα ρα γω γικό τητας της εργασίας σε ορισμένες χώ ρες από

το 1973 έω ς το 2008: Η Π A +185%. Κ αναδάς + 181%. Ια πω νία +200%. Ν ότια

Κ ορέα +650%, Σ ιγκαπούρη +465%, Α υστρία +210%, Γ αλλία+180%. Γ ερμανία

+185%, Ιταλία + 187%, Α γγλία +300%.

Α υτή η αύξηση της παρα γω γικό τητας της εργασίας δεν οφ είλεται σε κά

ποια «μαγικά» τρικ του κα πιταλισμού. Τ α α ίτια της μπορούν να σ υνοψ ιστούν

σε τρεις βασικο ύς άξο νες:

1. Σ την επισ τημ ονική «πρόοδο» κα ι τη σ υνακόλουθη εισροή μηχανώ ν και-

νοτόμ ας τεχνολογίας σε πο λλούς τομ είς της πα ρα γω γής εμπορευμ άτω ν

ή υπη ρεσιώ ν. Α πό τις αυτομ ατοπ οιημ ένες-ρομ πο τοπ οιημένες αυτοκινητο

βιομ ηχανίες μέχρι τις μηχανές κα φ έ σε καφ ενεία κα ι μ παρ, α πό τα υψ ηλής

τεχνολογίας εργοσ τάσ ια ηλεκτρονικώ ν chip μ έχρι την ευρ εία χρήση τω ν

κινητώ ν τηλεφώ νω ν, του internet κα ι γενικά τω ν προσω πικώ ν υπο λογιστώ ν

στις δουλειές γραφ είου, α πό τα σύγχρονα φ υτοφ άρμακ α καιτα μηχανήματα

συγκο μιδής αγροτικώ ν πρ οϊόντω ν μ έχρι την επέκτασ η κα ι τον εκσ υγ

χρονισμ ό τω ν μεταφ ορώ ν - κα ι αυτά μόνο ενδεικτικά . Α λλω σ τε.ο κα θέναςπου δουλεύει κάποια χρόνια έχει αντίληψ η του πόση δου λειά μπορούσ ε να

βγάλει σε μια ώ ρα εργασίας πριν είκοσ ιχρόνια κα ι πόση μπο ρεί σήμερα ,

εξαιτίας της χρή σης νέω ν τεχνολογιώ ν.

2. Σ τις αυ ξη μ ένες δεξιότητες/ικ α νό τητες της σ ύγχρο νη ς εργα τικ ή ς

τάξη ς. Ε ιδικά στον α ναπτυγμ ένο κόσ μο, οι κά τοχοι κά πο ιου είδους με-

ταλυκειακή ς εκπαίδευσ ης αυξάνονται συνεχώ ς. Α υτό βέβαια δεν σημ αίνει,

όπω ς αρκ ετοί ισχυρίζονται μένοντας προσκολλη μένοι στην φ ιγούρα του

βιομ ηχανικού α νειδίκευτου εργάτη, π ω ς η εργατική τάξη τείνει να εξα φ α

νιστεί. Α ντιθέτω ς σημαίνειπ ω ς η σύγχρονη εργατική τάξη ,είτε δουλεύειστον

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 11/58

τριτογενή είτε στον δευτερογενή τομ έα παρα γω γής, έχειαυξημένα προσόντα.

Τ ρανταχτό π αράδειγμα, καιμάλιστα εκτός του θεσπισμένου εκπ αιδευτι

κού σ υσ τήματος, αποτελείη ευρεία γνώ ση χρήσης ηλεκτρονικώ ν υπολογι

στώ ν. Ε κείπου πριν είκοσιχρόνια χρειάζονταν ιδιαίτερες σπουδές ή σ εμι

νάρια α πό τους εργοδότες για την εκμάθησή της, τώ ρα μαθαίνεικανείς να

χρησ ιμοποιείτον υπολογιστή σχεδόν «φ υσ ικά», από πολύ μικρή ηλικία5.

3. Σ την εντατικοποίησ η καιγενικότερα στην προσ αρμογή της εργασίας

στις νόρμες τω ν αφ εντικώ ν. Α υτό επιτυγχάνεται με τα «ευέλικτα ω ρά ρια»

καιτην ευρεία ελαστικοποίηση τω ν εργασ ιακώ ν σχέσεω ν, με μεθόδους επι

τήρησης βασισμένες στη σχέση πελάτη-εργαζόμενου (ιδιαίτερα στις υπη

ρεσίες), με τις νέες τεχνολογίες (κάμερες κ.λπ.) ή και με μεθόδους πιο πα

ραδοσ ιακές, όπω ς ο εκβιασ μός της απόλυσ ης αν κάποιος δεν είναι«αρκετά

παραγω γικός», «αφ οσιω μένος» κ.λπ..

Α ναφέραμε παραπάνω πω ς « ... ο καθένας που δουλεύεικάποια χρόνια έχει

αντίληψ η του πόση δουλειά μ πορούσ ε να βγάλει σε μια ώ ρα εργασ ίας».

Α υτό λοιπόν είναι το μέτρο της παρα γω γικότητας της εργασίας. Π ιο σ υ

γκεκριμένα, η παρα γω γικότητα της εργα σ ίας είναι ο αριθμ ός τω ν εμ πο

ρευμ άτω ν ή τω ν υπηρεσιώ ν που πα ρά γοντα ι στη μ ονάδα του χρόνου,

π.χ. σε μία ώ ρα εργασ ίας. Κ αιέτσιακριβώ ς θα έπρεπε να υπολογίζεται, αν

θέλαμε να έχουμε μια άποψ η τω ν ποσοστώ ν αύξησής της που να ανταπο-

κρίνεταιστην πραγμα τικότητα. Ό μω ς οι μετρήσεις πα γκοσ μίω ς, από τους

ειδικούς τω ν αφεντικώ ν, δεν γίνονταιμε αυτόν τον τρόπο. Α ντιθέτω ς υπ ολογίζουν την παρα γω γικότητα ω ς τη (χρηματική) αξία τω ν προϊόντω ν που

παράγονται σε μια ώ ρα εργασ ίας, και σε επίπεδο χώ ρας, ω ς το Α ΕΠ προς

τον συνολικό αριθμό ω ρώ ν εργασίας ή προς τον συνολικό αριθμό τω ν εργα

ζομένω ν. Η μέθοδος αυτή είναισκοπίμω ς παραπλα νητική: Α ν για κάποιο

λόγο η τιμή κ άποιω ν προϊόντω ν πέσ ει, εξαιτίας π.χ. της ύπαρξης πλεονα

σμάτω ν από τα προϊόντα α υτά στην αγορά, τότε αυτομάτω ς το μέγεθος

α ρ α γ ω γ ικ ό η α

 οδηγείταισε μείω ση . Ό πω ς είναιπροφ ανές, το ότιη τι

μή κά ποιου προϊόντος πέφ τειδεν σημαίνειμε κανέναν τρόπο ότιαυτοίπου

το πα ρή γαγαν, οιεργάτες καιοιεργάτριες, «βγάζουν» λιγότερα κομμάτια

σε μια ώ ρα εργασίας. Μ πορούμε λοιπόν βάσιμα να συμπεράνουμε ότι η

πα ρα γω γικότητα της εργασ ίας στην πραγμα τικότητα έχει αυξηθεί πολύ

περισσότερο α π’ ό,τιπαρουσιάζουν οι στατιστικές τω ν αφ εντικώ ν.

Α ν ρίξουμε μια μ ατιά στο τισυμβαίνειμε την παραγω γικότητα της εργα

σίας στην Ε λλάδα, αρκετοίμύθοιμπορούν να καταρρεύσουν, με πρώ το και

5. Β λ. Την εισήγηση της εκδήλω σης «Ν έες εργατικές φιγούρες». Μ ητροπολιτικά συμβούλιααυτόνομω ν. Μ άρτιος 2011. http://www.autonomia.gr/autonomia/mitropolitika/o6.html

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 12/58

καλύτερο αυτόν που μιλά για «πληττόμενους μικρούς επιχειρηματίες»- γιατί

δεν πρέπεινα ξεχνάμε πω ς οιπαρακάτω στατιστικές δεν αφορούν μόνο τις

«μεγάλες» επιχειρήσεις αλλά το σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Ε πίσης,

οι έρευνες τω ν think tank τω ν αφεντικώ ν μάς δείχνουν πενταφάνερα πω ς

το κύριο μέλημά τους δεν είναι αυτή ή η άλλη κυβέρνηση. αλλά απλά και

καθαρά η διαχείριση της εργασίας σε συνθήκες κρίσης.

Σύμφω να λοιπόν με μελέτη του εθνικού ινστιτούτου εργασίας καιανθρώ

πινου δυναμικού (υπάγεταιστο υπουργείο εργασίας καικοινωνικής ασφά

λισης), που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2012 με τίτλο «Α ν α γ ω ν ισ ικ ό η α . 

Μ ισ θ ο ί κ α ι Π α ρ α γ ω γ ικ ό η α » .η  παραγω γικότητα της εργασίας στην Ελλά

δα από το 2000 έω ς το 2010 αυξήθηκε κατά 22.5%. Π αραθέτουμε επίσης

τα στοιχεία για άλλες χώ ρες, αν θέλεικάποιος να κάνειτις συγκρίσεις: Σλο-

βακία+51%. Ιρλανδία+27.1%. Γερμανία + 13.7%. Ευρώ πη-Ο Ο ΣΑ +13.7%.

Π ορτογαλία+ 11.3%. Η Π Α + 12,9%.

Α κόμα και σύμφω να με τις έρευνες τω ν αφ ε

ντικώ ν. αυτό που προκύπτει είναι η αυξημένη

παραγω γική μας δυνατότητα ω ς σύγχρονης ερ

γατικής τάξης. Β ρισκόμενοισε συνθήκες κρίσης,

βίαιης δηλαδή υποτίμησης της εργασίας καιτης

ζω ής μας. μπορούμε τη δυνατότητά μας αυτή να

τη μετατρέψουμε σε αποτελεσματικό όπλο για

την ανατίμησή μας συνολικά. Δεν είναιδουλειά

μας το εθνικό χρέος. η ανταγω νιστικότητα τηςοικονομίας,το νόμισμα.η κυβέρνηση.η Μ έρκελ

ή οιλούμπεν κραυγές για τους κλέφτες καιτους

προδότες. Ο ύτε έχουμε την πολυτέλεια να κα

λοπιάνουμε τα χιλιάδες μικρά αφεντικά για να

χτίσουμε λαϊκές συμμαχίες. εκ τω ν πραγμάτω ν

κάτω από την ηγεμονία τω ν δικώ ν τους συμφε

ρόντω ν. Δ ουλειά μας είναι να αντιστρέφουμε

τον εκβιασμό που πέφ τειστις πλάτες μας. όταν

ακούμε από το στόμα τω ν αφεντικώ ν ότι «δεν πάνε καλά οιδουλειές» ήότιη ελληνική οικονομία δεν είναιαρκούντω ς ανταγω νιστική. βάζοντας ω ς

τάξη πρώ τα τα δικά μας συμφέροντα. Ε ίμαστε πολύ πιο πα ρα γω γικοία π ’

ό,τιπριν 30, 20 ή ακόμα καιπριν 10 χρόνια, καιείναι αποκλειστικά το

δικό μας συμφέρον να μην υπάρχουν τμήματα της τάξης μας στην ανερ

γία καιστη μισο-απασχόλησ η ενώ άλλα δουλεύουν εξαντλητικά για 10

ή 12 ώ ρες κάθε μέρα. Π ροσανατολισμός μας οφείλεινα είναιη ανατίμηση

του συνόλου της εργατικής τάξης. Η απαίτηση για την αύξηση τω ν θέσεων

εργασίας, μέσα από την μείω ση τω ν ω ρώ ν εργασίας, εξυπηρετεί αυτόν

ακριβώ ς τον στόχο.

ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΑΣ!ΑΠΟ ΤΙΣ*0 ΣΤΙΣ30 ΟΡΕΣΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΕΠΕΙΑΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, 7 * , 

ΤΗΝ ΕΝΤΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ * % ο ο

 ΑΥΙΗΜΕΝ ΕΣ ΑΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΜΑΤ 1

ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΝΕΙ ΠΟΑΥ ΠΑΡΑΓΟΓΙΚΟΤΕΡΟΙΑ

φ

ί

α .

οέ

βρης

   2

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 13/58

Μ είωση του βασικού χρόνου εργασίας

καιμη εργάσιμος χρόνος

Μ ιλώ ντας για τη μείω ση του χρόνου εργασίας μιλάμε ταυτόχρονα για την

αύξηση του μη εργάσιμου χρόνου, για το πώ ς καιγιατί η α ύ ξ η σ η ω ν α ο -

μ ι κ ώ ν κ α ι κ ο ιν ω ν ικ ώ ν χ ρ ό ν ω ν μ α ς έ ξ ω α π ό η δ ο υ λ ε ιά ε ίν α ι σ η μ α ν ι-

κ ή γ ια μ α ς ο υ ς ε ρ γ ά ε ς . Π ριν προχω ρήσουμε όμ ω ς σ’ αυτή τη συζήτηση,

ας τονίσουμε ξανά αυτό που διατρέχειολόκληρη την τοποθέτησή μας σχε

τικά με τη διεκδίκηση της μείω σης του χρόνου εργα σ ίας: Έ χει νόημα να

διεκδικούμ ε μείω ση του β α σ ι κ ο ύ  εργάσ ιμου χρόνου αν ο μισθός που αντι

στοιχείσ’ αυτόν μπορείνα καλύψ ειτις βασικές ανάγκες. Γιατίείναιγεγονός

πω ς αν ο μισθός δεν καλύπτειτις βασικές ανάγκες, τότε ό,τιμέρος του χρό

νου «απελευθερώ νεται» για τους εργάτες, με όποιον τρόπο, θα το χρησι

μοποιήσουν για να καλύψ ουν τις ανάγκες τους με μια ακόμα δουλειά, προ-σφέροντας δηλαδή χρόνο σε ένα δεύτερο ή καισ’ ένα τρίτο αφ εντικό. Κ αι

μέσα στην κρίση , όσο η εργασ ία γίνεταιφθηνότερη, οι«δυο καιτρεις σκα -

τοδουλειές πληρω μένες με ψ ίχουλα» είναιγια πολλούς από μας μια οικεία

πρα γματικότητα. Γι’ αυτό είναισημαντικό να τονίσουμε πω ς η μείω ση του

χρόνου εργασ ίας έχεινόημα ω ς αίτημ α α νατίμ ησ ης της εργα σ ίας. Μ ιλά

με γι’ αυτήν, μιλώ ντας τα υτόχρονα για αύξηση του βα σικού μισθού .

Μ ε δεδομένο αυτό, η μείω ση του βασ ικού εργάσιμου χρόνου ω ς εργα

τική διεκδίκηση δεν αφ ορά μόνο ζητήματα στενά οικονομικά , αλλά καιτην

ποιότητα της ζω ής μας καιτην αξίω ση να μπορούμε να την ορίσουμε (ω ςσχέσεις, ω ς κοινω νικότητα) έξω από τη δουλειά. Ό ταν λοιπόν οιεργάτες

διεκδικούν λιγότερο εργάσιμο χρόνο. δε βάζουν στο στόχαστρο μόνο την

ανεργία, αλλά και την αλλοτρίω ση από τη δουλειά. Για τους μισθω τούς

ο χρόνος που νοικιάζουν στο α φ εντικό είναι χρόνος κλεμμένος, χρόνος

χαμένος από τη ζω ή, που χρησιμοποιείται για να παραχθείο πλούτος του

αφ εντικού. Φ αίνεται αυτή άλλω στε να είναι μια κ αθαρόαιμα εργατική

συμ περιφ ορά, ένα βασ ικό χαρα κτηριστικό της λεγόμενης «εξαρτημένης

σχέσης εργασ ίας», η τόσο έντονη διάκριση ανάμεσα στο χρόνο που ανήκει

στο αφ εντικό και στο χρόνο που ανήκει σε μας. Ε ίναι κοινό μα ς βίω μα ,

τουλάχιστον τω ν μισθω τώ ν, ότιη ζω ή α ρ χ ίζ ε ι η ν ώ ρ α π ο υ κ λ ε ίν ε ις η ν π ό ρ -

  α π ε ώ ν α ς έ ν α κ ο φ ό «κ α λ ό α π ό γ ε υ μ α ». Μ ε την έννοια αυτή, κάθε λεπτό

λιγότερης ανα γκαστικής δουλειάς για το α φ εντικό είναι ένα κερδισμένο

λεπτό για τη ζω ή μας.

Το τι ζω ή είναιαυτή που ξεκινά όταν κλείνουμε την πόρτα... Α υτό είναι

φ υσικά μια άλλη συζήτηση. Π ρώ τα α π’ όλα γιατί ο χρόνος μας δεν χω ρίζε

ται μόνο σε χρόνο εργασίας και χρόνο «ελεύθερο» α πό εργασ ία. Υ πά ρχει

το κομ μάτιεκείνο του χρόνου που είμαστε αναγκασμένοινα δαπανήσουμε

για δρα στηριότητες που σχετίζονται άμεσα με την εργασ ία . Υ πάρχειη

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 14/58

μετακίνηση από καιπρος τη δουλειά, που για πολλούς από μας αποτελείδιό

λου ευκαταφ ρόνητο (κα ι από άχαρο έω ς στρεσογόνο) κομμάτι της μέρας.

Υ πάρχειη φ ροντίδα για την αναπα ρα γω γή της εργατική ς μας δύναμης, όλα

όσα πρέπει να κάνουμε μέσα στη μ έρα για να μ πορούμε την επόμ ενη να

είμαστε έτοιμοι κα ι ικανοί για εργασία. Α πό τη μ ία η ατομ ική φ ροντίδα,

ο ύπ νος.το μ πά νιο,η αγορά τω ν κατάλληλω ν ρούχω ν,το σ ω στό μ ακιγιάζ για

μια γυναίκα όταν το απαιτεί η θέση εργασίας της - όλα αυτά θέλουν χρόνο!

Α πό την άλλη η οικιακή α ναπα ρα γω γή της εργατική ς δύναμ ης: το μ αγείρε

μα, το πλύσιμο τω ν ρούχω ν,η καθαριότητα του σ πιτιού,το μεγάλω μα τω ν πα ι

διώ ν (τω ν αυριανώ ν εργατώ ν), δουλειές πο υ σ υσσ ω ρεύουν μέσα στο 24ω ρο

έναν διόλου ευκαταφ ρόνητο αριθμό ω ρώ ν (καιέχουν συσσω ρεύσειμέσα στους

αιώ νες χιλιάδες, εκατομμύρια ώ ρες απλήρω της εργασίας, κυρίω ς από την πλευ

ρά τω ν γυναικώ ν). Υ πάρχειακόμα και ο χρόνος που δα πα νούμε για να α π ο

κτήσουμε νέες γνώ σεις και δεξιότητες ώ στε να αντεπεξέλθουμ ε στις απ α ι

τήσεις της δουλειάς: μια ξένη γλώ σσα ακόμα, κανένα σ εμινάριο α πό αυτά πουτο α φ εντικό σε στέλνει με το ζόρι, κ.λπ .. Ε πομένω ς ο μ η ε ρ γ ά σ ιμ ο ς χ ρ ό ν ο ς  

μ α ς ... ε ρ γ ά ζ ε α ι. κα τά ένα π ολύ μεγάλο μέρος του , και μάλιστα εργάζεται

σκληρά.

Α λλά ακόμα κια ν μείνουμε στο κ ομ μάτι του χρόνου π ου έπειτα α π ’ όλα

αυτά παρ αμένει «ελεύθερος», εδώ κανείς μπορεί οπω σδήποτε να βά λειπ ολ

λά εισαγω γικά στη λέξη. Π ρώ τα α π’ όλα επειδή τις τελευταίες δεκαετίες,του

λάχιστον στον ανεπτυγμένο κόσμο, είναι σαφ ές ότι ο μη εργάσιμος χρόνος

είναι ένα πεδίο πα ρα γω γής πλούτου για τα αφ εντικά . Μ ε άλλα λό για ,το

κεφ άλαιο β ρίσκειτον τρόπο να εκμεταλλεύεται προς όφελός του κά θε στιγμή του 24ώ ρο υ. όπω ς έχουν δείξει εύστοχα κινηματικές αναλύσ εις ήδη από

τη δεκαετία του ’70. Ο ικ ουλτούρες,η ψ υχαγω γία ,η «χαλάρω ση» μ ετά α πό

μια μέρα ή μ ια εβδομάδα δουλειάς - μικρά ή μ εγαλύτερα χρυσω ρυχεία για

τον καπιταλισμό καιφ υσ ικά τόποι άγριας εργασιακής εκμετάλλευσης για εκα

τομ μύρια εργάτες τω ν υπηρεσιώ ν διασ κέδασ ης. Κ αιόπω ς πολύ σ ω στά έγρα

φ αν αυτόνομες φεμινίστριες 40 χρόνια π ριν,για το κεφάλαιο δεν υπάρχει πρό

βλημ α να πάρεις όπο ιον δρόμο θέλεις, αρκεί ο δρόμ ος σου να π ερνάει από

τη δική του περιοχή. Ε ίναιλοιπόν μια μεγάλη συζήτηση το τι προσφ έρειστην

εργατική τάξη π ερισσότερος μη εργά σιμος χρό νος, όταν α υτός περνάει

μέσα από τις περιοχές κα ι τις διαδρομ ές του κεφαλα ίου.

Χ ω ρίς να ξεχνάμ ε αυτές τις υποσ ημειώ σεις, πα ρα μένει ένα πράγμ α σημαντι

κό: ότιπερισσότερος χρόνος έξω από τη δουλειά σημ αίνεισε κάθε περίπτω

ση μ εγαλύτερη δυ να τότητα να χτίσ ει κανείς τον εαυτό του και την κοινω -

νικό τητά του έξω α π ό τη μισθω τή σ χέση . Ε ιδικά σε περιπτώ σεις όπου η ίδια

η εργασ ία απο-κοινω νικοποιείται,σ ε περιπτώ σεις όπ ου μ έσα σ τη δουλειά δεν

σου δίνεται η δυνατότητα να α ναπτύξεις μια υγιή σχέση με άλλους ανθρώ

πους (γιατί π .χ. είσαι σε μια μικρή επιχείρη ση και όλη την ώ ρα βλέπεις

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 15/58

μόνο το αφ εντικό. ή για τί βλέπεις εκα τοντάδες αλλά είναι «οι πελά τες» κι

εσύ πρέπει να τους εξυπηρετήσ εις), αυτή η δυνατότητα έχει μεγάλη σημα

σία. Π ερισσότερος χρόνος έξω από τη δουλειά σημ αίνειεπίσης την ευκαιρία

να είσαιπιο ξεκούραστος, πιο διαθέσιμος για τη ζω ή, περισσότερο ικανός να

αναπτύξεις μια σχέση με τα πα ιδιά σου κα ινα τα μεγαλώ σεις ο ίδιος, ή να

ερω τευτείς,ή να κάνεις φ ίλους,ή να ταξιδέψ εις,ή να ψ υχαγω γηθείς. Κ αιφ υ

σικά , σε μια εποχή κατακερματισμού μας ω ς εργατώ ν σε διαφ ορετικές δο υ

λειές. με διαφ ορετικά ω ρά ρια, σε διαφ ορ ετικο ύς χώ ρους, διάσπαρτους μέ

σα στην πόλη ,τότε διεκδικώ ντας λιγότερο εργάσ ιμ ο χρόνο διεκδικοόμ ε την

ευκ α ιρία τη ς συ λλογικο πο ίησ ης, τη δυνατότητα να γνω ριστούμ ε, να δού

με πο ια είναι τα κοινά σ υμφ έροντά μας, να συζητήσουμε και να δρά σουμ ε

από κοινού γι’ αυτά. Σ ε τελική ανάλυσ η, λιγότερο ς χρόνος για το αφ εντικό

μ πο ρεί να σ ημ αίνει, α ν κα ι εφ όσ ον το θελήσ ουμ ε, π ερισ σ ότερο ς χρό νος

ενάντια σ το α φ εντικ ό .

Α κόμα κιαν δεν είναιόμω ς έτσιτα πρ άγμα τα , καια σχέτω ς του πώ ς επιλέγει κανείς να αξιοποιήσει ή να μην αξιοποιήσει τον χρόνο π ου δεν ανήκει

στο αφ εντικό,η διεκδίκηση για μείω ση του εργάσ ιμου χρόνου είναισυνεπής,

αν μη τι άλλο, με την απέχθεια προς τη δουλειά π ου χαρακτηρίζειόλους τους

εργάτες, με αυτή την ενστικτώ δη τάσ η να δίνεις σ το αφ εντικό όσ ο λιγό

τερο χρόνο γίνεται -λουφ άρο ντας, αργώ ντας λίγο το πρω ί, κάνοντας τον ά ρ

ρω στο, κλέβοντας όσο μ πορείς από την ώ ρα εργασίας για «δικές σου δο υ

λειές». Α υτό το «δεν θέλω να δουλέψ ω », ω ς γνήσ ια εργατική συμ περιφ ορά,

έχειλοιπόν α πό μόνο του μια αξία, και με την έννοια αυτή μ ια διεκδίκηση

πρ ος όφ ελος τω ν εργατικώ ν συμφ ερόντω ν οφείλεινα την κάνεισεβαστή.

Μ είω ση του βασικού χρόνουεργασίας ενάντια στον φ ασισμό

Μ ιλήσαμε ήδη, συζητώ ντας για την α νεργία, για την α ντίλη

ψ η που προω θούν τα αφ εντικά κα ι οι πολιτικοί τους εκπρό

σω ποι περί θέσεω ν εργα σ ία ς, σε αντίθεση με τον κοινω νικά

διαθέσιμο χρό νο εργα σ ίας. Θ α υποσ τηρίξουμε παρα κάτω ότι

μια τέτοια αντίληψ η σ υνδέεται στενά με τη μικροα στική ιδε

ολογία - η θέση εργασ ίας «μου», η οποία έχειεξαπλω θείσαν

πα νούκλα πά νω από την εργατική τάξη, και εν τέλει συνδέ

εται στενά με τη φ ασιστική ρητορεία.

Π ρά γμα τι η οπτική της ε ξ α σ φ ά λ ισ η ς χ α ι π ρ ο σ α σ ί α ς ο υ  

ό , ι θ ε ω ρ ε ί α ι ιδ ιο κ η σ ία , μέσα σε έναν « επικίνδυνο κόσμο

γεμάτο α πό σ φ ετερισ τές», είναι θεμελιώ δης για τον μ ικρ ο

ασ τισμό. Η διαταξική , αγχω μένη φ ιγούρα, που γαντζώ νεται

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 16/58

γύρω α πό τα αυτονόητα πο υ σ υγκροτούν την ιδεολογία τω ν ισχυρώ ν του

ιδιω τικού πλούτου ,γίνεται την ίδια στιγμή φ ρουρός της ιδιοτέλειας,τω ν δια

χω ρισμώ ν καιτης ταξικής-φ υλετιχής ιεραρχίας που συντηρείταικα ιστην ερ

γασία. Για τον μικροα στό η λίστα π ρο τεραιότητας για κα βά τζω μα κάθε εί

δους είναι περίπου έτσι: εαυτούλης, οικογένεια .σ όι,εντοπ ιότητα , πατρίδα .

Ιδεολογικός αλγόριθμ ος πο υ καθορίζειτην κοινω νική του συμ περιφ ορά κα ι

εμπνέει τον χαρα κτήρα προσ όδου πο υ κα λλιεργείστις επα γγελματικές του

σχέσεις ανεξάρτητα του πόσ ο ψ ηλά ή χαμ ηλά βρίσκεταιη θέση του στην π α

ραγω γική διαδικα σία, θέσ η την ο π οία αντιλα μ βάνεται ω ς ιδιοκ τησ ία του,

ω ς φ υσ ικό του προνόμιο, κ αι κατά συνέπεια την επιτηρεί με φ ανατική προ

σήλω ση, ενάντια σ ’ αυτούς πο υ θεω ρεί ότι την α πειλο ύν. Α ς το θυμ όμ α

στε λοιπόν αυτό, αν θέλουμε να κατανοήσ ουμε τις κοινω νικές δυνά μ εις που

γίνο νται α π οδέκ τες της φ α σ ισ τική ς ρη τορεία ς.

Α ντίθετα α πό τις ιδεολογικές εμμ ονές του μ ικροασ τού,η πιο σ ημ αντική

παρά μετρο ς για την αποτίμησ η της εργασ ίας στον κα πιταλισμό είναιο χρ ό νος μέσα σ τον οπ οίο έρχετα ι σε π έρα ς το α ντικείμ ενο της δρ α σ τηρ ιό

τητα ς της εργα σ ία ς. Α πό τη μία . ο χρόνος που αναγνω ρίζει το ευαγγέλιο

τω ν εργοδοτώ ν, ο χρόνος που χρειάζεται για να πρα γματοπο ιηθεί το κέρ

δος, δηλαδή η χειροπ ιασ τή πια υπεραξία μέσα στο κύκλο πα ρα γω γής και

κατανάλω ση ς. Α πό την άλλη, ο α ν ίπ α λ ο ς χ ρ ό ν ο ς ο υ ε ρ γ α ικ ο ύ β α σ ι κ ο ύ  

ω ρ α ρ ίο υ . που η α ξία του συνα ρτάται κα ι συνήθω ς υπολείπεται του ορίου

επιβίω σης. Ό ταν λοιπό ν τα αφ εντικά μιλούν για θέσεις εργασ ίας, κα ι όχι

για χρόνο εργασ ίας, στην ουσ ία απο φ εύγου ν εσκεμμ ένα οπο ιαδήπο τε δια

σύνδεση της εργασίας με την κοινω νική χρησιμότητά της καιμε τις συνθήκεςκά τω α πό τις οπ οίες αυτή πραγμ ατοποιείται.

Η συγκεκριμένη λογική -κ ά θ ε θ έ σ η ε ρ γ α σ ία ς γ ια έ ν α ν ή μ ία κ α ι μ ό ν ο , κ α ι 

ό χ ι μ ια π ο σ ό η α ε ρ γ ά σ ιμ ο υ χ ρ ό ν ο υ π ο υ μ π ο ρ ε ί ν α μ ο ιρ α σ ε ί π ρ ο ς ό φ ε λ ο ς  

ω ν α ν α γ κ ώ ν ή ο υ ε λ ε ύ θ ε ρ ο υ χ ρ ό ν ο υ ο υ σ υ ν ό λ ο υ - π ρ α κ ικ ά  σ ημ αίνειότι

όταν οι θέσεις συμπληρω θούν, οι υπόλοιπο ι θα εμφ ανίζονται ω ς περιττοί.

Η ανεργία λοιπόν, όπω ς καιπροηγούμενα είπα με, δεν είναικά τιτο αυτονόητο,

εμφ ανίζεταικαιγιγαντώ νεται κατά περίπτω ση εξαιτίας αυτής της τόσ ο σ τε

νόμυαλης αλλά δημιουργικής για το κεφάλαιο οπτικής. Α υτοίλοιπόν οι« υπό

λοιποι», οι«περιττοί», θα εμφ ανιστούν ω ς βαρίδιή ω ς κίνδυνος για την τσέ

πη τω ν καβατζω μένω ν. Α υτός είναι ο λόγος πο υ π ρέπει να α πα ξιω θούν όχι

μόνο οι ανάγκες του ς, αλλά κα ι οι ίδιες οι ζω ές τους. Η υπ οτίμ ησ ή όσω ν

«περισσ εύουν» υπ ηρετεί τα υτόχρο να δύο σ τόχους για τα αφ εντικά : Μ πο

ρείνα εκμηδενίσειτις αντιδράσεις για τον «αποπληθω ρισμό» του πληθυσμού

της εργατική ς τάξη ς, δηλαδή την εξόντω σή της, κα ι φ υσ ικά μπορεί να δίνει

ώ θηση σ τη συνεχή πίεση του μ ισθολογικού κόσ τους μέσα α πό την εργασ ιακή

ανασ φ άλεια κα ι το κυνήγιγια το μ εροκάματο. Κ αι εντέλει, ο λανθάνω ν ρα

τσισμός της ασ τική ς ιδεολογίας, όσο κι αν θέλει να μασκα ρευτεί ανά μεσα

σε ανθρω πιστικούς ακα δημαϊσμούς και κοινω νικά σ υμ βόλα ια, συναντιέται

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 17/58

και συμπλέειμε τους φ ασ ίστες καιτους παπά δες. Ο ιπρώ τοιεξασφαλίζουν

τον απαραίτητο κυνισμό καιαπάθεια απέναντιστη φυλετική βία καιτους δια

χω ρισμούς ανάμεσα σ τους εργάτες, συν την εμπέδω ση του αισθήματος έκτα

κτης ανάγκης. Ο ιδεύτεροιεξασφ αλίζουν την αυτολύπηση καιεγκαρτέρηση,

μέσα από τη φ ιλανθρω πία.

Ε πιλέγουν λοιπόν να μιλούν με όρους που παρα πέμπουν σε προσω πική

τύχη, ικανότητα ή διαπλοκή, με όρους που διεγείρουν τα αντανακλαστικά της

μικροαστικής κουλτούρας, με μπόλικο συναισθηματισμό, παρά με όρους που

μπορείνα επιδέχονταισυλλογική διευθέτησ η. Α ντιθέτω ς.η εργατική τάξη,

μέσα από τη λογική καιγενναιόδω ρη παράδοση της προλεταριακής κριτικής.

έ χ ε ι κ ά θ ε σ υ μ φ έ ρ ο ν ν α α ν ιλ η φ θ ε ί ο ν κ ο ιν ω ν ικ ά α ν α γ κ α ίο χ ρ ό ν ο ε ρ γ α σ ία ς

 

μ ε β ά σ η ις σ υ λ λ ο γ ικ έ ς α ν ά γ κ ε ς κ α ι ις σ υ λ λ ο γ ικ ή δ ύ ν α μ η . χω ρίς διαχω ρισμούς

και επαγγελμ ατικές ιεραρχήσεις. Α υτός είναι και ο φ όβος που οδηγείτην

τάξη του ιδιω τικού πλούτου μέσα στη καπιταλιστική κρίση/αναδιάρθρω ση

να επιλέξειτη συμμαχία της με τους φ ασίστες, που ξέρουν να χρησιμοποιούν τον μικροαστικό οχετό για τη διάσπαση τω ν εργατικώ ν συμφερόντω ν.

Γ ι’ αυτό ακ ριβώ ς και οι αγώ νες τω ν εργατώ ν και τω ν εργατριώ ν για

τη μείω ση του βασικού ω ρα ρίου είναι στρατηγικής ση μασ ίας, καθώ ς σφ υ

ρηλατούν την ενότητα τους ενάντια στις ιδεοληψ ίες της πρ οπαγάνδας τω ν

αφ εντικώ ν και τω ν φ ασιστώ ν. Α νατίμηση του εργατικού κόστους μέσα από

τη μείω ση του εργάσιμου χρόνου σημ αίνειποιοτική ανατίμηση του εργατι

κού ανταγω νισμού. Η εθνική ενότητα καιη ξενοφ οβία είναι ισχυρά ιδεολο

γικά όπλα για την κερδοφ ορία. Γι’ αυτό, όπου δεν υπάρχουν οισυνθήκες να

ευδοκιμήσουν,σκηνοθετούνται. Κ αιόπου υπάρχουν, προπαγανδίζονται καθημερινά , για να βρίσκεταισε ετοιμότητα η σύγχυση καιη κατηγοριοποίησ η

της εργατικής τάξης. Ε νώ δηλαδή ο στόχος είναιτο κόσ τος της εργασίας, οι

επικλήσεις τους γίνονται μέσα από μύθους αίματος, γενετικώ ν προσ όντω ν,

κ.λπ., καιόλοιτους συγκλίνουν στο σ υμπέρασμα ότιυπάρχουν κάποιοιπου

έχουν δικα ίω μα να δρουν ω ς φυσικοίιδιοκτήτες καιτοποτηρητές μιας δια-

στελλόμενης, κατά προτίμησ η, γεω γραφ ική ς επικράτειας. Έ τσι προκύπτει

σαν αυτονόητος ο τσαμπουκάς του ρατσισμ ού.

Το ακροδεξιάς έμπνευσης καιτώ ρα πια παλλαϊκό σύνθημα «δουλειά στους

έλληνες» είναισχέδιο τω ν εργοδοτώ ν που έχουν αποφ ασίσεινα στηρίξουν τη

φασιστική ατζέντα, δηλαδή φτηνή έω ς τζά μ πα δουλειά με κριτήριο τη σω

στή καταγω γή. Ο ιόροικάτω από τους οποίους συμβαίνειαυτή η εθνικοποίηση

της εργασίας είναιεξαιρετικά εξευτελιστικοίγια μας τους εργάτες καιτις

εργάτριες, κιαυτό κάνειαπαραίτητη την επανεμφ άνιση του φ ασιστικού μορ

φ ώ ματος για την επίβλεψ η της υποτίμησης μας. 0 αντιφασιστικός αγώ νας

στις αισθητικές ή ανθρω πιστικές του εκδοχές, παρότισυμπαθής, παραμένει

μια διαταξική, μελαγχολική καιαδύναμη συμπαράστασ η στα θύματα της κα

πιταλιστικής κρίσης/αναδιάρθρω σης. Ο εργατικός αντιφ ασισμός, από την

άλλη, είναιαναγκασμένος να ξεσκεπάσειτις αιτίες της ναζιστικής αμφίεσης

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 18/58

τω ν καπιταλιστώ ν, καιείναιο μόνος που μπορεί να σ ταθεί αξιόμ αχα α πένα

ντισ τον μ ιλιταρισμό κ αιτην εθνικιστική κτηνω δία.

Ε κείνο που δεν θα ήθελαν με τίποτα τα α φ εντικά είναιό,τι θα σ ταμ ατού

σε αυτόν τον τεμαχισμό κα ιτην κα τηγοριοποίησ η σε ντόπιους-ξένους, πα λι

ούς-νέους, άντρες-γυνα ίκες, δημ όσ ιους-ιδιω τικο ύς. Κ άτι π ου θα συνέκλι-

νε τα ειδικά σ υμ φ έροντα διαφ ορ ετικώ ν κ ομ μ ατιώ ν τη ς εργατική ς τά ξη ς

σε μια κοινή σ τόχευσ η. Έ να τέτοιο μ έτω πο θεω ρο ύμ ε ότι είναι η μ είω ση

του βα σ ικο ύ εργά σ ιμ ου χρόνου , πο υ σ υνιστά επείγουσ α ανάγκη σε εποχές

σύνθλιψ ης του κόσ τους της εργατικής δύναμης κα ι υποτίμησης της ζω ής τω ν

εργατώ ν και εργατριώ ν.

• Τ ο 30ω ρο, σαν βα σικός εβδομ αδιαίος χρόνος στη θέση του

40ω ρου. απα ντάει α πό εργατική σκο πιά στην ανεργία - με άλλα

λόγια στους εκβιασμούς τω ν αφ εντικώ ν για την υποτίμησ ή μας.

• Τ ο 30ω ρο είναιέω ς και μετριοπαθέστατο, αν ληφθείυ π’ όψ η η

εξαιρετικά αυξημένη π αρα γω γικότητα της δουλειάς μας.

• Τ ο 30ω ρο μ ειώ νει τον καθημ ερινό χρόνο π ου π ουλά με τις δυ-

νατότητές μας σαν εμπόρ ευμα , και αυξάνει τα περιθώ ριά μας να

είμαστε πιο κοινω νικοίκαινα διοχετεύουμε τις δημιουργικές μας

ικα νότητες σε όχι εμπορευμ ατικές κα τευθύνσεις.

• Τ ο 30ω ρο αποτελεί έναν στόχο ανακα τανομής του συνολικού

χρόνου εργασίας σύμφ ω να με τα εργατικά συμφ έροντα. Κ ια υτά

δεν χω ρίζουν « ντόπ ιους» και «ξένους».

Λ ιγ ό ε ρ η δ ο υ λ ε ιά - δ ο υ λ ε ιά γ ια ό λ ο υ ς , όπω ς έλεγαν π αλιά, αντί

για το ρατσιστικό κα ι υποδουλω τικό «δου λειά σ τους έλληνες»

Π οιος, άραγε, θα υποστήριζε ότι κάνουμε λά θος; Ό ποιος θέλεινα α πο φ ύγει

τις επείγουσες ευθύνες του σε ό,τια φ ορ ά την π ροτερα ιότητα τω ν εργατικώ ν

σ υμ φ ερόντω ν. θα αρχίσεινα σκα ρφ ίζεται διάφ ορ ες υπ εκφ υγές. Τ ου είδους

«α υτά δεν γίνονται», κ.λ π.. Α παντήσ αμ ε ήδη , κα ι υπά ρχουν περισσότερες

απα ντήσεις στην επόμενη συζήτηση.

Π ροφ ανώ ς, το να περιγρά φ ονται συγκεκριμένοι σ τόχοι, όπω ς το 30/90 0,

αγγίζει κα ιτο ζήτημ α π ώ ς αυτοί διεκδικούνται. Ό μ ω ς, δυστυχώ ς, καιχω ρίς

Δ είξαμε τέσσ ερις πλευρές του ζητήμ ατος χ ρ ό ν ο ς ε ρ γ α σ ί α ς  και

μ ε ίω σ ή ο υ   -ειδικ ά στις τω ρινές συνθήκες. Α ς ανακεφ αλα ιώ σουμε:

Ε πίλογος

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 19/58

δική μας ευθύνη, βρισκόμαστε ακόμα μακριά απ' το να μπορούμε να σχε-

διάσουμε πρακτικά την διεκδίκηση του 30ω ρου, με ταυτόχρονη αύξηση του

βασικού μισθού. Ε ίμαστε ακύμα στην φάση που η σημασία τέτοιω ν στό-

χω ν πρέπεινα χω νευτεί.

Κ αιπάνω σ' αυτό μπορούμε να κουβεντιάσουμε...

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 20/58

Α Π Ο Τ Ο Υ Σ Τ Α Ξ Ι Κ Ο Υ Σ Π Ρ Ο Γ Ο Ν Ο Υ Σ Α Σ

◄

Η

<

w

< 3

Ε

w

Μ είω ση του βασικού εργάσ ιμου χρόνου και ταυ τόχρονη αύξηση του βασικού

μισθού; Κ άπο ιοι μπορεί να πουν πω ς α υτά δεν γίνονται. Ε μείς δεν υποσ χόμ α

στε ούτε λύσεις, ούτε θαύ μ ατα . Μ πορούμ ε όμ ω ς με σιγουριά να πο ύμ ε πω ς οι

ταξικο ί μ ας πρ όγονο ι, ανα γνω ρίζοντας του ς εαυτούς του ς ω ς τους μονα δικούς

πα ρα γω γούς του π λούτου κα ι έχοντας αντίληψ η τω ν συμ φ ερόντω ν και τω ν δυ

νατοτήτω ν του ς, δεν έλεγαν «αυτά δεν γίνονται...» . Α κολουθούν δύο ιστορικά

πα ρα δείγμ α τα για την εργατική απ αίτηση της μείω σης τω ν ω ρώ ν εργασ ίας. Τ ο

πρ ώ το πρ οέρχεται από την Ιταλία της δεκα ετίας του 7 0 κα ι είναι α πό σ πα σ μ α

από προκήρυξη της εργατική ς επιτροπή ς του χημ ικού εργοσ τασ ίου Π όρτο Μ αρ-

γκέρα στο Β ένετο (Α πό τις Κ ό χ χ ι ν ε ς Σ ε λ ίδ ε ς , .  3 : Η ά ρ ν η σ η η ς ε ρ γ α σ ί α ς , εκδ.

Λ έσχη Κ ατασ κόπω ν του 21ου Α ιώ να, Δ εκέμβριος 2012). Σ την περίπτω σ η αυτή

οι εργά τες δεν έρχονταν αντιμέτω ποι με την ανεργία εξαιτίας μιας κρίσης σα ν τη

ση μερινή, αλλά με την ανεργία ω ς απ οτέλεσμ α της ανα διάρ θρω σης τω ν εργο

στασίω ν μέσω της εισαγω γής νέω ν μηχανώ ν. Τ ο δεύτερο πα ρά δειγμα προέρχε

ται από την αμ ερική του ’30 (Α πό Τ ο Τ έ λ ο ς η ς Ε ρ γ α σ ία ς χ α ι ο Μ έ λ λ ο ν η ς . του

Jeremy Rifkin). Ε κείοιεργάτες είχαν να α ντιμετω πίσουν την έκρηξη της ανεργίας

εξαιτίας μιας κρίσης ακριβώ ς σαν την σημ ερινή. Α ς τους ακούσουμε...

...Η τεχνολογική πρόοδος δεν είναιποτέ ουδέτερη ή αναπόφευκτη, όπω ς

μας λένε τα αφεντικά καιτα συνδικάτα, όποτε έρχεταιστο προσκήνιο η

συζήτηση για απολύσεις εξαιτίας της εισαγω γής νέω ν μηχανώ ν. Α κριβώ ς

επειδή πιστεύουν στο πα ραμύθι περίουδετερότητας της επιστήμης, τα

συνδικάτα περιορίζουν αυτούς τους αγώ νες στην υπεράσπιση τω ν θέσε

ω ν εργασίας καιποτέ δεν προσεγγίζουν το πρόβλημα από την σκοπιά τηςμείω σης της εργάσιμης μέρας. Π ιστεύουν ή προσποιούνται ότι πιστεύ

ουν ότιτα αφεντικά λένε την αλήθεια: ότι δηλαδή η εισαγω γή οριομέ-

νο)ν μηχανημάτω ν σε κάποια τμήματα σ υνεπάγεταιτην ύπαρξη θέσεων

εργασίας -α ς πούμε για τους 100 από τους 200 εργάτες- καιοιυπόλοι

ποιαπλά θα αποτελέσουν τα θύματα αυτής της αναπόφευκτης προόδου.

Α λλά οιεργάτες έχουν μια εντελώ ς διαφ ορετική λογική: Σ ύμφω να με αυ

τούς, η εισαγω γή τω ν προαναφ ερθέντω ν μηχανώ ν μπορείνα σημαίνειότι

αντίνα δουλεύουν 100 εργάτες για 8 ώ ρες θα μπορούσ αν μια χαρά να

δουλεύουν 200 εργάτες για 4 ώ ρες. Εκτός από το να κάνειπιο ανεκτή την

παραμονή στο εργοστάσιο, η λογική αυτή θα έλυνε καιτο πρόβλημα τηςανεργίας. Έ τσιοι εργάτες δεν είναιενάντια στις μηχανές αλλά ενάντια

σε αυτούς που χρησιμοποιούν τις μηχανές για να τους επιβάλουν την

εργασία. Μ ερικοίλένε ότι η δουλειά είναι απαραίτητη. Α παντάμε πω ς

το καθαρό ποσό της ουοοω ρευμένης επιστήμ ης (δείτε για παράδειγμα

την αποστολή στο φεγγάρι) είναιτόσο, ώ στε η εργασία να μ ετατραπεί

άμεσα σε έναν απλά περιφερειακό παράγοντα της καθημερινής ζω ής, αντί

να γίνεται αντιληπτή ω ς ο κύριος λόγος της ανθρώ πινης ύπαρξης.

Κ ιαν οιεργάτες του Π όρτο Μ αργκέρα απ οτελούσ αν τότε ένα τμή μα της πρ ω

τοπ ορίας τω ν εργατικώ ν αγώ νω ν στην Ιταλία, δεν μπο ρεί κανείς να πει το ίδιογια τα συνδικάτα σ τις Η Π Α τη δεκαετία του ’30. Κ ιόμω ς, αυτά τα ρεφ ορμ ιστικά

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 21/58

συνδικά τα, υπό την πίεση βέβαια της εργατική ς τους βάσης, μέσα στην κα τα

στροφ ική κρίση του κραχ του 1929 είχαν σαν προτερα ιότητά τους καθαρά εργατικά

ζητήματα, όπω ς τη μείω ση τω ν ω ρώ ν εργασ ίας. Σ ίγουρα δεν μπορεί κανείς σή

μερα να π ει το ίδιο για τη Γ Σ Ε Ε .την Α Δ ΕΔ Τ καιτις ποικιλόχρω μες ουρές του ς...

n<

Μ

ΟU6 

(·)<Ηw

ί-

Ο

<

<Η<

Sw<CW

Ε<

... Στις 20 Ιουλίου του 1932, το διοικητικό συμβούλιο της Α ΕΙ., o f  μια συνε

δρίασή του στο Α τλάντικ Σίτι, εξέδοκιε μια δήλω ση με την οιιοία ζητούσε απότον πρόεδρο Χ ούβερ να συγκαλέοειμια διάσκεψ η επιχειρηματιώ ν καιουν-

δικαλκπώ ν με σκοπό την εφαρμογή μιας εργάσιμης βδομάδας τριάντα ωρώ ν,

για να «δημιουργηθούν ευκαιρίες απασχόλησης για τα εκατομμύρια τω ν ανέρ

γω ν·. Μ ε την ελπίδα ότιθα ενιοχυόταν η αγοραστική δύναμη τω ν κατανα-

λοπώ ν και μη βλέποντας άλλες βιώ σιμες λύσεις στον ορίζοντα, πολλοίεπι

χειρηματίες δέχτηκαν απρόθυμα να λάβουν μέρος στην εκστρατεία για μια

μικρότερη εργάσιμη βδομάδα. Μ εγάλοι εργοδότες, όπω ς η Kellogg’s στο

Μ πατλ Κ ρικ, η Sears, η Roebuck, η Standard Oil στο Ν ιού Τ ζέροεϊ και η

Hudson Motors μείω σαν από μόνοιτους την εργάσιμη βδομάδα σε 30 ώ ρες,

για να μη χάσειο κόσμος τις δουλειές του. [...]Σ τις31 Δ εκεμβρίου του 1932,ο γερουσιαστής της Α λαμπάμα Χ ιούγκο Λ. Μ πλακ έφερε προς ψ ήφ ιση στην

Α μερικανική Γερουσία ένα νομοσχέδιο που ζητούσε εργάσιμη βδομάδα 30

ω ρώ ν σαν τη «μοναδική πρακτική καιεφικτή μέθοδο αντιμετώπισης του προ

βλήματος της ανεργίας». Ο Μ πλακ μίλησε στο έθνος από το ραδιόφ ω νο και

ζήτησε από τον αμερικανικό λαό να υποστηρίξειτο «Ν ομοσχέδιο για μια

Εργάσιμη Ε βδομάδα 30 Ω ρών». Π ροέβλεπε ότιη ψ ήφ ισή του θα οδηγούσε

στην άμεση επαναπρόσ ληψ η περισσότερω ν από 6,5 εκατομμύρια άνεργων

Α μερικανώ ν, καιότιθα βοηθούσε τη βιομηχανία αυξάνοντας την αγοραστική

δύναμη εκατομμυρίω ν νέω ν μισθω τώ ν. Στις ακροά σεις του Κ ογκρέσου με

θέμα το νομοσχέδιο Μ πλακ, που πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριο καιτονΦ εβρουάριο του 1933, ο Ο υίλιαμ Γκριν της AFL κατέθεσε ότιήταν απόλυ

τα πεπεισμένος πω ς «η μικρότερη σε διάρκεια εργάσιμη ημέρα κιεργάσ ιμη

βδομάδα πρέπεινα εφ αρμοστείσε όλες ανεξαιρέτω ς τις επιχειρήσεις, αν

θέλουμε πραγματικά να δημιουργήσουμε ευκαιρίες απασ χόλησης για εκα

τομμύρια ανέργους που ψ άχνουν απεγνω σμένα να βρουν μια δουλειά».

Π ρος μεγάλη έκπληξη όλω ν τω ν Α μερικανώ ν.η Γ ερουσία υπερψ ήφ ισε το

νομοσ χέδιο Μ πλακ σ τις 6 Α πριλίου του 1933. με ψ ήφ ους 53 υπέρ κα ι

30 κα τά, επιβά λο ντας μια βδομ άδα 30 ω ρώ ν σε όλες τις επιχειρή σεις

πο υ ασ χολούνταν με το διαπο λιτειακό κιεξω τερικό εμπό ριο. Η α π ό

φ αση της Γερουσ ίας κυριολεκτικά ηλέκτρισε τόσ ο το κοινό όσ ο καιτη

Γουόλ Σ τριτ. To Labor, μια εργατική εφημερίδα , κυκλοφ όρησε με τις

λέξεις Μ ΕΓ Α Λ Η Ν ΙΚ Η σε πηχυαίο τίτλο. Ο ιεκδότες του .π ου κια υ

τοίδεν μπορούσ αν ακόμη να πιστέψ ουν τα όσ α είχαν συμβείστη Γ ε

ρουσ ία. έγραψ αν: «Π ριν απ ό δέκα χρόνια, ένα νομοσχέδιο σ αν κι

αυτό θα πνιγόταν α πό την ίδια την επιτροπ ή . Τ ην περασμένη βδο μάδα

η πλειοψ ηφ ία τω ν γερουσ ιασ τώ ν, προοδευτικώ ν και συντηρη τικώ ν.το ψ ήφ ισα ν.

Ε ίναι μια α πόφ ασ η πο υ σ ημ αδεύει την εντυπω σιακότερη αλλα γή κοινής γνώ μη ς

σε όλη την πρό σφ ατη ιστορία μ ας».

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 22/58

Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Η Μ Ε Ρ Α

Η α ρ ι σ τ ε ρ ά α π έ ν α ν τ ι σ τ α ε ρ γ α τ ι κ ά 

σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α κ α ι ο ι ε π ι κ ρ ί σ ε ι ς σ τ ο π λ ά ν ο 3 0 /9 0 0

  Σ Α Γ Ω Γ Η

Δ ύο καιβάλε χρόνια α πό την πρώ τη παρουσίασ η του πλάνου 30/900(Δ εκέμβρη ς του 2010), κα ι μέσα από τις εκδηλώ σεις που έχουμε

κάνει(Α θήνα,Θ εσσ αλονίκη, Γιάννενα, Ε λευσίνα. Π έραμα) αλλά και

από τις πολλές κα ι διάφ ορ ες προ σω πικές κουβέντες, έχουμε δει

να αναδεικνύονταικάποιοι κ ο ιν ο ί ό π ο ι, κάποια κοινά σημ εία σ την

κριτική που μας γίνεται, τόσ ο σε σχέση με τον σ τόχο του 30ω ρου

όσο και σε σχέση με τον στόχο του β ασ ικού μ ισθού τω ν 900 ευρώ .

Κ αι ενώ α πό την πλευρά μ ας, με ειλικρινή αγω νία για το προχώ -

ρημ α του σχετικού διαλόγου, σταθερά πρ οσ πα θούμε να δίνουμε

επιμέρο υς διευκρινίσεις ή κα ι απαντήσεις όπ ου εκδηλώ νονταιενστάσεις, διαπιστώ νουμε (συνήθω ς) ότι όσ οιτις εκδηλώ νουν δεν

είναι διατεθειμένοι από την πλευρά τους να ανα ρω τηθούν για την

βασιμότητα ή καιτην προέλευση τω ν ισχυρισμ ώ ν τους. Ε ίναιμ άλ

λον συνηθισμένοισ’ αυτό που λέγεται «διάλογος κουφ ώ ν».

Ό πω ς και να ’χει το π ρά γμα , με την παρ ούσ α εισή γηση σ κο

πό έχουμε να συγκεντρώ σουμ ε και να συζητήσ ουμε αυτούς τους

κ ο ιν ο ύ ς ό π ο υ ς , αριστερής κα τά βάση π ροέλευσ ης, ώ στε να δώ

σουμ ε ένα πιο σ υνεκτικό . σαφ ές πλαίσιο α πά ντησ ης σ ο σ ύ ν ο λ ό  

του ς. Η συνολική αυτή α π ά ν η σ η  θεω ρούμ ε ότι είναι χρήσιμη και

αναγκα ία σή μερα, που διάφ οροι προσ παθο ύν να μ ας πα ρα μ υ-

θιάσ ουνε με δήθεν «α ρισ τερές απαντήσεις στην κρίση» . Μ ε άλ

λα λόγια , σκο πός μα ς δεν είναι απλά να υ περα σπισ τούμε τη λο

γική του πλά νου 30/900 και τη θέση «τα εργατικά σ υμ φ έροντα

πρώ τα!» , όσο κυρίω ς να α ναδείξουμ ε την κρισιμότητα της ρήξης

με έναν κόσ μο εννοήσεω ν πο υ, αν και λανσ άρονται ω ς φ ιλεργα

τικές, κάθε άλλο πα ρά εξυπη ρετούν τα εργατικά συμ φ έροντα.

Π ριν ανα φ ερθούμ ε λοιπόν με τη σειρά σε κάθε ένα α πό τα β α σικά σημ εία ενστάσ εω ν απέναντι στη λογική του πλάνου 30/900,

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 23/58

θα ξεκινήσουμε από ένα πρ ώ το, αφ ετηριακό θα το λέγαμε ζήτημ α, που

θεω ρούμε ότι βρίσκεται στον πυρήνα της διαφ οροποίησής -κ α ι της αντι

παλότητας- με την αριστερή ρητορεία. Έ να ζήτημα που καθιστά φανερό

αυτό που αντιλαμβανόμασ τε σαν χάσ μα μεταξύ δύο αντιτιθέμενω ν κόσμω ν

αντιλήψ εω ν, πρακτικώ ν και στόχω ν.

Α ν καιη αναφ ορά , η επίκληση καιη υπεράσπιση

τω ν «λαϊκώ ν συμ φερόντω ν» δεν έχει χρησιμο

ποιηθείκαθαρά σαν επιχείρημα κα τά της βασι

κής θέσης της συνέλευσης του πλάνου 30/900, α

 

ε ρ γ α ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν α π ρ ώ α

 είναιμια θέση μας που αναδεικνύειεδώ και

σχεδόν 3 χρόνια την ίδια την ύπαρξη εργατικής τάξης στην ελλάδα· κιακό

μα περισσότερο, επιμένειστην ύπαρξη αυτοτελώ ν, δικώ ν της συμφερόντω ν,

μέσα καιενάντια στην κρίση. Ό μω ς δεν είναιταε ρ γ α ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν α

 που

αναγνω ρίζονταισαν πρώ της γραμμής αντίπαλος (στον καπιταλισμό, στην κρί

ση του, στην διαχείρισή της) α π’ το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της αρι

στερός. Ε ίναι ταλ α ϊκ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν α

 αυτά στο όνομα τω ν οποίω ν δίνονται

όλοιοιόρκοιαγω νιστικότητας (εντός ή εκτός εισαγω γικώ ν). Α ξίζειλοιπόν

να ερευνήσουμε τιείναικαιτι ρόλο παίζουν τα «λαϊκά συμφέροντα» καιτι

σχέση έχουν με ταε ρ γ α ικ ά

 συμφέροντα.

Η ερώ τηση «τιείναιο λαός» ποτέ δεν έχειμια συγκεκριμένη καιαυστηρήαπάντηση. Ο ύτε απ’ την αριστερά ούτε α π’ την δεξιά. Δ εν πρέπεινα ξεχνάμε

κατ’ αρχήν ότιο «λαός», ω ς υποκείμενο σ υμφερόντω ν καιαντικείμενο ρη

τορικής, δεν ανήκειμόνο στο ρεπερτόριο της αριστερός. Μ πορείιστορικά

να υπήρξαν τα λ α ϊ κ ά μ έ ω π α  στη γαλλία καιτην ισπανία, αλλά υπήρξε και

η αντίληψ ηπ ε ρ ί λ α ο ύ

 στους ναζί, ο «λαϊκός συναγερμός» του Π απάγου στην

Ε λλάδα, μέχρικιο «λαϊκός σύνδεσμ ος» τω ν βοθρολυμάτω ν.

Η πιο «περιεκτική» απάντησ η στο τιείναιο λαός (έτσιώ στε, στη συνέ

χεια, να προσδιοριστούν τα συμφέροντά του) προέρχεταιαπ’ το Κ Κ Ε: είναι

το άθροισμα τω ν εργατώ ν,τω ν μισθω τώ ν,τω ν «φτω χομεσαίω ν» αγροτώ ν (ιδιοκτητώ ν γης),τω ν ελεύθερω ν επαγγελματιώ ν/αυτοαπασχολούμενω ν (ή του πιο

«φ τω χού» μέρους τους), τω ν «μικρο»βιοτεχνώ ν καιτω ν «μικρό»εμπόρω ν,

χω ρίς όμω ς εξηγήσεις για το πού ακριβώ ς τελειώ νειαυτό το «μ ικρό-» και

αρχίζειτο «μεγάλο-». Ε ίναισαφ ές α π’ αυτό το φ άσ μα ότιη έννοια του λα

ού, και μάλιστα σαν πολιτικής οντότητας, δεν προέρχεταιαπ’ τις ιστορικές

αναλύσεις ούτε του Μ αρξ ούτε τω ν επιγόνω ν του. Γ ιατί όχι μόνο δεν αντι

στοιχείσε καμία αναλυτική προσέγγιση τάξεω ν, αλλά μάλλον τσουβαλιάζει

πολλές τάξεις μαζί- κα ι κυρίω ς τσουβαλιάζει αντίθετες μεταξύ τους κοι

νω νικές θέσεις ω ς προς την εκμετάλλευση της εργασίας. Μ έσα στον «λαό»

Σ Η Μ Ε ΙΟ Ε Κ Κ ΙΝ Η Σ Η Σ :

Εργατικά ή λαϊκάσυμφέροντα;

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 24/58

χω ράνε τόσο οιεργάτες ή οιμισθω τοίόσο καιτα α φ εντικά τους ω ς ένα μέ

γεθος επιχείρησης (που πάντω ς ποτέ δεν προσ διορίζεται με ακρίβεια!).

Κ ατόπιν αυτού υπά ρχουν.γενικά μ ιλώ ντας.«λαϊκά συμφ έροντα»; Μ πο

ρούμε να πούμε κατ’ αρχήν ναι. Τ ο να δουλεύουν αποτελεσματικά τα απο

χετευτικά συσ τήματα,για παρά δειγμα, θα μπορούσε να είναικοινό συμφ έ

ρον τω ν εργατώ ν, τω ν μικροαστώ ν και τω ν μεσοαστώ ν. Ή το να υπάρχουν

σχολεία σ ω στά κατανεμημένα α πό χω ροταξική άποψ η.

Ό μω ς μέσα στην παρούσα φάση, της κρίσης καιτης διαχείρισης της, υπάρ

χουν τέτοια «λαϊκά συμ φ έροντα»; Κ αιποια είναια υτά; Ε ίναιπροφ ανές ότι

η αφ ετηρία της απάντησης σχετίζεταιάμεσα με το ποιες αναγνω ρίζεικανείς

ότιείναιοιβασικές αιτίες της παρούσ ας κρίσης. Ο ιγενικόλογες απαντήσεις

του είδους «ο καπιταλισμός φταίει» δεν βοηθούν,αλλά ακόμα κιαυτές αφή

νουν αναπάντητα ερω τήματα σε σχέση με το γιατίένα μεγάλο μέρος του «λα

ού», δηλαδή οι«φ τω χομεσαίοι» ιδιοκτήτες γης/αγρότες, οιελεύθεροιεπα γ-

γελματίες/αυτοαπα σχολούμ ενοι,οι «μικρό»βιοτέχνες καιοι«μ ικρό»έμπο-ροι θα ήταν ποτέ δυνατόν να είναι ή να γίνουν εχθροί του καπιταλισμού,

χω ρίς να αυτοκατασ τραφ ούν. Γι’ αυτό, προκειμένου να προ-διαμορφ ω θεί,

μέσω τω ν εξηγήσεω ν περίαιτίω ν της κρίσης, ένα κοινό έδαφ ος που πάνω του

να πατήσουν, ύστερα, τα «λαϊκά συμφέροντα», ακόμα καιοιγενικόλογες ανα

φορές σε «καπιταλισμό» είναι πά ντα προσ ανατολισμένες προς τα «μ ονο

πώ λια » σαν αιτία του κακού. Π ράγματι, σ’ αυτό το ερμηνευτικό σχήμα, όπου

ο εχθρός δεν είναιο καπιταλισμός σε κάθε του έκφ ανση και«μ έγεθος», αλ

λά μόνο η «μ ονοπω λιακή» φ ράξιά του, μπορούν διάφ οροι «μικροκαπιταλι-

στές» να βρουν κοινό αντίπαλο ,και άρα κοινότητα συμφ ερόντω ν. Χ ω ράει,όμω ς, και η εργατική τάξη σ ’ αυτό το κόλπο;

Η δική μας εξήγηση για τις αιτίες της κρίσης εντοπίζειόχιτα «μονοπώ

λια» αλλά τον κ α π ιτα λ ισ μ ό κ α ι ι ς ε σ ω ε ρ ι κ έ ς α ν ι ν ο μ ί ε ς ο υ ,  

α νεξά ρτη τα α πό « μ έγεθο ς» , σ την α φ ετη ρ ία . Έ χουμε αποδείξει

ότιη συστηματική υποτίμηση του πραγματικού κόστους της εργασίας απ’ την

δεκαετία του ’80 καιμετά σ’ όλον τον αναπτυγμένο καπιταλιστικά κόσμο, σε

συνδυασμό με την εκρηκτική αύξηση της παρα γω γικότητας της ίδιας αυτής

υποτιμημένης εργασίας, δημιουργούσε ήδη από τότε, διαρκώ ς, τον κίνδυνο

μιας κλασικής κρίσης «υπερπαρα γω γής» (ή «υποκατανάλω σης»). Η οποία

ξεπερνιόταν για καιρό μέσα απ’ τα δανεικά , την τοποθέτηση τω ν τραπεζώ ν

στο κέντρο της πραγματοποίησης της υπεραξίας και την όλο και πιο μα

κρόχρονη υποθήκευση της μελλοντικής εργασίας. Σ ’ αυτή την ερμηνευτική θέ

ση η κρίση δεν άρχισε ούτε το 2007 ούτε το 2008, αλλά την δεκαετία του ’80,

σαν υπόγεια πραγματικότητα του καπιταλιστικού κόσμου. Α υτό που έγινε

το διάστημα 2007-2009 ήταν η κατάρρευση (ή μισό - κατάρρευση) ενός μεγάλου

μέρους του χρηματοπιστω τισμού, κατάρρευση που ήταν προβλέψ ιμη καιανα

μενόμενη α π’ τους ίδιους τους ειδικούς (οικονομολόγους) τω ν αφ εντικώ ν.

Στην δική μας ερμηνευτική διάταξη,τόσο πριν το 2008-2009 όσο καιακό-

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 25/58

μα πιο έντονα μ ετά, κιω ς σήμερα,η αντιπα λότητα δεν είναιμ ισθω τοί+ « μ ι

κρό «κεφ αλαιούχοιεναντίον «μ εγάλο«κ εφ αλα ιούχω ν,αλλά ερ γα σ ία εν α

ντίο ν κ εφ ά λ α ιο υ - κ α ι το α ντίσ τρ ο φ ο . Κ αιείναιμια αντιπαλότη

τα, μια α ντίθεση, που δεν μπορεί πλέον να αμβλυνθεί(μέσω δανεικώ ν που

συμπλήρω ναν το μειω μένο «κόσ τος εργασ ίας» κρύβοντάς την μείω σή του),

αλλά έχεια ναδυθεί ω μά κα ι κα θαρ ά. Κ ιαν πλήττονται κα ι «μ ικρ ό» .ή ακό

μα και «μ εγάλο» αφ εντικά στη διάρκεια της ακόμα πιο βίαιης υποτίμησ ης

της εργασ ίας, αυτό γίνεταιδευτερογενώ ς, είναιη αναπόφ ευκτη συνέπεια του

«επιχειρη ματικού προσανατολισμού» αυτώ ν τω ν αφ εντικώ ν προς την (ανά

κράτος) εσω τερική αγορά (κατανάλω ση). Ό μω ς,ενώ αυτή η παράπλευρη συ

νέπεια σ ημαίνει, απλά , ότιείναιαπαραίτητος ο αναπροσανατολισμός ενός ικα

νού μέρους αυτώ ν τω ν θίγόμενω ν αφ εντικώ ν (όχι, όμω ς, και όλω ν),η ακόμ α

πιο βίαιη υποτίμησ η της εργασ ίας δεν είναι καθόλου έξω α π’ τα ά μεσα κα ι

τα μεσοπρόθεσμα συμ φ έροντά τους. Κ ιαυτό το διαπιστώ νουμε ήδη: Ο ιμ ι

σθοί έχουν πέσει ακό μα χαμηλότερα α π’ τον βίαια γκρεμισμένο βασ ικό μ ισθό και -επ ειδή αυτό είναιτυπικά πα ρά νο μ ο...- ας μην έχει κανείς αμ φ ι

βολία ποιοι ασκούν αυτή την έξτρα βία πάνω στην εργασία. Σ ίγουρα π ρώ

τοι πρώ τοι καιοι περισσότεροι «μ ικρο»κεφ αλαιούχοι!

Μ πορείκανείς να πα ρατηρήσ ειότιυπάρχειμια βασική αντινομία εδώ . Την

ώ ρα , δηλαδή, που όλα τα αφ εντικά επω φ ελούνται α π’ την ά γρια υποτίμη ση

της (υψ ηλής παρα γω γικότητας) εργα σίας, περιορίζουν την «ενεργή ζήτηση»,

πριονίζοντας το κλαδίπου πάνω του κ ά θο ντα ιΙΌ μ ω ς α υ τή είν α ι η τυ

πική κ α π ιτα λισ τικ ή α ντινο μ ία α νά μ εσ α σ την εννόη σ η του μ ι

σ θ ο ύ σ α ν « κ ό σ το υ ς ε ρ γ α σ ία ς» ( ό π ο υ π ρ έ π ε ι να ε ίν α ι ό σ ο τοδ υ ν α τό ν μ ικ ρ ό τ ερ ο ς) κ α ι σ α ν « κ α τα ν α λ ω τικ ο ύ π α ρ ά γ ο ν τα »

(όπ ου π ρ έπ ει να είνα ι όσ ο το δυ να τό ν μ εγαλ ύ τερο ς) ! Κ ιαυτή

ήταν η αντινομία π ου λειτουργούσε καικρυβόταν (πίσω α π’ την κατανάλω

ση μ έσω δανεικώ ν) επί τουλάχιστον 20 χρόνια. Α υτό σημ αίνειπ ω ς όσοιπ ε

ριλαμβάνονταισ ’ αυτή την αντινομία, δηλαδή τόσο τα «μ εγάλο -» όσο καιτα

«μικρό - » αφ εντικά , κινούνταιμ έσα στην καπιταλιστική μηχανική , καισε κα

μία περίπτω ση εναντίον της.

Ή ταν άλλω στε ο Μ αρξ που είχε περιγρά φ ει νω ρίς νω ρίς το π ώ ς η ατομ ι

κή ιδιοκτησ ία τω ν μέσω ν πα ρα γω γής μπορεί α π’ τη μια μεριά να εκτινάσσει

την παρα γω γικό τητα της εργασίας, απ ’ την άλλη όμω ς να τρα βά ει πίσω , σε

καταστάσ εις μεγάλης φ τώ χιας,τις κοινω νίες εκείνες που, λόγω καπιταλισμού,

μπορούν να πα ρά γουν πολλά . Σ ’ αυτή τη θεμελιώ δη καπιταλιστική αντινο

μία, που ρίχνειτακτικά τις κοινω νίες σε κατασ τάσ εις βαρβ αρότητας, κατα

στροφ ής και θανά του . δεν έχει καμία σημα σία αν τα μέσα π αρ αγω γής που

έχειστην ιδιοκτησία του το ένα ή το άλλο αφ εντικό είναι «λίγα»/«μικρά» ή

«π ολλά »/«μ εγάλα »! Σ ημασ ία έχειότιη διαδικασία της υπεξαίρεσης του πλού

του , της εκμ ετάλλευσης της εργασίας, συνολικά και σαν τέτοια, έχειde facto

διακυμάνσεις «ανάπτυξης» και«ύφεσης». Π ρ ο κ α λ εί (η α το μ ικ ή ιδ ιο

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 26/58

κ τη σ ία τω ν μ έ σ ω ν π α ρ α γ ω γ ή ς κ α ι η εκ μ ετά λ λ ε υ σ η τη ς

ερ γα σ ία ς) υ π ο χρ εω τικ ά κ ρ ίσ εις, στη διάρκεια τω ν οποίω ν αναδύε

ται καθαρά η θεμελιακή αντίθεση ανάμεσα στην εργασ ία κα ι στο κεφάλαιο

(καιόχιανάμ εσα σ την εργασ ία κ αι το «μικρό »κ εφά λα ιο-πο υ-π ιθα νόν-κα-

τασ τρέφ εται α π ’ τη μια μεριά κ αι το «μ εγα«κ εφ άλα ιο π ου ανασυντάσσε-

ται α π ’ την άλλη!!!). Δ εν είναι θέμα «π οσ ότητας χρημ άτω ν»!!! Ε ίνα ι θέμ α

κ α τα σ τα τική ς λειτου ργία ς σ υγκεκρ ιμ ένω ν σ χέσ εω ν εξουσ ία ς.

Η δική μας εξήγησ η, που τοποθετεί τα εργατικά συμ φ έροντα στην πρώ

τη γραμμή,είναι (από θεω ρητική ά ποψ η) απόλυτα τεκμηριω μένη· σε αντίθεση

μ’ εκείνην που μιλάειγια «λα ϊκά συμ φ έροντα» , καιά ρα για διαταξικές συμ -

μαχίες, μέσα στην κρίση. Ό μω ς δεν είναιαυτή η διαφ ορά, «σ ω στού» ή «λά

θους», που έχει μόνο σημασία. Σ η μ α σ ία έχει α κ ό μ α π ερ ισ σ ό τερ ο

α π ό π ο ια θέσ η μ ιλ ά ει, σ κ έφ τετα ι κ α ι δρ α ο κ α θ ένα ς . Εάν εί

ναι εργάτης -ό π ω ς εμ είς- δεν επιτρέπεται να κάνεικανένα λάθος ω ς προς

την πολιτική κεντρικότητα τω ν παρα γω γώ ν του πλούτου καιτην κεντρικότη

τα της εκμετάλλευσης της εργασίας. Ο ύτε ω ς πρ ος την α υτονομία, την α υτο

τέλεια τω ν εργατικώ ν συμ φ ερόντω ν, πά ντα καιπα ντού μέσα στον κα πιταλι

σμό καιενάντιά του, ακόμ α περισσότερο όμω ς σε συνθήκες σαν αυτές που ζού-

με. Α ντίθετα, ο «λα ός» κα ιτα «λα ϊκά συμ φ έροντα» είναιμικροασ τική εφ εύ

ρεση· κα ι, βέβαια, είναιμια καλή εφεύρεση για όσ ους μαζεύουν ψ ήφ ους, θέ

λουν όσο το δυνατόν περισσότερες από δαύτες,γιατί έτσιτην βγάζουν. Π ολι

τικά κα ιοικονομικά. Ο συμψ ηφ ισμ ός εντελώ ς αντίθετω ν μεταξύ τους συμ φ ε

ρόντω ν , όπω ς είναιαυτά τω ν εργατώ ν κιεκείνα τω ν «μικρό- » ή «μ εσαίο-» αφ ε

ντικώ ν, επειδή καικ άπο ια α π’ αυτά (όχιόλα όμω ς!!!) ζορίζονταια π’ την πτώ ση της κατανάλω σης, είναισα να στέκεταικανείς στην άκρη ενός δρόμ ου και

να μετράειπτώ ματα : Ό λοιείναι«θύματα» ,οπότε έχουν όλοιτο ίδιο δίκιο. Τ ο

ίδιο δίκιο έχειο πεζός, που τον παρέσυρε ένα suv, με τους επιβάτες,τον οδη

γό και ιδιοκτήτη του suv π ου στη συνέχεια έσκασ ε πάνω σ’ ένα ντουβάρι κι

έγινε σω ρός απ ό λαμ αρίνες! Ό λοι «θύ ματα», άρα όλοια π ’ την ίδια μεριά...

Τ ελευταίο, αλλά πρώ το σε σημασ ία: Η κα τασ κευή του «λαού» πρ οϋ π ο

θέτει ένα επίθετο π ριν. Ε λληνικός, αμ ερικανικός, κινέζικος, γερμ ανικός...

Ε ίναι καθαρό ότι ο «λαός» α ναφ έρεται σε πληθυσμούς αντίστοιχω ν εθνώ ν-

κρα τώ ν. Τ ισ υμβαίνειμε του ς μετανάσ τες εργάτες; Ο ιεργάτες α π’ το Π ακιστάν ή το Μ πα γκαλντές,για π αρά δειγμα, ανήκουν στον «ελληνικό» λαό ή στον

«πακισ τανικό » και τον «μ πα γκλα ντεσιανό» αντίστοιχα;

Ο ιμ ετανάστες, είτε έχουν χαρτιά (ά δεια παρα μονή ς καιεργασίας) είτε όχι

είναισαφ ές ότι ΔΕΝ ανήκουν στον αντίστοιχο «λα ό» τω ν ντόπιω ν ή βρίσκο

νταιστο περιθώ ριό του. Ά ρα τα «λα ϊκά συμφ έροντα» δεν περιλαμβάνουν τα

συμ φ έροντα τω ν μετανασ τώ ν εργατώ ν. Κ ατά συνέπεια, κάτω α π’ την σημ αία

του «λαού» κα ιτω ν συμφ ερόντω ν του ,η εργατική τάξη κομματιάζεται σχε

διασ μένα και αποφ ασιστικά . Έ νας μέρος τω ν εργατώ ν (οι «ντόπιοι») σ υ-

μπεριλαμ βάνονταισ τον «λαό» , υπό την προϋπόθεση ότι θα παραιτηθούν α π’

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 27/58

τα δικά τους, αυτοτελή δίκαια. Κ αιάλλο μέρος τω ν εργατώ ν (οι«ξένοι») εξαι

ρούνταιδομικά , ακόμα κιαν γι’ αυτούς λέγονταιμερικές εύκολες καιφ τηνές

καλές κουβέντες.

Θ α δούμε στη συνέχεια πιο συγκεκριμένα μέρη αυτής της δ ιαταξικής συμ-

μαχίας-φυλακής, όπου πολλοίκαιδιάφ οροι, απ ’ την άκρα δεξιά ω ς την άκρα

αριστερά προσ παθούν (καιέχουν καταφ έρειω ς τώ ρα) να φυλακίσουν τα ερ

γατικά συμφέροντα. Π ρέπειόμω ς να τονίσουμε από εδώ ότιη απόλυτη προ

τεραιότητα τω ν εργατικώ ν συμφερόντω ν είναιένας κόσμος αντίθετος με εκεί

νον τω ν ρητορειώ ν και τω ν πολιτικώ ν περί«λαϊκώ ν συμ φερόντω ν» Δ ύο όχι

απλά διαφ ορετικοί,αλλά α ντίπ α λ ο ι κ ό σ μ ο ι. Α κόμα κιαν μερικοίοπα

δοί καιφίλοιτω ν «λαϊκώ ν συμφερόντω ν» χρησ ιμοποιούν πότε πότε λέξεις

όπω ς «εργάτες», «τάξεις» κ .λπ ., το κάνουν μόνο στα λόγια, σαν λεκτικά

σύμβολα «αληθινής» αγω νιστικότητας.

Σ Η Μ Ε Ι Ο 1 :

Ε ργατική τάξη; , , ,Δ ο υ λ ε ιά σ α χ ω ρ α φ ια χ α ι σ ο υ ς σ ά β λ ο υ ς , μ ά ζ ε μ ά

Π οια Ε ργατική τάξη; φ ρ ο ύ ω ν , ε λ ιώ ν  κ.λπ, μ ά ζ ε μ α σ χ ο υ π ιδ ιώ ν (ο δ ο  

Δεν υπάρχει (πια) χ α θ α ρ ισ έ ς ), ο ιχ ο δ ο μ ιχ έ ς ε ρ γ α σ ίε ς χ ά θ ε ε ίδ ο υ ς , 

τέτοιο πράγμ α ! ο ιχ ια χ έ ς β ο η θ ο ί, α π ο χ λ ε ισ ιχ έ ς ν ο σ ο χ ό μ ε ς , γ υ ν α ί χ ε ς (χ α ά χ ό ρ ιο λ ό γ ο ) π ο υ χ ρ α ά ν ε η λ ικ ιω μ έ  

ν ο υ ς /η λ υ α ω μ έ ν ε ς , ν α ν ά δ ε ς , χ α θ η γ η έ ς /χ α θ η γ ή ρ ι ε ς  

σ ε σ χ ο λ ε ία , σ ε ΙΈ .Κ , σε φ ρ ο ν ισ ή ρ ια , υ π ά λ λ η λ ο ι σ ε ε χ δ ο ιχ ο ύ ς ο ίχ ο υ ς χ α ι β ιβ λ ιο π ω λ ε ία (δ ια ν ο ο υ μ ε ν ίσ ιχ α ή ό χ ι), π ω λ η έ ς  δίσκω ν σε δ ισ κ ο π ω λ ε ία , υ π ά λ -

λ η λ ο ι σ ε video club, π ω λ ή ρ ιε ς (χ ά θ ε ε ίδ ο υ ς , α π ό ο π ρ ά χ ιχ ε ρ  ω ς ο σ υ ν ο ικ ια κ ό  

ρ ο υ χ ά δ ιχ ο ), δ ο υ λ ε ιά σ ε υ ρ ο π ι ά δ ικ α , fastfood   κ.τλ, σ ε ρ β ι ό ρ ο ι, κ ρ ά χ ε ς σ ε  

α β έ ρ ν ε ς , λ α ν ζ ι έ ρ η δ ε ς , DJs μ ε ε μ φ ά ν ισ η ε ξ ρ ε μ ισ ιχ ή ή ρ έ ν υ , barwomen 

μ ε ε μ φ ά ν ισ η σ έ ξ ι ή μ η , κ α θ α ρ ί σ ρ ι ε ς σ ε σ π ί ια , κ α θ α ρ ί σ ρ ι ε ς μ ε κ α θ ε σ ώ ς  

ε ρ γ ο λ α β ί α ς σ ε π α ν ε π ι σ ή μ ι α , κ α θ α ρ ί σ ρ ιε ς μ ε β ύ σ μ α σ ε υ π ο υ ρ γ ε ία , υ π ά λ -

λ η λ ο ι σ ε γ χ α λ ε ρ ί, ύ π ο ι π ο υ β γ ά ζ ο υ ν β ό λ α κ α ο ικ ί δ ιο υ ς σ κ ύ λ ο υ ς , κ ο μ μ ώ ρ ιε ς , 

α σ κ ο ύ μ ε ν ο ι / ε ς σ ε δ ι κ η γ ο ρ ικ ά γ ρ α φ ε ία , μ π λ ο χ ά χ η δ ε ς ή «μ α ύ ρ ο ι» σ υ ν ε ρ -

γ ά ε ς σ ε γ ρ α φ ε ία μ η χ α ν ικ ώ ν , ε ρ γ ά ε ς (ο δ η γ ο ί, χ α μ ά λ η δ ε ς ) σ ε ε π ι χ ε ιρ ή σ ε ις  μ ε α φ ο ρ ώ ν /μ ε α κ ο μ ίσ ε ω ν , ο δ η γ ο ί ν α λ ίκ α ς , ο δ η γ ο ί α ξ ί (μ ε ο ν α ρ ίφ α ι δ ιο -

κ ή η α φ ε ν ικ ό ), ο δ η γ ο ί δ ια ν ο μ ε ίς α ν α ψ υ κ ικ ώ ν ή λ ο υ λ ο υ δ ιώ ν , π α ρ κ α δ ό ρ ο ι, 

κ ο ύ ρ ιε ρ α χ ύ ε α φ ο ρ ώ ν , «μ α ύ ρ ο ι» ν ε λ ιβ ε ρ ά δ ε ς , β ο η θ ο ί σ ε σ υ ν ε ρ γ ε ία ο χ η -

μ ά ω ν κ α ι α ν α λ λ α κ ικ ά δ ι κ α , υ π ά λ λ η λ ο ι σ ε ε π ιχ ε ι ρ ή σ ε ις service pc, υ π ά λ λ η λ ο ι 

σ ε β ε ν ζ ιν ά δ ικ α , κ λ ό ο υ ν σ ε π α ιδ ι κ ά π ά ρ υ , η λ ε φ ω ν η έ ς / η λ ε φ ω ν ή ρ ι ε ς (σ ε  

ό λ ε ς ις ά π ε ιρ ε ς ε κ δ ο χ έ ς ο υ ς ), υ π ά λ λ η λ ο ι σ ε σ ο ύ π ε ρ μ ά ρ κ ε (σ α α μ ε ία , 

σ ις α π ο θ ή κ ε ς , σ α υ ρ ιά , σ α κ ρ έ α α ...), δ ι α ν ο μ ε ίς δ ια φ η μ ισ ικ ώ ν φ υ λ λ α -

δ ίω ν , μ ο ν έ λ α σ ις σ χ ο λ έ ς κ α λ ώ ν ε χ ν ώ ν , ψ ή σ ε ς , η χ ο λ ή π ε ς , μ ο υ σ ικ ο ί/ ρ α  

γ ο υ δ ι σ έ ς σ ε δ ιά φ ο ρ ω ν ε ιδ ώ ν φ α γ ά δ ι κ α κ α ι π ο ά δ ικ α , η θ ο π ο ι ο ί, α ξ ιθ έ ε ς .

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 28/58

ε κ δ ό ε ς ε ισ ι η ρ ί ω ν σ ο Η ρ ώ δ ε ιο (ή σ ο ν Π α ν α θ η ν α ϊκ ό , ή σ ο Gagarin, ή ...) 

ε π 'α μ ο ιβ ή gamers π ο υ π ε ρ ν ά ν ε ις π ρ ώ ε ς π ίσ ε ς γ ια ν α ξ ε κ ιν ή σ ε ι ν α π α ίζ ε ι 

έ ν α σ έ λ ε χ ο ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς σ ο δ ι ά λ ε ιμ μ ά ο υ ο videogame α π ο φ ε ύ γ ο ν α ς ο  

β α ρ ε ό π ρ ώ ο μ έ ρ ο ς ο υ , υ π ά λ λ η λ ο ι σ α Κ Ε Π , σ α Ε Λ Τ Α , σ α ε μ π ο ρ ικ ά , σ α  

σ ο ύ π ε ρ μ ά ρ κ ε , σ α π ο λ υ κ α α σ ή μ α α ... Α ! ν α ι. Κ α ι β ιο μ η χ α ν ικ ο ί ε ρ γ ά ε ς .

Φ τάνειαυτό το μικρό α πόσπασμα της σύγχρονης εκδοχής, της σύγχρο

νης σύνθεσης της εργατικής τάξης; Φ τάνειη καθημερινή εμπειρία εκα τομ

μυρίω ν εργατώ ν-εργατριώ ν; Φ τάνουν λογικές ακολουθίες σκέψ εω ν που

χω ρίς πολλά πολλά θα κατέληγαν στο εξής απλό, ότι αφ ού υπάρχουν α κό

μα ιδιοκτήτες μέσω ν παρα γω γής α ν α γ κ α σ ικ ά   θα υπάρχουν κα ι εργά

τες για να δουλέψ ουν σε αυτά τα μ έσα π αρα γω γής; Στην εποχή της δή

θεν άπειρα διαθέσιμης πληροφ όρησης, το πόρισμα για το ζήτημά μας συ

γκλίνειστο εξής: η «εργατική τάξη» σαν εννοιολογική κατηγορία,είναιαπό

καιρό πεπαλαιω μένη και άχρησ τη. Μ αϊντανοίτω ν media, τύπ οι που σ υ-

στήνονται ω ς μαρξιστές-λενινιστές, νεοφ ιλελεύθεροιθεω ρητικοίκαικαφ ε-νειακοίμικροαστοίθα συμφω νήσουν: η ερ γα τικ ή τάξη Δ ΕΝ Τ Π Α ΡΧ Ε Ι!

Κ ατά τα άλλα, εάν πάρουμε για λίγο σοβαρά αυτή την άποψ η που θέλει

να εξηγήσειτον κόσμο βάζοντας στην άκρη ή καιεξαφανίζοντας την εργα

τική τάξη, θα πρέπει να υποθέσουμε ότιο καπιταλισμός δουλεύει με έναν

τρόπο μυσ τηριώ δη. Τ πάρχουν βέβαια οι καπιταλιστές. Α λλά από εκεί και

πέρα υπά ρχειμια θάλασσα ταυτοτήτω ν (που εισέβαλαν απ ό τον κόσμο της

κατανάλω σης στην αναδιαρθρω μένη παραγω γή), υπάρχουν χομπίστες, συ

νεργάτες, μετανάστες, καιτύποι που όπου να ’ναιθα ανοίξουν την δική τους

επιχείρηση. Τ πάρχουν άπειρες προσ ω πικές/ατομ ικές ιστορίες που δεν μπορούν να ξεκινάνε καισίγουρα δεν μπορούν να καταλήγουν στην (α πα ρα ι-

τήτω ς συλλογική) ταυτότητα του εργάτη. Π ροσω πικές ιστορίες επιτυχίας

ή κακοτυχίας που φ λυαρούν, ενώ πίσω εξελίσσ εται απρόσ ω πα και αμείλι

κτα η ιστορία του καπιταλισμού,η ιστορία δηλαδή (ανάμεσα σε άλλα) μιας

απρόσω πης και αέναης προλεταριοποίησ ης.

Α ραγε πώ ς εξαφανίστηκε η εργατική τάξη από το μυαλό καιτη συνείδη

ση τω ν εκατομμυρίω ν εργατώ ν, απ’ το μυαλό καιτην συνείδηση, δηλαδή, όσω ν

την απα ρτίζουν; Ε ίνα ι αλή θεια ότι τα τελευταία εικοσιπέντε

(καιβάλε) χρό νια η τεχνική σύνθεση της εργασίας, με άλλα

λόγια ο τρόπος που διαρθρώ νονταιτα επαγγέλμ ατα καιοιει

δικότητες μέσα στην παραγω γή, έχει αλλάξει με έναν τρόπο

ριζοσ πασ τικό. Α υτή η εξέλιξη δεν οφ είλεταιούτε απλώ ς σε

τεχνολογικά επιτεύγματα ούτε σε καλές ιδέες τω ν αφ εντικώ ν,

γενικώ ς καιαορίστω ς. Κ αισίγουρα η αλλαγή της τεχνικής σύν

θεσης της εργασίας είναιμια διαδικασία που έχειεπαναληφθεί

καιάλλες φορές στην ιστορία του καπιταλισμού (αρκείνα σκε-

φτείκάποιος την καταστροφή της φιγούρας του εργάτη-μάστορα

στο φ ορντικό εργοστάσιο). Υ πήρχαν όντω ς κάμποσα χρόνια πριν

nne.MHtπ λ μ μ   Α   μ μ κ ι

Μ Μ Μ Μ Ι

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 29/58

εργάτες που κατά χιλιάδες έπιαναν δουλειά το πρω ί περνώ ντας την πύλη

κάποιου τεράστιου εργοστασίου, που φόραγαν παρόμοιες μπλε φ όρμ ες με

εμφ ανή τα σημάδια-λεκέδες της χειρω νακτικής εργασίας. Α υτή εργατική τά

ξη, όταν συνειδητοποίησε τον εαυτό της, πολέμησε σκληρά τα αφ εντικά της,

πέτυχε μια σειρά νικώ ν και μεταξύ άλλω ν ανάγκασε τα αφ εντικά να ανα-

διαρθρώ σουν ριζοσ παστικά την π αρα γω γή, να διαλύσ ουν την φ ιγούρα του

παραδοσιακού εργάτη, να στριμώ ξουν την εργασ ία πίσω από πά γκους του

τριτογενή, πίσω από ρομποτοποιημένες μηχανές, πίσω από ηλεκτρονικούς υπο

λογιστές, μέσα σε φόρμες εργασίας που μοιάζουν περισσότερο με στολές κα

ταναλω τή. Κ αθώ ς αυτή η διαδικασία εξελισσόταν, καθώ ς η τεχνική σύνθεση

της εργασίας αναδιαρθρω νόταν, εργάτης έμεινε να ορίζεταιαποκλειστικά και

μόνο ο τύπος με την μουτζουρω μένη μπλε φόρμα που δουλεύεισε εργοστάσιο.

Σ ίγουρα συνέβησαν όλα αυτά. Α λλά μια τόσο τεράσ τια ήττα, η αδυνα

μία να συνειδητοποιούμε τους εαυτούς μας ω ς εργάτες, δεν μπορείνα οφ εί

λεταισε μια «παρεξήγησ η» ω ς προς την αλλαγή εμφάνισης. Π αράλληλα μετη ριζοσπα στική αναδιάρθρω ση της παραγω γής εξελισσόταν και μια ρ ι

ζοσ παστική αποσύνθεση τω ν εργατικώ ν συνειδήσεω ν. Α υτή η συνειδησιακή

αποσύνθεση,αλλού αλλά σίγουρα καιστην Ε λλά δα,έγινε υπό την μαεστρία

«αριστερώ ν» ειδικώ ν και«αριστερώ ν» κυβερνήσεω ν. Τ ο ξεπέρασμα της εκ

μετάλλευσης πάνω στο όχημα , αν όχιτης επανάστασ ης,τουλάχιστον της γε-

νικευμένης ανταρσίας, μεταφράστηκε σε διαφ υγή από την σκληρή μοίρα του

μουτζουρω μένου εργάτη στις ατραπούς μεταμοντέρνω ν καταναλω τικώ ν ταυ

τοτήτω ν, βολέματος από κάποιο βύσμα στον ιδιω τικό και δημόσιο τομέα,

άνοιγματος κάποιας (συχνά επιδοτούμ ενης) μικροεπιχείρησης. 0 ταξικόςπόλεμος μεταφ ράστηκε σε συντονισμένη (αλλά όχισυλλογική, ατομική) από

δραση από την παραδοσιακή εργατική τάξη. Η σοσιαλδημοκρατία στην εξου

σία είχε εξάλλου την δυνατότητα να καναλιζάρειένα τέτοιο μαζικό, καιστην

ουσ ία του φουλ ατομ ικό , λαϊκό αίτημα.

Η λέξη εργάτης εξορίστηκε από τα λεξικά καιτα μυαλά. Κ αιαυτό θεω

ρήθηκε από τους περισσότερους μια κάποια, έστω συμβολική,ανατίμησηΟ ).

Για τους μετανάστες εργάτες, πάλι, προτιμήθηκε (για λόγους υποτίμησης) η

ταυτότητά τους να προκύπτειαπό την (ηττημένη/διαλυμένη) χώ ρα προέλευσής

τους: αλβανοί, ρω σίδες, πολω νοί, φ ιλιππινέζες...

Α λλάη ερ γα τικ ή τά ξη είνα ι εδώ . Ό πω ς πάντα στο στόχαστρο τω ν

ιδιοκτητώ ν του κόσμου βρίσκονταιτα κορμιά καιτα μυαλά της. Έ στω με μια

κλεφτή ματιά α πό την καλύπτρα τω ν εχθρώ ν, έστω εκτιμώ ντας την έκταση

της επίθεσης που δεχόμαστε σε κάθε μας διάσταση, μπορούμε να διαπι

στώ σουμε όχιαπλώ ς την ύπαρξή μ ας, αλλά καιτις δυνατότητές μας, τους

άπειρους ορίζοντες που πάντα θα μας ανοίγονται, όχιαπλώ ς σαν νεκροθά

φ τες αυτού εδώ του κόσμου αλλά σαν ιδρυτές ενός καινούργιου.

Ε ίμασ τε εδώ . Ε ίμασ τε πολυπληθείς, καιτο γεγονός ότιη ανα διάρθρω

ση μας έσπασε σε επιμέρους μονάδες εργασίας δεν μπορείνα κρύψ ει ότι

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 30/58

αυξανόμασ τε διαρκώ ς αριθμητικά. Π αραμένουμε οιαποκλειστικοίδημιουργοί

του πλού του , κόντρα σε όσους μα ς υπό σ χονται την σ ω τηρία μ ας στην

κατεύθυνση της επιχειρη ματικότητας κα ιτης ανάπτυξη ς. Κ αι, κυρ ίω ς,είμ α

στε πολυεθνικοί. Μ πορούμ ε όχι απλώ ς να μιλάμε περισσότερες γλώ σσες

(περισσότερες καια πό αυτές πο υ διδάσ κουν τα πα νεπισ τήμ ια τω ν αστώ ν),

αλλά κα ι να πλουταίνου με τις εμπειρίες μ ας, μετρώ ντας πάντα τις πλη γές

που μ ας ανοίγουν σε όλη την έκταση του πλανήτη. Μ πορούμε πιο α πλά από

ποτέ να φ ω νάξουμε μαζί, στον ίδιο τόπο αλλά κ αι σε διαφ ορ ετικές γλώ σ

σες (κα τά τον επίλογο κά πο ιου τόσο γνω στού κα ι τόσο ά γνω στου μανιφ έ

στου), πω ς δεν έχουμε πα τρίδα. Κ αι ακόμ η π ω ς δεν πρό κειται να την υπ η

ρετήσ ουμε - στον στρα τό, στα event έξω από χειμερινά α νάκ τορα, απέναντι

α πό οθόνες πο υ ενημ ερώ νουν, δίπλα σ ε πα ρα κρ ατικο ύς, μαζίμε αφ εντικά ,

μικρά η μ εγάλα .

Μ πορούμε για αρχή να βουλώ σουμε το σ τόμ α όσω ν αρνούνταιτην ύπα ρ

ξή μας!

Σ Η Μ Ε Ι Ο 2 :

Έ στω ... Α κόμα κι αν

υπά ρχει η εργατική τάξη,

είναι μικρή κι ανίσχυρη.

Χ ρειάζεται λοιπόν να

κάνει συμμαχίες μετα μικρά και τα μεσαία

αφ εντικά, που χτυπιούνται

επίσ ης από την κρίση

Έ χουμ ε ήδη ξεκαθαρίσει ότι η τάξη

μ ας είναι όχι μόνο π ιο πολυπληθής

α πό πο τέ, αλλά και πιο πλούσ ια σε

γνώ ση κα ι σε εμπειρίες. Ό μω ς, π α

ράλλη λα, δεν έχεισ υνείδηση της θέσης και τω ν σ υμφ ερόντω ν της, δεν

έχειτην συνείδηση της τάξης, αφ ού

όλα περνάνε μέσα α πό το πρίσμα του

μικροα στισμού ,τον οποίο υιοθέτησ ε

σα ν ιδεολογία κα ι νοοτροπία πάνω

από τρεις δεκαετίες τώ ρα . Ε πιπλ έον, κα ι ω ς συνέπεια του προηγούμ ενου ,

είναι μια τάξη χω ρίς οργα νω τικές δομ ές ικα νές να διεκδική σουν τα α υτο

τελή συμ φ έροντά της μέσα σ τον καπιταλισ τικό ανταγω νισμό.

Δ εν ήταν έκπληξη λο ιπόν το ότι το ξέσπασμα της κρίσης μας βρήκε ανί

κα νους να αντιμ ετω πίσουμε την όλο κα ι πιο σκληρή επίθεση ενάντια στην

εργασ ία. Ο ύτε είναι προς έκπληξη το ότι υπ ό τους παρόντες συσχετισμούς

δυνάμ εω ν, η περα ιτέρω υποτίμη σή μας αποτελεί καιτην επιλογή τω ν αφ ε

ντικώ ν για τη διαχείριση της κρίσης, παρόλο που ακριβώ ς αυτή η διαρκής υπο

τίμησ η της εργασίας τριάντα χρόνια τώ ρα είναιη α ιτία της κρίσης κα ιόχιένα

απ ό τα πο λλά της συμ πτώ ματα, όπω ς θέλουν να μας το παρουσιάζουν.

Κ αιδεν είναιτυχαίο το ότι α υτοί π ου μ ιλά νε για δια ταξικές σ υμ μ αχίες

π οτέ δεν ανα φ έρο ντα ι σ τον ρό λο π ο υ έχου ν π α ίξει τα μ ικρ ά α φ εντι

κά ω ς εμπ ροσ θοφ υλα κή της υποτίμ ησ ής μα ς, ακόμη και πέρα απ ό τα

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 31/58

όποια θεσμ οθετημένα όρια. Π οτέ δεν αναφ έρονται στο ότι το 75% τω ν

εργατώ ν /υπαλλήλω ν του ιδιω τικού τομέα δουλεύειγια μικρά αφ εντικά , κι

άλλο ένα 15% για μεσαία (σύμφω να με στοιχεία της ελληνικής στατιστικής

υπηρεσίας). Π οτέ δε μιλούν για την τεράστια συσσώ ρευση που η υποτί

μησή μ ας όλα αυτά τα χρόνια τους απέφερε: Μ ετρητά, αυτοκίνητα, ακίνητα,

μέχρικαιoff-shore εταιρίες στο εξω τερικό. Έ κοβα ν απ ό τον άμεσο μισθό

ή τον έμμεσο (ένσημα), βάζοντάς τα στην άκρη, φ τιάχνοντας περιουσία. Κ αι

φ υσικά δεν έβαζαν χέρι σ’ αυτήν την περιουσία. Τ α λεφτά με τα οποία

κινούσαν τις επιχειρήσεις τους προέρχονταν από δανεικά κεφ άλαια κίνησης,

που τα ξεχρέω ναν με ένα μέρος τω ν κερδώ ν τους.

Β ολικό, και συνάμα εξόχω ς θεαμ ατικό, να π ε

ριορίζεις το κάδρο του εχθρού, του αντίπαλου, στις

τρόικες, στα Δ NT, στους μεγιστάνες του πλούτου, και

ιδιαίτερα στους ξένους, στα μονοπώ λια, στο «1%».

Ν α μιλάς για τα μαγαζιά που κλείνουν, για τα κα-κόμοιρα μικρομεσαία αφεντικά που δε βγαίνουν,για

το ότιη κρίση μας αγγίζειόλους. Έ λα όμω ς που εμείς

απέναντί μας εξακολουθούμε να βλέπουμε τα ίδια

αφ εντικά με πριν, όσο κι αν κάποια α π’ αυτά μ πο

ρείνα πέφ τουν, να χρεοκοπούν στα πλαίσια του με

ταξύ τους ανταγω νισμού, να ζαλίζονταιεξαιτίας της κρίσης/αναδιάρθρω σης.

Κ αιξέρουμε άτιόταν τα αφ εντικά λένε «δε βγαίνω», εννοούν π ω ς δεν βγαί

νουν με τα ίδια ποσ οσ τά κέρδους που υπολόγιζαν πρ ο κρίσης. Α υτό σε

καμιά περίπτω ση δε σημαίνειότικρατούν ανοιχτές επιχειρήσεις που τους προ-καλούν ζημιά. Κ αι, όντω ς, κάποια μαγαζιά κλείνουν. Κ άποια άλλα , όμω ς,

ανοίγουν -ή ετοιμάζονται. Π οιος λέειότιδεν είναιοιίδιοι«αξιολύπητοι» επι

χειρηματίες πίσω από τις νέες επιχειρήσεις (οιοποίες δεν είναιαπαραίτητο

να καταπιάνονταιμε το ίδιο αντικείμενο); Ή ακόμα ότικάποιοιδεν κάνουν

απλά για λίγο πίσω , περιμένοντας πότε θα τους ξανασ υμφέρει(βλέπε ακό

μα μεγαλύτερη υποτίμησ η της εργασίας) να ανοίξουν μ ια νέα επιχείρηση;

Ό λοια υτοί, λοιπόν, που τόσα χρόνια συσσώ ρευαν κέρδη βγαλμένα από

τη δική μας υποτιμημ ένη εργασία, όσο κιαν γκρινιάζουν, όσο κιαν ζορίζο

νται(εντός ή εκτός εισαγω γικώ ν) μέσα στην κρίση, ένα στόχο πά ντα έχουν:

Ν α αυξάνουν τα κέρδη τους. Μ ε ή χω ρίς τρόικα , πά ντα θα επιδιώ κουν την

πιο φθηνή εργασία. Μ ε αυτούς λοιπόν να συμμαχήσουμ ε;

θεω ρούμ ε ότιη απάντηση είναιδεδομένη, όπω ς είναιδεδομένα τα αντι-

κρουόμενα σ υμφ έροντά μας.

Έ στω , όμω ς, ότιυπάρχει-ή ότιθα μπορούσε να υπάρχει-ένα ζήτημα συμ

μάχω ν της εργατικής τάξης με άλλες κοινω νικές τάξεις- έστω . Δ εν θα έπρε

πε πριν καν υπάρξειαυτό το ζήτημα, σαν συζήτηση, σαν προβληματισμός,τα

εμπ λεκό μ ενα κ οινω νικά υ π ο κ είμ ενα να έχουν ξεκα θα ρίσ ει

π ο ια είνα ι τα κ α θα ρά δικ ά το υς σ υμ φ έρο ντα ,ώ σ τε πάνω σ’αυτή

...και τα μικρά

αφεντικάκουφάλεςείναι! ν

Α φ ί α . Ι ο ύ λ η ς Ί 2

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 32/58

τη βάση της ταξικής αυτογνω σίας τους να δούνε έπειτα αν καιπού μπο

ρούν να «συμμαχήσουν»; Δεν έχουμε υπόψ η να έχει γίνει καθόλου κάτι

τέτοιο! Α υτοί δηλαδή που προτείνουν τα «κοινά μέτω πα», δεν έχουν ξε

καθαρίσειπ.χ. ότιτα εργατικά συμφέροντα είναιαυτά, τω ν μικροεμπόρω ν

είναιεκείνα,τω ν αγροτών τα άλλα, καιτιαπ’ όλα αυτά μπορείνα είναικοι

νό. Α κόμη όμω ς κιαν είχε γίνεικάτιτέτοιο, δε θα προϋπέθετε η εργατική

τάξη να είναι συγκροτημένη καιοργανω μένη αυτόνομα, ώ στε να είναισε

θέση να διαπραγματευτείπρος όφελός της τους όποιους όρους αυτής της

υποτιθέμενης συμ μαχίας;

Α ντίθετα, αυτό που βλέπουμε είναιαυτά τα «κοινά μέτω πα» να εμφ α

νίζονταιω ς έτοιμα από καιρό, ω ς δεδομένα, καιτο όποιο περιεχόμενο τους

να προκύπτειαπό το πολιτικό πρόγραμμα τω ν κομμάτω ν ή οργανώσεω ν που

τα εισηγούνται. Τ α κόμματα δηλαδή αποφασίζουν για τον κοινό τόπο της

όποιας σύγκλισης, καιόχιτα ίδια τα υποκείμενα. Κ αιδεν ξεχνάμε και αυ

τό : Ό τιαυτοί, οιοργανώ σεις καιτα κόμματα, ούτω ς ή άλλω ς έχουν τα δικάτους αυτοτελή συμφέροντα -σ αν οργανισμοί,σαν δομές-καικαθόλου δεν εί

ναιαυτονόητο ότιμπορούν ή θέλουν να κάνουν με ορθολογικό τρόπο τη σύν

θεση τω ν διαφορετικώ ν καιαντιτιθεμένω ν συμφερόντω ν που θα απαιτούσε

μια τέτοια διαδικασία, εάν καιεφόσον, το επαναλαμβάνουμε, μπορούσε να

υπάρξεικάτιτέτοιο. (Π ου,για μας, δεν μπορεί* κάναμε απλά μια ρητορική

παραχώ ρηση). Τπό αυτή την έννοια,η λογική της θεώρησης τω ν όποιω ν συμ-

μαχιώ ν ως δεδομένω ν καιαυτονόητω ν, αυτό που εκτός τω ν άλλων καταφέρνει

τελικά είναινα εμφανίζειτα ίδια τα κόμματα ω ς αυτονόητα. μια που αυτό

εμφανίζονταιότιθέλουν να κάνουνΕ πίσης, καιυποχρεω τικά, οιδιάφορες «λαϊ

κές συμμαχίες» κουβαλάνε εξαρχής καιδιάφορα

εθνικά/πατριω τικά σκατά, έχουν εξαρχής έναν

εθνικό χαρακτήρα - που άμα λάχει σκάει στο

μπαλκόνιμε τη μορφή μικροαστικώ ν φαντασιώ

σεω ν τύπου ΑΟΖ καιάλλα παρόμοια.

Εν κατακλείδι: Μ προστά στην επίθεση που βιώ -

νουμε, πρέπει να δώ σουμε μια εργατική απάντηση. Για να γίνειόμω ς αυτό θα πρέπειη τά

ξη μας να έχειξεκαθαρίσειτη θέση της, να έχει

ορίσειτα αυτοτελή συμφέροντά της και να έχει

αναγνω ρίσειτον εχθρό της. πετώ ντας στα σκου

πίδια τον μικροαστισμό. τον εθνικισμό, τον πα

τριω τισμό και όλα όσα την υποτιμούν συνειδη

σιακά ολοένα καιπερισσότερο. Κ αιτότε μάλλον

κανείς δεν θα έχειτο θράσος να μας προτείνεινα

συμμαχήσουμε με τα αφεντικά μας!

ο ύ τ ι " θ ν ικ ή ο ικ ο ν ο μ ία " ο ύ τ "δ η μ ό σ ιο χ ρ έ ο ς " 

ο ύ τ δ ια τ α ξ ικ ή ν ό τ η τ α !

Α φ ί σ α  . Ο χ ώ β ρ η ς ' i 1

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 33/58

Σ Η Μ Ε Ι Ο 3 :

To 30/900 δεν είναι Το πλάνο 30/900, από την πρώ τη δημόσια εμφάνιση

επαναστατικό του■έχ?1παραδεχτείότιδεν διεκδικείπαράσημα επα -

ναστατικότητας καιότιπράγματι ω ς αίτημα μπορεί

να χαρακτηριστείρεφορμιστικό, αφού π.χ. δεν θίγει

από την αρχή το καθεστώ ς ιδιοκτησίας τω ν μέσω ν παραγω γής καιδεν προτάσσειένα σχέδιο για την εργατική απαλλοτρίω σή τους.

Ν α θυμίσουμε ότιπριν από δύο χρόνια, όταν οιπερικοπές σε μισθούς ήταν

περιορισμένες καιείχαν να κάνουν μόνο με το δημόσιο, οι αριστεροί, κοι

νοβουλευτικοί και μη, «ψ άχνονταν» ακόμα για το αν κρίση είναι αληθινή

ή σκηνοθετημένη, διάφ οροιεναλλακτικοίμε κέντρο την αυτάρκεια καιτο κο-

λεκτιβιστικό πνεύμα ανέβαζαν στροφές, καιη εθνική ενότητα προετοιμαζόταν

για ένα-κά τι-γενικώ ς που θα είχε λαϊκό-εκδικητικό χαρακτήρα καιθα κα

θάριζε τη φάση στα γρήγορα. Μ ε άλλα λόγια, για πολλούς και διάφ ορους

η «ανατροπή» (χα!) ήταν προ τω ν πυλώ ν...

Τ ελικά προέκυψ αν οι πλατείες καιτο κίνημα τω ν αγανακτισμένω ν, που

«σκουπίστηκε» στα γρήγορα παρ’ όλο τον θεαματικό όγκο του - ή ακριβώ ς

επειδή στηριζόταν μόνο σ ’ αυτόν. Η ρητορεία αυτού του μαζικού διαταξικού

ξεσπάσματος (που ό ,τιάφ ησε πίσω του τελικά ήταν οιμούτζες προς το Κ οι

νοβούλιο καιο σω ρός οιγαλανόλευκες) ήταν υποτίθεταιεμπρηστική, δυνα

μική και,σ τα αμ εσοδημοκρατικά κρεσέντα της,πέρα από κάθε ρεφορμισμό.

Ό λο το στήσιμο της φάσ ης παρέπεμπε θεαματικά σε πεδίο μάχης, με τις αντί

πα λες δυνάμεις παρατεταγμένες απέναντιγια την «τελική αναμέτρηση».Ε παναστατικό το σκηνικό; Ή μια αυτοσχέδια (;) εκτόνω ση; Μ ε μια έννοια,

για το ελληνικό κράτος και τα ντόπια αφ εντικά , ήταν η τέλεια δεύτερη

ν εκδοχή. Κ ατάφεραν να κάνουν ασκήσεις εθνικής ενότητας σε πραγματικό χρό

νο καιχώρο καινα αποτρέψ ουν να τεθείτο ζήτημα στη βάση τω ν ταξικώ ν συμ

φερόντω ν. Ο ιαντίπαλοι τους, ο «λαός» να το πούμε με μια λέξη, βγήκε κι

αυτός «νικητής» (αφού τον έριξε τον ΓΑΠ τον καταραμένο) καιεξαφανίστηκε

όταν άνοιξαν οικάλπες καιέπιασε το καλοκαιράκι. Μ ε διάφ ορες μανούβρες

ήρθε η ώ ρα της «αλλαγής προσ ω πικού» καιτης «έκφρασης του λαού». Η κυ

βέρνηση που προέκυψ ε συνέχισε βέβαια τη δουλειά της προηγούμενης. Τ σάκισε όλο το νομικό κα θεστώ ς γύρω από τις εργασ ιακές σχέσεις καιτα μ ε

ροκάματα πιάσαν πάτο. (Ε , καιτώ ρα μην πει κανείς ότιη αξιω ματική αντι

πολίτευση έχειξεκω λω θείνα κατεβάζειστον δρόμο τους ψ ηφοφόρους της!).

Π ολλές φορές απ’ την αρχή της παρουσίασ ης του πλάνου, παίρνοντας το

ρίσκο να μη φ ανούμε αρεστοί, έχουμε αναφ ερθείστο ότιαυτή η ολομέτω πη

επίθεση του κεφαλαίου εξελίσσεταιαπέναντισε μια εργατική τάξη διαλυμένη

θεω ρητικά και οργανω τικά. Η μεσολάβηση τω ν όποιω ν εργατικώ ν αγώ νω ν

από τον επίσημο θεσμικό συνδικαλισμό, ο ρατσισμός,η μικροαστικοποίηση

καιο καταναλω τικός καθω σπρεπισμός άφ ησαν ελάχιστα περιθώ ρια μιας

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 34/58

γρήγορης, αποτελεσματικής, μαχητικής ανασύστασ ης της εργατικής τάξης, ενώ

αντίθετα ανοιγόταν ο δρόμ ος για το κομ μάτιασμα και την εθνικοποίηση της.

Ε πειδή α κριβώ ς δε προσ κυνάμε καμιά επανασ τατική ορθοδοξία και επομ έ

νω ς δεν έχουμε ενοχές περί ρεφορμ ισμού, θεω ρήσ αμε ότι για να μπορέσουμ ε

να αντιμετω πίσουμε σαν σύγχρονοι εργάτες και εργάτριες την διασπα στική

ιδεολογία του πατριω τισ μού . το ξέσπα σμα του φ ιλεργατικού ανθρω πισμού

και τα (π ολλά) μικρά κα ι μ εγάλα α φ εντικά πο υ θα υλοποιούσ αν την υπ ο

τίμηση μας μέσα σε ακραίες συνθήκες ιδεολογικής καιφυσικής βίας, θα έπρε

πε να υιοθετήσ ουμ ε τις δικές μ α ς πρ οτερα ιότη τες π ο υ θα αφ ορ ούσ α ν

τις δικές μ α ς α νά γκ ες ενά ντια σ τις εκκ λή σ εις για θυ σ ίες κα ι εθνική συ-

σ τρά τευσ η . Α υτό σήμα ινε ότι το προλεταριάτο έπρεπε να μ ιλήσει και να

πολεμή σειγια τον εαυτό του. «ανακ αλύπ τοντάς» τον και πά λι, καινα α πο-

φ ύγει να π αγιδευτεί στην ψ ηφ οθηρική κα ι πατριδολά γνα ατζέντα τω ν κο μ

μά τω ν και τω ν συνδικάτω ν.

Μ ε βάση λοιπόν όσα προαναφ έραμε, αυτό που εμείς από την πλευρά μαςαντιλαμβανόμαστε ω ς άμεση ταξική αναγκαιότητα, σε αντίθεση με τους όπ οι

ους αριστερούς κα ιακροαριστερούς βερμπαλισμούς, είναιτο να αναθέσουμε

σ τους εαυ τούς μα ς σαν καθήκ οντα κά πο ια π ρά γμα τα πεζά μεν, καθόλου

εύκολα δε,το υ είδους:

• Ν α ξαναποκτήσει κά ποιο τμή μα της τάξης μας την επίγνω ση

του συλλογικού του εαυτού.

• Ν α αποκτήσει πα ράλληλα μια οργανω τική υπόστασ η σε σχέση

με τα σύγχρονα δεδομ ένα τω ν καιρώ ν μα ς.• Ν α απ οκτήσει μια λογική συνοχή κα ι μια ικα νότητα

σχεδιασ μού τω ν κινήσεω ν σε βάθος χρόνου.

• Κ α ι. ίσω ς το πιο σημαντικό . να αποκτήσ ει συγκεκριμένους

και απτούς προσ ανατολισμούς στη συνείδηση και στη δράση,

οι οπ οίοι προσ ανατολισμοί θα ’χουν να κάνουν

με τα αυτοτελή συμφ έροντα της τάξης.

Α υτά λοιπόν τα πεζά καιρεφ ορμ ιστικά πρά γματα εμείς τα αντιλαμ βανόμασ τε

ω ς μια ταξική ανταγω νιστική πολιτική . 'Ο χιεπανασ τατική, όμ ω ς εργατική-

α π α ρ α ί η α ε ρ γ α ικ ή κ α ι ε ρ γ α ικ ά α π α ρ α ί η η .

Σ ε τελική ανάλυ σ η . το να τρω ς χασ τού κια κα ι κλω τσιές απ ’ όλες τις

μεριές, όπ ω ς συμ βα ίνει σήμ ερα , κα ι να θες οργανω μένα κα ι μαχητικά να

ξανα ποκτήσ εις την α ξιοπρέπεια κα ι την περηφ άνεια σ ου, την α τομ ική κα ι

τη συλλογική , και κυρίω ς την αίσθηση της συλλογικής σου δύναμ ης, τι ά λ

λο εκτός απ ό ρεαλιστική εργατική ανταγω νιστική πολιτική μπορεί να είνα ι;

Κ αιγια να γυρίσουμε στη αριστερά στις όποιες εκφάνσ εις της, ω ρα ία κι

εύκολα είναιτα διάφ ορ α π ου λέεινα βα φ τίζονται επα ναστατικά , ω ραίες εί

ναικαιοιπροβολές στο απώ τερο μ έλλον με ανα τρεπτικό και επαναστατικό

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 35/58

άρω μα . Ε πειδή όμ ω ς ο κόσμ ος γύρω μα ς είναιπολύ π ρα γματικός, όταν κά

ποιος λειτουργείπά νω σ’ αυτό το σχίσμ α τω ν πρα γμα τικώ ν αναγκώ ν κα ι τω ν

μελλοντικώ ν προσ δοκιώ ν, και μάλιστα αυτό το σ χίσμ α μεγαλώ νει, αυτό π ου

κάνειτελικά , θέλοντας ή μ η, είναιτο να καλλιεργείσ τα κοινω νικά υπ οκ είμε

να τη μεταφ υσική. Κ αιη μεταφ υσική, εκτός α π’ την εγγενή σαπίλα της, να θυ

μίσουμε ότι δεν έχειμόνο αριστερές εκδοχές, έχεικαι δεξιές. Η άκρα δεξιά

πάνω σ’ αυτό π ατάει. «Α νατροπή » πουλά νε καιαυτοί α π’ τη πλευρά τους ...

Γ ια να το πούμε κιέτσι: Τ ο 30/900, σα ν στοιχειώ δες αίτημ α υλικής, ηθι

κής κα ι διανοη τική ς ανατίμησης της τάξη ς μας, μπορ εί να μην είναι « επ α

νασ τατικό» κα τά τα ς γραφ άς· είναι όμ ω ς από λυτα και άμ εσ α ανα γκαίο,

μέσα στο πέλα γος της ήττας κα ι της σ ύγχυσης, σαν ένα πεισ μ ατάρικο φ ω ς

που επιμ ένει να δείχνει προ ς την κ ατεύθυνση τω ν αυτόνομω ν εργατικώ ν

συμφ ερόντω ν μας κα ι του δικού μ ας δίκιου.

Σ Η Μ Ε Ι Ο 4 :

Το πλάνο 30/900 0 α μπορούσαμ ε να μιλάμ ε για οικονομισμό με την

εκφ ράζει έναν στείρο πραγμα τική έννοια του όρου σ την περίπτω ση που

οικονομισμό που τ0  του 30/900 προτασσόταν με σκοπό τον

δεν θίγει άλλες πλευρές περιορισμό καιτην έκπτωση των εργατικών διεκ' , ,  δικήσεω ν στα στενά πλαίσια οικονομικώ ν κα ιμ ό-

της μισθω τής σχέσης νο αιτημάτω ν. Κ άτι, δηλαδή, πο υ επί σειρά ετώ ν

κα λλιέργησ αν οιθεσμ οθετημένες συνδικα λιστικέςηγεσίες, με στόχο να υπονομεύσουν την ενότητα, την δυναμική , τον πλούτο

καιτην εφευρετικότητα της εργατικής τάξης. Ή στην περίπτω ση κάποιου συ

ντεχνιακού αιτήματος, που θα λειτουργούσε κα τά το «διαιρεί κα ιβα σίλευε».

Α ντίθετα, καιτα δύο σκέλη του 30/900, δηλαδή η μείω ση του βασικού χρ ό

νου εργασ ίας α π ’ τις 40 ώ ρες την εβδο μάδα στις 30 και η αύξηση του βασι

κού μισθού (του «ανειδίκευτου») σ τα 900 ευρώ για το σύνολο τω ν εργα-

τώ ν/μισθω τώ ν ανεξάρτητα α πό φ ύλο ή φ υλή, έχουν σκοπό να λειτουργήσουν

ενοποιητικά για την τάξη μ ας. Ν α θυμη θούμ ε, για παρά δειγμ α , ότι ο β α

σ ικός μισθός είναι η βά ση μ ια ς π υρ α μ ίδα ς πά νω στην ο π ο ία υπ ολ ογίζο

νται όλοι οι υπ όλοιπ οι μ ισ θοί,τόσ ο του ιδιω τικού όσο και του δημόσ ιου

τομ έα, καιεπομ ένω ς αφ ορά τους πά ντες ανεξάρτητα απ ό φ ύλο, φυλή ή ηλι

κία α λλά κα ι ανεξάρτητα α πό τις επί μέρους ειδικό τητες. Ή να θυμηθού

με ότι ο β ασ ικός χρόνος εργα σ ία ς, που τώ ρα είναι (τυπικά ) οι40 ώ ρες την

εβδομάδα, α πο τελεί (τυπ ικά ) την βά ση υπ ολο γισ μ ού τω ν απ οδο χώ ν

τόσ ο σ τα p art-t ime ω ρά ρια όσο κα ι σ τις υπ ερω ρίες.

Η συνέλευση του πλά νου 30/900,σε ανοιχτή συζήτηση το Γ ενάρη του 2012,

διατύπω σε δημόσ ια και αναλυτικά τις θέσεις της σε σχέση με το βασικό μ ι

σθό κα ιτη συλλογιστική που την οδήγησε να τον επιλέξει σα ν πρόταγμ α στη

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 36/58

συγκυρία π ου διανύουμ ε1. Υ ποστηρίξαμε τότε, μεταξύ άλλω ν, τρεις βα σικές

θέσεις οι οποίες α πό μόνες τους έρχονται σε αντίθεση με την ένσταση περί

«οικονομισμού» .

Π ρώ τον, ότι η ιδέα ότι ο μισθός είναι μόνο λεφ τά α ποτελεί θεμελιώ δες

σ φ ά λμ α ,για τί μπορεί να οδηγήσεισ την λαθεμένη εννόησή του ω ς αφ ηρημέ-

νο εισόδημ α, που μπορεί να συμ πληρω θεί με διάφ ορους άλλους τρόπους

(πρά γμα που γινόταν μέχριπρόσφ ατα) ό πω ς δάνεια, επιδόμ ατα, ενοίκια κ ,λπ.,

καιεπομ ένω ς να αποσυρθεί από το π εδίο τω ν εργατικώ ν διεκδικήσεω ν και

μαχώ ν, αφ ήνοντας το πλεονέκτημ α σ την πλευρά τω ν αφ εντικώ ν να προχω

ρήσεισε ακόμη πιο άγρια υποτίμησ ή μ ας.

Δ εύτερον ότι ο μ ισθός ΔΕΝ είναι α πλά «λεφ τά», αλλά το σε χρήμ α εκ

φ ρασμένο α ντίκρισμα ενός πλέγμα τος σχέσεω ν αντιθετικού κα ι εμπόλεμου

χαρα κτήρα , πο υ αφ ορούν την εξαρτημένη εργασία σ το σύνολό της. Σ ’ αυτή

την εμπόλεμη σχέση η μ ία πλευρά (αυτή της τάξης μας) νοικιάζειτην εργα

τική της δύναμη α πα ιτώ ντας όσο το δυνατόν περισσότερα (σε χρόνο,χρήμ α,περίθαλψ η, κοινω νικές πα ροχές κ.λπ.) καιη άλλη (αυτή τω ν αφ εντικώ ν) προ

σπαθεί να α ποσπάσ ει το μέγιστο γι’ αυτήν κέρδος εντατικο-

ποιώ ντας, ελέγχοντας, κλέβοντας... Μ εταξύ άλλω ν ανα γκά

ζεται (ή όχι) να πληρώ νεικιόλας. Α μεσα σε χρήμα (μισθός) ή

έμμ εσα με πα ροχές πο υ εξασ φ αλίζουν την καλή κατάστασ η

της εργατική ς δύναμ ης γενικά (έμμ εσος μισθός).

Π όσα ανα γκάζεται να πληρώ νει και με ποια συνέπεια,

εξαρτάται α π’ τη δυναμική της εργατική ς τάξης στη μάχη για

τη διεκδίκησ η μέρους του πλούτου που παρά γει.Κ αι,τρίτον, υποσ τηρίξαμ ε ότι τόσ ο α υτός ο πόλεμος (γύ

ρω από το ζήτημ α του μισθού) ανάμεσα στους δημ ιουργούς

του πλούτου καισ τους σφ ετεριστές του, ο οποίος δίνειτη δυ

νατότητα στην εργατική τάξη να συγκροτηθείκα ι να ενοποι

ηθείσαν τέτοια, όσο κα ι η α ναγνώ ριση της α πό τ’ αφ εντικά ,

τα οποία εξαναγκάζονταινα σ υνδιαλλαγούν,να συμφω νήσουν

καιεν τέλεινα πα ραχω ρήσουν μέρος του κλεμμ ένου πλούτου,

κα θισ τού ν το ζήτημ α του μ ισθού κ α τ’ εξοχήν π ολ ιτικό ζήτημ α. Μ πορού

με να το πούμε καιδιαφ ορετικά : ζήτημ α κα θημερινής εξουσ ίας (α π’ την μ ε

ριά τω ν αφ εντικώ ν) κ αι κα θη μερινής αντι-εξουσ ίας (απ’ τη δική μας μεριά) .

Α υτό το τελευταίο α πα ντά κα ι σ’ εκείνους που θα π ροτιμούσ αν πολιτι

κά αιτήμ ατα ό πω ς «αλλα γή κυβέρνησ ης», στοχεύοντας στο να μ ας κάνουν

συνέταιρους στο «πολιτικό σκηνικό», όπ ω ς και σ’ αυτούς που βρίσκουν πιο

«πολιτικό» να ασ χολούνται με συλλογικές κουζίνες, χαρισ τικά πα ζάρια ,

κοινω νικά παντοπ ω λεία κα ι διάφ ορ ες φ ιλα νθρω πίες.

1. Π ερισσ ότερα στην εισήγηση «Ν α βάλουμε στο κέντρο της μάχης τον μισθό καιτον χρόνοεργασ ίας σαν την εργατική απάντησ η στην κρίση » (30/1/2012). www.plano30900.gr 

Π ρ ο χ ή ρ υ ξ . Ι ο ύ ν ς Ί Ι

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 37/58

Ό σο για εκείνους που σείουν στο 30/900 το δάχτυλο του οικονομισμοό,

ενώ ταυτόχρονα υποκλίνονται στο δέος που προκαλούν το εθνικό χρέος, η

ανταγω νιστικότητα της οικονομίας κ.λπ. για να καταλήξουν σε προτάσεις όπω ς

«έξοδος από το ευρώ καιτο Δ Ν Τ», μας εντυπω σιάζουν! Α φού είναιεκείνοι

ακριβώ ς που κάνουν πάντα τη συζήτηση με όρους αριθμώ ν καιοικονομικώ ν

δεικτώ ν καιέχουν φέρειστην καθημ ερινότητά μας όλους αυτούς τους γνω

στούς καιαγνώ στους, ντόπιους και ξένους οικονομολόγους και οικονομο-

λογίσκους (ονόματα δε λέμε!), κάνοντας τον καθένα ημιμαθή μισο-οικονο-

μολόγο και παροτρύνοντάς τον να συζητά γύρω από το κυριακάτικο τρα

πέζιγια τόκους και επιτόκια, εκατομμύρια καιδισεκατομμ ύρια που πάνε

κιέρχονταιστα ταμεία, ενώ στο μ εταξύ ο δικός του κουτσουρεμένος μισθός

οδεύειολοταχώ ς για τα 300 (καιαν) ευρώ ...

Για να τελειώ νουμε: Ο χρόνος εργα σίας κα ι ο μισθός ήταν Π Α Ν ΤΑ

κεντρικά πεδία μάχης στην ιστορία της τάξης μας. Η περίοδος της οικο

νομικής κρίσης που διανύουμ ε καιη διαχείρισή της από τ’ αφ εντικά με στόχο την σαρω τική επίθεση στην εργασία έδιω ξαν όλα τα προσχήματα (δανεικής)

ευδαιμονίας, όλα τα ροζ μικροαστικά σύννεφα (όχι. όμ ω ς, τον εσω τερικό

διανοητικό μ ικροασ τικό βάλτο τω ν μυαλώ ν) και αποκά λυψ ε καθαρά τον

μισθό καιτον χρόνο εργασίας σαν τον ε ν ι α ί ο ά ξ ο ν α π ε ρ ι σ ρ ο φ ή ς η ς  

κ α θ η μ ε ρ ι ν ό η α ς κ ά θ ε σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ ε ρ γ ά η κ α ι ε ρ γ ά ρ ι α ς .

Κ ιαν κάποιοιαποκαλούν υποτιμητικά «οικονομίστικο» το να διεκδικείς

το μισθό που σ ο υ  πετσοκόβουνε, που σου χρω στάνε ή που δεν μπορείς να

σταυρώ σεις (λόγω ανεργίας) στις μέρες μας, εμείς θα πρέπειμάλλον να αντι

στρέφ ουμε την προσβολή ρω τώ ντας: Ε σ ε ίς π ώ ς η ν β γ ά ζ ε ε ; Μ ή π ω ς μ ε  ο ικ ο γ ε ν ε ια κ έ ς π α ρ ο χ έ ς κ α ι π ε ρ ιο υ σ ίε ς ;

Ε ίναι άλλω στε προφ ανές ότιγια το πλάνο 30/900 το 900 δεν αποτελεί

«ξερό νούμ ερο», αλλά είναισυνδεδεμένο τόσο με τις βασικές ανάγκες του

καθένα μας (που εννοείταιότιπρέπει να καλύπτονταια πό τον μισθό!) όσο

και με το 30ω ρο (που περνάεισυνήθω ς απαρατήρητο, αλλά για μας είναι

εξίσου κεντρικό). Κ αιτο 30ω ρο, βέβαια, δεν είναικαν ανάγκη να εξηγήσουμε

γιατί δεν είναικαθόλου «οικονομ ίστικο» .Ό πω ς καθόλου «ο ικ ο ν ο μ σ τ ικ ο ι» 

δ ε uac (ρ α ν ο ν τ α ι κ α ι ο ι α γ ώ ν ε ς τ ω ν τ α ζ ικ ώ ν π α π π ο ύ δ ω ν uac ό π ο υ κ  γ ια

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 38/58

Σ Η Μ Ε Ι Ο 5 :

Σ τον αντίπο δα τω ν ενστάσεω ν περί ρε

φ ορμισμού κα ι οικονομισμού, ενίοτε (και

εντελώ ς αλλοπρόσαλλα από τους ίδιους

ανθρώ πους...) έρχεταιη κριτική ότιτο π λά

νο 30/900 «ω ρα ιότατο μπορεί να ακ ούγε-

ται, βέβαια. αλλά είναιεντελώ ς ουτοπικό ».

Κ οινώ ς: ακατόρθω το, απραγμ ατοποίητο,

out of space. Κ άτισαν σενάριο επισ τημο

νικής φαντασίας, από τη σ τιγμή που «το

χρέος», «η κ ρίση », «τα αφ εντικά πο υ ζο

ρίζονται». κ,λπ ., κ .λπ .

Ε πιμένουμε ότι δεν είναιέτσι. Κ αι φ υσ ικά δεν εννοούμ ε ότι το 30/900,

σαν τα ξικός στόχος ανατίμ ησ ης της εργα σ ίας, είναι κά τι π ου θα το φ ω

νάξουμ ε δυο τρεις φ ορ ές δυ να τά κα ι θα γίνει. Ο ύτε κάτι πο υ θα μας χα

ριστεί μετά από κά να δυο μέρες απεργία . Ε πίσης καθόλου δεν μπορούμε

(και δεν θέλουμ ε) να πρ οδικά σουμ ε εάν θα μ πορ ούσαμ ε να το π ετύχουμ ε

ύστερα α πό ένα, δύο ή πέντε χρόνια. Ε δώ ζούμ ε. Ε δώ συζητάμ ε. Ε δώ α να

πνέουμ ε. Μ ε κουτσουρεμένους μισθούς, απολύσεις και συνεχείς εκβιασ μούς.

Μ ε το ποντίκι,τον δίσ κο,την κιμω λία, το φ ρένο ή το βιογρα φ ικό πο υ μας

ζητάειο κάθε μ αλά κα ς κα ι τη Χ ρυσή Ε υκαιρία σ το χέρι. Μ ε νοίκι, φ ω ς, νε

ρό , τηλέφω νο να τρέχουν. Κ αιμε μια σειρά ή ττες πά νω α π’ τα κεφάλια μ α ς...

Ξ έρουμ ε στο πετσί κα ι στις κα ρδιές μας πώ ς έχουν τα π ρά γμ ατα . Α λλάεπίσης ξέρουμε πω ς το τι «γίνεται» κα ιτο τι «δεν γίνεται» για την (καιαπό

την) τάξη μας ήταν κα ι είναιπάντα ζήτημα συλλογικής συνείδησης, α ποφ α

σιστικότητας και μαχητικότητας. Σ ε διάρκεια.

Η «χρυσή περίοδο ς» της ευδα ιμονίας κα ι της κατανάλω σης έκανε μεγά

λη ζημιά στα μυαλά κα ι στις συνειδήσεις: Ε κ τό ς α π ’ τον α το μ ισ μ ό ,

δη μ ιού ρ γη σ ε τον κ α νόνα ότι ρ εα λ ισ τικ ό είνα ι μ όνο ό .τι μ π ο

ρ εί να γίν ει α ύ ρ ιο ή μ εθ α ύ ρ ιο . To just in time του καταναλω τικού

ονείρου εκπα ίδευσ ε μ ία, μιάμιση γενιά στην μανιοκατάθλιψ η του «ή τώ ρα

ή π οτέ». Κ αι μαζίστην α -νοησία μιας αντίληψ ης για τον κόσ μο ουσ ιαστικάξεκομμένης από τη λογική κα ι την εμπειρία , επαναπρο σ διορ ισ μ ένης με

βάσ η τα γυα λισ τερά υλικά του θ εά μ α τος: φ ανταχτερές εντυπώ σ εις, α γο

ρα ίοι συναισθηματισμοί κα ι μεταφ υσ ικές με τη σέσουλα .

Κ αθόλου χώ ρος για κοινω νικές σχέσεις που θέλουν κό πο , αφ οσίω ση και

αντοχή στον χρόνο και στα ζόρια- καθόλου χώ ρος για στέρεες σκέψ εις- κα

θόλου χώ ρος για σ υλλο γικά , μ αχητικά σ τοιχήμ ατα.

Β λέπουμε στο «αυτά δεν γίνονται», όταν ο λόγος έρχεταιστην υπεράσ πιση

τω ν αυτόνομω ν εργατικώ ν μας συμ φ ερόντω ν μέσα σ την κρίση,την αντανά

κλαση αυτής ακριβώ ς της -πρώ τα α π’ όλα διανοητικής καισ υναισθημ ατικής-

Μ είω ση του χρόνου

εργασίας στις 30 ώ ρες με

αύξηση του βασικού

μισθού σ τα 900 ευρώ ;Μ α είστε σοβαροί;

Ε ν μέσω κρίσης;

Α ΤΤΑ ΔΕ ΓΙΝ Ο Ν ΤΑ Ι!!!

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 39/58

συλλογικής ήττας της τάξης μας. Ο «ρεαλισμός» που υποτίθεται ότι λείπει

από το πλάνο 30/900 είναι ο ρεαλισμός της πα ρα ίτησ ης κα ι της ηττοπά

θειας. Κ αι η ελκυστικότητα τω ν διαφ όρω ν πολλά υποσχόμενω ν «αριστε-

ρώ ν/επαναστατικώ ν λύσεω ν» και«καλώ ν ιδεώ ν» -υπό τον κοινό παρονομαστή

του «να γίνεικάτιτώ ρα !»-λυπόμαστε που το διαπιστώ νουμε, αλλά επιβε

βαιω μένα πια ξανά και ξανά στην μ ετά-το-Σ ύνταγμα περίοδο είναι(εκτός

τω ν άλλω ν και)η σ χ ιζ ο φ ρ ε ν ικ ή έ κ φ ρ α σ η α υ ή ς η ς η ο π ά θ ε ια ς

. Π ου με

δήθεν απειλές καικατάρες ξορκίζειτη γύμ νια της. (Κ ιαύριο μεθαύριο ίσω ς

να βγάλεικαικυβέρνηση...).

Θ α το επαναλάβουμε: το τι«γίνεται» καιτο τι«δεν γίνεται» για την (και

από την) τάξη μας ήταν καιείναιπάντα ζήτημα συλλογικής συνείδησης, απο

φασ ιστικότητας καιμαχητικότητας. Σ ’ αυτή τη σκέψη πα τάειο ρεαλισμός του

πλάνου 30/900.

Κ όντρα στο ρεύμα καιστη «λογική» τω ν αφεντικώ ν, χω ρίς πα ραμυθιά-

σματα, μεμψ ιμοιρίες καιιδιοτέλειες, προτάσσουμε τον ρεαλισμό της συνει-δητοποίησης της συλλογικής μας δύναμης. Κ ρίση-ξεκρίση οιεργάτες καιοι

εργάτριες είμασ τε οιδημιουργοίαυτού του κόσμου, όπου τίποτα δεν μας χα

ρίζεται -κ α ι τίποτα δεν κερδίζεταιμε προσευχές καιμε θαύματα. Ε ιδικά σή

μερα, δεν έχουμε πολλές επιλογές: Ε ίτε θα συνεχίσουμε να βουλιάζουμε, ο

καθένας μόνος του καιόλοι μαζί, δεμένοιστους φ όβους, τις αυταπά τες και

τις α-νόητες εννοήσεις της παρούσ ας κατάστασης, είτε θα πάρουμ ε τη ζω ή

μας, καιπροπαντός τα δικά μας συμ φέροντα, στα χέρια μας. Ε νω μένοι, απο

φασισμένοι, μαχητικοί. Χ ω ρίς διακρίσεις ντόπιοι-ξένοιή άντρες-γυναίκες ή

παλιοί-καινούργιοικλπ.Ε μείς, με το δικό μας μυαλό καιτην δική μας καρδιά, έχουμε να διαλέ

ξουμε στην τελική τι θεω ρούμε «α δύνατο». Κ αι κάθε απόφ αση (ρεαλιστι

κά- ρεαλιστικότατα!) έχεισυνέπειες. Ό σ ο θεω ρούμ ε α δύ να τη την α να

τίμ η σ ή μ α ς, τό σ ο θα σ υ νεχίζου ν να μ α ς τσ α κ ίζο υ ν. Ε ίτε έτσι,εί

τε αλλιώ ς. (Ε ίτε με ευρώ ,είτε με δραχμή). Α ν πάλιθεω ρήσουμε αδύνατη την

ακόμα μεγαλύτερη υποτίμησή μ ας,τότε μπορούμε να τους αναγκάσ ουμε να

μας φοβηθούν. Κ αιμπορούμε να επιβάλουμε το δίκιο μας.

Κ ιαυτό δεν είναι ουτοπία. Ο ύτε ευχολόγιο. Ε ίναι η αρχή κάθε ρεαλι

στικής απάντησης για την τάξη μας. Ε ίναιοισχέσεις, η λογική , η οργή και

η περηφ άνεια, είναιη υπομ ονή καιη επιμονή που ξε-χάσ αμε.

Κ ατά τα ά λλα ,για τους αμετανόητους του «τοις μετρητοίς» καιόχιμ ό

νο γι’ αυτούς, έχεισημασία στην όλη κουβέντα περίρεαλισμού να προσθέ

σουμε εδώ ότιη λογική του πλάνου 30/900 -π ου όχι, το ξεκαθαρίσαμε, ΔΕΝ

πραγματοποιείταιαύριο μ εθαύριο...- έχειω στόσο κάτισημαντικό που μπο

ρεί να το π ετυχα ίνει άμ εσα ΣΗ Μ ΕΡΑ : Π ετάειαπ’ τα μυαλά μα ς τα σκου

πίδια περί«αλλαγής κυβερνήσεω ν»,«Δ Ν Τ », «τρόικας» κ.λπ. (για να μην πού

με για τη «σ υμ πά θεια» για τα μικροαφεντικά μας καιτα ζόρια τους), που

λειτουργούνε ήδη εδώ καικαιρό σαν ένας τεράστιος αποπροσανατολισμός

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 40/58

α π’ το π οια είναιτα δικά μ α ς,τα καθαρά δικά μ α ς,τα εργατικά συμ φέροντα·

πετάει α π’ τα μυα λά και τις συνειδήσεις μας όλες τις πρ οτροπές περί εθνικής

ενότητας καισω τηρίας της εθνικής οικονομίας, πο υ ήδη τις πληρώ νουμε π ο

λύ ακριβά σα ν εργάτες κα ιεργάτριες (όπω ς γινόταν πάντα)- καιβάζει το θέ

μα «κρίση» σ τα δικά μ ας μέτρα: εργασία, εκμετάλλευσή της, υποτίμησ ή της-

κα ι πώ ς πολεμάμ ε εναντίον. Μ άλιστα,το κάνειπρα κτικά .εστιάζοντας σε π ο

λύ συγκεκριμένα αλλά καιπολύ β ασ ικά ζητήμ ατα (χρόνος εργασίας.ανεργία,

τιμή της εργασίας) και όχιμε λίστες αιτημάτω ν κα ιλόγια του αέρα.

Κ αιμια τελευταία υπενθύμιση: Ό σο εμείς συζητάμε για τη «ρεαλιστικό-

τητα» ή μη του στόχου της ανατίμη σή ς μας και επιτρέπο υμ ε στους εαυτούς

μας σαν τάξη την μιζέρια του «αυτά δε γίνονται» καιτη μ εταφ υσική του «να

γίνει κά τι τώ ρα !», οιαπέναντι μας στον ταξικό ανταγω νισμό θυμούνται κα

λά την αλήθεια του «όλα γίνονται» (εφ όσον τους αφήνουμε να παίζουν μ πά

λα χω ρίς αντίπα λο): 22% και 32% μείω ση του βα σικού μ ισθού μέσα σε μια

νύχτα και χω ρίς ουσ ιαστικά να κουνηθεί φ ύλλο ... Ο ρίστε ένα «α πλ ό»παρά δειγμα στιβα ρού, σ τιβα ρότατου και απο λύτω ς συνειδητοποιημ ένου

ταξικού ρεαλισ μού. Α πό τα α φ εντικά μ α ς!

Κ Α Ι Γ ΙΑ Τ Ο Τ Ε Λ Ο Σ Ε Ν Α

- Ο Χ Ι Π Α Ν Τ Α Α Δ Ο Λ Ο -

Ε Ρ Ω Τ Η Μ A :

Μ ε ποιους τρόπουςπιστεύετε ότι μπορεί να

πραγματοποιηθεί

ένας στόχος

όπω ς το 30/900;

Θ εω ρούμε πω ς οποιαδήποτε συλ-

λογικότητα προτείνει εργα τικά

αιτήμ ατα οφ είλεινα έχειαντίληψ η της πραγμα τική ς κα τάσ τασ ης

της τάξης τόσο σε οργανω τικό

επίπεδο όσο και σε επίπεδο σ υ-  j 

νείδησης. Κ αιη θέση μας αυτή δεν

έχει να κάνει με κά ποιου είδους

θεω ρητική εμμ ονή. Τ ο α ντίθετο.

Θ α μπορούσαν ω ς συλλογικότητες μαχητικής υπεράσ πισης τω ν αυτόνο

μω ν εργατικώ ν συμ φ ερόντω ν να λειτουργήσ ουν (κάπο ια) σ υνδικά τα; Γ ια

όποιον δεν εθελοτυφ λεί, η οργάνω ση της εργατική ς τάξης στην Ε λλάδα εί

ναι σχεδόν ανύπ αρκ τη. Λ ιγότερο α πό το 20% τω ν μισθω τώ ν στον δημόσ ιο

κα ιστον ιδιω τικό τομ έα είναιγρα μμένοι σε συνδικά τα. Ε δώ θέλειπροσοχή!

Τ ονίζουμε το «γρ αμ μ ένοι»,γιατί εργατική οργάνω ση δεν σημαίνεια πλά την

εγγραφ ή σε κά ποιο σω μα τείο κ αιτην συμμ ετοχή σ τις εκλογές του μια φ ορά

το χρόνο ή ό πο τε αυτές γίνονται. Ο πό τε, αν εξαιρεθούν κάποιες μεμονω

μένες περιπτώ σ εις χώ ρω ν εργασ ίας, σε όλους τους υπόλο ιπου ς οι δια δι

κασίες τω ν σω ματείω ν είναι στην πρα γματικότητα είτε θλιβερά μαζέματα

λίγω ν γρα φ ειοκ ρα τώ ν, είτε ανούσ ιες αντιπα ρα θέσ εις μεταξύ «α γω νισ τι

κώ ν πλα ισ ίω ν». Κ αι αυτό συμ βα ίνει (το ξέρουμ ε κα λά ) όχι μόνο για τα

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 41/58

ξεπουλημένα/γραφ ειοκρατικά» συνδικάτα, αλλά ακόμα και για όσα ορκί

ζονταιστην αυτοοργάνω ση, στην ανατροπή καιστην μαχητικότητα.

0  θεσμ ός,η λογική καιη κ ο υ λ τού ρ α της α νά θεσ η ς -κ α ι όχιμόνο

στις βρώ μικες εκδοχές τη ς- είναι ασφαλώ ς κεντρική παράμετρος αυτής της

σαπίλας. Ε κμαυλίζεικ α ι αυτούς που αποδέχονταιαυτό το ρόλο, όσο καλές

προθέσεις κι αν υπάρχουν, κ α ι αυτούς που αναθέτουν. 0   συντεχνιασμός

είναι μια άλλη ουσιαστική παρά μετρος.

Θ εω ρητικά, το ζήτημα της μείω σης τω ν ω ρώ ν εργασίας καιη ταυτόχρο

νη αύξηση του βασικού μισθού είναιακριβώ ς δουλειά τω ν σω ματείω ν. Α ντί

να ασχολούνται με την ανασυγκρότηση της οικονομίας, τον αντικυβερνητι-

σμό και με ό .τιάλλη επαναστατική φαντασιοπληξία μπορούν να σκεφτούν

(όταν δεν,ή ενόσω ,εξασκούν τον πιο χυδαίο συντεχνιασμό του ο σώ ζω ν εαυ

τόν σω θήτω ). θα έπρεπε, αν σέβονταν την ίδια τους την ύπαρξη ω ς οργανω

τικές μορφές της εργατικής τάξης, να είχαν βάλειπρο πολλού στο κέντρο της

μάχης τον μισθό καιτον χρόνο εργασίας.Α λλά εδώ καιπάνω από 2 χρόνια τίποτα τέτοιο δεν έχουμε δεινα συμ

βαίνει. Μ ερικές φορές μας ρω τούν ε ά ν ε μ ε ίς , σ α σ υ ν έ λ ε υ σ η ο υ π λ ά ν ο υ 30/900 

π η γ α ίν ο υ μ ε σ α σ υ ν δ ικ ά α γ ια ν α «β ά λ ο υ μ ε » ο θ έ μ α ... Θ α έπρεπε να γίνε

ται έτσι; Δ εν συμφω νούμε καθόλου!!! Δ εν παριστάνουμ ε την «χαμ ένη τιμή»

τω ν συνδικάτω ν, που μάλιστα «έρχεταια π’ έξω »!!! Ό σοικαιόσες από εμάς

έχουν οποιαδήποτε εμπλοκή με συνδικάτα, ναι, έχουν προσπαθήσει-κ α ι έχουν

σπάσειτα μούτρα τους...

Υ ποτίθεται (στη θεω ρία...) ότιείναιέργο καιευθύνη τω ν ίδιω ν τω ν συν

δικάτω ν να προσανατολιστούν σ ω στά μέσα στο σκοτάδιτης κρίσης, της διαχείρισής της και -κυρίω ς-τη ς βίαιης υποτίμησης της εργασίας. Α λλά είναι

γνω στή η κατάσταση: τα συνδικάτα είναιαρένα κομματικώ ν αντιπαραθέσεω ν

καιεύκολω ν βερμπαλισμ ώ ν καιμαξιμαλισμώ ν. Α ν προσθέσεικανείς σ’ αυ

τό καιτην χρόνια εγκατάλειψ ή τους απ ’ τα ίδια τους τα μέλη. τότε καταλα

βαίνειγιατίεπιδίδονται(με βαρεμάρα , είναιαλήθεια) σε ασκήσεις ύφ ους και

«επανασ τατικής γυμνασ τικής».

Α ν από οργανω τική άποψ η η κατάσταση είναιχάλια, σε ότιαφ ορά τις συ

νειδήσεις τα πράγματα δεν είναικαλύτερα. Τ ριάντα χρόνια επέλασης του μι

κροασ τισμού σαν ιδεολογία καισαν νοοτροπία δεν άφησαν κανέναν ανεπηρέαστο , σε τέτοιο βαθμό μάλιστα π ου το να μιλάεικανείς σήμερα για εργα

τική τάξη να φ αίνεταιστην καλύτερη παρω χημένο. Κ αιστην αρχή καιστη συ

νέχεια αυτής της εισήγησης, επανειλημένα έχειτεθείαυτό το θέμα. Ε ίναιτέ

τοια η μικροαστική ηγεμονία στα μυαλά καιστις καρδιές όσω ν ζουν πουλώ ντας

την εργατική τους δύναμη, ώ στε ακόμα καιαν κάποιος ή κάποια δουλεύει

για 600 ευρώ 8 ή 10 ώ ρες την ημέρα προτιμά να αναγνω ρίζειτον εαυτό του/της

σαν οτιδήποτε άλλο εκτός από εργάτη/τρια. Η διόγκω ση του τριτογενούς με

τις ιδιαιτερότητές του, τα πτυχία ω ς ασανσέρ κοινω νικής ανόδου. ο κ ατα

ναλω τισμός, ο εθνικισμός... όλα αυτά κιάλλα πολλά έπαιξαν το ρόλο τους.

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 42/58

Μ ' αυτά τα δεδομένα.το πρώ το που θα έπρεπε να πετάξειο καθένας απ’

το κ ε φ ά λ ι του είναιη ιδέα πω ς οποιοσδήποτε εργατικός στόχος μπορείνα

επιτευχθείέτσιαπλά επειδή κάποιοιφω τισμένοιτον συνέλαβαν σαν τέτοι

ον. Επιπλέον, σαν συνέλευση του πλάνου 30/900. δεν έχουμε στόχο να γίνουμε

το κόμμα της εργατικής τάξης ή να παίξουμε τον ρόλο των διαμεσολαβητώ ν

της κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Α υτό που κάνουμε εδώ και δυο χρόνια, είναιαυτό που έχουμε συνοψί

σεικαιπροπαγανδίζουμε με λίγες λέξεις: τα ε ρ γ α ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν α π ρ ώ -

  α μ ίλ α γ ι ' α υ ό ! Μ πορείνα φαίνεταιμετριοπαθές. όμω ς πρέπεικατ’ αρ

χήν να υπάρξειμια «κρίσιμη μάζα» εργατώ ν καιεργατριώ ν. άσχετα απ’ τις

συγκεκριμένες δουλειές που κάνουν ή δεν κάνουν, που να έχουν την καθα

ρή εργατική συνείδηση της εποχής μας. Π ράγμα καθόλου απλό, αν συνυπο

λογίσουμε ότιχίλιοιδαίμονες (καια ν ά μ ε σ α  τους η αριστερά) κάνουν τα πά

ντα κόντρα στην εργατική συνειδητοποίηση. «Ε θνική οι

κονομία». «χρέος», «συμμαχίες». «τρόικες». «Μ έρκελ /Σόιμπλε». εθνικισμός light καιhard core, κυβερνητισμός.

κλπ κλπ. όλα τα ιδεολογικά όπλα του συστήματος είναι

στραμμένα εναντίον μας καιμας σημαδεύουν.

Δεν ονειρευόμαστε πλήθη και πλειοψ ηφ ίες! Η «κρίσι

μη μάζα» στην οποία αναφ ερόμαστε μπορείνα είναιλίγες

εκατοντάδες- αρκείνα είναιαποφασισμένοι/αποφασισμέ

νες. με διαυγή σκέψη καιεργατική αυτοπεποίθηση. Α πό εκεί

είναιδυνατό (αν καιόχιεύκολο) να υπάρξουν οργανω μέ

νες ομάδες, επικεντρω μένες σε ακόμα πιο συστηματική (καιπροπαγανδιστική) δράση είτε σε εργασιακούς τομείς, εί

τε με χω ροταξικά κριτήρια.είτε με άλλους τρόπους που οι

ίδιοι/ίδιες θα σκεφτούν σαν αποτελεσματικούς.

Δεν θέλουμε να κάνουμε διανοητικά άλματα, ούτε να

προδιαγράψ ουμε ένα πλήρες «σχέδιο δράσης» που ύστε

ρα θα βγούμε να «πουλήσουμε» για εξυπνάδα! Θ α μπο

ρούσαμε όμω ς να σκιαγραφήσουμε κάποιους σταθμούς σε

μια πορεία ανταγω νιστικής διεκδίκησης:

• Δ ιαδηλώ σεις ευμεγέθεις καιμαχητικές που θα έκαναν αισθητή την πα

ρουσία μας στον δημόσιο χώ ρο. στις οποίες θα ακουγόταν οργισμένα και

περήφανα το πρόταγμά μας.

• Α γώνας/σύγκρουση σε επιλεγμένη επιχείρηση. Επιλεγμένη με την έννοια

της δυναμικής παρουσίας συντρόφω ν, που θα θεω ρούσαν ότιυπάρχουν

συγκεκριμένες δυνατότητες για κάτιτέτοιο και θα ήταν διατεθειμένοι

να σηκώ σουν το αντίστοιχο βάρος. Ε πιλεγμένη ακόμη καιμε την έννοια

της σω στής εκτίμησης τω ν συσχετισμώ ν, έτσιώ στε να έχουμε σημαντικές

0 ΒΑΣΙΚΟ: ΜΙΣΘΟΣ

ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟ ΤΟΥ ΧΑΣΑΠΗ!

ΚάνουνπολίΌκήμε τηνμιζέρια, την αγονόκτηοι.,

ΝΑ ΒΑΛΟΥΜΕ 

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ 

ΤΟΝ ΜΙΣΘΟΚ Ι ΙΟΝ ΧΡΟΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΐ 

 

σαν την εργατική 

'απάντηση στην κρίση'

Ε ισ ή γ η σ η η ς ε κ δ ή λ ω σ η ς γ ια ο ν  

β α σ ι κ ό μ ισ θ ό . Γ ε ν ά ρ η ς Ί 2.

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 43/58

πιθανότητες επιτυχίας, καιόπου θα ρίχναμε όλες

τις δυνάμεις μας. εσω τερικά καιεξω τερικά.Ώ στε

ακόμη κιαν δεν τα καταφέρναμε. να μπορούσε

αυτός ο αγώ νας να λειτουργήσειω ς παράδειγ

μα, να συνεχιστείαλλού.

Ω ς εδώ . Είναι άχαρη οποιαδήποτε συζήτηση

προσπερνάειτα άμεσα καθήκοντα- γίνεταιφ τη

νή καιεύκολη σεναριολογία. Π ρέπει. κλείνοντας

αυτήν την παρουσίαση. να θυμίσουμε. με κάθε

ένταση και έμφαση, ότι:

♦ Δεν είναιη πρώ τη φ ορά στην ιστορία της που

η τάξη μας θα στόχευε στο μισθό και το χρόνο

εργασίας. Δεν καλούμαστε να επανεφεύρουμε

τον τροχό. Α λίμονο, όσο ομίχλη κιαν έχειπέσει

στα μυαλά καιτις καρδιές, μιλάμε για το σώ μα

καιτο αίμα των εργατικώ ν διεκδικήσεω ν από τό

τε που υπάρχεικαπιταλισμός. (Κ ιαπό πιο πριν).

♦ Ό ποιους τρόπους κιαν επέλεξε η τάξη μας στο

παρελθόν για να κερδίσειτις διεκδικήσεις της. με

όποιους τρόπους κιαν έχασε για να ξαναπρο

σπαθήσει. αυτό που σε κάθε περίπτω ση είχε

προηγηθείή α ν ο ν α μ ι λ ο ύ ν κ α ι ν α ξ α ν α μ ι λ ο ύ ν  

γ ι ’ α υ ό - γι’ αυτά.για τα εργατικά συμφέροντα.

Ν α συγκροτούν τη σκέψη, να χτίζουν τις γέφυ

ρες μεταξύ τους, να οργανώ νονται.

♦ Το ότιμετά από τόσους αγώ νες τόσω ν γενε

ών . τόσες ήττες. τόσες νίκες. είμαστε ακόμη ανα

γκασμένοινα μιλάμε για τα βασικά, σίγουρα δεν

μας κολακεύει. Ό μω ς αυτή είναιη πραγματι

κότητα γύρω μας καιεντός.αυτό είναιτο πεδίο

τω ν μαχών που καλούμαστε να δώ σουμε.

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 44/58

    Α

    Π

    Ο

    Σ

    Π

    Α

    Σ

    Μ

    Α

    Τ

    Α

 

    Α

    Π

    Ο

 

    Τ

    Η

 

    Σ

    Υ

    Ζ

    Η

    Τ

    Η

    Σ

    Η

 

    Π

    Ο

    ΥΑ Κ Ο Λ Ο Υ Θ Η Σ Ε Τ Η Ν Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Η

—Β α σ ι κ ά μ ο υ κ ά ν ι ν τ ύ π ω σ η τ ο ξ ή ς . Τ ο είχα κάπω ς στο νου μου, αλλά

τώ ρα το έχω βιώ σει. Εγώ δουλεύω σε ένα γραφείο που είμαιεγώ , το αφ ε-

ντικό καιάλλη μία κοπέλα η οποία είναι από οικογένεια κάπω ς έτσι μι-

κροαστική θα λέγαμε, η οποία όμω ς δουλεύειαπό πολύ μικρή. Κ αιδεν έχει

καμία σχέση με τα πολιτικά. Ψ ήφ ισε Κ αμμένο, τέτοια πράγματα... Είναι

καιλίγο... ξέρετε, αυτά τα κλασικά λίγο ρατσιστές... Κ αιμου ’χεικάνειεντύ-

πω ση το εξής: ότιδιάφ ορα πράγματα τα οποία τα είπατε εσείς εδώ πέρα,

αν ο άλλος δεν έχειστο μυαλό του τη σ απίλα, ότι«κοίταξε να δεις, εγώ δεν

είμαιεργάτης, θα γίνω κάτι καλύτερο ή θα βγάλω για τον εαυτό μου κά-

πω ς καλύτερα μια άκρη», όλα αυτά που είπατε τόση ώ ρα στην εισήγηση

κάπω ς τα πιάνειενστικτώ δικα. Εγώ σε διάφ ορες φάσεις την τσιγκλάω σε

διάφ ορα πράγματα, ας πούμε το «σκατά λεφτά σκατά δουλειά». Α υτή τηναφίσα που βγάλανε τα μητροπολιτικά, που έλεγε ότιάμα μας δίνουμε σκα-

τά λεφτά θα κάνουμε κιεμείς σκατά δουλειά. Κ αιτης λέω «την έχεις δει,

έχειμια αφίσα κάτω που λέειαυτό το πράγμα». Κ αιήτανε ότι«ναι, τιφ ά-

ση είναιαυτή, εννοείταιότικαλά τα λέει, άμα δεν πληρώ νουν!». Είχανε έρ-

θειπ.χ. το σω ματείο για την Εστία, που τους έχουνε πόσο καιρό απλήρω τους

στο βιβλιοπω λείο, καιτης λέω «είδες τιλένε ρε πα ιδί μου;» και μου λέει

«ναι, αν είναιδυνατόν, τους έχουν τους ανθρώ πους τόσο καιρό καιδεν τους

πληρώ νουν... άμα δεν μπορείς, κύριε, μην τους έχεις!». Κ αι, τέλος πάντω ν,

διάφ ορα περιστατικά στην καθημερινότητα, που, παρότιείχα κάνεικιάλ-λες δουλειές, πιο δύσκολες, οιάλλοι που δουλεύανε σε άλλες δουλειές δεν

ήτανε τόσο σπα θίστην καθημερινή τους ’ξήγα. Κ αινα κάνειπλάτες άμα

βγω , κ.λπ. Μ ια συναδελφική στάση, ρε πα ιδί μου, πολύ εντάξει. Δ ηλαδή,

περιμένεις ο άλλος να έχειδιαβάσειδυο πράγματα, αλλά καινα μην έχει,

φαίνεταιότιάμα δεν έχεις σκατά στο κεφάλισου, ότιτα καταλαβαίνεις όλα

αυτά πάρα πολύ καθαρά.

—Σ τ ο ν δ ι κ ό μ ο υ χ ώ ρ ο δ ο υ λ ι ά ς , εγώ δουλεύω ω ς courier σε μια πολυε-

θνική εταιρεία, τα αφεντικά έχουν ήδη ξεκινήσει, τουλάχιστον σε μεγάλες

εταιρείες, κάποια σεμινάρια τα οποία είναιεπιδοτούμενα κιέχουν να κά-

νουν με το πώ ς θα διαχειριστούμε σαν εργαζόμενοι σ’ αυτή την εταιρεία

τις επιπτώ σεις από την κρίση σε ψ υχολογικό καισυναισθηματικό επίπεδο.

Λ οιπόν, αυτό το σεμινάριο έγινε στην αρχή σε όλη την εταιρεία και μετά

ξεδιαλέξανε γύρω στα 25 άτομα καιέκαναν ένα ειδικό τμήμα, για να βγά-

λουν ένα αποτέλεσμα καινα το παρουσιάσουν στη διοίκηση της εταιρεί-

ας. Ε ντάξει, τους δυσκολέψ αμε λίγο κάποιοι από μας, και κάποιοι άλλοι

τους διευκολύνανε πάρα πολύ. Θ εω ρώ ότι δεν πρόκειται να σταματήσει

    Ε

    Ρ

    Γ

    Α

    Τ

    Ι

    Κ

    Η

 

    Φ

    Ι

    Γ

    Ο

    Υ

    Ρ

    Α

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 45/58

η όποια αφομοίω ση της πίεσης που νιώ θουν, γιατίνιώ θουν πίεση ότιυπάρχει

ένας αναβρασμός από κάτω , απλά θέλουν να τον προλάβουνε καινα τον χρη

σιμοποιήσουν υπέρ τους. Δ ηλαδή, να τον αφομοιώ σουν, ούτως ώ στε να μη διο-

χετευθείπρος εργατικά αιτήματα καιδομές όπω ς το 30/900, σε συλλογικότη-

τες που λειτουργούνε από τη βάση προς τα πάνω καιόχιτο αντίστροφ ο. Α πό

’κεικαιπέρα, πάντω ς, από αυτή την εμπειρία καιγενικά από κουβέντες με συ

ναδέλφους νομίζω ότιεγώ έβγαλα ένα συμπέρασ μα το οποίο θα με βοηθήσει

πάρα πολύ γενικά καιστη ζωή μου ω ς εργάτης, αλλά καιστην καθημερινότητά

μου: Δ εν έχω δυστυχώ ς να περιμένω πολλά από τους συναδέλφους μου μέσα

στο χώ ρο εργασίας. Ν αι! Χ ρειάζεται να έχεις ανοιχτό το μυαλό. Ν αι! Χ ρει

άζεταινα μην έχεις οκατά στο κεφάλικ.λπ., κ.λπ., αλλά αυτό που χρειάζεσαι

πάνω απ’ όλα είναι η συνείδηση να λειτουργεί. Δ ηλαδή, το ένστικτο του

ανθρώ που του λέειεξαρχής ότιτόσα χρόνια σου πουλάνε κάποια παραμυθία,

σου λένε κάποια ψ έματα, δεν έχεις δεικάποια διαφορετικότητα στη ζωή σου,

εκτός αν έχεις γίνειρουφ ιάνος, γλύφτης, τσιράκιή αποδέχεσαιπάντα το μπι-σκοτάκιγιατίέτσι αυτοϊκανοποιείσαι καιανταπεξέρχεσαιστις δικές σου δε

οντολογίες τις μικροαστικές. Ε ίναιπολύ λίγοιοιάνθρω ποιπου θα μπορούσα,

εγώ τουλάχιστον στο χώ ρο της εργασίας μου αυτό βλέπω , να στηριχτώ πάνω

τους. 'Ο ταν λένε σε πάρα πολλούς συναδέλφους μου (που διάφοροιβέβαια έχουν

γίνειελεύθεροιεπαγγελματίες γιατίέχειεπικρατήσειη φ άση franchise πάρα

πολύ, αλλά υπάρχουν ακόμη υπάλληλοιτης εταιρείας), όταν τους λέω «είμαστε

εργάτες, παιδιά, δεν είμαστε κάτιάλλο, είναιαυτονόητο ότιαυτοίτο μόνο που

θέλουν είναι από εμάς να ζούμε, να χέζουμε, να τρώ με και να πεθαίνουμε,

τίποτα άλλο», λένε «ναι! ναι!» όλοι. Α λλά όταν άρχισαν οιαπολύσεις στην εταιρεία καιτους έλεγα «ρε, να κάνουμε κάτι, να συναντηθούμε, να μιλήσουμε»,

τότε έκαναν την πάπια, ότι«ε, όχιμόνοιμας... και να δούμε

καιποιος θα το κάνει...». Δ ηλαδή, έφταιγαν κάποιοιάλλοιπου

αυτοίδε μαζευτήκαν να συζητήσουμε, αλλά οιάλλοιείναιτε

λικά όλοιαυτοί- όπω ς ήμουν κιεγώ . Εν πάση περιπτώ σειδεν

ξέρω κατά πόσο έχω πολλές ελπίδες, γιατίμόνο τα βρακιά δεν

μας έχουνε πάρει, αλλά θεω ρώ ότιγια να ξεπεράσουμε αυτή

την ηττοπάθεια που έχεικυριαρχήσειμέσα στα 30-35 τουλά

χιστον πρόσφατα χρόνια, θέλειπολλή δουλειά. Π ολλή δουλειά

καιπολύ πολύ τρέξιμο. Κ αισίγουρο είναιότιθα γίνουν καιχει

ρότερα τα πράγματα. Κ αι κάποιοιαπό αυτούς που «θέλουμε

μεν, αλλά...» θα παρακινηθούνε νομίζω .

— ια α π ο ρ ί α α π ό τ η δ ίκ ιά μ ο υ π λ ε υ ρ ά , με την έννοια ότιδεν έχω καταλήξει

κάπου: Σχετικά με την οριοθέτηση αυτού που λέμε εργατική τάξη. Ε, προφα

νώς ο μισθω τός δεν είναιαπαραίτητα εργάτης, έτσι; Δ ηλαδή, κιο μπάτσος εί

ναιμισθω τός. Α λλά εγώ έχω άλλο ιδιαίτερο ερώ τημα: Υ πάρχουν δουλειές που

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 46/58

είσαιμισθω τός σ’ αυτές τις δουλειές. Α λλά που από τη φύση τους έχεις κάποιο

διευθυντικό ρόλο. Δ ηλαδή, καιδε μιλάω για το παλιό το πρότυπο του εργοδηγού,

που ξεκίνησε απ’ το ίδιο επίπεδο με τους άλλους αλλά τα έκανε πλακάκια με

το αφεντικό και ανέλαβε τώ ρα να ελέγχειτι κάνουν οιυποδεέστεροι, οι υφ ι

στάμενοιτου, αλλά μιλάω ας πούμε για κάποιον που σπούδασε οικονομικά και

είναιmanager. Α ν σπούδασε οικονομικά θα πάεισε μια εταιρεία καιθα ανα-

λάβεινα διοικείανθρώ πους, έτσι; Ή ένας μηχανικός. Ε πειδή πριν είπατε για

μηχανικούς, οιοποίοι είναι μισθω τοί. Ο μηχανικός, όμω ς, άμα μπεισ’ ένα

εργοτάξιο έχειένα συγκεκριμένο ρόλο. Α σχετα με το τιπιστεύειο ίδιος, η φύ

ση του ρόλου του μέσα στη δουλειά είναισυγκεκριμένη. Κ ιεπειδή αυτό αφ ο

ρά αρκετούς ανθρώ πους, τελικά αυτοίμπορούν να συνυπάρξουν; Γιατίμετά

διολισθαίνουν σε μια κλαδική σκέψ η καθαρά, ότιδηλαδή εμείς, ας πούμε, εμείς

οιαρχιτέκτονες, εμείς οι manager, διεκδικούμε αυτά! Π όσο εύκολο είναινα

τους δεις σαν κομμάτιτης τάξης; Α νήκουν σ’ αυτή την τάξη τω ν εργατώ ν τέ

λος πάντω ν; Α κόμα κιαν έχουν καλές προθέσεις.

 —Τ ο θέμα αυτό, να οριοθετήσεις αυστηρά την εργατική τάξη, είναιγενικά μια

ερώ τηση λίγο επικίνδυνη (με την καλή έννοια). Γιατίόποιο κριτήριο καινα χρη

σιμοποιήσουμε, θα φτάσουμε κάποια στιγμή σε μια περίμετρο, ας πούμε, στην

οποία περίμετρο τα πράγματα θα είναιγκρίζα. Κ αιδεν έχεινα κάνειμόνο με

το αν έχεικάποιος διευθυντικές αρμοδιότητες. Υ πάρχουν άνθρω ποι- καιπρέ

πεινα είναιχιλιάδες- οιοποίοι, είτε γιατίτους το επέβαλαν, είτε γιατίτο μι-

σοεπιλέξανε καιοι ίδιοι, είτε γιατίδεν είχαν πλήρη εικόνα περί του τιπρό

κειται, μ πορείνα δουλεύουν άλλοτε με μισθό, άλλοτε με μπλοκάκι, δηλαδήτυπικά ω ς ελεύθεροιεπαγγελματίες, με πολύ εξαρτημένη όμω ς σχέση και παίρ

νοντας σκατά λεφτά, ας πούμε - πραγματικά σκατά λεφτά. Κ αινα κινούνται

πότε έτσι πότε αλλιώ ς, πότε να ’ναιάνεργοι, πότε να κάνουνε μεροκάματα σε

άσχετες δουλειές από ’δώ κιαπό ’κεί. Φ ιγούρες τέλος πάντοιν που δεν αντι

στοιχούνε σε μια στερεοτυπική φιγούρα εργάτη, η οποία προέρχεταια πό την

βιομηχανία, α π’ τον δευτερογενή δηλαδή κατά κύριο λόγο, καιαπό το 8ω ρο,

το 40ω ρο κ.τλ., εκείπου ήτανε θεσπισμένο. Είναιπάρα πολλοίοιτομείς στους

οποίους το αν είσαιεργάτης ή δεν είσαιεργάτης τελικά έχεινα κάνεικαιμε

το πώ ς αντιλαμβάνεσαιτη θέση που έχεις, όχι μόνο μέσα στη δουλειά, αλλά

καιμέσα στην κοινω νία. Ε μείς δεν έχουμε πέσειμπροστά σε περιπτώ σεις που

δουλεύειο άλλος π.χ. μηχανικός σε μια εταιρία καιέχειτρεις υφ ιστάμενους

και λέει δεν είμαι εργάτης, γιατίεκείμπορείκαινα μην είσαι, ή δεν είσαι.

Α υτό που συζητάμε καιμας προβληματίζειείναιότιέχουμε πέσεισε πολλές

περιπτώ σεις που ο άλλος είναι π.χ. δάσ καλος. Δ ουλεύεισε φροντιστήριο και

τον σκίζουν. Κ ανονικά. Ή δουλεύειcourier. Δ ηλαδή, δουλειές στις οποίες το

εργάτης ή μη εργάτης δεν έχεινα κάνειούτε με διευθυντική θέση, ούτε με πτυ

χία σοβαρά, διότιτο να έχεις τελειώ σειτο μαθηματικό ας πούμε, εντάξει, δεν

είναικαιτίποτα φ οβερό, θέλω να πω ότιτο ζήτημα της συνείδησης - καιστο     Ο

    Ρ

    Ι

    Ο

    Θ

    Ε

    Τ

    Η

    Σ

    Η

 

    Τ

    Η

    Σ

 

    Ε

    Ρ

    Γ

    Α

    Τ

    Ι

    Κ

    Η

    Σ

 

    Τ

    Α

    Ξ

    Η

    Σ

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 47/58

παρελθόν έτσισυνέβαινε- εν μέρεικρίνεται, ας το πούμε έτσι, όχιαπό τίποτα

πά ρα πολύ αυσ τηρά κριτήρια, αλλά από το πώ ς αντιλαμβάνεται κανείς τη

θέση του καιτα συμφέροντα του, ότιδεν είναιατομικά. Ω ς μη ατομικά. Κ αι,

βέβαια, μπορείνα τα αντιληφθείκαισυλλογικά μεν, αλλά σαν συντεχνία. Π ράγ

ματι! Υ πάρχει και αυτό. Κ αι μ’ αυτή την έννοια δεν είναι και εύκολη αυτή

η ερώ τηση. Έ νας γιατρός, που έχειτελειώ σειτην ιατρική καιδουλεύεισ’ ένα

νοσοκομείο, είναι μισθω τός. Τ ου μειώ νουν τον μισθό, θα ’χειεφημερίες και

δεν τις πληρώ νουνε, καιβρίσκεταιδίπλα στις καθαρίστριες του νοσοκομείου,

οιοποίες έχουν πολύ βασικό ρόλο στο να δουλεύειαυτός σα γιατρός, δηλαδή

αν κάποια στιγμή οι καθαρίστριες σταματήσουν να δουλεύουν αυτός δεν θα

μπορείνα δουλέψεισα γιατρός. Α υτός πώ ς αντιλαμβάνεταιτον εαυτό του; Α ντι

λαμβάνεταιτον εαυτό του σαν έναν πτυχιούχο που η κακή μοίρα τον έφερε να

ξεπέσει κιενώ θα μπορούσε να βγάζει πά ρα πολλά λεφτά δεν βγάζει, αλλά

με αυτή την καθαρίστρια δίπλα τίποτα δεν έχουνε κοινό, ας πούμε καιτην

καλημέρα που θα της πει, θα της την πει με το ζόρι; Έ τσιτο καταλαβαίνει;Ή καταλαβαίνειότιδουλεύουνε μαζίσε διαφ ορετικά πόστα, σε μια μεγάλη

μηχανή που είναι το νοσοκομείο, η οποία δουλεύει έτσι κι έτσι και τους

εκμεταλλεύεται καιτον ένα καιτον άλλο; Α υτά είναιζητήμ ατα που δεν μπο

ρούμε να τα λύσουμε ω ς 30/900. Μ πορούμε να πούμε, όμω ς, καιδεν είναιαστή

ριχτο, και το λέμε, ότιδιάφ ορες ειδικότητες που πριν 30 χρόνια ήταν ειδι

κότητες της μεσαίας τάξης, σε πηγαίνανε δηλαδή στη μεσαία τάξη, υποτι-

μώ νται και σε κάνουν στην ουσία ειδικευμένο εργάτη, όπω ς ήταν ας πούμε

ο μ άστορας στο εργοστάσιο, που δεν ήταν ανειδίκευτος, ήταν ειδικευμένος

καιμπορούσε να βλέπειτον εαυτό του άσχετο με τους άλλους, ότι «εγώ έχωμια ειδικότητα»... και«το εργοστάσιο μας»... και«η επιχείρηση μας» κ.τλ. Λ οι

πόν, συμβαίνειαυτό! Μ ια διαδικασία, ας το πούμε έτσι, που κάποιοιτη λένε

προλεταριοποίηση. Κ αισ’ ένα βαθμό είναι.

 —Α υτό ήταν το συνειδησιακό κομμάτι, απλά λέω αν υπάρχεικάτιασύμβατο

από την άποψ η της ίδιας της λειτουργίας μέσα στον εργασιακό χώρο.

 —Ν α πω κάτι; Εγώ το βλέπω λίγο διαφορετικά το ζήτημα. Κ ιαυτό είναιάπο

ψ η μου. Δ εν εκφράζω την άποψ η της συνέλευσης. Εγώ είμαιτης άποψ ης ότι

οιμηχανικοί, ένας χημικός μηχανικός σε μια φαρμακοβιομηχανία μεγάλη ή ένας

μηχανολόγος-μηχανικός σε μια αυτοκινητοβιομηχανία με διευθυντικά δικαι

ώ ματα, σε πολλές περιπτώ σεις, όχι, δεν είναιεργατική τάξη. Ό μω ς, μιλάμε για

ένα μεγάλο πληθυσμό εργατικού δυναμικού, ας πούμε μηχανικώ ν, οιοποίοιδου

λεύουν τώ ρα σε γραφεία, γραφειάκια, παραγραφεία κ.τλ., οιοποίοι όχιμόνο

δεν έχουν διευθυντικό δικαίω μα, αλλά δεν έχουν τίποτα. Κ αιμπορείο μισθός

τους να είναι600 ευρώ καινα πληρώ νουν καιτα ταμεία τους απ’ την τσέπη τους,

τοΤΣΜ ΕΔΕ κ.τλ., κ.τλ.. Εκείμιλάμε για μια σίγουρη εργατική φιγούρα. Εγώ έτσι

κάπω ς το σκέφτομαιαυτό το πράγμα. Α λλω στε, όταν έχειαλλάξειη σύνθεση

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 48/58

της εργατικής τάξης έτσι όπω ς πριν αναφ έρθηκε, δεν μπορούμε πια να μιλά

με καινα σκεφτόμαστε έναν μηχανολόγο-μ ηχανικό με όρους του 1970 καιτον

κεντρικό ρόλο, τον διευθυντικό ρόλο που είχε μέσα σε ένα τερατώ δες εργοστάσιο

με είκοσιχιλιάδες εργάτες. Έ να ς τέτοιος άνθρω πος, μια τέτοια φ ιγούρα μέσα

στην παραγω γή λειτούργησε τουλάχιστον κατά τα προηγούμενα χρόνια, τα 30

ή 40 ας πούμε, ω ς αντιεργατική φιγούρα. Ισχύειαυτό. Είναιτο παράδειγμα με

τον εργοδηγό, απλά θεω ρώ ότιη νέα σύνθεση της εργατικής τάξης περιλαμβάνει

πολύ περισσότερους π.χ. μηχανικούς οιοποίοιαπασχολούνταισε μικρομάγα-

ζα, κ.τλ., κ.τλ.. Δ εν μιλάω για ελεύθερους επαγγελματίες, μιλάω για υπαλλήλους

σε μικρά τεχνικά γραφεία, ας πούμε, οιοποίοιδεν έχουν καμιά εξουσία πάνω

στην παραγω γή, απλά μπορείνα είναιαρχιτέκτονας καινα δουλεύειστο κο-

μπιούτερ, δεν ξέρω τιπρογράμματα κάνουν, όλη μέρα. Π ρέπειλίγο να σκε

φτόμαστε παραπέρα από το φορντικό εργοστάσιο, όπου υπήρχε ο κάθετος

διαχω ρισμός εργάτη και διευθυντή.

 —Ν ομίζω το βασικό είναισε μεγάλο βαθμό στο πώ ς τη βλέπεικάποιος με την

πάρτη του καιτους άλλους. Ε πειδή έχειγίνει μια σούπα τώ ρα με την κατάρ

γηση διαφ όρω ν συλλογικώ ν συμβάσεω ν καιγενικότερα με το πώ ς έχουν έρθει

οισυνθήκες στην εργασία αυτώ ν που δουλεύουν με μπλοκάκι- εγώ ας πούμε

με μπλοκάκιδουλεύω , αλλά είμαιστην ουσία μισθω τή, δηλαδή έχω ω ράριο

συγκεκριμένο, συγκεκριμένα λεφτά που παίρνω κάθε μήνα, απλά πληρώ νω

την ασφάλιση μου μόνη μου. Κ αιόλοιπου δουλεύουν στο γραφ είο που δου

λεύω είναιστην ίδια φάση. Α λλά εκείπέρα βλέπεις ποιοιθεω ρούν τους εαυ

τούς τους... τι να πω ... ότι θα κάνουν καριέρα μέσα εκεί, και ποιοι είναι σετελείω ς διαφ ορετική κατάσταση. Δ ηλαδή, μπορείνα παίρνουν τα ίδια λεφτά

κάποιοι, αλλά να φ έρονταιστις κοπέλες που έρχονταινα καθαρίσουνε μετά,

ενώ αυτοίθα κάνουν υπερω ρία απλήρω τη, σα να είναιδικό τους το γραφείο.

Ή να φέρονταιστους συναδέλφους τους με τον ίδιο τρόπο. Δ ηλαδή ακούς τις

ατάκες ότι «εγώ δεν είμαιγραμματέας σου, είμαιμηχανικός!». Α λλά νομίζω

ότιεκείείναιη διαφ ορά, ότιβλέπεις κιάλλους που είναιστην ίδια κατάστα

ση με σένα καιάμα είναινα φύγουνε θα το συνεννοηθούν μαζίσου να φύγε

τε όλοιμαζί, να μη φ ύγει κάποιος και πακετώ σειτους υπόλοιπους ή να μην

κάτσεικάποιος υπερω ρία σα να μην τρέχειτίποτα καιχώ σεικαιτους άλλους.

Ε πειδή τα πράγματα είναιτόσο ρευστά όπω ς είναιτώ ρα, όλα κινούνταιεκεί

πέρα, δηλαδή πώ ς ο άλλος τη βλέπειμε τους υπόλοιπους γύρω του.

 —Δε νομίζω πάντω ς ότιτο πιο επείγον που έχουμε να κάνουμε είναι, π.χ. 10

μύρια είναιο πληθυσμός, να βρούμε ένας προς ένας τιτάξη είναι κ.τλ.. Έ να

εκατομμύριο άνεργοι, όχιεργοδότες αλλά μισθω τοί, τισκατά είναιαυτοί; Εί

ναιάνεργοι, πηγαίνουν στον ΟΑ ΕΔ κάθε μήνα για να πάρουν το επίδομα ανερ

γίας. Τ ι είναι; Π ρω θυπουργοίπου δεν βρίσκουν δουλειά; Manager που δε βρί

σκουν επιχείρηση καιβολεύονταιμε 400 ευρώ ; Τ ι είναι; Κ αιστο κάτω κάτω

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 49/58

    Τ

    Α

    Ξ

    Ι

    Κ

    Η

 

    Α

    Ν

    Α

    Λ

    Υ

    Σ

    Η

της γραφής δε λείψ ανε ποτέ, είναιευνόητο για κοινω νικούς λόγους, καιδιάφορες

ενδιάμεσες φιγούρες οι οποίοι πέφτανε από τη μια κατηγορία στην άλλη.

Η προλεταριοποίησ η τμημάτω ν τω ν μεσαίω ν στρω μάτω ν δεν είναιη πρώ τη

φορά που γίνεταιστην ιστορία του καπιταλισμού. Α υτές οι βασικές διαδικα

σίες, αυτές οιβασικές τάξεις υπάρχουν. Α ν η τάξη είναισαν την ελληνική, σαν

τη γερμανική κ.τλ., αν υπάρχουνε ιδιαιτερότητες σε κάθε χώ ρα, μπορείκα

νείς να ασχοληθείκαιμ’ αυτό, αλλά υπάρχει. Υ πάρχειαστική τάξη ω ς στρώ

μα ιδιοκτητώ ν, στρώ μα επιχειρηματιώ ν, εμπόρω ν κ.τλ.. Τ ώ ρα αν υπάρχουν

γκρίζες ζώ νες καιτα παιδιά τους είναι σε χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τιείναι

αυτοί, ε, εντάξει. Α λλά υπάρχειη μαγιά για να καταλάβεις την ταξική σύγκρουση,

το κόλλημα είναιστο μυαλό. Κ αιτα παραδείγματα είναιπολύ χειροπιαστά. Ν α,

τώ ρα μπαίνειζήτημα απολύσεω ν στο δημόσιο. Π ολλά μπορείνα πεικανείς

γι’ αυτό το πράγμα κι απ’ τη μια μεριά και απ’ την άλλη. Φ αντάζομαι οι

περισσότεροι από αυτούς δεν θα είναιδιευθυντές, ίσω ς δυο τρεις. Θ α είναι

τύποι οιοποίοι πληρώ νονται... 1500; Μ πορείκαι 700 ευρώ . Ε, αυτοίέχουνσυμφέρον να πουν «όχι40 ώ ρες δουλειά, 30 ώ ρες δουλειά».

—Τ 30 είναιπ λ ύ , τώ ρα δουλεύουν γύρω στις 10-15, χε χε χε.

 —Κ αλά υπάρχειπάρα πολύς κόσμος στο δημόσιο που δε δουλεύει 10 και 15

ώ ρες. Ε ίναιένα «αστείο» που λέγεται(καιδεν είναι καιπολύ καλό να λέγεται),

κατά τη γνώ μη μου. Κ αισυμφω νώ μ’ αυτό που ειπώ θηκε πριν: να ψ άξεις να

ορίσεις με ακρίβεια 100% ποιος είναι εργάτης καιποιος όχι, πέρα απ’ το ανγίνεται καιαν έχεινόημα, δεν είναι προτεραιότητα, πιστεύω . Μ ε την έννοια

ότιστο κομμάτιτης εισήγησης λέμε ότιέχεις πρώ τα πρώ τα να αντιπαλέψ εις

το ότι«δεν υπάρχουν τάξεις». Ε πίσης συζητάμε ότικαιαυτή η τάξη, για όποι

ον τη βλέπεινα υπάρχει, έχειφ οβερά ζητήματα στη συνείδηση της, στο πώ ς

αντιλαμβάνεταιτον εαυτό της. Θ έλω να πω ότιη παραγω γή μεγαλύτερης και

πιο πλούσιας θεω ρίας πάντα είναιζητούμενο, για το προλεταριάτο όμω ς σαν

υποκείμενο που αγω νίζεταιγια τα συμφέροντα του. Έ χει να κάνεικαι με τον

ίδιο τον πλούτο τον συνειδησιακό καιτον πλούτο αγώ νω ν που έχεινα κατα

κτήσει. Δ εν γίνεταιέξω από αυτό να υπάρχειταξική ανάλυση. Κ αισε ένα επί

πεδο ταξική ανάλυση υπάρχει. Σκέφτηκα ένα παράδειγμα: η αριστερά καιδιά

φοροιάλλοι, π.χ. τα media πριν λίγο καιρό μας πρήξανε με αυτή τη γενιά τω ν

700 ευρώ . Εντάξει, αυτό δεν είναιταξική ανάλυση, έχεινα κάνειμε όλα αυτά

που μπήκανε στην εισήγηση. Α ντίθετα, είναιταξική ανάλυση το κομμάτιτης

επεξεργασίας που έκαναν τα μητροπολιτικά συμβούλια πριν λίγα χρόνια και

μιλήσανε για τις νέες εργατικές φιγούρες καιόχι για τη γενιά τω ν 700 ευρώ ,

ε αυτό είναι ταξική ανάλυση. Ά λλο το πού και πόσο υιοθετείται. Κ αι το τε

λευταίο, γιατίείναι κομμάτιτης εισήγησης, αυτό το σημείο 0  που ειπώ θηκε

πριν, το ότιαν υποτίθεταιότιτην ταξική ανάλυση θα την κάνουν οι«φίλοιτω ν

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 50/58

εργατώ ν». Ο ι«φίλοιτω ν εργατών» τιταξική ανάλυση θα κάνουν όταν εδώ και

πολλά χρόνια το θέμα τους είναιο λαός; Κ αιβάζουνε μπροστά το λαό! Δ ε γί

νεται! Ά σε που όπω ς σω στά παρατήρησε και κάποιος πριν, άμα βασικό κομ

μάτιτης εκλογικής πελατείας της αριστερός είναιοιδιάφοροι«μικρομεσαίοι»,

τινα την κάνουνε την ταξική ανάλυση, δεν τους κάνει!

— θ έ λ ν α κ ά ν μ ια π α ρ α τ ή ρ η σ η σχετικά με αυτό που συζητάμε περί

εργατικής συνείδησης. Λ οιπόν, εμείς μπορεί να καθόμαστε εδώ και να χτυ

πιόμαστε, τιείναι η συνείδηση κ.λπ.. Ό μω ς τα αφεντικά αυτά τα πράγματα

τα έχουν δουλέψει. Τ η δεκαετία του ’70, αν δεν κάνω λάθος, διατυπώ θηκε

ρητά - υπάρχουν τα κείμενα και οιαναλύσεις- η εξής άποψ η, η οποία ήταν

κατά τη γνώ μη μου επαναστατική για τα δεδομένα του καπιταλισμού: Π ήραν

τη μαρξιστική άποψ η που λέει «τιείναι ο εργάτης; ο εργάτης πουλάειτην

εργατική του δύναμη» και είπανε ότι άρα ο εργάτης είναι ιδιοκτήτης τηςεργατικής του δύναμης, έχεικεφάλαιο (το κεφάλαιό του είναι η εργατική του

δύναμη), άρα είναι ένα μικρό αφ εντικό. Α φεντικό του εαυτού του. Δ εν ξέρω

αν συνειδητοποιείτε τις μικρές μετατοπίσεις από το «εργάτης-πουλάω την

εργατική μου δύναμη» στο «εργάτης-είμαικεφ αλαιούχος επειδή έχω εργατι

κή δύναμη». Ιδεολογικά ήταν καίριο αυτό το πράγμα. Κ αιτο κεφάλαιό σου θα

μπορούσε να είναικάποιες σπουδές ή κάποιες ικανότητες. Τ ο δουλέψανε ακό

μη καλύτερα. Ε ίπανε «το κεφάλαιό σου είναιη υγεία σου». 'Ο τιτο να είσαιυγιής

είναιδηλαδή δικό σου θέμα, γιατίεσύ είσαιτο αφεντικό του εαυτού σου και

για να δουλεύεις πρέπεινα φροντίζεις το κεφάλαιο σου, άρα την υγεία σου. Κ αιπάνω σ’ αυτό το επιμέρους άρχισαν να στήνουν ιδεολογικά την ιδιω τικοποίη

ση των συστημάτω ν υγείας. Εσύ θα πληρώ νεις για τη συντήρηση του κεφαλαίου

σου, που είναι η υγεία σου. Α υτό το πράγμα, ότι ο καθένας μας είναι κεφα

λαιούχος καιάρα έτσιπρέπεινα συμπεριφέρεται, το δουλέψ ανε με πάρα πολ

λούς τρόπους καιμέσα από τη διαφ ήμ ιση, την κατανάλω ση, τις σπουδές - και

υπάρχουν 1-2 γενιές που είναι βαθύτατα πεπεισμένες ότιπερίαυτού πρόκει

ται. Τ ο συνειδησιακό τους υλικό είναιαυτό, δεν είναι η τάξη. Κ ιο πιο κάτω

στην πυραμίδα είναιαφεντικό, ένας μικρός επιχειρηματίας του εαυτού του. Κ αι

συμπεριφέρεται ανάλογα: όπου βρω να χω θώ , αυτά που μου λες εσύ δε γίνο

νται, κ.τλ.. Ό λο αυτό έγινε ιδεολογικά - καιω ς 30/900, καιόχιμόνο εμείς αλ

λά καιάλλοι, βρισκόμαστε μπροστά σ ’ αυτό το φ ράγμα , το οποίο δεν έχουμε

βρειτρόπους να το σπάσουμε. Κ αιείναιτέτοιο που ακόμη καιοιάνεργοιδεν

διανοούνται ότι «ρε συ κάτσε, τρέχω από δω κιαπό κει, βρίσκω σκατά δου

λειές, δε με πληρώ νουν, άλλοιξεσκίζονταιστη δουλειά, γιατίνα μην ζητήσουμε

να δουλεύουνε όλοιλιγότερο, ώ στε να δουλεύουμε κιεμείς;». Ε μείς όχι σαν

«κεφαλαιούχοι», εμείς οι εργάτες. Α υτό το φ ράγμα δεν έχεισπάσει. Ο καθέ

νας εξακολουθεί, ακόμη καιστη μεγαλύτερη δυστυχία, να σκέφτεταισαν ξε

πεσμένος επιχειρη ματίας του εαυτού του, που «ίσω ς, μπορείνα ...». Λ οιπόν     Ε

    Ρ

    Γ

    Α

    Ξ

    Ι

    Κ

    Η

 

    Σ

    Υ

    Ν

    Ε

    Ι

    Δ

    Η

    Σ    Η

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 51/58

   T   O

    3   0   /   9   0   0 

    Ε

    Π

    Α

    Ν

    Α

    Σ    Τ

    Α

    Τ    Ι    Κ

    Ο

το συνειδησιακό που ψ άχνουμε είναιαυτό. Τ ώ ρα, πώ ς θα σπάσει; Α ν θα σπά

σειμε λογικά επιχειρήματα, αν θα σπάσειμε τη δύναμη του παραδείγματος

ή με άλλο τρόπο, αυτό είναιένα ερώ τημα. Α λλά περίαυτού πρόκειται. Γιατίη

εργατική δύναμη, τα έλεγε καιο Μ αρξ το 19ο αιώ να, γίνεταιδιαρκώ ς πιο πλού

σια. Α λλά εργατική δύναμη παραμένει. Εννοώ , ένας που γεννιέταισήμερα στην

Ελλάδα, καιμόνο κυκλοφορώ ντας, ακούγοντας μουσική καιχαζεύοντας στο δρό

μο, εκπαιδεύεταισε διάφορα πράγματα. Η εργατική του δύναμη δεν είναισαν

του χω ριατόπαιδου που δεν έχειδειποτέ του πόλη καιγίνεταιμετανάστης εσω

τερικός στη βιομηχανία του ’50. Α ν καταλαβαίνει, όμω ς, ότιεγώ είμαικαπιτάλας,

εκείδεν υπάρχειεργατική τάξη, ούτε κοινή διεκδίκηση, ούτε 30ω ρο, ούτε 900,

ούτε τίποτα. Τ ο έχουν δουλέψ ειόμω ς αυτό, δεν το αφήσανε στην τύχη. Κ αιτο

έκαναν από τότε, καιείναι βασικό στοιχείο του νεοφ ιλελευθερισμού, όχι σαν

οικονομικό αλλά σαν κοινωνικό πρόγραμμα των αφεντικώ ν. Τελικά, νομίζω ότι

αυτό είναι που φαίνεται μπροστά μ ας σα βουνό. Κ αι μπορείόλα τα λογικά

επιχειρήματα να το διαλύουν το βουνό, κιόμω ς αυτό να συνεχίζεινα υπάρχει.Τ ι να πω ; Η μεταστροφή από το «εγώ είναικεφαλαιούχος» στο είμαιεργάτης

θα γίνειίσω ς αν γίνει περισσότερο σαν φλασιά: ότι«ποιο κεφάλαιο; χέρια,

πόδια, κεφάλι, αυτά είναι! ποιο κεφάλαιο;».

—Έ ν α π ψ έ ρ ο υ ς σ χ ό λ ιο θέλω να κάνω τώ ρα, για αυτό που είπατε ότιτο 30/900

δεν είναιεπαναστατικό, εγώ διαφ ω νώ μαζίσας. Τ ο 30/900 είναιεπαναστατι

κή κατάσταση. Ε ίναιεπαναστατικό νομίζω αν μπούμε στη διαδικασία να σκε-

φτούμε ότιδιεκδικούμε, ότιστοχεύουμε κάπου. Γιατίη αριστερά το έχειπάρειανάποδα, δηλαδή πρώ τα να πάρουμε την εξουσία καιμετά. Έ χουμε ηττηθεί,

είναιπραγματικότητα. Η τάξη μας έχειηττηθεί, επειδή οιπιο πολλοίαπό μας

δεν πιστεύουμε ότιυπάρχειδρόμος έξω από τον καπιταλισμό. Δ ε μπορούμε σαν

εργάτες να σκεφτούμε ότι μπορούμε να πάρουμ ε την εξουσία. Α υτό είναι

ιδεολογική ήττα. Α ντικειμενικά μπορούμε καιτο 30/900 να κάνουμε καιτην

εξουσία να πάρουμε. Ο υποκειμενικός παράγοντας είναιη συνείδηση. Κ αιη

συνείδηση μπαίνεισε τροχιά με τέτοιες καταστάσεις, όπω ς η φάση που έχουν

ξεκινήσειτα παιδιά με το 30/900.

—Ε γ ώ α π ’ τ η ν π λ υ ρ ά μ ο υ , το θέμα που ήθελα κυρίω ς να πω καινα ρω τήσω

έχεινα κάνει με το εξής: Π ώ ς θα μπορούσε να εξειδικεύεται κάθε φ ορά το

αίτημα του 30/900 σε διάφ ορες διαφορετικές επαγγελματικές κατηγορίες; Κ ι

ακόμα παραπάνω , όταν δουλεύουμε με ελαστικό ω ράριο, με ημερομίσθιο κ.λπ..

Υ πάρχειεκείτο ζήτημα του πώ ς εξειδικεύεταιτο 30/900, έτσιώ στε να μ πο

ρείνα διεκδικηθείσαν αίτημα. Μ έσα στη δουλειά καιαπό τον κόσμο της δου

λειάς, που θα κινητοποιηθείας το πούμε «συνδικαλιστικά». Έ χουμε κάποιον

π.χ. που δουλεύειστον τουρισμό πολλές ή λίγες ώ ρες ή με ημερομίσθιο. Π ώ ς

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 52/58

θα μεταφέρειστους συναδέλφους του το αίτημα του 30/900 με έναν χειρο

πιαστό τρόπο; Μ ήπω ς χρειάζεται, αν χρειάζεται, κάποια εξειδίκευση σε διά

φορες κατηγορίες επαγγελμάτω ν;

 —Α ν κατάλαβα καλά τιρω τάς, ας ποΰμε η δουλειά στο φροντιστήριο που έκα

να εγώ είναιδουλειά που δεν έχει40ω ρο (με βάση τη συλλογική σύμβαση που

ίσχυε καιπια δεν ισχύειείσαισε πλήρη απασχόληση άμ α είσαι 18 ώ ρες), αλ

λά εν πόση περιπτώ σειείναιόλοιω ρομίσθιοι με 3, 5 ή και25 ώ ρες. Τ υπικά

μπορείνα είναικάποιοιμε μισθό, αλλά ω ρομίσθια δουλεύειη φάση. Εγώ σκε

φτόμουν, κιόντω ς αυτό έκανα, ότι, συζητώ ντας με συναδέλφους εκεί, το 30/900

αυτό που βάζειείναι αύξηση του μισθού με ταυτόχρονη μείω ση του χρόνου

απασχόλησης. Π ροφ ανώ ς δε θα το πεις 30/900 εκείπου οισυνθήκες είναικά

τιάλλο, αλλά αυτό είναιένας κεντρικός μπούσουλας για να παλευτείαυτό και

να το συνεννοηθείς. Δ ηλαδή, δε νομίζω ότιχρειάζεται καν να το παίρνεις με

ποσοστά. Ν α πεις, δηλαδή, τόσο τοις εκατό πάνω ή τόσο τοις εκατό κάτω , γιατί έτσικιαλλιώ ς εκείπου είσαι, καιλίγο πάνω να πάρεις στο μισθό καιλίγο

κάτω στο χρόνο εργασ ίας, είναι προς αυτή την κατεύθυνση. Τ ο θέμα είναι η

συνειδητοποίηση και ο αγώ νας για τα αυτόνομα εργατικά συμφέροντα, από

’κει και πέρα δε νομίζω ότι η λογική του 30/900 λέει «30/900 και τίποτα

άλλο». Δ ηλαδή, σε δουλειές που απαιτούν μέτρα ασφάλειας, για παράδειγμα,

προφ ανώ ς είναι κομμάτιτω ν υποκειμένω ν που κάνουν αυτές τις δουλειές να

τα θέσουνε, δε λέειτο 30/900 «αυτό θα κάνουμε όλοικαιπαντού, 30/900 και

τίποτα άλλο».

 — Για να το συνεχίσω , λίγο: Εγώ συμμετέχω σε μια επιτροπή εργαζομένω ν

στον κλάδο που είμαι, σε πιτσαρίες, καιτο 30/900 έχειβοηθήσειγενικά πολύ

στην επιχειρηματολογία γι’ αυτό που λέτε «να σκεφτόμαστε σαν εργάτες». Εκεί,

λοιπόν, προσπαθούμε να βρούμε συγκεκριμένα ένα αίτημα να διεκδικήσου-

με. Α λλά το καθεστώ ς σ' αυτή τη δουλειά, που είναιfranchise 70 καταστήμα

τα, είναιότικάθε βδομάδα μας δίνουνε το πρόγραμμα καιείναιβάσειω ρώ ν.

Δ ηλαδή όποιος έχει40 ώ ρες είναι κάπω ς σαν «προνομιούχος», γιατίείμαστε

ω ρομίσθιοι- καιθες περισσότερες ώ ρες για να παίρνεις κάνα φ ράγκο να τη

βγάζεις. Ά μα εκείπας και πεις «30 ώρες», θα σου πούνε οισυνάδελφοι «φύγεαπό ’δώ». Επομένω ς, ναιμεν η γενική επιχειρηματολογία μας βοηθάειγια να

αναπτυχθείη εργατική συνείδηση, αλλά το συγκεκριμένο πρόταγμα 30/900 δε

βοηθάεικαθόλου εκεί.

 —Ν αι, σω στά, δε βοηθάει. Δ ηλαδή, δεν μπορείνα μπειέτσιοπουδήποτε, δεν

αντιστοιχείcopy-paste σε κάθε περίπτω ση. Ό πω ς εκείσε σας ή ας πούμε σε

δουλειές που έτσικιαλλιώ ς δεν υπάρχουν 40ω ρα γιατίείναι part-time.

 — Φ υσικά κιεμείς στις 30 ώ ρες δεν παίρνουμε 900 ευρώ , η όλη λογική του

   P   A   R   T  -   T   I   M

   E ,

    Ω    Ρ    Ο    Μ

    Ι    Σ    Θ    Ι    Ο    Ι ,  «

    Ε    Λ    Α    Σ    Τ    Ι    Κ    Ο    Ι

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 53/58

    Ο

    Ι 

    Ο

    Ι

    Κ

    Ο

    Δ

    Ο

    Μ

    Ο

    Ι

 

    Κ

    Α

    Ι 

    Τ

    Ο

 

   3

   5

    Ω

    Ρ

    Ο

 

    Τ

    Ο

 

   1

   9

   8

   0

πλάνου περίανατίμησης ισχύει 100%, αλλά σκέφτομαιπ.χ. ότιάμα το καλο-

σκεφτείς εμείς μπορείκαινα ’πρεπε να ζητάμε να μην παίρνειάλλα άτομα.

Γιατίό,τιπροσλήψ εις κάνειτις κάνειμε εντελώ ς αντιεργστική τακτική, για να

κόψ ειώ ρες στους παλιούς και επίσης τσαμ πουκά. Γιατίείναισα να σου λέει

«ορίστε ο καινούριος, θα μοιράζω τις ώ ρες όπω ς γουστάρω κιόποτε θέλω σε

διώ χνω κιόλας». Κ ιάντε μετά εσύ να διεκδικήσεις ακόμα καιτα αυτονόητα,

ένα σταθερό ω ράριο, έναν σταθερό μισθό, ένσημα... Α λλά κοίτα να δεις που

έχουμε φτάσει, να λέμε σαν εργαζόμενοι όχι σε νέες προσλήψ εις. Δ ηλαδή,

είμαστε «αντιεργατικοί»!

—Σ κ έ φ τ ο μ α ι τ ώ ρ α σ χ τ ικ ά μ’ αυτό, όχιγια να συζητηθείακριβώ ς, δεν είναι

της ώ ρας, αλλά μου ήρθε στο νου ότι σ’ αυτήν εδώ τη χώ ρα - υπό εντελώ ς

άλλες συνθήκες βέβα ια- υπάρχει μια εμπειρία που μπορείνα είναι χρήσιμη

σχετικά. Είναιαπό τους οικοδόμους, στα τέλη της δεκαετίας του ’80: Μ ε έναδυναμικό συνδικάτο, ενώ είχανε πάρα πολλούς διαφορετικούς εργοδότες,

δηλαδή δεν ήτανε αφεντικό μεγάλες κατασκευαστικές αλλά μικρά αφεντικά,

είχανε επιβάλειτο 35ω ρο καιόχιΣάββατο. Τ ο είχανε επιβάλει. Τ ο κάνανε. Κ αι

την ώ ρα της πληρω μής φ αντάζομαι ότιάμ α πήγαινε να τους κόψ ειγια τις 5

ώ ρες λιγότερες... ξέρω ’γώ , πέφτανε και μπουνιές, δεν ξέρω τι κάνανε. Θ έλω

να πω ότι το είχανε στην πράξη επιβάλει, το λιγότερη δουλειά για τα ίδια

λεφτά. Β έβαια, είχανε ένα συνδικάτο δυνατό που το στήριζε αυτό καιφ ρόντιζε

να το επιβάλλεικαιστα μέλη του, δηλαδή άμα κανείς πήγαινε να δουλέψ ειπα

ραπάνω ώ ρες τον τράβαγε απ’ το αφτί. Ό τι «ε! σχόλασες!». Τώ ρα, πότε καιπώ ςέπαψ ε αυτό να ισχύει... άλλο ζήτημα. Α υτό που θέλω εδώ να πω είναιότιναι

μεν το 30/900 μπορεί να μην ταιριάζει αυτούσιο σε διάφορες περιπτώ σεις

αυτή τη στιγμή, έχειόμω ς οΰτω ς ή άλλω ς μια γενική αξία, κιόχιμόνο από άπο

ψ η επιχειρημάτω ν. Κ ιαπό ’κείκαιπέρα θα μπορούσε, πράγματι, αλλά με την

προϋπόθεση γερής εργατικής οργάνω σης, όχιμε τα λόγια, για παράδειγμα σε

μια αλυσίδα καταστημάτω ν με τον ίδιο ιδιοκτήτη, συντονισμένα οιεργάτες να

«καθιερώ σουνε» τη δική τους νόρμα στον χρόνο εργασίας, να επιβάλουνε στην

πράξη τη μείω σή του. Δ ηλαδή υπάρχεικιαυτό... Η de facto μείω ση.

 —Π ρέπεινα παρατηρήσουμε εδώ πάντω ς ότιαυτό που ξεκινήσαμε να συζη

τάμε, οιιδιαιτερότητες του part-time ή/καιτου ω ρομίσθιου, είναικομμάτιόλης

αυτής της ιστορίας που θέσαμε καιστην εισήγηση, ότιαπ’ τη μια λίγες ώ ρες

εργασίας ή καθόλου κι απ’ την άλλη 12ω ρα. Ο πότε, αν το ερμηνεύσεις υπό

αυτό το πρίσμα μπορείς να δεις ένα κοινό συμφέρον. Ό χι ότιέτσιπετυχαίνεις

άμεσα κάτι, αλλά κιόταν μιλάς με συναδέλφους σε μια συγκεκριμένη δουλειά,

σίγουρα μπορείς να θέτεις καιτη σημασία πραγμάτω ν που είναι«έξω» απ’ τη

δουλειά. Σαν στήριξη τω ν πρω ταρχικώ ν επιχειρημάτω ν που αφορούν την

τάξη καιτην υποτίμηση της εργασίας συνολικά. Γιατί, εξάλλου, όπου κιαν

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 54/58

δουλεύεικάποιος κάθε στιγμή, έχειμια γενική αντίληψ η του τιπαίζει γενικά.

Δ ηλαδή αυτός που δουλεύειpart-tim e στην πιτσαρία μπορείνα ’χεισυγκάτοικο

ή αδελφ ό που δουλεύειμέχριτις 10 το βράδυ σε μια κω λοεταιρία. Ο πότε το

καταλα βαίνει κανείς αυτό, ότι η ατομική του φάση είναι κομ μάτι από ένα

γενικό παζλ. Κ αιτελικά έτσικαταλήγει. Δ ηλαδή, πώ ς να το πω , μ έσα σ ’ αυτές

τις συνθήκες, από τη μια ελαστικότητα καιαπό την άλλη φ ουλ (απλήρω τες)

υπερω ρίες, τελικά το «παλιό καλό» 8ω ρο θα είναι στατιστικά η πιο σπά νια

περίπτω ση .

 — Κ οιτάξτε, εκτός α πό τους αγώ νες σε συγκεκριμένες δουλειές υπάρχει κι

αυτή η δυνατότητα κοινού αγώ να ας το πούμε «έξω» απ’ τις δουλειές. Σ κέφτομαι

π.χ. αυτό που είχαμ ε κουβεντιάσ ειστην εκδήλω ση για την ανεργία: Α ς πού

με ότιοιάνεργοιείναι 1 εκατομμ ύριο. Ίσ ω ς ένα ποσ οστό από αυτούς να δου

λεύει μαύρα ή μ εροκά ματα όπου βρει. Ο ι άνεργοι δεν αντιστοιχούν σε ένα

χώ ρο εργασίας κιεπίσης δεν μπορούν να απεργήσουν. Δ εν μπορούν να διεκ-δικήσουν κάτι αρνούμενοι την εργασ ία τους απέναντι σε ένα συγκεκριμένο

εργοδότη. Α π’ την άλλη μεριά, είναιπάρα πολλοί. Α ν το 5% τω ν ανέργω ν, που

μοιάζειασήμ αντο ποσοστό αλλά είναι50.000 άνθρω ποι, αναλά μβαναν το ζή

τημα της μείω σης του χρόνου εργασ ίας σε 30 ώ ρες, όχι ντε και καλά με 900

ευρώ αλλά ας πούμε με το βασικό που ισχύει σήμ ερα. Α υτοίοι 50 χιλιάδες,

ω ς υλική δύναμη στους δρόμους αυτής της πόλης που ζητάειαυτό το πρ άγ

μα (άνεργοι είναι, μπορούν να διαδηλώ νουν και κάθε βδομάδα!), είναι μία

δύναμ η ασύλληπτη στο πώ ς μ πορεί να επηρεάσ ει κι άλλους άνεργους και

εργαζόμενους. Ε ννοώ ότι η διεκδίκη ση αυτού του πρά γματος δεν είναι υποχρεω τικό, αν και καλό θα ήταν, να π εράσ ει σε πρώ το χρόνο από τις συγκε

κριμένες σχέσεις εργάτη με εργοδότη. Ε πειδή είναιγενικό ζήτημ α κιέχειπρο

εκτάσεις σε όλους (part time κ.τλ.) μ πορεί να διεκδικηθεί σε πρώ το χρόνο

«έξω». Κ αιτο πα ρά δειγμα είναι οι άνεργοι. Τ ο 5% είναι μικρότερο ποσοστό

κιαπό αυτό τω ν αριστερώ ν ανέργω ν, που μ πορεί να είναιένα 20%. Γ ιατίόμω ς

δεν;;; Κ άτι πρέπει να κάνειτο 30/900 ή κά ποιοι άλλοι; Τ ο 30/900 μ οιράζει

τακτικά στους Ο Α ΕΔ . Π ρέπει να κά νει κάτιάλλο που δεν το έχουμε σκεφτεί;

Γ ιατί λείπει αυτό, που αν συνέβαινε θα τρίβαμ ε τα μάτια μας, εμ είς για

καλό και τα αφ εντικά για κακό.

— Ν α τ η ν π ά τ ώ ρ α κ ά π ο υ ά λ λ ο υ τ η σ υ ζ ή τ η σ η : Α φήστε τους εργάτες, αν

κάναμ ε την ερώ τησ η για το 30/900 στους μικρομ εσαίους, αυτούς που έχουνε

μικρά μαγαζιά, τι θα λέγανε;

 — Θ α λέγανε «ναιγια όλους τους υπόλοιπους - εκτός από μένα».

 —Α υτό τισημαίνει; 'Ο τιενώ ουσιαστικά προλεταριοποιείται, έχειτην πα ρα-

    Κ

    Ο

    Ι

    Ν

    Ο

    Σ

 

    Α

    Γ

    Ω

    Ν

    Α

    Σ

 

  «    Ε

    Ξ

    Ω

  »

 

    Α

    Π

    Ο

 

    Τ

    Ι

    Σ

 

    Δ

    Ο

    Υ

    Λ    Ε

    Ι

    Ε

    Σ

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 55/58

    Μ

    I

    Κ

    Ρ

    Ο

    Μ

    Α

    Γ

    Α

    Ζ

    Α

    Τ

    Ο

    Ρ

    Ε

    Σμύθα ότιθα γίνεικαπιταλιστής. Γιατί, εντάξει, αν πας στους μεγάλους, π.χ.

στους εφοπλιστές, θα σου πούνε όχι, δεν μας συμφέρει. Α λλά αν πας καιστους

μικρομεσαίους, που κλείνουνε κάθε μέρα, καιτους πεις «ρε άνθρω πε, ο κό

σμος δεν μπορείνα αγορά σει, για να σ υνεχίσεινα υπάρχειτο μίνιμάρκετ το

δικό σου πρέπεινα έχουν χρήματα για να αγοράζουν», θ α σου πειόχι. Είναι

τρομερό, έτσι; Γιατί, ενώ θα γίνει προλετάριος, έχει την παραμυθα ότι θα

γίνεικαπιταλιστής.

 —Δ εν είναι παραμυθα, είναι κοινω νική θέση.

 —Ν αι, είναιαυτό που είπαμε καιπριν. 'Ο τιαπό την δεκαετία του 70, ουσια

στικά τα αφεντικά νικήσανε ιδεολογικά. 'Ο τικαπιταλισμός είναι πω ς υπάρχει

η περίπτω ση να γίνεις κιεσύ... μεγάλος.

 —Εν τούτοις το πρόβλημα του 30/900, ή οποιουδήποτε παρόμοιου εγχειρή ματος, δεν είναι να πείσει αυτούς. Α ς μην τους πείσει, δεν πειράζει... Εγώ

νομίζω ότιαυτός, ο μικροαστός με το λουλουδάδικο, το σ ουβλατζίδικο κ.λπ.,

σω στά λέειόχι. Μ ε την έννοια ότι, όταν λέειόχι, η σειρά που βάζειτα συμ-

φέροντά του είναιπρώ τα το άμεσο - ότι«δηλαδή τι; εγώ τώ ρα θα τους δώ σω

αύξηση;»- καιαπαντάειμε βάση αυτό. Κ αταλαβαίνεις τιθέλω να πω .

 — Ν αι, αλλά εγώ λέω ότιλάθος απα ντάειέτσι, γιατίυπάρχεικαιτο πιο έμ

μεσο συμφ έρον, η αύξηση της κατανάλω σης κ.λπ.. 'Ο τιδεν βλέπειλίγο πιο

μπροστά.

 —Ν αι, βλέπεικοντόφθαλμα, αλλά γι’ αυτό είναικαιμικροαστός. Ν α βλέπουνε

στο βάθος είναι υποτίθεταιη δουλειά τω ν αστώ ν, έτσι; Τ ο ζήτημα είναιο μι

σθω τός ο μικροαστικοποιημένος που λέγαμε πριν, ο οποίος στο κάτω κάτω της

γραφ ής δεν έχει κανέναν υπάλληλο να πρέπει να του δώ σει αύξηση, γιατί

λέειόχι. Γιατίαν αυτός, ο μισθω τός, πειναι, θα μπουν τα πράγματα σε μια

άλλη σειρά. Α μα λέεικιαυτός όχιείναιτο ζήτημα. Κ αιμάλιστα το επιχείρημα

είναι «που θα τα βρούνε», πού θα τα βρει το αφεντικό. Λ ες και γίναμε

λογιστές τους καιξέρουμε στ’ αλήθεια τιπεριουσία έχουνε (σε ακίνητα, σε κα

ταθέσεις...) την ίδια ώ ρα που βάζουνε λουκέτο. Κ αιτο κλείνειο άλλος καιλες

«βρε τον καημένο!», είναι σα να λέμε μια συγκινητική φιγούρα. Δ εν ξέρουμε

όμω ς τιέχει, τιέχειγράψ ειστα παιδάκια του. Λ οιπόν, το «πού θα τα βρούνε»

έχειγίνειάμα κουβεντιάζεις παραέξω σαν το «η γη είναιτο κέντρο του κόσμου,

δε βλέπεις τον ήλιο που κουνιέταιγύρω της;». Κ αιτο λέειο άλλος, ο οποίος

απολύεται, αύριο απολύεταια ς πούμε! Α ντιλαμβάνεταιλοιπόν τη δική του τη

θέση μέσα από τη θέση του αλλουνού. Κ αι μάλιστα με στρεβλό τρόπο, γιατί

δεν ξέρειτι περιουσία έχειαυτός. Ε γώ έτσι κιαλλιώ ς δε θυμ άμαι ποτέ αφ ε

ντικό να λέει«έχω». Π άντα «δε βγαίνω» λέγανε, καιστις καλές εποχές, τότε που

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 56/58

είχαν. Δ εν πήγαινες ποτέ να ζητήσεις αύξηση καινα σου λένε «έλα ρε συ, για-

τίδεν το ’λεγες τόσο καιρό;». Σου ’λεγε πάντα «δε βγαίνω», θέλω να πω πω ς

όταν ο εργάτης έχειφτάσεινα έχειαφ ομοιώ σειτη λογική του αφ εντικού του,

προφ ανώ ς έχειπροηγηθείκαιμ ια συνειδησιακή διεργασία, είτε επειδή θέλει

να γίνεισαν αυτόν είτε επειδή νομίζειότιείναιήδη σαν κιαυτόν (!), ασχέτω ς

αν το 'φ ερε η κακιά η τύχη να δουλεύειτώ ρα μισθω τός. Κ αιδεν μπορεί, ας

πούμε, να κάνειτο απλό: Ν α αδιαφ ορήσειγια το πού θα τα βρει, να πει«ας

κόψ ειτον λαιμό του». Ό πω ς αδιαφ ορείκαιτο αφ εντικό του που δεν τον πλη-

ρώ νειγια το πώ ς ζειαπλήρω τος. Ή όταν λένε «μισθός 250, 300 ευρώ», τι; Τ ους

νοιάζειαυτούς πώ ς θα ζήσεις εσύ; Ό χι. Ε, ανταπόδοση...

 —Κ αλό επιχείρημα σχετικά με το «πού θα τα βρούνε» είναιαυτό που έχετε

ξαναπεί, ότιαφ ού το αφ εντικό όταν έχεικέρδη δεν τα μοιράζεται μαζίσου,

γιατίνα μοιραστείς εσύ τώ ρα τη χασούρα του; Α υτό εγώ έχω διαπιστώ σειότι

λειτουργεί κάπω ς σαν επιχείρημα, δηλαδή κάπω ς στροφ άρει ο άλλος ότι

«όντω ς, όταν έβγαζε δε μου ’δώ σε αύξηση». Α λλά βέβαια εντάξει, ξέρω γώ ...

μετά συνήθω ς πάλιτα ίδια!

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 57/58

Έ

ν 

πα

 

ρόμου 

ς

υνέ

ε

σης 

   3   0   /

   9   0   0   0

Τ ε ύ χ ο ς 2. Σ ε π έ μ β ρ η ς Ί 2 Τ ε ύ χ ο ς 5. Μ ά ρ ιο ς Ί 3

Τ ε ύ χ ο ς 3. Ν ο έ μ β ρ η ς Ί 2

8/19/2019 30-900 - ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΡΩΤΑ

http://slidepdf.com/reader/full/30-900- 58/58

ϊ »

ΕΡ III

EHII1N ME TUI TEXMMlU,MU Η ΤΜ Κ ιιΙί/'Ή ΚΑΙ ΠΙ

 ΑΤΙ Μ̂ΕΝΕΣ ΙΥΜΤΟΓΊΤΕΣ MU.ΕΜΥΜ ΠΙΕΙ HUE UPtrOridTEEDI

i t  m m *

EPFJVHILir M I O T IE 4 0 E H £ 3 0 V E X H M E U O H A A A

των συγκεντρώσεων - συζητήσεων ποι· οργανώθηκαν 

στις 14 Γενάρη και 11 Φλεβάρη 

Π Α Ν Ι Η Φ Α Γ Ο Θ Ο Υ Ε  

Ε Τ Α Π Α Σ . .

 Αυτή η μπροσούρα 

είναι οι γραπτές εισηγήσεις