=ι=~

><§

~>ι

~

9==

~~

ρ..>ι~

v.:ιg~

Ξ~~-

Οι:ι.0'\

~~~

...•~~

~\J'

~

>~~==

~6

X..~

9ι:ι.~~

ι.8~.~

..-.

~oι--:Ξ

=ι=~

::ι:: Ζ-

~-.%

ρ......;

e...Ζ9

~~~

~~

<f-o<:

~~

~

-Ζ

~~~

~~-

~~

~~

==~::,ι:

=ι=

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Χ 'Έκδοσις 1993Β' 'Έκδοσις,1997Γ' 'Έκδοσις 1998

© 1998 'Ιερά Μονή 'Οσίο\) ΓΡηΥορίο\)630 87 'Άγιον 'Όρος

ISBN 960-7553-04-7

ΠΡΟΛ.ΟΓΟΣ

Τά νοήματα τού Εύαγγελικού λόγου εΙναιέν Άγίφ Πνεύματι διατυπωμένα, γι' αύτό καίεχουν διαχρονική άξία καί αίώνιο προοπτική.

Κάθε διδασκαλία, παρα60λή, διήγησις, πε-ριγραφή, κάθε λέξις, κάθε "κεραία" πού περιέ-χεται στό Εύαγγέλιο τού Χριστού εχει μέγιστο6άθος καί σημασία. Δέν έξαντλούνται μόνο σέμία έπιφανειακή έρμηνεία πού τά ίδικά μαςπτωχά πνευματικά μέτρα μπορούν νά συλλά-60υν.

Αύτά ίσχύουν καί γιά τήν θεοπαράδοτηπροσευχή, τό γνωστό μας "Πάτερ ήμών", τήνόποία ό ίδιος ό Κύριος παρέδωσε στήν Έκ-κλησία Του ώς παράδειγμα προσευχής γιά 0-λους μας.

Οϊ 'Άγιοι Πατέρες μας έ6ίωσαν τό Εύ-αγγέλιο τού Χριστού. Έτήρησαν τίς αγιες έν-τολές Του. Ή ζωή τους, ό λόγος τους, εγι νανπροέκτασις τού Εύαγγελίου καί ή έν ΠνεύματιΘεού έμπειρία τους πλουτίζει τήν άγία Παρά-δοσι της Έκκλησίας. Φανερώνουν τό μέγα 6ά-θος τών σωτηρίων λόγων τού Δεσπότου Χρι-στού καί άποδεικνύουν ΟΤΙ οί έντολές Του 'Όα-ρείαι ούκ είσι" άλλά μπορούν νά τίς έφαρμό-ζουν οίΧριστιανοί κάθε έποχής, έλέγχοντας ετ-σι τήν όλιγοπιστία, άμέλεια καί φυγοπονία μας.

8 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

'Έχοντας τούς παλαιούς καί νέους ΆγίουςΠατέρας ώς έρμηνευτάς της Κυριακής Προσευ-χής ερευνούμε καί ψηλαφούμε τό σάθος τηςαναπέμποντάς την πρός τόν Κύριο.

Ίκετεύουμε τόν Σωτηρα Χριστό νά δίδη καίσέ μας, τούς συγχρόνους Χριστιανούς, τήν Χά-ρι Του, ώστε ή εν Χριστφ ζωή μας νά θεμελιού-ται στήν προσευχή -ώς κοινωνία μετά τοϋ ζών-τος Θεού. Άλλά καί αντιστρόφως ή προσευχήμας νά εΙναι εκφρασις τής ζωντανής παρουσί-ας τού Θεού στήν ζωή μας καί νά πηγάζη απ'αύτήν. Μέ άλλα λόγια, προσευχή νά εΙναι ή ί·δια ή ζωή μας, ή όποία πάλι θά σαθαίνη καί θάεμπνέη καί τούς λόγους πού θά απευθύνουμεστόν <Άγιο Θεό.

Μάρτιος 1997

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ<*)

9

Ή άγία Όρθόδοξος πίστις μας δέν είναι μίααπό τίς ιδεολογίες η τίς φιλοσοφίες η ακόμηκαί τίς θρησκείες τού κόσμου αυτού.

Ό Θεός των Όρθοδόξων δέν είναι ό θεός τωνφιλοσόφων, δηλαδή μία ιδέα η μία ύψίστη α-πρόσωπη αρχή η μία θρησκευτική αξία, στήνόποία αναγόμαστε αρχίζοντας από τίς κατώ-τερες αξίες.

Οί Όρθόδοξοι πιστεύουμε σέ Θεό προσωπι-κό, τόν Πατέρα, τόν γίό καί τό 'Άγιον Πνεύμα.Αυτός ό Τριαδικός Θεός αποκαλύπτει τόν έαυ-τό Του σέ μας διά τού δευτέρου προσώπου Του,τού Κυρίου μας 'Ιησού Χριστού.

Ό 'Ιησούς Χριστός σαρκώνεται, κηρύσσειτό Ευαγγέλιο, θαυματουργεί, σταυρώνεται, α-νίσταται εκ των νεκρων, αναλαμβάνεται στούςουρανούς καί αποστέλλει τόν Παράκλητο, γιάνά μας ένώση μέ τόν Θεό Πατέρα καί νά απο-καταστήση τήν διαταραχθείσα σχέσι μαζί Του.Νά μας φέρη σέ προσωπική συνάντησι, κοινω-νία καί ενωσι μέ τόν Θεό.

Άφού ό Θεός είναι προσωπικός, δέν μπο-

<*) 'Ομιλία έκφωνηθείσα κατά τήν Β' Κυριακήν των Νη-στειων τοϋ 1990 είς τόν 'Ιερόν Ναόν τοϋ Άγίου Δημητρί-ου Θεσσαλονίκης.

10 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ρούμε νά τόν γνωρίσουμε έξω άπό τήν άγαπη-τική μαζί Του σχέσι πού καλλιεργεί ή προσευ-χή. "Αν ό Θεός ήταν ίδέα, θά μπορούσαμε νάτόν γνωρίσουμε μέ λογικές άποδείξεις. Προσεύ-χου καί άγάπα τόν Θεό γιά νά τόν γνωρίσης,μπορούμε νά πούμε σέ κάποιον πού ψάχνει γιάτόν Θεό.

Διά της προσευχής ό άπρόσιτος Θεός γίνε-ται σέ μας προσιτός. ·0 άγνωστος .Θεός γίνεταιγνωστός. ·0 ξένος Θεός γίνεται οίκείος καί φί-λος.

Αύτόν τόν δρόμο μας ύπέδειξε ό θεάνθρωποςΚύριός μας. ·0 Κύριος Ίησούς Χριστός προσ-ευχόταν συχνά "ήμίν ύπολιμπάνων ύπογραμ-μόν, ίνα έπακολουθήσωμεν τοίς ίχνεσιν αύτού".

Μας δίδαξε άκόμη δτι πρέπει νά προσευχώ-μεθα μέ ταπείνωσι, άμνησικακία, ύπομονή. Μαςάφησε δέ καί τύπον, ύπόδειγμα προσευχής τήνγνωστή σέ δλους τούς χριστιανούς "ΚυριακήΠροσευχή", τό "Πάτερ ήμών".

·Η άξία της προσευχής αύτης είναι άνθρω-πίνως άνεκτίμητος:

Πρώτον, διότι είναι θεοπαράδοτος.Δεύτερον, διότι μέ αύτήν προσευχή θηκαν

καί άγιάσθηκαν ή Παναγία μας, οί άγιοι Άπό-στολοι, οί άγιοι Μάρτυρες, οί δσιοι Πατέρες, οίεύσεοείς χριστιανοί δλων τών αίώνων.

Τρίτον, διότι συνοψίζει δλο τό Εύαγγέλιο καίδλα τά δόγματα της Πίστεώς μας.

Κατά τόν άγιο Μάξιμο: "·Η προσευχή αύτήπεριέχει αίτηση δλων δσα προξένησε μέ τήν κέ-

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 11

νωσή Του κατά τήν σάρκωση ό Λόγος τού Θε-ού, καί διδάσκει νά έπιδιώκουμε έκείνα τά άγα-θά, τά όποία μόνον ό Θεός καί Πατέρας, μέσωτης φυσικης μεσιτείας τού γίού, χορηγεί άλη-θινά μέ τό 'Άγιο Πνεύμα". Είναι δέ τά δώρααύτά έπτά: "Θεολογία, υίοθεσία διά της Χάρι-τος, ίσοτιμία πρός τούς άγγέλους, μετοχή στήναίώνιο ζωή, άποκατάστασις της φύσεως πούστρέφεται άπαθώς στόν έαυτό της, κατάλυσις

_, _ e , , ι _

του νομου της αμαρτιας, και καταργησις τηςτυραννίας τού πονηρού πού κυριάρχησε πάνωμας μέ άπάτη" ('Ερμηνεία στό "Πάτερ ήμών",Φιλοκαλία, εκδ. "Περι6όλι της Παναγίας",τόμο20ς, σελ. 253).

Είναι ή κατ' έξοχήν προσευχή της Έκκλη-σίας. Στίς άκολουθίες τού ήμερονυκτίου άπαγ-γέλλεται 16 φορές, κατά δέ τήν Μεγ. Τεσσαρα-κοστή 22 φορές.

Είναι άκόμη τρόπον τινά καί μία σύνοψιςτης θείας Λειτουργίας.

Γι' αύτό έθεώρησα σκόπιμο στήν άποψινήμου όμιλία νά σας καλέσω νά έμ6αθύνωμε καίέντρυΦήσωμε στά θεία καί σωτήρια νοήματάτης, μέ χειραγωγούς τούς άγίους Πατέρας μας,ωστε νά τήν προσευχώμεθα μέ περισσότερο πό-θο καί έπίγνωσι.

12 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Πάτερ.

<ΗΚυριακή προσευχή αρχίζει μέ αυτή τήν ε-πίκλησι. Μας διδάσκει ό Κύριος νά όνομάζου-με τόν Θεό Πατέρα.

Πατέρα, γιατί είναι ό δημιουργός καί πλά-στης μας. <ο χορηγός τού είναι, της ζωης.

Πατέρα, γιατί γιά μας τούς χριστιανούς εί-ναι καί ό χορηγός τού εiί είναι, της υίοθεσίας,τήν όποία μας εχάρισε διά τού 'Ιησού Χριστού.Πρό Χριστού, λόγφ της αποστασίας μας απότόν ουράνιο Πατέρα μας, είμεθα σχι μόνο χωρι-σμένοι από αυτόν, αλλά καί εχθροί Του. <ο κα-τά φύσιν Υίός τού Θεού Πατρός μέ τήν εναν-θρώπησί του καί τόν σταυρικό Του θάνατο μαςσυμφιλίωσε μέ τόν Θεό Πατέρα καί μας εκανεκατά χάριν παιδιά Του. Τήν χάρι της υίοθεσίαςελάοαμε μέ τό αγιο Βάπτισμα. 'Έτσι εγίναμεκαί αδελφοί τού Χριστού, πού είναι ό πρωτότο-κος εν πολλοίς αδελφοίς.

Είναι λοιπόν Πατέρας, γιατί μας δίδει τήνζωή' καί σχι μόνο τήν ζωή, αλλά εν Χριστφ τήνζωή Του.

Καί σπως παρατηρεί ό αγιος 'Ιωάννης όΧρυσόστομος: "<ο γάρ Πατέρα ειπών τόν Θε-όν, καί άμαρτη μάτων άφεσι ν καί κολάσεως α-ναίρεσιν καί υίοθεσίαν καί κληρονομίαν καίαδελφότητα τήν πρός τόν Μονογενή καί Πνεύ-ματος χορηγίαν, διά της μιας ταύτης ώμολό-γησε προσηγορίας" «Υπόμνημα εις τό κατάΜατθαίον, όμιλο19, Ε.Π.Ε., τόμο90ς, σελ. 668).

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 13

Προσφωνουντες τόν πανάγιον Θεόν καίπαντοδύναμον Δημιουργόν του παντός "Πατέ-ρα", όμολογουμε όσα έκανε γιά μας τά ανάξιαπαιδιά Του, καί μάλιστα διά του Κυρίου μαςΊη-σου Χριστου εν Άγίφ Πνεύματι. 'Έτσι ή επίκλη-σις "Πάτερ" μας ανάγει στό τριαδικό του Θεου.

Γράφει ό άγιος Μάξιμος ό Όμολογητής:"Πρεπόντως ό Κύριος διδάσκει αμέσως ν' αρ-χίσουν (οί προσευχόμενοι) από τήν θεολογία'επίσης είσάγει τά όντα, Αυτός πού είναι κατάτήν ουσία αίτιος των όντων. Γιατί τά λόγια τηςπροσευχης περιέχουν φανέρωση του Πατέρακαί του ονόματος του Πατέρα, καί της σασιλεί-ας του Πατέρα, γιά νά μάθομε ευθύς εξ αρχηςνά σεσόμαστε τήν εν Μονάδι Τριάδα καί νά τήνπροσκυνουμε. Έπειδή όνομα του Θεου καί Πα-τέρα, μέ ουσιώδη ύπόσταση, είναι ό Μονογε-νής γίός. Καί σασιλεία του Θεου καί Πατέρα,μέ ουσιώδη ύπόσταση, είναι τό" Αγιο Πνευμα"(ένθ' άνωτ., σελ. 256).

Ή απειρη αγάπη καί φιλανθρωπία Του μαςεπιτρέπει καί προτρέπει νά τόν ονομάζουμε πα-τέρα μας.

Ίλιγγια ό νους του ευσεσους ανθρώπου."Ποιός θά μου δώση πτέρυγας ώσεί-περιστε-

ρας κατά τό ψαλμικό, γράφει ό άγιος ΓρηγόριοςΝύσσης, γιά νά μπορέσω νά ύψωθω επάνω απόόλα τά αίσθητά, τά αλλοιούμενα καί μετασαλ-λόμενα, στόν •Αμετάσλητο καί •Αναλλοίωτο καίμέ κατάστασι tij; ψυχης άτρεπτη καί ακλινfj νάΤόν οίκειωθω πρωτα μέ τήν προαίρεσί μου καί

14 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

έπειτα νά Τόν έπικαλεσθώ μέτήν πολύ οικεία έ-πίκλησι καί νά ειπώ: 'Πατέρα'. Τί ψυχή πρέπεινά έχη αύτός πού ετσι θά όμιλήση στόν Θεό; Πό-ση παρρησία; Ποιά συνείδησι;" (Εις τήν Προσ-ευχή ν, Λόγος 20ς, Ε.Π.Ε. τόμο80ς, σελ. 43).

Μεγάλο καί άνεκτίμητο τό δώρο. 'Όσες φο-ρές θελήσουμε, μπορούμε νά άπευθυνθούμε στόνΘεό καί νά τόν όνομάσουμε Πατέρα μας.

Καί άκόμη, σταν ό χριστιανός άξιωθfj καίλά6η αισθητώς τήν Χάρι τού Άγίου Πνεύμα-

. τος, τότε καί αισθάνεται καρδιακά τήν πατρό-τητα τού Θεού καί τήν υίότητα τήν ιδική του.Αισθάνεται υίική καί τρυφερή άγάπη πρός τόνΘεό Πατέρα. Αισθάνεται ώς φιλοπάτωρ υίόςφιλοστόργου Πατρός.

Τό ίδιο τό "Αγιο Πνεύμα κράζει στήν καρ-διά μας ά66α ό Πατήρ, δηλαδή Πατερούλη,Πατερούλη, δημιουργώντας αύτή τήν τρυφερήάγάπη πρός τόν Θεό. ""Ότι δέ έστέ υίοί, έξαπέ-στειλεν ό Θεός τό Πνεύμα τού υίού αύτού ειςτάς καρδίας ύμών, κραζον· ά66α ό πατήρ".

Κατ' εικόνα τού ούρανίου Πατρός μπορούμεκαί έμείς οί ανθρωποι νά γινώμεθα άληθινοίπατέρες, πνευματικοί ή σαρκικοί. Ό άγιος Γρη-γόριος ό Παλαμας διδάσκει στι δέν όνομάζου-με τόν Θεόν Πατέρα κατ' άναλογίαν των άν-θρώπων πατέρων, άλλά τούς άνθρώπους πατέ-ρας κατ' εικόνα τού Θεού Πατρός, "έξ ου, κατάτόν μέγαν Παύλον, πασα πατριά έν ούρανοίςκαί έπί γης όνομάζεται" (Λόγος 20ς κατά Γρη-γορα, παρ. 69).

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 15

"Αν οί έπίγειοι πατέρες άντανακλΟ'Ον τήνχάρι καί τήν εύλογία τού ούρανίου Πατρός, τό-τε εΙναι καί άλη θινοί πατέρες. Χωρίς αύτή τήνχάρι δέν είναι άληθινοί καί γνήσιοι πατέρεςκαί δέν μπορούν νά προσφέρουν κάτι ούσιαστι-κό στά παιδιά τους. 'Όταν οί άνθρωποι άπομα-κρύνωνται άπό τόν ούράνιο Πατέρα, δέν μπο-ρούν νά γίνουν γνήσιοι καί σωστοί πατέρες.

Πόσοι άνθρωποι δέν ύποφέρουν σήμεραγιατί δέν γνώρισαν ενα άληθινό καί στοργικόπατέρα;

"Ετερόδοξος χριστιανός, πού προσήλθε στήν'Ορθοδοξία, εΙπε ότι έγινε όρθόδοξος γιατί μό-νο στήν 'Ορθοδοξία ορηκε πνευματικούς πα-τέρας, χάρισμα πού χάθηκε στόν δυτικό χριστι-ανισμό.

Θυμούμαι τήν περίπτωση τού Ρουμάνουσυγγραφέως Βιργκίλ Γκεωργκίου πού, όπως ά-ναφέρει ό ίδιος, στό πρόσωπο τού πτωχού άλλάάγίου ίερέως πατέρα του εΙδε τό πρόσωπο τούΘεού. Αύτό τό όραμα δέν τόν άφησε ποτέ νά ά-πομακρυνθη άπό τόν Θεό στό διάστημα της πο-λυκυμάντου ζωης του.

Προσφωνώντας τόν Θεό, Πατέρα, άναγνω-ρίζουμε τήν πατρική Του πρόνοια γιά μας. Δένείμαστε όρφανοί. Δέν ορισκόμαστε στήν ζωήγιατί έτσι τό θέλει κάποια τύχη 11 τυφλή είμαρ-μένη. Είμαστε πλάσματα της άγάπης Του καίορισκόμαστε συνεχώς κάτω άπό τήν πατρικήΤου παρακολούθησι καί φροντίδα. Άκόμη καίπίσω άπό τίς δοκιμασίες της ζωης ορίσκεται ή

16 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

παιδαγωγούσα καί θεραπεύου σα αγάπη Του.Τήν πατρική αγάπη τού Θεού μας ύπενθυ-

μίζει ό άγιος Κοσμας ό Αίτωλός: "Καί πρώτονεχομεν χρέος νά αγαπούμεν τόν Θεόν μας, διατίμας έχάρισε τόσην γην μεγάλην, εύρύχωρον, έ-δώ πρόσκαιρα νά κατοικούμεν, τόσες χιλιάδες -μυριάδες χόρτα, φυτά, 6ρύσες, ποταμούς, πη-γάδια, θάλασσα, ψάρια, αέρα, ήμέρα, νύκτα,φωτιά, ούρανόν, άστρα, ηλιον, φεγγάρι. 'Όλααύτά διά ποίον τά εκαμε; διά τ- έμας. Τί μαςέχρεωστούσε; τίποτε. 'Όλα χάρισμα. Μας εκα-μεν ανθρώπους καί δέν μας εκαμε ζώα, μας ε-καμεν εύσε6είς καί όρθοδόξους χριστιανούςκαί όχι ασε6είς καί αίρετικούς. Καί μέ δλον ό-πού άμαρτάνομεν χιλιάδες φορές τήν ωραν, μαςεύσπλαχνίζεται ώσάν πατέρας καί δέν μας θα-νατώνει νά μας 6άλη είς τήν Κόλασι ν, αλλά α-καρτερεί τήν μετάνοιάν μας μέτάς αγκάλας τουανοικτάς, πότε νά μετανοήσωμεν, νά παύσωμεναπό τά κακά καί νά κάνωμεν τά καλά, νά έξο-μολογηθούμεν, νά διορθωθούμεν, νά μας αγκα-λιάση, νά μας φιλήση, νά μας 6άλη είς τόν Πα-ράδεισον νά χαιρώμασθε πάντοτε. Τώρα τέ-τοιον γλυκύτατον Θεόν καί τέτοιον γλυκύτατοναύθέντην καί δεσπότη ν δέν πρέπει καί έμείς νάτόν αγαπούμεν καί, άν τύχη ανάγκη, νά χύσω-μεν καί τό αΙμα μας χιλιάδες φορές διάτήν α-γάπην του, καθώς τό εχυσεν καί έκείνος διά τήναγάπην μας;" (Κοσμα τού Αίτωλού Διδαχές, Ί.Μενούνου, Άθήνα 1979, σελ. 121).

Συναίσθη μα λοιπόν ασφαλείας, πού διώχνει

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 17

κάθε άνασφάλεια καί άγχος, πηγάζει από τήνεν πίστει επίκλη σι τού Θεού ώς Πατέρα μας.

Μεγάλη ή τιμή νά ονομάζουμε τόν Θεό Πα-τέρα μας, αλλά καί μεγάλη ή ευθύνη πού προ-κύπτει γιά μας, πού πρέπει νά ζούμε ζωή αντά-ξια τοϋ ουράνιου Πατέρα μας. "Ας θυμηθούμετούς λόγους τού Κυρίου μας: "Γίνεσθε oiiv οι-κτίρμονες καθώς καί ό Πατήρ ύμων οικτίρμωνεστί" (Λουκ. 6,36). "'Έσεσθε oiiv ύμείς τέλειοι,ώσπερ ό Πατήρ ύμων ό εν τοίς ουρανοίς τέλειόςεστιν" (Ματθ. 5,48).

Γράφει σχετικά ό άγιος Νικόδημος ό Άγιο-ρείτης: "Διά τούτο ό Κύριος μας παραγγέλει τίλογης νά προσευχώμεθα πρός τόν κατά χάρινΠατέρα μας, διά νά φυλαττώμεθα πάντοτε ύπο-κάτω εις τήν χάριν της υίοθεσίας εως τέλουςεις τό νά είμεθα δηλαδή τέκνα Θεού δχι μόνονκατά τήν αναγέννησιν καί τό 6άπτισμα, αλλάκαί κατά τήν εργασίαν καί πραξιν. Έπειδή ε-κείνος όπού δέν κάμνει εργα πνευματικά άξιατης άνωθεν αναγεννήσεως, αλλά σατανικά, ότοιούτος δέν είναι άξιος νά ονομάζΎ,]Πατέρατόν Θεόν, αλλά τόν εναντίον Διά60λον κατάτόν λόγον τού Κυρίου μας: «Υμείς εκ τού πα-τρός τού Δια6όλου εστέ, καί τάς επιθυμίας τούπατρός ύμων θέλετε ποιείν' (Ίωάν. 8, 44)· η-γουν, εσείς είσθε γεννημένοι κατά τήν κακίαναπό τόν πατέρα σας τόν Διά60λον, καί τάς κα-κάς επιθυμίας τού πατρός σας αγαπατε νά κά-μνετε. Μας προστάζει δέ νά τόν ονομάζωμενΠατέρα μας, ενα μέν, διά νά μας πληροφορήσΎ,]

18 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΠΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

πώς εγεννή θημεν κατά άλήθειαν τέκνα Θεού μέτήν άναγέννησιν τού θείου Βαπτίσματος &λλοδέ, οτι πρέπει νά φυλάττωμεν καί τά σημάδια,ήγουν τάς άρετάς τού Πατρός μας, εντρεπόμε-νοι τρόπον τινά τήν συγγένειαν όπού εχομεν μέαυτόν" (Περί συνεχούς Μεταλήψεως, •Αθήναι1887, σελ. 24).

Ήμων.

Είναι χαρακτηριστικό ΟΤΙ ό Κύριος μας δι-δάσκει νά προσφωνούμε τόν Θεό σχι μόνο Πα-τέρα, άλλά Πάτερ ήμων. Πατέρα μας. »Οχι Πα-τέρα μου. »Ετσι μας άποτρέπει άπό μιά εγωιστι-κή σχέσι μέ τόν Θεό. "Υπάρχει ό Θεός καί εμείς,σχι ό Θεός καί εγώ. 'Έτσι ή καρδιά μας άνοίγειγιά ολους τούς συνανθρώπους μας πού είναι,λόγφ της κοινής καταγωγης μας άπό τόν ΘεόΠατέρα, κατά φύσι ν άδελφοί μας. Καί πρός 0-λους τούς όρθοδόξους χριστιανούς πού, λόγφτης κοινής πίστεώς μας καί κοινής γεννήσεώςμας άπό τήν ίδια πνευματική κοιλία" τη ς Έκ-κλησίας, τήν άγία κολυμοήθρα, είναι επιπλέονκαί κατά χάριν καί κατά πνεύμα άδελφοί μας.

πως μπορείς νά εχης τόν Θεό Πατέρα χωρίςνά δέχεσαι τούς συνανθρώπους σου καί μάλι-στα τούς όμοπίστους σου ώς άδελφούς;

"Μας διδάσκει ό Κύριος, γράφει ό αγιος 'Ι-ωάννης ό Χρυσόστομος, νά προσευχώμεθα γιάολους, νά άναφέρουμε τίς δεήσεις γιά τό κοινό

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 19

σωμα καί καθόλου νά μή επιδιώκουμε τό ατομι-κό μας συμφέρον, αλλά σέ κάθε περίπτωσι τότοϋ πλησίον. 'Έτσι καί τήν εχθρα αφαιρεϊ καίτήν αφροσύνη καταστέλλει, καί τόν φθόνο εκ-οάλλει, καί τήν μητέρα δλων των αγαθων τήναγάπη εισάγει, καί τήν ανωμαλία εξορίζει τωνανθρωπίνων πραγμάτων καί δείχνει δτι εΙναιπολύ μεγάλη ή όμοτιμία τοϋ οασιλέως πρός τόνπτωχό, αφοϋ στά μέγιστα καί αναγκαιόταταμετέχουμε δλοι.

Μέ τό νά δεχθή νά κληθή πατέρας δλων εχά-ρισε σέ δλους τήν ϊδια ευγενική καταγωγή καίάρα καί όμοτιμία. 'Έτσι δλοι εϊμαστε ένωμένοικαί κανείς δέν εχει περισσότερο από τόν άλλο,ούτε ό πλούσιος από τόν πτωχό, ούτε ό κύριοςαπό τόν δοϋλο, ούτε ό άρχων από τόν αρχόμε-νο, ούτε ό οασιλεύς από τόν στρατιώτη, ούτε όφιλόσοφος από τόν οάροαρο, ούτε ό σοφός απότόν αγράμματο" (ενθ' ανωτ. σελ. 669).

'Όπως θά ιδοϋμε περαιτέρω, καί τά λοιπάαιτήματα τής Κυριακής προσευχής μας οοη-θοϋν νά ξεπεράσουμε τόν νοσηρό ατομικισμόκαί εγωκεντρισμό μας, τήν φιλαυτία, καί νά α-νοιχθοϋμε καί προσφερθοϋμε στόν Θεό Πατέ-ρα καί στούς αδελφούς μας. Νά αποκτήσουμεδηλαδή τήν φιλοθεια, πού εΙναι αναπόσπαστασυνδεδεμένη μέ τήν φιλανθρωπία-φιλαδελΦία.

20 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ό έν τοίς ούρανοίς.

Ό Πανάγιος Θεός εΙναι Πατέρας μας, άλλάκαί ό μόνος εν τοίς ουρανοίς Πατέρας. Διευ-κρινίζει ό αγιος Χρυσόστομος: "Τό δέ 'Εν τοίςουρανοίς' δταν είπ'l], ουκ εκεί τόν Θεόν συγ-κλείων τούτό φησιν, άλλά της γης άπάγων τόνευχόμενον καί τοίς ύψηλοίς προσηλών χωρίοιςκαί ταίς άνω διατριδαίς" (ενθ' άνωτ. σελ. 668).Δέν περιορίζει δηλαδή τόν Θεό στόν ουρανόάλλά ύψώνει άπό τήν γη τόν προσευχόμενο καίτόν προσηλώνει στούς άνώτερους χώρους καίτίς άνω κατοικίες.

Τήν άγιότητα λοιπόν τού Θεού Πατρός δη-λώνει τό "εν ουρανοίς" καί όχι τόν τόπο τούπανταχού παρόντος Θεού.

'Έτσι θεολογεί καί ό άγιος Γρηγόριος όΝύσ-σης: "Διότι Τι διάστασις άνάμεσα στό θείο καίτό άνθρώπινο δέν είναι τοπική, ωστε νά χρεια-στούμε κάποιο τέχνασμα ή κάποια επινόησι,γιά νά μεταφέρουμε τό δαρύ καί παχυλό καίχωμάτινο τούτο σαρκίο στήν άσώματο καί νοε-ρά διαγωγή. Άλλά επειδή Τι άρετή είναι νοη-τώς χωρισμένη άπό τό κακό, στήν προαίρεσιμόνο τού άνθρώπου άπόκει ται τό νά είναι σέ ε-κείνο, πρός τό όποίο κλίνει μέ τήν επιθυμίατου" (ενθ' άνωτ. σελ. 51).

Ό άγιος Νικόδημος ό <Αγιορείτης μας δίδειτήν πρακτική καί ηθική συνέπεια της φράσεωςαυτη ς: "'Αλλ' επειδή ό Πατέρας μας είναι ειςτούς ουρανούς, πρέπει καί Τι μείς νά δλέπωμεν

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 21

Ι Ι _ "", _ cι τμε τον νουν μας εις τον ουρανον, εκει οπου ει-ναι ή πατρίδα μας, ή ανω Ίερουσαλή μ, καί σχικάτω εις τήν γήν ώσάν τούς χοίρους, αλλ' εις αυ-τόν τόν γλυκύτατόν μας Σωτήρα καί Δεσπότηνκαί εις τά αυράνια κάλλη του Παραδείσου. "0-χι μόνον εις καιρόν προσευχής, αλλά παντοτει-νά καί εις κάθε καιρόν πρέπει νά εχωμεν τόννουν μας εις τόν αυρανόν, διά νά μή σκορπίζεταιεδώ κάτω εις τά φθαρτά καί πρόσκαιρα πράγ-ματα" (ενθ' ανωτ. σελ. 28).

Άγιασfulτω τό όνομά σου.

ΕΙναι τό πρώτο αίτημα τής Κυριακής προσ-ευχής. Τό "άγιασθήτω" σημαίνει "δοξασθήτω",κατά τόν αγιο Χρυσόστομο.

Δέν εχει ασφαλώς ό ακτιστος Θεός τήν ανάγ-κη νά δοξάζεται από τά κτιστά του πλάσματα.Θέλει Όμωςνά τόν δοξάζουμε, γιατί αύτό ώφε-λεί εμάς τούς ανθρώπους.

Μας προφυλάσσει από τόν κίνδυνο νά δοξά-ζουμε τόν έαυτό μας μέ δόξα Ψευδή, πού δένμάς ανήκει. Ή φιλοδοξία εΙναι γέννημα της φι-λαυτίας.

Δοξάζοντας τόν Θεό τοποθετούμεθα σωστάστόν κόσμο, αναγνωρίζοντας τόν Θεό ώς αξιοδόξης, γιατί αύτός εΙναι ό Δημιουργός, ό Πατέ-ρας, ό Πανάγιος, ό Λυτρωτής, ή 'Αρχή καί τότέλος, τό Κέντρο του κόσμου. Ένώ εμείς είμεθαπλάσματά Του, πού ύπάρχουμε καί ζουμε γιατί

22 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

εκείνος τό θέλει.Δοξάζοντας τόν έαυτό σου εξαπατασαι. Δο-

ξάζοντας τόν Θεό άναγνωρίζεις τήν φύσι σου,τόν προορισμό σου, ότι δηλαδή δέν εΊσαι τόκέντρο τοϋ κόσμου, δέν εΊσαι ή πηγή της ζωήςκαί της άγιότητος, δέν εΊσαι άπό μόνος σου ά-πειρος καί άθάνατος. Μέ άλλα λόγια δέχεσαιτά όριά σου.

'Όταν οί άνθρωποι δοξάζουν τόν έαυτό τουςδέν μποροϋν νά δοξάσουν τόν Θεό. Αύτό επα-θαν οί πρωτόπλαστοι. Αύτό έπαθαν οί διδά-σκαλοι τοϋ 'Ισραήλ, γιά τούς όποίους όμιλεί όΚύριος στό κατά 'Ιωάννην Εύαγγέλιο: "Πώςδύνασθε ύμείς πιστεϋσαι, δόξαν παρ' άλλήλωνλαμ6άνοντες καί τήν δόξαν τήν παρά τοϋ μό-νου Θεοϋ ού ζητείτε; " ('100.5,44). Αύτό παθαί-νει καί ή σύγχρονη ούμανιστική μας φιλοσοφία,πού θέλει τόν άνθρωπο κέντρο τοϋ κόσμου. Τήνστάσι τοϋ ούμανιστοϋ άνθρώπου συνοψίζει όΓάλλος άθεος συγγραφεύς Ζ. Π. Σάρτρ, ότανλέγη πρός τόν Θεό: "'Όταν ύπάρχης Σύ, δένμπορώ νά ύπάρχω εγώ. 'Ή Σύ η εγώ" ..

Καί όμως ό άνθρωπος τότε άλη θινά δοξάζε-ται, όταν δοξάζη τόν Θεό, όταν μέσα στό Θεόμπορεί νά γίνη σχι άνεξάρτητος άπό τόν Θεό,σχι ψευδοθεός, άλλά Θεός κατά Χάριν, άναρ-χος καί άτελεύτητος, κατά τόν άγιο Γρηγόριοτόν Παλαμα.

Οί πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στήν άνα-τολική Εύρώπη έδειξαν γιά μιά άκόμη φοράπώς, όταν οί άνθρωποι άρνοϋνται νά δοξάσουν

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 23

τόν Θεό, θεοποισυν κάποιον άνθρωπο πού τόνδοξάζουν ώς θεό. Τά είδωλα Όμωςπέφτουν καίοί αρνούμενοι νά δοξάσουν τόν αληθινό Θεόορίσκονται στό χάος.

Καί ακόμη, ό άνθρωπος πού αρνείται νά δο-ξάση τόν Θεό, ατό τέλος αντί δόξης περιοάλλε-ται τήν αθλιότητα ακατονομάστων παθών καίκακιων.

Οί χριστιανοί μπορουν νά συντελέσουν στόνά δοξάζεται ό Θεός, Όταν ζουν ζωή άγία. "Αςθυμηθουμε τά λόγια του Κυρίου: "Ούτω λαμ-ψάτω τό φώς ύμών έμπροσθεν τών ανθρώπων,Όπως ιδωσι ν ύμών τά καλά έργα καί δοξάσωσιτόν Πατέρα ύμών τόν εν τοίς Ο'υρανοίς" (Ματθ.5,16).

'Αντίθετα Όταν δέν έχουμε πολιτεία αντάξιατου Θεου, στόν όποίον πιστεύουμε, "ολασφη-μείται τό όνομα του Θεου δι' ύμας εν τοίς έθνε-σι" (Ρωμ. 2, 24). Γι' αυτό καί ή ευχή "άγιασθή-τω τό όνομα σου" σημαίνει τελικά, κατά τόν α-γιο Χρυσόστομο: "καταξίωσον ... ούτως ήμαςοιουν καθαρώς, ώς δι' ήμών απαντάς σε δοξά-ζειν" (ένθ' ανωτ. σελ. 672 ).

Κατά τόν ίδιο" Αγιο, είναι δείγμα τελείαςφιλοσοφίας τό νά δίδουμε σέ Όλουςτό παράδειγ-μα ακηλιδώτου οίου, ώστε κάθε ενας πού μαςολέπει νά αναπέμπη στόν Κύριο τήν δοξολογίαγι' αυτό (ένθ' ανωτ.).

Τό όνομα του Θεου δοξάζεται, Όταν οί χρι-στιανοί αδιάλειπτα, καρδιακά καί νοερά κρά-ζουν: "Κύριε 'Ιησου Χριστέ, ελέησόν με τόν ά-

24 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

μαρτωλόν". Έλέχθη ήδη ότι τό όνομα τού Θε-ού είναι ό 'Ιησούς Χριστός. 'Η έπίκλησις τούθείου ονόματος άγιάζει τόν άνθρωπο. Καί ότανό άνθρωπος άγιάζεται, δοξάζεται καί ό Ο'υρά-νιος Πατέρας.

Έπί τij ευκαιρίq θά ήθελα νά έκφράσω τήνάποψι ότι ή ευχή "Κύριε 'Ιησού Χριστέ, γίέτού Θεού, έλέησόν με τόν άμαρτωλόν", είναισύνοΨις της Κυριακης προσευχης. 'Η έπίκλη-σις καί τά τρία πρώτα αΙτήματα συνοψίζονταιστό "Κύριε 'Ιησού Χριστέ γίέ τού Θεού", ένώτά τρία τελευταία στό "έλέησόν με τόν άμαρτω-λόν" .

'Έτσι ή ευχή έκφράζει τό πνεύμα της Κυρια-κης προσευχης, καί ακόμη προετοιμάζει τόν ευ-χόμενο νά λέγη μέπερισσότερο ζηλο καί πνευμα-τική αίσθησι τό "Πάτερ ήμών".

Έλ3έτω ή Βασιλεία σο\).

'Όταν ό Θεός Όασιλεύη στόν άνθρωπο, ό άν-θρωπος έλευθερώνεται, εΙρηνεύει, αναπαύεται,άγιάζεται. 'Όταν δέν Όασιλεύη ό Θεός στόν άν-θρωπο, ό άνθρωπος είναι έκτεθειμένος στήν τυ-ραννία τού διαΌόλου πού τόν ύποδουλώνει στάπάθη, στήν φιλαυτία καί τόν φέρνει στήν ανία,στό κενό, στήν πληξι, στήν μοναξιά, κάνονταςτήν ζωή του κόλασι.

Ό σημερινός κόσμος πού αρνείται τήν Όασι-λεία τού Θεού, Όασανίζεται από φρικτές δαιμο-

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 25

νικές καταστάσεις, σπως τήν μαγεία, τίς δεισι-δαιμονίες, τά ναρκωτικά, τήν τρομοκρατία, τάεγκλήματα, τήν διάλυσι της οΙκογενείας.

Μας διδάσκει λοιπόν ό Κύριος νά ζητουμε νάελθη ήΒασιλεία του, πού κατά τούς άγίους Πα-τέρας είναι ή Χάρις του 'Αγίου Πνεύματος.Γράφει ό αγιος Νικόδημος ό 'Αγιορείτης: "'Ε-πειδή ή άνθρώπι νη φύσις αύτοθελήτως εσκλα-σώθη εΙς τόν άνθρωποκτόνον Διάσολον, διάτουτο μας προστάζει ό Κύριός μας νά παρακα-λουμεν τόν Θεόν νά μας ελευθερώO't',)άπό τήνπικράν τυραννίαν του Διασόλου. 'Αλλεοτρό-πως δέ τουτο δέν γίνεται πάρεξ Εάν ελθt;ιή σα-σιλεία τού Θεου εΙς ήμας, ήγουν τό Πνεύμα τό'Άγιον, διά νά άποδιώξι] άπό λόγου μας τόν τύ-ραννον εχθρόν καί νά σασιλεύO't',)εΙς ήμας ... Διάτούτο πρέπει νά λέγωμεν κατά τόν θείον Μάξι-μον· 'Έλθέτω σου τό Πνεύμα σου τό" Αγιον, σ-πως καθαρίσ'Ό ήμας όλικώς ψυχij τε καί σώμα-τι'· ήγουν, ας ελθ'Ότό Πνεύμα τό" Αγιον, διά νάμας καθαρίO't',)τελείως καί κατά τό σώμα καίκατά τήν ψυχήν, διά νά γίνωμεν κατοικία άξίαεΙς τό νά ύποδεχθώμεν σλην τήν Άγίαν Τριάδαδιά νά σασιλεύO't',)εΙς τό έξης ό Θεός εΙς ήμας, ή-γουν εΙς τάς καρδίας μας, καθώς είναι γεγραμ-μένον· "ή σασιλεία του Θεου εντός ύμών εστίν"(Λουκ. 17,21)" (ενθ' άνωτ. σελ. 35-36).

Μας λέγει ή Γένεσις στι κατά τήν δημιουρ-γίαν του κόσμου σκότος εκάλυπτε τήν ασυσσοκαί Πνεύμα Θεου επεφέρετο επάνω του ύδατος.Τό "Αγιο Πνευμα εδιωξε τά σκοτάδια καί εμορ-

26 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

φοποίησε τό χάος. Σκότος καί χάος οασιλεύεικαί στό έσωτερικό του ανθρώπου. Μόνον Ότανό άνθρωπος αφήση τό UΑγιο Πνευμα νά κατοι-

. κήση μέσα του, καθαρίζεται από τά πάθη, φω-·τίζεται, ορίσκει τήν έσωτερική του ισορροπίακαί ένότητα. Γι' αυτό καί στήν προσευχή πρόςτό UΑγιο Πνευμα, τό "Βασιλευ ουράνιε", πούεΊναι έπέκτασις του "έλθέτω ή οασιλεία Σου",λέμε: "έλθέ καί σκήνωσον έν ήμίν καί καθάρι-σον ήμας από πάσης κηλίδος καί σώσον αγαθέτάς ψυχάς ήμών" .

Γράφει σχετικά καί ό αγιος Γρηγόριος ό Νύσ-σης: ""Αν λοιπόν ζητήσομε νά ερθει σ' έμας ήοασιλεία του Θεου, αυτά νά ίκετεύσομε τό Θεόμέ Όλη τή δύναμή μας: Ν' απαλλαγώ από τήΦθορά, νά έλευθερωθώ από τό θάνατο, νά μουχαλαρωθουν τά δεσμά της άμαρτίας, νά μή οα-σιλεύει έπάνω μου ό θάνατος, ν' αδρανήσει πιάή έναντίον μου τυραννική έξουσία της κακίας,νά μή μένικήσει ό έχθρός ούτε νά μ' αιχμαλωτί-σει μέτήν άμαρτία' αλλά άς ερθει σ' έμένα ή οα-σιλεία σου, γιά νά αποχωρήσουν από μένα ήκαλύτερα νά αποχωρήσουν στό μή ον τά πάθηπού κυριαρχουν τώρα καί οασιλεύουν" (Εις τήνΠροσευχήν, Λόγος 30ς, ενθ' ανωτ. σελ. 69).

ΕΊναι φανερό από τά ανωτέρω Ότιή οασιλείατου Θεου δέν εΊναι μία έξωτερική τακτοποίη-σις του κόσμου, αλλά ή ένοίκησις του "ΑγίουΠνεύματος στίς καρδιές μας, πού εχει ώς απο-τέλεσμα τήν μεταμόρφωσι του κόσμου μέσφ τώνμεταμορφωμένων ανθρώπων.

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 27

Γι' αυτό ή ορθόδοξος Έκκλησία μας ουδέ-ποτε επεδίωξε τήν κατάκτησι του κόσμου, σ-πως ό δυτικός χριστιανισμός, αλλά τήν εν Χρι-στφ μεταμόρφωσί του. Καί ό ορθόδοξος μονα-χισμός δέν είναι ακτιοιστικός -των έργων-, αλ-λά ήσυχαστικός, της προσευχης καί της θεωρί-ας, μέσφ της όποίας ό ανθρωπος άγιάζεται καίμεταμορφώνεται σέ καινή κτίσι.

Ή μετοχή των Άγίων στό ακτιστο φως τηςΆγίας Τριάδος είναι, κατά τόν αγιο Γρηγόριοτόν Παλαμα, μετοχή στήν Βασιλεία του Θεου,στήν δόξα του καί στήν λαμπρότητά του.

Γενη3ήτω τό 3έλημά σου ώς έν oύρα~ καίέπί τής γης.

Τό εγωιστικό θέλημα εχώρισε τόν ανθρωποαπό τόν Θεό, τόν εξώρισε από τόν παράδεισοκαί έγινε αιτία σλων των κακων. ~Αν δέν απαρ-νηθη ό ανθρωπος τό εγωιστικό του θέλημα καίδέν υίοθετήση τό αγιο θέλημα του Θεου, δένμπορεί νά θεραπευθη από τήν οαρειά αρρώ-στια της φιλαυτίας καί του εγωισμου.

Τήν ανυπακοή του 'Αδάμ καί της Εύας στόαγιο θέλημα του Κυρίου ήλθε νά διορθώση όνέος' Αδάμ, ό Χριστός, καί ή νέα Εύα, ή Θεο-τόκος, μέ τήν τελεία ύπακοή Τους.

<ο Χριστός έγινε ύπήκοος στό θέλημα τουΠατρός Του μέχρι θανάτου καί μάλιστα σταυ-ρικου θανάτου. Κατά τήν αγωνία της Γεθσημα-

28 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

νη ό Κύριος παρεδόθη τελείως στό θέλη μα τούΘεού Πατρός: "Πάτερ μου, εί δυνατόν εστι, πα-ρελθέτω άπ' εμού τό ποτήριον τούτο' πλήν ούχώς εγώ θέλω, άλλ' ώς σύ" (Ματθ. 26, 39).

Μας άνοιξε έτσι τόν κλειστό μέχρι τώρα δρό-μο πρός τόν Θεό διά της ύπακοης Του καί έγινεό πνευματικός γενάρχης της γενεας των ύπηκό-ων τέκνων τού Θεού.

Κάθε χριστιανός πού άποτάσσεται πρό τού<Αγίου Βαπτίσματος τόν διά60λο καί συντάσ-σεται μέτόν Χριστό, ύπόσχεται νά είσέλθη στήνύπακοή τού Χριστού.

Τήν χάρι νά κάνουμε εμείς καί ολοι οί άν-θρωποι τό αγιο θέλημα τού Κυρίου ζητούμε μέτό αίτημα αύτό. Ζητούμε δέ νά γίνη τό θέληματού Θεού όλοκληρωτικά, οπωςγίνεται άπότούςάγίους άγγέλους, πού κάνουν τελεία ύπακοήστόν Θεό. <Ερμηνεύειό αγιος Χρυσόστομος: "ού-τω καί ήμας καταξίωσον τούς άνθρώπους μή εξήμισείας τό θέλημά σου ποιείν, άλλά πάντα κα-θάπερ θέλεις πληρούν". Καί προσθέτει: "Καίπάλιν τήν ύπέρ της οίκουμένης πρόνοιαν εκα-στον ήμων των προσευχομένων άναδέχεσθαι ε-πέταξεν. Ούδέ γάρ είπε, γενηθήτω τό θέλημάσου εν εμοί, ή εν ήμίν' άλλά, πανταχού τijς γης,ώστε λυθηναι τήν πλάνην καί φυτευθηναι τήνάλήθειαν καί εκ6ληθηναι κακίαν απασαν καίεπανελθείν άρετήν, καί μηδέν ταύτην διαφέρεινλοιπόν τόν ούρανόν της γης. Εί γάρ τούτο γέ-νοιτο, φησίν, ούδέν διοίσει τά κάτω των ανω, είκαί τij φύσει διέστηκεν, άγγέλοις έτέροις της

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 29

γής ήμίν επιδεικνυμένοις" (ένθ' ανωτ. σελ. 674).Ό αγιος Χρυσόστομος εκήρυττε καί ζητού-

σε από τούς χριστιανούς νά ζούν τήν τέλεια χρι-στιανική ζωή, ώστε πρίν μεταστούν στήν αΙώ-νια ζωή νά ζούν τήν Βασιλεία τού Θεού. Νά γί-νη ή γή ουρανός.

Οί άνθρωποι τηρούν τίς εντολές τού Θεού 11από φό60 νά μή κολασθούν,11 γιά νά λά60υν α-μοι6ή από τόν Θεό, 11από καθαρή καί ανιδιο-τελή αγάπη πρός τόν Θεό. Στήν πρώτη περίπτω-σι ενεργούν σάν δούλοι, στήν δεύτερη σάν μι-σθωτοί καί στήν τρίτη σάν υίοί. Πρός αυτό τότελευταίο πρέπει νά τείνουμε δλοι. Νά κάνουμετό θείο θέλημα από καθαρή αγάπη πρός τόνΘεό, ώς υίοί Του. Αυτό είναι δείγμα τελειότη-τος. 'Έτσι κάνουν καί οί αγιοι αγγελοι στόν ου-ρανό.

'Όσο ό ανθρωπος κάνει τό Ιδικό του θέλημα,δέν μπορεί νά 6ρή αληθινή εσωτερική ανά-παυσι. 'Όταν δμως κάνη τό θέλημα τού Θεού,συμφιλιώνεται μέ τόν Θεό καί εΙρηνεύει. Αυτήείναι καί ή ανωθεν εΙρήνη πού ζητούμε ατή θείαΛειτουργία.

Μέσα στίς εντολές τού Θεού κρύ6εται ό ίδι-ος ό Θεός, κατά τούς άγίους Πατέρας. Γι' αυτόκαί δποιος τηρεί τίς εντολές τού Θεού ενώνε-ται μέ τόν Θεό.

Άλλά καί δταν ακόμη κάνουμε δλα τά δια-ταχθέντα, θά αΙσθανώμαστε ώς "αχρείοι δού-λοι", κατά τόν λόγο τού Κυρίου, γιατί δέν σω-ζόμαστε από τά καλά μας έργα, αλλά από τήν

30 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Χάρι τού Θεού. Ή φαρισα'ίκή αυτοδικαίωσι(ηθικισμός) δέν εχει καμμία σχέσι μέ τό ταπεινόορθόδοξο χριστιανικό ηθος. 'Όπως εδίδαξε καίό αγιος Σεραφείμ τού Σάρωφ, τά καλά μας ερ-γα αποτελούν προϋπόθεσι γιά νά λάβουμε τήνΧάρι τού Θεού, αλλά καί καρπό της ποτέ ομωςδέν μπορούν νά αποτελούν τόν σκοπό της χρι-στιανικης ζωης, πού είναι πάντα ή απόκτησιςτης θείας Χάριτος.

Ή τήρησις τών εντολών τού Θεού, πού κατάβάθος εκφράζουν τήν περιεκτική αρετή της α-γάπης, όδηγεί στήν αληθινή ελευθερία, τήν ε-λευθερία της αγάπης πού ελευθερώνει τόν αν-θρωπο από τόν εγωισμό. Ή ελευθερία τού εγω-ισμού είναι ψευδοελευθερία. Οί χριστιανοί δια-λέγοντας τήν ύπακοή πρός τόν Θεό διαλέγουντήν ελευθερία της αγάπης, πού προϋποθέτει τόσταύρωμα καί τήν θυσία τού εγωισμού μας.

Είναι αυτό πού λέγουν οί αγιοι Πατέρες μέ-σα από τόν αγώνα καί τήν εμπειρία τους: "Ήύπακοή ζωή, ή ανυπακοή θάνατος".

Τόν αρτον ήμων τόν έπιοΟΟιον δός ήμίν σή-μερον.

Κατά τόν αγιο Χρυσόστομο, οσον &φορατήν πολιτεία, τό ηθος, ό Κύριος επιτάσσει νάζητούμε αγγελική διαγωγή καί νά εκπληρώ-νουμε ο,ΤΙοί αγγελοι εκπληρώνουν. Έπειδή 0-μως εμείς ώς ανθρωποι φέρουμε σάρκα, μας ε-

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 31

δίδαξε νά ζητούμε καί τά αναγκαία γιά τό σώ-μα. Νά τά ζητούμε Όμως μέ πνευματικό τρόπο.Νά μή ζητούμε τήν πολυτέλεια καί τήν τρυφή,αλλά τόν αρτον τόν επιούσιον (δηλαδή τά δασι-κά καί απαραίτητα), καί μάλιστα "σήμερον", χω-ρίς αγωνιώδη μέριμνα, "ωστε μή περαιτέρω συν-τρίδειν έαυτούς τή φροντίδι της επιούσης ή-μέρας" (ενθ' ανωτ. σελ. 672).

Μέ τό αίτημα αυτό ζητούμε, κατά τούς άγί-ους Πατέρας, όχι μόνο τόν ύλικό αρτο, αλλά κυ-ρίως τόν πνευματικό" Αρτο, πού είναι ό Χριστός.Ό Χριστός προσφέρεται σέ μας μέ τό λόγο Τουκαί μέ τό Σώμα καί τό Αίμα Του. Σέ κάθε θείαΛειτουργία γίνεται αυτή ή προσφορά.

Στό πρώτο μέρος της θείας Λειτουργίας, τόδιδακτικό, προσφέρεται ό λόγος τού Θεού μέτούς στίχους της Παλ. Διαθήκης στά Άντίφω-να καί στή συνέχεια μέ τό 'Αποστολικό καί τόΕυαγγελικό ανάγνωσμα. Στό 'Άγιον 'Όρος ψάλ-λονται καί οί μακαρισμοί.

Στό δεύτερο μέρος της θείας Λειτουργίαςμετέχουμε στήν θυσία τού Χριστού καί κοινω-νούμε τό σταυρωθέν καί αναστάν Σώμα Του.Γι' αυτό καί πρό της θείας Κοινωνίας απαγγέ~λουμε τήν Προσευχή αυτή, αφού προηγηθη ήεκφώνησις "καί καταξίωσον ήμας, Δέσποτα,μετά παρρησίας ακατακρίτως τολμαν επικαλεί-σθαι Σέ τόν επουράνιον Θεόν Πατέρα, καί λέ-γειν" .

'Έτσι ή προσευχή αυτή συνδέεται αμεσα μέτήν θεία Ευχαριστία καί μας όδηγεί στήν ευ-

32 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

χαριστιακή χρήσι τού κόσμου. Ζητώντας άπότόν Θεό τά άγαθά, Τόν άναγνωρίζουμε ώς τόνμόνο χορηγό κάθε καλού, καί όλα τά δώρα τηςζωής τά άναγνωρίζουμε ώς δικά Του δώρα.

Αυτό μας σοηθεί νά εχουμε ταπείνωσι, ευ-γνωμοσύνη καί ευχαριστία πρός τόν Θεό. 'Έυ-χαριστήσωμεν τφ Κυρίφ", " "Αξιον καί δίκαιον" ,"Ύπέρ τούτων άπάντων ευχαριστούμεν σοι ...τών φανερών καί άφανών ευεργεσιών τών είςήμας γεγενη μένων...iδν ίσμεν καί iδν ουκ ίσμεν".

Μας σοηθεί ακόμη νά άντιπροσφέρουμεστόν Θεό τά δώρα Του' "Τά σά έκ τών σών σοίπροσφέρομεν κατά πάντα καί διά πάντα" .

Τώρα μπορούμε νά τηρούμε τήν σωστή στά-σι απέναντι τών δώρων τού Θεού, άνθρώπωνκαί πραγμάτων, πού έπειδή είναι δώρα τού Θε-ού δέν πρέπει νά τά περιφρονούμε η νά τά άτι-μάζουμε η νά τά έκμεταλλευώμεθα. "Ετσι μπο-ρούμε νά κάνουμε τήν σωστή ευχαριστιακή χρή-σι τού κόσμου άποφεύγοντας τήν πνευματικώςκαταστροφική κατάχρησι η παράχρησι . .,Αν εί-χαμε υίοθετήσει τόν ευχαριστιακό τρόπο ζωής,θά σεσώμαστε τήν κτίσι πού μας περισάλλει καίδέν θά είχαμε φθάσει στήν σημερινή φοσερή οί-κολογική καταστροφή.

"Ας προσέξουμε καί τούτο. Ό σύγχρονος κα-ταναλωτικός τρόπος ζωής ερχεται σέ πλή ρη άν-τίθεσι μέ τό πνεύμα τού αίτήματος αυτού. ΔένεΙναι ευχαριστιακός, άλλά άχαριστιακός. ΔένεΙναι φιλάδελφος, άλλά έγωιστικός καί άτομι-κιστικός. Δέν άγαπα τήν λιτότητα, τόν έπιούσι-

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 33

ο, άλλ' επιδιώκει τήν άλόγιστη σπατάλη καίπολυτέλεια. <Όλοι δμως γνωρίζουμε δτι ή ύπερ-καταναλωτική κοινωνία μας τελικά γίνεται ότάφος μας καί ή αίτία πολλών άδικιών καί κοι-νωνικών κακών.

ΕΙναι άκόμη άξιοπρόσεκτο δτι δέν ζητούμετόν άρτο τόν επιούσιο μόνο γιά τόν έαυτό μας,δπως καί στά προηγούμενα αίτήματα, άλλά γιάδλους μας. Δέν μπορείς νά ξεχάσης τούς άδελ-φούς σου, δταν ζητάς άπό τόν Θεό τά ύλικά καίπνευματικά άγαθά.

Στό "ήμων" καί στό "ήμίν" τού αίτήματοςαυτού σασίζεται ή ορθόδοξος κοινωνιολογία,φιλανθρωπία καί φιλαδελφία. Μάς θυμίζει τόνπολλαπλασιασμό άπό τόν Κύριο των πέντε άρ-των καί των δύο ίχθύων στήν ερημο γιά νά χορ-τάση όλος ό λαός. <Όπως καί τήν κοινοκτημο-σύνη των πρώτων χριστιανών τών 'Ιεροσολύ-μων καί των συγχρόνων μοναστικων κοινοσίων.

'Εδώ άκόμη σασίζεται καί ή ορθόδοξος ίε-ραποστολή. Πώς μπορούμε νά μή πονέσουμεκαί νά μή ενδιαφερθούμε γιά τήν μετάδοσι τούουρανίου "Αρτου σ' αυτούς πού λιμοκτονούνπνευματικά;

Καί α:φεςήμίν τά όΦειλήματα ήμων ώς καί ή-μείς άφίεμεν τοίς όΦειλέταις ήμων.

<Όσοό άνθρωπος ζή εγωκεντρικά, δέν μπορείνά συγχωρήση τόν συνάνθρωπό του. Ό θιγό-

34 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

μενος εγωισμός του δέν τού τό επιτρέπει. 'ΌτανΌμωςαποφασίση διά της μετανοίας νά ζήση θε-οκεντρικά, τότε συγχωρεί Όσους τόν εστενοχώ-ρησαν, αδίκησαν καί ε6λαΨαν.

Ή απαλλαγή από τήν μνησικακία θέλει α-γώνα, γιατί ό εγωισμός δυναστεύει τόν εσω αν-θρωπο. Γι' αυτό ό Κύριος μας εδίδαξε νά ζη-τούμε τήν συγχώρησί μας από τόν Θεό, -υπότόνΌρο Ότι καί εμείς θά συγχωρούμε τούς πταίον-τας σέ μας.

Θά μπορούσε, λέγει ό άγιος Χρυσόστομος, νάμας συγχωρη ό Κύριος χωρίς νά απαιτη προ-ηγουμένως νά συγχωρούμε εμείς τούς συναν-θρώπους μας. ~'Άλλ' Όμωςκαί ούτω τήν αύτούφιλανθρωπίαν επιδείκνυται ..., αλλά 60ύλεταίσε καί εντεύθεν ευεργετείσθαι, μυρίας σοι παν-ταχόθεν παρέχων ήμερότητος καί φιλανθρω-πίας αφορμάς καί τό εν σοί θηριώδες εκ6άλ-λων καί τόν θυμόν σ6εννύς καί πανταχόθεν σεσυγκολλών τφ μέλει τφ σφ" (ενθ' ανωτ. σελ. 680).

Πράγματι μέ τήν μνησικακία καί εχθρότηταχωρίζεσαι από τόν αδελφό σου, πού είναι δικόσου μέλος, αφού αμφότεροι είσθε μέλη Χριστούκαί αρα αλλήλων μέλη. Μέ τήν αφεσι καί τήνσυμφιλίωσι επανασυνδέεσαι καί συγκολλασαιμέ τό δικό σου μέλος. Πώς μπορείς αλήθεια νάαναπαύεσαι, Όταν κάποιο μέλος σου είναι απο-κολλη μένο από τό σώμα σου; Μόνο αν δέν είσαιμέλος τού Σώματος τού Χριστού η αν είσαι νε-κρό μέλος Του δέν θά αίσθάνεσαι καί τόν άδελ-φό σου ώς ίδικό σου μέλος.

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 35

Ό χριστιανός πού ζη θεοκεντρικά, ζη κατάμίμησι ν του ουρανίου Πατρός. 'Αφου συγχωρείό Θεός, συγχωρεί καί αυτός. Πώς θά μπορουσεάλλωστε νά ζητα από τόν Θεό, τήν ιδική τουσυγχώρησι, χωρίς ό ίδιος νά συγχωρη τά ελα-φρότερα παραπτώματα του συνδούλου του; Θάώμοίαζε πρός τόν πονηρό δουλο της γνωστηςπαραοολης πού, ενώ ό εύσπλαχνος Κύριος τουεχάρισε ενα τεράστιο χρέος, αυτός δέν εχάριζεστόν σύνδουλό του ελάχιστο ποσό.

Μας 60ηθεί τό αίτημα αυτό ακόμη νά διατη-ρουμε ταπεινό φρόνημα, γιατί μας ύπενθυμίζειόχι μόνο τήν προσωπική μας άμαρτωλότητα,αλλά καί τήν άμαρτωλότητα της ανθρωπίνηςφύσεως, στήν όποία εύστοχα αναφέρεται ό α-γιος Γρηγόριος Νύσσης:

" "Ας μετρήσομε λοιπόν αρχίζοντας από δώτά πλη μμελήματα τών ανθρώπων απέναντι στόΘεό.

Κατά πρώτον ό άνθρωπος έγινε ένοχος τι-μωρίας στό Θεό, γιατί απομακρύνθηκε από τόδημιουργό του κι αυτομόλησε στίς τάξεις τουεχθρού, αφου έγινε δραπέτης κι αποστάτης α-πό τόν φυσικό Κύριό του.

Δεύτερο, γιατί αντάλλαξε τήν αυτεξούσια ε-λευθερία του μέ τήν ολέθρια δουλεία της άμαρ-τίας καί προτίμησε, αντί νά είναι κοντά στό Θε-ό, νά εξουσιάζεται από τή δύναμι της κατα-στροφης.

Άλλά από ποιό κακό θά μπορεί νά θεωρη-θεί δεύτερο τό νά μή 6λέπει τήν ομορφιά του

36 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

δημιουργου, άλλά νά στρέψει τό πρόσωπό τουστήν άσχήμια της άμαρτίας;

Άλλά καί ή περιφρόνηση των θε'ίκων άγα-θων καί ή προτίμηση πρός τά δολώματα τουπονηρου σέ ποιό οαθμό τιμωρίας μπορεί νά τα-χθεί;

Έπίσης ή καταστροφή της είκόνας καί ό ά-φανισμός της σφραγίδας, πού μας σφράγισεκατά τήν άρχική δημιουργία μας, καί ή άπώ-λεια της δραχμης καί ή άναχώρηση άπό τό πα-τρικό τραπέζι καί ό έθισμός στόν ορωμερό οίοτων χοίρων καί ή κατασπατάληση του πολύτι-μου πλούτου καί σσα άλλα παρόμοια πλημμελή-

. ματα μπορουμε νά ορουμε ατή Γραφή καί νά. σκεφθουμε μέ τό νου μας, ποιός λόγος μπορείνά τ' άριθμήσει;

Έπειδή λοιπόν σέ τέτοια πλημμελήματα εΊ-ναι ενοχο τό άνθρώπι νο γένος άπέναντι στόΘεό καί πρέπει νά έκτίσει τιμωρία; γι' αύτό νο-μίζω μας παιδαγωγεί ό Λόγος μέ τά λόγια τηςπροσευχής, νά μή δείχνομε καθόλου θάρροςκατά τή συνομιλία μας μέ τό Θεό, έπειδή εχομετάχα καθαρή συνείδηση, άκόμα κι άν εΊναι κά-ποιος σσο γίνεται περισσότερο άπαλλαγμένοςάπό τά άνθρώπινα πλημμελήματα" (Άγ. Γρη-γορίου Νύσσης, Είς τήν Προσευχή ν, Λόγος 50ς,ενθ' άνωτ. σελ. 107).

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 37

Καί μή είσενέYΚ1jςήμας είς πειρασμόν, άλλάρυσαι ήμας άπό του πονηρου.

Καί μή επιτρέψης, Κύριε, νά πέσω με σέ πει-ρασμό, άλλά γλύτωσέ μας άπό τόν πονηρό.

Δύο είδών είναι οί πειρασμοί κατά τόν αγιοΜάξιμο. Οί ενήδονοι καί οί ενόδυνοι. Αυτοί πούφέρουν ήδονή καί αυτοί πού φέρουν όδύνη. Οίπρώτοι εΙναι έκούσιοι καί γεννούν τά πάθη. Οίδεύτεροι εΙναι άκούσιοι καί διώχνουν τά πάθη.Τούς έκουσίους πρέπει νά άποφεύγουμε. Τούςάκουσίους νά μή επιδιώκουμε καί νά άπευχώ-μεθα, διότι εϊμεθα άδύνατοι καί μπορεί νά ύπο-κύψουμε' άλλ' δταν έλθουν, νά τούς ύπομένου-με μέγενναιότητα ως "καθαρτήριον" της ψυχης.

'Αναφερόμενος στό θέμα τών όδυνηρών πει-ρασμών ό αγιος Νικόδημος ό Άγιορείτης πα-ρατηρεί: "Ό Θεός λοιπόν κινούμενος είς συμ-πάθει αν της ταλαιπωρίας καί παρανόμου κλί-σεώς μας, παραχωρεί νά μας έρχωνται οί πει ρα-σμοί, καί κάποτε νά εΙναι πολύ φρικτοί καί φο-οεροί, κατά διαφόρους τρόπους, διά νά ταπει-νούμεθα καί νά γνωρίζωμεν τόν έαυτόν μας, άγ-καλά καί μας φαί νονται πώς εΙναι άνωφελείςκαί εδώ δείχνει εν ταυτφ τήν άγαθότητα καίτήν σοφίαν του' επειδή μέ εκείνο πού φαί νεταιείς ήμας πλέον ολαπτικόν, περισσότερον μας ώ-φελεί' επειδή ταπεινούμεθα περισσότερον' τόόποίον εΙναι πλέον χρειαζόμενον άπό δλα είςτήν ψυχήν μας" .

Διδάσκοντάς μας ό Κύριος νά μή επιδιώ-

38 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

κουμε τούς πειρασμού ς, λέγει ό αγιος Χρυσό-στομος, μας εκπαιδεύει νά γνωρίζουμε τήν α-δυναμία μας, καί ετσι καταστέλλει τό "φύση-μα", τήν οίη σι, τήν ύπερηφάνεια. 'Όταν δμωςερχωνται οί πειρασμοί χωρίς εμείς νά τούς ζη-τουμε, τότε πρέπει νά τούς αντιμετωπίζουμε μέγενναιότητα, "ϊνα καί τό γενναίον αντιδειξώ-μεθα καί τό ακενόδοξον".

Παρατηρεί ακόμη ό αγιος Χρυσόστομος δτιό Κύριος δέν λέγει από των "πονηρων", δηλα-δή πονηρων ανθρώπων, αλλά από του "πονη-ρου", δηλαδή του δια6όλου, γιά νά μας διδάξηνά μή αιτιώμεθα καί μνησικακουμε κατά τωνανθρώπων πού μας στενοχωρουν, αλλά κατάτου δια6όλου πού τούς ύποκι νεί. Καλεί δέ τόνδιά60λο πονηρό, "κελεύωνήμας άσπονδον πρόςαυτόν εχειν πόλεμον", καί ακόμη γιά νά δείξηδτι ή πονηρία δέν είναι φυσική κατάστασις, αλ-λά αποτέλεσμα της κακης προαιρέσεως.

'Ότι Σοϋ έστίν ή 6ασιλεία καί ή δύναμις καίή δόξα.

Είναι φυσικό νά τελειώνη ή Προσευχή μέ τήνδοξολογία του Θεουκαί σχι μέ τήν παράκλησινά ρυσθουμε από τόν πονηρό. Τόν τελευταίολόγο στόν κόσμο εχει ό παντοδύναμο ς Θεός, όΒασιλεύς των 6ασιλευόντων καί Κύριος τωνκυριευόντων, καί σχι ό διά60λος πού κατά πα-ραχώρησιν φαίνεται πολλές φορές νά κινή τά

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 39

νήματα της ίστορίας. Ό διάοολος μπορεί νάφέρη αναστάτωσι, νά επικρατη προσωρινά στόνκόσμο μέ τά όργανά του, αλλά τελικά θά γίνητό θέλημα τοϋ Κυρίου.

Ή εξουσία τοϋ 'Αντιχρίστου είναι προσωρι-νή. Ό Χριστός είναι ό Αίώνιος Κύριος καί Βα-σιλεύς. Είς 'Άγιος, είς Κύριος, Ίησοϋς Χριστόςείς δόξαν Θεοϋ Πατρός. ·Αμήν.

Γι' αύτό καί μόνο στόν Τριαδικό Θεό ανήκειή δόξα.

Παρατηρεί πάλιν τό χρυσοϋν στόμα της 'Εκ-κλησίας: ". Αφοϋ λοιπόν μας εφερε σέ κατά-στασι αγωνίας μέτήν ανάμνησι τοϋ εχθροϋ καίεκοψε από τήν ρίζα όλη τήν ραθυμία μας, πάλιμας ενθαρρύνει καί αναπτερώνει τό φρόνη μάμας θυμίζοντάς μας τόν Βασιλέα, τοϋ όποίου εί-μαστε ύπήκοοι, καί φανερώνοντάς τον δυνατώ-τερο από όλους λέγει 'Σοϋ γάρ εστιν ή οασι-λεία καί ή δύναμις καί ή δόξα'. Έπομένως, εφ'όσον ή οασιλεία είναι δική του, κανείς δέν πρέ-πει νά φοοαται, διότι δέν ύπάρχει κανείς πούνά τοϋ αντιστέκεται καί νά μοιράζεται τήν εξου-σία μαζί του" (Άγ. Χρυσοστόμου, ενθ' ανωτ.σελ. 683).

* * *'Όσο ή αδυναμία καί ό περιορισμένος χρό-

νος επέτρεψε, εμοαθύναμε στά θεία λόγια τηςΚυριακης προσευχης.

40 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

'Η ψυχή μας πληρούται ευχαριστίας πρόςτόν φιλάνθρωπο Κύριο πού μας παρέδωσε τήνάγία αυτή προσευχή, δύναμι, φως καί παρηγο-ρία στόν δρόμο τής ζωής μας.

'Όλα τά αιτήματα τής Κυριακής προσευχήςμας οοηθούν νά ελευθερωθούμε από τήν φιλαυ-τία μας, νά μή ζούμε εγωιστικά γιά τόν έαυτόμας, αλλά γιά τόν Θεό μας καί τόν συνάνθρωπόμας. 'Όσο αδειάζουμε από τήν φιλαυτία μας,τόσο εισέρχεται μέσα μας ό Θεός.

"Ας μού επιτραπή νά πω ενα τολμηρό λόγοόχι από προσωπική πείρα, αλλά από τήν πείρατων Άγίων καί του Άγίου 'Όρους: "Αν αδειά-σουμε τελείως από τήν φιλαυτία καί τόν εγωι-σμό μας, όλος ό Θεός θά ελθη μέσα μας. Τό λέ-γει αλλωστε καί ό ίδιος ό Κύριος: "'Εάν τις α-γαπq με, τόν λόγον μου τηρήσει, καί ό πατήρμου αγαπήσει αυτόν, καί πρός αυτόν ελευσό-μεθα καί μονήν παρ' αυτψ ποιήσομεν". Τότε όανθρωπος μπορεί νά χαρή τήν πιό αληθινή χα-ρά καί ανάπαυσι, εκείνη τήν χαρά πού ύποσχέ-θηκε ό Κύριος στούς μαθητάς Του καί πού ου-δείς δύναται νά αρη απ' αυτού.

Είναι λυπηρό ότι πολλοί ανθρωποι σήμεραδέν λέγουν 11 δέν θέλουν νά ειπούν τήν Κυριακήπροσευχή. Πληροφορούμεθα ότι ύπάρχουν εκ-παιδευτικοί, οί όποίοι τήν ωρα πού απαγΥέλεταιή Κυριακή προσευχή ατά Σχολεία είτε δέν ογαί-νουν ατό προαύλιο νά συμπροσευχη θούν μέ τούςμαθητάς είτε στέκονται μέτά χέρια πίσω γιά νάδείξουν ότι κάνουν κάτι πού δέν πιστεύουν.

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ 41

'Όσοι αρνοϋνται τόν Χριστό καί τήν Προσ-ευχή Του, συνειδητά ή ασυνείδητα, δσοι ζοϋνεγωκεντρικά καί φίλαυτα, λ/γουν μία άλλη προσ-ευχή:- Δέν λέγουν: "Πάτερ ήμών ό εν τοίς Ο'υρα-

νοίς", αλλά λέγουν: Έαυτέ μου, εσένα 'εχωγιά Θεό επί της γης.

- Δέν λέγουν: "Έλθέτω ή οασιλεία Σου", αλ-λά: ελθέτω ή οασιλεία μου.

- Δέν λέγουν: "Γεννηθήτω τό θέλημά Σου",αλλά: γεννηθήτω τό θέλημά μου.

- Δέν λέγουν: "Τόν άρτον ήμών τόν επιούσι-ον δός ήμίν σήμερον" , αλλά: τά ύλικά αγα-θά μέσπατάλη καί πολυτέλεια εγώ εξασφα-λίζω γιά τόν έαυτό μου.

- Δέν λέγουν: "Καί άφες ήμίν τά όφειλήματαή μών ώς καί ήμείς αφίεμεν τοίς όφειλέταιςή μών" , αλλά: δέν ζητώ από κανένα συγχώ-ρησι, ούτε συγχωρώ κανένα.

- Δέν λέγουν: "Καί μή εισενέγκt;)ς ήμας ειςπειρασμόν, αλλά ρϋσαι ήμας από τοϋ πο-νηροϋ", αλλά: ζητώ δλες τίς θεμιτές καί α-θέμιτες ήδονές καί μισώ κάθε λυπηρό.

- Δέν λέγουν: " 'Ότι Σοϋ εστιν ή οασιλεία καίή δύναμις καί ή δόξα", αλλά: δτι μοϋ εστινή οασιλεία καί ή δύναμις καί ή δόξα.

'Όχι μόνο οί αρνηταί τοϋ Χριστοϋ, αλλά καίεμείς οί χριστιανοί συμοαίνει νά εχωμε κάποτεπειρασμούς καί πτώσεις σ' αύτή τήν εγωκεν-τρική, ατομικιστική καί διαοολική ζωή.

Αύτός ό εγωκεντρισμός είναι πού κάνει σή-

42 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

μερα τήν ζωή μας αδιέξοδο.cH κρίσις πού περνα σήμερα ή πατρίδα μας

στήν πολιτική, στήν παιδεία, στίς διαπροσωπι-κές σχέσεις, στήν οίκονομία, εδώ νομίζω δτι 0-φείλεται .

•Αρνη θήκαμε τό πνεύμα τού Χριστού, τό πνεύ-μα τής Κυριακής προσευχής.

"Αν δέν ύπάρξη μετάνοια αρχόντων καί αρ-χομένων, δέν ολέπω λύσι τού αδιεξόδου.

Κανένα κόμμα καί καμμία ίδεολογία δέν μπο-ρεί νά μας σώση.

Θά ύπάρξη λύσις καί Φώς, Εάν θελήσουμε οίνεοέλληνες νά ξαναπούμε ταπεινά καί άπλα τό"Πάτερ ήμών" καί ακόμη αν θελήσουμε νά προσ-αρμόσουμε τήν πορεία μας στό πνεύμα της προσ-ευχής αυτής.

Καί αν αυτό δέν θελήσουν νά τό κάνουν οίπολλοί, ας αγωνισθούμε νά τό κάνουμε εμείς, όπιστός καί εκκλησιαζόμενος λαός. Γιατί δέν εί-ναι μικρός ό κίνδυνος νά παρασυρώμεθα καί ε-μείς από τόν ασφυκτικό κλοιό τού αθε"ίστικούατομικισμού, πού μας περισφίγγει, καί χωρίςνά τό καταλαοαίνουμε νά αντικαθιστούμε τήνφιλοθεία καί φιλανθρωπία μέ τήν φιλαυτία.

Αυτός είναι ενας μεγάλος πειρασμός, γιάτόν όποίο θά πρέπει νά είπούμε: "Καί μή είσε-νέγκ'l',)ςήμας είς πειρασμόν, αλλά ρύσαι ήμαςαπό τού πονηρού, δτι Σού εστιν ή οασιλεία καίή δύναμις καί ή δόξα είς τούς αίώνας .•Αμήν" .

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΝ 'Ή ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣ-ΕΥΧΗ" ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥΓΕΩΡΓΙΟΥ,ΚΑθΗΓΟΥΜΕΝΟΥΤΗΣΙ. Μ. ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ, ΤΥΠΩ-θΗΚΕ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟΤΟΥ 1998ΣΕ 5.000 ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΙΣΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ"ΜΥΓΔΟΝΙΑ" ΔΑΒΑΚΗ 18 Τ.Κ.570 09 ΚΑΛΟΧΩΡΙΟΝ θΕΣΣΑΛΟ-ΝΙΚΗΣ ΤΗΛ: (031) 754.254 ΩΣ ΕΚ-ΔΟΣΙ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΟΣΙΟΥΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ - ΑθΩ.

ISBN 960-7553-04-7