ΜΠΙΤΖΕΛΕΚΗ ΑΘΗΝΑ 2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Διδακτικό σενάριο στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄

Γυμνασίου

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Διδακτικό πλαίσιο- Μεθοδολογικές αρχές Σταδιακή -ανακαλυπτική πορεία μάθησης Διερευνητική με την αξιοποίηση της ψηφιακής

τεχνολογίας Ομαδοσυνεργατική έρευνα 4 ομάδων

(ιστορικών, ιδεολόγων, γλωσσολόγων, καλλιτεχνών) Διαθεματικότητα Βιωματικότητα

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Αντικείμενο διδασκαλίας Το β΄ απόσπασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων

Έχει προηγηθεί διδασκαλία του α΄ αποσπάσματος καθώς και μια πρώτη γνωριμία του ποιητή μέσα από το βιβλίο της Αγγελικής Βαρελά με τίτλο «Διονύσιος Σολωμός»

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Παράμετροι διδακτικού σεναρίου

Χρόνος

Τρεις ώρες

Χώρος

Εργαστήριο Πληροφορικής

Εποπτικά μέσα

Σχολικό εγχειρίδιο, Η/Υ συνδεδεμένοι με ηχεία, φύλλα εργασίας

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Στόχοι διδασκαλίας Γνωστικοί για την ολομέλειαΓνωριμία με τον κορυφαίο Ευρωπαίο ποιητή , το δικό μας λυρικό ΣολωμόΜύηση σ’ένα μεγαλόπνοο έργο δίνοντας έμφαση στις υποθήκες του ποιητή για την ελευθερία και τη γλώσσαΑνάδειξη των «Ελεύθερων πολιορκημένων» ως έργου ζωής Ερμηνεία του τίτλου και εμβάθυνση στο νόημα της αντίφασής του, μιας αντίφασης που διατρέχει όλο το έργοΣαφής αντίληψη της τεχνικής της εικόνας και της συμβολής της στη διαμόρφωση του ύφους του ποιήματοςΚατανόηση του σταθερού μοτίβου της σολωμικής ποίησης που αντιπαραθέτει το μεγαλείο των μικρών στη μικρότητα των μεγάλωνΔιαθεματική, καλλιτεχνική προσέγγιση του γεγονότος- ορόσημου για την Ελλάδα

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Ειδικότεροι στόχοι για την ομαδοσυνεργατική έρευνα

για τους ιστορικούςΣύλληψη του ιστορικού γεγονότος της Εξόδου ως εμβληματικού Αγώνα του ανθρώπου για αξιοπρέπειακαι ελευθερία

για τους ιδεολόγουςΒίωση του συγκλονισμού του θανάτου εν μέσω της άνοιξης και της ομορφιάς της φύσης

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

για τους γλωσσολόγους

Βίωση της εκφραστικής δύναμης της δημοτικής γλώσσας ως αξίας ισοδύναμης της ελευθερίας και της πατρίδος

Λειτουργική αξία των εικόνων- Λυρισμός

για τους καλλιτέχνες Συνειδητοποίηση των εναλλακτικών καλλιτεχνικών

αποχρώσεων του ίδιου γεγονότος με εστίαση σε εικαστικές αποτυπώσεις της Εξόδου (Πίνακες Βρυζάκη, Ντελακρουά)

Αισθητική απόλαυση

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Παιδαγωγικοί στόχοιΕνεργοποίηση μαθητών - ανάληψη πρωτοβουλιών

Αξιοποίηση εμπειριών, βιωμάτων, εντυπώσεων

Ανάπτυξη κριτικής σκέψης

Κινητοποίηση δημιουργικής φαντασίας

Ανάπτυξη ικανότητας στην κατανόηση, επεξεργασία και παραγωγή λόγου

Ενθάρρυνση συνεργασίας, ανταλλαγής ιδεών, προβληματισμών Ανάπτυξη αλληλεπίδρασης

Ανάδειξη της διδάσκουσας ως συντονίστριας και όχι ως επίκεντρου της διδασκαλίας

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (όλο- μέρη- όλο)

Α. Αφόρμηση (διέγερση ενδιαφέροντος μέσα από εικόνες, πίνακες & δημοτικό τραγούδι). H διδασκαλία θα ακολουθήσει κυκλικό σχήμα,καθώς θα ολοκληρωθεί με ανάλογα ερεθίσματα (εικόνες, τραγούδι)

1. Τουρκοαιγυπτιακός στόλος 2. Τουρκοαιγυπτιακά στρατεύματα 3. Το Μεσολόγγι 4. Το νησάκι Κλείσοβα 5. Ελληνικά στρατεύματα 6. Τουρκικά κανόνια

ÈÝëôå í' áêïýóôå êëÜçìáôá - Ìïéñïëüé ãéá ôï Ìåóïëüããé.mp4

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Β. Πρόσληψη κειμένου (λογοτεχνική ανάγνωση)

Γ. Ερμηνεία-Συνολική προσέγγισηΑναδιατύπωση (πεζολογική) περιεχομένου

Διερεύνηση προσδοκιών που γεννά ο τίτλος

Δ. Ανάλυση - Oμαδοσυνεργατική έρευνα

από 4 ομάδες (τους ιστορικούς ,τους ιδεολόγους, τους γλωσσολόγους

και τους καλλιτέχνες) με διαφορετικό άξονα-σκοπιά προσέγγισης,

μέσω διαφοροποιημένων φύλλων εργασίας

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Δραστηριότητα για την 1η ομάδαΟι μικροί ιστοριοδίφες χωρισμένοι σε δύο υποομάδες καλούνται να αντλήσουν πληροφορίες για τις λεπτομέρειες της δωδεκάμηνης πολιορκίας και της ηρωικής εξόδου του Μεσολογγίου μέσα από ιστορικές πηγές που θα αναζητήσουν στoυς κάτωθι ηλεκτρονικούς συνδέσμους:http://stavento8.blogspot.gr/2009/08/blog-post_10.html

http://ellas2.wordpress.com/2010/04/10/10-%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85-1826-%CE%B7-%CE%B7%CF%81%CF%89%CF%8A%CE%BA%CE%AE-%CE%AD%CE%BE%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3/

Οι πηγές για την πρώτη υποομάδα είναι :

α) απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του Ν. Κασομούλη,

«Ενθυμήματα Στρατιωτικά»

β) επιστολή Μάγιερ από την εφημερίδα, «Ελληνικά Χρονικά»

Οι πηγές για τη δεύτερη υποομάδα είναι :

α) επιστολή Ν. Μπότσαρη, Κ. Τζαβέλα, Φωτομάρα & άλλων οπλαρχηγών

προς την κυβέρνηση δύο μέρες μετά την Έξοδο

β) απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του Σπυρομήλιου , «Χρονικό του Μεσολογγίου» 1825-1826

http://stavento8.blogspot.gr/2009/08/blog-post_10.html

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Φύλλο εργασίας 1

Περιγράψτε σ’ένα κείμενο σκηνές από τη ζωή των πολιορκημένων πριν τη δραματική Έξοδο.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………«Εγώ θέλω καυχώμαι, διότι εντός ολίγου το αίμα ενός Ελβετού, ενός απογόνου του Γουλιέλμου Τέλλου, μέλλει να συμμιχθή με τα αίματα των ηρώων της Ελλάδος»

Σχολιάστε τη φράση και τη στάση του Ελβετού φιλέλληνα Μάγιερ λαμβανομένου υπόψη ότι σκοτώθηκε μαζί με τους Έλληνες στην Έξοδο πολεμώντας ηρωικά…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Φύλλο εργασίας 2

Τι πληροφορίες αντλούμε για την Έξοδο;

(πότε έγινε, πώς έγινε, ποιοι λόγοι οδήγησαν στην μεγάλη απόφαση);

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..........................................Περιγράψτε εικόνες από την πτώση του Μεσολογγίου.

………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………….……………………………………………………............................................................................................................................................................................Σχολιάστε την ηρωική πράξη του Χρήστου Καψάλη.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................................................................................................

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ Δραστηριότητα για τη 2η ομάδαΟι ιδεολόγοι κατόπιν νοηματικής εμβάθυνσης απαντούν στα ερωτήματα του φύλλου

Φύλλο εργασίας Εκτός από την πείνα (αποσπ. 1) οι Μεσολογγίτες πολιορκούνται και από μια άλλη δύναμη (εχθρό).

Ποια είναι αυτή; …………………………………………………………………………………………………………………………………

Γιατί είναι ισχυρότερη της πρώτης; Με ποιον τρόπο μιλάει στην ψυχή του ανθρώπου;…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Πώς αυτή κάνει την απόφαση αυτοθυσίας δύσκολη και οδυνηρή;…………………………………………………………………………………………………

Πιστεύετε ότι ο τίτλος του έργου αποδίδει την πραγματική κατάσταση των Μεσολογγιτών;

Δικαιολογήστε την απάντησή σας.……………………………………………………………………………………………………………………………………

Να συγκρίνετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος με τη φράση « για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει» ,που λέγεται ότι είπε ο Αθ. Διάκος, λίγο πριν πεθάνει, άνοιξη κι αυτός.………………………………………………………………………………………………………………………………………

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ Δραστηριότητα για την 3η ομάδαΟι γλωσσολόγοι καλούνται να συμπληρώσουν το κάτωθι Φύλλο εργασίας Eπισκεφτείτε τον ηλεκτρονικό σύνδεσμο :http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%91%CF%83%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B1 και βρείτε την ετυμολογία της λέξης ασπούδα

Θα τη χαρακτηρίζατε ως στοιχείο ιδιωματικό (Επτανησιακό);

Βρείτε και άλλες τέτοιες λέξεις.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Συμπληρώστε τις παρακάτω φράσεις με τα επίθετα που χρησιμοποιεί ο ποιητής.……………...... βουνάκι πρόβατα

………………….πεταλούδα

………………….κρίνο

………………….ώρα

………………….πέτρα………………………

………………….χορτάρι……………………..

Είναι απλώς κοσμητικά ή μήπως παίζουν κάποιο ουσιαστικότερο ρόλο; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Το απόσπασμα περιέχει πλούτο σχημάτων λόγου, τα οποία ως εκφραστικά μέσα κάνουν το λόγο πιο ζωηρό, παραστατικό.

Εντοπίστε

αντιθέσεις:……………………………………………………………

μεταφορές:……………………………………………………………

Προσωποποιήσεις:……………………………………………………

υπερβολές:……………………………………………………………..

επαναλήψεις: ………………………………………………………….

Το απόσπασμα βρίθει λυρικών εικόνων.

Αναλύστε την εικόνα που σας άρεσε περισσότερο εκφράζοντας και τα συναισθήματα που αυτή σας προξενεί.

………………………………………………………………………………..……….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Δραστηριότητα για την 4η ομάδαΟι καλλιτέχνες καλούνται αρχικά να επισκεφθούν τον κάτωθι ηλεκτρονικό σύνδεσμο :

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%92%CF%81%CF%85%CE%B6%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82

Να ενημερωθούν για τον ιστορικό ζωγράφο Βρυζάκη και αφού παρατηρήσουν καλά την εντυπωσιακή σύνθεση « Η ΄Εξοδος του Μεσολογγίου » ,να απαντήσουν στα ερωτήματα του φύλλου εργασίας

Φύλλο εργασίας 1 Ποια είναι τα δύο επίπεδα ανάπτυξης του έργου; …………………………………………………………………………………Πώς παρουσιάζονται σ’αυτά οι μορφές; Ποιες φωτίζονται περισσότερο; Διακρίνεται στα πρόσωπά τους η πατριωτική έξαρση;

………………………………………………………………………………………Ο Βρυζάκης, ο ζωγράφος της Επανάστασης, περνά το ίδιο μήνυμα που περνάει με την ποίησή του ο Σολωμός;

………………………………………………………………………………………

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Στη συνέχεια να επισκεφθούν τον κάτωθι ηλεκτρονικό σύνδεσμο : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%85%CE%AC

Να ενημερωθούν για το Γάλλο Ντελακρουά και αφού προσέξουν τον πίνακα: « Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» να απαντήσουν στα ερωτήματα του φύλλου εργασίας.

Φύλλο εργασίας 2Περιγράψτε τη μορφή της νέας γυναίκας εστιάζοντας στη ματιά της, την ενδυμασία με όλες τις λεπτομέρειες, τη στάση του σώματος και των χεριών της.

…………………………………………………………………………………Τι απεικονίζει αυτή η εμβληματική μορφή; Βρείτε την αλληγορία που υπάρχει στο έργο.

……………………………………………………………………………………Αναζητήστε μέσα από το διαδίκτυο και άλλα έργα ζωγράφων που εμπνεύστηκαν από το ιστορικό αυτό γεγονός.

………………………………………………………………………………………

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ομαδοσυνεργατικής έρευνας στην κρίση της ολομέλειας

Ε.Σύνθεση -Ανακεφαλαίωση με διανομή σύντομου κοiνού φύλλου εργασίας,εμμένο-

ντας στη ζωτική αντίφαση του θέματος & την εικονοπλασία που το υπηρετεί καθώς και τη διαχρο-

νικότητα του σολωμικού μηνύματος

Συνοψίζοντας εστιάζουμε στην πρόθεση του ποιητή και στην πραγματοποίησή της μέσω της τεχνικής της εικόναςΤο θέμα του αποσπάσματος είναι…………….....................

Οι εικόνες διακρίνονται σε:

μια φανταστική,που παρουσιάζει προσωποποιημένους τον …………… και τον ………….. να …………………… και να ……………….

τέσσερις πραγματικές, που εξειδικεύουν το ξύπνημα της …………….,

αγκαλιάζουν όλη την πλάση:τη ……….,τον ……………..,τη ………………..

αλλά και το σύνολο των έμβιων και ……………. όντων με μια

φθίνουσα κλιμάκωση :πρόβατα(θηλαστικά) > ………(……) > ……..(…….) > …….(………) >ξερό χορτάρι (νεκρή ύλη).

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Επομένως η φύση υποβάλλει τους πολιορκημένους σε μια σκληρή …………………… θέτοντας ένα ηθικό δίλημμα: ……………………………………………………

Όσο η φύση …………………….. ασφυκτικά και η ζωή θριαμβεύει τόσο η επιθυμία των πολιορκημένων για ζωή φουντώνει και ο θάνατος ισοδυναμεί με ……………… θανάτους.

Καταλήγοντας , λοιπόν ,τονίζουμε ότι οι Μεσολογγίτες πολιορκημένοι

από πολλούς εχθρούς ( Τουρκοαιγυπτίους, πείνα, φύση) κράτησαν το πνεύμα ελεύθερο και δε δίστασαν να αντιμετωπίσουν κατάματα το θάνατο. Αυτή η αντίφαση του έργου αντανακλάται και στον τίτλο «Ελεύθεροι πολιορκημένοι».

Συμπέρασμα

Την ηθική πορεία της Ανθρωπότητας χαράζει και χειραγωγεί όχι τόσο η ισχύς των Μεγάλων όσο η θυσία των Μικρών.

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΟΛΩΜΟ

Η διδασκαλία ολοκληρώνεται έτσι όπως ξεκίνησε: με εικόνες (όλες ανοιξιάτικες)& ηχητικό στοιχείο από το απόσπασμα «Πειρασμός» του Γ΄σχεδιάσματος ,μελοποιημένο από τον Γ. Μαρκόπουλο.

ΣΤ. Ανάθεση εργασίας για το σπίτι Συγκρίνετε το απόσπασμα «Πειρασμός» με το απόσπασμα του σχολικού βιβλίου. Βρείτε ομοιότητες και διαφορές.

(Το απόσπασμα έχει μοιραστεί στους μαθητές σε φωτοτυπίες)

Προαιρετική εργασία :Εκφραστείτε καλλιτεχνικά με έμπνευση το Μεσολόγγι

ÅËÅÕÈÅÑÏÉ ÐÏËÉÏÑÊÇÌÅÍÏÉ - Ï ÐÅÉÑÁÓÌÏÓ _ Ã. ÌÁÑÊÏÐÏÕËÏÓ.mp4

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΥΠ.Ε.Π.Θ.ΠΙ, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμν. Βιβλίο Εκπαιδευτικού, ΟΑΕΔ, Αθήνα 2006, σελ 44-47

Αρίστου Καμπάνη, Ἱστορία της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, τετάρτη έκδοσις, Μέρος Δ΄, Κεφ.Πρώτο, Λυρικοί Ποιηταί της Επτανήσου

Γιώργου Ν. Καλαματιανού, Σύντομη Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Έκδοση Β΄, «Ελληνική Εκδοτική Εταιρεία», Αθήνα 1953

Γεωργίου.Ν.Παπανικολάου, Διονυσίου Σολωμού Άπαντα, Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1986, τόμος Α΄

Αγγελικής Βαρελά, Διονύσιος Σολωμός, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1998

EUGENE VILLENEUVE, Hμερολόγιο 1825-1826 και Περιγραφή Ελληνίδων , 1821 Οι αθέατες όψεις, Ιστορικά, «Ελευθεροτυπία»

«Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα και θα αισθανθείς

μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου»

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!