Sem Stress

4 Απριλίου 2008 ΕΝΤΑΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΣΤΗΝΕΦΗΒΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

1

ΕΝΤΑΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΣΤΗΝΕΦΗΒΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

Δημήτριος Γ. ΓεωργιάδηςΠαιδοψυχίατρος, ΨυχίατροςΓ’ Παιδοψυχιατρική Κλινική του Π.Ν.Α.-Ε.Σ.Υ.Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Νέας ΣμύρνηςΠαιδοψυχιατρική Εταιρεία Ελλάδος –Ένωση Ψυχιάτρων Παιδιών & Εφήβων


2

Σκοπός της παρουσίασης

• state of the art: Ακαδημαϊκή ανάλυση αλλά και πρακτικέςοδηγίες.

αλλά:• Πολλές οπτικές γωνίες• Περιορισμένος χρόνος

Στόχος:• Α) ή έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση• Β) πότε θα πρέπει να αποφασίσουμε μια δραστικότερηθεραπευτική παρέμβαση.


3

Γιατί είναι σημαντική η γνώση του πεδίουτων αγχωδών διαταραχών ?

• Α.Το άγχος στον φυσιολογικό έφηβο.

• Β.Όταν το άγχος γίνεται ψυχιατρική διάγνωση.Συνέπειες:

• Πτώση της σχολικής απόδοσης• Δυσλειτουργία στις κοινωνικές σχέσεις• Χαμηλή αυτοεκτίμηση• Κοινωνική απομόνωση• Σοβαρότερη ψυχιατρική παθολογία στη συνέχεια και στην ενήλικη ζωή.


4

Άγχος, φόβος, φοβία: ορισμοί

Άγχος: «δυσφορικό συναίσθημα επικείμενου κινδύνου».παίζει ρόλο προσαρμοστικό και προστατευτικό.Φόβος: «φυσιολογική αντίδραση σε πραγματικό ήφανταστικό κίνδυνο ή απειλή»

Παίζει ρόλο προσαρμοστικό και προστατευτικό. Έχειαναπτυξιακή πορεία.

Φοβία: υπερβολικός κίνδυνος και επίμονος φόβοςσυγκεκριμένου ερεθίσματος με αποτέλεσμα την αποφυγήτου ή την έντονη δυσφορία του ατόμου όταν το υπομένει.


5

από την φυσιολογική αντίδραση στηδιαταραχή

Ενώ το άγχος, ως ένα βαθμό, θεωρείται φυσιολογικό καιμάλιστα σε ορισμένες καταστάσεις χρήσιμο για τηνπροσαρμογή, στις αγχώδεις διαταραχές, υπάρχειυπερβολική ανησυχία ή φόβος σε σχέση με την κατάστασηπου προκαλεί δυσφορία και λειτουργική έκπτωση.

Υπάρχουν διάφορα είδη αγχωδών συμπτωμάτων καιδιαγνώσεων.

Αγχώδης συμπτωματολογία εμφανίζεται και σε άλλεςκαταστάσεις.


6

Τύπος του άγχους στη εφηβεία

• Ελεύθερο-επιπλέον άγχος (free-floating anxiety): πρόκειται γιαμια διάχυτη ψυχική αίσθηση η οποία υπάρχει, χωρίς να συνδέεται μεκάποιο αντικείμενο, πρόσωπο ή κατάσταση. Συνήθως συνοδεύεται απόμια αίσθηση αποπροσωποποίησης ( μια αίσθηση αβεβαιότηταςσχετικά με την προσωπική ταυτότητα και την ακεραιότητα τουσώματος). Και αποπραγματοποίησης ( μια αίσθηση περισσότερο ήλιγότερο έντονη μη πραγματικότητας).• Υπαρξιακό άγχος: ο έφηβος μπορεί να δοκιμάζει αγχώδησυναισθήματα συνδεμένα με μια ασυνήθιστη ανησυχία για τηνπραγματικότητα της ίδιας του της ύπαρξης, της ικανότητας του να κάνειπραγματικές επιλογές για την σημασία της ζωής.• Υποχονδρία: οι κεφαλόπονοι και οι στομαχόπονοι της παιδικήςηλικίας μη οργανικής βάσης, αντικαθίστανται σε αυτή την ηλικία απόασυνήθιστη ανησυχία για την σωματική υγεία. Μικρές αιτιάσεις, οδηγούν συνήθως σε συχνές απουσίες από το σχολείο. Είναισυνηθισμένες οι ανησυχίες για την προσωπική εμφάνιση.


7

Η ερμηνεία του άγχους στην εφηβείασύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρίαπρώτη Θεωρία του Άγχους του Freud, ( 1905, τρίαδοκίμια για τη Θεωρία της σεξουαλικότητας)ο F. Δίνει για το άγχος ( την αγωνία) , την παρακάτωερμηνεία: «η λίμπιντο, μετατρέπεται σε άγχος, την στιγμή πουδεν μπορεί να φτάσει στο αντικείμενο ικανοποίησης της. Αυτόπαρατηρείται κυρίως όταν το αντικείμενο προς το οποίοκατευθύνεται η ενορμητική κίνηση χάνεται. Η ενόρμησηχάνοντας το αντικείμενο προς το οποίο κατευθύνεται, παράγειτο άγχος το οποίο δευτερευόντως φέρνει την απώθηση.


8

Η ερμηνεία του άγχους στην εφηβείασύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρίαΣτη δεύτερη θεωρία του άγχους (Freud 1926: Αναστολή, Σύμπτωμα και Άγχος), το άγχος δενπροέρχεται ποια από μια εξωτερική αιτία ( έλλειψη τουαντικειμένου της ενόρμησης), αλλά είναι εσωτερικήςπροέλευσης: το άγχος παράγεται από το Εγώ τουυποκειμένου, η κύρια λειτουργία της είναι να χρησιμεύσειως σινιάλο κινδύνου. Σ’ αυτή τη Θεωρία «το άγχος παράγειτην απώθηση». Για να καταλάβουμε τη δεύτερη Θεωρία, πρέπει να παραδεχθούμε ότι το Εγώ του υποκειμένου είναιεπαρκώς συμπαγές και οργανωμένο, ώστε να προσλάβειτον κίνδυνο ( πραγματικό ή φανταστικό) .


9

Ψ/παθολογία του Άγχους στην Εφηβεία

οι σωματικές αλλαγές της Εφηβείας, όσο και οι ψυχικές, μπορεί ναθεωρηθούν ότι είναι αιτία μιάς παραγωγής άγχους του οποίου ηποιότητα εξαρτάται πολύ από την δυνατότητα επεξεργασίας του από τοΕγώ. Σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνεται ότι η Κρίση της Εφηβείαςδημιουργεί μια μεγάλη εσωτερική αναταραχή. Ο έφηβος κατακλύζεταιαπό ενορμήσεις λιβιδινικές και επιθετικές, που απειλούν την ίδια τηνσυνοχή της προσωπικότητας του.Οι κρίσεις άγχους, που συνοδεύονται από παροδικά φαινόμενααποπραγματοποίησης και αποπροσωποποίησης εξηγούνται ωςπαροδική απώλεια των εσωτερικών και εξωτερικών ορίων. Το εγώαπέναντι στον κίνδυνο, χρησιμοποιεί διάφορους ΜΧΣ Άμυνας, όπωςτους ανέπτυξε η Άννα Φρόυντ στο έργο της. ( Το Εγώ και οιΜηχανισμοί Άμυνας).


10

Δυσκολίες κατά την εκτίμηση του άγχους

• τα άτομα πρώιμης εφηβικής ηλικίας συνήθως δεναναγνωρίζουν ότι η φοβική τους αντίδραση μπορεί να είναιυπερβολική ή μπορεί να μην αντιλαμβάνονται ότιδυσφορούν. Μπορεί να έχουν δυσκολία να εκφράσουν αυτόπου βιώνουν.

• συνήθως εκδηλώνουν το άγχος τους με διαφορετικό τρόποαπ’ ό,τι οι ενήλικες (εκρήξεις οργής, ευερεθιστότητα,καταστροφικότητα, σωματικές αιτιάσεις).

• Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται ερωτήσεις καιπαραδείγματα που να αντιστοιχούν στο αναπτυξιακόεπίπεδο του παιδιού όπως και να αναζητούνταιπληροφορίες από διάφορες πηγές (π.χ. γονείς, μέθοδοιπαρατήρησης).


11

Σημεία και Συμπτώματα του Άγχους

• ΓνωσιακάΦοβισμένος, νευρικός-ευερέθιστος, πιεσμένος, ευέξαπτος, ηττοπαθής, δυσκολία στη συγκέντρωση, απρόσεχτος-αφηρημένος.

• Συμπεριφορικάανήσυχος, σφιγμένος, εξαρτημένος, ντροπαλός, αποσυρμένος, διστακτικός, αποφευκτικός.

• ΣωματικάΚαρδιαγγειακό (ταχυπαλμία), Αναπνευστικό (δύσπνοια), Δέρμα (εφίδρωση), Μυοσκελετικό (μυαλγία αυχένα), Γαστρεντερικό (ευερέθιστο έντερο), Κεφαλαλγία, Ζάλη.


12

Αγχώδεις διαταραχές κατά DSM-IV-TR(American Psychiatric Association, 2001)

1) separation anxiety disorder ( διαταραχή άγχους αποχωρισμού ),2)Generalized anxiety disorder ( γενικευμένη αγχώδης διαταραχή), 3)Specific phobia ( ειδικές φοβίες),4) Panic disorder with and without agoraphobia ( διαταραχή πανικού με ήχωρίς αγοραφοβία) ,5) Agoraphobia without panic disorder,6)obsessive- compulsive disorder ( ιδεοψυχαναγκαστική- καταναγκαστικήδιαταραχή). 7)Posttraumatic stress disorder ( Μετατραυματική διαταραχή στρές),8)Social phobia ( κοινωνική φοβία), 9)Selective Mutism (εκλεκτική αλαλία) μπορεί να έχει μια πολυπαραγοντικήαιτιολογία,


13

Το άγχος σε άλλες καταστάσεις( κατάDSM-IV).

• Διαταραχή οξέος στρες• Αγχώδης διαταραχή οφειλόμενη σε γενική σωματικήκατάσταση

• Αγχώδης διαταραχή προκαλούμενη από ουσίες• Αγχώδης διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς.• Υποχονδριακή διαταραχή• Σωματοποιητική διαταραχή• Διαταραχή προσαρμογής με άγχος• Ψυχωτικές διαταραχές


14

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού

Οι νέοι με ΔΑΑ δείχνουν υπερβολικό και εξελικτικά ασύμβατοφόβο και ανησυχία όσον αφορά τον αποχωρισμό από το σπίτι ήαπό σημαντικές φιγούρες προσκόλλησης. Αυτή η ανησυχίαπαρουσιάζεται πρίν από τον αποχωρισμό ή κατά την διάρκειατης προσπάθειας για αποχωρισμό. Αυτά τα παιδιά ανησυχούν υπερβολικά, για την δικιά τους ή γιατην υγεία των γονιών τους, όταν αποχωρίζονται, έχουν δυσκολίανα κοιμούνται μόνα τους, βλέπουν εφιάλτες με θέματααποχωρισμού, έχουν συχνά σωματικές ανησυχίες και μπορεί ναπαρουσιάσουν σχολική άρνηση.


15

DSM-IV-TR Separation Anxiety Disorder(American Psychiatric Association, 2000)Α. Αναπτυξιακά μα αναμενόμενο υπερβολικό άγχος που αφορά τον χωρισμό από το

σπίτι ή αυτούς με τους οποίου το άτομο είναι προσκολλημένο ( 3 ή >>>):(1) Εμφάνιση υπερβολικού επαναλαμβανόμενου άγχους, όταν προβλέπεται

αποχωρισμός από το σπίτι ή από μείζονα πρόσωπα προσκόλλησης.(2) Διαρκής και υπερβολική ανησυχία, ότι θα χάσουν ή ότι μπορεί να πάθουν κάτι

κακό μείζονες φιγούρες προσκόλλησης.(3) Διαρκής και υπερβολική ανησυχία ότι ένα δυσάρεστο γεγονός, θα οδηγήσει σε

αποχωρισμό από μια μείζονα φιγούρα προσκόλλησης. (πχ θα χαθεί ήαπαγωγή)

(4) Επίμονη απροθυμία ή άρνηση να πάει στο σχολείο ή αλλού.(5) Επίμονος υπερβολικός φόβος να μείνει μόνος.(6) Επίμονη απροθυμία να πάει να κοιμηθεί μόνος.(7) Επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες με θέμα χωρισμό.(8) Επαναλαμβανόμενα παράπονα για σωματικά συμπτώματα όταν χωριαμόςΒ . Διάρκεια >4 εβδομάδες. Γ. έναρξη πριν από τα 18 Δ. Κλινική βαρύτητα.Ε. δεν

οφείλεται σε ΔΑΔ, ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ, ΨΥΧΩΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ, ΔΠ, ΑΓΟΡΦο.


16

Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή

Η ΓΑΔ χαρακτηρίζεται από χρόνιες, υπερβολικές ανησυχίες σεέναν αριθμό θεμάτων όπως σχολική εργασία, κοινωνικέςανταλλαγές, οικογένεια, υγεία/ασφάλεια, γεγονόταεπικαιρότητας, και φυσικές καταστροφές με ένα τουλάχιστονσυνοδευτικό σωματικό σύμπτωμα. Τα παιδιά με ΓΑΔ έχουν δυσκολία να ελέγξουν τις ανησυχίεςτους. Αυτά τα παιδιά είναι συχνά τελειοθηρικά, αναζητούνυπερβολικά επιβεβαίωση, και μπορεί να παλεύουν μεπερισσότερη εσωτερική ανησυχία από ότι είναι φανερό στουςγονείς ή στους διδασκάλους. ( Masi et al., 1999). Οι ανησυχίεςτης ΓΑΔ, δεν περιορίζονται σε ειδικά αντικείμενα ήκαταστάσεις, και η ανησυχία είναι παρούσα τον περισσότεροχρόνο.


17

DSM-IV-TR Generalized Anxiety Disorder(American Psychiatric Association, 2000)Α. Υπερβολικό άγχος και ανησυχία ( αναμονή κακού), που εμφανίζεται τις

περισσότερες ημέρες, τους τελευταίους 6 μήνες, για΄έναν αριθμό γεγονότων ήδραστηριοτήτων.

Β. Το άτομο έχει δυσκολία να ελέγξει την ανησυχία.Γ. Το άγχος και η ανησυχία συνδέεται με 3 ή περισσότερα από τα παρακάτω 6

συμπτώματα:1. Ανήσυχος, διεγερμένος(κουρδισμένος) ή τεντωμένος.2. Κουράζεται εύκολα3. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ή έχει στιγμές αμαύρωση του νου.4. Ευερεθιστότητα5. Μυϊκή τάση6. Δυσκολία στον ύπνο.

Δ. ΔΕΝ πρόκειται για ΔΠ, Κοι Φο, ΙΨΔ, ΔΑΑ, Ν. ΑΝΟΡΕΞΙΑ, ΣΩΜΑΤ.Δ, ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ, ΜΤΔΣ.

Ε. κλινική ΒαρύτηταΣτ. Δεν οφείλεται σε ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ, ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ( Π.Χ.

υπερθυρεοειδισμός), ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ δ., ΨΥΧΩΤΙΚΉ δ., ή ΔΑΔ.


18

Ειδική Φοβία

Ειδική φοβία είναι ο φόβος για ειδικά αντικείμενα ή γιακαταστάσεις που το υποκείμενο τις αποφεύγει ή τιςυπομένει με μεγάλη αγωνία. Ένας ειδικός φόβος μπορεί ναεξελιχθεί σε ειδική φοβία εάν τα συμπτώματα είναιεπαρκώς σημαντικά ώστε να οδηγούν σε ακραία αγωνία ήσε δυσλειτουργία που συνδέεται με τον φόβο. πρέπει να αξιολογούνται μέσα από μια αναπτυξιακήπροοπτική.Στην Εφηβεία είναι συχνό για τους νέους να παρουσιάζουνπερισσότερες από μία ειδικές φοβίες αλλά αυτό δενσυνιστά διάγνωση ΓΑΔ.


19

DSM-IV-TR Specific Phobia(American Psychiatric Association 2000)Α. μεγάλος και επιμένων φόβος υπερβολικός και αδικαιολόγητος που προκαλείται

από την παρουσία ή αναμονή ενός ειδικού αντικειμένου ή κατάστασης. ( ύψη, αεροπορικό ταξίδι, ζώα, ένεση, θέα αίματος).

Β. Η έκθεση σε ένα τέτοιο ερέθισμα, προκαλεί σχεδόν ανελιπώς μια άμεσηαπάντηση άγχους, που παίρνει την μορφή αποφυγής της κατάστασης ήκρίσης πανικού

Γ. το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος είναι υπερβολικός ή παράλογος. Δ. η φοβογόνος κατάσταση, αποφεύγεται ή αλλιώς υπομένεται με έντονο άγχος η

ανησυχία.Ε. η αποφυγή, η αγχώδης αναμονή, η ανησυχία στις καταστάσεις φόβου,

συνδυάζεται με την φυσιολογική ρουτίνα του ατόμου, την σχολική απόδοση, τις κοινωνικές δραστηριότητες και σχέσεις.

Στ. το άτομο πρέπει να είναι κάτω των 18, και το πρόβλημα να διαρκεί >6 μήνες.Ζ. Δεν πρόκειται για ΙΨΔ, ΜΤΔΣ, ΔΑΑ, ΚοιΦο, ΔΠ με ΑγοΦο, Αγο χωρίς ΔΠ. ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ: ΖΩΩΝ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ, ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ,

ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ( αεροπλάνα, ασανσέρ, κλειστών χώρων), ΆΛΛΕΣ (αρρώστιες)


20

Διαταραχή πανικού

Η διαταραχή πανικού, χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδιαέντονου φόβου, τα οποία συμβαίνουν αναπάντεχα. Αυτά τα αναπάντεχαεπεισόδια πανικού, περιλαμβάνουν τουλάχιστον 4 από 13 συμπτώματα απότο DSM-IV-TR όπως αίσθημα καρδιακών παλμών, ιδρώτες, τρέμουλο, δυσκολίες αναπνοής, αίσθημα πίεσης ή πόνου στο στήθος, αίσθημα σοκ, ναυτία, κρυάδες ή ζαλάδες. Οι νέοι με προσβολές πανικού, φοβούνται τις επαναλαμβανόμενες προσβολέςπανικού, και τα αποτελέσματα τους, και μπορεί να παρουσιάσουν αποφυγήεκείνων των καταστάσεων στις οποίες συμβαίνουν οι διαταραχές πανικού( αγοραφοβία).Είναι συνηθισμένο σε άτομα με διαταραχές πανικού να παρουσιάζουνάγχος αποχωρισμού από σημαντικά πρόσωπα. (ΔΑΑ).


21

DSM-IV-TR criteria for panic attack(American Psychiatric Association 2000)Πρόκειται για μια συγκεκριμένη περίοδο έντονου φόβου ή ανησυχίας, κατά τηνοποία 4 ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικάκαι φτάνουν σε μια κορύφωση μέσα σε 10 λεπτά:1) αίσθημα παλμών, επιτάχυνση καρδιακού ρυθμού, δυνατοί χτύποι τηςκαρδιάς.2) εφίδρωση3) τρεμούλιασμα ή αίσθημα κουνήματος4) αίσθημα μικρής αναπνοής ή απόφραξης των αν. οδών5) αίσθημα ασφυξίας6) πόνος στο στήθος ή δυσφορία7) ναυτία ή στομαχική αδιαθεσία8) αίσθημα ζαλάδας, αστάθειας, άδειου κεφαλιού, ή λιποθυμιάς9) αποπραγματοποίηση ή αποπροσωποποίηση

10) φόβος ότι χάνεται ο έλεγχο ή ότι τρελαίνεται11) φόβος θανάτου12) παραισθησίες ( αισθήσεις μουδιάσματος ή μυρμηκίασης).13) κρυάδες ή αναψοκοκκίνισμα


22

DSM-IV-TR criteria for agoraphobia

Α. Άγχος για το να βρίσκεται σε τοποθεσίες ή καταστάσεις από τις οποίες μπορεί ναείναι δύσκολο να ξεφύγει ή στις οποίες δεν μπορεί να πάρει βοήθεια στηνπερίπτωση που θα του συμβεί μία κρίση πανικού ή παρόμοια συμπτώματα.Οι αγοραφοβικοί φόβοι τυπικά περιλαμβάνουν χαρακτηριστικές καταστάσειςπου περιλαμβάνουν το να βρίσκεται έξω από το σπίτι μόνος, το να βρίσκεταιμέσα σε ένα πλήθος, ή να στέκεται σε μια γραμμή. Το να βρίσκεται πάνω σε μιαγέφυρα, το να ταξιδεύει με λεωφορείο, τρένο ή αυτοκίνητο.Σημ. πρέπει ο κλινικός να σκεφτεί την ειδική φοβία αν περιορίζεται σε μία ήλιγοστές ειδικές καταστάσεις, και την Κοι Φοβία, αν η αποφυγή αφοράκοινωνικές καταστάσεις.

Β. αποφυγή αυτών των καταστάσεων ( περιορισμός των ταξιδιών), ή αλλιώςυποφέρονται με μεγάλη ανησυχία ή άγχος ή με ανησυχία ότι θα συμβεί κρίσηπανικού ή παρόμοια συμπτώματα.

Γ. Το άγχος ή η φοβική αποφυγή δεν πληροί καλύτερα τις συνθήκες για άλληδιαταραχή, όπως ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ, ΕΙΔΙΚΗ ΦΟΒΙΑ, ΙΨΔ, ΜΤΔΣ, ¨Η ΔΑΑ


23

Κοινωνική Φοβία

Η κοινωνική φοβία χαρακτηρίζεται από αισθήματα φόβου ήμη άνεσης σε ένα ή περισσότερα κοινωνικά πλαίσια ( έλλειψη άνεσης με ανοίκειους συνομήλικους και όχι μόνονμε ανοίκειους ενήλικες), ή σε καταστάσεις όπου ο έφηβοςμπαίνει υπό κρίση (πχ μουσική, σπορ). Το δυσάρεστοσυναίσθημα της έλλειψης άνεσης, συνδυάζεται μελεπτομερή εξέταση και φόβο ότι θα πράξει κάτι που θαπροξενήσει αναστάτωση σε κοινωνικά πλαίσια όπως στηντάξη, στο εστιατόριο και σε εξωσχολικές δραστηριότητες. Αυτά τα παιδιά, μπορεί να έχουν δυσκολίες στο νααπαντήσουν τις ερωτήσεις στην τάξη, να μιλήσουν δυνατά, να μπουν σε συνομιλία, να μιλήσουν με αγνώστους, και ναπαρευρεθούν σε πάρτυ και κοινωνικά γεγονότα.


24

DSM-IV-TR Social Phobia

Α. Ένας ισχυρός και επιμένων φόβος για μία ή περισσότερες κοινωνικέςκαταστάσεις στις οποίες εκτίθεται ένα άτομο σε μη οικείους ή σε πιθανήεξέταση από άλλους. Το άτομο φοβάται ότι θα ενεργήσει με ΄ένα τρόπο που θαείναι ταπεινωτικός. Η δυσκολία αφορά και τους συνομήλικους.

Β. Έκθεση στην φοβική κοινωνική κατάσταση σχεδόν σταθερά προκαλεί άγχος, που μπορεί να πάρουν μα πάρουν τη μορφή μιας κρίσης πανικού που νασυνδέεται με αυτή την κατάσταση.

Γ. Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος αυτός είναι υπερβολικός ή αναιτιολόγητος. Δ. η φοβογόνος κατάσταση ή οι καταστάσεις που ζητούν αποδοση αποφεύγονται ή

αλλιώς υποφέρονται με έντονο άγχος ή ανησυχία.Ε. Η αποφυγή, αγχώδης αναμονή, ή ανησυχία στην φοβική κατάσταση,

συνδυάζετα με την φυσιολογική ρουτίνα του προσώπου, με φυσιολογικέςασχολίες, ή κοινωνικές δραστηριότητες ή σχέσεις.

Στ. Σε άτομα κάτω από 18 ετών ζητείται μια διάρκεια > 18 μήνες.Ζ. Δεν πρόκειται για δράση ΟΥΣΙΑΣ, ή ΓΕΝΙΚΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ή ΆΛΛΗΨΥΧΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ( ΔΠ, ΔΑΑ, Δυσμορφοβία, ΔΑΔ, ή Σχιζοειδικήπροσωπικότητα).

Η. Εάν υπάρχει μια άλλη Ιατρική κατάσταση η άλληΨυχική Δ. ο φόβος τουκριτηρίου 1 δεν οφείλεται σε αυτήν.


25

Εκλεκτική Αλαλία ( Selective Mutism)

Τα παιδιά και οι νέοι με εκλεκτική αλαλία, επίμονα αποτυγχάνουν ναομιλήσουν, να διαβάσουν δυνατά ή να τραγουδήσουν σε ειδικέςκαταστάσεις ( πχ στο σχολείο)ενώ μπορούν σε άλλες καταστάσεις (πχμε την οικογένεια και στο περιβάλλον του σπιτιού). Αυτά τα παιδιάμπορεί να ψιθυρίζουν ή να επικοινωνούν μη λεκτικά με επιλεγμέναάτομα όπως παιδιά της ίδιας ηλικίας και δασκάλους σε μερικέςπεριπτώσεις. Πολλά από τα παιδιά αυτά έχουν επίσης συμπτώματασχολικής φοβίας, και η εκλεκτική αλαλία μπορεί να είναι έναςυποτύπος ή μια πρώιμη εκδήλωση κοινωνικής φοβίας ( Bergman et al., 2002). Μια μαγνητοταινία ή βιντεοταινία όπου έχει καταγραφεί ήδυνατότητα για φυσιολογική ομιλία και γλωσσική ανταλλαγή σετουλάχιστον ένα πλαίσιο ζωής, συνιστάται, ώστε να αποκλειστεί μιαδιαταραχή επικοινωνίας, μια νευρολογική διαταραχή, ή μια διάχυτηεξελικτική διαταραχή.


26

Επίπτωση

Οιι αγχώδεις διαταραχές θεωρούνται από τις πιο συχνές διαγνώσεις στα παιδιά καιστους εφήβους. Σε κοινοτικά δείγματα, οι αγχώδεις διαταραχές εμφανίζονταισε ποσοστό 5% ως 18% των παιδιών. Στην προεφηβική ηλικία, ο επιπολασμόςκυμαίνεται μεταξύ 0,3% και 12,9%, ανάλογα με την διαταραχή. Ενώ στηνεφηβεία, ο επιπολασμός κυμαίνεται μεταξύ 0,6% και 7%, ανάλογα με τηνδιαταραχή. Η ειδική φοβία, η κοινωνική φοβία και η γενικευμένη αγχώδηςδιαταραχή (Γ.Α.Δ.) είναι οι διαταραχές που εμφανίζονται πιο συχνά.

Μια προσπάθεια να δώσει κανείς αδρές εκτιμήσεις για τις διαταραχές πάνω στιςοποίες οι περισσότερες μελέτες αναφέρθηκαν έδωσαν τα παρακάτωαποτελέσματα: Διαταραχή άγχους αποχωρισμού 3%Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή 2%Ειδική φοβία 3%Κοινωνική αγχώδης διαταραχή (κοινωνική φοβία) 1%Διαταραχή πανικού <1%Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή <1%


27

Προστατευτικοί Παράγοντες & Παράγοντες Κινδύνου

• Βιολογικοί παράγοντες κινδύνου: γενετικοι & ταμπεραμέντο• περιβαλλοντολογικοί παράγοντες:αλληλεπίδραση των παιδιών με τους γονείς τους. Οι αγχώδεις γονείςμπορεί να αποτελούν ένα μοντέλο για φόβο και άγχος, μπορεί ναενισχύουν την αγχώδη συμπεριφορά του παιδιού, και να διατηρούνάθελα την αποφυγή, παρά την επιθυμία να θέλουν να βοηθήσουν ταπαιδιά τους. (Dadds and Roth, 2001; Muris et al., 1996). Υπερπροστατευτικοί, υπερελεγκτικοί και κριτικοί στο στυλ γονείςπεριορίζουν την ανάπτυξη της αυτονομίας και κυριαρχίας και μπορεί νασυμβάλλουν στην ανάπτυξη των Α.Δ. σε παιδιά με ευθραυστότηταλόγω ταμπεραμέντου. ( Hirshfeld et al., 1997, Rapee, 1997),. Η ανασφαλής προσκόλληση, ( Μanassis et al., 1994) και ιδιαίτερα ηπροσκόλληση του τύπου αγχώδους αντίστασης, μπορεί να αυξήσει τονκίνδυνο αγχωδών διαταραχών για τα παιδιά ( Warren et al., 1997).

• Προστατευτικοί παράγοντες: Ανθεκτικότηα , Coping style.


28

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΧΩΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

& ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ( AACAP OFFICIAL ACTION, FEV. 2007).

RECOMMENDATIONS


29

ΟΔΗΓΙΑ Ν1:Η Ψυχιατρική αξιολόγηση των παιδιών και των Εφήβων, πρέπεισυστηματικά να περιλαμβάνει Ανιχνευτικές Ερωτήσεις για τα

Συμπτώματα Άγχους. (MS).

Οι ερωτήσεις ανίχνευσης θα πρέπει να χρησιμοποιούν την κατάλληλη γιατην ηλικία γλώσσα, και βασίζονται στα κριτήρια των ταξινομικώνσυστημάτων.

Η συγκέντρωση πληροφοριών από διαφορετικούς πληροφοριοδότες,σχετικά με τα συμπτώματα άγχους, ( τους νέους αλλά και τα παιδιά καιτους δασκάλους), λόγω της παρουσιαζόμενης διαφοράς συμφωνίαςμεταξύ πληροφοριοδοτών. ( Choudhury et al., 2003). Τα παιδιάγνωρίζουν καλύτερα την εσωτερική τους ανησυχία, και οι γονείς ή οιδιδάσκοντες, μπορεί να υποεκτιμούν την σοβαρότητα ή τις συνέπειες ( π.χ. ΓΑΔ).

Κατάλληλο για παιδιά πάνω από 8ετών και για νέους, είναιερωτηματολόγια αυτοαναφοράς, όπως το το Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders Multidimensional Anxiety Scale for Children( March at al., 1997) ή ( Birmaher et al.,1997)


30

ΟΔΗΓΙΑ Ν. 2Εφόσον εντοπιστεί αγχώδης διαταραχή, ο κλινικός πρέπει ναακολουθήσει μια επίσημη αξιολόγηση για το ποια Α.Δ. είναι

παρούσα, την σοβαρότητα των αγχωδών συμπτωμάτων, και τηνβλάβη στην λειτουργικότητα. (MS)

πρέπει να περιλαμβάνει την διαφοροδιάγνωση από εξελικτικάδικαιολογημένες ανησυχίες ή φόβους. Σημαντικοί στρεσογόνοιπαράγοντες ή τραύματα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη προσεκτικάκατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, για να υπολογιστεί κατά πόσο έχουνσυντελέσει στην εμφάνιση ή διατήρηση των αγχωδών συμπτωμάτων.

τα ψυχολογικά τέστ, αν και δεν είναι απαραίτητα. Υπάρχουν διάφοραεργαλεία τα οποία μπορεί να αποδειχθούν βοηθητικά

Ο κλινικός, πρέπει να ρωτήσει τον γονέα και το παιδί, για την βαρύτητατων συμπτωμάτων και την βλαβερή επίδραση στη λειτουργικότητα του, παράλληλα με την παρουσία των αγχωδών διαταραχών ( Manassis and Hood, 1998).


31

ΟΔΗΓΙΑ Ν.3Η Ψυχιατρική αξιολόγηση πρέπει να λάβει υπόψη της, τηνδιαφοροδιάγνωση και άλλων σωματικών προβλημάτων καιψυχιατρικών διαταραχών που μπορεί να μιμηθούν αγχώδη

συμπτώματα.(MS)Οι ψυχιατρικές καταστάσεις : • Διαταραχή ελλειματικής προσοχής/υπερκινητικότητα ( χωρίςανάπαυση, έλλειψη προσοχής), • Ψυχωτικές διαταραχές ( χωρίς σταματημό, και/η κοινωνικήαπόσυρση),• Διάχυτες εξελικτικές διαταραχές, ιδιαίτερα σύνδρομο Asperger ( κοινωνική αμηχανία και απόσυρση, ελλείμματα στις κοινωνικέςδεξιότητες, ελλείμματα στην επικοινωνία, επαναλαμβανόμενεςσυμπεριφορές, κόλλημα σε ρουτίνες),• Μαθησιακές Δυσκολίες ( επίμονες ανησυχίες για την σχολικήεπίδοση), • Διπολική διαταραχή ( συνεχής κινητικότητα, ευερεθιστότητα, αυπνία),• Κατάθλιψη (έλλειψη συγκέντρωσης, προβλήματα στον ύπνο, σωματικά παράπονα, Manassis 2000).


32

ΟΔΗΓΙΑ Ν.3Η Ψυχιατρική αξιολόγηση πρέπει να λάβει υπόψη της, τηνδιαφοροδιάγνωση και άλλων σωματικών προβλημάτων καιψυχιατρικών διαταραχών που μπορεί να μιμηθούν αγχώδη

συμπτώματα.

Οι σωματικές καταστάσεις:• Υπερθυρεοειδισμός, καφεϊνισμός, ημικρανίες, διαταραχέςσπασμών και δηλητηρίαση με μόλυβδοΛιγότερο συχνά στα νεαρά άτομα είναι:

• Υπογλυκαιμία, φαιοχρωμοκύττωμα, παθήσεις του Κ.Ν.Σ., (ντελίριουμ, όγκοι του εγκεφάλου), και καρδιακές αρρυθμίες.

• Συνταγογραφούμενα φάρμακα με παράπλευρα συμπτώματατα οποία μιμούνται το αγχώδη συμπτωματολογία, είναι:

• Τα αντιασθματικά, τα συμπαθητικομιμητικά, ταστεροειδή, τα SSRI’s, τα αντιψυχωτικά (ακαθησία),αλλοπεριδόλη, πιμοζίδη και τα άτυπα αντιψυχωτικά. Ακόμηκαι τα χάπια διαίτης, τα αντιισταμινικά και αντιπυρετικά??).


33

ΟΔΗΓΙΑ Ν.4 Το θεραπευτικό πλάνο, πρέπει ναπεριλαμβάνει μια πολύπλευρη (multimodal),

θεραπευτική προσέγγιση.( CG)Μια πολύπλευρη θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει• εκπαίδευση των γονέων και των παιδιών σχετικά με την Α.Δ.• συμβουλευτική με το σχολείο και με του γιατρούς της πρωτοβάθμιαςυγείας,

• Γνωσ.-συμπεριφεριολογικές παρεμβάσεις,ψυχοδυναμικήψυχοθεραπεία, οικογενειακή θεραπεία, και

• φαρμακοθεραπεία. Η επιλογή των ειδικών θεραπευτικών προσεγγίσεων περιλαμβάνει• την εξέταση των Ψυχοκοινωνικών στρεσογόνων παραγόντων, τωνπαραγόντων κινδύνου, και των συν-νοσηρών παραγόντων,

• την ηλικία και την εξελικτική λειτουργικότητα του παιδιού, και τηνοικογενειακή λειτουργικότητα.

• παράγοντες σχετικοί με το παιδί και την οικογένεια• η πρόσβαση σε τεκμηριωμένες θεραπείες και η δυνατότηταδιενέργειας αυτών των θεραπειών, πρέπει να ληφθεί υπόψη.


34

ΟΔΗΓΙΑ Ν. 5Το θεραπευτικό πλάνο, πρέπει να λάβει υπόψη του τηνσοβαρότητα και τις βλαβερές επιπτώσεις των Α.Δ.(CG)η θεραπεία των Α.Δ. των παιδιών και των εφήβων μέτριαςσοβαρότητας, πρέπει να ξεκινά με ψυχοθεραπεία.

Σοβαρές αιτίες για να συνδυάσει κανείς την φαρμακοθεραπείαμε την ψυχοθεραπεία αποτελούν τα παρακάτω:

• ανάγκη για άμεση υποχώρηση των συμπτωμάτων σε μιαμετρίως έως σοβαρή Α.Δ. ,

• μια συννοσηρή διαταραχή, η οποία απαιτεί κατάλληληθεραπεία

• μερική απάντηση στην ψυχοθεραπεία και• δυνατότητα για βελτιωμένο αποτέλεσμα με συνδυασμένηθεραπεία.

( March, 2002, Ollendick and March, 2004).


35

ΟΔΗΓΙΑ Ν. 6η ψυχοθεραπεία πρέπει να θεωρείται ως τμήμα τηςθεραπείας των παιδιών & των έφηβων με Α.Δ.(CG)

Η CBT, έχει υποστηριχθεί από τις περισσότερες μελέτες στηνθεραπεία των Α.Δ. των νέων ατόμων. Η CBT, είναι μιαψυχοθεραπευτική παρέμβαση η οποία υποστηρίζεται απόπολυάριθμες τυχαίες με ομάδα ελέγχου έρευνες σε νέους μεΑ.Δ. Aν και η CBT έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα αγχώδησυμπτώματα και ότι είναι ανώτερη στην βελτίωση σε σχέσημε τα περιστατικά της λίστας, χρειάζονται ακόμη έρευνεςπου θα αποδείξουν την αποτελεσματικότητα σε σχέση μεάλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις.


36

ΓΝΩΣΙΑΚΗ- ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η CBT διδάσκει το παιδί να αναπτύξει προσαρμοστικές δεξιότητες με τιςοποίες θα τα βγάζει πέρα και ένα αίσθημα ελέγχου πάνω στα Α. συμπτώματα

Οι Albano και Kendall, (2002), περιγράφουν πέντε συστατικά της CBT γιαπαιδιά με αγχώδεις διαταραχές:

1. 1. ψυχοεκπαίδευση του παιδιού και των γονιών σχετικά με τηναρρώστια και την CBT.

2. 2. εκπαίδευση σε δεξιότητες για την διαχείριση των σωματικώνενοχλήσεων. ( χαλάρωση, διαφραγματική αναπνοή,αυτοπαρακολούθηση).

3. 3. αναδόμηση των γνωσιών (πρόκληση των αρνητικών γνωσιών καιτροποποίηση του αρνητικού μονόλογου).

4. 4. μέθοδοι έκθεσης ( έκθεση στη φαντασία και στην πραγματικότηταμε βαθμιαία απευαισθητοποίηση στο φοβικό ερέθισμα),

5. 5. σχέδια για την πρόληψη των υποτροπών ( ενισχυτικές συνεδρίες καισυντονισμός με τους γονείς και το σχολείο).


37

ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Πολυάριθμες μελέτες υποδεικνύουν τα οφέλη από τηνψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία. ( Coldberg, 1995, McGehe, 2005, Novick, 1974).

Eίναι περιορισμένη η έρευνα στην αποτελεσματικότητα τηςψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας από μόνη της, σεσυνδυασμένες θεραπείες, ή σε σύγκριση με άλλεςπρακτικές. ( Lis et. al., 2005).

Λίγες εμπειρικές μελέτες, αξιολογούν την αποτελεσματικότητατης ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας, για αγχώδεις νέους καινέους ενήλικες. ( Milrod et al., 2005 ; Muratori et al. 2003 ; Target and Fonagy, 1994). Αυτές οι μελέτες, τονίζουν τηνσημασία της «δοσολογίας» ή της έντασης τωνθεραπευτικών παρεμβάσεων.


38

ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία για τις Α.Δ. χρησιμοποιεί τηνανάλυση της περίπτωσης με βάση μια ή περισσότερες απότις ψυχοδυναμικές θεωρητικές προοπτικές (ψυχολογία τουΕγώ, σχέσεις αντικειμένου, προσκόλληση, ταμπεραμέντο, κίνητρα, ψυχολογία του Self και δι-υποκειμενική), καιενσωματώνει την αξιολόγηση των εξελικτικών κατακτήσεωνκαι δυσκολιών. Υποστηρικτικές και τεχνικές λεκτικοποίησης, χρησιμοποιούνται για να ελαττωθεί η εσωτερική σύγκρουσηκαι να επαυξηθεί η ρύθμιση των συναισθημάτων και τωνενορμήσεων, επιτρέποντας στο άτομο να αναπτύξειελεγχόμενη σημειολογία άγχους.


39

ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΠΑΙΔΙΆ & ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΕΠΈΜΒΑΣΕΙΣ

Η υψηλή συναισθηματική υπερεμπλοκή, φαίνεται να συσχετίζεται μεΔΑΑ σε παιδιά σε κίνδυνο ( Hirsfeld et al., 1997), και η αυξημένηκριτική από την μητέρα και ο αυξημένος έλεγχος μπορεί να συνοδεύεταιαπό άγχος των παιδιών. ( Rape, 1997, Siqueland et al. 1996).

Οι Dadds and Roth 2001), προτείνουν ένα απαρτιωτικό μοντέλοοικογενειακής θεραπείας το οποίο εξετάζει την σχέση μεταξύπροσκόλλησης και διαδικασιών εκμάθησης μεταξύ γονέων – παιδιών, λαμβάνοντας υπόψη, συμπεριφερολογικά και χαρακτηριστικά τουταμπεραμέντου μεταξύ του παιδιού και του γονιού.

Χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση από εμπειρικές μελέτες τηςοικογενειακής θεραπείας με τα αγχώδη παιδιά και εφήβους.


40

ΟΔΗΓΙΑ Ν. 7 Πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο χρήσης των SSRI’s

στη θεραπεία των Α.Δ. (CG)

Τα SSRI’s, έχουν αναδειχθεί ως η φαρμακοθεραπεία εκλογήςγια τη θεραπεία των Α.Δ. της εφηβείας. Όταν οι αγχώδειςδιαταραχές είναι μεσαίας ή μεγάλης βαρύτητας., ή ηεγκαταστημένη δυσλειτουργία καθιστά δύσκολη την συμμετοχήστην ψυχοθεραπεία, ή η ψυχοθεραπεία έχει ως αποτέλεσμα μιαμέτρια απάντηση, συνιστάται η φαρμακοθεραπεία ( Birmaherat al., 1998), Labellarte et al., 1999). Πρόσφατα δεδομένααπό τυχαιοποιημένες τυφλές μελέτες, έχουν αποδείξει τηνβραχυπρόθεσμη αποτελεσματικότητα των SSRI’s στην θεραπείατων αγχωδών Διαταραχών των νέων


41

SSRI’s

η Rupp Αnxiety Study, (2001), έδειξαν ότι ο κλινικός πρέπει να εξετάσειαυξημένες δόσεις SSRI’s για τον ασθενή του, εάν δεν έχει επιτευχθείσημαντική βελτίωση με την τέταρτη εβδομάδα της θεραπείας.

Τα άρθρα ανασκόπησης, συνιστούν έναρξη με χαμηλές δόσεις , ταχείαπαρακολούθηση των ανεπιθύμητων ενεργειών, και έπειτα βαθμιαία αύξησητης δόσης ανάλογα με την θεραπευτική απάντηση και την ανθεκτικότητα( Birmaher et al., 1998, Labellarte et al., 1999).

Ο Pine, (2002), συστήνει ο κλινικός να σκεφτεί ένα διάστημα ελεύθεροαπό φαρμακευτική αγωγή, σε παιδιά που έχουν μια σημαντικήυποχώρηση του άγχους ή των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, κaiκρατούν σταθερότητα της κατάστασης τους για ένα χρόνο. Αυτή ηδοκιμή της διακοπής να γίνει κατά τη διάρκεια μιας περιόδου χωρίςπολύ στρες, και το SSRI μπορεί να ξαναμπεί εάν το παιδί υποτροπιάσει.


42

ΟΔΗΓΙΑ Ν. 8 Πρέπει να εξετάσουμε την χρήση και άλλων από τα

SSRI’s φαρμάκων για την θεραπεία των νέων μεαγχώδη διαταραχή. (OP)

Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα άλλων για την θεραπείατων Α.Δ. στην παιδική ηλικία δεν έχει τεκμηριωθεί. Εν τούτοιςνοραδρενεργικά αντικαταθλιπτικά όπως

• η βενλαφαξίνη• τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά ( TCAs), η• βουσπιρόνη και• οι βενζοδιαζεπίνες, έχουν προταθεί ως εναλλακτικές λύσεις για να χρησιμοποιηθούνμόνα τους ή σε συνδυασμό με τα SSRI’s.


43

ΟΔΗΓΙΑ Ν.9Το θεραπευτικό πλάνο πρέπει να εξετάσει ρυθμίσεις

σχετικές με το Σχολείο. (OP)Ο κλινικός πρέπει να τακτοποιήσει κάποιες ρυθμίσεις με το Σχολείο, όταν οι Α.Δ.

επηρεάζουν την Σχολική λειτουργία:Εάν το άγχος επηρεάζει την προετοιμασία των Σχολικών καθηκόντων, τότε ηδιάρκεια των ανατεθεισών εργασιών πρέπει να τροποποιούνται

Εάν το άγχος τον καταλαμβάνει στο Σχολείο, τότε πρέπει να ονομαστεί έναςενήλικας έξω από την τάξη του μαθητή, που να μπορεί να βοηθήσει

Εάν υπάρχει άγχος ως προς την απόδοση ή τα τέστ (εξετάσεις), τότε το ναεξεταστεί σε ένα ήσυχο, προφυλαγμένο περιβάλλον όπου μπορεί ναελαττωθεί το υπερβολικό άγχος.

Είναι πάντα βοηθητικό να εκπαιδεύει κανείς τον δάσκαλο της τάξης (ή τονκαθηγητή), σχετικά με την φύση του άγχους του παιδιού, και ναυποδεικνύει στρατηγικές οι οποίες διευκολύνουν τις δράσεις του παιδιού. Οκλινικός πρέπει να επισημοποιεί με πιστοποιητικά αυτές τις τακτικές.


44

ΟΔΗΓΙΑ Ν. 10Οι συν-νοσηρές καταστάσεις, πρέπει να αξιολογούνται

δεόντως και να θεραπεύονται.(MS)

Οι κατάθλιψη, η ΔΕΠΥ, η χρήση ουσιών, η αντιθετική προκλητικήδιαταραχή, οι μαθησιακές δυσκολίες, τα προβλήματα λόγου.

Οι συν-νοσηρές διαταραχές μπορεί να προσβάλλουν την λειτουργικότητακαι την έκβαση της θεραπείας. Θα πρέπει να αξιολογηθούν και ναθεραπευτούν μαζί με την Α.Δ. ( Manassis and Monga, 2001).

Η διάγνωση μπορεί να μπερδεύεται από αλληλο-επικαλυπτόμενασυμπτώματα μεταξύ των Α.Δ. κα των συν-νοσηρών καταστάσεων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη ή υπο-διάγνωση τηςσυν-νοσηρότητας. Ένα συχνό κλινικό φαινόμενο είναι η αναγνώρισημιας συν-νοσηράς κατάστασης, άπαξ και η πρωταρχική διάγνωση έχειθεραπευτεί και άλλα πρόσθετα συμπτώματα καθίστανται πιο φανερά.


45

ΟΔΗΓΙΑ Ν. 11Η πρώιμη αξιολόγηση και παρέμβαση πρέπει να

λαμβάνεται υπόψη στη Θεραπεία και Πρόληψη (OP).

Ευκαιρίες για πρώιμη παρέμβαση και πρόληψη, υπάρχουν στις Α.Δ. τηςπαιδικής ηλικίας και μπορεί να περιλαμβάνουν ανίχνευση στηνκοινότητα και πρώιμη αξιολόγηση, media-based βασισμένα στηνκοινότητα ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα, προγράμματα στις τάξειςτων σχολείων, προγράμματα εκπαίδευσης δεξιοτήτων των γονιών, καιανίχνευση και θεραπεία των διαταραχών άγχους των γονιών. χρησιμοποιώντας γρήγορα εργαλεία αυτοαναφοράς, όπως είναι τοMASC, and the Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders foranxiety symptoms.Οι ομαδικές παρεμβάσεις με ΓΣΘ στο Σχολείο και σε άλλα πλαίσια τηςκοινότητας, για παιδιά με μέτριες έως σοβαρές Α.Δ. , μπορεί ναβελτιώσουν την μακροπρόθεσμη λειτουργικότητα. Οι κλινικοί ενθαρρύνονται να παραπέμπουν ασθενείς για πρώιμηπαρέμβαση με ΓΣΘ, ακόμη και να τα συμπτώματα άγχους είναι μέτρια ήυποκλινικά.


46

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• D.Marcelli, A. Braconnier, Psychopathologie de l’ adolescent, MASSON• CHILD AND ADOLESCENT PSYCHIATRY, a comprehensive textbook,

Ed. By Melvin Lewis, LIPPINCOT WILLIAMS & WILKINS.• Practice parameter for the Assessment and treatment of Children and

Adolescents with anxiety disorders, J.AM.AC.CHILD ADOLESC. PSYCHIATRY. 46:2, FEBRUARY 2007

• CHILD AND ADOLESCENT PSYCHIATRY, a clinician’s handbook, Ed. By Christofer Gilberg, Richard Harrington and Hans-Christoph Steihausen

• TEXTBOOK of CHILD AND ADOLESCENT PSYCHIATRY, Ed. By J. Wiener and Mina Dulcan, The American Psychiatric Publishing

• If your Adolescent has an Anxiety Disorder, an essential Resource for Parents, Ed. By Edna Foa and Linda Wasmer Andrews, Oxford University Press, The Annenberg Public Policy Center.

• Anxiety Disorders Association of Americ• www.adaa.org

http://www.adaa.org/


47


48

Sem Stress

Documents

Transcript of Sem Stress