qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi...

20
qcia-tabawyuris aRkveTili sainformacio bukleti øòƲ-î²´²ÌÔàôðÆÆ ²ð¶ºÈ²ì²ÚðÀ îºÔºÎ²îì²Î²Ü ´àôÎȺî 2008

Transcript of qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi...

Page 1: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

qcia-tabawyuris aRkveTili

sainformacio bukleti

øòƲ-î²´²ÌÔàôðÆÆ ²ð¶ºÈ²ì²ÚðÀ

îºÔºÎ²îì²Î²Ü ´àôÎȺî

2008

Page 2: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

SSeessaavvaallii

am bukletiT gvinda mogawodoT mokle informacia qcia-tabawyuris

aRkveTilis (daculi teritoriis) da misTvis SemuSavebuli menejmentis

gegmis samuSao varinatis Sesaxeb. bukletSi mocemulia zogadi informa-

cia qcia-tabawyuris mdebareobaze da daarsebis mizanze; im SesaZlo

zegavlenaze rac SeiZleba gamoiwvios qcia-tabawyuris aRkveTilis

ganviTarebam; aseve mocemulia Tu ra aris qcia-tabawyuris aRkveTilis

menejmentis gegmis miznebi da amocanebi; da bolos, warmodgenilia

informacia am teritoriaze gavrcelebul gareul cxovleTa, velur

mcenareTa da arsebuli istoriuli Zeglebis Sesaxeb.

ܲ ²´²Ü

êáõÛÝ μáõÏÉ»ïáí ó³ÝϳÝáõÙ »Ýù ѳÏÇñ× ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ Ý»ñϳ۳óÝ»Éøódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ (å³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùǤ »õ ¹ñ³ ѳٳñÙß³Ïí³Í ٻݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ñÇ ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ï³ñμ»ñ³ÏÇ í»ñ³μ»ñ۳ɣ´áõÏÉ»ïáõÙ ïñí³Í ¿ ÁݹѳÝáõñ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇï»Õ³¹ñ³í³ÛñÇ áõ ÑÇÙÝÙ³Ý Ýå³ï³ÏÇ« Ñݳñ³íáñ ³ÛÝ ³½¹»óáõÃÛ³Ýí»ñ³μ»ñ۳ɫ áñÁ ϳñáÕ ¿ áõÝ»Ý³É øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³Ûñǽ³ñ·³óáõÙÁ« ݳ»õ ïñí³Í ¿« û áñáÝù »Ý ѳݹÇë³ÝáõÙ øódz-î³μ³ÍÕáõñdzñ·»É³í³ÛñÇ Ù»Ý»çÙ»ÝïÇ Ýå³ï³ÏÝ áõ ËݹÇñÝ»ñÁ£ ºí í»ñç³å»ë«Ý»ñϳ۳óí³Í ¿ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ ³Û¹ ï³ñ³ÍùáõÙ ï³ñ³Íí³Í í³ÛñÇϻݹ³ÝÇÝ»ñÇ« í³ÛñÇ μÝáõÃÛ³Ý áõ ³éϳ å³ïÙ³Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ£

Page 3: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

SSiinnaaaarrssii

qcia-tabawyuris aRkveTilis daarsebis istoria

ra gavlenas iqoniebs qcia-tabawyuris aRkveTili adgilobriv

mosaxleobaze?

qcia-tabawyuris menejmentis gegma. ra aris igi? da risTvis aris

saWiro?

menejmentis gegmis miznebi da amocanebi

zogadi informacia qcia-tabawyuris aRkveTilis bunebis Sesaxeb

cxovelebi

mcenareebi

safrTxis qveS myofi saxeobebi. ras niSnavs es? ra aris wiTeli

nusxa?

qcia-tabawyuris teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi

donorebi da Semsruleblebi

ò²ÜÎÀ

øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ ÑÇÙÝÙ³Ý å³ïÙáõÃÛáõÝÁƱÝã ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ ·áñÍáõÙ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÁ ï»Õ³Ï³ÝμݳÏãáõÃÛ³Ý íñ³øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ Ù»Ý»çÙ»ÝïÇ Íñ³·ÇñÁ£ ƱÝã ¿ ³ÛÝ »õ ÇÝãá±õ ¿ ³ÝÑñ³Å»ßï£

ػݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ñÇ Ýå³ï³ÏÝ»ñÝ áõ ËݹÇñÝ»ñÁ.ÀݹѳÝáõñ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ μÝáõÃÛ³Ýí»ñ³μ»ñÛ³É

λݹ³ÝÇÝ»ñÁ´áõÛë»ñÁêå³éݳÉÇùÇ Ý»ñùá ·ïÝíáÕ ï»ë³ÏÝ»ñÁ£ ƱÝã ¿ ¹³ Ý߳ݳÏáõÙ »õ DZÝ㠿γñÙÇñ óáõó³ÏÁ£

øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ·ïÝíáÕ å³ïÙ³Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñÁ¸áÝáñÝ»ñÝ »õ ϳï³ñáÕÝ»ñÁ

1

Page 4: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

qqcciiaa-ttaabbaawwyyuurriiss aaRRkkvveeTTiilliiss ddaaaarrsseebbiiss iissttoorriiaa

qcia-tabawyuris aRkveTili saqarTvelos erT-erTi daculi teritoriaa.

igi mdebareobs tabawyuris tbis garSemo da moicavs tabawyuris tbas da

mdinare qciis saTaveebs, iq arsebuli maRalmTis stepebiT, xeobebiTa da

Warbteniani (daWaobebuli) teritoriebiT.

daculi teritoria warmoadgens miwis da/an wylis specialurad gamo-

yofil teritorias iq arsebuli biomravalferovnebis (cxovelTa da

mcenareTa mravalferovnebis) dasacavad da bunebrivi da kulturuli

resursebis SesanarCuneblad. daculi teritoriis daarseba xdeba

kanoniT da mas marTavs saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis saministros daculi teritoriebis saagento Sesabamisi

menejmentis gegmiT.

qcia-tabawyuris aRkveTili Seiqmna 1995 wels aq arsebuli mniSvnelovani

gadamfreni da safrTxis winaSe myofi frinvelebisa da maTi saarsebo

(sacxovrebeli) garemos – tabawyuris tbis da mdinare qciis saTaveebSi

arsebuli unikaluri maRalmTiani Warbteniani (daWaobebuli) terito-

riebis - dasacavad.

aRkveTili daculi teritoriis erT-erTi kategoriaa. aRkveTilis

Seqmnis mizania kanoniT gamoyofil teritoriaze erovnuli

mniSvnelobis mqone cxovelTa, mcenareTa da maTi saarsebo (sacxovrebe-

li) garemos dacva.

qcia-tabawyuris aRkveTilis saerTo farTobi daaxloebiT 22 000 heq-

taria. tabawyuris, moliTis da Wixarulas soflebi uSualod aRkveTilis

sazRvrebTan mdebareobs. xolo soflebi balanTa, modega da beJano

aRkveTilis sazRvris siaxloves (ixileT sqema 1).

aRkveTilis, iseve rogorc nebismieri daculi teritoriis Camoyalibeba

gavlenas axdens daculi teri-

toriis SigniT da mis

sazRvrebTan axlos mcxovreb

mosaxleobaze da aseve sxva

dainteresebul pirTa saqmi-

anobaze. qcia-tabawyuris aRkve-

Tilis Camoyalibebasac garkve-

uli gavlena SeiZleba hqondes,

rac ganxilulia Semdeg TavSi.

2

Page 5: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

øòƲ-î²´²ÌÔàôðÆÆ ²ð¶ºÈ²ì²ÚðÆ ÐÆØܲ¸ðØ²Ü ä²îØàôÂÚàôÜÀ

øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÁ ìñ³ëï³ÝÇ å³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÝ»ñÇóÙ»ÏÝ ¿£ ²ÛÝ ï³ñ³ÍíáõÙ ¿ î³μ³ÍÕáõñÇ É×Ç ßáõñçÁ »õ Ý»ñ³éÝáõÙ ¿ î³μ³ÍÕáõñÇÉÇ×Ý áõ øódz ·»ïÇ ³ÏáõÝùÝ»ñÁ« ³ÛÝï»Õ ·ïÝíáÕ μ³ñÓñ³É»é ï³÷³ëï³ÝÝ»ñÁ«ÏÇñ×»ñÝ áõ ׳Ñ׳Ëáݳí (׳Ñ׳ÛÇݤ ï³ñ³ÍùÝ»ñÁ£

ä³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÁ Çñ»ÝÇó Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ ÑáÕÇ Ï³Ù Ñ³ïáõϳé³ÝÓݳóí³Í ï³ñ³Íùª ·ïÝíáÕ Ï»Ýë³μ³½Ù»ñ³Ý·áõÃÛ³Ý (ϻݹ³ÝÝ»ñÇ »õμáõÛë»ñÇ μ³½Ù»ñ³Ý·áõÃ۳ݤ å³ßïå³ÝáõÃÛ³Ý »õ μÝ³Ï³Ý áõ Ùß³ÏáõóÛÇÝé»ëáõñëÝ»ñÇ å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ£ ä³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÇ ÑÇÙÝáõÙÝÇñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ ûñ»Ýùáí »õ ³ÛÝ Ï³é³í³ñíáõÙ ¿ ìñ³ëï³ÝÇμݳå³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý áõ μÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛ³Ý å³ßïå³Ýí³Íï³ñ³ÍùÝ»ñÇ ·áñͳϳÉáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý Ù»Ý»çÙ»ÝïÇ Íñ³·ñáí£

øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÁ ÑÇÙÝí»É ¿ 1995 Ãí³Ï³ÝÇݪ ³ÛÝï»Õ ³éϳãíáÕ »õ ëå³éݳÉÇùÇ Ý»ñùá ·ïÝíáÕ ÃéãáõÝÝ»ñÇ áõ Ýñ³Ýó Ï»Ýë³Ï³Ý(·áÛáõÃ۳ݤ ÙÇç³í³ÛñǪ î³μ³ÍÕáõñÇ É×Ç áõ øódz ·»ïÇ ³ÏáõÝùÝ»ñÇ Ùáï·áÛáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ μ³ó³éÇÏ μ³ñÓñ³É»é ׳Ñ׳Ëáݳí (׳Ñ׳ÛÇݤï³ñ³ÍùÝ»ñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ£

²ñ·»É³í³ÛñÁ å³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÝ»ñÇ Ï³ïÇ·áñdzݻñÇó Ù»ÏÝ ¿£²ñ·»É³í³ÛñÇ Ï³½Ù³íáñÙ³Ý Ýå³ï³ÏÁ ûñ»Ýùáí ³é³ÝÓݳóí³Í ï³ñ³ÍùÇíñ³ ³½·³ÛÇÝ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇ áõ μáõÛë»ñÇ« Ýñ³ÝóÏ»Ýë³Ï³Ý (·áÛáõÃ۳ݤ ÙÇç³í³ÛñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÝ ¿£

øódz-î³μ³ÍÕáõñÇdzñ·»É³í³ÛñÇ ÁݹѳÝáõñï³ñ³ÍùÁ ϳ½ÙáõÙ ¿ Ùáï 22000 Ñ»Ïï³ñ£ î³μ³ÍÕáõñÇ«ØáÉ»ÃÇ »õ ÖÇ˳ñáõÉÇ·ÛáõÕ»ñÁ ³ÝÙÇç³Ï³Ýáñ»Ý·ïÝíáõÙ »Ý ³ñ·»É³í³ÛñÇë³Ñٳݳ·ÍáõÙ« ÇëÏ´³É³Ýó« Øá¹Ç·³Ù »õ´»Å³Ýá ·ÛáõÕ»ñÁª³ñ·»É³í³ÛñÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇÙáï³Ï³ÛùáõÙ (ï»ë ë˻ٳ 1¤²ñ·»É³í³ÛñÇ« ÇÝãå»ë

ó³Ýϳó³Í å³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÇ ÑÇÙÝáõÙÁ« ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ ·áñÍáõÙå³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÇ Ý»ñëáõÙ áõ ¹ñ³ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇ Ùáï³Ï³ÛùáõÙ μݳÏíáÕμݳÏãáõÃÛ³Ý áõ ݳ»õ ³ÛÉ« ߳ѳ·ñí³í³Í ³ÝÓ³Ýó ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý íñ³£øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ Ï³½Ù³íáñáõÙÝ ¿É Ñݳñ³íáñ ¿ áõÝÇ áñáß³Ïdz½¹»óáõÃÛáõÝ« áñÁ Ý»ñϳ۳óí³Í ¿ ѳçáñ¹ ûٳÛáõÙ£

3

Page 6: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

rraa ggaavvlleennaass iiqqoonniieebbss qqcciiaa-ttaabbaawwyyuurriiss aaRRkkvveeTTiillii

aaddggiilloobbrriivv mmoossaaxxlleeoobbaazzee??

qcia-tabawyuris aRkveTilis ganviTareba gavlenas iqoniebs aRkveTilis mim-

debared mcxovreb mosaxleobasa da sxva dainteresebul pirTa saqmianoba-

ze aRkveTilis teritoriaze, maT Semosavalze da popularobaze.

savaraudo gavlena SeiZleba iyos dadebiTi, romelic xels Seuwyobs

damatebiTi Semosavlebis gazrdas da garkveulwilad arasasurvelic, mci-

reodeni SezRudvebisa da regulirebis dawesebiT. qvemoT mocemulia is

savaraudo gavlena da cvlilebebi romelTac SeiZleba adgili hqondeT.

aRkveTilis zogierT adgilebSi SeizRudeba misvla wlis garkveul dros

- mniSvnelovan frinvelTa gamravlebis (budobis) periodSi. es adgilebi

savaraudod aris tabawyuris tbis daWaobebuli teritoriebi (sofel

moliTidan saxmreTiT da tbis Crdilo-aRmosavleTiT), kunZuli tbaSi da

narianis velis zogierTi daWaobebuli nawili. savaraudod misvla

SeizRudeba mTa TavkveTilis ferdobis Zalian mcire teritoriaze, sadac

saqarTvelosaTvis unikaluri muxnaria gavrcelebuli.

aseTi cvlilebis gatareba moxdeba winaswari kvlevebis safuZvelsa da

adgilobriv mosaxleobasTan konsultaciebiT da maTi interesebis

gaTvaliswinebiT.

aRkveTilis ganviTareba dadebiT gavlenas iqoniebs adgilobriv mosaxleo-

baze.

magaliTad, aRkveTilis ganviTareba xels Seuwyobs ramodenime (erTeuli)

samuSao adgilis Seqmnas. savaraudod, es iqneba uSualod aRkveTilis

administraciaSi erTeuli pirebis dasaqmeba. magaliTad: reinjerebad

(aRkveTilis mcvelebad).

aRkveTilis ganviTareba xels Seuwyobs turistebis raodenobis zrdas, rac

Tavis mxriv adgilobrivi mosaxleobasTvis damatebiTi Semosavlis wyaro

SeiZleba gaxdes. magaliTad: garkveuli anazRaurebis safasurad

turistebisaTvis gidobis gaweva, cxenebis gaqiraveba, adgilobrivi gemrie-

li sakvebisa da sasmelis gayidva-

SeTavazeba, keTilmowyobili bine-

bis SemTxvevaSi saojaxo sastum-

ros Seqmna da turistebis momsa-

xureba.

aRkveTilSi, rogorc adgilobrivi,

ise ucxoeli turistebis mozidva

popularuls gaxdis qcia-tabawyu-

ris aRkveTils da mis garSemo

mdebare soflebs erovnuli da

saerTaSoriso masStabiT.

4

Page 7: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

ƱÜâ ²¼¸ºòàôÂÚàôÜ ¾ ¶àðÌàôØ øòƲ²ÌÔàôðÆ ²ð¶ºÈ²ì²ÚðÀ îºÔ²Î²Ü´Ü²ÎâàôÂÚ²Ü ìð²

øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ ½³ñ·³óáõÙÁ ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ ·áñÍáõÙ³ñ·»É³í³ÛñÇ Ùáï³Ï³ ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ μݳÏíáÕ μݳÏãáõÃÛ³Ý »õ ³Ûɫ߳ѳ·ñ·ñí³Í ³ÝÓ³Ýóª ³ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý íñ³« Ýñ³»Ï³ÙáõïÝ»ñÇ áõ ÅáÕáíñ¹³Ï³ÝáõÃÛ³Ý íñ³£ºÝó¹ñ³μ³ñ« ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ Ñݳñ³íáñ ¿ ÉÇÝÇ ¹ñ³Ï³Ý« ÇÝãÁ Ýå³ëïáõÙ ¿Éñ³óáõóÇ㠻ϳÙáõïÝ»ñÇ ³í»É³óÙ³ÝÝ áõ« áñáß³ÏÇáñ»Ý ݳ»õ« ³Ýó³ÝϳÉÇ ¿÷áùñ³ù³Ý³Ï ë³Ñٳݳ÷³ÏáõÙÝ»ñÇ áõ ϳñ·³íáñÙ³Ý Ï³ñ·Ç ë³ÑÙ³ÝÙ³Ùμ£êïáñ»õ ïñí³Í »Ý »Ýó¹ñ³Ï³Ý ³ÛÝ ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ áõ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ«áñáÝù ϳñáÕ »Ý ï»ÕÇ ·ïݻɣ

²ñ·»É³í³ÛñÇ ³é³ÝÓÇÝ í³Ûñ»ñÙáõïù ·áñÍ»ÉÁ ï³ñí³ áñáß³ÏÇųٳݳϳѳïí³ÍÝ»ñáõÙë³Ñٳݳ÷³ÏíáõÙ ¿ª Ù»ÍÝ߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕÃéãáõÝÝ»ñÇ μ³½Ù³óÙ³Ý(μݳíáñٳݤ ÷áõÉáõÙ£ ²Û¹í³Ûñ»ñÁ »Ýó¹ñ³μ³ñ ·ïÝíáõÙ»Ý î³μ³ÍÕáõñÇ É×Ç ×³Ñ׳ÛÇÝï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ (ØáÉ»ÃÇ ·ÛáõÕÇóѳñ³í »õ É×Çó ÑÛáõëÇë³ñ»õ»Éù¤«É×Ç ÏÕ½ÇÝ »õ ܳñdzÝÇ ¹³ßïdzé³ÝÓÇÝ ×³Ñ׳ÛÇÝ

ѳïí³ÍÝ»ñÁ£ ºÝó¹ñ³μ³ñ« Ùáõïù ·áñÍ»ÉÁ Ïë³Ñٳݳ÷³ÏíÇ Â³íÏí»ÃÇÉÇÉ»é³Ý ï³ñ³ÍùÇ ß³ï ë»Õ٠ѳïí³ÍáõÙ« áñï»Õ ï³ñ³Íí³Í ¿ ìñ³ëï³ÝÇѳٳñ Ý߳ݳϳÉÇó ϳÕÝáõïÁ£ÜÙ³Ý ÷á÷áËáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óáõÙÁ ϳï³ñíáõÙ ¿ ݳËݳϳÝѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ ï»Õ³Ï³Ý μݳÏãáõÃÛ³Ý Ñ»ï ËáñÑñ¹³ïíáõÃÛáõÝÝ»ñÇáõ Ýñ³Ýó ߳ѻñÇ Ñ³ßí³éÙ³Ùμ£²ñ·»É³í³ÛñÇ ½³ñ·³óáõÙÁ ¹ñ³Ï³Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ ·áñÍáõÙ ï»Õ³Ï³ÝμݳÏãáõÃÛ³Ý íñ³£ úñÇݳϫ ³ñ·»É³í³ÛñÇ ½³ñ·³óáõÙÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ ÙÇ ù³ÝÇ(Ùdzíáñ¤ ³ß˳ï³ï»Õ»ñÇ ëï»ÕÍÙ³ÝÁ£ ºÝó¹ñ³μ³ñ« ¹³ ÏÉÇÝÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇí³ñãáõÃÛáõÝáõÙ ³é³ÝÓÇÝ ³ÝÓ³Ýó ³ß˳ï³ÝùÇ ï»Õ³÷áñÙ³Ùμ£ úñÇݳϫé»Ûç»ñ (³ñ·»É³í³ÛñÇ å³Ñ³å³Ý¤£²ñ·»É³í³ÛñÇ ½³ñ·³óáõÙÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇ Ãí³ù³Ý³ÏáõÃ۳ݳí»É³óÙ³ÝÁ« ÇÝãÝ« Çñ Ñ»ñÃÇÝ« ϳñáÕ ¿ »Ï³ÙáõïÇ Éñ³óáõóÇã ³ÕμÛáõñ ¹³éݳÉï»Õ³Ï³Ý μݳÏãáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ£ úñÇݳϫ áñáß³ÏÇ í³ñÓ³ïñáõÃÛ³Ý ¹ÇÙ³ó½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ áñå»ë áõÕ»Ïóáñ¹ ͳé³Û»ÉÁ« ÓÇ»ñÇ í³ñӳϳÉáõÙÁ«ï»Õ³Ï³Ý Ñ³Ù»Õ áõï»ëïÝ»ñÇ áõ ÁÙå»ÉÇùÝ»ñÇ í³×³éùÙ³ïáõóáõÙÁ«μ³ñ»Ï³ñ·í³Í« ѳñÙ³ñ³í»ï μݳϳñ³Ý»ñÇ ¹»åùáõÙª ÁÝï³Ý»Ï³ÝÑÛáõñ³ÝáóÇ ÑÇÙÝáõÙÝ áõ ëå³ë³ñÏáõÙÁ ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇÝ£²ñ·»É³í³ÛñáõÙ ÇÝãå»ë ï»Õ³Ï³Ý« ³ÛÝå»ë ¿É ûï³ñ»ñÏñÛ³ ½μáë³ßñçÇÝÏÝ»ñÇ·ñ³íáõÙÁ øódzî³μ³ÍÕáõñÇ ³ñ·»É³í³ÛñÝ áõ Ýñ³ ßñç³Ï³ÛùÇ ·ÛáõÕ»ñÁѳÝñ³×³Ý³ã Ϲ³ñÓÝ»Ý ³½·³ÛÇÝ áõ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ù³ëßï³μáí£

5

Page 8: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

qqcciiaa-ttaabbaawwyyuurriiss mmeenneejjmmeennttiiss ggeeggmmaa.. rraa aarriiss iiggii?? ddaa

rriissTTvviiss aarriiss ssaaWWiirroo??

qcia-tabawyuris aRkveTilisTvis, iseve rogorc TiToeuli sxva daculi

teritoriisTvis, iqmneba menejmentis (marTvis) gegma.

menejmentis gegma warmoadgens dokuments, romliTac xdeba daculi

teritoriis da aq arsebuli bunebrivi resursebis marTva da kontroli.

menejmentis gegma gansazRvravs

daculi teritoriebis sazRvrebs,

zonebs, teritoriis dacvis, kvle-

vebis Catarebis, ganaTlebis,

turizmis da sxva saqmianobis

programebs. menejmentis gegma

muSavdeba garkveuli vadiT da am

vadis gasvlis Semdeg SemuSavdeba

ganaxlebuli menejmentis gegma.

qcia-tabawyuris aRkveTilisTvis

SemuSavda menejmentis gegmis samuSao varianti (es aris varianti

romelSic SesaZlebelia cvlilebebis da damatebebis Setana konsultacie-

bis Sedegad). amisaTvis aRkveTilis teritoriaze Catarda rigi kvlevebi.

esenia: geologiuri da hidrologiuri kvleva, mcenareuli da cxovelTa

samyaros Seswavla, istoriuli Zeglebis da sociologiuri kvleva. es

informacia srulad mocemulia uSualod menejmentis gegmaSi. mokle

informacia am teritoriaze gavrcelebul cxovleTa, mcenareTa da isto-

riuli Zeglebis Sesaxeb mocemulia am bukletis Semdgom TavebSi.

menejmentis gegma saxavs momavalSi qcia-tabawyuris aRkveTilis saukeTeso

sasurvel mdgomareobas. am sasurveli mdgomareobis misaRwevad SemuSavda

specifiuri miznebi da amocanebi, romlebic qvemoTaa CamoTvlili.

menejmentis gegmis miznebi da amocanebi

qcia-tabawyuris aRkveTilis menejmentis gegmaSi ganisazRvra 7 mizani,

romelTa misaRwevad SemuSavda amocanebi. esenia:

mizani 1: mniSvnelovan mcenareTa da cxovelTa dacva.

amocanebi: tabawyuris tbis mimdebared, narianis velsa da qciis velze mde-

bare Warbteniani teritoriebis dacva; dekianebis, wiTelmocvianebis da

maRalmTis muxnarebis dacva; aseve gadamfreni da adgilobrivi finvelebis,

wavis, Wreltyavas da sami sxvadasxav saxis mRrRnelis dacva.

6

Page 9: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

øòƲ²ÌÔàôðÆÆ ²ð¶ºÈ²ì²ÚðÆ ØºÜºæغÜîÆ Ìð²¶ÆðÀ£ ƱÜâ ¾ ²ÚÜ ºìÆÜâà±ô ¾ ²ÜÐð²ÄºÞî

øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ« ÇÝãå»ë ó³Ýϳó³Í å³ßïå³Ýí³Í ³ÛÉï³ñ³ÍùÇ Ñ³Ù³ñ« ϳ½ÙíáõÙ ¿ ٻݻçÙ»ÝïÇ (ϳé³í³ñٳݤ Íñ³·Çñ.

ػݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ÇñÁ Çñ»ÝÇó Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ ÷³ëï³ÃáõÕë áñáí ï»ÕÇ ¿áõÝ»ÝáõÙ å³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÇ »õ ³Û¹ï»Õ ·ïÝíáÕ μÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇϳé³í³ñáõÙÝ áõ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝÁ£

ػݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ÇñÁ ë³ÑÙ³ÝáõÙ ¿å³ßïå³Ýí³Í ï³ñ³ÍùÝ»ñÇë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ« ·áïÇÝ»ñÁ« ï³ñ³ÍùÇå³ßïå³ÝáõÃ۳ݫѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÝóϳóٳݫÏñÃáõÃ۳ݫ ½μáë³ßñçÇÏáõÃÛ³Ý áõ ³ÛÉ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Íñ³·ñ»ñÁ£Ø»Ý»çÙ»ÝïÇ Íñ³·ÇñÁ Ùß³ÏíáõÙ ¿áñáß³ÏÇ Å³ÙÏ»ïáí »õ ³Û¹ ųÙÏ»ïÇëå³éáõÙÇó Ñ»ïá« Ùß³ÏíáõÙ ¿

ٻݻçÙ»ÝïÇ Ýáñ³óí³Í Íñ³·Çñ£øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ Ñ³Ù³ñ Ùß³Ïí»ó ٻݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ñdzß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ï³ñμ»ñ³ÏÁ (¹³ ï³ñμ»ñ³Ï ¿« áñÇ Ù»çËáñÑñ¹³ïíáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ Ñݳñ³íáñ ¿ ϳï³ñ»É ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñáõ Éñ³óáõÙÝ»ñ¤£ ¸ñ³ ѳٳñ ³ñ·»É³í³ÛñáõÙ ³Ýóϳóí»óÇÝ ÙÇ ß³ñùѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñ£ ¸ñ³Ýù »Ý »ñÏñ³μ³Ý³Ï³Ý áõ çñ³μ³Ý³Ï³ÝѻﳽáïáõÃÛáõÝÁ« μáõë³Ï³Ý »õ ϻݹ³Ý³Ï³Ý ³ß˳ñÑÇ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÁ«å³ïÙ³Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñÇ áõ ëáóÇáÉá·Ç³Ï³Ý ѻﳽáïáõÃÛáõÝÁ£ ²Ûëï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ ÉñÇíáõÃÛ³Ùμ ïñí³Í ¿ ³ÝÙÇç³Ï³Ýáñ»Ý ٻݻçÙ»ÝïÇÍñ³·ñáõÙ£ гÏÇñ× ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ ³Ûë ï³ñ³ÍùáõÙ ï³ñ³Íí³Íϻݹ³ÝÇÝ»ñÇ« μáõÛë»ñÇ áõ ·ïÝíáÕ å³ïÙ³Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ïñí³Í¿ ëáõÛÝ μáõÏÉ»ïÇ Ñ³çáñ¹ ·ÉáõËÝ»ñáõ٣ػݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ÇñÁ å³ïÏ»ñáõÙ ¿ ѻﳷ³ÛáõÙ øódzî³μ³ÍÕáõñÇdzñ·»É³í³ÛñÇ É³í³·áõÛÝ« ó³ÝϳÉÇ Çñ³íÇ׳ÏÁ£ ²Û¹ ó³ÝϳÉÇ Çñ³íÇ׳ÏÇÝѳëÝ»Éáõ ѳٳñ Ùß³ÏíáõÙ »Ý Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ Ýå³ï³ÏÝ»ñ áõ ËݹÇñÝ»ñ« áñáÝùëïáñ»õ Ãí³ñÏí³Í »Ý£

ػݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ñÇ Ýå³ï³ÏÝ»ñÝ áõ ËݹÇñÝ»ñÁ.øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ Ù»Ý»çÙ»Ýï³ÛÇÝ Íñ³·ñáõÙ ë³ÑÙ³Ýí³Í »ÝÝå³ï³ÏÝ»ñ« áñáÝó ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ Ùß³Ïí³Í »Ý ËݹÇñÝ»ñÁ£ ¸ñ³Ýù »Ý.Üå³ï³Ï 1. Ü߳ݳϳÉÇó μáõÛë»ñÇ áõ ϻݹ³ÝÇÝ»ñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ£Ý¹ÇñÝ»ñÁª î³μ³ÍÕáõñÇ É×Ç ßñç³Ï³« ܳñdzÝÇ ¹³ßïÇ áõ øódz ¹³ßïáõÙ

·ïÝíáÕ ×³Ñ׳Ëáݳí ï³ñ³ÍùÝ»ñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ« ϳñÙñ³·ÉËÇÏÝ»ñÇ »õμ³ñÓñ³É»é ϳÕÝáõïÇ å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ« ݳ»õ ãíáÕ »õ ï»Õ³Ï³Ý ÃéãáõÝÝ»ñÇ«çñ³ë³ÙáõÛñÇ« ˳Ûï³ùÇëÇ »õ »õë »ñ»ù ï³ñμ»ñ ï»ë³ÏÇ ÏñÍáÕÝ»ñÇå³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ£

7

Page 10: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

mizani 2: aRkveTilis teritoriaze arsebuli erovnuli da saerTaSoriso

istoriuli da kulturuli Zeglebis SenarCuneba da dacva.

mizani 3: adgilobrivi mosaxleobis mxridan qcia-tabawyuris ganviTarebis

mxardaWera da aRveTilSi arsebuli bunebirivi resursebis gonivruli

gamoyeneba.

amocanebi: adgilobrivi mosaxleoba CarTulia aRkveTilis marTvaSi sakon-

sultacio sabWoSi monawileobis gziT; gonivruli Zovebisa da Tibvis

reJimebis SemuSaveba adgilobrivi da sxva dainteresebul mxareTa kon-

sultaciebze dayrdnobiT.

mizani 4: aRkveTilis teritoriaze turistTa ricxvis gazrda da

Sesabamisad Semosavlis zrda.

amocanebi: mniSvnelovnad gaizardos turistTa ricxvi da Sesabamisad

Semosavlebic; turistebis informireba aRkveTilis Sesaxeb, am teritoria-

ze arsebuli biomravalferovnebis, bunebrivi resursebisa da maTi moxma-

rebis Sesaxeb, da aseve aRkveTilis teritoriaze turistTa qcevis regu-

lirebis wesebze.

mizani 5: qcia-tabawyuris aRkveTilSi saganmanaTleblo programebis

Catareba, da amiT sazogadoebis cnobierebis gazrda biomravalferovnebis,

bunebis dacvisa da resursebis gonivruli moxmarebis sakiTxebSi.

amocana: skolebsa da umaRles saswavleblebSi saganmanaTleblo programe-

bis SemuSaveba da informaciis gavrceleba.

mizani 6: menejmentis amocanebis SesrulebisaTvis kvlevebis da

monitoringis xelSewyoba.

amocana: tabawyuris tbaSi kalmaxis amJamindeli mdgomareobis Seswavla;

aRkveTilis teritoriaze mniSvnelovani uxerxemlo cxovelTa jgufebis

Seswavla; samecniero kvlevebis xelSewyoba; monitoringis (dakvirvebebis)

ganxorcieleba.

mizani 7: aRkveTilis infrastruqturis ganviTareba da administraciis

personalis dakompleqteba.

amocanebi: aRkveTilis administraciis

Seqmna; aRkveTilis reinjerebis (damc-

velebis) samsaxurisa da Sesabamisi

infrastruqturis Seqmna (reinjerebis

TavSesafarebi); aRkveTilis adminis-

traciis kvalificiuri, motivirebuli

personaliT dakompleqteba; aRkveTi-

lis administraciis personalis moti-

vireba da datreiningeba (momza-

deba/swavleba) im saqmianobis Sesrule-

bisaTvis, romlebic gansazRvrulia

menejmentis gegmiT.

8

Page 11: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

Üå³ï³Ï 2. ²ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ ³½·³ÛÇÝ áõÙÇç³½·³ÛÇÝ å³ïÙ³Ï³Ý áõÙß³ÏáõóÛÇÝ Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñÇå³Ñå³ÝáõÃÛáõÝÝ áõå³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ£Üå³ï³Ï 3. î»Õ³Ï³Ý μݳÏãáõÃÛ³ÝÏáÕÙÇó øódzî³μ³ÍÕáõñÇǽ³ñ·³óÙ³Ý ûųݹ³ÏáõÃÛáõÝ »õ³ñ·»É³í³ÛñáõÙ ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕé»ëáõñëÝ»ñÇ μ³Ý³Ï³Ýû·ï³·áñÍáõÙÁ£Ý¹ÇñÝ»ñÁª ï»Õ³Ï³Ý μݳÏãáõÃÛáõÝÁ«

ËáñÑñ¹³ïí³Ï³Ý ËáñÑñ¹áõÙ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý áõÕÇáí« Ý»ñ·ñ³íí³Í ¿³ñ·»É³í³ÛñÇ Ï³é³í³ñÙ³Ý ·áñÍáõÙ« ³ñ³Í³óÙ³Ý áõ Ëáïù³ÕÇ μ³Ý³Ï³Ý³ß˳ï³Ï³ñ·Ç Ùß³ÏáõÙª ï»Õ³Ï³Ý áõ ³ÛÉ« ߳ѳ·ñ·ñí³Í ÏáÕÙ»ñÇ Ñ»ïËáñÑñ¹³ïíáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÝóϳóÙ³Ùμ£Üå³ï³Ï 4. ²ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇ Ãí³ù³Ý³Ïdzí»É³óáõÙ áõ« ѳٳå³ï³ë˳ݳμ³ñ« »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ ³í»É³óáõ٣ݹÇñÝ»ñÁª Ý߳ݳϳÉÇáñ»Ý ³í»É³óíÇ ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇ Ãí³ù³Ý³ÏáõÃÛáõÝÁ »õ«

Ñ»ï»õ³μ³ñ« »Ï³ÙáõïÝ»ñÁ« ³ñ·»É³í³ÛñÇ« ³Û¹ ï³ñ³ÍùáõÙ ·ïÝíáÕÏ»Ýë³μ³½Ù»ñ³Ý·áõÃ۳ݫ μÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ áõ ¹ñ³ÝóÇó û·ïí»Éáõí»ñ³μ»ñÛ³É »õ« ݳ»õ« ³ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇ í³ñùÇϳñ·³íáñÙ³Ý Ï³ñ·Ç Ù³ëÇÝ ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇÝ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ý Ñ³ÝÓÝáõÙÁ£Üå³ï³Ï 5. øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³Ûñáõ٠ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñdzÝóϳóáõÙÁ« »õ ¹ñ³Ýáí Ï»Ýë³μ³½Ù»ñ³Ý·áõÃ۳ݫ μݳå³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý »õé»ëáõñëÝ»ñÇ μ³Ý³Ï³Ý û·ï³·áñÍÙ³Ý Ñ³ñó»ñáõ٠ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³ÝÇÙ³óáõÃÛ³Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ μ³ñÓñ³óáõÙÁ£Ý¹ÇñÁª ¹åñáóÝ»ñÇ »õ μ³ñÓñ³·áõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ

Íñ³·ñ»ñÇ Ùß³ÏáõÙ »õ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ý ï³ñ³ÍáõÙÁ£Üå³ï³Ï 6. ػݻçÙ»ÝïÇ ËݹÇñÝ»ñÁ ϳï³ñ»Éáõ ѳٳñ ûųݹ³ÏáõÃÛ³Ýóáõó³μ»ñáõÙÁ ѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ ÙáÝÇïáñÇÝ·Ç ³ÝóϳóÙ³Ý Ñ³Ù³ñ£Ý¹ÇñÁª î³μ³ÍÕáõñÇÇ É×áõ٠ϳñÙñ³Ë³ÛïÇ Ý»ñϳ íÇ׳ÏÇ

áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÁ« ³ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ Ý߳ݳϳÉÇó³ÝáÕݳ߳ñ³íáñÝ»ñ ϻݹ³ÝÇÝ»ñÇ ËÙμ»ñÇ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÁ«ûųݹ³ÏáõÃÛáõÝÁ ·Çï³Ï³Ý ѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÝóϳóÙ³ÝÁ« ÙáÝÇïáñÇÝ·Ç(í»ñ³ÑëÏáÕáõÃ۳ݤ ï³ñ³ÍÙ³ÝÁ£Üå³ï³Ï 7. ²ñ·»É³í³ÛñÇ »ÝóϳéáõÛóÇ ½³ñ·³óáõÙÝ áõ í³ñã³Ï³Ý³ÝÓݳϳ½ÙÇ Ñ³Ù³ÉñáõÙÁ£Ý¹ÇñÝ»ñÁª ÑÇÙÝ»É ³ñ·»É³í³ÛñÇ í³ñãáõÃÛáõÝ« ³ñ·»É³í³ÛñÇ é»ÛÝç»ñ³ÛÇÝ

(å³Ñ³Ï³ÛÇݤ ͳé³ÛáõÃÛ³Ý áõ ѳٳå³ï³ëË³Ý »ÝóϳéáõÛóÇ (é»ÛÝç»ñÝ»ñÇå³ïëå³ñ³ÝÝ»ñǤ ÑÇÙÝáõÙÁ« ³ñ·»É³í³ÛñÇ í³ñãáõÃ۳ݪ Çñ³í³ëáõ« ÝíÇñí³Í³ÝÓݳϳ½Ùáí ѳٳÉñáõÙÁ« ³ñ·»É³í³ÛñÇ í³ñãáõÃÛ³Ý ³ÝÓݳϳ½ÙÇËñ³ËáõëáõÙÝ áõ Ù³ñ½áõÙÁ (ݳ˳å³ïñ³ëïáõÙáõëáõóáõÙÁ¤ ³Ûݳß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ« áñáÝù ë³ÑÙ³Ýí³Í »Ý ٻݻçÙ»ÝïÇÍñ³·ñáí£

9

Page 12: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

mizani 8: qcia-tabawyuris aRkveTilis menejmentis efeqturobisTvis

finansuri mdgradobis uzrunvelyofa.

amocana: damatebiTi finansebis mozidva erovnuli da saerTaSoriso dono-

rebis, biznesis da zogadad sazogadoebisagan.

TiToeuli amocanis miRwevisaTvis SemuSavda samoqmedo gegma, romelic

dawvrilebiT mocemulia uSualod menejmentis gegmis samuSao variantSi.

zemoT CamoTvlili miznebis da amocanebis Sesruleba mimarTulia

imisaTvis rom moxdes qcia-tabawyuris aRkveTilis teritoriaze arsebu-

li bunebis dacva da SenarCuneba da adgilobrivi mosaxleobis socialu-

ri keTildReobis gaumjobeseba.

zzooggaaddii iinnffoorrmmaacciiaa qqcciiaa-ttaabbaawwyyuurriiss aaRRkkvveeTTiilliiss

bbuunneebbiiss SSeessaaxxeebb

qcia-tabawyuris aRkveTili rogorc ukve aRiniSna daarsda aq arsebuli

mniSvnelovani gadamfreni da safrTxis winaSe myofi frinvelebisa da maTi

saarsebo garemos dasacavad. garda frinvelebisa es teritoria

mniSvnelovani aq arsebuli sxva gareul cxovleTa da velur mcenareTa

mravalferovnebiT.

10

Page 13: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

Üå³ï³Ï 8. øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ Ù»Ý»çÙ»Ýïdzñ¹Ûáõݳí»ïáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ ýÇݳÝë³Ï³Ý ϳÛáõÝáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíáõÙÁ£Ý¹ÇñÁ. Éñ³óáõóÇã ýÇݳÝëÝ»ñÇ Ý»ñ·ñ³íáõÙ ³½·³ÛÇÝ »õ ÙÇç³½·³ÛÇÝ

¹áÝáñÝ»ñÇó« ·áñͳñ³ñÝ»ñÇó« áõ áñáß³ÏÇáñ»Ý« ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÇó£Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ ËݹñÇ Ï³ï³ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ùß³ÏíáõÙ ¿ ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý Íñ³·Çñ«áñÁ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ ³ÝÙÇç³Ï³Ýáñ»Ý Ý»ñϳ۳óí³Í ¿ ٻݻçÙ»ÝïÇ Íñ³·ñdzß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ï³ñμ»ñ³ÏáõÙ£ì»ñáÝßÛ³É Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ËݹÇñÝ»ñÇ Ï³ï³ñáõÙÁ áõÕÕí³Í ¿ Ýñ³Ý« áñÇñ³Ï³Ý³óíÇ øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ·ïÝíáÕ μÝáõÃÛ³Ýå³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÝ áõ å³Ñå³ÝáõÃÛáõÝÁ »õ ï»Õ³Ï³Ý μݳÏãáõÃÛ³ÝëáóÇ³É³Ï³Ý Ï»Ýë³Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ μ³ñÓñ³óáõÙÁ£

ÀܸвÜàôð îºÔºÎ²îìàôÂÚàôÜ øòƲ²ÌÔàôðÆÆ ²ð¶ºÈ²ì²ÚðÆ´ÜàôÂÚ²Ü Ø²êÆÜ

ÆÝãå»ë ³ñ¹»Ý Ýß»óÇÝù« øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÁ ÑÇÙÝí»ó ³ÛÝï»Õ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ Ý߳ݳϳÉÇó ãíáÕ »õ ëå³éݳÉÇùÇ ï³Ï ·ïÝíáÕ ÃéãáõÝÝ»ñÇáõ Ýñ³Ýó Ï»Ýë³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ£ ´³óÇ ÃéãáõÝÝ»ñÇó«ëáõÛÝ ï³ñ³ÍùÁ Ý߳ݳϳÉÇó ¿ Ý³»õ ³ÛÝï»Õ ³éϳ í³ÛñÇ ³ÛÉ Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇ áõí³ÛñÇ μáõÛë»ñÇ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó£

11

Page 14: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

cxovelebi

aRkveTilis teritoriaze mravali frinvelia gavrcelebuli. weliwadis

sxvadasxva dros erTdroulad 150 sxvadasxva frinveli SeiZleba

Segvxvdes. aq gvxvdeba: vardisferi varxvi, qoCora varxvi, TeTrfrTiani

gariela, Savi da TeTri yaryati, ruxi wero, beqobis arwivi, kavkasiuri

roWo, didi myivana arwivi. qcia-tabawyuris aRkveTili aseve gamoirCeva sxva cxovelebis

mravalferovnebiT. aq vxvdebiT mura daTvs, Wreltyavas, wavs, focxvers,tyis katas, mgels, melas, evropul Svels da memindvriisa da Txunelas

sxvadasxva saxeobas. garda amisa aRkveTilis teritoriaze gavrcelebulia

amfibiebis (bayayebis) 6 da qvewarmavlebis 10 (6 xvlikis da 4 gvelis)

saxeoba.

mcenareebi

qcia-tabawyuris teritoriaze gavrcelebulia mdelos da mTis stepis

balaxeuli mcenareebi da aseve buCqnarebi, romelTagan mniSvnelovania

dekianebi da wiTelmocvianebi. aq gvxvdeba reliqturi (uZvelesi droidan

SemorCenili) tyeebis naSTebi - maRalmTis muxis muxnarebi. aRkveTilis

teritoria mniSvnelovania maRali mTis unikaluri Warbteniani

(daWaobebuli) teritoriebiT da am teritoriebze arsebuli mcenareu-

lobiT.

12

Page 15: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

λݹ³ÝÇÝ»ñÁ.²ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ï³ñ³Íí³Í »Ý μ³½áõÙ ÃéãáõÝÝ»ñ£ î³ñí³ ï³ñμ»ñųٳݳÏÝ»ñáõÙ ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï Ï³ñ»ÉÇ ¿ ѳݹÇå»É 150 ï»ë³ÏÇ ï³ñμ»ñÃéãáõÝÝ»ñÇ£ ²Ûëï»Õ ÉÇÝáõÙ »Ý ì³ñ¹³·áõÛÝ Ñ³í³ÉáõëÝÁ « ¶³Ý·ñ³÷»ïáõñѳí³ÉáõëÝÁ « îáõñå³ÝÁ« ê»õ ³ñ³·ÇÉÁ »õ êåÇï³Ï ³ñ³·ÇÉÁ« ØáËñ³·áõÛÝÏéáõÝÏÁ« ´Éñ³ÛÇÝ ³ñÍÇíÁ« ÎáíϳëÛ³Ý Ù³Ûñ»Ñ³íÁ« Ø»Í »Ýó³ñÍÇíÁ£øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÁ ݳ»õ ³ãùÇ ¿ ÁÝÏÝáõÙ ³ÛÉ Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇμ³½Ù»ñ³Ý·áõÃÛ³Ùμ£ ²Ûëï»Õ ѳݹÇåáõÙ »Ýù ²Ý¹ñÏáíϳëÛ³Ý ·áñß ³ñçǫгñ³íéáõë³Ï³Ý ˳Ûï³ùÇëÇ« ÎáíϳëÛ³Ý çñ³ë³ÙáõÛñÇ« Éáõë³ÝÇ« Îáíϳë۳ݳÝï³é³Ï³ïáõÇ« ·³ÛÉÇ« ³Õí»ëÇ« »íñáå³Ï³Ý »ÕÝÇÏÇ »õ ¹³ßï³ÛÇÝ ÙÏÝ»ñÇ áõËÉáõñ¹Ç ï³ñμ»ñ ï»ë³ÏÝ»ñÇ£ ´³óÇ ³Û¹« ³ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùáõÙï³ñ³Íí³Í »Ý »ñÏÏ»Ýó³ÕÝ»ñÇ (·áñï»ñ¤ 6 »õ ëáÕáõÝÝ»ñÇ 10 (ÙáÕ»ëÝ»ñÇ 6 »õûÓ»ñÇ 4¤ ï»ë³ÏÝ»ñ£

´áõÛë»ñÁ.øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ï³ñ³Íí³Í »Ý Ù³ñ·³·»ïÝÇ »õ É»éݳÛÇÝï³÷³ëï³ÝÝ»ñÇ Ëáï³μáõÛë»ñ áõ ݳ»õ Ã÷»ñ« áñáÝóÇó Ý߳ݳϳÉÇó »ÝÎáíϳëÛ³Ý É»éݳí³ñ¹Ý »õ ѳå³É³ëÁ£ ²Ûëï»Õ ѳݹÇåáõÙ »Ý é»ÉÇùïáõñ³ÛÇÝ(ÑÇݳíáõñó ųٳݳÏÝ»ñÇó å³Ñå³Ýí³Í¤ ³Ýï³éÝ»ñÇ Ùݳóáñ¹Ý»ñªμ³ñÓñ³É»é ϳÕÝáõ ³Ýï³é³ÏÝ»ñ£ ²ñ·»É³í³ÛñÇ ï³ñ³ÍùÁ Ý߳ݳϳÉÇó ¿μ³ñÓñ³É»é μ³ó³éÇÏ ×³Ñ׳Ëáݳí (׳ÑÇ׳ÛÇݤ ï³ñ³ÍùÝ»ñáí »õ ³Û¹ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ ·ïÝíáÕ μáõÛë»ñáí£

13

Page 16: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

safrTxis qveS myofi saxeobebi. ras niSnavs es? ra aris wiTeli nusxa?

zemoT CamoTvlili zogierTi gareuli cxovelis da veluri mcenaris rao-

denoba da maTi saarsebo garemo saqarTvelos teritoriaze Semcirebulia

da isini gadaSenebis safrTxis winaSe dganan. amitom isini Seitanes

saqarTvelos wiTel nusxaSi da daculni arian kanoniT.

saqarTvelos wiTeli nusxa warmoadgens im gareul cxovelTa da velur

mcenareTa CamonaTvals, romlebic saqarTvelos teritoriaze gavrcele-

buli da gadaSenebis safrTxis winaSe imyofeba.

qcia-tabawyuris teritoriaze gavrcelebuli cxovelebidan wiTel

nusxaSia: mura daTvi, Wreltyava, wavi, neringis bruca, amierkavkasiurizazuna, nacrisferi zazunela da focxveri;

frinvelebidan - beqobis arwivi, kavkasiuri roWo da didi myivana arwivi.am frinvelTa raodenoba mTels msoflioSia Semcirebuli, ris gamoc isini

aseve Setanilia IUCN-is (bunebis dacvis saerTaSoriso kavSiris)

saerTaSoriso wiTel nusxaSic.

xvlikebidan saqarTvelos wiTel nusxaSia aWaruli da saSualo xvliki.

qcia-tabawyuris teritoriaze gavrcelebuli mcenareebidan deka da

maRalmTis muxac Setanilia saqarTvelos wiTel nusxaSi.

qqcciiaa-ttaabbaawwyyuurriiss tteerriittoorriiaazzee aarrsseebbuullii iissttoorriiuullii

ZZeegglleebbii

qcia-tabawyuris aRkveTilis

teritoria aseve mniSvne-

lovania istoriuli Zegle-

biT. aq vxvdebiT adgilobri-

vi, erovnuli da saerTa-

Soriso mniSvnelobis isto-

riul Zeglebs. esenia uZve-

lesi nasoflarebi da namo-

saxlarebi, samarxovnebi da

yorRanebi da 2 eklesia –

wiTeli saydari, mTa sayveli-

asTan da eklesia, tabawyuris

naxevarkunZulze.

14

Page 17: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

êå³éݳÉÇùÇ Ý»ñùá ·ïÝíáÕ ï»ë³ÏÝ»ñÁ. ƱÝã ¿ ¹³ Ý߳ݳÏáõÙ« DZÝã ¿ ϳñÙÇñóáõó³ÏÁ.

ì»ñáÝßÛ³É ³é³ÝÓÇÝ í³ÛñÇ Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇ áõ í³ÛñÇ μáõÛë»ñÇ ù³Ý³ÏáõÃÛáõÝÝ »õ¹ñ³Ýó Ï»Ýë³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÁ ìñ³ëï³ÝÇ ï³ñ³ÍùáõÙ Ýí³½»óí³Í ¿ »õ ¹ñ³Ýù·ïÝíáõÙ »Ý í»ñ³óÙ³Ý ëå³éݳÉÇùÇ Ý»ñùᣠ²Û¹ å³ï׳éáí ¹ñ³Ýù Ý»ñ³éÝí³Í»Ý ìñ³ëï³ÝÇ Î³ñÙÇñ óáõó³ÏáõÙ áõ ûñ»Ýùáí å³ßïå³Ýí³Í »Ý£

ìñ³ëï³ÝÇ §Î³ñÙÇñ óáõó³ÏÁ¦ Çñ»ÝÇó Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ í³ÛñÇ Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇáõ í³ÛñÇ μáõÛë»ñÇ Ãí³ñÏáõÙÁ« áñáÝù ï³ñ³Íí³Í »Ý ìñ³ëï³ÝÇ ï³ñ³ÍùáõÙ»õ ѳÛïÝí»É »Ý í»ñ³óÙ³Ý ëå³éݳÉÇùÇ Ý»ñùá£

øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇï³ñ³ÍùáõÙï³ñ³Íí³Íϻݹ³ÝÇÝ»ñÇóγñÙÇñ óáõó³ÏáõÙ »Ý²Ý¹ñÏáíϳëÛ³Ý ·áñß³ñçÁ«Ð³ñ³íéáõë³Ï³Ý˳Ûï³ùÇëÁ«ÎáíϳëÛ³Ýçñ³ë³ÙáõÛñÁ,²Ý¹ñÏáíϳë۳ݳñç³ÙáõÏÁ« ·áñß³ñç³ÙÏÝÇÏÁ »õÉáõë³ÝÁ£ÂéãáõÝÝ»ñÇóª ´Éñ³ÛÇÝ

³ñÍÇíÁ« ÎáíϳëÛ³Ý Ù³Ûñ»Ñ³íÁ« Ø»Í »Ýó³ñÍÇíÁ£ ²Ûë ÃéãáõÝÝ»ñÇù³Ý³ÏáõÃÛáõÝÁ ³ß˳ñÑáõÙ ËÇëï Ýí³½»É ¿« áñÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ¹ñ³ÝùÝ»ñ³éÝí³Í »Ý IUCNÇ (´Ý³å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÙÇáõÃÛáõݤÙÇç³½·³ÛÇÝ Î³ñÙÇñ óáõó³ÏáõÙ£ØáÕ»ëÝ»ñÇó ìñ³ëï³ÝÇ Î³ñÙÇñ óáõó³ÏáõÙ Ï³Ý ²ç³ñ³Ï³Ý ÙáÕ»ëÝ »õëáíáñ³Ï³Ý ÙáÕ»ëÁ£øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ï³ñ³Íí³Í μáõÛë»ñÇó ìñ³ëï³ÝÇ Î³ñÙÇñóáõó³ÏáõÙ Ý»ñ³éÝí³Í »Ý ÎáíϳëÛ³Ý É»éݳí³ñ¹Ý »õ ²ñ»õ»ÉÛ³Ý Ï³ÕÝÇÝ£

øòƲ²ÌÔàôðÆÆ î²ð²ÌøàôØ ¶îÜìàÔ ä²îØ²Î²Ü ÐàôÞ²ðÒ²ÜܺðÀ

øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ ï³ñ³ÍùáõÙ Ï³Ý Ý³»õ å³ïÙ³Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛ³ÝÑáõß³ñÓ³ÝÝ»ñ£ ²Ûëï»Õ ѳݹÇåáõÙ »Ý ï»Õ³Ï³Ý« ³½·³ÛÇÝ áõ ÙÇç³½·³ÛÇÝÝ߳ݳÏáõÃÛ³Ý å³ïÙ³Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñ£ ¸ñ³Ýù »Ý Ñݳ·áõÛݹ³Ùμ³ñ³ÝÝ»ñÝ áõ μݳϳï»Õ»ñÁ« ·»ñ»½Ù³ÝÝ»ñÝ áõ ·»ñ»½Ù³Ý³ÃÙμ»ñÁ« »õ»ñÏáõ »Ï»Õ»óÇÝ»ñª γñÙÇñ í³ÝùÁª ê³Õí»ÉÇ É»é³Ý Ùáï áõ »Ï»Õ»óÇݪî³μ³ÍÕáõñÇÇ Ã»ñ³ÏÕ½áõ íñ³£

15

Page 18: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

16

Page 19: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

ddoonnoorreebbii ddaa SSeemmssrruulleebblleebbii

qcia-tabawyuris menejmentis gegmis SemuSaveba xorcieldeba briTiS

petroleumis (BP) garemosdacviTi investirebis programis farglebSi.

igi erToblivad dafinansda BP-sa da misi partniori kompaniis BTC Coda SCP Co Ltd mier. qcia-tabawyuris menejmentis gegma momzadda IUCN (bunebis dacvissaerTaSoriso kavSiris) samxreT kavkasiis programuli ofisis mier,

romelic amavdroulad warmoadgnes am proeqtis Tanadamfinansebels.

¸àÜàðܺðÜ àô βî²ðàÔܺðÀøódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ Ù»Ý»çÙ»ÝïÇ Íñ³·ñÇ Ùß³ÏáõÙÁ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ ´ñÇÃÇßä»ïñáÉÇáõÙÇ (BP) μݳå³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý ÇÝí»ëï³óÙ³Ý Ý³Ë³·ÍÇßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ£ ²ÛÝ Ñ³Ù³ï»Õ ýÇݳÝë³íáñíáõÙ ¿ BPÇ »õ ·ñ³ ·áñÍÁÝÏ»ñ BTCCo »õ SCP Co Ltd ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó£øódzî³μ³ÍÕáõñÇÇ Ù»Ý»çÙ»ÝïÇ Íñ³·ÇñÁ ݳ˳å³ïñ³ëïí»É ¿ IUCNÇ(´Ý³å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÙÇáõÃÛáõݤ гñ³í³ÛÇÝ ÎáíϳëÇ Íñ³·ñ³ÛÇÝ·ñ³ë»ÝÛ³ÏÇ ÏáÕÙÇó« áñÁ« Ùdzųٳݳϫ Ý»ñϳ۳ÝáõÙ ¿ áñå»ë ëáõÛÝ Ý³Ë³·ÍÇѳٳýÇݳÝë³íáñáÕ£

borjom-xxaragaulis erovnuli parki

mesxeTis q. 23, borjomi 1200, saqarTvelo

tel.: (995 367) 22 117

mob.: (995 99) 23 34 49

el-fosta: [email protected]: www.ktsia-tabatskuri.ge

ää³³ßßïïåå³³ÝÝíí³³ÍÍ ïï³³ññ³³ÍÍùùÝÝ»»ññÇÇ ··ááññÍͳ³Ïϳ³ÉÉááõõÃÃÛÛááõõÝÝìñ³ëï³ÝÇ μݳå³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý »õ μÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ¶áõÉáõ³ÛÇ ÷áÕ. 6« 5-ñ¹ ѳñÏ« ÂμÇÉÇëÇ« ìñ³ëï³Ýлé. (995 32¤ 75 23 55¾É-÷áëïÁ. [email protected]γÛù ¿çÁ. www.dpa.gov.ge

´́ááññÅÅááÙÙÇÇ-- ³³ññóó³³··³³ááõõÉÉÇÇÇÇ ³³½½··³³ÛÛÇÇÝÝ ½½μμááëë³³ÛÛ··ááõõ íí³³ññããááõõÃÃÛÛááõõÝÝØ»ëË»ÃÇÇ ÷áÕ. 23« ´áñÅáÙÇ 1200« ìñ³ëï³Ýлé. (995 367¤ 22 117´çç. (995 99¤ 23 34 49¾É-÷áëïÁ. [email protected]γÛù ¿çÁ. www.ktsia-tabatskuri.ge

daculi teritoriebis saagento

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro

guluas q. 6, 5-e sarTuli, Tbilisi, saqarTvelo

tel.: (995 32) 75 23 55

el-fosta: [email protected]: www.dpa.gov.ge

Page 20: qcia-tabawyuris aRkveTili - International Union for … teritoriaze arsebuli istoriuli Zeglebi donorebi da Semsruleblebi ò²ÜÎÀ øódz-î³μ³ÍÕáõñÇÇ ³ñ·»É³í³ÛñÇ

bukleti momzadebulia IUCN-is samxreT kavkasiis

programuli ofisis mier

´áõÏÉ»ïÁ ݳ˳å³ïñ³ëïí»É ¿ IUCNÇ Ð³ñ³í³ÛÇÝ ÎáíϳëÇÍñ³·ñ³ÛÇÝ ·ñ³ë»ÝÛ³ÏÇ ÏáÕÙÇó.