Αναδυόμενα επαγγέλματα: Μια περιήγηση στο

παρελθόν της λίμνης των Ιωαννίνων

Η επιλογή

Β΄Λυκείου : προπαρασκευαστική τάξη για τις

πανελλαδικές εξετάσεις.

Η τάξη μας ,ωστόσο αποφάσισε να ενταχθεί

σε ένα πολιτιστικό πρόγραμμα για να

συνδυάσει το τερπνόν μετά του ωφελίμου :

τη μάθηση με μια τριήμερη εκδρομή

Ο τόπος

Η δομή

Αφού καθορίστηκε ο τόπος σκεφτήκαμε τι θα μπορούσαμε

να μελετήσουμε σε μια επίσκεψή μας εκεί. Αποφασίσαμε

λοιπόν να συνδέσουμε τα αντικείμενα της σχολικής μας

μελέτης με το πολιτιστικό μας πρόγραμμα και να

ασχοληθούμε με τα επαγγέλματα των κατοίκων της λίμνης

των Ιωαννίνων που εξαφανίστηκαν λόγω της τεχνολογικής

ανάπτυξης .Κείμενο αναφοράς μας ήταν το διήγημα

«Σιούλας ο ταμπάκος » του Δ.Χατζή

Ο δημιουργός

Οι όροι

Σέ αρκετές πόλεις τής Ελλάδας υπήρχαν ως τά τελευταία χρόνια

συντεχνίες, δηλαδή κλειστές επαγγελματικές ομάδες, πού λέγονταν

εσνάφια ή ισνάφια ή σινάφια τέτοιες ήταν: τών χαλκωματάδων,

βυρσοδεψών (ταμπάκηδων ή ταμπάκων) κ.ά. Πολλές από αυτές τίς

συντεχνίες έχουν τίς ρίζες τους στήν οικονομική οργάνωση τών

βυζαντινών χρόνων. Η εποχή μας εξαφάνισε τίς περισσότερες. Στό

μαρασμό τής συντεχνίας τών ταμπάκων στά Γιάννενα αναφέρεται καί

τό διήγημά μας.

Ταμπάκηδες στα Γιάννενα

To περιεχόμενο

Στην ανατολική πλευρά του

μεσαιωνικού κάστρου και στην

άκρη της λίμνης βρίσκονται τα

ταμπάκικα, τα βυρσοδεψεία, τα

«αργαστήρια» και τα σπίτια της

μικρής και κλειστής κοινωνίας των

βυρσοδεψών. Οι ταμπάκοι

σεμνύνονταν ότι ήταν από τους

πιο παλιούς κατοίκους της πόλης,

που οι πρόγονοί

τους κατοικούσαν στο κάστρο

απ` όπου τους έδιωξαν οι

Τούρκοι το 1612

Το περιεχόμενο

• Με τους άλλους επαγγελματίες της πόλης , τους ξυλάδες, τους

βαρελάδες δεν είχαν δοσοληψίες, διότι τους θεωρούσαν χωριάτες.

Με τους καϊκτσήδες (ιδιοκτήτες, κυβερνήτες καϊκιού) είχαν κάποια

σχέση, γιατί τους ένωνε το πάθος του κυνηγιού. Ήταν απόλυτα

αφοσιωμένοι στο πατροπαράδοτο επάγγελμά τους και ένιωθαν

ασφάλεια ηθική, κοινωνική, πολιτική, επαγγελματική. Διατηρούσαν

από γενιά σε γενιά, αναντάμ παπαντάμ την παράδοση του

συναφιού, τα ήθη τα έθιμά τους, τις αξίες τους, χωρίς να αλλάζουν

τίποτε.Μέσα σ` αυτήν την περήφανη και κλειστή γειτονιά γεννήθηκε,

μεγάλωσε και δημιούργησε τη δική του οικογένεια ο Σιούλας ο

ταμπάκος.

Ψάρεμα στη λίμνη

To περιεχόμενο

Ο σταδιακός μετασχηματισμός και η εκβιομηχάνιση της χώρας,

ιδιαίτερα της ελληνικής επαρχίας, επηρεάζει καταλυτικά τη συντεχνία

των ταμπάκων, γιατί η κατεργασία των δερμάτων γινόταν πλέον με τις

μηχανές ευκολότερα και φθηνότερα. ΄Ετσι οι ταμπάκοι

παραμερίστηκαν, τα εργαστήρια δε δούλευαν πια κανονικά και η ζωή

τους φτώχυνε, όμως από περηφάνεια δεν το παραδέχονταν, και

συμπεριφέρονταν σαν να μην είχε αλλάξει τίποτε.

To περιεχόμενο

Ο Σιούλας ο ταμπάκος, συνειδητοποιώντας την τραγικότητα της

καταστάσεως, αποφασίζει να πουλήσει, αυτός ο άριστος κυνηγός, το

δίκαννό του στο γύφτο. O γύφτος όμως, με μια χειρονομία ανθρωπιάς

αρνείται ν`αγοράσει το όπλο, ξέροντας τι σήμαινε γι` αυτόν, μάλιστα

του δανείζει ένα εκατοστάρικο. Κι ο Σιούλας απ` αυτή τη στιγμή αρχίζει

να αλλάζει. Παραδέχεται ότι είναι καλός άνθρωπος ο γύφτος, το ίδιο

νιώθει και με το βαρελά. Τέλος παίρνει την απόφαση ν` ασχοληθεί με

το κυνήγι που είναι πια το μέσο επιβίωσης.

Ο Σιούλας

Κεντρικό πρόσωπο του διηγήματος

Βρίσκεται υπό το βάρος της εξωτερικής δύναμης της ανάγκης

και της ανέχειας από τη μια και του εσωτερικού αισθήματος

της ευθύνης απέναντι στην οικογένειά του

Έτσι, η αρχική του περηφάνεια αλλοιώνεται σταδιακά και ο

ίδιος συμβιβάζεται υποκύπτοντας στις απαιτήσεις της νέας

εποχής.

Η δραματική ατομική του περίπτωση διευρύνεται καθώς ο

ίδιος εκπροσωπεί όλη την επαγγελματική του ομάδα που

λυγίζει και αναγκάζεται να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες

( εισβολή της μηχανής στην παραγωγική διαδικασία )

Δρόμοι του κάστρου το 19ο αι.

Μια ομάδα συγκέντρωσε και

δημιούργησε κολάζ φωτογραφιών

με απόψεις του κάστρου των

Ιωαννίνων

Η Λίμνη

Μια άλλη ομάδα

συγκέντρωσε και

δημιούργησε κολάζ

φωτογραφιών με θέμα

τη λίμνη στο παρελθόν

και το παρόν

Πλοίο για το νησί είχε κάθε μια ώρα. Ετσι μας πληροφόρησε ο κύριος που

στεκόταν υπομονετικά στο τουριστικό περίπτερο .Την πατήσαμε !!Επρεπε να

αρνηθούμε από την αρχή.Οι μισοί συμμαθητές πήγαν βόλτα με τα πόδια στην

πόλη. Βόλτα είναι αυτή .Οσο να πεις κάπου θα κουραστείς κάπου θα βρεις μια

φιλόξενη καφετέρεια να σταθείς. Τι να σου κάνουν και οι συνοδοί καθηγητές;

Πρόγραμμα-πρόγραμμα αλλά δε μας χαλούν χατήρι .Καταλαβαίνουν τις

ανάγκες της εφηβικής μας ψυχής να ξεκουραστεί και να ξεφύγει.

Χτες που ήρθαμε στα Γιαννενα είχε ομίχλη.Πολλή ομίχλη.τη μύτη σου δεν

έβλεπες.Με εκνευρίζει η ομίχλη.Μου φαίνεται σα μια γάζα μπρος στα μάτια μου

και μουδίνει μια αίσθηση ανημποριάς.Ευτυχώς αποφασίσανε πως οι συνθήκες

δεν ήτανε κατάλληλες και πήγαμε στο Μουσείο Βρέλλη με τα κέρινα

ομοιώματα.Αγριευτικό αλλά αληθινό και η καθηγήτριά μας δε μας άφησε στην

ησυχία μας.Ολο να εξηγεί και να μας πρήζει,λέγοντας ποιος ήτανε αυτός και τι

έκανε και πως οι εμπνευσμένοι άνθρωποι και κάτι τέτοια.

Σήμερα ,όμως , που η ομίχλη για κακή μας τύχη διαλύθηκε και αφού φάγαμε

κανα δυό ώρες στο σπήλαιο Περάματος –άλλο πακέτο κι εκεί να ανεβαίνουμε

και να κατεβαίνουμε σκαλία και να παρατηρούμε σταλακτίτες και σταλαγμίτες-

έπρεπε να διαλέξουμε αν θα πάμε στο νησί όπως ο Σιούλας ο ταμπάκος ή

βόλτα στην πόλη να δούμε την περιοχή των ταμπάκικων.

Αφήγηση μαθήτριας

Αφήγηση μαθήτριας

Τυχερή ή άτυχη θα δείξει ,δεν είχα ξαναπάει όμως στο νησί .Κι έχω

διαβάσει τόσα πράγματα για τον Αλή πασά το λιοντάρι της Ηπείρου

που βρήκε το θάνατο στο νησί αυτό πριν γίνει Σουλτάνος στη θέση του

Σουλτάνου ,για την κυρά Βασιλική που έπνιξε στη λίμνη κι είναι κι αυτό

το διήγημα που διαβάσαμε. Θέλω να τα δω όλα αυτά .Θα πάω κι ας

μου βγεί και σε κακό που λέει και το τραγούδι. Εξω από το τείχος κι ενώ

μασουλάμε κουλούρια από ένα παραδοσιακό φουρνάρικο-άκου

γιαννιώτικα κουλούρια χάθηκε ο κόσμος να΄χει κανένα κρουασάν;-

ρωτάνε οι καθηγητές τι θα κάνουμε την ώρα που μεσολαβεί για να

πάρουμε το πλοίο. Αυτοί οι άνθρωποι ησυχία δεν έχουν λες και πάντα

πρέπει να κάνουν κάτι. Τώρα λέει-τι να πούμε κι εμείς ,μας φάγανε οι

δημοκρατικές διαδικασίες και το που δε θέλουμε να τους

κακοκαρδίσουμε- «αποφασίσαμε» να πάμε στο κάστρο και στο

βυζαντινό Μουσείο .Επρεπε να έχω πάει βόλτα με τα παιδιά.

Το κάστρο εντυπωσιακό, προστατευμένο με υπέροχη θέα και στο μουσείο μπορείς να

δεις ωραία πράγματα και να καταλάβεις πώς ζούσανε οι άνθρωποι χιλιάδες χρόνια πριν

Ευτυχώς δε βρέχει και δεν έχει αυτή την υγρασία που σου περονιάζει τα κόκαλα. Ξαφνικά

διαπιστώνουμε πως φτάνει η ώρα και τρέχουμε να προλάβουμε το πλοιάριο.

Λαχανιασμένοι επιβιβαζόμαστε την τελευταία στιγμή. Μαζί μας μπαίνουν κι απλοί

καθημερινοί άνθρωποι, άνθρωποι του μόχθου ,μαμάδες με παιδάκια που επιστρέφουν

από το σχολείο, οικογένειες που έκαναν τα ψώνια της βδομάδας ,άλλοι με το καρβέλι στο

χέρι άλλοι με τιε σακκούλες του σούπερ μάρκετ ,γιαγιάδες που πηγαίνουν για γιατρούς

στα Γιάννενα καθένας που είχε να τελειώσει μια ανάγκη και γυρίζει σπίτι του. Και

χαρούμενες παρέες μαθητών όπως κι εμείς που απολαμβάνουν τη σχολική τους εκδρομή

.Η διαδρομή είναι σύντομη αλλά παραμυθική .Πλησιάζουμε κοντά σε συστάδες από

βούρλα και νομίζω πως θα ξεπεταχτεί ο Σιούλας –κυνηγός με το ντουφέκι του,. Αλλού

ακινητοποιημένες βάρκες ,εγκατάλειψη και στάσιμα, ακίνητα νερά, σπίτια με την πατίνα

της μούχλας, κάτι παλιό και θνησιγενές. Καθώς αποβιβαζόμαστε οι μόνιμοι κάτοικοι

σκορπίζουν στα σπίτια τους ενώ μας πλησιάζουν γυναίκες του ντόπιου συνεταιρισμού για

να πουλήσουν ντόπια προϊόντα. Μας καλούν να δοκιμάσουμε σπιτικό τσίπουρο και

μπακλαβά γιαννιώτικο, κατάλοιπα της οθωμανικής εποχής της πόλης. Η αψιά γεύση του

τσίπουρου μου γδέρνει το λαιμό αλλά μες το κρύο είναι ότι χρειάζομαι.

Αφήγηση μαθήτριας

Αφήγηση μαθήτριαςΑριστερά και δεξιά του δρόμου που οδηγεί στο σπίτι του Αλή πασά βρίσκονται

καταστήματα που πουλούν είδη αργυροχρυσοχοϊας, που είναι μια τέχνη για την

οποία φημίζονται τα Γιάννενα. Παζαρεύω ένα βραχιολάκι, Πρέπει κάτι να πάρω

για ανάμνηση. Μου το συνέστησε κι η μητέρα μου. Ισως της το κάνω δώρο,

Υπάρχει ακόμα αργυροχρυσοχοϊα στα Γιάννενα ,δεν ξέρω αν είναι όπως παλιά

ή βιομηχανοποιημένη αλλά υπάρχει. Φτάνουμε στο λεγόμενο σπίτι του Αλή

πασά που λειτουργεί ως μουσείο και βλέπουμε αντικείμενα της εποχής του.

Εντύπωση μου προξενεί το τσιμπούκι του. Δεν μπορούσα να φανταστώ κάτι

λιγότερο μεγαλοπρεπές. Φορεσιές ανδρών και γυναικών εποχής κοσμούν το

χώρο. Ξαφνικά διαπιστώνουμε πως πρέπει να προλάβουμε το πλοιάριο

επιστροφής. Αντε πάλι τρέξιμο. Καθυστερούμε και χανόμαστε από τους

υπόλοιπους .Ως συνήθως κάτι χτύπησε στο μάτι μας και πρέπει να το

εξερευνήσουμε. Φτάνουμε στο μουράγιο τελευταία στιγμή ,έχουν λύσει τα

σκοινιά .Επιβιβαζόμαστε μόλις αρχίζει να πέφτει το σκοτάδι. Τα πρώτα φώτα

φαίνονται δειλά –δειλά στην ακτή .Μες την ησυχία της σάλας του πλοιαρίου κι

ενώ ακούγεται ο ρυθμικός θόρυβος της μηχανής σκέφτομαι πως τελικά θα

έχανα ,αν δεν πήγαινα στο νησί.

Οι μαθητές/τριες

Αθανασιάδου Α. Γρηγορίου Φ. Μπάρλα Κ.

Γκινή Α. Τσικράς Μαθιουδάκη Μ.

Τεμπέλης Λ. Νικολαϊδης Πολένη Μ.

Πασιούδης Ν. Αναστασόπουλος Θ. Γεωργοπούλου Σ.

Διαμάντης Ν. Σκούρας Φ.

Τοπάλλι Ε. Κοντομήτρου Χρ.

Γεωργίου Κ. Γκορίτσα Σ.

Κλάδη Χ. Φορλίδα Χρ.

Θάνο Δ. Νταή Π.

Νάνο Δ. Βαρδούλη Μ.

Κόντης Φωτάκης Αλ.

Στύλλας Σ. Μαλαμούλης Κ.

Υπεύθυνοι Καθηγητές

Συντονιστής: Βίκυ Μαντζώρου,κλ.ΠΕ2

Συνεργάτες : Ιωαννίδης Νικ.,κλ.ΠΕ10

Τεγοπούλου Ευ.,κλ.ΠΕ2

Κανιούρας Π.,κλ.ΠΕ11