ΑΚΛONHTOΣ BPAXOΣ - Public · 2017-07-31 · ΙστορΙκο σημεΙωμα Ο...

ΑΚΛONHTOΣ BPAXOΣ

Σειρά: ΣYΓXPONH ΞΕΝΗ ΛOΓOΤΕΧNΙΑ

Συγγραφέας και τίτλος πρωτοτύπου: Nicholas Nicastro, The Isle of Stone

First published by Signet, an imprint of New American Library, a division of Penguin Group (USA) Inc.Copyright © Nicholas Nicastro, 2005Αll rights reserved.Published by arrangement with Gina Maccoby Literary Agency

Παραγωγή: MINΩAΣ A.E.E. 1η έκδοση: Ιανουάριος 20081η ανατύπωση: Μάιος 2008

2η έκδοση: Ιανουάριος 20131η ανατύπωση: Μάρτιος 20132η ανατύπωση: Οκτώβριος 2013

Mετάφραση: Χρήστoς ΚαψάληςEπιμέλεια κειμένου: Αναστασία ΣακελλαρίουΣελιδοποίηση: Ιάκωβος Ψαρίδης

Copyright © για την παρούσα έκδοση: Εκδόσεις MINΩAΣΤ.Θ. 504 88, 141 10 N. Hράκλειο, AΘHNA τηλ.: 210 27 11 222 – fax: 210 27 11 056 www.minoas.gr • e-mail: [email protected]

ISBN 978-960-481-977-5

NIKOΛAΣ NIKAΣTPO

ΑΚΛONHTOΣ ΒΡΑΧOΣΣφακτηρία 425 π.Χ.

Μετάφραση: Χρήστος Καψάλης

Στο Δρ Φρεντ Κίτινγκ, δάσκαλο,για την υπομονή του, το καλό του γούστο

και την επίκαιρη ενθάρρυνσή του

ΙστορΙκο σημεΙωμα

Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ήταν ο μεγαλύτερος πόλεμος στα χρόνια της αρχαιότητας: μία σύγκρουση άνευ προηγουμένου όσον αφορά το πλαίσιο, τη χρονική έκταση και την καταστροφή που προκάλεσε, μετά το τέλος της οποίας τίποτε δεν ήταν ίδιο. Ο πόλεμος διήρκεσε είκοσι επτά χρόνια, φέρνοντας αντιμέτωπη την Αθήνα και τους ενίοτε απρόθυμους υπηκόους της αυτοκρα-τορίας της με μία συμμαχία Πελοποννησιακών πόλεων-κρατών υπό την ηγεμονία της Σπάρτης. Το μυθιστόρημα αυτό δραματο-ποιεί μία από τις κρίσιμες εκστρατείες του πολέμου: την περικύ-κλωση και την πολιορκία των αήττητων έως τότε Σπαρτιατών πολεμιστών σε ένα νησί στη δυτική Ελλάδα. Για τους Αθηναίους, αποτέλεσε μία κορυφαία στιγμή του πολέμου, τον οποίο τελικά έχασαν.

Οι αναγνώστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με το αντικείμε-νο ενδεχομένως να μπερδευτούν από τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους αναφέρονταν οι αρχαίοι στους Σπαρτιάτες και τους συμμάχους τους («Λακεδαιμόνιοι», «Λάκωνες», «Πελοποννήσιοι», «Σπαρτιάτες», «Όμοιοι» κτλ.). Διευκρινιστικά, «Λακεδαιμονία»

10 NIKOΛAΣ NIKAΣTPO

και «Λακωνία» είναι ονομασίες που αναφέρονται στην εύφορη πε-δινή περιοχή της νότιας Πελοποννήσου όπου βρισκόταν η πόλη της Σπάρτης. Παρότι όλοι οι Λακεδαιμόνιοι ήταν Πελοποννήσιοι, η περιοχή της Πελοποννήσου περιλάμβανε μια σειρά επίσης ση-μαντικών πόλεων-κρατών που συμμάχησαν με τη Σπάρτη. Επο-μένως, η περιγραφή μίας στρατιωτικής δύναμης ως «Πελοποννη-σιακής» σημαίνει ότι στις τάξεις της υπερτερούσαν αριθμητικά οι σύμμαχοι των Σπαρτιατών (αν και σε τέτοιους στρατούς ή στόλους συνήθως συμμετείχαν τουλάχιστον και κάποιοι Σπαρτιάτες).

Ο όρος «Σπαρτιάτης» είναι πιο στενός απ’ ό,τι ο όρος «Λα-κεδαίμονας». Αναφέρεται σε ενήλικους άντρες, μέλη του πληθυ-σμού της Σπάρτης, οι οποίοι αποκτούσαν τη θέση του πολίτη με πλήρη δικαιώματα, αφότου ολοκλήρωναν τον προαπαιτούμενο κύκλο εκπαίδευσης (την αγωγή), εκλέγονταν ως μέλη ενός κοι-νοβίου και συμπλήρωναν το τριακοστό έτος της ηλικίας τους. Ο αριθμός αυτών των Σπαρτιατών αποτελούσε ελάχιστη μειοψηφία στον πληθυσμό της πόλης και το στρατό. Αυτή η έλλειψη εκλε-κτών αντρών υποχρέωνε το κράτος να δεχτεί στο στρατό Λακε-δαιμονίους που δεν ήταν πολίτες, μεταξύ των οποίων και ξένους που ζούσαν στα μέρη εκείνα και ονομάζονταν περίοικοι, πρώην πολίτες που είχαν απολέσει τη θέση για λόγους συμπεριφοράς ή οικονομικούς λόγους και, σε ακραίες περιπτώσεις, σκλάβους («είλωτες»), οι οποίοι υπηρετούσαν με αντάλλαγμα την ελευθε-ρία τους. Οι Σπαρτιάτες μεταξύ τους αποκαλούνταν όμοιοι. Εκεί-νοι που ολοκλήρωναν την αγωγή, αλλά δεν ήταν ακόμη τριάντα ετών, ανήκαν σε μια άτυπη ηλικιακή κατηγορία και ονομάζονταν ηβώντες.

Η ακριβής διάρθρωση του Σπαρτιατικού στρατού αποτελεί από παλιά σημείο αμφιλεγόμενο, καθώς περιλάμβανε μία σειρά μονά-

ΑΚΛONHTOΣ ΒΡΑΧOΣ 11

δων των οποίων ο χαρακτήρας είναι ασαφής και μεταβαλλόταν με την πάροδο του χρόνου. Για τους σκοπούς του μυθιστορήματος, επέλεξα να παραμείνω αγνωστικιστής στα θέματα αυτά. Καθώς τα ονόματα των μονάδων είναι πολλά και ξένα στο μέσο αναγνώστη, προτίμησα να τα μεταφράσω με σύγχρονους αντίστοιχους όρους (π.χ. «διμοιρία» αντί της Σπαρτιατικής ενωμοτίας των τριάντα έξι ανδρών, «τάγμα» αντί του Σπαρτιατικού λόχου των χιλίων ανδρών κτλ.). Κατά την ίδια λογική, τα ονόματα των ηλικιακών ομάδων της Αγωγής, τα οποία θα ακούγονταν αρχαϊκά ακόμη και στους Έλληνες της κλασικής εποχής, έχουν αποδοθεί εδώ με σύγχρονους ιδιωματικούς όρους: «Στραβάδια», «Παλιοί» κτλ.). Ζητώ συγγνώ-μη από όσους βρίσκουν αιρετική την επιλογή μου.

Στο κείμενο χρησιμοποιούνται ανάμεικτες μονάδες μέτρη-σης. Χάριν ευκολίας, οι σύγχρονοι όροι χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις όπου ήταν περισσότερο ή λιγότερο αντίστοιχοι με τους αρχαίους όρους (π.χ. πόδια, ώρες, μήνες). Η αληθοφάνεια εξυπηρετήθηκε με την ένταξη στο κείμενο μιας σειράς αρχαίων μονάδων που είναι συνήθεις στις σχετικές ιστορικές πηγές. Η συ-νηθέστερη στο κείμενο είναι το «στάδιο», μονάδα μέτρησης απο-στάσεων που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες και αντιστοι-χούσε περίπου σε εξακόσια σύγχρονα πόδια (σχεδόν 185 μέτρα) και αποτελεί τη ρίζα του σύγχρονου «σταδίου».

Η κοινή νομισματική μονάδα είναι η Αθηναϊκή «δραχμή», η οποία αντιστοιχεί σε αξία με έξι «οβολούς». Ανώτερες μονάδες είναι η «μνα», ίση με εκατό δραχμές και το «τάλαντο», το οποίο ισοδυναμούσε με έξι χιλιάδες δραχμές. Γνωρίζουμε ότι ένα αξιο-πρεπές σπίτι σε ένα προάστιο των Αθηνών στα τέλη του πέμπτου αιώνα π.Χ. θα στοίχιζε στον αγοραστή πεντακόσιες με χίλιες δραχμές (ή πέντε με δέκα μνες). Τέσσερα λίτρα ελαιόλαδου στοί-


χιζαν πάνω από τρεις δραχμές. Ένα καλό ζευγάρι παπούτσια περί-που δέκα δραχμές. Ένας υγιής ενήλικος σκλάβος τριακόσιες έως πεντακόσιες δραχμές. Όμως, για διάφορους λόγους, η απόδοση της αξίας της δραχμής με σύγχρονα νομίσματα δεν είναι τόσο απλή όσο η μετατροπή, για παράδειγμα, αρχαίων μονάδων μέ-τρησης αποστάσεων. Σύμφωνα με ένα παράδειγμα που χρησιμο-ποιείται συχνά στις πηγές για να δώσει μια εικόνα της αξίας της δραχμής, ο μισθός του μέσου εργάτη στην Αθήνα των κλασικών χρόνων ήταν μία ή δύο δραχμές την ημέρα. Ένα τάλαντο, επομέ-νως, αντιστοιχεί με μισθούς σχεδόν είκοσι χρόνων ή, με σύγχρο-νους όρους, σε ποσό αντίστοιχο με επτακόσιες χιλιάδες ευρώ.

Όσο για το ημερολόγιο, ο αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι δε δίνονται ακριβείς ημερομηνίες για τα γεγονότα που παρουσι-άζονται στις επόμενες σελίδες. Αυτό οφείλεται απλούστατα στο ότι δεν υπήρχε καθολικά αποδεκτό σύστημα χρονολόγησης στην αρχαιότητα (ενώ θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι ακό-μη και σήμερα δεν υπάρχει, δεδομένου ότι το Κινεζικό, το Μου-σουλμανικό και το Εβραϊκό ημερολόγιο συνεχίζουν να χρησιμο-ποιούνται). Αντίθετα, τα χρόνια υπολογίζονταν είτε μετρώντας τον καιρό που είχε περάσει από κάποιο σημαντικό γεγονός, είτε στη βάση του ποιος κατείχε σημαντικούς δημόσιους θώκους την εποχή εκείνη (στην Αθήνα τα χρόνια ονομάζονταν προς τιμήν των «επώνυμων» αρχόντων). Παραδείγματος χάριν, ο Θουκυδί-δης χρονολογεί την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου στο «δέκατο πέμπτο χρόνο, όταν στο Άργος η ιέρεια Χρυσίς ήταν στα σαράντα οκτώ χρόνια της ιερατείας της, στη Σπάρτη πρώτος έφορος ήταν ο Αινήσιος και στην Αθήνα επώνυμος άρχων ήταν


για δύο ακόμα μήνες ο Πυθόδωρος, έξι μήνες δηλαδή…»1. Με τη σύγχρονη μέθοδο χρονολόγησης, η περίοδος αυτή αντιστοιχεί στις αρχές καλοκαιριού του 431 π.Χ. Τα σημαντικά γεγονότα σε αυτό το βιβλίο είναι ο Μεγάλος Σεισμός στη Λακωνία, το 464 π.Χ., η μάχη στην Πύλο, καθώς και η επακόλουθη πολιορκία στη Σφακτηρία, τα οποία εξελίχτηκαν σε μία περίοδο εβδομήντα δύο ημερών από τα μέσα μέχρι τα τέλη καλοκαιριού το 425 π.Χ.

1. Μετάφραση Άγγελου Σ. Βλάχου, Θουκυδίδου Ιστορία, Εστία, Αθήνα, 2002. (Σ.τ.Μ.)

I

σΙγη στο ΧαλκΙνο οΙκο

1

Νωρίς το πρωί της μέρας του γάμου της, η Δαματριά πήγε στο αποχωρητήριο, πίσω από το πατρικό της. Είχε μόλις κόψει τα μαλλιά της κοντά, αγορίστικα, ολοκληρώνοντας τις προετοιμα-σίες για την παραδοσιακή επίσκεψη της πρώτης νύχτας από τον αρραβωνιαστικό της. Καθισμένη ανακούρκουδα, φαντάστηκε τη μυρωδιά του Μολοβρού καθώς θα την πλάκωνε, ζέχνοντας από τους στρατώνες, το αίμα γουρουνιού και ξίδι που τους έδιναν στο συσσίτιο. Δε θα ήξερε τι να κάνει εκεί κάτω, οπότε θα έπρεπε να τον καθοδηγήσει για να τη διακορεύσει. Πόσο αδαείς γύρω από τις γυναίκες ήταν οι γενναίοι άντρες, οι οποίοι περνούσαν τα νιά-τα τους γυμνοί στον Ταΰγετο, αλλά έτρεμαν, σαν αρνιά που είχαν χαθεί, φτάνοντας στα ριζά του Όρους της Αφροδίτης! Τι ευθύνες συνόδευαν την ενηλικίωση μιας γυναίκας, με πρώτη την καθοδή-γηση αυτών των Σπαρτιατών.


Ξαφνικά, ένιωσε μια περίεργη αστάθεια. Όταν έκανε να στη-ριχτεί στο έδαφος, συνειδητοποίησε ότι αυτό που κινούνταν ήταν η ίδια η γη, όχι εκείνη. Στην αρχή έμοιαζε με μια ελαφρά μετατό-πιση, σαν να ήταν καθισμένη στον καρπό ενός γίγαντα ο οποίος ανοιγόκλεινε διαρκώς τη γροθιά του. Ακολούθησε ένας ιλιγγιώδης παλμός, αλλεπάλληλα κύματα, σαν να υγροποιούνταν το έδαφος. Αυτό συνεχίστηκε για μερικές ασυνήθιστα έντονες στιγμές, κατα-κλύζοντας τις σκέψεις της, μέχρι που τα κύματα έπαψαν και η Δα-ματριά στάθηκε σαστισμένη στα πόδια της, με τα χέρια απλωμένα, σαν να φοβόταν πως θα έχανε το έδαφος από κάτω της.

Το σπίτι του πατέρα της βρισκόταν στα περίχωρα του χωριού Μεσόα. Εκεί όπου πριν από λίγο υπήρχε ένα κτίσμα, τώρα υψω-νόταν ένα σύννεφο σκόνης πάνω από ένα σωρό ερείπια. Από όσο έβλεπε γύρω της δεν είχε μείνει όρθιο ούτε ένα σπίτι, αν και δι-έκρινε κατοίκους που, όπως κι εκείνη, έστεκαν σώοι. Το βλέμμα της συναντήθηκε με εκείνα της συζύγου και μητέρας που ζού-σε στο διπλανό σπίτι· βουβή, κρατούσε τη λαβή μιας σπασμένης κανάτας, ενώ τα μάτια της μαρτυρούσαν μια ελαφρά σαστιμάρα από την ανακατάταξη του τοπίου. Η γυναίκα δεν έμοιαζε να συ-νειδητοποιεί ότι οι τοίχοι του σπιτιού όπου βρισκόταν ο νεογέν-νητος γιος της είχαν σωριαστεί ο ένας πάνω στον άλλο. Η Δα-ματριά στράφηκε προς τις γραμμές του Ταΰγετου που υψωνόταν πάνω από την κοιλάδα, τους όγκους που με τη σταθερότητά τους πρόσφεραν ένα αίσθημα σιγουριάς. Αυτή τη φορά, παρότι δεν μπορούσε να το περιγράψει ακριβώς, ακόμη και το βουνό έμοιαζε αλλαγμένο.

Γύρισε στο σπίτι της και παρατήρησε τα ερείπια. Πρώτη πρέ-πει να είχε υποχωρήσει η οροφή και μετά, στη σειρά, τρεις από τους πέτρινους τοίχους. Ο πατέρας της κοιμόταν εκείνη την ώρα


στο μπροστινό δωμάτιο. Είχε ξαπλώσει στο ανάκλιντρό του, τα χείλη του ήταν πασαλειμμένα με τη σάρκα ώριμων σύκων· η Δα-ματριά θυμήθηκε, πριν βγει έξω, ότι το στήθος του πατέρα της είχε φουσκώσει μια φορά, πριν αφήσει τον αέρα που κρατούσε μέσα του, σαν να έπαιρνε την αποζημίωσή του για μια ζωή ση-μαδεμένη από κοφτές ανάσες. Το μπαστούνι του βρισκόταν στο πλάι του, ακριβώς στο σημείο που ήταν και τώρα, ακουμπισμένο στον τελευταίο τοίχο του σπιτιού που παρέμενε όρθιος. Το θέαμα του μπαστουνιού τερμάτισε την ονειροπόληση… το γκρεμισμέ-νο κτίριο μετατράπηκε μεμιάς σε πραγματικότητα και ο άμορφος σωρός ερείπια, ένας τάφος καμωμένος από ανελέητα χέρια.

Τα δοκάρια ήταν μακριά και μισοθαμμένα, οι πέτρες ήταν βα-ριές. Με πολύ κόπο κατάφερνε να μετατοπίσει κάποιες, την ώρα που ο ήλιος σκαρφάλωνε πάνω από τις βουνοκορφές. Η Σπάρτη ήταν ήσυχος τόπος τις μέρες που δεν γινόταν κάποια γιορτή και οι κάτοικοί της ποτέ δεν έκλαιγαν, ούτε ούρλιαζαν, αντιμέτωποι με κάποια δυστυχία, όμως εκείνη η σιωπή μετά το σεισμό ήταν ανατριχιαστική. Τα πουλιά είχαν σταματήσει να κελαηδούν και παρέμεναν βουβά· άκουγε βογκητά από το διπλανό σπίτι, βαριά, όπως οι ήχοι που συντροφεύουν τον έρωτα, καθώς η γειτόνισσά της πάλευε να μετακινήσει τα ερείπια του δικού της σπιτιού. Χα-μένη στις σκέψεις της, η Δαματριά τινάχτηκε όταν άκουσε ξαφνι-κά μια φωνή να της μιλάει:

«Μόνο εσύ είσαι εδώ;» ρώτησε ο στρατιώτης. Στεκόταν στο δρόμο, έχοντας κρεμασμένο ένα ξίφος από τη μέση του, ενώ κάτω από το κράνος του κυλούσε μια γραμμή από φρέσκο αίμα. Η Δαματριά σκέφτηκε πως πρέπει να ήταν ανόητος, αν πίστευε ότι θα μπορούσε να αμυνθεί απέναντι στον τιτάνα Εγκέλαδο με το ξίφος του.


«Ο πατέρας μου είναι εδώ» απάντησε, δείχνοντας τα ερείπια. Ο στρατιώτης έστρεψε το βλέμμα του στο σωρό.

«Με διαταγή των εφόρων» είπε «οι άνθρωποι θα δείξουν την αξιοπρέπειά τους».

Εκείνη δεν απάντησε, σαν να ήταν ασήμαντη μια τέτοια υπεν-θύμιση. Ο στρατιώτης προχώρησε και ύστερα σταμάτησε, ακου-μπώντας την παλάμη του πάνω στη λαβή του όπλου του.

«Πρέπει να ξέρεις… η αναταραχή ενθάρρυνε ορισμένους από τους είλωτες».

«Αν αυτό είναι αλήθεια, τι κάθεσαι και φλυαρείς με τις γυναί-κες; Πήγαινε, και φέρσου ως άντρας!»

Ο στρατιώτης κρέμασε το κεφάλι του και έφυγε. Η Δαματριά καταπιάστηκε ξανά με τα ερείπια, σκορπώντας τις πέτρες ολό-γυρά της, καθώς το απόγευμα προχωρούσε, αδιαφορώντας για τις αμυχές που είχε στα χέρια της από τα εκτεθειμένα καρφιά. Ξαφνικά, κάτω από ένα σπασμένο κεραμίδι, διέκρινε ένα πέλμα. Η Δαματριά σταμάτησε, καθώς το θέαμα την είχε επηρεάσει πε-ρισσότερο από όσο μπορούσε να αντέξει αντανακλαστικά. Έκανε πίσω και κάθισε κάτω, παρατηρώντας το, προσπαθώντας να απο-φασίσει αν έπρεπε να συνεχίσει.

Αυτή θα ήταν κανονικά η νύχτα του γάμου της· όταν θα έδυε ο ήλιος, θα ερχόταν η οικογένεια του Μολοβρού να την πάρει και να τη μεταφέρει στο μελλοντικό της σπίτι. Κανονικά, αυτή την ώρα ίσως και να φορούσε τον παραδοσιακό κοντό χιτώνα με τη ζώνη, περιμένοντας τις αδέξιες θωπείες του γαμπρού. Δε θα έπρε-πε να περιμένει να γίνει γυναίκα του με την πρώτη φορά, ή ακόμη και έπειτα από αρκετές φορές, την είχαν συμβουλεύσει οι ήδη πα-ντρεμένες. Με μαλλιά ξυρισμένα, όπως οι νεαροί νεοσύλλεκτοι, η Σπαρτιάτισσα νύφη έπρεπε να κατανοήσει τους μηχανισμούς


του έρωτα στους στρατώνες. Η Δαματριά από καιρό είχε φαντα-στεί αυτή και τις άλλες νύχτες που θα ακολουθούσαν, καθώς θα δίδασκε το Μολοβρό, με διακριτικές αλλά ουσιαστικές κινήσεις, τον τρόπο της ένωσης του αρσενικού με το θηλυκό. Το τέλος της διαδικασίας θα τον οδηγούσε μέσα της, ώστε να μπορέσει τελικά να καρποφορήσει η επαφή τους. Γιατί μόνο τότε, αφού θα είχαν περάσει ακόμη και μήνες μετά την τέλεση ενός σωστού Σπαρτια-τικού γάμου, επιτρεπόταν κανονικά να αντικρίσουν γυναίκα και άντρας το πρόσωπο του συντρόφου τους στο φως της ημέρας.

Άραγε το σπιτάκι του Μολοβρού στις Λίμνες να παρέμενε όρ-θιο; Μήπως το νυφιάτικο κρεβάτι της ήταν στρωμένο με ερείπια; Μάλλον αυτά σκεφτόταν, στην ίδια θέση, μέχρι που αποκοιμήθη-κε. Όταν ξύπνησε, το κεφάλι της ήταν στα χώματα, ενώ μια φω-τεινή δέσμη από τη δύση έπεφτε στα μάτια της. Συνειδητοποίησε, κάπως ντροπιασμένη, ότι έπειτα από τόσες ώρες μόνο εκείνο το ένα πέλμα είχε καταφέρει να ξεθάψει.

Συνέχισε την προσπάθειά της και άρχισε να βρίσκει αντικεί-μενα από το δωμάτιό της στον επάνω όροφο. Ήταν θλιβερά ανα-μνηστικά της προηγούμενης ζωής της: ένας χάλκινος καθρέφτης, στραβωμένος· ένα δρεπάνι χωρίς λαβή· ένα πήλινο λυχνάρι, σπα-σμένο πια, αγορασμένο από έναν πάγκο κοντά στο άλσος Άλτις της Ολυμπίας· ένας πάπυρος που περιείχε ποίημα του Αλκμάνα. Τυχαία, βρήκε το μοναδικό παράνομο αντικείμενο που είχε στην κατοχή της: ένα πουγκί με ξένους στατήρες. Η κατοχή πολύτι-μου μετάλλου συνέχιζε να θεωρείται παράγοντας διαφθοράς στη Σπάρτη και επομένως απαγορευόταν. Η σκέψη ότι οι Θηβαϊκές ασπίδες, οι Αθηναϊκές κουκουβάγιες και οι Αιγινίτικες θαλάσσιες χελώνες που είχε συγκεντρώσει μπορεί να έβλεπαν το φως της ημέρας τής προκαλούσε ανησυχία. Κοίταξε τριγύρω να βρει κά-


ποιο μέρος να τις κρύψει· αντικρίζοντας τη φιγούρα ενός άντρα που στεκόταν στο δρόμο, παρατηρώντας τη, πάγωσε. Νομίζο-ντας ότι ο στρατιώτης είχε επιστρέψει, ρώτησε:

«Γύρισες να ψάξεις το θάρρος σου;» Όταν ο άντρας δεν απά-ντησε, εκείνη άρχισε να φοβάται ότι είχε δει τα νομίσματα. Έφερε το πουγκί πίσω από την πλάτη της, την ώρα που ο ξένος πλησίαζε.

Από τον τρόπο που στεκόταν –από τους ελαφρώς κρεμασμέ-νους ώμους και τον τρόπο που έστριβε το λαιμό του, σαν να προ-σπαθούσε να την κοιτάξει από κάτω– κατάλαβε ότι ήταν είλω-τας. Το πρόσωπό του βρισκόταν στη σκιά, όμως τα μαλλιά του ήταν κοντά, καθώς αυτός ήταν ο καλύτερος τρόπος να ξεχωρί-ζουν οι υπηρέτες από τους ανωτέρους τους, που είχαν πλούσιους βοστρύχους. Το σώμα του, αν και γεμάτο μυς που μαρτυρούσαν σκληρή, επαναλαμβανόμενη εργασία, δε διέθετε τη λεπτή ισορ-ροπία της μορφής ενός πραγματικού πολεμιστή. Στην άκρη του ενός χεριού του η γροθιά ήταν σφιγμένη και μέσα σε αυτή τη γροθιά φώλιαζε ένα μαχαίρι.

Της ρίχτηκε πριν προλάβει εκείνη να απομακρυνθεί. Η επίθε-ση αρχικά της θύμισε τους αγώνες πάλης στο γυμναστήριο, τους αγώνες δύναμης που ποτέ της δεν έχανε απέναντι σε άλλα κο-ρίτσια. Ένιωσε ένα κύμα αυτοπεποίθησης, καθώς κατάφερνε το πρώτο χτύπημα και έστριβε το σώμα της, πετυχαίνοντας σχεδόν να του ξεφύγει. Πράγματι, η περιφρόνησή της για αυτό τον είλω-τα ήταν τόση, που της απαγόρευε να ουρλιάξει, γιατί κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με παραδοχή πως υστερούσε απέναντί του. Την αμέσως επόμενη στιγμή έχασε την ευκαιρία της να ξεφύγει: μό-λις ο άντρας κατέβασε με δύναμη τη λαβή του μαχαιριού στον κρόταφό της, η Δαματριά, σαστισμένη, ένιωσε τα γόνατά της να λυγίζουν.


Ανέκτησε τις αισθήσεις της, όμως δεν τόλμησε να ανοίξει αμέσως τα μάτια της. Είχαν περάσει ώρες, ή ίσως δευτερόλεπτα, δεν ήταν σίγουρη. Ήταν πεσμένη ανάσκελα στα χώματα, με τον είλωτα ριγμένο επάνω της. Εκείνος προσπαθούσε να λυγίσει τα γόνατά της γύρω από τη μέση του, όμως ακόμη και μισολιπόθυμη η Δαματριά αντιστεκόταν, κολλώντας τα πόδια της στο έδαφος. Κι έτσι, περίμενε, σφίγγοντας το σαγόνι της τόσο πολύ από τον πόνο, ώστε ράγισε τις άκρες των δοντιών της. Η σωματική τα-λαιπωρία, όμως, δεν ήταν τόσο ανυπόφορη όσο η αίσθηση της μαύρης απελπισίας που κατέκλυζε σαν υγρή σκιά κάθε γωνιά του σώματός της. Την αιφνιδίασε αυτό, τόσο βαθύ ήταν το πηγάδι του μίσους που ανάβλυζε μέσα της. Σηκώνοντας το κεφάλι της, είδε ένα κοράκι καθισμένο σε ένα κλαδί να στρέφει το κεφάλι του λοξά για να την κοιτάξει. Εκείνη τη στιγμή, μίσησε το πουλί που ένιωθε τόσο σίγουρο για την ελευθερία του όσο μισούσε και τη δική της αδυναμία.

Αφού ο είλωτας τελείωσε μέσα της, έμοιαζε να θέλει να μείνει εκεί, σαν γουρούνι που κυλιέται κατευχαριστημένο στις λάσπες. Συνεχίζοντας να μην αισθάνεται φόβο, η Δαματριά προσπάθησε να απαλλαγεί από το βάρος του, κάνοντας τον άντρα να γυρίσει και να την κοιτάξει με μια κάποια περιέργεια. Για πρώτη φορά, έβλεπε καθαρά το πρόσωπό του: όλα επάνω του ήταν βαριά, από τα χείλη που θύμιζαν παχιά σκουλήκια και τη σπασμένη μύτη, μέχρι τα βλέφαρα των ματιών του. Κάρφωνε με το βλέμμα της τα μάτια αυτά, απαξιωτικά, όταν η σκιά του σμιλεμένου μπράτσου του έσβησε τον ουρανό και ο άντρας κατέβασε τη γροθιά του πάνω στο πρόσωπό της. Η Δαματριά φαντάστηκε πως έβλεπε αμέτρητα πολύχρωμα μπουμπούκια, σε όλα τα χρώματα που είχε αντικρίσει στη ζωή της· το χτύπημα την έκανε να νιώσει πως το


κρανίο της αποτελούνταν από πολλά μέρη που ήταν σχεδιασμέ-να, αλλά δυσκολεύονταν τρομερά να παραμείνουν ενωμένα.

Αυτή τη φορά δε λιποθύμησε. Μέσα από μισόκλειστα βλέφα-ρα, τον είδε να σηκώνεται όρθιος, να ισιώνει το κουρελιασμένο χιτώνα του πάνω από τον έναν του ώμο και να περνά από πάνω της για να συνεχίσει το δρόμο του. Αφού περίμενε μερικά λεπτά, η Δαματριά ανασηκώθηκε. Το πρώτο πράγμα που παρατήρησε ήταν πως το ανοιχτό πουγκί, από όπου είχαν πέσει μερικά αση-μένια νομίσματα, παρέμενε άθικτο δίπλα της. Το δεύτερο ήταν πως, ανεξάρτητα από την κατεύθυνση που έστρεφε το κεφάλι της, η μία πλευρά του κόσμου της ήταν βυθισμένη στο σκοτάδι. Σηκώνοντας το χέρι της, ένιωσε τις αιχμηρές άκρες των μικρών οστών γύρω από το σημείο όπου κάποτε βρισκόταν το αριστερό της μάτι: η τοπογραφία του σημείου πάνω από το ζυγωματικό της φάνταζε ξένη στην αφή, ενώ κάτι τσακισμένο και μαλακό έχανε υγρά, τα οποία κυλούσαν και μαζεύονταν στην άκρη των χειλιών της.

Καταδίωξε τον είλωτα στα χωράφια, χωρίς να πάρει συνειδη-τά την απόφαση να το κάνει. Ξαφνικά, ένιωθε το πνεύμα της Αρ-τέμιδος να την κυριεύει, μπορούσε να διαβάζει τα σημάδια των σπασμένων κλαριών και του πατημένου χώματος, εντοπίζοντας τη διαδρομή που είχε ακολουθήσει το θήραμά της όπως έκανε με τα μικρά ζώα που κυνηγούσε όταν ήταν κορίτσι. Ο είλωτας είχε περάσει από το κέντρο της Μεσόας· το χωριό της φάνταζε τελεί-ως ξένο, καθώς δεν είχε απομείνει ούτε ένα κτίσμα όρθιο. Θύμιζε περισσότερο ορυχείο ή λατομείο. Κάποιοι από τους κατοίκους του έσκαβαν στα ερείπια, όπως είχε κάνει και η ίδια νωρίτερα· κάποιοι άλλοι έστεκαν παρατηρητές, αποστασιοποιημένοι, σαν να βρίσκονταν σε εκδρομή σε μια νεκρή πόλη.


Ο είλωτας πέρασε από τις νότιες πλαγιές της ακρόπολης, κα-τευθυνόμενος ανατολικά, προς το ποτάμι. Σηκώνοντας το κε-φάλι της, η Δαματριά είδε ότι ο Χάλκινος Οίκος παρέμενε όρθιος. Ο βωμός βρισκόταν χαμηλότερα, στην άλλη πλευρά του λόφου, όμως έβλεπε μια στήλη καπνού να υψώνεται από τα αετώματα του ναού, καθώς Λακεδαιμόνιοι από κάθε χωριό της περιοχής συγκεντρώνονταν εκεί για να εξευμενίσουν τους θεούς. Και η ίδια εκεί θα βρισκόταν, αν δεν είχε αυτή την υπόθεση να τακτο-ποιήσει. Ένιωσε ξανά σκοτοδίνη, ενώ το ελαφρύ αεράκι έμοιαζε να καίει την επιδερμίδα της. Το λειψό δρεπάνι από το σπίτι του πατέρα της είχε βρεθεί με κάποιον τρόπο στο δεξί της χέρι.

Ο είλωτας χάθηκε από μπροστά της, καθώς κατηφόριζε προς τις όχθες του Ευρώτα. Εκείνη κρύφτηκε στα βούρλα και πλησί-ασε προσεκτικά για να τον παρατηρήσει. Αφού έβγαλε τα ρού-χα του, ο άντρας μπήκε στο ποτάμι μέχρι τη μέση, παίρνοντας βαριές ανάσες, καθώς ερχόταν σε επαφή με το ορμητικό, κρύο νερό. Έτριψε το πέος του με μια χούφτα χώμα από τις όχθες και στη συνέχεια έσκυψε για να ξεπλύνει τη βάλανο. Η κίνηση αυτή γέμισε αηδία τη Δαματριά για τη σιχασιά των αντρών: από τη βιασύνη της, παρά την ατίμωσή της, δεν είχε πλύνει κανένα ση-μείο του σώματός της, εσωτερικό ή εξωτερικό. Συνέχισε να τον παρακολουθεί, νιώθοντας κάτι σαν θλιβερή περιφρόνηση για την απόλυτη γύμνια του είλωτα, την αναθεματισμένη λήθη του. Κα-θαρίζεται από εμένα! Έσφιξε τα δάχτυλά της γύρω από τη σκου-ριασμένη λεπίδα, ώσπου μάτωσαν.

Ο είλωτας επέπλεε ανάσκελα, σαν να απολάμβανε την αίσθη-ση της ελευθερίας για πρώτη φορά. Με περιέργεια παιδιού, στά-θηκε να παρατηρήσει κομμάτια ξύλου ή καλαμωτών από γκρεμι-σμένα κτίρια, καθώς περνούσαν από εκεί, παρασυρμένα από το


ρεύμα. Όταν τελικά βγήκε από το νερό, ντύθηκε και επέστρεψε στο μονοπάτι από όπου είχε έρθει. Η Δαματριά στάθηκε ανάμεσα στα πλατάνια και, γνωρίζοντας ότι ο άντρας δε θα περίμενε να τη βρει μπροστά του, δεν προσπάθησε να κρυφτεί.

Πέρασε από εκεί χωρίς καν να την προσέξει.Η Δαματριά κατέβασε το δρεπάνι με δύναμη στο πίσω μέρος

του κεφαλιού του, καρφώνοντας τη σπασμένη μύτη στη βάση του κρανίου του. Το σώμα του άντρα έκανε διάφορους ήχους, κα-θώς το διαπερνούσε το μέταλλο – μια πνιχτή φωνή κατάπληξης, ένα ξερό τρίξιμο, καθώς τα κόκαλα υποχωρούσαν, και τελικά ένα ξέπνοο βογκητό. Του γύρισε απότομα το κεφάλι προς το μέρος της, παρατηρώντας τον να μορφάζει και να πεταρίζει τα μάτια του από τον πόνο ή τη σαστιμάρα. Δεν ήξερε τι από τα δύο ήταν· δεν την ενδιέφερε.

2

Ελάχιστα ήταν τα κτίρια που έστεκαν όρθια μετά τον σεισμό στη Λακωνία. Δεκάδες χιλιάδες ήταν οι νεκροί, όμως οι έφοροι θεώρησαν ότι δε θα ωφελούσε να διαφημιστεί η αδυναμία της πόλης και έτσι δεν έδωσαν έγκριση να προχωρήσει η επίσημη κα-ταγραφή. Αυτό που δεν μπορούσε να αποσιωπηθεί, όμως, ήταν ο μεγάλος αριθμός παιδιών κάθε ηλικίας που σκοτώθηκαν. Πολλά αγόρια βρίσκονταν συγκεντρωμένα στα καταδικασμένα γυμνα-στήρια εκείνες τις πρωινές ώρες. Καθώς κάθε ενήλικος Σπαρ-τιάτης θεωρούνταν προστάτης και δάσκαλος κάθε παιδιού που


είχε γεννηθεί ελεύθερο στην πόλη, οι πολίτες συγκεντρώθηκαν μαζικά για να βγάλουν τα θύματα από τα ερείπια. Οι ξένοι και οι είλωτες, όμως, κρατήθηκαν μακριά από αυτές τις σκηνές. Η οδύ-νη των Λακεδαιμονίων δε θα αποτελούσε θέαμα για τους ξένους.

Σε περιόδους αβεβαιότητας, οι Σπαρτιάτες κινητοποιούνταν για πόλεμο. Την ώρα που οι μετασεισμοί έπλητταν την πόλη και πτώματα που δεν είχαν απομακρυνθεί σάπιζαν στους δρόμους, και τα πέντε συντάγματα του πεζικού συγκεντρώθηκαν στις προκαθορισμένες θέσεις τους. Οι τελετές ταφής ανεστάλησαν προκειμένου οι οικογένειες να χτενίσουν τις ρημαγμένες αποθή-κες τους για να θρέψουν το στράτευμα. Οι στρατιώτες έκαναν γυμνάσια λογχομαχίας, ασκήσεις σχηματισμών υπό τους ήχους αυλών και δοκιμές νυχτερινής μάχης, κάτω από στήλες καπνού από τις φωτιές των ατελείωτων κηδειών.

Τα τριάντα μέλη της Γερουσίας, του εκτελεστικού συμβουλίου της πόλης συγκεντρώθηκαν σε ένα μαντρί κατσικιών και ψήφισαν να κηρυχτεί πόλεμος στους είλωτες. Εκτός της συνήθους ασυλίας που πρόσφερε σε όποιο Σπαρτιάτη επιθυμούσε, για οποιοδήποτε λόγο, να σκοτώσει έναν είλωτα, το μέτρο περιλάμβανε την ενερ-γοποίηση της Μυστικής Υπηρεσίας. Νεαροί άντρες, ειδικά εκπαι-δευμένοι για να συμμετάσχουν σε αυτές τις συμμορίες, λάμβαναν άδεια από τις μονάδες τους και έσπευδαν να κρυφτούν. Τη νύ-χτα, έμπαιναν κρυφά στα χωριά των ειλώτων και δολοφονούσαν όποιους άντρες συναντούσαν· συνήθως τα θύματα ήταν οι ευφυ-έστεροι είλωτες, ή όσοι έχαιραν σεβασμού, ή οι δυνατότεροι, ή οι καλύτεροι μάστορες, ή οποιοσδήποτε διακρινόταν κατά τρόπο που θα μπορούσε να αποτελέσει την παραμικρή απειλή.

Όμως τα μέτρα αυτά απέτυχαν να εμποδίσουν μία εξέλιξη χει-ρότερη και από τον ίδιο το σεισμό: οι είλωτες της Μεσσηνίας, εκ-


μεταλλευόμενοι τη συμφορά των κυρίων τους, επαναστάτησαν. Σύντομα τους ακολούθησαν αρκετοί από τους περισσότερο ανή-συχους περίοικους, καθώς και μερικοί είλωτες από την ίδια τη Λα-κωνία. Σε μια εποχή που πολλές σιταποθήκες είχαν ήδη υποστεί ζημιές, εκθέτοντας το σιτάρι στη σήψη, οι είλωτες αγρότες σηκώ-θηκαν και έφυγαν από τα χωράφια τους. Η κατάσταση πήρε ταπει-νωτική τροπή, καθώς ανεξέλεγκτες συμμορίες επαναστατών καθι-στούσαν αδύνατη την ασφαλή μετακίνηση των τίμιων πολιτών τη νύχτα. Ο στρατός υποχρεώθηκε να πολεμά παντού, απέναντι στην πλειοψηφία του πληθυσμού της Λακωνίας. Οι ηλικιωμένοι άντρες δε θυμόντουσαν πιο ανασφαλή περίοδο στην ιστορία της πόλης.

Όλα αυτά φάνταζαν πολύ μακρινά στη Δαματριά. Συνέχιζε να στοιχειώνει τα ερείπια του σπιτιού της, όταν ήρθαν ο πατέρας και δύο αδέρφια του Μολοβρού για να δουν αν είχε επιζήσει. Καθώς την έπαιρναν μαζί τους, η νεαρή γυναίκα δεν ήξερε αν μπορούσε να τους απαντήσει θετικά. Σίγουρα, υπήρχε μία «Δαματριά», ένα πρόσωπο σε μια θεατρική παράσταση, με αμυγδαλωτά μάτια και ίσια δόντια, η φιγούρα που συνέχιζε να τρώει, να ανασαίνει, να χαμογελά και να στέκεται με την αμηχανία της παρθένας απέ-ναντι στο μυστήριο της πρώτης νύχτας του γάμου. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, είχε μείνει στο πλευρό του πατέρα της στη δι-άρκεια της καταστροφής και είχε χάσει το αριστερό της μάτι από ένα τούβλο που έπεσε και τη χτύπησε. Ο χαρακτήρας αυτός είχε όλα τα στοιχεία με τα οποία εκείνη δε θα κατόρθωνε ποτέ να συμ-μορφωθεί απόλυτα. Παραμορφωμένη αλλά πιστή, φάνταζε στα μάτια της νέας της οικογένειας υπόδειγμα υπομονής και αθωό-τητας· όλοι δήλωσαν πως ο γάμος με το Μολοβρό αποτελούσε καλοδεχούμενη προοπτική, περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

Η άλλη Δαματριά κάθε άλλο παρά παρθένα ήταν. Η ωμότη-


τα του βιασμού της την είχε συγκλονίσει. Στους δρόμους, η θέα οποιουδήποτε προσώπου θύμιζε έστω και ελάχιστα εκείνο του εί-λωτα της προκαλούσε εμετό. Τη νύχτα, όταν λαχταρούσε περισ-σότερο από κάθε άλλη στιγμή να ξεφύγει για λίγο από τις ανα-μνήσεις της, η σκοτεινή πλευρά του κόσμου της δεν παρέμενε σκοτεινή, αλλά κατακλυζόταν από τον ίδιο χείμαρρο ιριδιζόντων χρωμάτων όπως τότε που της είχε τσακίσει το μάτι. Τα χρώματα την εξανάγκαζαν να ζήσει τη στιγμή, ξανά και ξανά, μέχρις ότου έφτασε στο σημείο να τρέμει την προσπάθεια να κοιμηθεί.

Κι έτσι, συνέχισε να καμώνεται ότι ήταν η Δαματριά από την προηγούμενη ζωή της, παίρνοντας τη θέση της στο σπίτι του Μολοβρού, στις Λίμνες, προσποιούμενη ότι συμμετείχε στα τεχνάσματά του για να ξεκλέψει ώρες από το στρατώνα. Είχε χάσει τη δυνατότητα να απολαμβάνει αυτές τις συζυγικές στιγ-μές. Οι καυτές προσωπικές στιγμές που κάποτε φανταζόταν ήταν πλέ ον αηδιαστικές, ενώ ο Μολοβρός μαγευόταν πάρα πολύ από τα τσακισμένα της χαρακτηριστικά για να διατηρήσει το πατρο-παράδοτο μυστήριο. Έφερνε το στρογγυλό προσωπάκι του κο-ντά στο δικό της, σφυρίζοντας με θαυμασμό, καθώς παρατηρού-σε το τραύμα της. Εκείνη, από την πλευρά της, κοίταζε με ένα χαμόγελο απογοήτευσης τα απαλά του μάγουλα που ήταν φανε-ρό πως δεν είχαν γνωρίσει τι σημαίνει αντρικά γένια. Τα πάντα αποδείχτηκαν δυσκολότερα απ’ ό,τι είχε φανταστεί, με μία και μόνη εξαίρεση: δε χρειάστηκε να προσποιηθεί το φόβο της παρ-θένας πριν από τη διείσδυση.

Συνειδητοποίησε ότι ήταν έγκυος λίγες εβδομάδες μετά το σεισμό. Για να μην τρελαθεί, ήλπιζε ότι το παιδί ήταν του Μολο-βρού. Από την ελπίδα αυτή τρεφόταν για εννέα μήνες, αφήνο-ντας την πεθερά της να τη βομβαρδίζει με συμβουλές:


«Για το καλό του αγοριού, δεν πρέπει μόνο να το πλένεις με κρασί, αλλά και να τρίβεις το σώμα του με κουκουνάρια» τη συμ-βούλευε η Λαμπιτώ. «Είναι καλύτερα να χάνεται η απαλότητα του μωρού νωρίς, παρά αργά».

«Κι αν γεννηθεί κορίτσι;» Η Λαμπιτώ την αγριοκοίταξε, λες και η Δαματριά είχε κάνει κάτι τόσο απαράδεκτο, όσο το να φι-λήσει δημόσια τον άντρα της.

«Η Σπάρτη χρειάζεται λόγχες τώρα» είπε.Όσο γι’ αυτό, δεν υπήρχε καμία αμφιβολία. Έπειτα από τρεις

μήνες μαχών, οι γύρω περιοχές της Σπάρτης ήταν ασφαλείς, ενώ ορισμένοι από τους υπάκουους είλωτες είχαν ξεκινήσει την ανοικοδόμηση των κτιρίων. Όμως, η επανάσταση κάθε άλλο παρά είχε λήξει στη Μεσσηνία. Σε καθημερινή βάση στέλνονταν στρατεύματα δυτικά, μέσα από τα ορεινά περάσματα του Ταΰ-γετου. Σχεδόν εξίσου συχνά, όπως έλεγε και το παλιό ρητό, επέ-στρεφαν «είτε κρατώντας τις ασπίδες τους, είτε πάνω σε αυτές». Σύμφωνα με τις φήμες, οι Μεσσήνιοι πολεμούσαν σαν να μην είχαν μεσολαβήσει οι τρεις αιώνες που βρίσκονταν υπό κατοχή. Ένα τρομακτικά μεγάλο ποσοστό των Λακεδαιμόνιων νεκρών είχαν χάσει τη ζωή τους από ανθρώπινες δαγκωματιές που είχαν μολυνθεί.

Αμέσως μόλις γεννήθηκε ο γιος της, πριν ακόμη καθαριστεί, η Δαματριά απαίτησε να δει το πρόσωπό του. Η Λαμπιτώ απόθεσε το ματωμένο σώμα του πάνω στην κοιλιά της μητέρας του, πι-στεύοντας ότι το νεογέννητο θα έδειχνε αρκετή από τη δύναμη των Σπαρτιατών ώστε να βρει το στήθος της. Το μωρό σύρθηκε πάνω στο σώμα της με αδέξιες αλλά δυνατές κινήσεις, σαν κά-ποιο υδρόβιο ερπετό. Όταν έφτασε στο θώρακά της, έστρεψε το κεφάλι προς τη μητέρα του. Εκεί, παρατηρώντας τα σουφρωμέ-


να, παχιά χείλη που πιπίλαγαν το κενό και τα χοντρά βλέφαρα, η Δαματριά βρέθηκε ξανά μπροστά στο πρόσωπο του βιαστή της.

Τις αμέσως επόμενες ημέρες η Δαματριά στροβιλιζόταν συ-νεχώς σε έναν κυκλώνα αηδίας και ενοχών. Το διάστημα αυτό κάποιος σκέφτηκε να δώσει ένα όνομα στο παιδί –Ανταλκίδας– προς τιμήν του πατέρα του Μολοβρού Αλκίδα. Τους επέτρεψε να ακουμπήσουν ξανά το πλάσμα πάνω στο στήθος της, όμως δεν έκανε καμία προσπάθεια να το βοηθήσει να θηλάσει. Όπως συμβαίνει με πολλά ανεπιθύμητα παιδιά, όμως η δίψα του για ζωή αντιστάθμιζε μέχρι κεραίας την επιθυμία της μητέρας του να πεθάνει. Έμαθε μόνο του να θηλάζει, γεγονός που έκανε τη Λα-μπιτώ να φουσκώνει από περηφάνια.

«Τι θαυμάσιο αγόρι!» αναφώνησε. «Και τι καλή Σπαρτιάτισσα μάνα, υποχρέωσε το μικρό πολεμιστή να βρει μόνος την τροφή του!»

«Δε θα έχει να φοβηθεί τίποτε από τη φυλή» συμφώνησε ο Μολοβρός.

Η Δαματριά αναθάρρησε. Κάθε βρέφος στη Σπάρτη παρουσι-αζόταν ενώπιον του αρχηγού της φυλής όταν ήταν φανερό ότι θα επιβίωνε μετά τις πρώτες ημέρες. Το παιδί εξεταζόταν και, εφό-σον κρινόταν ατελές κατά οιονδήποτε τρόπο, καταδικαζόταν να ριχτεί στον Καιάδα. Οι περισσότερες Σπαρτιάτισσες μητέρες σέ-βονταν την παράδοση, αλλά έτρεμαν την κρίση. Για τη Δαματριά, αποτελούσε μια αχτίδα ελπίδας η πιθανότητα να τερματιστεί νωρίς μια τρομερή δοκιμασία που διαφορετικά θα κρατούσε μια ζωή. Ανασηκώθηκε από το κρεβάτι της και πήρε το μικρό Ανταλ-κίδα στα χέρια της.

«Θα τον προετοιμάσω για την κρίση» ορκίστηκε.Η αφοσίωση της Δαματριάς στη βελτίωση του γιου της έγινε


θρύλος στο χωριό της Κυνόσουρας. Ο Μολοβρός επέστρεψε στο τάγμα του και από τότε σπάνια τον έβλεπαν, όμως η Λαμπιτώ είχε άφθονες ευκαιρίες να γίνει μάρτυρας της αφοσίωσης της νύφης της. Ο Ανταλκίδας δεν πλενόταν απλά σε νερωμένο κρασί αλλά σε καθαρό οίνο. Κι ενώ το μωρό έκλαιγε, καθώς το έτσουζαν τα μάτια του, η Δαματριά τού έριχνε ακόμη περισσότερο στο κεφάλι, σε σημείο που η Λαμπιτώ να είναι σίγουρη πως θα το έπνιγε. Όταν τελικά το νεογέννητο δεν άντεχε άλλο και άρχιζε να κάνει εμετό το γάλα του, εκείνη σταματούσε, αλλά δεν το παρηγορούσε ποτέ τυλίγοντάς το με απαλά υφάσματα. Αντίθετα, το έβγαζε έξω από την πόρτα της για να στεγνώσει στον αέρα. Το ίδιο έκανε ακόμη και όταν ήρθε ο χειμώνας και η θερμοκρασία έπεσε κατακόρυφα. Η γιαγιά του τον βρήκε εκεί ένα βράδυ, γυμνό πάνω στην κρύα πλάκα, να έχει πάρει ένα χρώμα ανάμεσα στο κόκκινο του κρα-σιού και το μπλε της υποθερμίας. Παρότι ένιωσε περήφανη για τη Σπαρτιατική αντοχή του βρέφους, η Λαμπιτώ φοβήθηκε για την υγεία του αγοριού. Όμως, όταν έφερε το μωρό μέσα, βρήκε τη Δαματριά να χαμογελά πλατιά, απαθής.

«Μην ανησυχείς, Μητέρα» είπε στη Λαμπιτώ. «Μια μέρα, όταν θα είναι στρατοπεδευμένος στο καταχείμωνο πάνω στον Ταΰγε-το, έχοντας μονάχα ένα λεπτό μανδύα πάνω από το γυμνό του σώμα, θα ευχαριστεί τη μητέρα του για την εκπαίδευση αυτή».

Τελικά, έφτασε η ημέρα της κρίσης των παιδιών που είχαν γεννηθεί από γυναίκες της φυλής των Δυμάνων. Επτά γυναίκες, βλοσυρές και ασυνόδευτες, συγκεντρώθηκαν με τα μωρά τους μπροστά στο Ιερό της Πολιάδας Αθηνάς. Ο ναός ονομαζόταν Χάλκινος Οίκος επειδή το ανθεκτικό, στιβαρό κτίριο ήταν διακο-σμημένο με χάλκινα ανάγλυφα με θεματολογία από την ιστορία των Δωριέων. Ανάμεσα σε μια πλάκα που απεικόνιζε τη σύλληψη


του Ελαφιού της Κερύνειας από τον Ηρακλή και μία άλλη όπου παρουσιάζονταν σκηνές από την ήττα των Μεσσηνίων, τα πιο ηλικιωμένα μέλη της φυλής της Δαματριάς, ο Αρχεσίλαος, γιος του Άρειου, ο Άλκανδρος, γιος του Παυσανία, και ο Νίκανδρος, γιος του Κλεομένη, είχαν πάρει θέσεις πάνω σε σκαμνιά. Δυστυ-χώς, ο σεισμός είχε στοιχίσει στην πόλη τόσο πολλούς από τους σεβάσμιους γέροντές της, ώστε οι κριτές αυτοί δεν ήταν και τόσο ηλικιωμένοι: ο Άλκανδρος δεν είχε πατήσει ακόμη τα εξήντα.

Η σειρά της παρουσίασης καθοριζόταν από μια προεπιλογή των κριτών. Τα πιο αδύναμα μωρά παρουσιάζονταν πρώτα, ώστε η διαδικασία της κρίσης να κλείσει με το κράτος να έχει τη χαρά να επικροτήσει τα ισχυρότερα. Η Δαματριά απογοητεύτηκε όταν έμαθε ότι ο γιος της είχε επιλεγεί τρίτος, μία θέση που δεν της επέτρεπε να είναι σίγουρη για το αποτέλεσμα.

Διαβάστε τη συνέχεια στο βιβλίο.

ΑΚΛONHTOΣ BPAXOΣ - Public · 2017-07-31 · ΙστορΙκο σημεΙωμα Ο...

Documents

Transcript of ΑΚΛONHTOΣ BPAXOΣ - Public · 2017-07-31 · ΙστορΙκο σημεΙωμα Ο...