ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ · ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195 Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ...

48

Transcript of ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ · ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195 Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίς

427

434

441446

448

453

461466

468

01 Ἡ ἱστορική Ὀρθοδοξία ὁ ἱστορικός Ὑλισμός καί τό σήμερα (π Βασίλειος Ε Βολουδάκης)02 Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τό ἔθνος οἱ πολιτικοί τό διαφθείρουν (Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης)03 Εἶναι τυχαῖο ὅτι τά ἀπολυταρχικά καθεστῶτα γεννήθηκαν τόν 20ο αἰῶνα (Νομομαθής)04 Ἀρχιερατικές ἐκλογές amp ἁγιότητα (π Κωννος Ν Καλλιανός)05 Τό Συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo (Νίκος Τσιρώνης)06 Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα Ἑλληνικά Συνταγματικά κείμενα (Μητροπολίτης Μάνης Χρυσόστομος)07 Ἔχουν οἱ ὁμοφυλόφιλοι δικαίωμα νά ἀποκτήσουν ἀπογόνους (Ἀγγελική Εὐθ Ζώη)08 Ὁ Ἱερέας τό ἄλογο τοῦ Χριστοῦ (Βιργκίλ Γκεωργκίου)09 Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα ἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου (Δημήτρης Νεαπολίτης)

Λέων Μπράνγκ amp Εὐανθία Κωλλέτηεἰς μνήμην τῶν γονέων τους καί τῆς ἀδελφῆς τους

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΥΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Μέ ἔχει ἐκπλήξει ἀπογοητευτικά ἡ ἀδιαφορία τῶν ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν πνευματική προστασία τῆς ἐπιγείου ζωῆς

ἀπό τίς ὀθνεῖες καί ἀντίθεες ἐπιρροές ἐνῶ παράλληλα δηλώνουν ὅτι ἐνδιαφέρονται γιά τήν Ἐπουράνια τήν ὁποία a priori θεωροῦν ἐπιδιώξιμη ἀσχέτως τῶν συνθηκῶν τῆς παρούσης ζωῆς

Ἡ ἔκπληξή μου ἐπικεντρώνεται ἰδιαιτέρως στόν Ἑλλαδικό Ἱερό Κλῆρο ὁ ὁποῖος ἐνῶ ἀπό τή μιά μεριά ἀναγνωρίζει τό μεγάλο βά-ρος πού ἔχει στούς ὤμους του ἀπό τήν ἱστορική αὐτοθυσία καί με-γαλουργία τῶν Κληρικῶν μας ὅλων τῶν βαθμῶν γιά τήν διάσωση τοῦ Γένους μας μέσῳ τῆς Πνευματικῆς Κιβωτοῦ τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά καθημερινά διαπιστώνει ὅτι περιθωριοποιεῖται στή ζωή τῆς Πατρίδος μας γιά νά γίνη ὁ Λαός μας βορά στά φαντα-χτερά κοράκια τοῦ ψεύδους δέν ἀνησυχεῖ ἀποτελεσματικά οὔτε ἀποφασίζει δυναμικά γιά ἀλλαγή τακτικῆς οὔτε βεβαίως δείχνει ὅτι γνωρίζει πώς αὐτή του ἡ περιθωριοποίηση ἔχει ἄμεσες καταστρε-πτικές ἐπιπτώσεις στήν πνευματική ζωή τῶν ἀνθρώπων

Ἐπί δέκα ὁλόκληρα χρόνια προσπαθῶ μέ κάθε τρόπο νά σαλ-πίσω ὅτι ὡς ἱερατικό Σῶμα εἴμαστε ἐντελῶς ἀδικαιολόγητοι γιά τήν ἐγκατάλειψη τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολιτεύματοςraquo στά χέρια ἀνό-μων πολιτικῶν ἀφήνοντας μόνο στόν Θεό μας αὐτήν τήν ὑποχρέ-ωση μέ τό νά Τοῦ θυμίζουμε συχνά-πυκνά στό laquoΣῶσον Κύριε τόν Λαόν Σουraquo νά τό φυλάττη σάν νά θεωροῦμε ὅτι ἐφrsquo ὅσον τό Πο-λίτευμα αὐτό εἶναι δικό Του καί προέρχεται ἀπό Ἐκεῖνον εἶναι καί ἀποκλειστικά δική Του ὑποχρέωση νά τό διαφυλάττη

Τό τραγικότερο ὅμως εἶναι ὅτι ἔχουμε λησμονήσει καί τό τί σημαίνει τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ἀσχέτως ἄν τό ψάλ-λουμε ἀδιακόπως εὐκαίρωςἀκαίρως καί ὄχι μόνο στίς ἁγιαστικές τελετές μας Καί ἀφοῦ ἀγνοοῦμε τό τί σημαίνει τό laquoδιά τοῦ Σταυ-ροῦ Πολίτευμαraquo εἶναι αὐτονόητο ὅτι ἀγνοοῦμε καί τό τί σημαίνει laquoνίκας τοῖς Βασιλεῦσιraquo καί γιrsquo αὐτό σπεύσαμε νά τό διορθώσουμε σέ laquoνίκας τοῖς εὐσεβέσιraquo μόλις μᾶς μάλωσαν οἱ πολιτικοί μας θεωροῦντες ὅτι τό laquoβασιλεῦσιraquo ἀναφέρεται μόνο στόν Βασιλικό θε-σμό Ἀλήθεια σήμερα πού δέν ἔχουμε ndashοὔτε κατrsquo ἐπίφασινndash εὐσεβῆ

428

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρωθυπουργό ἀλλά ἐντελῶς ἄθεον θά τό ἀλλάξουμε πάλι ἤ θά τό καταργήσουμε ἐντελῶς

macr macr macrἌς ἀφήσουμε ὅμως τά ἀστεῖα γιατί τά πράγματα εἶναι πάρα

πολύ σοβαρά καί μάλιστα στίς μέρες μας πού γίνονται συζητήσεις γιά χωρισμό τοῦ Κράτους ἀπό τήν Ἐκκλησία χωρίς νά γνωρίζουν οἱ ὁμιλοῦντες περί τίνος πράγματος συνομιλοῦν Αὐτά τά γράφω διότι κατά τήν δισχιλιετῆ μετά Χριστόν περίοδο ἦταν ἀδιανόητη ἡ σύζευξη ἤ ἡ διάζευξη Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τόν ἁπλούστατον λόγο ὅτι ἦταν ἀδιανόητη ἡ θεώρηση ὁποιασδήποτε ἀνθρωπίνης ἐνα-σχολήσεως ἤ Κρατικῆς δραστηριότητος ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας

Ἡ Ὀρθόδοξη Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία μας ἀπrsquo ἀρχῆς ἕως τῆς Πτώσεώς της ἐγνώριζε τήν Ἐκκλησία ὡς τό μόνο περιβάλλον της ἐντός τοῦ ὁποίου λειτουργοῦσαν οἱ ἀπό Θεοῦ ἀπορρέουσες ἐξουσί-εςδιακονίεςἩ Ἱερωσύνη καί ἡ Βασιλεία δηλαδή ἡ διακυβέρνηση τοῦ Κράτους Αὐτό σημαίνει λοιπόν τό laquoνίκας τοῖς Βασιλεῦσιraquo laquoδῶσε Κύριε νίκας στούς ἀσκοῦντας τήν ἐξουσία-διακονία τῆς Βα-σιλείας (δηλαδή) στούς Κυβερνῆτες μαςraquo

Βασιλεία εἶναι τό ἐπίγειο Πολίτευμα γιατί εἶναι εἰκόνα καί τύπος τοῦ Ἐπουρανίου Πολιτεύματος πού εἶναι ἡ Βασιλεία καί ὄχι ἡ Προεδρεία τῶν Οὐρανῶν Τότε οἱ Πατέρες μας κυριολε-κτοῦσαν στόν προσδιορισμό τῶν πραγμάτων μέ τά ὀνόματα ἐπει-δή ἀκολουθοῦσαν τήν Ἀλήθεια τόν Δημιουργό τους γιrsquo αὐτό μι-σοῦσαν τό ψέμμα καί τήν ἐξαπάτηση τῶν ἀνθρώπων κάτι πού γιά τό σήμερα εἶναι ἐντελῶς ἄγνωστο ἀλλά καί ἀπευκταῖο Ἀλλάζουν οἱ σημερινοί τά ὀνόματα γιά νά ἔχουν τήν εὐχέρεια καί νά συνεχίζουν νά ἀσκοῦν τό τυραννικό πολίτευμά τους καί νά ἐξαπατοῦν τούς ἀνθρώπους γιά νά τούς ἐκλέγουν μεταλλάσσοντας στή σκέψη τῶν ψηφοφόρων ἔννοιες καί ldquoκλισέrdquo πού ὑποκρίνονται ἀπέχθεια πρός τήν τυραννία παρά τό ὅτι ἀρκετοί ἀπό αὐτούς τούς ἴδιους συμμε-τεῖχαν ἐνεργά στίς Πολιτικές περιόδους τυραννιῶν Ἔτσι ἀποκα-λοῦν ldquoΔημοκρατίαrdquo laquoὁ λαός στήν ἐξουσίαraquo καί laquoΕὐρωπαϊκή ὁλο-κλήρωσηraquo τό νά πίνουν τό αἷμα τοῦ λαοῦ μας νά τόν ἐμποδίζουν νά ὁλοκληρωθῆ πνευματικά καί νά τόν ὁδηγοῦν στήν αὐτοκτο νία laquoἀριστερή διακυβέρνησηraquo τήν ἀπόλυτη συμμόρφωση καί συμπόρευ -ση μέ τό 4ο Ράϊχ πού κατrsquo εὐφημισμόν ὀνομάζεται laquoΕὐρωπαϊκή Ἕνωσηraquo καί Προεδρία τῆς Δημοκρατίας τήν δίκην μαθητοῦ ἐγκα-τάσταση τοῦ τἄχα ἀνωτάτου Ἄρχοντος μπροστά στό θρανίο του

429

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πού τό ὀνόμασε ἕδρα ἡ laquoπαρά φύσιν ἕδραraquo τῆς ἀοράτου πρός τό παρόν ἀλλά ἀπολύτως ὑπαρκτῆς Παγκοσμίου Κυβερνήσεως

Γιά νά ἐμποδίζονται ὅλες αὐτές οἱ πολιτικές ἀπάτες καί ἐξαπα-τήσεις τοῦ λαοῦ laquoὑπέρ οὗ Χριστός ἀπέθανεraquo καθιέρωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Αὐτοκρατορία μας ὡς Δόγμα αὐτῆς τήν διατύπωση τοῦ ἁγίου Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ Ἐπrsquo αὐτοῦ ndashὅπως ἔγραφα καί παλαι-ότεραndash καλύτερα νά laquoἀκούσουμε τόν μακαριστό π Φλωρόφσκυ νά ἀναλύη τό νόημα τῶν λόγων τοῦ Ἰουστινιανοῦ πού ἐκτίθενται στόν Πρόλογο τῆς ΣΤ΄ Νεαρᾶς του τῆς 16ης Μαρτίου 535 ldquoὉ Ἰουστι-νιανός δέν μιλοῦσε γιά τήν Πολιτεία ἤ τήν Ἐκκλησία Μιλοῦσε γιά δύο ἐξουσίες ἤ ἀντιπροσωπεῖες πού εἶχαν καθιερωθεῖ στή Χριστιανική Κοινοπολιτεία Ἦταν καθορισμένες ἀπό τήν ἴδια Θεία ἐξουσία καί γιά τόν ἴδιο τελικό σκοπό Σάν ldquoΘεῖο Δῶροrdquo ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία τό imperium ἦταν ἀνεξάρτητο ἀπό τό Ἱερατεῖο sacerdotiumrdquoraquo Τό ἀνωτέρω Δόγμα ἐπεξηγηματικά ὁλοκλήρωσε ὁ Ἰωάννης Τσιμισκῆς laquoΜίαν ἀρχήν ἐξεπίσταμαι τήν ἀνωτάτην καί πρώτην ἥτις ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι τό τοῦ ὁρατοῦ καί ἀοράτου κόσμου παρήγαγε σύστημα Δύο δέ τάς ἐν τῷδε τῷ βίῳ γινώσκω καί τῇ κάτῳ περιφορᾷ Ἱερωσύνην καί Βα-σιλείαν ὧν τῇ μέν τήν τῶν ψυχῶν ἐπιμέλειαν τῇ δέ τήν τῶν σω-μάτων κυβέρνησιν ἐνεχείρισεν ὁ Δημιουργός ὡς ἄν μή τούτων χωλεύσοιτο μέρος ἄρτιόν τε καί ὁλόκληρον διασώζοιτοraquo

Ὁ ἀληθινός καί μεγάλος Θεολόγος μακαριστός π Γ Φλω-ρόφσκυ μᾶς ἐπεξηγεῖ τί σημαίνουν ὅλα αὐτά μέ σαφήνεια laquoἐάν ἡ Αὐτοκρατορία σάν Αὐτοκρατορία δέν ἦταν ὑποταγμένη στήν Ἱεραρχία ἦταν ἐν τούτοις ὑποταγμένη στήν Ἐκκλησία πού ἦταν διωρισμένη ἀπό τόν Θεό σάν ldquoκουστωδίαrdquo τῆς Χριστιανικῆς Ἀλή-θειας Μέ ἄλλα λόγια ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία ἦταν ldquoνόμιμηrdquo μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία Ἐν πάσῃ περιπτώσει ἦταν οὐσιαστικά ὑποταγμένη στή Χριστιανική Πίστη δεσμευμένη ἀπό τίς ἐντολές τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων καί ἀπrsquo αὐτήν τήν ἄποψη ldquoπε-ριωριζότανrdquo ἀπrsquo αὐτά Ἡ νόμιμη θέση τοῦ Αὐτοκράτορα στή Κοινή Πολιτεία ἐξαρτιόταν ἀπό τήν καλή του στάση πρός τήνἘκκλησία κάτω ἀπό τή δογματική καί κανονική Της πειθαρχία Τό Κράτος ἦταν ταυτόχρονα ἐξουσία καί ὑπηρεσία Καί οἱ ὅροι τῆς ὑπηρε-σίας ἦταν καθωρισμένοι ἀπό τούς νόμους καί τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας Στήν ὁρκωμοσία τῆς στέψεώς του ὁ Αὐτοκράτορας ὤφειλε νά ὁμολογήση τήν Ὀρθόδοξο Πίστη του καί νά δώση

430

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὅρκο ὑποταγῆς στίς ἀποφάσεις τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συνόδωνraquo Σχετικά μέ τήν ὁρκωμοσία τοῦ Αὐτοκράτορος σέ παλαιότε-

ρό μου ἄρθρο εἶχα διευκρινήσει ὅτι laquoὁ μακαριστός π Φλωρόφσκυ προλαβαίνοντας τίς ὅποιες ἐνστάσεις περί τυπικότητος τῆς ὁρκω-μοσίας ndashγιατί σέ τέτοιου εἴδους τυπικότητες εἴμαστε συνηθισμένοι ἰδίως σήμεραndash ἐπιστρατεύει καί τή μαρτυρία τοῦ ΙSokolov ldquoΑὐτό δέν ἦταν ἁπλῆ τυπικότητα Ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν οὕτως εἰπεῖν ἡ ὑπερεθνικότητα τοῦ Βυζαντίου τό βασικό στοιχεῖο τῆς ζωῆς τῆς Πολιτείας καί τοῦ λαοῦrdquoraquo Αὐτό ἄς τό κατανοήσουμε καί ἄς τό διασαλπίζουμε γιά νά μήν παραμένουμε ἕνας λαός μέ μειωμένη αὐτοεκτίμηση Ὀρθοδοξία σημαίνει Οἰκουμενικότητα Αὐτό εἶναι τό καύχημά μας Ὅταν ἀναγνωρίζουμε τήν καταγωγή μας ἀπό τόν Θεό γινόμαστε Οἰκουμενικοί Διδάσκαλοι καί Ὁδηγοί λαῶν ἄν ὅμως παραδεχόμαστε ὅτι καταγόμεθα ἀπό τόν πίθηκο θά ἐξακο-λουθοῦμε νά πιθηκίζουμε τούς ἄλλους λαούς καί νά σερνόμαστε δουλικά ἀπό τό αἰσχρό καί προδοτικό πολιτικό ldquoδόγμαrdquo laquoεἴμαστε μικρός λαός καί δέν πρέπει νά μιλᾶμεraquo

Τό Ἁγιογραφικό Δόγμα laquoοὐ γάρ ἔστι ἐξουσία εἰμή ὑπό Θεοῦ αἱ οὖσαι ἐξουσίαι ἐκ τοῦ Θεοῦ τεταγμέναι εἰσίraquo (Ρωμ 131) βιώ-θηκε ὄχι μόνο κατά τήν ὑπερχιλιετῆ ζωή τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκρα-τορίας μας ἀλλά διετηρήθη ἄσβεστο καθrsquo ὅλη τήν 400ετῆ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἕως ὅτου ὁ διάδοχος τῶν Ἁγίων Αὐτοκρατό-ρων Ἰωάννης Καποδίστριας τό ἔκαμε καί πάλι Πολίτευμα καί Πί-στευμα τοῦ λαοῦ μας δηλώνοντας γραπτῶς σέ ὅλη τήν Ἐπικράτεια ὅτι laquoἡ Παιδεία τῶν Ἑλληνοπαίδων πρέπει νά εἶναι ὁμοία μέ τήν τῶν ὑποψηφίων Κληρικῶνraquo Καί αὐτό γιατί δέν γνωρίζει τό Γένος μας δύο Εὐαγγέλια ἕνα γιά Κληρικούς καί ἕνα γιά κοσμικούς οὔτε ἄλλο ἦθος πνευματικοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό ἦθος τοῦ Χριστοῦ μας οὔτε ἐγνώριζε λαό ἐντός καί ἐκτός Ἐκκλησίας παρά μόνο ὅτι ὁλό-κληρη ἡ ἐπίγεια ζωή μας πρέπει νά εἶναι ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας

Αὐτό δέν ἄρεσε στίς Μεγάλες Δυνάμεις τοῦ Ναπολεοντίου καγχασμοῦ κατά τοῦ Θεοῦ (Σημ πού μεταφράζεται μετρούμενο σέ πολιτικά ὠφέλη[] τῶν ὑπηκόων του στό ὅτι καθαίρεσαν τόν βασιλιᾶ τους γιά νά κάνουν τόν τἄχα ἐπαναστάτη Ναπολέοντα Αὐτοκράτορα) καί τῶν Καισαροπαπικῶν πρακτικῶν τῆς Ἀγγλίας (Σημ σφετερισμός τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν Βασιλεία μέ ἀποτέλεσμα νά καταντήση τό ἦθος τῆς Ἀγγλικανικῆς ἐκδοχῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἴδιο μέ τό ἦθος τῆς Βασιλικῆς τους οἰκογένειας) καί δολοφόνη-

431

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σαν τόν Καποδίστρια γιά νά ἐνταφιάσουν ἐπί δύο αἰῶνες κάτω ἀπό τά πολιτικά σκουπίδια τῶν πρακτόρων τῶν Μεγάλων Δυνάμεων Κυβερνητῶν τῆς Πατρίδος μας τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ὅπως εἶχαν ἐνταφιάσει οἱ Ἑβραῖοι στόν σκουπιδότοπό τους τόν Τί-μιο Σταυρόν

macr macr macrΧρέος λοιπόν ὅλων μας σήμερα καί ἰδιαιτέρως ἡμῶν τῶν Κληρι-

κῶν εἶναι τό νά ἐπιδοθοῦμε ὅλοι μαζί στήν ἐξανάσταση τοῦ Θεοπαρα-δότου Πολιτεύματος καί νά ἐκπαιδεύσουμε τά παιδιά τῶν εὐ σεβῶν οἰκογενειῶν στήν Ὀρθόδοξη Κυβερνητική τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυ ροῦ Πο-λιτεύματος τό ὁποῖο μέ τήν κατακόρυφη καί τήν ὁριζόντια ἕνωση τῶν δύο κεραιῶν τοῦ Σταυροῦ σημαίνει τήν ΑΣΥΓΧΥΤΗ ἀλλά καί ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ἕνωση τῶν δύο ἐν Χριστῷ Φύσεων Θείας καί Ἀνθρω-πίνης τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη σχέση καί ἕνωση τῶν Δύο Διαθηκῶν Παλαιᾶς καί Καινῆς τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη ἕνωση καί σχέση Ἱερωσύνης καί Βασιλείας Ἱερατικῆς καί Κυβερ-νητικῆς Διακονίας ὑπέρ τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ μας

Αὐτό τό Πολίτευμα εἶναι τό μόνο σωτήριο γιά Πιστούς καί ἀπί-στους Γιά τούς μέν Πιστούς θά εἶναι ἰδανικό περιβάλλον γιά τήν βίωση εὐφρόσυνης ἐπιγείου ζωῆς ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ὡς ἰδανικῆς προετοιμασίας γιά τήν Μέλλουσα καί Αἰώνια διά δέ τούς ἀπίστους ἰδανικό περιβάλλον γιά μιά εὐφρόσυνη καί ἀξιοπρεπῆ ζωή χωρίς μιζέρια καταπίεση καί οἰκονομικά ἀδιέξοδα

Οἱ ἄπιστοι στόν Θεό ἄνθρωποι δέν ἔχουν νά βλαφθοῦν σέ τίπο-τα ἀπό τούς Πιστούς Κυβερνῆτες Αὐτό τό ἔχει ἀποδείξει ἡ Ἱστορία ἡ πραγματικότητα καί ἄς μή βιασθοῦν κάποιοι νά προτάξουν τήν laquoἹερά Ἐξέτασηraquo διότι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα ἀθεϊστικῆς τυραννίας ἀποκλειστικά ἐγκοσμίων ἐπιδιώξεων ἐνδεδυμένης μέ ἱερατικές στο-λές καθηρημένων καί ἀναθεματισμένων ἀπό τήν Μία Ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας Κληρικῶν τῆς Δύσεως τῶν ὁποίων οἱ ἀπόγονοι ἀπό τότε μέχρι σήμερα κατατυραννοῦν τήν ἀνθρωπότητα ὁ καθένας τους μέ τήν στολή πού τοῦ ἔχει καθορίσει ἡ laquoκαταδυναστεία τοῦ διαβόλουraquo

Ἀντιθέτως οἱ Πιστοί ἔχουν βλαφθεῖ καί βλάπτονται καθημερι-νά ἀπό τούς ἀθέους καί ἀμοραλιστές Κυβερνῆτες Τό ἔχει ἀποξείξει ἡ Ἱστορία ὅτι ΟΥΔΕΙΣ Κυβερνήτης ἄθεος ἔχει εὐεργετήσει ποτέ κάποιον Λαό Τό βιώνουμε καί ἐμεῖς σήμερα ἐπί 45 χρόνια ἀπό τῆς αὐτοδιαλύσεως τῆς Δικτατορίας (πού ὁμολογουμένως δέν εἶχε

432

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δημιουργήσει κανένα οἰκονομικό πρόβλημα στούς ἀνθρώπους ἀφοῦ ἐξ ἄλλου αὐτό μόνο ἐνδιαφέρει τούς μή πιστεύοντας σέ μέλλουσα Ζωή δηλαδή τό laquoφάγωμεν καί πίωμεν αὔριον γάρ ἀπο-θνήσκωμενraquo) Τό βιώνουμε ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς Μεταπολιτεύσε-ως μέ τήν πολιτική τῶν ἐντελῶς ἀθέων ἤ τῶν ψηφοθηρικά πιστῶν() Κυβερνητῶν μας μέ τίς ἀκατάσχετες πολιτικές ἐξαπατήσεις τους οἱ ὁποῖοι ἐκτός τοῦ ἠθικοῦ ἐξανδραποδισμοῦ ὁδήγησαν καί ἐξα-κολουθοῦν νά ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους τῆς Πατρίδος μας ndashχωρίς ἐλπίδα τερματισμοῦndash σέ οἰκονομική ἐξαθλίωση μέχρι αὐτοκτονίας

Καλῶ εἰδικά τούς Κληρικούς μας νά διαβάσουν πολύ προσε-κτικά τά προστάγματα τοῦ Λένιν laquoσχετικά μέ τη στάση τοῦ ἐργα-τικοῦ κόμματος ἀπέναντι στή θρησκεία Μάρτης 1908 ndashἸούνης 1909raquo μέ τήν ἐπεξήγηση ὅτι ἔχουν ἄμεση ἐπικαιρότητα ὡς ἐκφρα-στικά τῶν πολιτικῶν πιστευμάτων τῶν σήμερα κρατούντων στήν Πα-τρίδα μας ὅπως ἄμεση ἐπικαιρότητα ἔχει ὁ συσχετισμός τῆς διακη-ρύξεως τοῦ σκοποῦ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως μέ τό ὅραμα τοῦ Γκαῖμπελς ὅπως αὐτός τό ἐξήγγειλε ἀπό τό Γ΄ Ράϊχ

laquoἩ θρησκεία πρέπει νά ἀνακηρυχθεῖ ἀτομική ὑπόθεση μέ τά λόγια αὐτά καθιερώθηκε νά ἐκφράζεται συνήθως ἡ στάση τῶν σοσια-λιστῶν ἀπέναντι στή θρησκεία Μά ἡ σημασία αὐτῶν τῶν λέξεων πρέ-πει νά καθορισθεῖ μέ ἀκρίβεια γιά νά μήν μποροῦν νά προκαλοῦν κανενός εἴδους παρανοήσεις Ἡ θρησκεία πρέπει νά εἶναι ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κράτος αὐτό ζητᾶμε ἐμεῖς σέ καμιά περίπτωση ὅμως δεν μποροῦμε νά θεωροῦμε τή θρησκεία ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κόμμα μας Τό κράτος δέν πρέπει νά ἔχει καμιά δουλειά μέ τή θρησκεία οἱ θρησκευτικοί σύλλογοι δέν πρέπει νά συνδέονται μέ τήν κρατική ἐξουσία Ὁ καθένας πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος νά πρε-σβεύει ὅποια θρησκεία θέλει ἤ νά μήν παραδέχεται καμιά θρησκεία δηλαδή νά εἶναι ἄθεος ὅπως καί εἶναι συνήθως κάθε σοσιαλιστής Δέν ἐπιτρέπονται σέ καμιά περίπτωση κανενός εἴδους διακρίσεις δι-καιωμάτων ἀνάμεσα στούς πολῖτες ἐξαιτίας τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων Δέν πρέπει νά δίνεται καμιά ἐπιχορήγηση στήν ἐπί-σημη ἐκκλησία τοῦ κράτους καμιά ἐπιχορήγηση ἀπό τὰ χρήματα τοῦ δημοσίου στίς ἐκκλησιαστικές καί θρησκευτικές ἑνώσεις πού πρέπει νά γίνουν ἑνώσεις πολιτῶν-ὁμοϊδεατῶν ὁλότελα ἐλεύθερες ἀνεξάρτητες ἀπό τήν κρατική ἐξουσίαhellipΠρέπει ὄχι μονάχα νά δε-χόμαστε ἀλλά καί νά τραβᾶμε μέ κάθε τρόπο στό σοσιαλδημοκρα-τικό κόμμα ὅλους τούς ἐργάτες πού διατηροῦν τήν πίστη στό Θεό

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΥΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Μέ ἔχει ἐκπλήξει ἀπογοητευτικά ἡ ἀδιαφορία τῶν ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν πνευματική προστασία τῆς ἐπιγείου ζωῆς

ἀπό τίς ὀθνεῖες καί ἀντίθεες ἐπιρροές ἐνῶ παράλληλα δηλώνουν ὅτι ἐνδιαφέρονται γιά τήν Ἐπουράνια τήν ὁποία a priori θεωροῦν ἐπιδιώξιμη ἀσχέτως τῶν συνθηκῶν τῆς παρούσης ζωῆς

Ἡ ἔκπληξή μου ἐπικεντρώνεται ἰδιαιτέρως στόν Ἑλλαδικό Ἱερό Κλῆρο ὁ ὁποῖος ἐνῶ ἀπό τή μιά μεριά ἀναγνωρίζει τό μεγάλο βά-ρος πού ἔχει στούς ὤμους του ἀπό τήν ἱστορική αὐτοθυσία καί με-γαλουργία τῶν Κληρικῶν μας ὅλων τῶν βαθμῶν γιά τήν διάσωση τοῦ Γένους μας μέσῳ τῆς Πνευματικῆς Κιβωτοῦ τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά καθημερινά διαπιστώνει ὅτι περιθωριοποιεῖται στή ζωή τῆς Πατρίδος μας γιά νά γίνη ὁ Λαός μας βορά στά φαντα-χτερά κοράκια τοῦ ψεύδους δέν ἀνησυχεῖ ἀποτελεσματικά οὔτε ἀποφασίζει δυναμικά γιά ἀλλαγή τακτικῆς οὔτε βεβαίως δείχνει ὅτι γνωρίζει πώς αὐτή του ἡ περιθωριοποίηση ἔχει ἄμεσες καταστρε-πτικές ἐπιπτώσεις στήν πνευματική ζωή τῶν ἀνθρώπων

Ἐπί δέκα ὁλόκληρα χρόνια προσπαθῶ μέ κάθε τρόπο νά σαλ-πίσω ὅτι ὡς ἱερατικό Σῶμα εἴμαστε ἐντελῶς ἀδικαιολόγητοι γιά τήν ἐγκατάλειψη τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολιτεύματοςraquo στά χέρια ἀνό-μων πολιτικῶν ἀφήνοντας μόνο στόν Θεό μας αὐτήν τήν ὑποχρέ-ωση μέ τό νά Τοῦ θυμίζουμε συχνά-πυκνά στό laquoΣῶσον Κύριε τόν Λαόν Σουraquo νά τό φυλάττη σάν νά θεωροῦμε ὅτι ἐφrsquo ὅσον τό Πο-λίτευμα αὐτό εἶναι δικό Του καί προέρχεται ἀπό Ἐκεῖνον εἶναι καί ἀποκλειστικά δική Του ὑποχρέωση νά τό διαφυλάττη

Τό τραγικότερο ὅμως εἶναι ὅτι ἔχουμε λησμονήσει καί τό τί σημαίνει τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ἀσχέτως ἄν τό ψάλ-λουμε ἀδιακόπως εὐκαίρωςἀκαίρως καί ὄχι μόνο στίς ἁγιαστικές τελετές μας Καί ἀφοῦ ἀγνοοῦμε τό τί σημαίνει τό laquoδιά τοῦ Σταυ-ροῦ Πολίτευμαraquo εἶναι αὐτονόητο ὅτι ἀγνοοῦμε καί τό τί σημαίνει laquoνίκας τοῖς Βασιλεῦσιraquo καί γιrsquo αὐτό σπεύσαμε νά τό διορθώσουμε σέ laquoνίκας τοῖς εὐσεβέσιraquo μόλις μᾶς μάλωσαν οἱ πολιτικοί μας θεωροῦντες ὅτι τό laquoβασιλεῦσιraquo ἀναφέρεται μόνο στόν Βασιλικό θε-σμό Ἀλήθεια σήμερα πού δέν ἔχουμε ndashοὔτε κατrsquo ἐπίφασινndash εὐσεβῆ

428

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρωθυπουργό ἀλλά ἐντελῶς ἄθεον θά τό ἀλλάξουμε πάλι ἤ θά τό καταργήσουμε ἐντελῶς

macr macr macrἌς ἀφήσουμε ὅμως τά ἀστεῖα γιατί τά πράγματα εἶναι πάρα

πολύ σοβαρά καί μάλιστα στίς μέρες μας πού γίνονται συζητήσεις γιά χωρισμό τοῦ Κράτους ἀπό τήν Ἐκκλησία χωρίς νά γνωρίζουν οἱ ὁμιλοῦντες περί τίνος πράγματος συνομιλοῦν Αὐτά τά γράφω διότι κατά τήν δισχιλιετῆ μετά Χριστόν περίοδο ἦταν ἀδιανόητη ἡ σύζευξη ἤ ἡ διάζευξη Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τόν ἁπλούστατον λόγο ὅτι ἦταν ἀδιανόητη ἡ θεώρηση ὁποιασδήποτε ἀνθρωπίνης ἐνα-σχολήσεως ἤ Κρατικῆς δραστηριότητος ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας

Ἡ Ὀρθόδοξη Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία μας ἀπrsquo ἀρχῆς ἕως τῆς Πτώσεώς της ἐγνώριζε τήν Ἐκκλησία ὡς τό μόνο περιβάλλον της ἐντός τοῦ ὁποίου λειτουργοῦσαν οἱ ἀπό Θεοῦ ἀπορρέουσες ἐξουσί-εςδιακονίεςἩ Ἱερωσύνη καί ἡ Βασιλεία δηλαδή ἡ διακυβέρνηση τοῦ Κράτους Αὐτό σημαίνει λοιπόν τό laquoνίκας τοῖς Βασιλεῦσιraquo laquoδῶσε Κύριε νίκας στούς ἀσκοῦντας τήν ἐξουσία-διακονία τῆς Βα-σιλείας (δηλαδή) στούς Κυβερνῆτες μαςraquo

Βασιλεία εἶναι τό ἐπίγειο Πολίτευμα γιατί εἶναι εἰκόνα καί τύπος τοῦ Ἐπουρανίου Πολιτεύματος πού εἶναι ἡ Βασιλεία καί ὄχι ἡ Προεδρεία τῶν Οὐρανῶν Τότε οἱ Πατέρες μας κυριολε-κτοῦσαν στόν προσδιορισμό τῶν πραγμάτων μέ τά ὀνόματα ἐπει-δή ἀκολουθοῦσαν τήν Ἀλήθεια τόν Δημιουργό τους γιrsquo αὐτό μι-σοῦσαν τό ψέμμα καί τήν ἐξαπάτηση τῶν ἀνθρώπων κάτι πού γιά τό σήμερα εἶναι ἐντελῶς ἄγνωστο ἀλλά καί ἀπευκταῖο Ἀλλάζουν οἱ σημερινοί τά ὀνόματα γιά νά ἔχουν τήν εὐχέρεια καί νά συνεχίζουν νά ἀσκοῦν τό τυραννικό πολίτευμά τους καί νά ἐξαπατοῦν τούς ἀνθρώπους γιά νά τούς ἐκλέγουν μεταλλάσσοντας στή σκέψη τῶν ψηφοφόρων ἔννοιες καί ldquoκλισέrdquo πού ὑποκρίνονται ἀπέχθεια πρός τήν τυραννία παρά τό ὅτι ἀρκετοί ἀπό αὐτούς τούς ἴδιους συμμε-τεῖχαν ἐνεργά στίς Πολιτικές περιόδους τυραννιῶν Ἔτσι ἀποκα-λοῦν ldquoΔημοκρατίαrdquo laquoὁ λαός στήν ἐξουσίαraquo καί laquoΕὐρωπαϊκή ὁλο-κλήρωσηraquo τό νά πίνουν τό αἷμα τοῦ λαοῦ μας νά τόν ἐμποδίζουν νά ὁλοκληρωθῆ πνευματικά καί νά τόν ὁδηγοῦν στήν αὐτοκτο νία laquoἀριστερή διακυβέρνησηraquo τήν ἀπόλυτη συμμόρφωση καί συμπόρευ -ση μέ τό 4ο Ράϊχ πού κατrsquo εὐφημισμόν ὀνομάζεται laquoΕὐρωπαϊκή Ἕνωσηraquo καί Προεδρία τῆς Δημοκρατίας τήν δίκην μαθητοῦ ἐγκα-τάσταση τοῦ τἄχα ἀνωτάτου Ἄρχοντος μπροστά στό θρανίο του

429

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πού τό ὀνόμασε ἕδρα ἡ laquoπαρά φύσιν ἕδραraquo τῆς ἀοράτου πρός τό παρόν ἀλλά ἀπολύτως ὑπαρκτῆς Παγκοσμίου Κυβερνήσεως

Γιά νά ἐμποδίζονται ὅλες αὐτές οἱ πολιτικές ἀπάτες καί ἐξαπα-τήσεις τοῦ λαοῦ laquoὑπέρ οὗ Χριστός ἀπέθανεraquo καθιέρωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Αὐτοκρατορία μας ὡς Δόγμα αὐτῆς τήν διατύπωση τοῦ ἁγίου Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ Ἐπrsquo αὐτοῦ ndashὅπως ἔγραφα καί παλαι-ότεραndash καλύτερα νά laquoἀκούσουμε τόν μακαριστό π Φλωρόφσκυ νά ἀναλύη τό νόημα τῶν λόγων τοῦ Ἰουστινιανοῦ πού ἐκτίθενται στόν Πρόλογο τῆς ΣΤ΄ Νεαρᾶς του τῆς 16ης Μαρτίου 535 ldquoὉ Ἰουστι-νιανός δέν μιλοῦσε γιά τήν Πολιτεία ἤ τήν Ἐκκλησία Μιλοῦσε γιά δύο ἐξουσίες ἤ ἀντιπροσωπεῖες πού εἶχαν καθιερωθεῖ στή Χριστιανική Κοινοπολιτεία Ἦταν καθορισμένες ἀπό τήν ἴδια Θεία ἐξουσία καί γιά τόν ἴδιο τελικό σκοπό Σάν ldquoΘεῖο Δῶροrdquo ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία τό imperium ἦταν ἀνεξάρτητο ἀπό τό Ἱερατεῖο sacerdotiumrdquoraquo Τό ἀνωτέρω Δόγμα ἐπεξηγηματικά ὁλοκλήρωσε ὁ Ἰωάννης Τσιμισκῆς laquoΜίαν ἀρχήν ἐξεπίσταμαι τήν ἀνωτάτην καί πρώτην ἥτις ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι τό τοῦ ὁρατοῦ καί ἀοράτου κόσμου παρήγαγε σύστημα Δύο δέ τάς ἐν τῷδε τῷ βίῳ γινώσκω καί τῇ κάτῳ περιφορᾷ Ἱερωσύνην καί Βα-σιλείαν ὧν τῇ μέν τήν τῶν ψυχῶν ἐπιμέλειαν τῇ δέ τήν τῶν σω-μάτων κυβέρνησιν ἐνεχείρισεν ὁ Δημιουργός ὡς ἄν μή τούτων χωλεύσοιτο μέρος ἄρτιόν τε καί ὁλόκληρον διασώζοιτοraquo

Ὁ ἀληθινός καί μεγάλος Θεολόγος μακαριστός π Γ Φλω-ρόφσκυ μᾶς ἐπεξηγεῖ τί σημαίνουν ὅλα αὐτά μέ σαφήνεια laquoἐάν ἡ Αὐτοκρατορία σάν Αὐτοκρατορία δέν ἦταν ὑποταγμένη στήν Ἱεραρχία ἦταν ἐν τούτοις ὑποταγμένη στήν Ἐκκλησία πού ἦταν διωρισμένη ἀπό τόν Θεό σάν ldquoκουστωδίαrdquo τῆς Χριστιανικῆς Ἀλή-θειας Μέ ἄλλα λόγια ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία ἦταν ldquoνόμιμηrdquo μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία Ἐν πάσῃ περιπτώσει ἦταν οὐσιαστικά ὑποταγμένη στή Χριστιανική Πίστη δεσμευμένη ἀπό τίς ἐντολές τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων καί ἀπrsquo αὐτήν τήν ἄποψη ldquoπε-ριωριζότανrdquo ἀπrsquo αὐτά Ἡ νόμιμη θέση τοῦ Αὐτοκράτορα στή Κοινή Πολιτεία ἐξαρτιόταν ἀπό τήν καλή του στάση πρός τήνἘκκλησία κάτω ἀπό τή δογματική καί κανονική Της πειθαρχία Τό Κράτος ἦταν ταυτόχρονα ἐξουσία καί ὑπηρεσία Καί οἱ ὅροι τῆς ὑπηρε-σίας ἦταν καθωρισμένοι ἀπό τούς νόμους καί τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας Στήν ὁρκωμοσία τῆς στέψεώς του ὁ Αὐτοκράτορας ὤφειλε νά ὁμολογήση τήν Ὀρθόδοξο Πίστη του καί νά δώση

430

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὅρκο ὑποταγῆς στίς ἀποφάσεις τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συνόδωνraquo Σχετικά μέ τήν ὁρκωμοσία τοῦ Αὐτοκράτορος σέ παλαιότε-

ρό μου ἄρθρο εἶχα διευκρινήσει ὅτι laquoὁ μακαριστός π Φλωρόφσκυ προλαβαίνοντας τίς ὅποιες ἐνστάσεις περί τυπικότητος τῆς ὁρκω-μοσίας ndashγιατί σέ τέτοιου εἴδους τυπικότητες εἴμαστε συνηθισμένοι ἰδίως σήμεραndash ἐπιστρατεύει καί τή μαρτυρία τοῦ ΙSokolov ldquoΑὐτό δέν ἦταν ἁπλῆ τυπικότητα Ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν οὕτως εἰπεῖν ἡ ὑπερεθνικότητα τοῦ Βυζαντίου τό βασικό στοιχεῖο τῆς ζωῆς τῆς Πολιτείας καί τοῦ λαοῦrdquoraquo Αὐτό ἄς τό κατανοήσουμε καί ἄς τό διασαλπίζουμε γιά νά μήν παραμένουμε ἕνας λαός μέ μειωμένη αὐτοεκτίμηση Ὀρθοδοξία σημαίνει Οἰκουμενικότητα Αὐτό εἶναι τό καύχημά μας Ὅταν ἀναγνωρίζουμε τήν καταγωγή μας ἀπό τόν Θεό γινόμαστε Οἰκουμενικοί Διδάσκαλοι καί Ὁδηγοί λαῶν ἄν ὅμως παραδεχόμαστε ὅτι καταγόμεθα ἀπό τόν πίθηκο θά ἐξακο-λουθοῦμε νά πιθηκίζουμε τούς ἄλλους λαούς καί νά σερνόμαστε δουλικά ἀπό τό αἰσχρό καί προδοτικό πολιτικό ldquoδόγμαrdquo laquoεἴμαστε μικρός λαός καί δέν πρέπει νά μιλᾶμεraquo

Τό Ἁγιογραφικό Δόγμα laquoοὐ γάρ ἔστι ἐξουσία εἰμή ὑπό Θεοῦ αἱ οὖσαι ἐξουσίαι ἐκ τοῦ Θεοῦ τεταγμέναι εἰσίraquo (Ρωμ 131) βιώ-θηκε ὄχι μόνο κατά τήν ὑπερχιλιετῆ ζωή τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκρα-τορίας μας ἀλλά διετηρήθη ἄσβεστο καθrsquo ὅλη τήν 400ετῆ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἕως ὅτου ὁ διάδοχος τῶν Ἁγίων Αὐτοκρατό-ρων Ἰωάννης Καποδίστριας τό ἔκαμε καί πάλι Πολίτευμα καί Πί-στευμα τοῦ λαοῦ μας δηλώνοντας γραπτῶς σέ ὅλη τήν Ἐπικράτεια ὅτι laquoἡ Παιδεία τῶν Ἑλληνοπαίδων πρέπει νά εἶναι ὁμοία μέ τήν τῶν ὑποψηφίων Κληρικῶνraquo Καί αὐτό γιατί δέν γνωρίζει τό Γένος μας δύο Εὐαγγέλια ἕνα γιά Κληρικούς καί ἕνα γιά κοσμικούς οὔτε ἄλλο ἦθος πνευματικοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό ἦθος τοῦ Χριστοῦ μας οὔτε ἐγνώριζε λαό ἐντός καί ἐκτός Ἐκκλησίας παρά μόνο ὅτι ὁλό-κληρη ἡ ἐπίγεια ζωή μας πρέπει νά εἶναι ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας

Αὐτό δέν ἄρεσε στίς Μεγάλες Δυνάμεις τοῦ Ναπολεοντίου καγχασμοῦ κατά τοῦ Θεοῦ (Σημ πού μεταφράζεται μετρούμενο σέ πολιτικά ὠφέλη[] τῶν ὑπηκόων του στό ὅτι καθαίρεσαν τόν βασιλιᾶ τους γιά νά κάνουν τόν τἄχα ἐπαναστάτη Ναπολέοντα Αὐτοκράτορα) καί τῶν Καισαροπαπικῶν πρακτικῶν τῆς Ἀγγλίας (Σημ σφετερισμός τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν Βασιλεία μέ ἀποτέλεσμα νά καταντήση τό ἦθος τῆς Ἀγγλικανικῆς ἐκδοχῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἴδιο μέ τό ἦθος τῆς Βασιλικῆς τους οἰκογένειας) καί δολοφόνη-

431

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σαν τόν Καποδίστρια γιά νά ἐνταφιάσουν ἐπί δύο αἰῶνες κάτω ἀπό τά πολιτικά σκουπίδια τῶν πρακτόρων τῶν Μεγάλων Δυνάμεων Κυβερνητῶν τῆς Πατρίδος μας τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ὅπως εἶχαν ἐνταφιάσει οἱ Ἑβραῖοι στόν σκουπιδότοπό τους τόν Τί-μιο Σταυρόν

macr macr macrΧρέος λοιπόν ὅλων μας σήμερα καί ἰδιαιτέρως ἡμῶν τῶν Κληρι-

κῶν εἶναι τό νά ἐπιδοθοῦμε ὅλοι μαζί στήν ἐξανάσταση τοῦ Θεοπαρα-δότου Πολιτεύματος καί νά ἐκπαιδεύσουμε τά παιδιά τῶν εὐ σεβῶν οἰκογενειῶν στήν Ὀρθόδοξη Κυβερνητική τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυ ροῦ Πο-λιτεύματος τό ὁποῖο μέ τήν κατακόρυφη καί τήν ὁριζόντια ἕνωση τῶν δύο κεραιῶν τοῦ Σταυροῦ σημαίνει τήν ΑΣΥΓΧΥΤΗ ἀλλά καί ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ἕνωση τῶν δύο ἐν Χριστῷ Φύσεων Θείας καί Ἀνθρω-πίνης τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη σχέση καί ἕνωση τῶν Δύο Διαθηκῶν Παλαιᾶς καί Καινῆς τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη ἕνωση καί σχέση Ἱερωσύνης καί Βασιλείας Ἱερατικῆς καί Κυβερ-νητικῆς Διακονίας ὑπέρ τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ μας

Αὐτό τό Πολίτευμα εἶναι τό μόνο σωτήριο γιά Πιστούς καί ἀπί-στους Γιά τούς μέν Πιστούς θά εἶναι ἰδανικό περιβάλλον γιά τήν βίωση εὐφρόσυνης ἐπιγείου ζωῆς ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ὡς ἰδανικῆς προετοιμασίας γιά τήν Μέλλουσα καί Αἰώνια διά δέ τούς ἀπίστους ἰδανικό περιβάλλον γιά μιά εὐφρόσυνη καί ἀξιοπρεπῆ ζωή χωρίς μιζέρια καταπίεση καί οἰκονομικά ἀδιέξοδα

Οἱ ἄπιστοι στόν Θεό ἄνθρωποι δέν ἔχουν νά βλαφθοῦν σέ τίπο-τα ἀπό τούς Πιστούς Κυβερνῆτες Αὐτό τό ἔχει ἀποδείξει ἡ Ἱστορία ἡ πραγματικότητα καί ἄς μή βιασθοῦν κάποιοι νά προτάξουν τήν laquoἹερά Ἐξέτασηraquo διότι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα ἀθεϊστικῆς τυραννίας ἀποκλειστικά ἐγκοσμίων ἐπιδιώξεων ἐνδεδυμένης μέ ἱερατικές στο-λές καθηρημένων καί ἀναθεματισμένων ἀπό τήν Μία Ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας Κληρικῶν τῆς Δύσεως τῶν ὁποίων οἱ ἀπόγονοι ἀπό τότε μέχρι σήμερα κατατυραννοῦν τήν ἀνθρωπότητα ὁ καθένας τους μέ τήν στολή πού τοῦ ἔχει καθορίσει ἡ laquoκαταδυναστεία τοῦ διαβόλουraquo

Ἀντιθέτως οἱ Πιστοί ἔχουν βλαφθεῖ καί βλάπτονται καθημερι-νά ἀπό τούς ἀθέους καί ἀμοραλιστές Κυβερνῆτες Τό ἔχει ἀποξείξει ἡ Ἱστορία ὅτι ΟΥΔΕΙΣ Κυβερνήτης ἄθεος ἔχει εὐεργετήσει ποτέ κάποιον Λαό Τό βιώνουμε καί ἐμεῖς σήμερα ἐπί 45 χρόνια ἀπό τῆς αὐτοδιαλύσεως τῆς Δικτατορίας (πού ὁμολογουμένως δέν εἶχε

432

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δημιουργήσει κανένα οἰκονομικό πρόβλημα στούς ἀνθρώπους ἀφοῦ ἐξ ἄλλου αὐτό μόνο ἐνδιαφέρει τούς μή πιστεύοντας σέ μέλλουσα Ζωή δηλαδή τό laquoφάγωμεν καί πίωμεν αὔριον γάρ ἀπο-θνήσκωμενraquo) Τό βιώνουμε ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς Μεταπολιτεύσε-ως μέ τήν πολιτική τῶν ἐντελῶς ἀθέων ἤ τῶν ψηφοθηρικά πιστῶν() Κυβερνητῶν μας μέ τίς ἀκατάσχετες πολιτικές ἐξαπατήσεις τους οἱ ὁποῖοι ἐκτός τοῦ ἠθικοῦ ἐξανδραποδισμοῦ ὁδήγησαν καί ἐξα-κολουθοῦν νά ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους τῆς Πατρίδος μας ndashχωρίς ἐλπίδα τερματισμοῦndash σέ οἰκονομική ἐξαθλίωση μέχρι αὐτοκτονίας

Καλῶ εἰδικά τούς Κληρικούς μας νά διαβάσουν πολύ προσε-κτικά τά προστάγματα τοῦ Λένιν laquoσχετικά μέ τη στάση τοῦ ἐργα-τικοῦ κόμματος ἀπέναντι στή θρησκεία Μάρτης 1908 ndashἸούνης 1909raquo μέ τήν ἐπεξήγηση ὅτι ἔχουν ἄμεση ἐπικαιρότητα ὡς ἐκφρα-στικά τῶν πολιτικῶν πιστευμάτων τῶν σήμερα κρατούντων στήν Πα-τρίδα μας ὅπως ἄμεση ἐπικαιρότητα ἔχει ὁ συσχετισμός τῆς διακη-ρύξεως τοῦ σκοποῦ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως μέ τό ὅραμα τοῦ Γκαῖμπελς ὅπως αὐτός τό ἐξήγγειλε ἀπό τό Γ΄ Ράϊχ

laquoἩ θρησκεία πρέπει νά ἀνακηρυχθεῖ ἀτομική ὑπόθεση μέ τά λόγια αὐτά καθιερώθηκε νά ἐκφράζεται συνήθως ἡ στάση τῶν σοσια-λιστῶν ἀπέναντι στή θρησκεία Μά ἡ σημασία αὐτῶν τῶν λέξεων πρέ-πει νά καθορισθεῖ μέ ἀκρίβεια γιά νά μήν μποροῦν νά προκαλοῦν κανενός εἴδους παρανοήσεις Ἡ θρησκεία πρέπει νά εἶναι ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κράτος αὐτό ζητᾶμε ἐμεῖς σέ καμιά περίπτωση ὅμως δεν μποροῦμε νά θεωροῦμε τή θρησκεία ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κόμμα μας Τό κράτος δέν πρέπει νά ἔχει καμιά δουλειά μέ τή θρησκεία οἱ θρησκευτικοί σύλλογοι δέν πρέπει νά συνδέονται μέ τήν κρατική ἐξουσία Ὁ καθένας πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος νά πρε-σβεύει ὅποια θρησκεία θέλει ἤ νά μήν παραδέχεται καμιά θρησκεία δηλαδή νά εἶναι ἄθεος ὅπως καί εἶναι συνήθως κάθε σοσιαλιστής Δέν ἐπιτρέπονται σέ καμιά περίπτωση κανενός εἴδους διακρίσεις δι-καιωμάτων ἀνάμεσα στούς πολῖτες ἐξαιτίας τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων Δέν πρέπει νά δίνεται καμιά ἐπιχορήγηση στήν ἐπί-σημη ἐκκλησία τοῦ κράτους καμιά ἐπιχορήγηση ἀπό τὰ χρήματα τοῦ δημοσίου στίς ἐκκλησιαστικές καί θρησκευτικές ἑνώσεις πού πρέπει νά γίνουν ἑνώσεις πολιτῶν-ὁμοϊδεατῶν ὁλότελα ἐλεύθερες ἀνεξάρτητες ἀπό τήν κρατική ἐξουσίαhellipΠρέπει ὄχι μονάχα νά δε-χόμαστε ἀλλά καί νά τραβᾶμε μέ κάθε τρόπο στό σοσιαλδημοκρα-τικό κόμμα ὅλους τούς ἐργάτες πού διατηροῦν τήν πίστη στό Θεό

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

428

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρωθυπουργό ἀλλά ἐντελῶς ἄθεον θά τό ἀλλάξουμε πάλι ἤ θά τό καταργήσουμε ἐντελῶς

macr macr macrἌς ἀφήσουμε ὅμως τά ἀστεῖα γιατί τά πράγματα εἶναι πάρα

πολύ σοβαρά καί μάλιστα στίς μέρες μας πού γίνονται συζητήσεις γιά χωρισμό τοῦ Κράτους ἀπό τήν Ἐκκλησία χωρίς νά γνωρίζουν οἱ ὁμιλοῦντες περί τίνος πράγματος συνομιλοῦν Αὐτά τά γράφω διότι κατά τήν δισχιλιετῆ μετά Χριστόν περίοδο ἦταν ἀδιανόητη ἡ σύζευξη ἤ ἡ διάζευξη Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τόν ἁπλούστατον λόγο ὅτι ἦταν ἀδιανόητη ἡ θεώρηση ὁποιασδήποτε ἀνθρωπίνης ἐνα-σχολήσεως ἤ Κρατικῆς δραστηριότητος ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας

Ἡ Ὀρθόδοξη Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία μας ἀπrsquo ἀρχῆς ἕως τῆς Πτώσεώς της ἐγνώριζε τήν Ἐκκλησία ὡς τό μόνο περιβάλλον της ἐντός τοῦ ὁποίου λειτουργοῦσαν οἱ ἀπό Θεοῦ ἀπορρέουσες ἐξουσί-εςδιακονίεςἩ Ἱερωσύνη καί ἡ Βασιλεία δηλαδή ἡ διακυβέρνηση τοῦ Κράτους Αὐτό σημαίνει λοιπόν τό laquoνίκας τοῖς Βασιλεῦσιraquo laquoδῶσε Κύριε νίκας στούς ἀσκοῦντας τήν ἐξουσία-διακονία τῆς Βα-σιλείας (δηλαδή) στούς Κυβερνῆτες μαςraquo

Βασιλεία εἶναι τό ἐπίγειο Πολίτευμα γιατί εἶναι εἰκόνα καί τύπος τοῦ Ἐπουρανίου Πολιτεύματος πού εἶναι ἡ Βασιλεία καί ὄχι ἡ Προεδρεία τῶν Οὐρανῶν Τότε οἱ Πατέρες μας κυριολε-κτοῦσαν στόν προσδιορισμό τῶν πραγμάτων μέ τά ὀνόματα ἐπει-δή ἀκολουθοῦσαν τήν Ἀλήθεια τόν Δημιουργό τους γιrsquo αὐτό μι-σοῦσαν τό ψέμμα καί τήν ἐξαπάτηση τῶν ἀνθρώπων κάτι πού γιά τό σήμερα εἶναι ἐντελῶς ἄγνωστο ἀλλά καί ἀπευκταῖο Ἀλλάζουν οἱ σημερινοί τά ὀνόματα γιά νά ἔχουν τήν εὐχέρεια καί νά συνεχίζουν νά ἀσκοῦν τό τυραννικό πολίτευμά τους καί νά ἐξαπατοῦν τούς ἀνθρώπους γιά νά τούς ἐκλέγουν μεταλλάσσοντας στή σκέψη τῶν ψηφοφόρων ἔννοιες καί ldquoκλισέrdquo πού ὑποκρίνονται ἀπέχθεια πρός τήν τυραννία παρά τό ὅτι ἀρκετοί ἀπό αὐτούς τούς ἴδιους συμμε-τεῖχαν ἐνεργά στίς Πολιτικές περιόδους τυραννιῶν Ἔτσι ἀποκα-λοῦν ldquoΔημοκρατίαrdquo laquoὁ λαός στήν ἐξουσίαraquo καί laquoΕὐρωπαϊκή ὁλο-κλήρωσηraquo τό νά πίνουν τό αἷμα τοῦ λαοῦ μας νά τόν ἐμποδίζουν νά ὁλοκληρωθῆ πνευματικά καί νά τόν ὁδηγοῦν στήν αὐτοκτο νία laquoἀριστερή διακυβέρνησηraquo τήν ἀπόλυτη συμμόρφωση καί συμπόρευ -ση μέ τό 4ο Ράϊχ πού κατrsquo εὐφημισμόν ὀνομάζεται laquoΕὐρωπαϊκή Ἕνωσηraquo καί Προεδρία τῆς Δημοκρατίας τήν δίκην μαθητοῦ ἐγκα-τάσταση τοῦ τἄχα ἀνωτάτου Ἄρχοντος μπροστά στό θρανίο του

429

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πού τό ὀνόμασε ἕδρα ἡ laquoπαρά φύσιν ἕδραraquo τῆς ἀοράτου πρός τό παρόν ἀλλά ἀπολύτως ὑπαρκτῆς Παγκοσμίου Κυβερνήσεως

Γιά νά ἐμποδίζονται ὅλες αὐτές οἱ πολιτικές ἀπάτες καί ἐξαπα-τήσεις τοῦ λαοῦ laquoὑπέρ οὗ Χριστός ἀπέθανεraquo καθιέρωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Αὐτοκρατορία μας ὡς Δόγμα αὐτῆς τήν διατύπωση τοῦ ἁγίου Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ Ἐπrsquo αὐτοῦ ndashὅπως ἔγραφα καί παλαι-ότεραndash καλύτερα νά laquoἀκούσουμε τόν μακαριστό π Φλωρόφσκυ νά ἀναλύη τό νόημα τῶν λόγων τοῦ Ἰουστινιανοῦ πού ἐκτίθενται στόν Πρόλογο τῆς ΣΤ΄ Νεαρᾶς του τῆς 16ης Μαρτίου 535 ldquoὉ Ἰουστι-νιανός δέν μιλοῦσε γιά τήν Πολιτεία ἤ τήν Ἐκκλησία Μιλοῦσε γιά δύο ἐξουσίες ἤ ἀντιπροσωπεῖες πού εἶχαν καθιερωθεῖ στή Χριστιανική Κοινοπολιτεία Ἦταν καθορισμένες ἀπό τήν ἴδια Θεία ἐξουσία καί γιά τόν ἴδιο τελικό σκοπό Σάν ldquoΘεῖο Δῶροrdquo ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία τό imperium ἦταν ἀνεξάρτητο ἀπό τό Ἱερατεῖο sacerdotiumrdquoraquo Τό ἀνωτέρω Δόγμα ἐπεξηγηματικά ὁλοκλήρωσε ὁ Ἰωάννης Τσιμισκῆς laquoΜίαν ἀρχήν ἐξεπίσταμαι τήν ἀνωτάτην καί πρώτην ἥτις ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι τό τοῦ ὁρατοῦ καί ἀοράτου κόσμου παρήγαγε σύστημα Δύο δέ τάς ἐν τῷδε τῷ βίῳ γινώσκω καί τῇ κάτῳ περιφορᾷ Ἱερωσύνην καί Βα-σιλείαν ὧν τῇ μέν τήν τῶν ψυχῶν ἐπιμέλειαν τῇ δέ τήν τῶν σω-μάτων κυβέρνησιν ἐνεχείρισεν ὁ Δημιουργός ὡς ἄν μή τούτων χωλεύσοιτο μέρος ἄρτιόν τε καί ὁλόκληρον διασώζοιτοraquo

Ὁ ἀληθινός καί μεγάλος Θεολόγος μακαριστός π Γ Φλω-ρόφσκυ μᾶς ἐπεξηγεῖ τί σημαίνουν ὅλα αὐτά μέ σαφήνεια laquoἐάν ἡ Αὐτοκρατορία σάν Αὐτοκρατορία δέν ἦταν ὑποταγμένη στήν Ἱεραρχία ἦταν ἐν τούτοις ὑποταγμένη στήν Ἐκκλησία πού ἦταν διωρισμένη ἀπό τόν Θεό σάν ldquoκουστωδίαrdquo τῆς Χριστιανικῆς Ἀλή-θειας Μέ ἄλλα λόγια ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία ἦταν ldquoνόμιμηrdquo μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία Ἐν πάσῃ περιπτώσει ἦταν οὐσιαστικά ὑποταγμένη στή Χριστιανική Πίστη δεσμευμένη ἀπό τίς ἐντολές τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων καί ἀπrsquo αὐτήν τήν ἄποψη ldquoπε-ριωριζότανrdquo ἀπrsquo αὐτά Ἡ νόμιμη θέση τοῦ Αὐτοκράτορα στή Κοινή Πολιτεία ἐξαρτιόταν ἀπό τήν καλή του στάση πρός τήνἘκκλησία κάτω ἀπό τή δογματική καί κανονική Της πειθαρχία Τό Κράτος ἦταν ταυτόχρονα ἐξουσία καί ὑπηρεσία Καί οἱ ὅροι τῆς ὑπηρε-σίας ἦταν καθωρισμένοι ἀπό τούς νόμους καί τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας Στήν ὁρκωμοσία τῆς στέψεώς του ὁ Αὐτοκράτορας ὤφειλε νά ὁμολογήση τήν Ὀρθόδοξο Πίστη του καί νά δώση

430

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὅρκο ὑποταγῆς στίς ἀποφάσεις τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συνόδωνraquo Σχετικά μέ τήν ὁρκωμοσία τοῦ Αὐτοκράτορος σέ παλαιότε-

ρό μου ἄρθρο εἶχα διευκρινήσει ὅτι laquoὁ μακαριστός π Φλωρόφσκυ προλαβαίνοντας τίς ὅποιες ἐνστάσεις περί τυπικότητος τῆς ὁρκω-μοσίας ndashγιατί σέ τέτοιου εἴδους τυπικότητες εἴμαστε συνηθισμένοι ἰδίως σήμεραndash ἐπιστρατεύει καί τή μαρτυρία τοῦ ΙSokolov ldquoΑὐτό δέν ἦταν ἁπλῆ τυπικότητα Ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν οὕτως εἰπεῖν ἡ ὑπερεθνικότητα τοῦ Βυζαντίου τό βασικό στοιχεῖο τῆς ζωῆς τῆς Πολιτείας καί τοῦ λαοῦrdquoraquo Αὐτό ἄς τό κατανοήσουμε καί ἄς τό διασαλπίζουμε γιά νά μήν παραμένουμε ἕνας λαός μέ μειωμένη αὐτοεκτίμηση Ὀρθοδοξία σημαίνει Οἰκουμενικότητα Αὐτό εἶναι τό καύχημά μας Ὅταν ἀναγνωρίζουμε τήν καταγωγή μας ἀπό τόν Θεό γινόμαστε Οἰκουμενικοί Διδάσκαλοι καί Ὁδηγοί λαῶν ἄν ὅμως παραδεχόμαστε ὅτι καταγόμεθα ἀπό τόν πίθηκο θά ἐξακο-λουθοῦμε νά πιθηκίζουμε τούς ἄλλους λαούς καί νά σερνόμαστε δουλικά ἀπό τό αἰσχρό καί προδοτικό πολιτικό ldquoδόγμαrdquo laquoεἴμαστε μικρός λαός καί δέν πρέπει νά μιλᾶμεraquo

Τό Ἁγιογραφικό Δόγμα laquoοὐ γάρ ἔστι ἐξουσία εἰμή ὑπό Θεοῦ αἱ οὖσαι ἐξουσίαι ἐκ τοῦ Θεοῦ τεταγμέναι εἰσίraquo (Ρωμ 131) βιώ-θηκε ὄχι μόνο κατά τήν ὑπερχιλιετῆ ζωή τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκρα-τορίας μας ἀλλά διετηρήθη ἄσβεστο καθrsquo ὅλη τήν 400ετῆ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἕως ὅτου ὁ διάδοχος τῶν Ἁγίων Αὐτοκρατό-ρων Ἰωάννης Καποδίστριας τό ἔκαμε καί πάλι Πολίτευμα καί Πί-στευμα τοῦ λαοῦ μας δηλώνοντας γραπτῶς σέ ὅλη τήν Ἐπικράτεια ὅτι laquoἡ Παιδεία τῶν Ἑλληνοπαίδων πρέπει νά εἶναι ὁμοία μέ τήν τῶν ὑποψηφίων Κληρικῶνraquo Καί αὐτό γιατί δέν γνωρίζει τό Γένος μας δύο Εὐαγγέλια ἕνα γιά Κληρικούς καί ἕνα γιά κοσμικούς οὔτε ἄλλο ἦθος πνευματικοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό ἦθος τοῦ Χριστοῦ μας οὔτε ἐγνώριζε λαό ἐντός καί ἐκτός Ἐκκλησίας παρά μόνο ὅτι ὁλό-κληρη ἡ ἐπίγεια ζωή μας πρέπει νά εἶναι ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας

Αὐτό δέν ἄρεσε στίς Μεγάλες Δυνάμεις τοῦ Ναπολεοντίου καγχασμοῦ κατά τοῦ Θεοῦ (Σημ πού μεταφράζεται μετρούμενο σέ πολιτικά ὠφέλη[] τῶν ὑπηκόων του στό ὅτι καθαίρεσαν τόν βασιλιᾶ τους γιά νά κάνουν τόν τἄχα ἐπαναστάτη Ναπολέοντα Αὐτοκράτορα) καί τῶν Καισαροπαπικῶν πρακτικῶν τῆς Ἀγγλίας (Σημ σφετερισμός τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν Βασιλεία μέ ἀποτέλεσμα νά καταντήση τό ἦθος τῆς Ἀγγλικανικῆς ἐκδοχῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἴδιο μέ τό ἦθος τῆς Βασιλικῆς τους οἰκογένειας) καί δολοφόνη-

431

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σαν τόν Καποδίστρια γιά νά ἐνταφιάσουν ἐπί δύο αἰῶνες κάτω ἀπό τά πολιτικά σκουπίδια τῶν πρακτόρων τῶν Μεγάλων Δυνάμεων Κυβερνητῶν τῆς Πατρίδος μας τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ὅπως εἶχαν ἐνταφιάσει οἱ Ἑβραῖοι στόν σκουπιδότοπό τους τόν Τί-μιο Σταυρόν

macr macr macrΧρέος λοιπόν ὅλων μας σήμερα καί ἰδιαιτέρως ἡμῶν τῶν Κληρι-

κῶν εἶναι τό νά ἐπιδοθοῦμε ὅλοι μαζί στήν ἐξανάσταση τοῦ Θεοπαρα-δότου Πολιτεύματος καί νά ἐκπαιδεύσουμε τά παιδιά τῶν εὐ σεβῶν οἰκογενειῶν στήν Ὀρθόδοξη Κυβερνητική τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυ ροῦ Πο-λιτεύματος τό ὁποῖο μέ τήν κατακόρυφη καί τήν ὁριζόντια ἕνωση τῶν δύο κεραιῶν τοῦ Σταυροῦ σημαίνει τήν ΑΣΥΓΧΥΤΗ ἀλλά καί ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ἕνωση τῶν δύο ἐν Χριστῷ Φύσεων Θείας καί Ἀνθρω-πίνης τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη σχέση καί ἕνωση τῶν Δύο Διαθηκῶν Παλαιᾶς καί Καινῆς τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη ἕνωση καί σχέση Ἱερωσύνης καί Βασιλείας Ἱερατικῆς καί Κυβερ-νητικῆς Διακονίας ὑπέρ τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ μας

Αὐτό τό Πολίτευμα εἶναι τό μόνο σωτήριο γιά Πιστούς καί ἀπί-στους Γιά τούς μέν Πιστούς θά εἶναι ἰδανικό περιβάλλον γιά τήν βίωση εὐφρόσυνης ἐπιγείου ζωῆς ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ὡς ἰδανικῆς προετοιμασίας γιά τήν Μέλλουσα καί Αἰώνια διά δέ τούς ἀπίστους ἰδανικό περιβάλλον γιά μιά εὐφρόσυνη καί ἀξιοπρεπῆ ζωή χωρίς μιζέρια καταπίεση καί οἰκονομικά ἀδιέξοδα

Οἱ ἄπιστοι στόν Θεό ἄνθρωποι δέν ἔχουν νά βλαφθοῦν σέ τίπο-τα ἀπό τούς Πιστούς Κυβερνῆτες Αὐτό τό ἔχει ἀποδείξει ἡ Ἱστορία ἡ πραγματικότητα καί ἄς μή βιασθοῦν κάποιοι νά προτάξουν τήν laquoἹερά Ἐξέτασηraquo διότι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα ἀθεϊστικῆς τυραννίας ἀποκλειστικά ἐγκοσμίων ἐπιδιώξεων ἐνδεδυμένης μέ ἱερατικές στο-λές καθηρημένων καί ἀναθεματισμένων ἀπό τήν Μία Ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας Κληρικῶν τῆς Δύσεως τῶν ὁποίων οἱ ἀπόγονοι ἀπό τότε μέχρι σήμερα κατατυραννοῦν τήν ἀνθρωπότητα ὁ καθένας τους μέ τήν στολή πού τοῦ ἔχει καθορίσει ἡ laquoκαταδυναστεία τοῦ διαβόλουraquo

Ἀντιθέτως οἱ Πιστοί ἔχουν βλαφθεῖ καί βλάπτονται καθημερι-νά ἀπό τούς ἀθέους καί ἀμοραλιστές Κυβερνῆτες Τό ἔχει ἀποξείξει ἡ Ἱστορία ὅτι ΟΥΔΕΙΣ Κυβερνήτης ἄθεος ἔχει εὐεργετήσει ποτέ κάποιον Λαό Τό βιώνουμε καί ἐμεῖς σήμερα ἐπί 45 χρόνια ἀπό τῆς αὐτοδιαλύσεως τῆς Δικτατορίας (πού ὁμολογουμένως δέν εἶχε

432

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δημιουργήσει κανένα οἰκονομικό πρόβλημα στούς ἀνθρώπους ἀφοῦ ἐξ ἄλλου αὐτό μόνο ἐνδιαφέρει τούς μή πιστεύοντας σέ μέλλουσα Ζωή δηλαδή τό laquoφάγωμεν καί πίωμεν αὔριον γάρ ἀπο-θνήσκωμενraquo) Τό βιώνουμε ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς Μεταπολιτεύσε-ως μέ τήν πολιτική τῶν ἐντελῶς ἀθέων ἤ τῶν ψηφοθηρικά πιστῶν() Κυβερνητῶν μας μέ τίς ἀκατάσχετες πολιτικές ἐξαπατήσεις τους οἱ ὁποῖοι ἐκτός τοῦ ἠθικοῦ ἐξανδραποδισμοῦ ὁδήγησαν καί ἐξα-κολουθοῦν νά ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους τῆς Πατρίδος μας ndashχωρίς ἐλπίδα τερματισμοῦndash σέ οἰκονομική ἐξαθλίωση μέχρι αὐτοκτονίας

Καλῶ εἰδικά τούς Κληρικούς μας νά διαβάσουν πολύ προσε-κτικά τά προστάγματα τοῦ Λένιν laquoσχετικά μέ τη στάση τοῦ ἐργα-τικοῦ κόμματος ἀπέναντι στή θρησκεία Μάρτης 1908 ndashἸούνης 1909raquo μέ τήν ἐπεξήγηση ὅτι ἔχουν ἄμεση ἐπικαιρότητα ὡς ἐκφρα-στικά τῶν πολιτικῶν πιστευμάτων τῶν σήμερα κρατούντων στήν Πα-τρίδα μας ὅπως ἄμεση ἐπικαιρότητα ἔχει ὁ συσχετισμός τῆς διακη-ρύξεως τοῦ σκοποῦ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως μέ τό ὅραμα τοῦ Γκαῖμπελς ὅπως αὐτός τό ἐξήγγειλε ἀπό τό Γ΄ Ράϊχ

laquoἩ θρησκεία πρέπει νά ἀνακηρυχθεῖ ἀτομική ὑπόθεση μέ τά λόγια αὐτά καθιερώθηκε νά ἐκφράζεται συνήθως ἡ στάση τῶν σοσια-λιστῶν ἀπέναντι στή θρησκεία Μά ἡ σημασία αὐτῶν τῶν λέξεων πρέ-πει νά καθορισθεῖ μέ ἀκρίβεια γιά νά μήν μποροῦν νά προκαλοῦν κανενός εἴδους παρανοήσεις Ἡ θρησκεία πρέπει νά εἶναι ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κράτος αὐτό ζητᾶμε ἐμεῖς σέ καμιά περίπτωση ὅμως δεν μποροῦμε νά θεωροῦμε τή θρησκεία ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κόμμα μας Τό κράτος δέν πρέπει νά ἔχει καμιά δουλειά μέ τή θρησκεία οἱ θρησκευτικοί σύλλογοι δέν πρέπει νά συνδέονται μέ τήν κρατική ἐξουσία Ὁ καθένας πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος νά πρε-σβεύει ὅποια θρησκεία θέλει ἤ νά μήν παραδέχεται καμιά θρησκεία δηλαδή νά εἶναι ἄθεος ὅπως καί εἶναι συνήθως κάθε σοσιαλιστής Δέν ἐπιτρέπονται σέ καμιά περίπτωση κανενός εἴδους διακρίσεις δι-καιωμάτων ἀνάμεσα στούς πολῖτες ἐξαιτίας τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων Δέν πρέπει νά δίνεται καμιά ἐπιχορήγηση στήν ἐπί-σημη ἐκκλησία τοῦ κράτους καμιά ἐπιχορήγηση ἀπό τὰ χρήματα τοῦ δημοσίου στίς ἐκκλησιαστικές καί θρησκευτικές ἑνώσεις πού πρέπει νά γίνουν ἑνώσεις πολιτῶν-ὁμοϊδεατῶν ὁλότελα ἐλεύθερες ἀνεξάρτητες ἀπό τήν κρατική ἐξουσίαhellipΠρέπει ὄχι μονάχα νά δε-χόμαστε ἀλλά καί νά τραβᾶμε μέ κάθε τρόπο στό σοσιαλδημοκρα-τικό κόμμα ὅλους τούς ἐργάτες πού διατηροῦν τήν πίστη στό Θεό

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

429

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πού τό ὀνόμασε ἕδρα ἡ laquoπαρά φύσιν ἕδραraquo τῆς ἀοράτου πρός τό παρόν ἀλλά ἀπολύτως ὑπαρκτῆς Παγκοσμίου Κυβερνήσεως

Γιά νά ἐμποδίζονται ὅλες αὐτές οἱ πολιτικές ἀπάτες καί ἐξαπα-τήσεις τοῦ λαοῦ laquoὑπέρ οὗ Χριστός ἀπέθανεraquo καθιέρωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Αὐτοκρατορία μας ὡς Δόγμα αὐτῆς τήν διατύπωση τοῦ ἁγίου Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ Ἐπrsquo αὐτοῦ ndashὅπως ἔγραφα καί παλαι-ότεραndash καλύτερα νά laquoἀκούσουμε τόν μακαριστό π Φλωρόφσκυ νά ἀναλύη τό νόημα τῶν λόγων τοῦ Ἰουστινιανοῦ πού ἐκτίθενται στόν Πρόλογο τῆς ΣΤ΄ Νεαρᾶς του τῆς 16ης Μαρτίου 535 ldquoὉ Ἰουστι-νιανός δέν μιλοῦσε γιά τήν Πολιτεία ἤ τήν Ἐκκλησία Μιλοῦσε γιά δύο ἐξουσίες ἤ ἀντιπροσωπεῖες πού εἶχαν καθιερωθεῖ στή Χριστιανική Κοινοπολιτεία Ἦταν καθορισμένες ἀπό τήν ἴδια Θεία ἐξουσία καί γιά τόν ἴδιο τελικό σκοπό Σάν ldquoΘεῖο Δῶροrdquo ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία τό imperium ἦταν ἀνεξάρτητο ἀπό τό Ἱερατεῖο sacerdotiumrdquoraquo Τό ἀνωτέρω Δόγμα ἐπεξηγηματικά ὁλοκλήρωσε ὁ Ἰωάννης Τσιμισκῆς laquoΜίαν ἀρχήν ἐξεπίσταμαι τήν ἀνωτάτην καί πρώτην ἥτις ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι τό τοῦ ὁρατοῦ καί ἀοράτου κόσμου παρήγαγε σύστημα Δύο δέ τάς ἐν τῷδε τῷ βίῳ γινώσκω καί τῇ κάτῳ περιφορᾷ Ἱερωσύνην καί Βα-σιλείαν ὧν τῇ μέν τήν τῶν ψυχῶν ἐπιμέλειαν τῇ δέ τήν τῶν σω-μάτων κυβέρνησιν ἐνεχείρισεν ὁ Δημιουργός ὡς ἄν μή τούτων χωλεύσοιτο μέρος ἄρτιόν τε καί ὁλόκληρον διασώζοιτοraquo

Ὁ ἀληθινός καί μεγάλος Θεολόγος μακαριστός π Γ Φλω-ρόφσκυ μᾶς ἐπεξηγεῖ τί σημαίνουν ὅλα αὐτά μέ σαφήνεια laquoἐάν ἡ Αὐτοκρατορία σάν Αὐτοκρατορία δέν ἦταν ὑποταγμένη στήν Ἱεραρχία ἦταν ἐν τούτοις ὑποταγμένη στήν Ἐκκλησία πού ἦταν διωρισμένη ἀπό τόν Θεό σάν ldquoκουστωδίαrdquo τῆς Χριστιανικῆς Ἀλή-θειας Μέ ἄλλα λόγια ἡ Αὐτοκρατορική ἐξουσία ἦταν ldquoνόμιμηrdquo μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία Ἐν πάσῃ περιπτώσει ἦταν οὐσιαστικά ὑποταγμένη στή Χριστιανική Πίστη δεσμευμένη ἀπό τίς ἐντολές τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων καί ἀπrsquo αὐτήν τήν ἄποψη ldquoπε-ριωριζότανrdquo ἀπrsquo αὐτά Ἡ νόμιμη θέση τοῦ Αὐτοκράτορα στή Κοινή Πολιτεία ἐξαρτιόταν ἀπό τήν καλή του στάση πρός τήνἘκκλησία κάτω ἀπό τή δογματική καί κανονική Της πειθαρχία Τό Κράτος ἦταν ταυτόχρονα ἐξουσία καί ὑπηρεσία Καί οἱ ὅροι τῆς ὑπηρε-σίας ἦταν καθωρισμένοι ἀπό τούς νόμους καί τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας Στήν ὁρκωμοσία τῆς στέψεώς του ὁ Αὐτοκράτορας ὤφειλε νά ὁμολογήση τήν Ὀρθόδοξο Πίστη του καί νά δώση

430

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὅρκο ὑποταγῆς στίς ἀποφάσεις τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συνόδωνraquo Σχετικά μέ τήν ὁρκωμοσία τοῦ Αὐτοκράτορος σέ παλαιότε-

ρό μου ἄρθρο εἶχα διευκρινήσει ὅτι laquoὁ μακαριστός π Φλωρόφσκυ προλαβαίνοντας τίς ὅποιες ἐνστάσεις περί τυπικότητος τῆς ὁρκω-μοσίας ndashγιατί σέ τέτοιου εἴδους τυπικότητες εἴμαστε συνηθισμένοι ἰδίως σήμεραndash ἐπιστρατεύει καί τή μαρτυρία τοῦ ΙSokolov ldquoΑὐτό δέν ἦταν ἁπλῆ τυπικότητα Ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν οὕτως εἰπεῖν ἡ ὑπερεθνικότητα τοῦ Βυζαντίου τό βασικό στοιχεῖο τῆς ζωῆς τῆς Πολιτείας καί τοῦ λαοῦrdquoraquo Αὐτό ἄς τό κατανοήσουμε καί ἄς τό διασαλπίζουμε γιά νά μήν παραμένουμε ἕνας λαός μέ μειωμένη αὐτοεκτίμηση Ὀρθοδοξία σημαίνει Οἰκουμενικότητα Αὐτό εἶναι τό καύχημά μας Ὅταν ἀναγνωρίζουμε τήν καταγωγή μας ἀπό τόν Θεό γινόμαστε Οἰκουμενικοί Διδάσκαλοι καί Ὁδηγοί λαῶν ἄν ὅμως παραδεχόμαστε ὅτι καταγόμεθα ἀπό τόν πίθηκο θά ἐξακο-λουθοῦμε νά πιθηκίζουμε τούς ἄλλους λαούς καί νά σερνόμαστε δουλικά ἀπό τό αἰσχρό καί προδοτικό πολιτικό ldquoδόγμαrdquo laquoεἴμαστε μικρός λαός καί δέν πρέπει νά μιλᾶμεraquo

Τό Ἁγιογραφικό Δόγμα laquoοὐ γάρ ἔστι ἐξουσία εἰμή ὑπό Θεοῦ αἱ οὖσαι ἐξουσίαι ἐκ τοῦ Θεοῦ τεταγμέναι εἰσίraquo (Ρωμ 131) βιώ-θηκε ὄχι μόνο κατά τήν ὑπερχιλιετῆ ζωή τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκρα-τορίας μας ἀλλά διετηρήθη ἄσβεστο καθrsquo ὅλη τήν 400ετῆ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἕως ὅτου ὁ διάδοχος τῶν Ἁγίων Αὐτοκρατό-ρων Ἰωάννης Καποδίστριας τό ἔκαμε καί πάλι Πολίτευμα καί Πί-στευμα τοῦ λαοῦ μας δηλώνοντας γραπτῶς σέ ὅλη τήν Ἐπικράτεια ὅτι laquoἡ Παιδεία τῶν Ἑλληνοπαίδων πρέπει νά εἶναι ὁμοία μέ τήν τῶν ὑποψηφίων Κληρικῶνraquo Καί αὐτό γιατί δέν γνωρίζει τό Γένος μας δύο Εὐαγγέλια ἕνα γιά Κληρικούς καί ἕνα γιά κοσμικούς οὔτε ἄλλο ἦθος πνευματικοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό ἦθος τοῦ Χριστοῦ μας οὔτε ἐγνώριζε λαό ἐντός καί ἐκτός Ἐκκλησίας παρά μόνο ὅτι ὁλό-κληρη ἡ ἐπίγεια ζωή μας πρέπει νά εἶναι ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας

Αὐτό δέν ἄρεσε στίς Μεγάλες Δυνάμεις τοῦ Ναπολεοντίου καγχασμοῦ κατά τοῦ Θεοῦ (Σημ πού μεταφράζεται μετρούμενο σέ πολιτικά ὠφέλη[] τῶν ὑπηκόων του στό ὅτι καθαίρεσαν τόν βασιλιᾶ τους γιά νά κάνουν τόν τἄχα ἐπαναστάτη Ναπολέοντα Αὐτοκράτορα) καί τῶν Καισαροπαπικῶν πρακτικῶν τῆς Ἀγγλίας (Σημ σφετερισμός τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν Βασιλεία μέ ἀποτέλεσμα νά καταντήση τό ἦθος τῆς Ἀγγλικανικῆς ἐκδοχῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἴδιο μέ τό ἦθος τῆς Βασιλικῆς τους οἰκογένειας) καί δολοφόνη-

431

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σαν τόν Καποδίστρια γιά νά ἐνταφιάσουν ἐπί δύο αἰῶνες κάτω ἀπό τά πολιτικά σκουπίδια τῶν πρακτόρων τῶν Μεγάλων Δυνάμεων Κυβερνητῶν τῆς Πατρίδος μας τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ὅπως εἶχαν ἐνταφιάσει οἱ Ἑβραῖοι στόν σκουπιδότοπό τους τόν Τί-μιο Σταυρόν

macr macr macrΧρέος λοιπόν ὅλων μας σήμερα καί ἰδιαιτέρως ἡμῶν τῶν Κληρι-

κῶν εἶναι τό νά ἐπιδοθοῦμε ὅλοι μαζί στήν ἐξανάσταση τοῦ Θεοπαρα-δότου Πολιτεύματος καί νά ἐκπαιδεύσουμε τά παιδιά τῶν εὐ σεβῶν οἰκογενειῶν στήν Ὀρθόδοξη Κυβερνητική τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυ ροῦ Πο-λιτεύματος τό ὁποῖο μέ τήν κατακόρυφη καί τήν ὁριζόντια ἕνωση τῶν δύο κεραιῶν τοῦ Σταυροῦ σημαίνει τήν ΑΣΥΓΧΥΤΗ ἀλλά καί ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ἕνωση τῶν δύο ἐν Χριστῷ Φύσεων Θείας καί Ἀνθρω-πίνης τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη σχέση καί ἕνωση τῶν Δύο Διαθηκῶν Παλαιᾶς καί Καινῆς τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη ἕνωση καί σχέση Ἱερωσύνης καί Βασιλείας Ἱερατικῆς καί Κυβερ-νητικῆς Διακονίας ὑπέρ τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ μας

Αὐτό τό Πολίτευμα εἶναι τό μόνο σωτήριο γιά Πιστούς καί ἀπί-στους Γιά τούς μέν Πιστούς θά εἶναι ἰδανικό περιβάλλον γιά τήν βίωση εὐφρόσυνης ἐπιγείου ζωῆς ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ὡς ἰδανικῆς προετοιμασίας γιά τήν Μέλλουσα καί Αἰώνια διά δέ τούς ἀπίστους ἰδανικό περιβάλλον γιά μιά εὐφρόσυνη καί ἀξιοπρεπῆ ζωή χωρίς μιζέρια καταπίεση καί οἰκονομικά ἀδιέξοδα

Οἱ ἄπιστοι στόν Θεό ἄνθρωποι δέν ἔχουν νά βλαφθοῦν σέ τίπο-τα ἀπό τούς Πιστούς Κυβερνῆτες Αὐτό τό ἔχει ἀποδείξει ἡ Ἱστορία ἡ πραγματικότητα καί ἄς μή βιασθοῦν κάποιοι νά προτάξουν τήν laquoἹερά Ἐξέτασηraquo διότι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα ἀθεϊστικῆς τυραννίας ἀποκλειστικά ἐγκοσμίων ἐπιδιώξεων ἐνδεδυμένης μέ ἱερατικές στο-λές καθηρημένων καί ἀναθεματισμένων ἀπό τήν Μία Ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας Κληρικῶν τῆς Δύσεως τῶν ὁποίων οἱ ἀπόγονοι ἀπό τότε μέχρι σήμερα κατατυραννοῦν τήν ἀνθρωπότητα ὁ καθένας τους μέ τήν στολή πού τοῦ ἔχει καθορίσει ἡ laquoκαταδυναστεία τοῦ διαβόλουraquo

Ἀντιθέτως οἱ Πιστοί ἔχουν βλαφθεῖ καί βλάπτονται καθημερι-νά ἀπό τούς ἀθέους καί ἀμοραλιστές Κυβερνῆτες Τό ἔχει ἀποξείξει ἡ Ἱστορία ὅτι ΟΥΔΕΙΣ Κυβερνήτης ἄθεος ἔχει εὐεργετήσει ποτέ κάποιον Λαό Τό βιώνουμε καί ἐμεῖς σήμερα ἐπί 45 χρόνια ἀπό τῆς αὐτοδιαλύσεως τῆς Δικτατορίας (πού ὁμολογουμένως δέν εἶχε

432

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δημιουργήσει κανένα οἰκονομικό πρόβλημα στούς ἀνθρώπους ἀφοῦ ἐξ ἄλλου αὐτό μόνο ἐνδιαφέρει τούς μή πιστεύοντας σέ μέλλουσα Ζωή δηλαδή τό laquoφάγωμεν καί πίωμεν αὔριον γάρ ἀπο-θνήσκωμενraquo) Τό βιώνουμε ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς Μεταπολιτεύσε-ως μέ τήν πολιτική τῶν ἐντελῶς ἀθέων ἤ τῶν ψηφοθηρικά πιστῶν() Κυβερνητῶν μας μέ τίς ἀκατάσχετες πολιτικές ἐξαπατήσεις τους οἱ ὁποῖοι ἐκτός τοῦ ἠθικοῦ ἐξανδραποδισμοῦ ὁδήγησαν καί ἐξα-κολουθοῦν νά ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους τῆς Πατρίδος μας ndashχωρίς ἐλπίδα τερματισμοῦndash σέ οἰκονομική ἐξαθλίωση μέχρι αὐτοκτονίας

Καλῶ εἰδικά τούς Κληρικούς μας νά διαβάσουν πολύ προσε-κτικά τά προστάγματα τοῦ Λένιν laquoσχετικά μέ τη στάση τοῦ ἐργα-τικοῦ κόμματος ἀπέναντι στή θρησκεία Μάρτης 1908 ndashἸούνης 1909raquo μέ τήν ἐπεξήγηση ὅτι ἔχουν ἄμεση ἐπικαιρότητα ὡς ἐκφρα-στικά τῶν πολιτικῶν πιστευμάτων τῶν σήμερα κρατούντων στήν Πα-τρίδα μας ὅπως ἄμεση ἐπικαιρότητα ἔχει ὁ συσχετισμός τῆς διακη-ρύξεως τοῦ σκοποῦ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως μέ τό ὅραμα τοῦ Γκαῖμπελς ὅπως αὐτός τό ἐξήγγειλε ἀπό τό Γ΄ Ράϊχ

laquoἩ θρησκεία πρέπει νά ἀνακηρυχθεῖ ἀτομική ὑπόθεση μέ τά λόγια αὐτά καθιερώθηκε νά ἐκφράζεται συνήθως ἡ στάση τῶν σοσια-λιστῶν ἀπέναντι στή θρησκεία Μά ἡ σημασία αὐτῶν τῶν λέξεων πρέ-πει νά καθορισθεῖ μέ ἀκρίβεια γιά νά μήν μποροῦν νά προκαλοῦν κανενός εἴδους παρανοήσεις Ἡ θρησκεία πρέπει νά εἶναι ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κράτος αὐτό ζητᾶμε ἐμεῖς σέ καμιά περίπτωση ὅμως δεν μποροῦμε νά θεωροῦμε τή θρησκεία ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κόμμα μας Τό κράτος δέν πρέπει νά ἔχει καμιά δουλειά μέ τή θρησκεία οἱ θρησκευτικοί σύλλογοι δέν πρέπει νά συνδέονται μέ τήν κρατική ἐξουσία Ὁ καθένας πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος νά πρε-σβεύει ὅποια θρησκεία θέλει ἤ νά μήν παραδέχεται καμιά θρησκεία δηλαδή νά εἶναι ἄθεος ὅπως καί εἶναι συνήθως κάθε σοσιαλιστής Δέν ἐπιτρέπονται σέ καμιά περίπτωση κανενός εἴδους διακρίσεις δι-καιωμάτων ἀνάμεσα στούς πολῖτες ἐξαιτίας τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων Δέν πρέπει νά δίνεται καμιά ἐπιχορήγηση στήν ἐπί-σημη ἐκκλησία τοῦ κράτους καμιά ἐπιχορήγηση ἀπό τὰ χρήματα τοῦ δημοσίου στίς ἐκκλησιαστικές καί θρησκευτικές ἑνώσεις πού πρέπει νά γίνουν ἑνώσεις πολιτῶν-ὁμοϊδεατῶν ὁλότελα ἐλεύθερες ἀνεξάρτητες ἀπό τήν κρατική ἐξουσίαhellipΠρέπει ὄχι μονάχα νά δε-χόμαστε ἀλλά καί νά τραβᾶμε μέ κάθε τρόπο στό σοσιαλδημοκρα-τικό κόμμα ὅλους τούς ἐργάτες πού διατηροῦν τήν πίστη στό Θεό

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

430

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὅρκο ὑποταγῆς στίς ἀποφάσεις τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συνόδωνraquo Σχετικά μέ τήν ὁρκωμοσία τοῦ Αὐτοκράτορος σέ παλαιότε-

ρό μου ἄρθρο εἶχα διευκρινήσει ὅτι laquoὁ μακαριστός π Φλωρόφσκυ προλαβαίνοντας τίς ὅποιες ἐνστάσεις περί τυπικότητος τῆς ὁρκω-μοσίας ndashγιατί σέ τέτοιου εἴδους τυπικότητες εἴμαστε συνηθισμένοι ἰδίως σήμεραndash ἐπιστρατεύει καί τή μαρτυρία τοῦ ΙSokolov ldquoΑὐτό δέν ἦταν ἁπλῆ τυπικότητα Ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν οὕτως εἰπεῖν ἡ ὑπερεθνικότητα τοῦ Βυζαντίου τό βασικό στοιχεῖο τῆς ζωῆς τῆς Πολιτείας καί τοῦ λαοῦrdquoraquo Αὐτό ἄς τό κατανοήσουμε καί ἄς τό διασαλπίζουμε γιά νά μήν παραμένουμε ἕνας λαός μέ μειωμένη αὐτοεκτίμηση Ὀρθοδοξία σημαίνει Οἰκουμενικότητα Αὐτό εἶναι τό καύχημά μας Ὅταν ἀναγνωρίζουμε τήν καταγωγή μας ἀπό τόν Θεό γινόμαστε Οἰκουμενικοί Διδάσκαλοι καί Ὁδηγοί λαῶν ἄν ὅμως παραδεχόμαστε ὅτι καταγόμεθα ἀπό τόν πίθηκο θά ἐξακο-λουθοῦμε νά πιθηκίζουμε τούς ἄλλους λαούς καί νά σερνόμαστε δουλικά ἀπό τό αἰσχρό καί προδοτικό πολιτικό ldquoδόγμαrdquo laquoεἴμαστε μικρός λαός καί δέν πρέπει νά μιλᾶμεraquo

Τό Ἁγιογραφικό Δόγμα laquoοὐ γάρ ἔστι ἐξουσία εἰμή ὑπό Θεοῦ αἱ οὖσαι ἐξουσίαι ἐκ τοῦ Θεοῦ τεταγμέναι εἰσίraquo (Ρωμ 131) βιώ-θηκε ὄχι μόνο κατά τήν ὑπερχιλιετῆ ζωή τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκρα-τορίας μας ἀλλά διετηρήθη ἄσβεστο καθrsquo ὅλη τήν 400ετῆ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἕως ὅτου ὁ διάδοχος τῶν Ἁγίων Αὐτοκρατό-ρων Ἰωάννης Καποδίστριας τό ἔκαμε καί πάλι Πολίτευμα καί Πί-στευμα τοῦ λαοῦ μας δηλώνοντας γραπτῶς σέ ὅλη τήν Ἐπικράτεια ὅτι laquoἡ Παιδεία τῶν Ἑλληνοπαίδων πρέπει νά εἶναι ὁμοία μέ τήν τῶν ὑποψηφίων Κληρικῶνraquo Καί αὐτό γιατί δέν γνωρίζει τό Γένος μας δύο Εὐαγγέλια ἕνα γιά Κληρικούς καί ἕνα γιά κοσμικούς οὔτε ἄλλο ἦθος πνευματικοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό ἦθος τοῦ Χριστοῦ μας οὔτε ἐγνώριζε λαό ἐντός καί ἐκτός Ἐκκλησίας παρά μόνο ὅτι ὁλό-κληρη ἡ ἐπίγεια ζωή μας πρέπει νά εἶναι ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας

Αὐτό δέν ἄρεσε στίς Μεγάλες Δυνάμεις τοῦ Ναπολεοντίου καγχασμοῦ κατά τοῦ Θεοῦ (Σημ πού μεταφράζεται μετρούμενο σέ πολιτικά ὠφέλη[] τῶν ὑπηκόων του στό ὅτι καθαίρεσαν τόν βασιλιᾶ τους γιά νά κάνουν τόν τἄχα ἐπαναστάτη Ναπολέοντα Αὐτοκράτορα) καί τῶν Καισαροπαπικῶν πρακτικῶν τῆς Ἀγγλίας (Σημ σφετερισμός τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν Βασιλεία μέ ἀποτέλεσμα νά καταντήση τό ἦθος τῆς Ἀγγλικανικῆς ἐκδοχῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἴδιο μέ τό ἦθος τῆς Βασιλικῆς τους οἰκογένειας) καί δολοφόνη-

431

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σαν τόν Καποδίστρια γιά νά ἐνταφιάσουν ἐπί δύο αἰῶνες κάτω ἀπό τά πολιτικά σκουπίδια τῶν πρακτόρων τῶν Μεγάλων Δυνάμεων Κυβερνητῶν τῆς Πατρίδος μας τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ὅπως εἶχαν ἐνταφιάσει οἱ Ἑβραῖοι στόν σκουπιδότοπό τους τόν Τί-μιο Σταυρόν

macr macr macrΧρέος λοιπόν ὅλων μας σήμερα καί ἰδιαιτέρως ἡμῶν τῶν Κληρι-

κῶν εἶναι τό νά ἐπιδοθοῦμε ὅλοι μαζί στήν ἐξανάσταση τοῦ Θεοπαρα-δότου Πολιτεύματος καί νά ἐκπαιδεύσουμε τά παιδιά τῶν εὐ σεβῶν οἰκογενειῶν στήν Ὀρθόδοξη Κυβερνητική τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυ ροῦ Πο-λιτεύματος τό ὁποῖο μέ τήν κατακόρυφη καί τήν ὁριζόντια ἕνωση τῶν δύο κεραιῶν τοῦ Σταυροῦ σημαίνει τήν ΑΣΥΓΧΥΤΗ ἀλλά καί ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ἕνωση τῶν δύο ἐν Χριστῷ Φύσεων Θείας καί Ἀνθρω-πίνης τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη σχέση καί ἕνωση τῶν Δύο Διαθηκῶν Παλαιᾶς καί Καινῆς τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη ἕνωση καί σχέση Ἱερωσύνης καί Βασιλείας Ἱερατικῆς καί Κυβερ-νητικῆς Διακονίας ὑπέρ τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ μας

Αὐτό τό Πολίτευμα εἶναι τό μόνο σωτήριο γιά Πιστούς καί ἀπί-στους Γιά τούς μέν Πιστούς θά εἶναι ἰδανικό περιβάλλον γιά τήν βίωση εὐφρόσυνης ἐπιγείου ζωῆς ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ὡς ἰδανικῆς προετοιμασίας γιά τήν Μέλλουσα καί Αἰώνια διά δέ τούς ἀπίστους ἰδανικό περιβάλλον γιά μιά εὐφρόσυνη καί ἀξιοπρεπῆ ζωή χωρίς μιζέρια καταπίεση καί οἰκονομικά ἀδιέξοδα

Οἱ ἄπιστοι στόν Θεό ἄνθρωποι δέν ἔχουν νά βλαφθοῦν σέ τίπο-τα ἀπό τούς Πιστούς Κυβερνῆτες Αὐτό τό ἔχει ἀποδείξει ἡ Ἱστορία ἡ πραγματικότητα καί ἄς μή βιασθοῦν κάποιοι νά προτάξουν τήν laquoἹερά Ἐξέτασηraquo διότι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα ἀθεϊστικῆς τυραννίας ἀποκλειστικά ἐγκοσμίων ἐπιδιώξεων ἐνδεδυμένης μέ ἱερατικές στο-λές καθηρημένων καί ἀναθεματισμένων ἀπό τήν Μία Ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας Κληρικῶν τῆς Δύσεως τῶν ὁποίων οἱ ἀπόγονοι ἀπό τότε μέχρι σήμερα κατατυραννοῦν τήν ἀνθρωπότητα ὁ καθένας τους μέ τήν στολή πού τοῦ ἔχει καθορίσει ἡ laquoκαταδυναστεία τοῦ διαβόλουraquo

Ἀντιθέτως οἱ Πιστοί ἔχουν βλαφθεῖ καί βλάπτονται καθημερι-νά ἀπό τούς ἀθέους καί ἀμοραλιστές Κυβερνῆτες Τό ἔχει ἀποξείξει ἡ Ἱστορία ὅτι ΟΥΔΕΙΣ Κυβερνήτης ἄθεος ἔχει εὐεργετήσει ποτέ κάποιον Λαό Τό βιώνουμε καί ἐμεῖς σήμερα ἐπί 45 χρόνια ἀπό τῆς αὐτοδιαλύσεως τῆς Δικτατορίας (πού ὁμολογουμένως δέν εἶχε

432

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δημιουργήσει κανένα οἰκονομικό πρόβλημα στούς ἀνθρώπους ἀφοῦ ἐξ ἄλλου αὐτό μόνο ἐνδιαφέρει τούς μή πιστεύοντας σέ μέλλουσα Ζωή δηλαδή τό laquoφάγωμεν καί πίωμεν αὔριον γάρ ἀπο-θνήσκωμενraquo) Τό βιώνουμε ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς Μεταπολιτεύσε-ως μέ τήν πολιτική τῶν ἐντελῶς ἀθέων ἤ τῶν ψηφοθηρικά πιστῶν() Κυβερνητῶν μας μέ τίς ἀκατάσχετες πολιτικές ἐξαπατήσεις τους οἱ ὁποῖοι ἐκτός τοῦ ἠθικοῦ ἐξανδραποδισμοῦ ὁδήγησαν καί ἐξα-κολουθοῦν νά ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους τῆς Πατρίδος μας ndashχωρίς ἐλπίδα τερματισμοῦndash σέ οἰκονομική ἐξαθλίωση μέχρι αὐτοκτονίας

Καλῶ εἰδικά τούς Κληρικούς μας νά διαβάσουν πολύ προσε-κτικά τά προστάγματα τοῦ Λένιν laquoσχετικά μέ τη στάση τοῦ ἐργα-τικοῦ κόμματος ἀπέναντι στή θρησκεία Μάρτης 1908 ndashἸούνης 1909raquo μέ τήν ἐπεξήγηση ὅτι ἔχουν ἄμεση ἐπικαιρότητα ὡς ἐκφρα-στικά τῶν πολιτικῶν πιστευμάτων τῶν σήμερα κρατούντων στήν Πα-τρίδα μας ὅπως ἄμεση ἐπικαιρότητα ἔχει ὁ συσχετισμός τῆς διακη-ρύξεως τοῦ σκοποῦ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως μέ τό ὅραμα τοῦ Γκαῖμπελς ὅπως αὐτός τό ἐξήγγειλε ἀπό τό Γ΄ Ράϊχ

laquoἩ θρησκεία πρέπει νά ἀνακηρυχθεῖ ἀτομική ὑπόθεση μέ τά λόγια αὐτά καθιερώθηκε νά ἐκφράζεται συνήθως ἡ στάση τῶν σοσια-λιστῶν ἀπέναντι στή θρησκεία Μά ἡ σημασία αὐτῶν τῶν λέξεων πρέ-πει νά καθορισθεῖ μέ ἀκρίβεια γιά νά μήν μποροῦν νά προκαλοῦν κανενός εἴδους παρανοήσεις Ἡ θρησκεία πρέπει νά εἶναι ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κράτος αὐτό ζητᾶμε ἐμεῖς σέ καμιά περίπτωση ὅμως δεν μποροῦμε νά θεωροῦμε τή θρησκεία ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κόμμα μας Τό κράτος δέν πρέπει νά ἔχει καμιά δουλειά μέ τή θρησκεία οἱ θρησκευτικοί σύλλογοι δέν πρέπει νά συνδέονται μέ τήν κρατική ἐξουσία Ὁ καθένας πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος νά πρε-σβεύει ὅποια θρησκεία θέλει ἤ νά μήν παραδέχεται καμιά θρησκεία δηλαδή νά εἶναι ἄθεος ὅπως καί εἶναι συνήθως κάθε σοσιαλιστής Δέν ἐπιτρέπονται σέ καμιά περίπτωση κανενός εἴδους διακρίσεις δι-καιωμάτων ἀνάμεσα στούς πολῖτες ἐξαιτίας τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων Δέν πρέπει νά δίνεται καμιά ἐπιχορήγηση στήν ἐπί-σημη ἐκκλησία τοῦ κράτους καμιά ἐπιχορήγηση ἀπό τὰ χρήματα τοῦ δημοσίου στίς ἐκκλησιαστικές καί θρησκευτικές ἑνώσεις πού πρέπει νά γίνουν ἑνώσεις πολιτῶν-ὁμοϊδεατῶν ὁλότελα ἐλεύθερες ἀνεξάρτητες ἀπό τήν κρατική ἐξουσίαhellipΠρέπει ὄχι μονάχα νά δε-χόμαστε ἀλλά καί νά τραβᾶμε μέ κάθε τρόπο στό σοσιαλδημοκρα-τικό κόμμα ὅλους τούς ἐργάτες πού διατηροῦν τήν πίστη στό Θεό

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

431

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σαν τόν Καποδίστρια γιά νά ἐνταφιάσουν ἐπί δύο αἰῶνες κάτω ἀπό τά πολιτικά σκουπίδια τῶν πρακτόρων τῶν Μεγάλων Δυνάμεων Κυβερνητῶν τῆς Πατρίδος μας τό laquoδιά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευμαraquo ὅπως εἶχαν ἐνταφιάσει οἱ Ἑβραῖοι στόν σκουπιδότοπό τους τόν Τί-μιο Σταυρόν

macr macr macrΧρέος λοιπόν ὅλων μας σήμερα καί ἰδιαιτέρως ἡμῶν τῶν Κληρι-

κῶν εἶναι τό νά ἐπιδοθοῦμε ὅλοι μαζί στήν ἐξανάσταση τοῦ Θεοπαρα-δότου Πολιτεύματος καί νά ἐκπαιδεύσουμε τά παιδιά τῶν εὐ σεβῶν οἰκογενειῶν στήν Ὀρθόδοξη Κυβερνητική τοῦ laquoδιά τοῦ Σταυ ροῦ Πο-λιτεύματος τό ὁποῖο μέ τήν κατακόρυφη καί τήν ὁριζόντια ἕνωση τῶν δύο κεραιῶν τοῦ Σταυροῦ σημαίνει τήν ΑΣΥΓΧΥΤΗ ἀλλά καί ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ἕνωση τῶν δύο ἐν Χριστῷ Φύσεων Θείας καί Ἀνθρω-πίνης τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη σχέση καί ἕνωση τῶν Δύο Διαθηκῶν Παλαιᾶς καί Καινῆς τήν ἀσύγχυτη ἀλλά καί ἀδιαίρετη ἕνωση καί σχέση Ἱερωσύνης καί Βασιλείας Ἱερατικῆς καί Κυβερ-νητικῆς Διακονίας ὑπέρ τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ μας

Αὐτό τό Πολίτευμα εἶναι τό μόνο σωτήριο γιά Πιστούς καί ἀπί-στους Γιά τούς μέν Πιστούς θά εἶναι ἰδανικό περιβάλλον γιά τήν βίωση εὐφρόσυνης ἐπιγείου ζωῆς ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ὡς ἰδανικῆς προετοιμασίας γιά τήν Μέλλουσα καί Αἰώνια διά δέ τούς ἀπίστους ἰδανικό περιβάλλον γιά μιά εὐφρόσυνη καί ἀξιοπρεπῆ ζωή χωρίς μιζέρια καταπίεση καί οἰκονομικά ἀδιέξοδα

Οἱ ἄπιστοι στόν Θεό ἄνθρωποι δέν ἔχουν νά βλαφθοῦν σέ τίπο-τα ἀπό τούς Πιστούς Κυβερνῆτες Αὐτό τό ἔχει ἀποδείξει ἡ Ἱστορία ἡ πραγματικότητα καί ἄς μή βιασθοῦν κάποιοι νά προτάξουν τήν laquoἹερά Ἐξέτασηraquo διότι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα ἀθεϊστικῆς τυραννίας ἀποκλειστικά ἐγκοσμίων ἐπιδιώξεων ἐνδεδυμένης μέ ἱερατικές στο-λές καθηρημένων καί ἀναθεματισμένων ἀπό τήν Μία Ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας Κληρικῶν τῆς Δύσεως τῶν ὁποίων οἱ ἀπόγονοι ἀπό τότε μέχρι σήμερα κατατυραννοῦν τήν ἀνθρωπότητα ὁ καθένας τους μέ τήν στολή πού τοῦ ἔχει καθορίσει ἡ laquoκαταδυναστεία τοῦ διαβόλουraquo

Ἀντιθέτως οἱ Πιστοί ἔχουν βλαφθεῖ καί βλάπτονται καθημερι-νά ἀπό τούς ἀθέους καί ἀμοραλιστές Κυβερνῆτες Τό ἔχει ἀποξείξει ἡ Ἱστορία ὅτι ΟΥΔΕΙΣ Κυβερνήτης ἄθεος ἔχει εὐεργετήσει ποτέ κάποιον Λαό Τό βιώνουμε καί ἐμεῖς σήμερα ἐπί 45 χρόνια ἀπό τῆς αὐτοδιαλύσεως τῆς Δικτατορίας (πού ὁμολογουμένως δέν εἶχε

432

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δημιουργήσει κανένα οἰκονομικό πρόβλημα στούς ἀνθρώπους ἀφοῦ ἐξ ἄλλου αὐτό μόνο ἐνδιαφέρει τούς μή πιστεύοντας σέ μέλλουσα Ζωή δηλαδή τό laquoφάγωμεν καί πίωμεν αὔριον γάρ ἀπο-θνήσκωμενraquo) Τό βιώνουμε ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς Μεταπολιτεύσε-ως μέ τήν πολιτική τῶν ἐντελῶς ἀθέων ἤ τῶν ψηφοθηρικά πιστῶν() Κυβερνητῶν μας μέ τίς ἀκατάσχετες πολιτικές ἐξαπατήσεις τους οἱ ὁποῖοι ἐκτός τοῦ ἠθικοῦ ἐξανδραποδισμοῦ ὁδήγησαν καί ἐξα-κολουθοῦν νά ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους τῆς Πατρίδος μας ndashχωρίς ἐλπίδα τερματισμοῦndash σέ οἰκονομική ἐξαθλίωση μέχρι αὐτοκτονίας

Καλῶ εἰδικά τούς Κληρικούς μας νά διαβάσουν πολύ προσε-κτικά τά προστάγματα τοῦ Λένιν laquoσχετικά μέ τη στάση τοῦ ἐργα-τικοῦ κόμματος ἀπέναντι στή θρησκεία Μάρτης 1908 ndashἸούνης 1909raquo μέ τήν ἐπεξήγηση ὅτι ἔχουν ἄμεση ἐπικαιρότητα ὡς ἐκφρα-στικά τῶν πολιτικῶν πιστευμάτων τῶν σήμερα κρατούντων στήν Πα-τρίδα μας ὅπως ἄμεση ἐπικαιρότητα ἔχει ὁ συσχετισμός τῆς διακη-ρύξεως τοῦ σκοποῦ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως μέ τό ὅραμα τοῦ Γκαῖμπελς ὅπως αὐτός τό ἐξήγγειλε ἀπό τό Γ΄ Ράϊχ

laquoἩ θρησκεία πρέπει νά ἀνακηρυχθεῖ ἀτομική ὑπόθεση μέ τά λόγια αὐτά καθιερώθηκε νά ἐκφράζεται συνήθως ἡ στάση τῶν σοσια-λιστῶν ἀπέναντι στή θρησκεία Μά ἡ σημασία αὐτῶν τῶν λέξεων πρέ-πει νά καθορισθεῖ μέ ἀκρίβεια γιά νά μήν μποροῦν νά προκαλοῦν κανενός εἴδους παρανοήσεις Ἡ θρησκεία πρέπει νά εἶναι ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κράτος αὐτό ζητᾶμε ἐμεῖς σέ καμιά περίπτωση ὅμως δεν μποροῦμε νά θεωροῦμε τή θρησκεία ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κόμμα μας Τό κράτος δέν πρέπει νά ἔχει καμιά δουλειά μέ τή θρησκεία οἱ θρησκευτικοί σύλλογοι δέν πρέπει νά συνδέονται μέ τήν κρατική ἐξουσία Ὁ καθένας πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος νά πρε-σβεύει ὅποια θρησκεία θέλει ἤ νά μήν παραδέχεται καμιά θρησκεία δηλαδή νά εἶναι ἄθεος ὅπως καί εἶναι συνήθως κάθε σοσιαλιστής Δέν ἐπιτρέπονται σέ καμιά περίπτωση κανενός εἴδους διακρίσεις δι-καιωμάτων ἀνάμεσα στούς πολῖτες ἐξαιτίας τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων Δέν πρέπει νά δίνεται καμιά ἐπιχορήγηση στήν ἐπί-σημη ἐκκλησία τοῦ κράτους καμιά ἐπιχορήγηση ἀπό τὰ χρήματα τοῦ δημοσίου στίς ἐκκλησιαστικές καί θρησκευτικές ἑνώσεις πού πρέπει νά γίνουν ἑνώσεις πολιτῶν-ὁμοϊδεατῶν ὁλότελα ἐλεύθερες ἀνεξάρτητες ἀπό τήν κρατική ἐξουσίαhellipΠρέπει ὄχι μονάχα νά δε-χόμαστε ἀλλά καί νά τραβᾶμε μέ κάθε τρόπο στό σοσιαλδημοκρα-τικό κόμμα ὅλους τούς ἐργάτες πού διατηροῦν τήν πίστη στό Θεό

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

432

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δημιουργήσει κανένα οἰκονομικό πρόβλημα στούς ἀνθρώπους ἀφοῦ ἐξ ἄλλου αὐτό μόνο ἐνδιαφέρει τούς μή πιστεύοντας σέ μέλλουσα Ζωή δηλαδή τό laquoφάγωμεν καί πίωμεν αὔριον γάρ ἀπο-θνήσκωμενraquo) Τό βιώνουμε ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς Μεταπολιτεύσε-ως μέ τήν πολιτική τῶν ἐντελῶς ἀθέων ἤ τῶν ψηφοθηρικά πιστῶν() Κυβερνητῶν μας μέ τίς ἀκατάσχετες πολιτικές ἐξαπατήσεις τους οἱ ὁποῖοι ἐκτός τοῦ ἠθικοῦ ἐξανδραποδισμοῦ ὁδήγησαν καί ἐξα-κολουθοῦν νά ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους τῆς Πατρίδος μας ndashχωρίς ἐλπίδα τερματισμοῦndash σέ οἰκονομική ἐξαθλίωση μέχρι αὐτοκτονίας

Καλῶ εἰδικά τούς Κληρικούς μας νά διαβάσουν πολύ προσε-κτικά τά προστάγματα τοῦ Λένιν laquoσχετικά μέ τη στάση τοῦ ἐργα-τικοῦ κόμματος ἀπέναντι στή θρησκεία Μάρτης 1908 ndashἸούνης 1909raquo μέ τήν ἐπεξήγηση ὅτι ἔχουν ἄμεση ἐπικαιρότητα ὡς ἐκφρα-στικά τῶν πολιτικῶν πιστευμάτων τῶν σήμερα κρατούντων στήν Πα-τρίδα μας ὅπως ἄμεση ἐπικαιρότητα ἔχει ὁ συσχετισμός τῆς διακη-ρύξεως τοῦ σκοποῦ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως μέ τό ὅραμα τοῦ Γκαῖμπελς ὅπως αὐτός τό ἐξήγγειλε ἀπό τό Γ΄ Ράϊχ

laquoἩ θρησκεία πρέπει νά ἀνακηρυχθεῖ ἀτομική ὑπόθεση μέ τά λόγια αὐτά καθιερώθηκε νά ἐκφράζεται συνήθως ἡ στάση τῶν σοσια-λιστῶν ἀπέναντι στή θρησκεία Μά ἡ σημασία αὐτῶν τῶν λέξεων πρέ-πει νά καθορισθεῖ μέ ἀκρίβεια γιά νά μήν μποροῦν νά προκαλοῦν κανενός εἴδους παρανοήσεις Ἡ θρησκεία πρέπει νά εἶναι ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κράτος αὐτό ζητᾶμε ἐμεῖς σέ καμιά περίπτωση ὅμως δεν μποροῦμε νά θεωροῦμε τή θρησκεία ἀτομική ὑπόθεση γιά τό κόμμα μας Τό κράτος δέν πρέπει νά ἔχει καμιά δουλειά μέ τή θρησκεία οἱ θρησκευτικοί σύλλογοι δέν πρέπει νά συνδέονται μέ τήν κρατική ἐξουσία Ὁ καθένας πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερος νά πρε-σβεύει ὅποια θρησκεία θέλει ἤ νά μήν παραδέχεται καμιά θρησκεία δηλαδή νά εἶναι ἄθεος ὅπως καί εἶναι συνήθως κάθε σοσιαλιστής Δέν ἐπιτρέπονται σέ καμιά περίπτωση κανενός εἴδους διακρίσεις δι-καιωμάτων ἀνάμεσα στούς πολῖτες ἐξαιτίας τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων Δέν πρέπει νά δίνεται καμιά ἐπιχορήγηση στήν ἐπί-σημη ἐκκλησία τοῦ κράτους καμιά ἐπιχορήγηση ἀπό τὰ χρήματα τοῦ δημοσίου στίς ἐκκλησιαστικές καί θρησκευτικές ἑνώσεις πού πρέπει νά γίνουν ἑνώσεις πολιτῶν-ὁμοϊδεατῶν ὁλότελα ἐλεύθερες ἀνεξάρτητες ἀπό τήν κρατική ἐξουσίαhellipΠρέπει ὄχι μονάχα νά δε-χόμαστε ἀλλά καί νά τραβᾶμε μέ κάθε τρόπο στό σοσιαλδημοκρα-τικό κόμμα ὅλους τούς ἐργάτες πού διατηροῦν τήν πίστη στό Θεό

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

433

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

εἴμαστε κατηγορηματικά ἀντίθετοι στήν παραμικρότερη προσβολή τῶν θρησκευτικῶν τους πεποιθήσεων μά τούς τραβοῦμε γιά νά τούς διαπαιδαγωγήσουμε στό πνεῦμα τοῦ προγράμματός μαςhellip Ἄν ὁ παππᾶς ἔρχεται σέ μᾶς γιά μιά ἀπό κοινοῦ πολιτική δου-λειά καί ἐκπληρώνει εὐσυνείδητα τήν κομματική δουλειά χωρίς νά δρᾶ ἐνάντια στό πρόγραμμα τοῦ κόμματος μποροῦμε νά τόν δεχτοῦμε στίς γραμμές τῆς σοσιαλδημοκρατίαςraquo (Ἅπαντα Λένιν Ἐκδόσεις laquoΣύγχρονη Ἐποχήraquo 1978 τόμος 17 σελ423 κἑξ)

Μήπως αὐτά σᾶς θυμίζουν τίς διακηρύξεις τά λεγόμενα καί τά

πραττόμενα τοῦ σημερινοῦ Πρωθυπουργοῦ μας

Καί ἄν αὐτά δέν σᾶς λένε ἀρκετά ἀκοῦστε καί τά ἄλλα ἀπό τίς laquoἈπόρρητες διαταγές τοῦ Λένιν στά μέλη τοῦ Πολιτμπυρό (Πολιτικό Γραφεῖο) τῆς 19ης Μαρτίου 1922raquo

laquoἈκριβῶς τώρα καί μόνο τώρα ὅταν τρῶνε ἀνθρώπινη σάρκα στίς λιμοκτονοῦσες περιοχές καί ἑκατοντάδες ἄν ὄχι χιλιάδες πτωμάτων κείτονται στό δρόμο μποροῦμε (καί ἑπομένως πρέπει) νά προβοῦμε στήν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων μέ τήν πιό ἀπεγνωσμένη καί ἀνελέητη ἐνεργητικότηταhellip Στό Shuia ὅσο πιό πολλοί κατά τό δυνατό (κληρικοί καί ἀστοί πού εἶχαν διαδηλώσει κατά τῆς κατάσχεσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιου-σίας) πρέπει νά συλληφθοῦν καί νά δικαστοῦν Ἡ δίκη πρέπει νά λήξει μέ τήν ἐκτέλεση ἑνός πολύ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν πιό ἐπικίνδυνων καί μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή μελῶν τῶν Μαύρων Ἑκατονταρχιῶν τῆς πόλης Shuia καί ἐπίσης τῆς Μόσχας hellip καί τῶν ἄλλων πνευματικῶν κέντρων Ὅσο πιό πολλούς ἀντιπροσώ-πους τοῦ ἀντιδραστικοῦ κλήρου καί τῆς ἀντιδραστικῆς μπουρζου-αζίας καταφέρουμε νά ἐκτελέσουμε σέ αὐτήν τήν περίσταση τόσο τό καλύτερο Τώρα εἶναι εὐκαιρία νά διδάξουμε σέ αὐτούς τούς τύ-πους ἕνα τέτοιο μάθημα ὥστε γιά κάποιες ντουζίνες χρόνια δέν θά μποροῦνε οὔτε νά σκεφτοῦν νά ἀντισταθοῦνraquo (laquoTwentieth century Russian Histοryraquo τοῦ Norman Lowe ἐκδ Palgrave σελ189)

Διαβάστε τα Πατέρες καί Ἀδελφοί μου καί ἀτενίζοντες τόν Χριστόν μας πορευθῆτε κατά συνείδησιν

π Βασίλειος Ε Βολουδάκης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Σκοτῶστε κάθε συγγενῆ Ρασοφόρου νά μή σηκώνη κεφάλι ὁ Παπᾶς

η εκκληΣία ελευθεΡώνεί τό εθνόΣ όί Πόλίτίκόί τό δίαφθείΡόυν

laquoὉ διάβολος τά παιδιά του δράκοντες καί τά ἐγγόνια του τέραταraquo

Νά καταπαύσω τόν λόγο καιροφυλακτεῖ πολιτική καί θρησκευτική κατη-γορία

Πανοσιολογιώτατε Ἐκπρόσωπε τοῦ Προκαθημένου Πάσης Ἑλλάδος Σεβασμιώτατε Σεβαστοὶ Πατέρες καὶ ἀδελφοί Ἐλλογιμώτατοι Καθηγητές ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων

Ἐν προοιμίοις ζητῶ συγγνώμη καὶ θὰ ἤθελα νὰ καταπαύσω τὸ λόγονΔὲν θὰ ἤθελα νὰ ὁμιλήσω γιὰ αὐτὸ τὸ δύσκολο θέμα γιατί ἄν ἕναν ἄνθρωπο

θέλης νὰ τὸν πλήξης ἔχεις δύο δυνατότητες νὰ τοῦ ἀπευθύνης πολιτικὴ καὶ θρη-σκευτικὴ κατηγορία ὅπως στὸν Κύριόν μας laquoεἶσαι Βασιλιάςraquo πολιτικὴ κατη-γορία laquoεἶσαι Σαμαρείτης εἶσαι θεόςraquo θρησκευτικὴ κατηγορία Τὸ πιὸ εὔκολο πρᾶγμα λοιπόν γιὰ νὰ πλήξη κάποιος τὸν ἀντίπαλό του εἶναι ἡ πολιτικὴ ἢ θρη-σκευτικὴ κατηγορία καὶ ἂν καὶ τὰ δύο τόσο τὸ καλύτερο

Ἕνας Πατριάρχης ὁ Μάξιμος τὸ 1946 τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέβηκε τὸ Πάσχα στὴν Ἀνάστασι στὰ Πατριαρχεῖα συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν πρέσβυ τῆς Ρωσίας τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως τότε Ἤθελαν νὰ τὸν διώξουν Τί ἄλλο Πολιτικὴ κατηγορία laquoΕἶσαι κομμουνιστὴςraquo Καὶ τὸν ἔδιωξαν ndashἀρρώστια ἀληθινὴ ἤ ψεύτικη δὲν τὸ ξέρω

Νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ Μακεδονία Γερμανός Καραβαγγέλης Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπελευθερώνουν τὴν Μακεδονία

Σήμερα οἱ κληρικοί οἱ εὐσεβεῖς τῆς Βόρειας Ἑλλάδος ξεσηκώνονται Καί

(Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Συνέδριο laquoη Πόλίτί-κη Στην όΡθόδόΞη ΠαΡαδόΣηraquo πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Ἱεραποστολικό Σωματεῖο laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τὶς laquoἘκδόσεις Ὑπακοήraquo τήν 211018 στό Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτῶν)

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

435

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἀμέσως πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τους laquoΠήρατε λεφτὰ ἀπὸ τοὺς Ρώσους ndashεἶσθε προδότεςraquo Καὶ οἱ Ἐπίσκοποι δειλιάζουν καὶ σιωποῦν Ὁ ἀσφαλέστερος λοιπόν τρόπος εἶναι νὰ βροῦν μία πολιτικὴ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ μὴ τοὺς δώσουν τὸ δικαίωμα νὰ μιλοῦν Ἑλληνικὰ καὶ ἐλεύθερα

Κάποιοι λοιπόν εἶπαν laquoμὴ πᾶς νὰ μιλήσηςraquo Πρέπει νὰ τοὺς ἀκούσω

τό παιδί τοῦ ἥρωος παππᾶ νά ὑπηρετῆ Μασώνους

Τὸ θέμα μου στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ ἔχω ndashθὰ προσπαθήσω νὰ εἶμαι σύντομοςndash εἶναι laquoἡ ὑπερβατικὴ θεώρησις τῆς Ἱστορίαςraquo

Λένε Μὴν ἀνακατεύεσθε μὲ τὴν πολιτική Πράγματι οἱ κληρικοὶ δὲν ἐπι-τρέπεται νὰ ἀνακατευώμαστε μὲ τὴν πολιτική Ὁ κολοκοτρώνης γιὰ ἕνα μικρὸ διάστημα ἀνακατεύτηκε μὲ τὴν πολιτική κατάλαβε πολὺ γρήγορα τό λάθος του καὶ ἀπεσύρθη Ὁ Γρίβας ὁ διγενῆς ὁ ἀπελευθερωτὴς τῆς Κύπρου Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνακατεύτηκε λίγο στὴν πολιτικὴ ndashκατάλαβε πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καὶ ἀμέσως ὑπεχώρησε καὶ διεσώθη Τί πρέπει νὰ κάνου-με λοιπόν

Εἶχα καθηγητὴ τὸν Θεολόγο τὸν Ἰ Σκρέκα τὸν γιὸ τοῦ παπαΣκρέκα τοῦ περίφημου ποὺ τὸν σταύρωσαν τήν Μεγάλη Παρασκευή Τὸν τύφλωσαν καὶ τὸν σταύρωσαν τὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς φωτιᾶς ndashμία ἡρωϊκὴ μορφή

Δυστυχῶς ἀκόμη καμμιά κίνησις γιά τήν Ἁγιοκατάταξί του Σκοπιμότη-τες δειλίες

Ἐρώτησις Ἔχει δικαίωμα ὁ γιὸς τοῦ παπαΣκρέκα ἤ ὁ ἐγγονὸς τοῦ παπαΣ-κρέκα νὰ πολιτευτῆ νὰ ἐκφέρη λόγο καὶ ψῆφο ἤ ἔχει τὴν ὑποχρέωση νὰ ὑποτάσ-σεται στοὺς μασώνους καὶ στοὺς ἄθεους

laquoΣκοτῶστε τό γυιό τῆς καλογριᾶς καί κάθε συγγενῆ ρασοφόρουraquo

Τό 1826 πέφτει τὸ Μεσολόγγι Καὶ τότε ὁ Κιουταχῆς μοιράζει προσκυνοχάρ-τια σrsquo ὅλη τὴ Ρούμελη laquoΠροσκυνῆστε τὸν Σουλτάνο καὶ δὲν θὰ πάθετε τίποταraquo

Καὶ τότε ἕνας ἄρρωστος καχεκτικὸς ἄνθρωπος ἕνα φτωχόπαιδο γυρίζει πάνω σὲ ἕνα ξυλοκρέββατο σὲ ὅλη τὴ Ρούμελη καὶ σώζει τὴ Ρούμελη ἐλευθερώ-νει τὴν Ἀθήνα ὁ laquoγιὸς τῆς καλογριᾶςraquo ὁ καραϊσκάκης ndashκαὶ τί γίνεται

Μὲ ἐντολὴ τοῦ Κόχραν καὶ τῶν ἄλλων τὸν σκοτώνουν laquoσκοτῶστε τὸν γιὸ τῆς Καλογριᾶςraquo (σημ Τόν εἶχε ἀποκτήσει πρίν γίνη Μοναχή) Θέλω νὰ πῶ τοῦτο Δικαιοῦται ὁ γιός τοῦ μασώνου τοῦ ἄθεου νὰ πολιτευτῆ νὰ γίνη πρωθυπουργός ὁ γιὸς τοῦ παπᾶ δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου δὲν δικαιοῦται ὁ ἀνηψιὸς τῆς καλογριᾶς δὲν δικαιοῦται

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

436

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoθὰ ὑποτάσσεσθε θὰ κάνετε αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐμεῖς ndashμακριὰ ἀπὸ τὴν πο-λιτική μὴν ἀνακατεύεσθε στὰ πολιτικὰ πράγματαraquo

Ἀναφερόμεθα στόν ἅγιο Χρυσόστομο laquoμὰ τί δουλειὰ ἔχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀνακατεύεται στά βασιλικά πράγματαraquo Ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴ γῆ τόσο ἀπέχει ὁ Χρυσόστομος νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική laquoΜά ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα παλιάμπελο ἀσχολεῖσαι Δὲν ντρέπεσαιraquo Τὸ παλιάμπελο ἐκεῖνο τῆς χήρας δὲν ἦταν πολιτική Ἦταν ὁ πόνος καὶ τὰ δάκρυα τοῦ λαοῦ Μέ σαράντα δύο κατηγορίες ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ Θρησκευτικὴ ἡγεσία τὸν σκότωσαν στὴν ἐξορία

laquoδὲν ἀνακατεύομαι μὲ τὴν πολιτική ἀλλὰ μὲ τὸν πόνο τοῦ λαοῦ καὶ μὲ τὰ προβλήματα ἀνακατεύομαιraquo Καταλαβαίνετε τί θέλω νὰ πῶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί Τί πρέπει νὰ κάνουμε

Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τήν Πατρίδα καί οἱ πολιτικοί τήν διαφθείρουν

Θὰ μελετήσουμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Καινὴ Διαθήκη θὰ μελετήσουμε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καὶ θὰ καταλήξουμε θὰ βγάλουμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Πατρίδα καὶ ἔρχονται οἱ πολιτικοὶ νὰ τὴ διαφθείρουν καὶ νὰ τὴν καταστρέψουν

laquoἘσεῖς οἱ παπάδες εἴσαστε τὸ λιβανιστήρι ἕνα γιὰ τὶς εἰκόνες καὶ δύο λι-βανιστήρια γιά τοὺς πολιτικούς αὐτὴ εἶναι ἡ δουλειά σαςraquo Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε Ὄχι

Νὰ ἀναφέρουμε 23 παραδείγματα καὶ μετὰ νὰ βγάλουμε τὰ συμπεράσμα-τά μας Τί ἦταν ὁ Μωυσῆς Τί ἦταν ὁ Ἀαρών Ἀδέλφια Ἐκπρόσωπος τῆς λειτουρ-γικῆς ζωῆς ὁ Ἀαρών πολιτικὸς ἀρχηγὸς ἀλλὰ καὶ προφήτης καὶ ἅγιος ὁ Μωυσῆς ndashτὰ ξέρουμε αὐτὰ τὰ πράγματα βέβαιαndash σὲ ποιὸν μιλοῦσε ὁ Θεός Στὸν Μωυσῆ Στὸν πολιτικὸ ἀρχηγὸ καὶ Προφήτη Ἔχουμε κανέναν Ἅγιο πολιτικό

Πολιτικοί στούς μάγους καί στούς πνευματιστές

Ἀπὸ τότε ποὺ ἐλευθερωθήκαμε ἂν ἐξαιρέση κανεὶς τὸν καποδίστρια ἀγα-πητοὶ ἀδελφοί καὶ ἴσως κάποιες ἄλλες περιπτώσεις λένε laquoδὲν θὰ μιλᾶτεraquo

Εἴχαμε πρωθυπουργό ὁ ὁποῖος πήγαινε στὶς καφετζοῦδες καὶ στοὺς ἀπο-κρυφιστὲς καὶ καλοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ laquoΒενιζέλουraquo() νὰ τοῦ πῆ τί θὰ κάνη στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική

Νὰ πάρουμε ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰούδα ὁ Ὀζίας σκοτώνεται Εἶχε τέσσερα παιδιά εἶχε καὶ

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

437

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μιὰ μάνα ποὺ τὴν ἔλεγαν Γοθολία Ποιὸς θὰ ἀναλάβη τὴν ἐξουσία Τὰ παιδιὰ ἦταν ἀνήλικα ἡ μάνα ἡ βασιλομήτωρ Τί κάνει αὐτὴ ἡ φρικτὴ γυναίκα Πιάνει καὶ σκοτώνει καὶ τὰ τέσσερα ἐγγόνια της τὴν τελευταία στιγμὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ βασιλιᾶ παίρνει τὸ μικρὸ παιδί γιὰ νὰ τὸ σώση Ποῦ νὰ τὸ πάη νὰ τὸ κρύψη Τὸ πάει στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ διαμερίσματα τῶν ἱερέων καὶ ἐκεῖ τὸ κρύβει

laquoτί δουλειὰ ἔχουν οἱ ἱερεῖς νὰ ἀνακατεύωνται μὲ τὰ θέματα τὰ βασιλικάraquo Ἑπτά χρόνια οἱ ἱερεῖς εἶχαν κρυμμένο τὸ βασιλόπουλο ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὴ σφαγὴ τῆς γιαγιᾶς του Καὶ τὸν ἕβδομο χρόνο τὰ ξέρετε αὐτὰ ἴσως κάποιοι ἔδω-σε ἐντολὴ ὁ Ἀρχιερέας καὶ εἶπε νὰ ἔρθουν οἱ 300 φρουροὶ τοῦ Ναοῦ τοὺς παρέ-ταξε ἐκεῖ καὶ τοὺς εἶπε laquoφέρτε τὴν κορῶνα τοῦ βασιλιᾶ Δαυΐδ φέρτε τὴ στολή του καὶ τὸ ἔντυσε τὸ ἑπτάχρονο βασιλόπουλο Ζήτω ὁ βασιλιάς Ξεσηκώθηκε ὁ λαός ἔτρεξε ἡ Γοθολία νὰ δῆ τί συμβαίνει τὴν εἶδαν ἐκεῖ τὴν πιάσανε ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὴν σκοτώσανε τί δουλειὰ εἶχε ἕνας παπᾶς τῆς Παλαιᾶς διαθήκης νὰ ἀνακατευτῆ μὲ τὰ βασιλικά

Ὁ καστορίας ἐλευθερώνει τήν Μακεδονία καί τώρα ἐκβιάζουν τούς Ἐπισκόπους ὡς προδότες

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ καραβαγγέλης νὰ μαζεύη τὸν Παῦλο Μελᾶ Ξέρετε ὅταν τὸν σκοτώσανε πῆγε καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ κεφάλι καὶ τὸ ἔβαλε μέσα στὴν θήκη τῆς Μίτρας Σεβασμιώτατε γιὰ νὰ τὸ κρύψη Τὰ ξέρετε αὐτὰ πού ἔγιναν γιὰ νὰ μὴ τὸν ἀνακαλύψουν οἱ Τοῦρκοι καὶ μετὰ τὸν Καραβαγγέλη τὸν πῆγαν στὴν Τραπε-ζοῦντα Ξεκίνησε ἀντάρτικο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὸν πῆγαν στὴ Βιέννη

Τί δουλειὰ εἶχε ὁ Χρυσόστομος Δράμας ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυς Σμύρνης Πῆγε ἐκεῖ στή Δράμα καὶ ἦσαν δειλοί Νὰ ἀρκεσθῆ στό νά θυμιατίζη νὰ λιβανί-ζη νὰ προσεύχεται νὰ μιλάη γιὰ τὸ Χριστό μας γιὰ τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀποστό-λων καὶ ἔτσι νά θεωροῦσε ὅτι λήγουν τὰ καθήκοντά του

Ὄχι Ὅταν ἔφευγε (τὸν ἔδιωξαν μὲ ἐπέμβαση τῶν Τούρκων καὶ ἐντολὴ τοῦ Πατριάρχη) ὁ δήμαρχος Δράμας εἶπε laquoΜᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ μᾶς ἔκανες λιοντάρια μᾶς παρέλαβες λαγοὺς καὶ γίναμε λιοντάριαraquo

Ἤ θὰ πληρώσουμε ἀδελφοί μου μὲ τὸ αἷμα τοῦ λαγοῦ ἤ μὲ τὸ αἷμα τοῦ λιονταριοῦ

Ἐκκλησία ἡ Μάννα εὐρωπαϊκή Ἕνωση Μητριά καί Πατριός ὁ Ἀμερικανός

Ξέρετε δὲν ἔχει δουλειὰ ἡ Ἐκκλησία Ἐλευθερώνει τὸ Γένος καὶ μετὰ τε-λείωσε Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μάνα μας Μητριὰ εἶναι ἡ εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ Πατριὸς εἶναι ὁ Ἀμερικανός

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

438

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ξέρετε σᾶς εἶπα προηγουμένως γιὰ τὴ Μακεδονία Τὸν Ἰούλιο μῆνα δύο Ἐπίσκοποι Ρῶσοι πέθαναν ndashδῆθεν ἐκτάκτωςndash στὴν Χαλκιδική Ποιός Τί Γιατί Ξέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί μου τὰ πράγματα εἶναι εὔκολα ἡ δουλειὰ εἶναι εὔκο-λο πρᾶγμα Ὑποτάσσεσαι καὶ δὲν ἔχεις κανένα πρόβλημα καὶ καμία δυσκολία

Τί λέει ὅμως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος Θὰ κηρύξης τὸ Εὐαγγέλιο στὸν κόσμο δὲν ἔχεις ἄλλη δουλειά Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἐδῶ τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τί λέει

laquoΤὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo ὁ laquoἄνομος ὁ παράνομος ὁ βασιλιᾶς Καῖσαρraquo ἰδού laquoτὸ μυστήριο τῆς ἀνομίας ἐνεργεῖταιraquo laquoἈνελεῖ αὐτὸν ὁ Κύριοςraquo (Β΄ Θεσσ βrsquo 38) laquoΔὲν θὰ μιλᾶς Αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σουraquo Ὄχι Δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ καθῆκον μου

Χρύσανθος δέν ὁρκίζω διορισμένη κυβέρνησι τῶν κατακτητῶνΞέρετε ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὅπως ἡ

laquoἐκκλησίαraquo τῆς Γερμανίας Τί ἔκανε στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τί ἔκανε στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

laquoΔουλειά σουraquo λέει laquoεἶναι νὰ ὑποτάσσεσαιraquo Ἔρχονται οἱ Γερμανοὶ τὸ 1940 ndash 1941 καλοῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸν μακάριο ἐκεῖνον Χρύσανθο laquoΘὰ παραδώ-σης τὴν Ἀθήνα θὰ ὑπογράψηςraquo Τί νὰ κάνουμε Ὅλη ἡ Εὐρώπη ἔχει καταληφθῆ ἀπὸ τὴν Γοτθία ἀπὸ τοὺς βαρβάρους ἀπὸ τοὺς φασίστες

laquoΔὲν ὑπογράφωraquo laquoΘὰ ὁρκίσης τὴν Κυβέρνησηraquo laquoΔὲν τὴν ὁρκίζωraquo Ἔστει-λε ἕνα παπᾶ ἔστειλε ἕναν διάκο συγγνώμη πατέρες ὅπως κι ὅταν ὁρκίστηκε ὁ Παπαδήμας ὁ διορισμένος ἀντιπρόεδρος τῆς Τραπέζης τῆς Εὐρώπης ἔπρεπε νὰ στείλη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἕναν ὑποδιάκονο νὰ τὸν ὁρκίσει laquoΔὲν σὲ ὁρκίζω κύριε Δὲν εἶσαι ἐκλεγμένοςraquo

Πῆγε ὁ Γερμανός Κατοχικός στρατάρχης Stube καὶ τὸν ἐπισκέφθηκε (τόν Χρύσανθο) Τὸν δέχτηκε ὄρθιος δὲν τοῦ ἔδωσε νερό δὲν τοῦ ἔδωσε καφέ δὲν θὰ πῶ τὴ συζήτηση Τὸν διώξανε laquoΤί δουλειὰ ἔχεις Χρύσανθε ἐσὺ μὲ τὰ πολιτικάraquo

Ὅταν ἦταν Μητροπολίτης τραπεζοῦντος ἔκανε ἀντάρτικο γιὰ νὰ ἐλευθε-ρώση τὴν Τραπεζούντα καὶ ζήτησε ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἑλλάδας βοήθεια καὶ τοῦ εἶπαν laquoὌχιraquo Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ παππούλη μου

Ἡ Ἐκκλησία ἀγαπητοί μου ἀδελφοί εἶναι γιὰ τὸ Ἔθνος μάνα Τὸ ἐλευθε-ρώνει καὶ συνεχίζει νὰ τὸ κρατάει

Δὲν ἔστειλαν ἀντάρτικο καὶ νὰ προέκυψε ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή

Ἅγιος κοσμᾶς οἰκονομικό μέτρο κατά Ἑβραίων Σάββατα τό ἐμπόριο

Θέλετε ἄλλο laquoΤί δουλειὰ ἔχεις ἐσύ πάτερ νὰ ἀνακατεύεσαι στὰ οἰκονομι-

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

439

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

κάraquo Δὲν ἔχω δουλειά Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός laquoΝὰ κάτσης στὸ μοναστήρι σου νὰ προσεύχεσαιraquo

Βγῆκε ἔξω καὶ κήρυττε Καὶ τί ἔγινε laquoΘὰ κάνετε τὰ πανηγύρια σας Σάβ-βατο Ὄχι ἄλλες μέρες Σάββατο γιὰ νὰ μὴ ἐμπορεύωνται οἱ Ἑβραῖοι καὶ σᾶς ἐκμεταλλεύωνται

laquoἘγὼ θὰ κτίσω σχολεῖαraquo Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καὶ τὰ Πατριαρχεῖα εἶχαν κάνει κάποιες Σχολὲς τοῦ Γένους μετρημένες Αὐτός ἕνας καλόγερος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔκτισε 1500 σχολεῖα

Αὐτὰ εἶναι τοῦ Ὑπουργείου Δὲν εἶναι δυνατόν Ἡ Ἐκκλησία ἐλευθερώνει τὴν Ἑλλάδα καὶ μετὰ ἀναλαμβάνει τὸ ἄθεο Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ νὰ κάνη τὰ παιδιά μας ἄθεα

laquoΔὲν ἔχετε λόγοraquo laquoΚάθησαι ἐκεῖ ποὺ πρέπει νὰ κάθεσαι παππούλη μου καὶ μὴ μιλᾶς Καὶ τὸ παιδί σου δὲν ἔχει δικαίωμα κανέναraquo

Ἀδελφοί μου Δὲν θέλω περισσότερο νὰ ἐπεκταθῶ Πρέπει ἐδῶ νὰ τελειώ-σω γιὰ νὰ μιλήσουν καὶ οἱ ἄλλοι πατέρες καὶ μετὰ θὰ ἐπανέλθουμε

νά σπάσουν τή μυθογενετική τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὅταν ἔγινε ἡ μάχη ἡ περίφημη τοῦ Μαραθῶνα νίκησαν οἱ Ἕλληνες ἑκα-τομμύρια στρατὸς Περσικός Ἀπέκτησε τὸ Ἔθνος λέγει laquoμυθογενετικὴ δύνα-μηraquo Τί θὰ πῆ αὐτό Ὅτι αὐτὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος δὲν νικιέται ποτέ Ἀπὸ τότε τὸ ἔχουμε αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ ναὶ μέν νικιέται τὸ Ἔθνος ἀλλὰ ὅταν μετὰ ἦλθε καὶ ὁ Σταυρός καὶ ὅταν ἦλθε καὶ ὁ Χριστός τὰ πράγματα ἀλλάξανε Εἶναι πραγματικὴ ἡ laquoμυθογενετικὴ δύναμηraquo ὅτι τὸ Ἔθνος δὲν νικιέται

Καὶ προχωράω λίγο παραπέρα Τί προσπαθοῦν οἱ πολιτικοί τὰ ἀφεντικά μας εἶναι ἐκεῖ ξέρετε κάποιος πολιτικὸς λέγει laquoεἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Νεοφιλελεύ-θερου Διεθνισμοῦ καὶ πρέπει τὰ ἔθνη νὰ γίνουνε μεταεθνικά νὰ μποῦμε στὸ πα-πούτσι τῆς Παγκοσμιοποίησηςraquo Τί θέλουνε νά κάνουν Ἑλλάδα εἶσαι Ἀλλά δὲν θά ἔχεις ἰδανικά

Καὶ κλείνω μὲ τοῦτο Ἔρχεται ὁ Χριστὸς ndashτρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν σταυ-ρική Του Θυσίαndash ἔρχεται γιὰ τὸ Θεῖο Πάθος καὶ ἔρχονται οἱ Ἕλληνες ξέρουμε τὴ συζήτηση laquoἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπουraquo (Ἰωάν ιβ΄ 23) ἐκείνη τὴν ὥρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ὑπογράψαμε μία συμφωνία μία συνθήκη μὲ τὸν Χριστό

laquoΘὰ σὲ δοξάσουμε καὶ θὰ μᾶς ἀντιδοξάσηςraquo τὸ λέει καὶ ὁ Παπαρρηγό-πουλος ποτὲ δὲν δοξάστηκε τόσο πολὺ ἡ Ἑλλάδα παρὰ μὲ τὴ συμμαχία μὲ τὸν Χριστό

Ἔρχονται λοιπόν οἱ διάφοροι ἄθεοι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί καὶ τί λένε laquoΑὐτὴ

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

440

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τὴ συμφωνία ἐμεῖς θὰ τὴν σπάσουμε αὐτὴ τὴν ὑπογραφὴ ποὺ βάλαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Χριστό θὰ τὴν καταργήσουμεraquo Εἶναι ἀλήθεια Πῶς θὰ τὴν καταρ-γήσουνε

Ποιὸς τοὺς ἔδωσε αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ πατέρες νὰ ψηφίσουν νόμο νὰ παντρεύονται μεταξύ τους ἄνδρες μὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ γυναῖκες Ποιὸς τοὺς ἔδωσε τὸ δικαίωμα ὅταν τοὺς ψηφίσανε νὰ φωτίζουν τὴν Βουλὴ μὲ τὰ χρώματα τῆς διαφθορᾶς

Ἅγιοι μόνοι ἀληθεῖς γεωπολιτικοί ἀναλυταί

Αὐτοί ἀγαπητοί μου ἔχουν τὸ δικό τους πρόγραμμα καὶ τὴ δική τους νο-οτροπία Ἐμεῖς τί λέμε Δὲν πολιτευόμαστε όἱ ἱερεῖς δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Ἱεροί κανόνες Ἀλλά ὅμως καθοδηγοῦμε κατευθύνουμε ἀγρυ-πνοῦμε ἐνημερώνουμε τὸν λαό Οἱ μεγαλύτεροι γεωπολιτικοὶ ἀναλυτὲς εἶναι οἱ Ἅγιοί μας Καταλαβαίνουν τὰ πράγματα Καὶ πῶς τὰ καταλαβαίνουν Μὲ ποιὸν τρόπον

Πρῶτον ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλό ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε Καταλαβαί-νουν ὅτι σrsquo αὐτὸν τὸν κόσμο ὑπάρχει ἡ laquoδύναμιςraquo καὶ τὸ laquoδίκαιοraquo Ὁ Χίτλερ ἁλώ-νισε τὴν Εὐρώπη ὅλη ὁ Στάλιν τήν Ἀνατολική Εὐρώπη καὶ ἀπέναντι τὸ δίκιο τῆς μικρῆς Ἑλλαδίτσας

Αὐτοί ἐπειδὴ ἔχουν καθαρὸ μυαλὸ καὶ δέχονται τὶς ἀνταύγειες τοῦ Θεοῦ τί λένε Θὰ νικήση τὸ laquoδίκαιοraquo ἔστω καί ἄν κυριαρχῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἡ δύναμις τοῦ κακοῦ

Καὶ ἔχουν καὶ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο ἀδελφοί καί πατέρες Ποιό Ὅτι ἔχουν σι-γουριά ποὺ ἐμεῖς δὲν τὴν ἔχουμε καὶ τὴν στέλνουν καί τροφοδοτοῦν τὸν λαό

Ὄχι Τὸν κόσμο τόν κυβερνάει ὁ Θεός καὶ ὄχι οἱ ἰσχυροὶ ἀπατεῶνες

δράκοντες καί τέρατα διαβόλου

Κλείνω Ὁ διάβολος γέννησε τρεῖς δράκοντες τὸν Παπισμό τὸν Προτε-σταντισμὸ καὶ τὸν Σιωνισμό Ἀπὸ τὸν Παπισμὸ πᾶμε κατευθεῖαν στὸ Κρεμλίνο καὶ τὴν Καγκελαρία

Καὶ αὐτοὶ οἱ τρεῖς δράκοντες γέννησαν πέντε τέρατα τὸν Κομμουνισμό τὸν Φασισμό τὴν Ἀποικιοκρατία τὴν Τραπεζοκρατία ndashποὺ τώρα μᾶς βασανίζειndash καὶ τὸ Ἰσλάμ Τὰ τρία τέρατα ἔχουν ἤδη πεθάνειndash μένουν τὰ δύο

Ἐμεῖς γιά τά ἰδανικά γιά ὅσα εἴπαμε ἀγωνιζόμεθα καὶ γιὰ αὐτὰ θὰ προ-σπαθοῦμε καὶ θὰ ἀντισταθοῦμε

Ἀρχιμ Ἱερόθεος Ἀργύρης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

laquoΔράκων οὗτος ὅν ἔπλασας ἐμπαίζειν αὐτῷraquo

ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Ὁ Λεβιάθαν καί οἱ Λευΐτες

Οπως εἶναι γνωστό στούς ἀναγνῶστες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στά Μrsquo καί ΜΑrsquo Κεφάλαια τοῦ βιβλίου laquoἸώβraquo γίνεται ἀναφορά σέ δύο

θηρία (laquoἀλλά δή ἰδού θηρία παρά σοίraquo) Στούς στίχους 1019 τοῦ Μrsquo Κε-φαλαίου περιγράφεται τό θηρίο πού φέρει τό ἑβραϊκό ὄνομα Behemoth καί οἱ ἑρμηνευτές τό ἀντιστοιχίζουν συνήθως μέ τόν ἱπποπόταμο Τό θηρίο αὐτό περιγράφεται μέ laquoσυμπεπλεγμένα νεῦραraquo καί laquoχαλκείας πλευράςraquo ἡ laquoράχις του εἶναι σίδηρος χυτόςraquo ἀλλά παρά τήν ἰσχύ του εἶναι laquoπεποιημένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ (=τοῦ Κυρίου)raquo Ἀπό δέ τόν στίχο 20 τοῦ Μrsquo Κεφαλαίου ἕως τό τέλος τοῦ ΜΑrsquo Κεφαλαίου περιγράφεται τό ἄλλο θηρίο πού οἱ ἑρμηνευτές τό ταὐτί-ζουν μέ τόν κροκόδειλο Εἶναι ὁ δράκων πού τό ἑβραϊκό του ὄνομα εἶναι Leviathan ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται καί στόν στίχο τοῦ Προοιμιακοῦ Ψαλμοῦ πού θέσαμε ὡς ἐπικεφαλίδα καί γιά τόν ὁποῖο μεταξύ ἄλλων λέγεται laquoεἰς πτῦξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἄν εἰσέλθῃ Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβοςhellip Φλόξ δέ ἐκ στόμα-τος αὐτοῦ ἐκπορεύεταιhellip ἀναζεῖ τήν ἄβυσσον ὥσπερ χαλκεῖονhellip ἐλογί-σατο ἄβυσσον εἰς περίπατονhellipraquo Ὅμως καί αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιη-μένον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τοῦ Κυρίου)raquo

Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὁ πολιτικός φιλόσοφος Τhomas Hobbes (17ος αἰώνας) διάλεξε αὐτά τά δύο θηρία μέ τά ἑβρα-ϊκά τους ὀνόματα γιά νά τιτλοδοτήσει δύο βιβλία του μέ θέματά τους τήν ἀναρχία καί τήν κρατική ἐξουσία Πάντως ἡ τιτλοδότησή τους αὐτή σίγουρα ἐντάσσεται στή γενικότερη τάση τῶν Ἄγγλων συγ-γραφέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀντιμετωπίζουν τά σύγχρονά τους γεγονότα ὑπό τό πρῖσμα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης Γιά παράδειγμα ἦταν κοινός τόπος τότε ἡ ἐπίκληση τῆς laquoἘξόδουraquo τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Αἴγυπτο ὡς τοῦ ἀρχετύπου τῆς πολιτικῆς καί κοινω-νικῆς laquoἘπανάστασηςraquo Ἐμεῖς βέβαια στή χώρα μας ὡς περισσότερο προσανατολισμένοι στίς Γαλλικές καί τίς Γερμανικές καί ndashδιά μέσου

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

442

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

αὐτῶνndash στίς Ἀρχαῖες Ἑλληνικές πολιτικές παραδόσεις δέν κατανο-οῦμε σχεδόν καθόλου τέτοιους παραλληλισμούς ἀνάμεσα στά laquoπο-λιτικάraquo καί τά laquoθρησκευτικάraquo γεγονότα τά ὁποῖα τείνουμε νά τά δι-αχωρίζουμε τεχνητά καί νά θεωροῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πολιτική καί ἡ κοινωνικοndashοἰκονομική καί ἄλλη ἡ θρησκευτική ἤ ἡ ἐκκλησιαστική ἱστο-ρία ἐνῶ στήν πραγματικότητα αὐτές ἀλληλοδιαπλέκονται

Τό πρῶτο λοιπόν ἀπό αὐτά τά βιβλία τοῦ Hobbes αὐτό μέ τόν τίτ-λο laquoBehemothraquo τό ὁποῖο παρέμεινε ἀνέκδοτο ὅσο ζοῦσε ἔχει ὡς θέμα του τά δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου πού μαινόταν στήν Ἀγγλία τόν 17ο αἰῶνα Τό δεύτερο ἀπό τά θηριώνυμα βιβλία του τό ὁποῖο εἶναι καί τό κατά πολύ πιό διάσημο εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο laquoLeviathanraquo καί ἔχει ὡς ἀντικείμενο τή δικαιολόγηση τῆς ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ κρατικοῦ ἡγεμόνα

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα οἱ ἄνθρωποι πού ἀπό τή φύση τους φέρονται ὡς λύκοι ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον (laquohomo homini lupusraquo) δέν ἔχουν ἄλλη διέξοδο ἀπό τήν ἄθλια φυσική τους κατάσταση τοῦ laquoπολέμου ὅλων ἐναντίων ὅλωνraquo (laquobellum omnium conta omnesraquo) ἀπό τό νά συμφωνήσουν νά παραχωρήσουν τήν ἐξουσία ἤτοι τό δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου σέ ἕναν ἡγεμόνα ὁ ὁποῖος θά τή συγκεντρώσει στό πρόσωπό του ὁλόκληρη καί ἀδιαίρετη τόσο τήν πολιτική ὅσο καί τήν ἐκκλησιαστική ἀκόμη καί τήν ἐξουσία ἐπάνω στίς λέξεις Μέ τόν τρόπο αὐτό ἱδρύεται ὁ κρατικός Leviathan πού εἶναι ἡ μόνη ρεαλιστική λύ-τρωση ἀπό τόν Behemoth ἀπό τά ἀφόρητα δηλαδή δεινά τῆς ἀναρχίας καί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου

Εἶναι κοινός τόπος στή νεώτερη καί τή σύγχρονη πολιτική σκέψη ὅτι ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος καί ἱστορικός Μontesquieu ἔδωσε πρῶτος αὐτός τήν ὀρθή λύση στό πρόβλημα τῆς κρατικῆς αὐθαιρεσίας καί τιθάσσευσε οὕτως εἰπεῖν τόν Leviathan πού laquoἡ καρδία του πέπηγεν ὡς λίθοςraquo καί laquoἔστηκεν ὡς ἄκμων ἀνήλατοςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ16) χωρίς νά ἐξαναγκασθεῖ νά μεταπέσει στίς διαθέσεις τοῦ ὡσαύτως ἀδυσώπητου Behemoth

Εἰδικότερα ὁ Μontesquieu διατύπωσε τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν κρατικῶν ἐξουσιῶν ἤ λειτουργιῶν ἤτοι τῆς laquoνομοθετικῆςraquo τῆς laquoἐκτε-λεστικῆςraquo καί τῆς laquoδικαστικῆςraquo Ἐνῶ δηλαδή ὁ Hobbes ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐξουσία ndashδέν μπορεῖ παρά νάndash εἶναι ἀδιαίρετη ὁ Μontesquieu ὑπο-στήριξε ὅτι ἐάν ἀνατεθεῖ σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐξουσία τῆς νομοθέτησης σέ ἄλλα πρόσωπα ἡ ἐκτέλεση καί ἐφαρμογή τῶν νόμων καί σέ ἄλλα

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

443

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

πρόσωπα ἡ ἐξουσία τοῦ δικάζειν θά καθιερωθεῖ ἕνα σύστημα ἀλληλο-ἐλέγχου καί ἀλληλο-ἐξισορρόπησης τῶν κρατικῶν λειτουργιῶν καί τῶν φορέων τους (σύστημα laquochecks and balancesraquo) Μέ τόν τρόπο δέ αὐτό θά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀπολυταρχία καί θά γίνονται σεβαστά τά δικαιώματα τῶν πολιτῶν ἀπέναντι στήν κρατική ἐξουσίαndashLeviathan πού laquoπᾶν ὑψη-λόν ὁρᾶraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί ἔχει ἐγγενῶς τήν τάση νά ἐπεκτείνεται γιά νά ἐλέγξει τά πάντα ὡς laquoβασιλεύς πάντων τῶν ἐν τοῖς ὕδασιraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ26) καί laquoφόβος θηρίοις τετράποσιν ἐπί γῆς ἀλλομένοιςraquo (Ἰώβ ΜΑrsquo στ17) τάση πού ἐνίοτε ἀναφέρεται ὡς τάση γιά laquoὁλοκλήρωσηraquo ἤ laquointegrationraquo

Ἡ ἀρχή αὐτή κέρδισε δικαίως μεγάλη ἀποδοχή καί υἱοθετήθηκε σταδιακά ἀπό τά Συντάγματα τῶν χωρῶν τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου μέ χαρακτηριστική περίπτωση τό Σύνταγμα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐνῶ στή χώρα μας κατοχυρώνεται κυρίως στό ἄρθρο 26 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος Βέβαια σέ καμιά χώρα ἡ ἀρχή αὐτή δέν ἐφαρμόζεται στήν καθαρότητά της Οὔτε θά ἦταν δυνατό ἄλλωστε ἀπό τήν ἴδια τή λογική τῶν πραγμάτων πού διδάσκει ὅτι τήν ἐξουσία τήν ἔχει ὁλόκληρη αὐτός πού ndashμπορεῖ νάndash ἀποφασίζει τελευταῖος γιά κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ἤ ὅπως τό ἔθεσε κάπως διαφορετικά ἕνας Γερμανός θεωρη-τικός ἐκεῖνος πού ἀποφασίζει γιά τήν κήρυξη τῆς laquoκατάστασης ἀνά-γκηςraquo ἐκεῖνος δηλαδή πού ἀποφασίζει ἄν θά ἐφαρμόσει ἤ ὄχι τό σύ-νταγμα καί τούς νόμους μιᾶς χώρας σέ μιά συγκεκριμένη περίπτωση

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὅπου ndashὅπως εἶχε παρατηρήσει ὁ Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Αlexis de Τοcquevillendash ὑπάρχει ἡ τάση νά παραπέμπονται στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ζητήματα μέ χαρακτῆρα ἔντονα laquoπολιτικόraquo διεξάγεται τίς ἡμέρες αὐτές εὐρέως μιά ἀποκαλυπτική καί ἔντονη συζήτηση μέ ἀντικείμενο ἐάν ἕνας δικα-στής μέ συγκεκριμένο πολιτικό καί θρησκευτικό ὑπόβαθρο εἶναι ἤ ὄχι σκόπιμο νά διορισθεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο καί Ἀρχηγό τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐξουσίας στό Ἀνώτατο Δικαστήριο ὅπου πρόκειται νά καταστεῖ ἐκ νέου ἐπίδικο τό ζήτημα τῆς συνταγματικῆς νομιμότητας τῶν ἐκτρώσεων

Μέ τόν τρόπο αὐτό ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια τό κύριο καί πρωταρ-χικό ζήτημα πού συνίσταται στό ἐρώτημα ποιός ἔχει τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύει laquoαὐθεντικάraquo τόν νόμο καί πείθοντας γιά τήν εὐθυκρισία του νά ὑποτάσσει στή δική του laquoαὐθεντικήraquo ἑρμηνεία τούς ἄλλους ἤτοι τόσο τά κρατικά ὄργανα ὅσο καί τούς ἁπλούς πολίτες Ποιός εἶναι αὐτός πού ἡγεμονεύει ἰδεολογικά Αὐτό δηλαδή πού πρέπει νά γίνει κατά

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

444

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τή γνώμη μας πάντα ἀντιληπτό εἶναι ὅτι ὁ παράγοντας πού σέ τελική ἀνάλυση ἐμπνέει τή νομιμοφροσύνη εἶναι ὄχι ἡ βία ἀλλά ἡ πειθώ Δι-ότι γιά νά δώσουμε ἕνα ἱστορικό παράδειγμα ἡ Ρωσσική Ἐπανάσταση τοῦ 1917 δέν θά εἶχε ἐπικρατήσει ἐάν δέν εἶχαν στασιάσει τά στρατεύ-ματα τοῦ Τσάρου καί δέν προσχωροῦσαν στίς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν πού ἄν καί μειοψηφοῦντες καί ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἄοπλοι εἶχαν κερ-δίσει τότε τή μάχη τῶν ἰδεῶν Θά μπορούσαμε ἀκόμη νά ποῦμε καί γιά τή σπεῖρα laquoμετά τῶν φανῶν καί τῶν λαμπάδων καί τῶν ὅπλωνraquo ὅτι laquoὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς ὅτι ἐγώ εἰμί ἀπῆλθον εἰς τά ὀπίσω καί ἔπεσον χαμαίraquo (Κατά Ἰωάννην ΙΗ 6)

Βέβαια δέν πρόκειται στό σημείωμα αὐτό νά δώσουμε λύση σέ προβλήματα πού ἀναλύονται σέ ἀπέραντη βιβλιογραφία Αὐτό ὅμως πού προτιθέμεθα νά κάνουμε εἶναι νά ἐπιστήσουμε ἐκ νέου ὅπως εἴχα-με κάνει καί στά παλαιότερα σημειώματά μας τά σχετικά μέ τό Βυζα-ντινό δίκαιο τήν προσοχή τῶν ἀναγνωστῶν στήν ἄλλου τύπου διάκριση τῶν ἐξουσιῶν τή διάκριση δηλαδή ἀνάμεσα στήν πολιτική καί τήν ἐκκλησιαστική ἐξουσία πού καθιερώθηκε στή Βυζαντινή Αὐτοκρα-τορία μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί τήν ὁποία θεωροῦμε ὡς περισσότε-ρο θεμελιώδη καί laquoπεριεκτικήraquo σέ σχέση μέ τήν ἀρχή τῆς διάκρισης τῶν ἐξουσιῶν ὅπως ἡ τελευταία διατυπώθηκε ἀπό τόν Μontesquieu

Ἀφοῦ δέ παραπέμψουμε σέ ἐκεῖνα τά σημειώματα γιά μιά ἀκρο-θιγῆ βέβαια ἐπισήμανση τοῦ θέματος αὐτοῦ στό παρόν σημείωμα θά ἐπικαλεσθοῦμε πρός ἐπίρρωση τῶν ὅσων ἀναφέρθηκαν ἐκεῖ τήν ἀνα-πάντεχη συμμαρτυρία ἑνός ἄλλου θεμελιωτή τῆς νεωτερικῆς πολιτικῆς ndashκαί ὄχι μόνοndash φιλοσοφίας ἐκείνη τοῦ ἀμφιλεγόμενου Baruch ndashστά ἑβραϊκάndash ἤ Benedictus ndashστά λατινικάndash (ἄν καί ἄλλοι τόν ἀποκάλεσαν Maledictus) Spinoza (17ος αἰώνας)

Στήν περιβόητη λοιπόν laquoΘεολογικοπολιτική πραγματείαraquo του ὁ Spinoza προβαίνει στήν ἑξῆς καίρια καί βαρυσήμαντη παρατήρηση laquoἩ δυνατότητα ἀδικοπραξίας ἦταν ἐξαιρετικά περιορισμένη γιά τούς ἀρχηγούς τῶν Ἑβραίων λόγῳ τοῦ γεγονότος πώς ἡ καθολική ἑρμηνεία τοῦ νόμου ἀνῆκε στούς Λευΐτες (Δευτερονόμιο xxi 5 laquoΚαί προσελεύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ Λευίται ὅτι αὐτούς ἐπέλεξε Κύριος ὁ Θεός παρεστηκέναι αὐτῷ καί εὐλογεῖν ἐπί τῷ ὀνόματι αὐτοῦ καί ἐπί τῷ στό-ματι αὐτῶν ἔσται πᾶσα ἀντιλογία καί πᾶσα ἀφήraquo) οἱ ὁποῖοι μέ τή σει-ρά τους δέν συμμετεῖχαν στή διακυβέρνηση καί ἡ ὑποστήριξη καί τό ἐνδιαφέρον πού ἀπολάμβαναν ἦταν ἐξαρτημένα ἀπό τή σωστή

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

445

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑρμηνεία τῶν νόμων ἡ ὁποία τούς εἶχε ἀνατεθεῖraquoὉ σύγχρονός μας Roger Scruton στό βιβλίο του γιά τόν Spinoza ἐπι-

σημαίνει ὅτι laquoτό ἐπιχείρημα τοῦ Spinoza γιά τήν ἀνεξαρτησία τῆς δικαστικῆς ἐξουσίας (=ἐννοεῖ ἐδῶ τήν ἐξουσία τῶν Λευιτῶν νά διευ-θετοῦν laquoπᾶσαν ἀντιλογίανraquo) ἀποτέλεσε μία ἀπό τίς πλέον σημαντι-κές πολιτικές συλλήψεις του καί προηγήθηκε τῆς συνταγματικῆς θεωρίας ndashαὐτῆς τοῦ Μontesquieu ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμπνεύσει τό πληρέστερα φιλελεύθερο σύνταγμα πού γνώρισε ὁ σύγχρονος κόσμοςraquo

Ἐμεῖς ἀπό τήν πλευρά μας θά παρατηρήσουμε ὅτι στό παραπά-νω ἀπόσπασμα μπορεῖ κανείς νά ἐπισημάνει τό γεγονός ὅτι οἱ Λευΐτες τάξη πού δέν ἀσκεῖ ἡ ἴδια εὐθέως τήν κρατική ἐξουσία ἔχουν καταστα-τικά τήν ἐξουσία νά ἑρμηνεύουν αὐθεντικά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τό ὅτι ἡ αὐθεντία τους αὐτή πού δέν στηρίζεται στά ὅπλα ἀλλά στή σωστή ἑρμηνεία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκείνη πού λειτουργεῖ ὡς πράγματι ἀποτελεσματικός χαλινός τῶν κρατικῶν ἀρχόντων ἔτσι ὥστε ὁ φοβε-ρός Leviathan laquoνά ἀχθῇ ἐν ἀγκίστρῳraquo laquoνά παιχθῇ ὥσπερ ὄρνεονraquo (Ἰώβ Μrsquo στ20 24) καί νά ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ὅτι αὐτό τό θηρίο εἶναι laquoπεποιημέ-νον ἐγκαταπαίζεσθαι ὑπό τῶν ἀγγέλων μου (=τῶν Λευιτῶν)raquo

Ἀκόμη πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ αὐτή laquoΛευιτική λειτουργίαraquo κάτι σάν τή λειτουργία τῆς laquoequityraquo πού ἀναπτύχθηκε στήν Ἀγγλία γιά νά ἁπαλύνει τή σκληρότητα τῶν νόμων ἀλλά πολύ πιό ριζική καί μεγαλε-πήβολη ἀνατέθηκε ἤδη ἐπί Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς ἱερεῖς καί πρωτευόντως στούς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας ὅπως μαρτυ-ροῦν τά νομοθετικά ἐκκλησιαστικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Πιστεύουμε δέ ὅτι ὑπό τό οὐσιαστικό αὐτό πρῖσμα τῆς κατα-στατικῆς πρόβλεψης καί τῆς ἐν τῇ πράξει ἀποτελεσματικότητας τῆς ἄοπλης laquoΛευιτικῆς λειτουργίαςraquo πρέπει νά ἐπανεξετασθοῦν διάφορες διαδεδομένες ἀπόψεις περί τῆς δῆθεν ἀπόλυτης ἐξουσίας τοῦ Βυζα-ντινοῦ αὐτοκράτορα καί περί τῆς ἔλλειψης πολιτικῆς ἐλευθερίας καί ἀτομικῶν δικαιωμάτων στό Βυζάντιο

Ἐμεῖς ἁπλῶς θά θέσουμε τό βασικό κατά τή γνώμη μας ἐρώτη-μα γιά ποιόν λόγο ἡ ἀπολυταρχική ἐξουσία καί πράξη καί ἰδίως τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα παρουσιάστηκαν μετά τόν Μεσαίωνα καί ἰδίως κατά τόν 20 αἰῶνα Εἶναι σύμπτωση τό ὅτι στά καθεστῶτα αὐτά εἶχε ὑποταγεῖ καί laquoἐργαλειοποιηθεῖraquo ἡ θρησκευτική διάσταση στήν πολιτική ὅτι δηλαδή τά καθεστῶτα αὐτά εἶχαν ζητήσει ἀπό

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

446

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τούς ὑπηκόους τους μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο ὡς ἄλλοι Ναβου-χοδονόσορες νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνα ὡς Θεοῦ

Ὅπως εἶναι φανερό ἀπό τά προεκτεθέντα πρόκειται γιά ζητήμα-τα τά ὁποῖα εἶναι περίπλοκα καί κάθε ἄλλο παρά αὐτονόητα γιά ἐμᾶς Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως εἶναι ἐπείγουσα ἡ ἐκ νέου συνειδητοποίη-ση καί ἡ μέ Ὀρθόδοξα κριτήρια ἀντιμετώπιση καί ἐπίλυσή τους

Γιά νά δείξουμε δέ ὅτι πολλοί κοινοί τόποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι στήν πραγματικότητα κενοί μύθοι καί προκειμένου νά προωθήσου-με ὅσο μᾶς ἀναλογεῖ τή σχετική συζήτηση θά παραθέσουμε χωρίς σχόλια δύο νομοθετικά κείμενα ἐνδεικτικά τῆς ἀντίθεσης τῶν φορέων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ μήτρα τῶν σύγχρο-νων πολιτικῶν ἐλευθεριῶν στήν ἐπιβολή ἐλέγχου ἐπί τοῦ κυβερνητι-κοῦ Leviathan laquoἡ δικαστική λειτουργία εἶναι διακριτή καί θά παραμεί-νει πάντοτε χωριστή ἀπό τή διοικητική λειτουργία Οἱ δικαστές δέν θά μποροῦν ἐπί ποινῇ παράβασης καθήκοντος νά διαταράξουν καθrsquoοἱον-δήποτε τρόπο τίς ἐνέργειες τῶν διοικητικῶν ἀρχῶν οὔτε νά προσαγά-γουν ἐνώπιόν τους τά διοικητικά ὄργανα λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τουςraquo (ἄρθρο 13 τοῦ νόμου τῆς 16ης καί 24ης Αὐγούστου 1790) καί laquoἀπαγορεύ-εται στά δικαστήρια νά ἐπιλαμβάνονται διοικητικῶν πράξεων οἱασδή-ποτε κατηγορίαςraquo (διάταγμα τῆς 16ης Fructidor τοῦ ἔτους ΙΙΙ τοῦ νέου Ἐπαναστατικοῦ Ἡμερολογίου)

ΝΟΜΟΜΑΘΗΣ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ amp ΑΓΙΟΤΗΤΑΣυλλογισμοὶ ἑνὸς ἁπλοῦ πρεσβυτέρου καὶ δὴ ἐπαρχιώτη

Μέρες ἀκούγονταν τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων ἱερομονάχων ποὺ θὰ κατήρτιζαν τὸ τριπρόσωπον ἐκ τοῦ ὁποίου καὶ θὰ ἐκλέγετο ὁ

νέος Ἐπίσκοπος Ὀνόματα λοιπόν διάφορα ἀκούγονταν εὐλαβῶν ἐξά-παντος κληρικῶν καὶ μὲ προσόντα διόλου εὐκαταφρόνητα οἱ ὁποῖοι θὰ συναγωνίζοντο στὸν στίβο τῆς ἐκλογῆς

Κι ἔφθασε ἐπιτέλους ἡ ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς συνῆλθον ἐπὶ τῷ αὐτῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιερεῖς καὶ μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία ἐξελέγη ὁ νέος Ἐπίσκοπος

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

447

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς δίχως τὴν δικιά της ἀγωνία αὐτὴ ἡ ὅλη διαδικα-σία Ἀγωνία αὐτῶν ποὺ συνθέτουν τὸ λεγόμενο τριπρόσωπο ἀγωνία τῶν ἴδιων τῶν Ἱεραρχῶν ἀγωνία ἀκόμη καὶ μιᾶς μεγάλης μερίδος πιστῶν ἰδίως ἐκείνων τῶν Μητροπόλεων ποὺ τελοῦν ἐν χηρείᾳ καὶ ἀναμένουν τὸ νέο τους πνευματικό πατέρα καὶ πρῶτον τῇ τάξει κληρικὸν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τους ἐπαρχίας

Ὅμως πίσω ἀπό ὅλα αὐτὰ ἀσφαλῶς κρύβονται καὶ ἀνθρώπινα συ-ναισθήματα τὰ ὁποῖα γενᾶ κι ἀνεβάζει στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς ὅλο αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς ἐκλογῆς Συναισθήματα δηλαδή πικρίας καὶ ἀπογο-ητεύσεως κάποτε ὅταν λχ περιμένεις αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ σοῦ δοθεῖ κάτι ὁ μισθός σου ὁ πνευματικός Νὰ σοῦ χαριστεῖ κι ἐσένα μιὰ ρωγμὴ νέα στὴν ἱερατική σου πορεία ὅπου θὰ μπορέσεις νὰ δεῖς τὸ ἔσχατο πάτωμα τοῦ οἰκοδομήματος ποὺ εἶναι ἡ ἈρχΙερωσύνη νὰ πραγματοποιηθεῖ ἕνα ὄνειρο μιὰ ἐπιθυμία ποὺ τὴν προσδοκᾶς καιρό Ἀλήθεια Πόσες μνῆμες δὲν ἔχουμε ταμιεύσει ἐμεῖς οἱ κληρικοί ποὺ ὡς ἱεροσπουδαστὲς ζούσαμε τὴν ἀπὸ τότε ἔγνοια κάποιων συμφοιτητῶν μας οἱ ὁποῖοι ὀνειρευόντου-σαν τὴν Ἀρχιερωσύνη ὡς τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ ἱερώθηκαν Κι ὀφείλω νὰ πῶ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴν ἔβλεπα μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς ἀφιερώσεως γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ εἶναι Καὶ γιὰ κείνους καὶ γιὰ μᾶς

Ἀλλά ὅσο καὶ νὰ περιμένεις αὐτὴ ἡ ὥρα δὲν ἦρθε ἤ δὲ φάνηκε ἀκόμα Γιατὶ τάχα Ἐρώτημα κι αὐτό Κι ὅμως ἡ ἀπάντησή του εἶναι καί εὔκολη καὶ συνάμα πολὺ σαφής Τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὅπως λέγανε κι οἱ παλιοί Κι ὅτι προστάζει καὶ φανερώνει ὁ Θεὸς πρὸς τὸ συμφέρον μας εἶναι Ναί ἔμειναν κάποιοι ἔξω ἀπὸ τὸ χορὸ τῆς Ἀρχιερωσύνης Καὶ λοιπόν Μήπως δὲν διακονοῦν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κατέχουν στοὺς κόλπους Της Ἤ μήπως ἡ ἁγιότητα αὐτὸ τὸ μέγα ζητούμενο γιὰ ὅλους μας ἀνήκει ἀποκλειστικὰ καὶ χαρίζεται μονάχα στοὺς Ἀρχιερεῖς

Ἀρχιερατικὲς ἐκλογές καὶ πάλι Νέα δοκιμασία γιὰ κάποιους μέ-γιστα τὰ μαθήματα γιὰ τοὺς πολλούς Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε Τοῦ Θεοῦ νὰ γένει ἤ ὅπως λέμε καθημερινά στὴν προσευχή μας laquoΓενηθήτω τὸ θέλημά Σουraquo Ἀμήν

Σκόπελος π Κωνσταντῖνος Ν Καλλιανός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑlaquoΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo

Ο σύλλογος laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί οἱ Ἐκδό-σεις laquoΥΠΑΚΟΗraquo ὀργάνωσαν συνέδριο μέ θέμα laquoἩ Πολιτική στήν

Ὀρθόδοξη Παράδοσηraquo στήν αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ρουμελιωτῶν (ὁδός Σίνα) τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2018 ὥρα 1700-2100

Κατάμεστη ἡ εὐρύχωρη αἴθουσα laquoΔΕΛΦΟΙraquo ἀπό κληρικούς καί λαϊ-κούς νέους καί ὥριμους στήν ἡλικία Τό θέμα ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον ἀπό θε-

ωρητικῆς σκοπιᾶς ἔχει γίνει ἐξόχως ἐνδιαφέρον λόγῳ τῆς πολλαπλῆς κρίσε-ως πού ἀντιμετωπίζει ἡ πατρίδα μας ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

449

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τό ἀνέπτυξαν ὁ Ἀρχιμανδρίτης π Ἱερόθεος Ἀργύρης Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱ Μητροπόλεως Πειραιῶς ὁ Πρωτοπρεσβύτερος π Βασίλειος Βολουδάκης Προϊστάμενος τοῦ ἹΝ Ἁγίου Νικολάου Πευκακίων Ἀθηνῶν καί ὁ κ Λέων Μπράνγκ Δρ Θεολογίας ταμίας τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἀπό τό βῆμα ὁ κ Γεώργιος Διονᾶς ἐκ μέρους τῶν ὀργανωτῶν καλω-σορίζει τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πά-σης Ἑλλάδος κκ Ἱερωνύμου Ἀρχιμανδρίτην Γαβριήλ Χριστόπουλον τόν Σεβ Μητροπολίτην Λαοδικείας κ Θεοδώρητον τούς ἐκπροσώπους τῶν

Πολιτικῶν Παρατάξεων τόν πρόεδρο τοῦ κινή-ματος laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙ-ΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑraquo κ Ἰωάννην Ζερβόν τούς ἐκπροσώπους τῆς Παρα-τάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κ Κωνσταντῖνον Παπα-νικολάου καί κ Ἀθανά-σιον Μαργαρίτην τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πνευ-ματικοῦ Κέντρου Ρου-μελιωτῶν κ Ραφτόπου-λον τούς παριστάμενους κληρικούς καί λαϊκούς

Γίνεται προσευχή πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου

Πληροφορούμεθα ὅτι τό συνέδριο ὀργα-νώθηκε μέ τήν εὐκαιρία

τῆς συμπληρώσεως 30ετοῦς λειτουργίας τοῦ συλλόγου laquoἙνότης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Ὑπακοῆςraquo καί τῶν Ἐκδόσεων laquoΥΠΑΚΟΗraquo τριάντα χρό-νων πνευματικῆς προσφορᾶς στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό

Καλεῖται στό βῆμα ὁ π Ἱερόθεος Ἀργύρης τοῦ ὁποίου τήν ὁμιλία πα-ραθέτουμε ἀπομαγνητοφωνημένη στό παρόν τεῦχος καί γιrsquo αὐτό δέν κάνου-με ἐδῶ εἰδική ἀναφορά

Μετά τόν π Ἱερόθεον ὁ κ Λέων Μπράνγκ κάνει μιά γενική ἐπισκόπηση τοῦ κινήματος τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀπό τόν Λούθηρο μέχρι τῆς ἐποχῆς μας

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

450

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐπισημαίνει τίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν Πίστη καί τήν Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας Μέ τήν σύσταση τῆς Ἐκ κλησίας ὁ Θεός μᾶς καλεῖ σέ μιά νέα ζωή πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή Ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς ὄχι μόνο τά πνευματικά ἀλλά καί τά βιωτικά Στόν χῶρο της ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ἐγωπάθεια καί καλλιεργεῖται στήν

ἀλληλεγγύη Οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δέν πολι-τεύονται ἀλλά ἀσκοῦν ἐπίβλεψη καθοδήγηση τῶν ἐργαζομένων λαϊκῶν στήν κάλυψη τῶν βιω-τικῶν ἀναγκῶν τῶν συ-νανθρώπων τους Ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων ἀπό τούς Ἀποστόλους μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό περιέχον Ὁ Προτε-σταντισμός διέγραψε τήν ἐκκλησιαστική διακονία τῶν βιωτικῶν καί τήν ἀνέ-θεσε στήν κοσμική ἐξου-σία πού δέν ὁδηγεῖται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος ἀλλά στήν ἀτομική προσπάθεια Συνέπειά του

ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ὑλισμοῦ Καρποί του καί ὁ Φασισμός καί ὁ Κομμουνισμός Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες ἐλέγχουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Γερμα-νία καί στήν Ἀγγλία Μετά τήν δολοφονία τοῦ μόνου σωστοῦ κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Καποδίστρια οἱ Βαυαροί τοῦ Ὄθωνα ἐπεδίωξαν τόν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας Μικρή ἀντίσταση προέβαλαν οἱ Ἑλλαδῖτες ἱεράρχες Ἔκτοτε Ἐκπαίδευση καί Παιδεία ὑφίστανται τίς ἀντιορθόδοξες καί ἀνθελληνικές με-θοδεύσεις τους

Στή συνέχεια λαμβάνει τόν λόγο ὁ π Βασίλειος Βολουδάκης Μᾶς λέει ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς βρίσκεται σέ ldquoσκοτόμαιναrdquo σέ βαθύ σκοτά-

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

451

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

δι ὅπως τοῦ εἶχε γράψει σέ ἐπιστολή του ὁ μακαριστός Μητροπολίτης π Ὕδρας κυρός Ἱερόθεος Χαρακτηρίζει τήν εἰσήγησή του Ἀπολογία διότι ἔχει δεχθεῖ ἐκ πλαγίου πολλά πυρά γιά τίς περί Πολιτικῆς ἀπόψεις του χωρίς νά τοῦ ἐκφράζουν τίς ἐνστάσεις τους κατά πρόσωπο Ἑπιχειρεῖ μιά διαχρονική ἀνα-φορά στήν Πολιτική ὅπως τήν παρέδωσε ὁ Θεός μας καί τήνἐβίωσε ἡ Ὀρθό-δοξη Παράδοση Ἐτόνισε ὅτι τό θέμα τῆς Πολιτικῆς ἀνάγεται στήν Δογματική ἀφοῦ ἡ Ἠθική τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπορρέει ἀπό τήν Δογματική καί γιrsquo αὐτό δέν τροποποιεῖται ὅσοι αἰῶνες καί ἄν περάσουν Ἀναφέρθηκε στό παρελθόν στίς φωτεινές μορφές τοῦ Μ Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἰουστινιανοῦ στόν Μ Φώτιο καί στόν Καποδίστρια στήν σχέση τους μέ τήν Ἐκκλησία καί τίς Διακονίες

Ἱερωσύνη καί Βασιλεία Δέν ὑπάρχει Κράτος καί Ἐκκλησία ἐτόνισε Ὑπάρχει Ἱερωσύνη καί Βασιλεία ΕΝΤΟΣ τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀνακήρυξη τοῦ αὐτοκρά-τορα στό Βυζάντιο γινόταν μέσα στήν Θεία Λειτουργία Διαβάζει τό Προοί-μιον τῆς 1ης Νοερᾶς laquoἩ ψυχή εἶναι ἡ ἱερωσύνη ἡ βασιλεία τό σῶμαraquo Οἱ ρόλοι εἶναι διακριτοί ἀλλά οἱ λόγοι δέν εἶναι διακριτοί γιrsquo αὐτό οἱ Κληρικοί ὄχι μόνο μποροῦν ἀλλά καί ἔχουν ὑποχρέωση νά μιλοῦν καί νά ἐλέγχουν Πο-λιτικούς Κριτήριό τους τό Εὐαγγέλιο Ὁ ἱερέας δέν γίνεται πολιτικός ἀλλά ἐκπαιδεύει καί καθοδηγεῖ Πολιτικούς ὅπως ὁ Μ Φώτιος τόν Βασιλιά τῆς Βουλγαρίας Βόριν πού τόν κατήχησε τόν ἐβάπτισε Μιχαήλ καί τόν κατηύθυ-νε στό πῶς πρέπει νά κυβερνᾶ κατά Θεόν Ὁ Παπισμός μέ τήν ταύτιση Ἱερω-σύνης καί Βασιλείας σέ ἕνα πρόσωπο δημιούργησε τόν Παποκαισαρισμό ὁ Προτεσταντισμός τόν Καισαροπαπισμό καί κατόπιν ἀνέλαβε ἡ Μασωνία ἡ

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

452

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ὁποία ἐπεδίωξε καί ἐπιδιώκει τήν περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας Ὁ π Βα-σίλειος ἐπισημαίνει καί ἀπαριθμεῖ τά ἀρνητικά ἐπιτεύγματα τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἐξουσίας τῶν τελευταίων 40 ἐτῶνΟἰκονομική ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ καί καταβαράθρωση Ἀξιῶν καί ἤθους Διαβάζει σχετικό κείμενο τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου γιrsquo αὐτούς πού ἀρνοῦνται νά ἀσχοληθοῦν οἱ πιστοί μέ τήν πολιτική καί σχολιάζει ὅτι ἀπό τό 2009 πού εἶχε πρωτοδημοσιεύσει αὐτό τό κείμενο μέσα ἀπό ἕνα Συνέδριο (ldquo Ἐκκλησία amp Πολιτική ἕνα θέμα πνευ-ματικόrdquo) μέχρι σήμερα ἐλάχιστοι πιστοί καί Κληρικοί εὐαισθητοποιήθηκαν

Μετά τό σύντομο διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσφέρθηκε κέρασμα ἀνα-ψυχῆς καί δόθηκαν χαρτιά γιά συμπλήρωση ἐρωτημάτων τόν λόγο ἔλαβαν ὁ πρόεδρος τῆς laquoΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣraquo κ Ἰωάννης Ζερβός τονίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα ἐνδιαφέρεται Ὑπενθύμισε τήν ἔμφαση πού ἔχει δώσει ἡ ΧΔ στό αἴτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

Μέ ὅσα κατέθεσαν οἱ δύο ἐκπρόσωποι τῆς παρατάξεως laquoΚΟΙΝΩΝΙΑraquo κκ Κωνστ Παπανικολάου καί Ἀθαν Μαργαρίτης ὁ κ Ἀθανάσιος Κουρ-ταλίδης τῆς ΧΔ ὁ Πανεπιστημιακός Καρδιολόγος κ Ἀργύρης Νταλιάνης ἀπό τό ἀκροατήριο τό μέλος τοῦ Διοικ Συμβουλίου τοῦ Πνευματικοῦ Κέ-ντρου Ρουμελιωτῶν κ Χρῆστος Ἀρβανίτης καί τέλος ὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου ἐπισημάνθηκαν τά ἀγαθά ἀποτελέσματα τῆς πολιτικῆς πού καθοδηγεῖται ἀπό τήν Χριστιανική Πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση καί τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τῆς ἄθεης πολιτικῆς

Νίκος Τσιρώνης Οἰκονομολόγος

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἡ θεσμοθετημένη θέση τῆς Ἐκκλησίας στά πρῶτα ἑλληνικά συνταγματικά κείμενα

Στίς 20 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1821 συνῆλθε στήν Πιάδα πλησίον τῆς ἀρχαίας Ἐπιδαύρου ἡ πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων Στή Συ-

νέλευση ἔλαβον μέρος ὡς ἐκπρόσωποι τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Ἔθνους 59 πληρεξούσιοι ἀπό τήν Πελοπόννησο τήν Ἀνατολική καί Δυτι-κή Χέρσο Ἑλλάδα καί τά νησιά Ὕδρα Σπέτσες Ψαρά καί Κάσο Οἱ πληρεξού-σιοι αὐτοί εἶχαν ἐκλεγεῖ ἀπό τίς Τοπικές Συνελεύσεις ἤ τίς τοπικές Γερουσίες

Τήν 1η Ἰανουαρίου 1822 ἡ ἐν λόγῳ Συνέλευση ἀφοῦ διεκήρυξη laquoτήν πολιτικήν ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ψήφισε τό πρῶτο Σύνταγμα τό ὁποῖο ὀνομάσθηκε Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος μέ τό ὁποῖο ἡ Ἑλλάδα ἐμφανίζεται ὡς ἐνιαῖον καί συντεταγμένον κράτος Ἐπειδή ὅμως ἐφοβοῦντο οἱ ἀντιπρόσωποι ὅτι τό πολίτευμα αὐτό θά μποροῦσε νά δημιουρ-γήσει ἐχθρότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας τό ὠνόμα-σαν laquoΠροσωρινόνraquo καί ἔκτοτε εἶναι γνωστό στήν συνταγματική ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ὡς laquoτό Προσωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδοςraquo

Τό πρῶτον αὐτό Σύνταγμα ἄρχεται μέ τό Προοίμιον laquoἘν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Στή συνέχεια ἀναγράφει πολύ χαρακτηριστι-κά ὅτι laquoΤό Ἑλληνικόν Ἔθνος hellip κηρύττει διά τῶν Νομίμων Παραστατῶν του εἰς Ἐθνικήν συνηγμένον hellip Συνέλευσιν ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρξιν καί ἀνεξαρτησίανraquo Οἱ πρῶτοι δηλαδή αὐτοί συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν τήν βεβαιότητα καί τήν συνείδηση ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καί ἡ ἀποτίναξη τοῦ ὀθω-μανικοῦ ζυγοῦ τῶν τετρακοσίων χρόνων ἔχει θεμέλιο τήν πίστη τους στό Θεό καί τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα τοῦτο εἶναι σαφές Γι΄ αὐτό καί ἀναφέρει ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ ἀνεξαρτησία συντελεῖται laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo Ἄλλωστε ἡ ἐσωτερική αὐτή πεποίθηση ἀποδεικνύεται καί ἀπό πολλές ἄλλες διακηρύξεις δηλώσεις καί λόγους τῶν πρώτων ἀγωνιστῶν τοῦ 1821

Τό πρῶτο τοῦτο Συνταγματικό κείμενο περιέχει πέντε ἀναφορές σέ θέ-ματα πού ἅπτονται τῆς θρησκείας καί δή τοῦ χριστιανισμοῦ

Ὁ τίτλος Α΄ Τμῆμα Α΄ ἀναφέρεται στή θρησκεία καί μόνον ἀποκλειστικῶςΣυγκεκριμένα ἀναγράφει laquoἩ ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἰς τήν ἑλληνι-

κήν ἐπικράτειαν εἶναι ἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλη-

Εἰσήγησις γενομένη στήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ Μητροπόλεως Μαντινείας amp Κυνουρίας εἰς Τρίπολιν τήν 5ην Μαρτίου 2016

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

454

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σίας ἀνέχεται ὅμως ἡ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος πᾶσαν ἄλλην θρησκείαν καί αἱ τελεταί καί ἱεροπραξίαι ἑκάστης αὐτῶν ἐκτελοῦνται ἀκωλύτωςraquo Μία ση-μαντική παρατήρηση εἶναι ὅτι ἐξειδικεύεται ὁ ὅρος laquoθρησκείαraquo ὅτι δηλα-δή ἐπικρατοῦσα θρησκεία εἶναι laquoἡ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαςraquo Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανική θρησκεία ἀλλά ἡ ὀρθόδοξη χριστιανι-κή κάμνοντας τήν διάκριση ἀπό τή Δυτική Χριστιανοσύνη Ὁ ὅρος laquoἐπικρα-τοῦσα θρησκείαraquo ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἡνωμέ-νου Κράτους τῶν Ἰονίων Νήσων τοῦ 1817 Ἐπίσης χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος καί στήν Νομική Διάταξη τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος Ὡς γνωστόν ὁ ἴδιος ὅρος παρέμεινε σταθερά σ΄ ὅλα τά συντάγματα τοῦ ἀνεξάρτητου ἑλλη-νικοῦ κράτους Ἀλλά καί στό Τμῆμα Β΄ τοῦ ἰδίου τίτλου γίνεται ἀναφορά πάλιν ἐξόχως σημαντική στήν β΄ παράγραφο ὅταν γράφει ποῖοι ὁρίζονται ὡς Ἕλληνες Ἀποφαίνεται ὁ συνταγματικός νομοθέτης ὡς ἑξῆς laquoὍσοι αὐτό-χθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικρατείας τῆς Ἑλλάδος (αὐτόχθονες σημαίνει ὁ κα-τοικῶν ὡς καί οἱ πρόγονοι ἐν ᾧ τόπῳ ἐγεννήθη ἄλλως ὁ γηγενής ἐντόπιος (ἀντιθέτως εἶναι ὁ ἑτερόχθων ὁ ἔπηλυς ὁ ἔποικος ὁ πρόσφυξ) πιστεύου-σιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Συνεπῶς κάτοικοι οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται δια-βιοῦν στήν ἑλληνική ἐπικράτεια ἀλλά δέν πιστεύουν στόν Χριστό δηλ δέν εἶναι χριστιανοί αὐτοί δέν εἶναι Ἕλληνες Ταυτίζεται ἑπομένως ἡ ἰθαγένεια ἡ ὑπηκοότητα τοῦ ἕλληνος μέ τόν χριστιανό Πολίτης τοῦ κράτους εἶναι ὁ χριστιανός Οὕτω ἀποκλείεται ὁ ἀλλόθρησκος Καί στήν συγκεκριμένη ἱστο-ρική συγκυρία κυρίως ἀλλόθρησκοι εἶναι οἱ Μωαμεθανοί ἤ Μουσουλμᾶνοι καί δευτερευόντως ἄλλοι

Στόν Τίτλο Β΄ Τμῆμα Γ΄ Περί σχηματισμοῦ Διοικήσεως ἀναφέρεται καί ἡ ὕπαρξη Ὑπουργοῦ τῆς Θρησκείας Ὁ Ὑπουργός laquoὁ τῆς Θρησκείαςraquo ὡς ἀποκαλεῖται χαρακτηριστικά Ὑπουργοί ἦσαν κατά τό ἐν λόγῳ Σύνταγμα ὀκτώ Μάλιστα πρῶτος Ὑπουργός τῆς Θρησκείας ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἐθνο-συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου (1822) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Εἶναι ὁ πρῶτος Ὑπουργός ἐπί τῶν θεμάτων τῆς Ἐκκλησίας καί ἐν γένει τῆς θρησκεί-ας ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τό 1825 καί τόν διεδέχθη ὁ Ἐπίσκοπος Δαμαλῶν Ἰωνᾶς ἀπό τήν Ἄνω Λουσού Καλαβρύτων ἐπίσης ἀξιόλογος ἀγωνιστής Ἱε-ράρχης Ἐπανερχόμενοι στόν Ἀνδρούσης Ἰωσήφ αὐτός ἤσκησε καί τά καθή-κοντα τοῦ Ὑπουργοῦ τοῦ Δικαίου ὅμως εἶχε ἀναλάβει καί ἄλλες ὑπηρεσίες ἕνεκεν τῆς μορφώσεώς του Ἀξίζει νά μείνουμε ὁλίγον περισσότερον στήν προσωπικότητα αὐτή Ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πλέον διαπρεπῶν ἀνδρῶν τοῦ Ἀγῶνος τῆς ἐλευθερίας τῆς πατρίδος μέ πολυσχιδῆ ἀνιδιοτελῆ δράση ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους (Γεννήθηκε στήν Τριπολιτσά τό 1770 καί ἐκοιμήθη τό 1844) Τά καθήκοντά του καθωρίστηκαν εἰδικῶς ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Σῶμα ὡς ἑξῆς laquoὉ Μινίστρος τῶν θρησκευτικῶν χρεωστεῖ

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

455

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

hellip νά φροντίζῃ περί τῆς οἰκονομίας τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί ἱερῶν Μονα-στηρίων hellip Χρεωστεῖ τέλος νά καθυποβάλῃ εἰς τῆς διοικήσεως τήν ἐπίκρισιν Σχέδιον περί τῶν ὅσων ἀφορῶσι τήν εὔκλειαν τῆς θρησκείας καί νά φροντίζῃ περί ὅσων ἀφορῶσι τόν Μινιστέριόν τουraquo Τό Σχέδιο αὐτό πράγματι τό ὑπέ-βαλε ἁρμοδίως ὁ Ἰωσήφ

Ὁ Ἰωσήφ λόγῳ τοῦ ηὑξημένου κύρους του κάθε φορά πού ἡ Κυβέρνηση κλυδωνιζόταν ἀπό τίς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος ἐκαλεῖτο ὡς τό πλέον ἐνδεδειγμένον πρόσωπο διά νά ἀπευθύνει γραπτές προκηρύξεις πρός τόν λαόν νά τόν νουθετήσει καί τοῦ συστήσει ὁμόνοια πειθαρχία ἀλλά καί θυ-σίες

Ὡστόσο λήγοντος τοῦ ἔτους 1824 ἡ σαθρά διοίκησις τῶν ἑλληνικῶν πραγμάτων κατηγορεῖ τόν Ἀνδρούσης καί τούς Ἀρχιερεῖς Κορίνθου Κύριλ-λον καί Τριπόλεως Δανιήλ δι΄ ἐνεργείας ἐναντίον αὐτῆς καί ὑπέρ τοῦ κόμ-ματος τῶν ἀντιδιοικητῶν Οἱ Ἀρχιερεῖς ὅμως ἀπαντοῦν στίς κατηγορίες καί συμβουλεύουν ὁμόνοια Ὅταν ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἀπεμακρύνθη ἀπό τό Μι-νιστέριον τῆς Θρησκείας δημιουργήθηκε χαώδης κατάστασις στά πράγμα-τα τῆς Ἐκκλησίας ἐπηρεαζόμενα καί ἀπό τίς ἀντιθέσεις καί τίς ἔριδες τῶν ἀγωνιστῶν Ἀργότερα ὅταν ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας ἀνέλαβε τά καθή-κοντά του (Ἰανουάριος 1828) καί συνέστησε τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή κη΄ hellip Ὀκτωβρίου 1828 ὁ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ ἦταν ἕνα ἀπό τά πέντε μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Καποδίστριας σαφῶς ἤθελε τήν συνεργασία Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τό καλό τῆς Ἑλλάδος καί εἰδικότερα γιά τήν θεμελίωση τοῦ νέου κράτους καί ἀνεγνώριζε τήν ἀξία τοῦ Ἀνδρούσης Ἰωσήφ Ὁ Ἀνδρούσης μάλιστα εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε καί τόν ἐπικήδειον λόγον στόν Καποδίστρια

Περαιτέρω ἐμμέσως γίνεται ἀναφορά στήν θρησκεία ὑπό τήν γενικο-τέρα ἔννοια καί στόν Τίτλο Ε΄ Τμῆμα Θ΄ Περί τοῦ Δικαστικοῦ καί στήν πα-ράγραφο 98 (ξη΄) ἀναφέρεται ὅτι laquoἄχρι τῆς κοινοποιήσεως τῶν εἰρημένων Κωδίκων (ὁριζόταν ἐπιτροπή συντάξεως Κωδίκων) αἱ πολιτικαί καί ἐγκλη-ματικαί διαδικασίαι βάσιν ἔχουσιν τούς Νόμους τῶν ἀειμνήστων Χριστιανῶν (μέ κεφαλαῖο μάλιστα ἀναγράφεται τό πρῶτο γράμμα τό Χ) ἡμῶν Αὐτοκρα-τόρωνhellipraquo κλπ

Τό ἑπόμενο σπουδαιότατο συνταγματικό κείμενο εἶναι τό Σύνταγμα

τοῦ ἌστρουςἩ Β΄ Ἐθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στό Ἄστρος τῆς Κυνουρίας (Μάρ-

τιος 1823) καί ψήφισε τό λεγόμενο Σύνταγμα τοῦ Ἄστρους ἤ laquoὁ Νόμος τῆς Ἐπιδαύρουraquo Νά ὑπογραμμιστεῖ ὅτι Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως διε-τέλεσε ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος καί στή συνέχεια Ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ Γιά τόν ἐν λόγῳ Ἱεράρχη ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικά στοι-

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

456

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

χεῖα Ὁ Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στήν γορτυνιακή Νεμνίτσα (σημ Μεθύδριο Ἀρκαδίας) τό 1787 καί ἐκοιμήθη τό 1843 στήν Ἱ Μονή Πετράκη στήν Ἀθήνα Ἦτο αὐτοδίδακτος λίαν μελετηρός τίμιος εὐθύς εὐλαβέστα-τος ἀφιλοκερδής φιλάνθρωπος καί πραγματικός πατριώτης Ἔλαβε μέρος σέ μάχες στό Βαλτέτσι στά Βέρβαινα καί στά Δολιανά Ὅλη του τή ζωή ἀφιέρω-σε στή διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί στήν ὀργάνωση τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρ-τησίας Μέ τά φλογερά κηρύγματά του ἐνίσχυσε τόν λαό γιά τήν ἐξέγερση ἐναντίον τῶν Τούρκων Ὁ Κολοκοτρώνης σέ μία ἐπιστολή του τόν προσφω-νεῖ μάλιστα laquoκαπετάν δεσπότηraquo Διεδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλον στή μονή τῶν Καλτεζῶν γιά νά ἱδρυθεῖ ἡ Πελοποννησιακή Γερουσία Εἶχε ἡγετικό ρόλο καί κατά τό δεύτερο ἔτος τοῦ Ἀγῶνος προκειμένου νά σταθεροποιηθεῖ μία κεντρική πολιτική ἀρχή Ὅταν ἐξελέγη στήν Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος ἀντιπρόεδρος στήν οὐσία αὐτός διηύθυνε τίς ἐργασίες της Ὑπῆρξε αὐστηρός τηρητής τῶν νόμων καί τοῦ καθήκοντος Ὡς ἀντιπρόεδρος τοῦ Βουλευτικοῦ δέν δίστασε νά διώξει ἀπό τό βουλευτικό ἀξίωμα τόν φίλο του Ἀνδρέα Με-ταξᾶ γιατί ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἀπό μία συνεδρίαση τοῦ Σώματος καί ἔπαψε ἀπό Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τόν Χαράλαμπο Περούκα γιατί ἐνῶ δέν ὑπῆρχε προηγουμένως νόμος αὐτός εἰσήγαγε κάποιο μονοπώλιο Ἐπίσημον ἔγγραφον τῆς Διοικήσεως τό ἀπό 11101824 ἀναγνώρισε τίς ὑπηρεσίες του πρός τήν πατρίδα ἰδίως τίς συμφιλιωτικές του ἐνέργειες τῶν ἀντιμαχομένων μερίδων τούς κινδύνους τίς θυσίες τήν ἑκούσια ὁμηρία του στούς Τούρκους στό Ναύπλιο χάριν τῆς ταχείας παραδόσεως τῆς πόλεως καί τοῦ ἐξέφρασε τήν εὐγνωμοσύνη ὁλόκληρου τοῦ Ἔθνους Ὅταν ἐλευθερώθηκε ἡ Ἑλλάδα τότε ἐκεῖνος ἀπεσύρθη στά καθαρῶς θρησκευτικά του καθήκοντα

Στό Νόμο τῆς Ἐπιδαύρου ἀναφορικῶς μέ τή Θρησκεία εὑρίσκουμε τά κάτωθι

Κατά ἀρχάς τό Προοίμιον ἐπαναλαμβάνεται τό αὐτό ὡς ἦταν τοῦ πρώ-του Συντάγματος τῆς Ἐπιδαύρου Στή συνέχεια τό Α΄ κεφάλαιον ὁμιλεῖ περί θρησκείας ἀκριβῶς ὅπως καί στό πρῶτο Σύνταγμα καί στό Β΄ κεφάλαιο πά-λιν ἔχει τόν ὁρισμό laquoὍσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς Ἐπικράτειας τῆς Ἑλλά-δος πιστεύουσιν εἰς Χριστόν εἰσίν Ἕλληνες καί ἀπολαμβάνουσιν ἄνευ τινός διαφορᾶς ὅλων τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτωνraquo Ὀλίγον παρακάτω στή δεύτε-ρη παράγραφό του εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐπαναλαμβάνοντας τήν φράση ὅτι laquoὁμοίως Ἕλληνές εἰσι hellip (καί) hellip ὅσοι ἔξωθεν ἐλθόντες καί τήν Ἑλληνικήν φωνήν πάτριον ἔχοντες καί εἰς Χριστόν πιστεύοντες ζητήσωσι παρρησιαζό-μενοι εἰς τοπικήν Ἑλληνικῆς Ἐπαρχίας Ἀρχήν νά ἐγκαταριθμηθῶσι δι΄ αὐτῆς εἰς τούς πολίτας Ἕλληναςraquo Ἐδῶ μάλιστα συνδέονται καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα μέ τήν χριστιανική ἰδιότητα δύο στοιχεῖα τά ὁποῖα ὁρίζουν τήν ἔννοια καί ταυτότητα τοῦ ποῖος εἶναι ἕλληνας Θρησκεία καί γλῶσσα εἰδικότερα χρι-στιανική θρησκεία καί ἑλληνική γλῶσσα Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό ἑλλη-

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

457

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νικόν κράτος δέν ἀναζήτησε ἐν προκειμένῳ γιά νά δηλώσει τήν ταυτότη-τά του τήν κλασική ἀρχαιότητα ἀλλά διακήρυξε κατά τρόπο ἐπίσημο καί πανηγυρικό ὅτι α) Ἕλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας τῆς Ἑλλάδος πιστεύουν στόν Χριστό καί β) ὅτι ἐπικρατοῦσα Θρησκεία στήν Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία Αὐτή εἶναι ἡ ἐθνική μας τουτέστιν ταυτότητα Ἡ ἑλληνορθοδοξία

Μία ἄλλη ἀναφορά τοῦ ἐν λόγῳ Συντάγματος εἶναι ἡ παράγραφος 8 α΄ ὅπου γίνεται λόγος διά τήν ἐλευθερία τοῦ Τύπου Ἐκεῖ ἀναφέρει ὅτι laquoΟἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα νά κοινοποιῶσιν ἄλλως τε καί διά τῶν τύπων τά δοξασίας των ἀλλά μέ τούς ἀκολούθους τρεῖς ὅρουςraquo Καί ὁ πρῶτος ὅρος εἶναι laquoΝά μή γίνεται λόγος κατά τῆς χριστιανικῆς θρησκείαςraquo (8 α΄) Ἡ β΄ ὑποπαράγραφος γράφει laquoΝά μήν ἀντιβαίνουσιν εἰς τάς κοινῶς ἀποδεδειγ-μένας ἀρχάς τῆς ἠθικῆςraquo καί ἡ γ΄ ὑποπαράγραφος laquoΝά ἀποφεύγωσι πᾶσαν προσωπικήν ὕβρινraquo Στή θ΄ παράγραφο ἐπίσης ἀναφέρεται ὅτι laquoΕἰς τήν Ἑλλη-νικήν Ἐπικράτειαν οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται ἄνθρωπος ἀργυρώνητος (=ὁ δοῦλος) δέ παντός γένους καί πάσης θρησκείας ἅμα πατήσας τό Ἑλλη-νικόν ἔδαφος εἶναι ἐλεύθερος καί ἀπό τόν δεσπότην αὐτοῦ ἀκαταζήτητοςraquo

Στό ἑπόμενο Τμῆμα τό Γ΄ καί στό Κεφάλαιον Περί σχηματισμοῦ Διοι-κήσεως στήν παράγραφο 15 ἀναγράφεται ὅτι τό Ἐκτελεστικόν σῶμα ἐκλέ-γει 7 Ὑπουργούς Μεταξύ αὐτῶν ὑφίσταται καί laquoὁ Ὑπουργός τῆς Λατρείαςraquo ὅπως τώρα ὀνομάζεται ἀπό Θρησκείας ὅπως ὀνομαζόταν στό προηγούμε-νον Σύνταγμα

Σχετικῶς μέ τούς ἰσχύοντας νόμους ἐφαρμόζονται καί πάλιν laquoοἱ Νόμοι τῶν ἡμετέρων ἀειμνήστων χριστιανῶν αὐτοκρατόρων τῆς Κωνσταντινουπό-λεωςraquo (Τμῆμα Ζ΄ κεφ Θ΄ Περί τοῦ Δικανικοῦ παραγρ 80)

Στό κεφάλαιο 10 (Ι) τοῦ Ζ΄ Τμήματος γιά πρώτη φορά γίνεται λόγος γιά τήν ὁρκωμοσία τῶν μελῶν τοῦ Βουλευτικοῦ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ οἱ κριταί (=τό Δικαστικόν Σῶμα) οἱ στρατιωτικοί καί οἱ ναυτικοί δίδοντας τόν ἀκό-λουθον ὅρκον laquoὉρκίζομαι εἰς τό ἅγιον ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καί εἰς τήν γλυκυτάτην Πατρίδα πρῶτον μέν ἤ νά ἐλευθερωθῇ τό Ἑλληνικόν Ἔθνος ἤ μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας νά ἀποθάνω χριστιανός καί ἐλεύθερος Ἔπειτα δέ νά ὑποτάσσωμαι μ΄ ὅλην τήν πίστιν εἰς τόν παρόντα Νόμον τῆς Πατρίδος ὅτι λογῆς αἱ δύο Ἐθνικαί Νομοδοτικαί Συνελεύσεις τοῦ ᾳωκβ΄ καί γ(=1822 καί 1823) παρέδωκαν εἰς τό Ἑλληνικόν Ἔθνοςraquo

Ἐρχόμεθα τώρα στό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος τοῦ 1827Ἤδη εὑρισκόμεθα περί τό τέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (τόν

Ὀκτώβριον ἐγένετο ἡ σπουδαιοτάτη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου ἡ ὁποία εἶχε ἀποφασιστική σημασία γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Ἑλλάδος καί εἶχε προηγη-θεῖ ἡ ἐπίσης σπουδαία Ἰουλιανή Σύμβασις (6 Ἰουλίου 1827)

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

458

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Τόν Μάρτιον τοῦ 1827 συνῆλθε ἡ ἐν Τροιζῆνι Γ΄ Ἐθνική Συνέλευσις καί ἐψήφισε μεταξύ τῶν ἄλλων καί νέον Σύνταγμα τό ὀνομασθέν laquoΠολιτικόν Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδοςraquo τό ὁποῖο καί ἐξεδόθη τήν 1η Μαΐου τοῦ ἔτους 1827 (7ον τῆς Ἀνεξαρτησίας) Τό Σύνταγμα τῆς Τροιζῆνος (1827) ὅπου γιά πρώτη φορά γίνεται σαφής διάκριση τῶν τριῶν ἐξουσιῶν ἤτοι νομοθετικῆς νομο-τελεστικῆς (=ἐκτελεστικῆς) καί δικαστικῆς ἔχουμε καί ἵδρυση τῆς Βουλῆς Πάλιν τό Προοίμιον ὑφίσταται καί ἀναφέρει

laquoἘν ὀνόματι τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδος καί τρίτον ἤδη τό Ἑλλη-νικόν Ἔθνος εἰς Ἐθνικήν Συνέλευσιν συναγμένον κηρύττει διά τῶν νομίμων Πληρεξουσίων του ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων τήν Πολιτικήν αὐτοῦ ὕπαρ-ξιν καί Ἀνεξαρτησίαν καί συσταίνει τάς ἑξῆς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ Πολιτεύ-ματός τουraquo

Συνεπῶς ἔχουμε ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τήν σημαντική φράση laquoἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπωνraquo

Τό πρῶτο κεφάλαιο (Α΄) ὁμιλεῖ περί θρησκείας Γράφει laquoΚαθείς εἰς τήν Ἑλλάδα ἐπαγγέλεται τήν θρησκείαν του ἐλευθέρως καί διά τήν λατρείαν αὐτῆς ἔχει ἴσην ὑπεράσπισιν Ἡ δέ τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι θρησκεία τῆς Ἐπικρατείαςraquo

Στό Γ΄ κεφάλαιο μέ τόν τίτλον laquoΔημόσιον Δίκαιον τῶν Ἑλλήνωνraquo στήν παραγ 6 γίνεται λόγος ποῖοι εἶναι Ἕλληνες Γράφει σχετικῶς laquoἝλληνες εἶναι ὅσοι αὐτόχθονες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας πιστεύουσιν εἰς Χριστόν ὅσοι ἀπό τούς ὑπό τόν Ὀθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εἰς Χριστόν ἦλθαν καί θά ἔλθωσιν εἰς τήν Ἑλληνικήν Ἐπικράτειαν διά νά συναγωνισθῶσιν ἤ νά κατοι-κήσωσι εἰς αὐτήνraquo Παρατηροῦμε καί πάλιν ὅτι κριτήριον τῆς ταυτότητος καί ὁρισμοῦ τοῦ ἕλληνος εἶναι ἡ πίστη στό Χριστό ἡ ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά ὅτι laquoοἱ Ἕλληνες ἔχουσι τό δικαίωμα χωρίς προεξέτα-σιν (λογοκρισία δηλ) νά γράφωσι καί νά δημοσιεύωσιν ἐλευθέρως διά τοῦ τύπου ἤ ἀλλέως τούς στοχασμούς καί τάς γνώμας των φυλάττοντες τούς ἀκολούθους ὅρους μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τάς ἀρχάς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας καί νά μήν ἀντιβαίνωσιν εἰς τήν σεμνότη-ταraquo Ὡστόσο ἐκεῖνο πού εἶναι ἐνδιαφέρον στό παρόν κεφάλαιο καί στήν πα-ράγραφο 24 ἀναγράφεται εἶναι ὅτι laquoὁ κλῆρος κατά τούς κανόνας τῆς Ἁγίας καί Ἱεράς ἡμῶν Ἐκκλησίας δέν ἐμπεριπλέκεται εἰς κανέν δημόσιον ὑπούργη-μα μόνοι δέ οἱ πρεσβύτεροι ἔχουσι τό δικαίωμα τοῦ ἐκλογέωςraquo (δηλαδή τό δικαίωμα τοῦ ἐκλέγειν)

Στό Σύνταγμα ἀκόμη αὐτό παρατηροῦμε καί ὁρισμένες διαφοροποιή-σεις ἀπό τά προηγούμενα συνταγματικά κείμενα Πρῶτον δέν ἀναφέρεται Ὑπουργεῖο Θρησκείας ἤ Λατρείας καί ἔχουμε γιά πρώτη φορά Ὑπουργεῖο Παιδείας Δεύτερον ὅταν ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου προεδρεύ-ει σέ περίπτωση ἐξετάσεως (κατηγορίας) κατά τῶν Γραμματέων (Ὑπουργῶν)

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

459

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

τῆς Ἐπικρατείας καί δικάζει στή Βουλή τότε ὁρκίζει τά μέλη τῆς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς (Βουλευτάς) μέ περιεχόμενο ὅρκου τό ὁποῖο ἄρχεται μέ τήν φρά-ση laquoὉρκίζεσθε ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων νά προσέξετε εἰς τήν κατηγορί-ανraquo κλπ Γίνεται δηλαδή ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ Τρίτον στό ἐν λόγῳ Σύνταγμα γενικῶς ἀναγράφονται τρία εἴδη ὅρκου Ὅρκος Ἑλληνικός Ὅρκος Βουλευτι-κός καί Ὅρκος τοῦ Κυβερνήτου Καί οἱ τρεῖς κάμνουν λόγον ὅτι laquoὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τοῦ Ὑψίστουraquo

Συμπερασματικές σκέψεις Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω συνοπτικῶς ἀνα-

φερομένων προκύπτει ὅτι διά τῶν πρώτων συνταγματικῶν κειμένων διαπι-στοῦται ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή τῶν πολιτειακῶν ἀρχῶν ἔναντι τῆς θρησκείας καί δή τῆς Ἐκκλησίας Ἐν προκειμένῳ καί κατά πρῶτον ἀσφαλῶς καί ἀνα-γνωρίζουν εὐγνωμόνως τήν μεγάλη συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί κατά δεύτερον υἱοθετοῦν τήν δυναμική τῆς Ἐκκλησίας στήν στήριξη τῆς συνοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους κατά τά δυσχερῆ χρόνια τῆς δουλείας ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητά της γιά τό παρόν καί τό μέλλον Εἶναι πασιφανές καί ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία προστάτευσε τό γένος τῶν Ἑλλήνων κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας καί διεφύλαξε τήν γλῶσσα του καί τήν ἐθνική του συνείδηση Ἰστορικῶς ἀργότερα μετά τή λήξη τοῦ Ἀγῶνος καί τήν ἵδρυ-ση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους στήν ἀποτίμηση θά ἔχουμε πολλούς εἰς ἀριθμόν κληρικούς ὅλων τῶν βαθμίδων μάρτυρας τῆς Πίστεως τοῦ Ἔθνους οἱ ὁποῖοι μέ τό αἶμα τους σφράγισαν τό πνευματικό νόημα τῆς Ἐθνεγερσίας ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε΄ μέχρι τόν πιό ἀφανῆ καί ἁπλό μοναχό

Τό ἑλληνικό κράτος σέβεται καί τιμᾶ τά ἱερά καί τά ὅσια ὡς καταδει-κνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι καί τά τρία πρῶτα συνταγματικά κείμενα ἔχουν ὡς Προοίμιον τήν ἀναφορά τους laquoστό ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ἀδιαιρέτου Τρι-άδοςraquo Μένοντας ὀλίγον περισσότερον σ΄ αὐτό τό σημεῖο διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες τῶν χρόνων ἐκείνων καί δή οἱ συνταγματικοί νομοθέτες εἶχαν βα-θυτάτη τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Ἐπανάστασή τους κατά τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ἐκδηλώθηκε στό ὄνομα τῆς πίστεώς τους στό Θεό καί στήν ἐλευθερία τῆς πατρίδος Ἴσχυε κατά τά πάντα τό laquoΔιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν καί τῆς πατδίδος τήν ἐλευθερίανraquo Ἀξίζει στό σημεῖο αὐτό νά ἀναφέρουμε τί γράφει ὁ Ἀκαδημαϊκός Σπῦρος Μελᾶς laquoΤό Εἰκοσιένα ὁλόϊσα βγαίνει ἀπό τήν αἰωνόβια ἐθνική μας παράδοση Τίποτα τό ξενικό Παρεξηγοῦν κι΄ ἀδικοῦν τό τεράστιο αὐτό κίνημα ὅσοι θέλουν νά τό νομίζουν ἀντίλαλο τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης Καί ὁ βαθύτατος Σολωμός λαμπρά τό εἶδε ὅταν χαιρετοῦσε τή λευτεριά ldquoἀπό τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱεράrdquo Καμμιά ὁμοιό-τητα δέν ἔχει μέ τή Γαλλική ἐπανάσταση Ἐκείνη ἤτανε κοινωνική Τό Εἰκο-

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

460

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

σιένα δέν μπαίνει μέ κανένα τρόπο στό σχῆμα τῶν ταξικῶν ἀγώνων Εἶναι κίνημα καθαρά ἐθνικό Μιά φυλή ἀνώτερη περήφανη καί γενναία συνεχίζει τήν ἡρωϊκή της παράδοση τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας τσακίζοντας μ΄ ἀγώνα ὑπεράνθρωπο τό ζυγό τῆς σκλαβιᾶς Ξαναφτιάχνει Μαραθῶνες καί Σαλαμίνες Γίνεται παράδειγμα σ΄ ὅλους τούς λαούς πού ἀκολουθοῦν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον καί δημιουργεῖ νέο Διεθνές Δίκαιο κα-θιερώνοντας τήν ἀρχή τῶν laquoἐθνοτήτωνraquo Ἡ Γαλλική ἐπανάσταση στάθηκε ἀντικληρική Τή σημαία τοῦ Εἰκοσιένα κρατεῖ ἕνας δεσπότης Καί τό ράσο του εἶναι σύμβολο διπλό Θρησκεία καί Παιδεία ndashΧριστιανισμός κι΄ ἑλληνι-σμόςraquo (περ Ἑλληνική Δημιουργία Ἀθῆναι 1953 σελ 325) Ἀλλά καί περαι-τέρω εἶχαν τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ὀργάνωση τοῦ νεοσύστατου κράτους ἔπρεπε νά ἐπιχειρηθεῖ καί νά οἰκοδομηθεῖ laquoεἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ἀδιαιρέτου Τριάδοςraquo Μάλιστα πρέπει ὅλως ἰδιαιτέρως νά ἐξαρθεῖ ἡ ἀναφορά αὐτή τή στιγμή πού τήν ἐποχή ἐκείνη κυριαρχοῦσαν τά ἀθεϊστικά κηρύγματα τοῦ Δι-αφωτισμοῦ τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως στίς χῶρες τῆς Δύσεως Τοῦτο ἔχει μεγάλη διαχρονική ἀξία καί σημασία γιά τήν πατρίδα μας καί οὐδόλως πρέπει νά ἀγνοεῖται ἤ νά διαστρεβλώνεται ἤ τό χειρότερον νά ἀπαξιώνεται διότι ἔχει καί νομική ἰσχύ καί ἐπιφέρει νομικές συνέπειες στήν ὅλη ἑρμηνεία τῶν διατά-ξεων τοῦ Συντάγματος

Ἔπειτα τά πρῶτα Συντάγματα εἶχαν ὡς πρῶτον τίτλον ἤ τμῆμα ἤ ἄρθρον θά λέγαμε σήμερον τό θέμα τῆς θρησκείας Ἀκόμη ἐξαιρετικά σπουδαῖο εἶναι ὁ ὁρισμός τοῦ Ἕλληνος ὅτι Ἕλληνας ὁρίζεται ὁ χριστιανός καί ὁ ὁμιλῶν τήν ἑλληνικήν γλῶσσα Σημαντικό σημεῖο εἶναι καί ἡ ἐπαναφορά τῶν νόμων τῶν χριστιανῶν αὐτοκρατόρων Ἄλλο σημεῖο ὑπογραμμίσεως εἶναι ἡ πρόβλεψις νά προστατεύεται ἡ χριστιανική θρησκεία ὥστε νά μή βλάπτεται διά τοῦ Τύ-που καί τέλος ἡ ὁρκωμοσία στό ὄνομα τοῦ Ὑψίστου ἔστω καί ἄν ἀναφέρεται τοῦτο ἀορίστως

Περαίνων τήν εἰσήγησή μου σήμερα πού ἀκούγονται ἀντιθρησκευτι-κές καί ἀντιχριστιανικές φωνές καί ὑπάρχει ἐνίοτε καί μία ἀντιεκκλησιαστική νοοτροπία σ΄ ἕνα ἐκκοσμικευμένο ὑλιστικό περιβάλλον μέ ἔντονες ὀρθολο-γιστικές ἀντιλήψεις προβάλλει ἐπιτακτικά ἡ ἀνάγκη νά διατυπώνουμε πιό συνετές σκέψεις Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι Ἐπιθυμοῦμε ἀποκοπή ἀπό τίς ἱστορικές καί καταξιωμένες ἑλληνορθόδοξες ρίζες μας ἤ γερή θεμελίωση σ΄ αὐτές Ἡ πρόκληση σ΄ αὐτό τό παγκοσμιοποιημένο κλῖμα βρίσκεται ἐνώπι-όν μας Πάντως οἱ πρωτεργάτες τῆς Ἐθνεγερσίας ἔθεσαν στήν ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους θεμέλεια ἑλληνορθόδοξα καί συνάμα ἔδειξαν καί τόν δρόμο στίς γενεές πού ἀκολουθοῦν Προφανῶς καί στή δική μας

Ἀρχιμ Χρυσόστομος Κ Παπαθανασίουνῦν Μητροπολίτης Μάνης

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ

Τά τελευταῖα χρόνια ἀπασχολεῖ τόν νομικό κόσμο τῆς Χώρας τό ἐρώ-τημα ἐάν οἱ ὁμοφυλόφιλοι ἔχουν δικαίωμα ἀπόκτησης ἀπογόνων

καταφεύγοντας στήν ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή Ὡς ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή ἤ τεχνητή γονιμοποίηση (στό ἑξῆς ΙΥΑ) νοεῖται σύμφωνα μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 πάρ 1 τό ν 33052005 ἡ laquoκάθε περίπτωση κυοφορίας καί τεκνοποίησης πού ἐπιτυγ-χάνεται μέ μεθόδους ἄλλες πλήν τῆς φυσιολογικῆς ἕνωσης ἄνδρα καί γυναίκας καί οἱ ὁποῖες ἐφαρμόζονται σέ εἰδικά ὀργανωμένες μονάδες ἰα-τρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς (ΜΙΥΑ)raquo

Δέ θά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ ἀναλυτικά στίς διάφορες ἰατρικές μεθό-δους ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιά τό Δίκαιο τό κοινό χαρακτηριστικό ὅλων αὐτῶν τῶν μεθόδων ἡ ἀποσύν-δεση τῆς ἀναπαραγωγικῆς διαδικασίας ἀπό τήν ἐρωτική πράξη Λόγῳ αὐτοῦ τοῦ χαρακτηριστικοῦ ἡ ἐφαρμογή ὅλων τῶν μεθόδων ἰατρικῶς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ἐγείρει κρίσιμα ἠθικά κοινωνικά καί νομικά ζητήματα

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ἀφοῦ διαπίστωσε τή συνεχῶς διευρυνόμε-νη ἐφαρμογή τῆς ΙΥΑ στή χώρα μας ἔκρινε ἐπιβεβλημένη τή διαμόρφω-ση ἑνός εἰδικοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου γιά νά ρυθμίσει δύο ἀπό τά σχε-τικά ζητήματα ἀφrsquo ἑνός τόν προσδιορισμό τοῦ ἐπιτρεπτοῦ προσφυγῆς στίς σχετικές μεθόδους καί ἀφετέρου τήν ἵδρυση τῆς συγγένειας μέ τό παιδί πού θά γεννηθεῖ Θέσπισε ἔτσι τό νόμο 30892002 οἱ διατάξεις τοῦ ὁποίου ἐντάχθηκαν στόν Ἀστικό Κώδικα (στό ἑξῆς ΑΚ)

Ὑπό τήν ἰσχύουσα νομοθετική ρύθμιση ἡ ἀπόκτηση τέκνων μέ ΙΥΑ εἶναι ἐπιτρεπτή μόνο ὅταν πρόκειται γιά συζύγους (πού εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἑτερόφυλοι ἀφοῦ ὁ γάμος μεταξύ ὁμοφύλων εἶναι γιά τό δί-καιό μας ἀνυπόστατος) ἑτερόφυλους συντρόφους καί γυναῖκες χωρίς σύζυγο ἤ σύντροφο Δέν εἶναι δυνατή γιά τά ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφί-λων καί αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ νόμος 43562015 προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ὁμοφύλων

Ἀναλυτικότερα ἄν πρόκειται γιά ζευγάρι γυναικῶν ἡ μία ἀπό αὐτές θά μποροῦσε νά ἀποκτήσει παιδί μέ τεχνητή γονιμοποίηση μέ σπέρμα τρίτου δότη Ὁ νόμος ὅμως ἀποκλείει τήν τεχνητή γονιμοποίη-ση σέ αὐτή τήν περίπτωση μέ τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1456 παρ 1 ἐδ β

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

462

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΑΚ κατά τήν ὁποία laquoἄν ἡ ὑποβοήθηση ἀφορᾶ ἄγαμη γυναῖκα ἡ συναίνε-ση αὐτῆς καί ἐφόσον συντρέχει περίπτωση ἐλεύθερης ἕνωσης τοῦ ἄνδρα μέ τόν ὁποῖο συζεῖ παρέχεται μέ συμβολαιογραφικό ἔγγραφοraquo Ἐπίσης σύμφωνα μέ τό δεύτερο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 1475 ΑΚ laquoἩ συμβολαιογρα-φική συναίνεση τοῦ ἄνδρα σέ τεχνητή γονιμοποίηση πού προβλέπεται στό ἄρθρο 1456 sect 1 ἔδ βrsquo ἐπέχει θέση ἑκούσιας ἀναγνώρισης Ἡ ἀντίστοιχη συναίνεση τῆς γυναίκας ἰσχύει καί ὡς συναίνεσή της στήν ἑκούσια ἀνα-γνώρισηraquo Ἐντελῶς παρενθετικά νά ἀναφέρουμε ὅτι ἑκούσια ἀναγνώ-ριση εἶναι ἡ δήλωση βούλησης τοῦ πατέρα μέ τήν ὁποία αὐτός ἀναγνω-ρίζει ὡς δικό του τό τέκνο πού γεννήθηκε ἐκτός γάμου ἐφόσον συναινεῖ σέ αὐτό καί ἡ μητέρα

Ἐπίσης κι ἄν ἀκόμα μία ἀπό τίς δύο γυναῖκες συντρόφους ἀπο-κτήσει παιδί δέν προβλέπεται ἀπό τό νόμο ἵδρυση συγγένειας μεταξύ του τέκνου καί τῆς γυναίκας συντρόφου τῆς μητέρας Τό Δίκαιό μας δέν προβλέπει τήν ἵδρυση συγγένειας τοῦ παιδιοῦ μέ δύο γυναῖκες ἤ μέ δύο ἄνδρες Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 1463 ΑΚ laquoἩ συγγένεια τοῦ προσώπου μέ τή μητέρα του καί τούς συγγενεῖς της συνάγεται ἀπό τή γέννηση Ἡ συγγένεια μέ τόν πατέρα καί τούς συγγενεῖς του συνάγεται ἀπό τό γάμο ἤ τό σύμφωνο συμβίωσης τῆς μητέρας μέ τόν πατέρα ἤ ἱδρύεται μέ τήν ἀναγνώριση ἑκούσια ἤ δικαστικήraquo

Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν ἀπαγόρευση πρόσβασης ζευγα-ριῶν ἀνδρῶν στήν τεχνητή γονιμοποίηση θά πρέπει νά παρατηρηθοῦν τά ἀκόλουθα Γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἄγαμοι ἄνδρες ἤ ἔστω ἕνας ἀπό αὐτούς παιδί θά ἦταν ἀναγκαία ἡ προσφυγή στήν παρένθετη μητρό-τητα ἡ μεσολάβηση δηλαδή μιᾶς γυναίκας (κυοφόρου) ἡ ὁποία θά ἔδι-νε τά ὠάρια της καί θά προσφερόταν νά κυοφορήσει καί νά γεννήσει τό παιδί γιά λογαριασμό τοῦ ζεύγους

Ὁ Ἕλληνας νομοθέτης ρύθμισε τήν παρένθετη μητρότητα στό ἄρθρο 1458 ΑΚ πού προβλέπει τά ἑξῆς laquoἩ μεταφορά στό σῶμα ἄλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ὠαρίων ξένων πρός τήν ἰδίαν καί ἡ κυοφορία ἀπό αὐτήν (σσ παρένθετη μητρότητα) ἐπιτρέπεται μέ δικαστική ἄδεια πού παρέχεται πρίν ἀπό τή μεταφορά ἐφόσον ὑπάρχει ἔγγραφη καί χω-ρίς ἀντάλλαγμα συμφωνία τῶν προσώπων πού ἐπιδιώκουν νά ἀποκτήσουν τέκνο καί τῆς γυναίκας πού θά κυοφορήσει καθώς καί τοῦ συζύγου της ἄν αὐτή εἶναι ἔγγαμη Ἡ δικαστική ἄδεια παρέχεται ὕστερα ἀπό αἴτηση τῆς γυναίκας πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει τέκνο ἐφόσον ἀποδεικνύεται ὅτι αὐτή εἶναι ἰατρικῶς ἀδύνατο νά κυοφορήσει καί ὅτι ἡ γυναίκα πού προ-σφέρεται νά κυοφορήσει εἶναι ἐν ὄψει τῆς κατάστασης τῆς ὑγείας της κατάλληλη γιά κυοφορίαraquo

Ὅπως εἶναι φανερό ἡ παρένθετη μητρότητα ἐπιτρέπεται στό

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

463

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἑλληνικό Δίκαιο ὑπό αὐστηρές προϋποθέσεις Μία ἀπό τίς προϋποθέ-σεις αὐτές εἶναι ἡ προηγούμενη ἄδεια τοῦ δικαστηρίου Ἡ σχετική αἴτη-ση ὑποβάλλεται ἀποκλειστικά ἀπό γυναίκα πού ἐπιθυμεῖ νά ἀποκτήσει παιδί καί πού ἀδυνατεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά κυοφορήσει Ἄνδρας μοναχικός ἤ ζευγάρι ἀνδρῶν δέν ἐπιτρέπεται νά ὑποβάλλουν αἴτηση γιά προσφυγή σέ παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν 33572010 laquoΤή διαφορά στή νομοθετική ρύθμιση ὡς πρός τά δύο φῦλα τή δημιουργεῖ ἡ διαφορετική φύση τους Μόνο ἡ γυναίκα κυοφορεῖ καί γεννᾶ καί ἄρα αὐτή μόνο μπορεῖ νά ἔχει σχετική ἰατρική ἀδυναμία ὥστε νά ἐπιτρέπεται νά προσφεύγει στήν παρένθετη μητέρα Αὐτός εἶναι ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ νόμος δέν προβλέπει γενικά τή δυνατότητα τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς γιά τούς ἄγαμους καί μοναχικούς ἄνδρες μέ τούς ὁποί-ους τό τέκνο πού θά γεννηθεῖ δέν θά συνδέεται βιολογικά μαζί τουςraquo Μέ ἄλλα λόγια ἡ δυνατότητα προσφυγῆς στήν παρένθετη μητρότητα προ-βλέπεται ἀπό τό νομοθέτη μόνο γιά γυναῖκα ἡ ὁποία ἀδυνατεῖ γιά ἰα-τρικούς λόγους νά κυοφορήσει καί ὄχι γιά τόν ἄνδρα πού εἶναι φύσει ἀδύνατον νά κυοφορήσει Πολύ περισσότερο δέν προβλέπεται ἡ δυνα-τότητα ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ παρένθετη μητέρα ἀπό ζευγάρι ἀνδρῶν

Θά πρέπει νά τονιστεῖ πώς ἦταν σκόπιμη καί ἀπολύτως συνειδητή ἡ ἐπιλογή τοῦ νομοθέτη νά μήν παράσχει δυνατότητα προσφυγῆς στήν ΙΥΑ σέ ὁμόφυλα ζευγάρια Δέν βρισκόμαστε ἐνώπιον ἑνός ἀκουσίου νο-μοθετικοῦ κενοῦ Ὁπωσδήποτε ὁ νομοθέτης ἐν ἔτει 2002 εἶχε ὑπόψη του τήν κοινωνική πραγματικότητα ἑνώσεων μεταξύ ὁμόφυλων προσώ-πων ἀλλά δέν ἔκρινε ἀπαραίτητη τή ρύθμισή τους Δέν παρέλειψε νά παράσχει στά πρόσωπα αὐτά δυνατότητα πρόσβασης στήν ΙΥΑ ἀλλά ἐπέλεξε νά ρυθμίσει τήν ΙΥΑ ὥστε αὐτή νά ἐφαρμόζεται μόνο σέ ἑτερό-φυλα ζευγάρια παντρεμένα ἤ μή ἤ σέ μοναχικές γυναῖκες

Τό ζήτημα πού ἔχει τεθεῖ εἶναι μήπως ἡ ἐπιλογή αὐτή τοῦ Ἕλλη-να νομοθέτη μέ τήν ὁποία τά ὁμόφυλα ζευγάρια ἀποκλείονται ἀπό τήν ΙΥΑ ἀντίκειται στή συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητας καί στό ἄρθρο 14 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τό ὁποῖο ἀπαγορεύει τίς διακρίσεις Ἔχει ἐπίσης ὑποστηριχθεῖ ὅτι ἡ μή δυνα-τότητα τῶν ὁμοφύλων ζευγαριῶν νά ἀποκτήσουν ἀπόγονο μέσῳ ΙΥΑ προσβάλλει τό συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στήν ἀπό-κτηση τέκνων (δικαίωμα ἀναπαραγωγῆς)

Ὑποστηρίζεται ὅτι τό δικαίωμα ἀπόκτησης τέκνων συνιστᾶ ἐκδή-λωση τῆς ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας πού κατοχυρώνε-ται στό ἄρθρο 5 παρ 1 τοῦ Συντάγματος Ἡ ἄποψη αὐτή ἐκφράζεται καί στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ὅπου διαβάζουμε ὅτι laquoκαθέ-

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

464

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

νας ἔχει τό δικαίωμα μέ βάση τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του νά ἀποκτήσει ἀπογόνους σύμφωνα μέ τίς ἐπιθυμίες τουraquo Κατά ἄλλη μή κρατοῦσα ἄποψη τό δικαίωμα στήν ἀναπαραγωγή συνυφαίνεται μέ τήν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς ἀπό τό ἄρθρο 9 παρ 1 τοῦ Συντάγμα-τος μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἀπόκτηση τέκνων συνδέεται στενά μέ τήν ἰδιωτικότητα τοῦ προσώπου

Κατά τήν ἄποψη τῆς γράφουσας ἡ ἀδυναμία τῶν συντρόφων τοῦ ἰδίου φύλου νά ἀποκτήσουν κοινό παιδί μέ ΙΥΑ δέν προσβάλλει οὔτε τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων οὔτε κα-νένα δικαίωμά τους στήν ἀναπαραγωγή Κατά τήν κρατοῦσα καί ὀρθό-τερη ἄποψη ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση τῆς ἀναπαραγωγῆς εἶναι σύμφωνα μέ τό δίκαιό μας μιά θεραπευτική ἰατρική πράξη Τοῦτο προκύπτει κατά πρῶτο λόγο ἀπό τή διάταξη τοῦ ἄρθρου 1455 ΑΚ πού ὁρίζει ὅτι laquoἡ ἰατρι-κή ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) ἐπιτρέπεται μόνο γιά νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀδυναμία ἀπόκτησης τέκνων μέ φυσικό τρόπο ἤ γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μετάδοση στό τέκνο σοβαρῆς ἀσθένειαςraquo Ἐπίσης στήν Αἰτιολογική Ἔκθεση τοῦ ν 30892002 ἀναφέ-ρεται πώς ἡ ἰατρική ὑποβοήθηση στήν ἀνθρώπινη ἀναπαραγωγή ἐπι-τρέπεται μόνο ἄν εἶναι ἰατρικῶς ἀναγκαία Ἀποσκοπεῖ στήν ἀντιμετώ-πιση τῆς ἰατρικῆς ἀδυναμίας νά λειτουργήσει ἡ φυσική ἀναπαραγωγή δηλαδή ἡ βιολογική διαδικασία τῆς ἀπόκτησης ἀπογόνου Δέν ἀποσκο-πεῖ στό νά καταστήσει δυνατή τήν παρά φύσιν ἀναπαραγωγή

Ἕνα ζευγάρι προσώπων διαφορετικοῦ φύλου πού δέν μπορεῖ γιά ἰατρικούς λόγους νά τεκνοποιήσει δέν εἶναι ὅμοια περίπτωση μέ ἕνα ζευγάρι ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου πού δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά τεκνο-ποιήσει Γιά τό λόγο αὐτό ἡ διαφορετική νομική ἀντιμετώπιση τῶν ἑτε-ρόφυλων καί τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν ὡς πρός τήν προσφυγή τους στήν ΙΥΑ δέν παραβιάζει τήν ἀρχή τῆς ἰσότητας οὔτε συνιστᾶ ἀδικαι-ολόγητη ἀπαγορευμένη διάκριση Τοὐναντίον ἡ παροχή σέ ὁμόφυλα ζευγάρια τῆς δυνατότητας ἀπόκτησης παιδιοῦ μέ τεχνητή γονιμοποίη-ση θά παραβίαζε τήν ἀρχή τῆς (κάθετης) ἰσότητας ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τή διαφορετική μεταχείριση τῶν ἀνόμοιων περιπτώσεων

Ἐπίσης τό γεγονός πώς ἡ ΙΥΑ εἶναι γιά τό Δίκαιό μας ἰατρική θε-ραπευτική πράξη σημαίνει πώς αὐτή δέν συνιστᾶ ἐκδήλωση κάποιου δῆθεν δικαιώματος κάθε προσώπου στήν ἀπόκτηση ἀπογόνου (Φουντε-δάκη Ἰατρικά ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στίς ἑνώσεις προσώπων τοῦ ἰδίου φύλου σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό δίκαιο Εἰς Ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή στήν Εὐρώπη Κοινωνικά ἠθικά καί νομικά ζητήματα Ἐκδ Σάκκουλα 2015 σ 360361)

Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν θεωρούσαμε ὅτι ὑφίσταται δικαίωμα ἀπόκτη-σης ἀπογόνων ὡς ἐκδήλωση τοῦ δικαιώματος στήν προσωπικότητα τότε δέν θά πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ἡ συνταγματική προστασία τοῦ δι-

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

465

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

καιώματος αὐτοῦ εἶναι σχετική Τό Σύνταγμα ὁρίζει ὅτι laquoκαθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμε-τέχει στήν κοινωνική οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας ἐφrsquo ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγ-μα καί τά χρηστά ἤθηraquo (ἄρθρο 5 πάρ 1 τοῦ Συντάγματος) Ἡ ἀπόκτηση ἀπογόνων μέ ΙΥΑ ἀπό ζευγάρια ὁμοφύλων θά προσέκρουε στά χρηστά ἤθη καί στίς ἠθικές ἀξίες τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ

Θά ἦταν ἐπίσης ἀντίθετη πρός τό δικαίωμα τοῦ τέκνου νά γεννη-θεῖ καί νά ἀνατραφεῖ ἀπό ἕναν πατέρα καί μία μητέρα Ὅπως ἀναφέ-ρεται καί στό ἄρθρο 1 παράγραφος 2 τοῦ ν 33052005 ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων ΙΥΑ laquoΚατά τήν ἐφαρμογή τῶν παραπάνω μεθόδων πρέπει νά λαμβάνεται κυρίως ὑπόψη τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖraquo Τό συμφέρον (καί δικαίωμα) κάθε παιδιοῦ πού γεννιέ-ται εἶναι νά ἀναπτύξει τήν προσωπικότητά του ζῶντας σέ ἕνα σταθε-ρό καί ὑγιές οἰκογενειακό περιβάλλον ἔχοντας καί πατρικό καί μητρικό πρότυπο

Ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἡ ἄποψη ὅτι laquoἄν μέ κάποιο τρόπο ἕνα παιδί γεν-νήθηκε εἶναι ἀντίθετο πρός τό συμφέρον του νά ἀποκλείεται ἡ νομική σύνδεσή του μέ τά πρόσωπα πού ἐπιδίωξαν τή δημιουργία του καί τό ἐπι-θυμοῦν ὡς ἀπόγονό τους Ἐπίσης εἶναι ἄτοπο νά ὑποστηριχθεῖ ὅτι συμ-φέρει περισσότερο σέ ἕνα παιδί νά μήν ὑπάρξει παρά νά ἔχει λχ δύο μπαμπάδεςraquo (Φουντεδάκη οπ σ 362)

Ὁ σύγχρονος λοιπόν ἄνθρωπος εἶναι σοφότερος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό πού ἐπέτρεψε νά δημιουργοῦνται ἄνθρωποι μόνο ἀπό τήν ἕνωση ἑνός ἄνδρα καί μιᾶς γυναίκας Ἐάν πράγματι συνέφερε τά παιδιά νά ὑπάρχουν ἔχοντας λχ δύο μπαμπάδες τότε ὁ Θεός θά εἶχε πλάσει ἔτσι τόν ἄνθρωπο ὥστε νά εἶναι δυνατόν νά γεννιοῦνται παιδιά καί ἀπό τήν ἕνωση δύο ἀνδρῶν ἤ δύο γυναικῶν Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὅμως δέν προβληματίζεται γιά αὐτό Τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά γίνει μέ τήν εὐλογία τῆς Ἐπιστήμης δυνατότερος ἀπό τό Θεό καί νά φτιά-χνει ἀνθρώπους παραβιάζοντας τίς ὁδηγίες Του Καί εἶναι σίγουρος ὅτι συμφέρει τά παιδιά νά γεννιοῦνται σέ αὐτόν τόν παράλογο ὅπως τόν κατάντησε κόσμο ἔχοντας μάλιστα δύο μπαμπάδες ἤ δύο μαμάδες

Ἀγγελική Εὐθ Ζώη Νομικός

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἕνα κείμενο γιά τήν αὐτοκριτική τῶν Κληρικῶν καί ἰδίως ἐκείνων πού ζητοῦν δεύτερο γάμο

Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε φορά πού φαντάζομαι τόν πατέρα μου τόν βλέπω μέ τόν ζυγό γύρω ἀπό τό λαιμό του ζευγμένον μέ τό ἐπιτραχήλι Τόν βλέπω ζευγ-

μένον σάν ἕνα ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ποδεμένον μέ τίς πεταλωμένες μπότες του νά τρέχει ἀπό τή μιά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς ἐνορίας τριάντα ὀρεινά χιλιόμετρα πού ἔπρεπε νά διατρέξει δύο φορές τή μέρα μερικές φορές Γιrsquo αὐτό ἦταν πάντα ἀποκαμωμένος Ἕτοιμος νά σωριαστεῖ ἀπrsquo τήν κούραση Ὅπως κάθε ζευγμένο πλάσμα Κι ὅμως δέ σταματοῦσε ποτέ

Ὁ πατέρας μου λοιπόν ἀναχωροῦσε χωρίς καμιά καθυστέρηση μαζί μέ τόν χριστιανό πού ἐρχόταν νά τόν ζητήσει Ἔβγαινε ἀπό τό πρεσβυτέ-ριο πρίν ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος χτυπήσει τήν πόρτα Διότι πάντα ἦταν κάτι τό ἐπεῖγον κάπου ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα περίμενε τόν Θεό Καί ὁ πατέρας μου βιαζόταν Ὁ πατέρας μου βάδιζε δίπλα στόν ἄνθρωπο μέχρι τήν πόρτα Βγαίνοντας ἀπrsquo τόν περίβολο τόν ἱερό χῶρο ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἔλθει νά ζητήσει τόν πατέρα μου ἀνέβαινε στό ἄλογο Καί ὁ πατέρας μου βάδιζε πίσω ἀπrsquo τό ἄλογο

Ἕνας ἱερεύς ποτέ δέν ἀνεβαίνει στό ἄλογο Αὐτή εἶναι ἡ παράδο-ση στά ὀρεινά μέρη μας Ὁ πατέρας μου λοιπόν μεταφέροντας τόν σάκο μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονταν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί ὁ laquoζυγόςraquo ὁδοιποροῦσε πίσω ἀπό τόν ἄνθρωπο πού πήγαινε καβάλα Ὁδοιποροῦσε ὁ φτωχός μου πατέρας ἄν καί ἦταν τόσο εὔθραυστος τόσο ἀδύνατος βάδιζε σάν ἕνα ἄλογο πίσω ἀπό τόν ἔφιππο ἄνθρωπο Ἀκο-λουθῶντας τίς ὁπλές τοῦ ἀλόγου μέ τίς πεταλωμένες μπότες του χωρίς νά μένει πίσω καθόλου

Μερικές φορές πολύ σπάνια ἔλεγε σέ μᾶς τά παιδιά χαμογελῶνταςndashΕἶμαι τό ἄλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ὁ Θεός καβαλικεύει πάνω μου

σάν σέ ἄλογοhellipΚι ἔλεγε τήν ἀλήθεια Γιατί αὐτό δέν ἦταν ἕνα ἀστεῖο ὅπως ἐμεῖς τό

παίρναμε ὅταν ἤμασταν μικροί Ὁ πατέρας μου μετέφερε τό Αἷμα καί τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ ὅπως ἕνα ἄλογο μεταφέρει τόν καβαλάρη του Παντοῦ Μέρα καί νύχτα Ὁ Θεός καβαλίκευε πάνω στούς ὤμους τοῦ πατέρα μου κάθε στιγμή καί πήγαινε μέχρι τά βάθη τῶν σκοτεινῶν δασῶν μέ τά ἔλατα καί μέχρι τή σιωπηλή καρδιά τῶν ἄγριων βουνῶν

ndashΔέν σrsquo ἀγαποῦν οἱ γυιοί καί οἱ θυγατέρες σου ἐν Χριστῷ ἔλεγα στόν πατέρα μου βλέποντάς τον τσακισμένο ἀπrsquo τήν κούραση Μόλις ἐπέστρε-

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

467

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ψες στό πρεσβυτέριο κι ἦλθαν ξανά νά σέ φωνάξουν Μόλις ξάπλωσες καί ἔφτασαν Σέ ξυπνοῦν Σέ ἀναγκάζουν νά βγαίνεις ἔξω ὁποιαδήποτε στιγμή μέ ὁποιονδήποτε καιρό καί σέ κάνουν νά περπατᾶς ὧρες καί ὧρες μέ τά πόδια πίσω τους ἐνῶ ἐκεῖνοι προχωροῦν καβάλα Σέ σέρνουν ἔξω χωρίς σταματημό μέσα στή νύχτα μέσα στή βροχή μέσα στή λάσπη καί τό χιόνι Οἱ πιστοί σου σrsquo ἀγαποῦν λιγότερο ἀπrsquo τά ζῶα τους Διότι ποτέ δέ ζητοῦν ἀπrsquo τά κτήνη τους αὐτό πού ζητοῦν ἀπrsquo τόν πατέρα τους τόν ἱερέα τους Γιατί δέ σέ λυπήθηκαν ποτέ Γιατί δέ σέ εὐσπλαχνίσθηκαν ποτέ

ndashἩ εὐσπλαχνία ταιριάζει συνήθως στούς ἀνθρώπους τά ζῶα τά πράγ-ματα μά ὄχι στόν laquoἱερέαraquo ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Θά rsquoταν κουτό πα-ράλογο καί ἀσεβές μαζί νά τόν λυποῦνται οἱ ἄνθρωποι Κάθε χριστιανός χτυπῶντας τήν πόρτα τοῦ ἱερέως χτυπᾶ στήν πραγματικότητα τήν πόρτα τοῦ Θεοῦ Διότι ὁ ἱερεύς εἶναι laquoἀφομοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦraquo (Ἑβρ ζ΄ 3) Δέν μπορεῖ νά ἔλθει στή σκέψη ἑνός χριστιανοῦ αὐτή ἡ ἀσεβής ἰδέα πώς ὁ Θεός κουράστηκε πώς ὁ Θεός νυστάζει πεινάει ἤ τοῦ πονοῦν τά πόδια Ἀπrsquo τόν Θεό μπορεῖ κανείς νά ζητάει τά πάντα ὁποιαδήποτε ὥρα καί χωρίς νά χτυπᾶ τήν πόρτα

ndashὍμως ὁ ἱερεύς εἶναι κι αὐτός ἄνθρωπος εἶπαndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ο ἱερεύς δέν εἶναι ἄνθρωπος ἀλλά ἡ

θυσία ἑνός ἀνθρώπου πού προστίθεται στή θυσία τοῦ Θεοῦ Κι αὐτό εἶναι ἡ ἱερωσύνη

Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὡραία Ἔξοχη Κοκκίνισα ἀπrsquo τήν εὐχαρίστηση Ἀλλά πρόσθεσα

ndashὩστόσο πρέπει νά rsquoχεις μερικές ὧρες τουλάχιστον γιά ἀνάπαυσηndashὌχι ἀπάντησε ὁ πατέρας μου Ὁ ἱερεύς δέν εἶναι ὅπως εἶναι κανείς

γεωργός ὑπάλληλος ἤ τεχνίτης Δέ γίνεται κανείς ἱερεύς γιά νά ἔχει ὧρες γραφείου μέ διαλείμματα καί μέρες ἀδείας Εἶναι κανείς ἱερεύς μόνιμα Χωρίς διακοπή Χωρίς ρεπό Χωρίς καμιά ἀνάπαυλα Μέρα καί νύχτα Καί ὅπως μπορεῖ κανείς νά ἀπευθύνεται στόν Θεό ὁποτεδήποτε ὁποιαδήποτε ὥρα τῆς μέρας ἤ τῆς νύχτας καί γιά ὁποιοδήποτε αἴτημα χωρίς φόβο νά τόν ἐνοχλήσει ἔτσι μπορεῖ νά rsquoρθει στό σπίτι τοῦ ἱερέως ὁποτεδήποτε καί γιά ὁποιοδήποτε λόγο Βέβαια δέν φθάνομε στό σημεῖο νά ἔχουμε ἱερεῖς πού νά μήν κοιμοῦνται νά μήν τρῶνε καί νά μήν τούς πονοῦν τά πόδια Ἀλλά αὐτό εἶναι μιά ἀτέλεια πού ὀφείλομε νά τή δεχθοῦμε ὅπως εἶναι διότι ἡ Λατρεία δέν εἶναι παρά μιά εἰκόνα μιά σκιά τῶν οὐρανίων πραγματικοτήτων ὅπως ἀποκαλύφθηκε καί στόν Μωυσῆ ὅταν ἐπρόκειτο νά κατασκευάσει τή Σκηνή Κοίταξε τοῦ ἐλέχθηκε θά φτιάξεις τά πάντα σύμφωνα μέ τό ὑπόδειγμα πού σοῦ φανερώθηκε πάνω στό βουνό (Ἑβρ ἡ΄ 5)

Ἡ ἱερωσύνη μίμηση τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ ἀποκλείει τίς διακο-πές Ἰσχύει μόνιμα καί γιά τήν αἰωνιότητα (Ἑβρ στ΄ 7) Οὔτε καί ὁ φυσικός θάνατος τοῦ ἱερέως δέν μπορεῖ νά τή διακόψει Καί ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη δέν

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

468

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

μπορεῖ νά διακοπεῖ μέ τόν θάνατο πῶς θέλεις νά τή διακόψει ἡ πείνα ὁ κόπος ἤ ὁ ὕπνος

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς κι ὕστερα ἀπrsquo τόν θάνατο ρώτησα τήν πρώτη φορά πού τό ἄκουσα αὐτό

ndashΕἶναι κανείς ἱερεύς γιά τήν αἰωνιότητα ἀφομοιωμένος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ μένει ἱερεύς εἰς τό διηνεκές (Ἑβρ ζ΄ 3) Ἐπειδή λοιπόν ὁ ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Θεό δέν μπορεῖ νά πεθάνει Μένει ἱερεύς καί μέσα στό θάνατο καί παρά τόν θάνατο Στήν αἰωνιότητα Γιrsquo αὐτό ἀκριβῶς καί ἐνταφιάζουν τόν ἱερέα ντυμένο μέ ὅλα τά ἱερατικά του ἄμφια πού φορεῖ ὅταν τελεῖ τήν θεία Λειτουργία Ὁ ἱερεύς ἐνταφιάζεται μέ τόν Σταυρό μέ τό Ἐπιτραχήλι τό Φελόνι τό Στιχάρι τά Ἐπιμανίκιαhellip Ὅλα καί ὁλόκληρη τή στολή ὅπως γίνεται γιά τήν πιό ἐπίσημη ἀκολουθία Διότι ὁ νεκρός ἱερεύς θά πάει νά λειτουργήσει στήν ἀληθινή οὐράνια Ἐκκλησία μέ τόν ἐπίσκοπό του τόν Χριστό Γιά κάθε ἱερέα ὁ θάνατος εἶναι μιά προαγωγή Περνάει ἀπrsquo τή μικρή του ἐπίγεια ἐκκλησία στόν καθεδρικό ναό τοῦ οὐρανοῦ γιά νά τελεῖ τήν παγκόσμια λειτουργία γύρω ἀπrsquo τόν Χριστό Ποτέ λοιπόν δέν πρέπει νά θρηνεῖται ὁ θάνατος ἑνός ἱερέως Διότι δέν πεθαίνει ποτέ Ὁ θάνατος εἶναι ὁ προβιβασμός του

Καί ἐπειδή ὁ ἱερεύς μένει ἱερεύς παρά τόν φυσικό θάνατο ὅταν τόν βάζουν στόν τάφο ντυμένο μέ τά ἄμφια πού φοράει γιά τήν τέλεση τῆς Λει-τουργίας καλύπτουν τό πρόσωπό του μέ τά ἱερά Καλύμματα ἤ τόν Ἀέρα τό πανί ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο καλύπτουν κατά τή λειτουργία τό Ἅγιο Ποτήριο πού περιέχει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ Ὁ Ἀήρ συμβολίζει τόν λίθο πού ἔκλεινε τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ Ἡ πέτρα αὐτή πού ἔκλεισε τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ σφραγίζει ἐπίσης καί τόν τάφο κάθε ἱερέως Διότι κάθε ἱερεύς εἶναι ἀφομοιωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ

Ἀκούγοντάς τον ἄφησα τά δάκρυα νά κυλήσουν πάνω στό ἅγιο χέρι τοῦ πατέρα μου πού ἔσκυψα καί τό φίλησα εὐλαβικά Ἔτσι λοιπόν κατά-λαβα γιατί ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης διηγεῖται πώς ἄν συναντοῦσε στό δρόμο ἕναν ἄγγελο ἤ ἕναν ἱερέα νά βαδίζουν ὁ ἕνας πλάι στόν ἄλλον θά γονάτιζε πρῶτα ἐμπρός στόν ἱερέα φιλῶντας του τό χέρι καί μόνον ὕστερα θά γονά-τιζε ἐμπρός στόν ἄγγελο γιά νά τόν χαιρετίσει Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι κατώ-τεροι ἀπrsquo τούς ἱερεῖς σέ τοῦτο στό ὅτι δέν μποροῦν νά μεταμορφώσουν τό ψωμί καί τό κρασί σέ σάρκα καί αἷμα τοῦ Θεοῦ Τά χέρια ὅμως τοῦ ἱερέως τό μποροῦνhellip

Παρά τήν ἀσύγκριτη εὐτυχία νά εἶναι ὑπηρέτης στόν Οὐρανό ὁ πα-τέρας μου ζοῦσε τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ μέσα σέ ἀφάνταστη σκληρότητα καί ὀδύνη Κάθε χρόνο ὁ πατέρας μου γινόταν πιό ἀδύνατος Πιό ἄσαρκος Πιό ἄυλος Στά τριάντα του χρόνια τά μαλλιά τοῦ πατέρα μου εἶχαν ἀσπρίσει Στά τριάντα χρόνια ὁ πατέρας μου εἶχε γεράσει Τά δόντια του ἔπεφταν

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

469

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Ἐξ αἰτίας τῆς ἀθλιότητας ἐξ αἰτίας τοῦ ὑποσιτισμοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ κόπου καί τοῦ μόχθου

Ἀντίθετα ὅμως τό βλέμμα του γινόταν κάθε χρόνο πιό ὄμορφο πιό φωτεινό πιό ἀκτινοβόλο καί τόσο ἔντονο ὥστε τό κεφάλι του ἔμοιαζε νά φωτίζεται μrsquo ἕνα φωτοστέφανο Παρακολουθοῦσα ἕνα ἀσυνήθιστο γεγονός ὅταν ὁ πατέρας μου παρατηροῦσε κάτι τί τό φώτιζε μέ τό βλέμμα του σάν μέ κάποιους μυστικούς προβολεῖς Βλέποντας αὐτό ἔνοιωσα γιά πρώτη φορά τό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι παρατηρῶντας τόν κόσμο τόν φωτίζουν καί τόν ἁγιάζουν

ndashΤί κοιτάζεις ρώτησε ὁ πατέρας μου βλέποντάς με βυθισμένο στίς σκέψεις

ndashΕἶσαι φωτεινός σάν μιά εἰκόνα τοῦ εἶπα κοκκινίζονταςὉ πατέρας μου γέλασε Δέν ἦταν οὔτε ὑπερήφανος οὔτε ταπεινός Γιά

νά rsquoσαι ὑπερήφανος ἤ ταπεινός πρέπει πρῶτα νά rsquoσαι ἕνα γήινο πλάσμα Καί ἐκεῖνος ἦταν ὅλο καί λιγότερο γήινος Γέλασε γιατί ἡ φωνή μου ἔφθα-σε στά αὐτιά του κι αὐτό τόν εἶχε εὐχαριστήσει Ὁ πατέρας μου σπάνια γελοῦσε Ὅταν κανείς εἶναι κουρασμένος δέν μπορεῖ νά γελάσει Μά τώρα εἶχε χαμογελάσει Κιrsquo ὅταν ὁ πατέρας μου χαμογελοῦσε ἔβλεπε κανείς πώς εἶχε χάσει σχεδόν ὅλα του τά δόντια Ἡ καρδιά μου σφιγγόταν Λυπόμου-να τόσο πολύ γιά τήν ἀθλιότητά του πού μόλις μποροῦσα νά κρατήσω τά δάκρυά μου Καί ἔλεγα πώς ἄν ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀποφάσιζε μιά μέρα νά προσφέρει στόν ἱερέα του πού ἦταν καί ἄλογό του μαζί τόν π Κωνσταντῖνο Gheorghiu πού ὑπέφερε σrsquo ὅλη του τή ζωή ἀπrsquo τήν πεῖνα τήν δυνατότητα νά ἔχει ξαφνικά ψωμί πάνω στό τραπέζι του ὁ προλετάριος πατέρας ὁ σεβαστός μου πατέρας θά συνέχιζε ndashπαρά τό θαῦμαndash νά πεινάει ὅπως καί στό παρελθόν Διότι κι ἄν εἶχε κάτι δέ θά μποροῦσε νά τό φάει γιατί δέν εἶχε πιά δόντιαhellip Καί οὔτε σκέψη πώς θά μποροῦσε νά βάλει ξένα Ἤμαστε τόσο φτωχοί πού οὔτε στό ὄνειρό μας δέν θά τολμούσαμε νά πᾶμε στόν ὀδοντογιατρό

(Βιργκίλ Γκεωργκίου laquoἈπό τήν 25η ὥρα στήν αἰώνια ὥραraquo ἐκδ Ἔλαφος σ 93ndash95)

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

470

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

Πῶς ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς αἰκατερίναἐβίωσε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστ Παύλου

Στίς εἰκοσιπέντε τοῦ μηνός Νοεμβρίου προβάλλονται ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πού ἐξηγοῦν τί ση-

μαίνει νά Εἶναι ὁ ἄνθρωπος υἱός ΘεοῦΜᾶς λέει μέ

ἁπλᾶ λόγιαΠρίν ἔλθει ἡ

Πίστις μας δηλαδή πρίν Σαρκωθεῖ ἡ Ἀληθινή Ζωή ὁ Χρι-στός μας μᾶς εἶχε δώσει Ἐκεῖνος τόν μωσαϊκό Νόμο ὥστε νά προστατευόμα-στε ἀπό αὐτόν κλει-σμένοι καλά σάν σέ κάποιο φρούριο ὥστε μόλις Ἐκεῖνος ἐρχόταν εὐθύς νά προστρέξουμε σέ Αὐτόν διά τῆς Πί-στεώς Του ἡ Ὁποία ἔμελλε νά καρποφο-ρήσει ἐν καιρῷ

Ὥστε ὁ Νό-μος πού ἐδόθη ἀπό Τόν Ἀληθινό Θεό μας στόν Προφήτη Μωϋσῆ ἔγινε προ-στάτης καί παιδα-γωγός μας καί μᾶς

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

471

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

ἑτοίμασε στό νά ἀγαπήσουμε καί νά ποθήσουμε Τόν Χριστό μας ὥστε νά λάβουμε ἀπό Αὐτόν τήν πληρότητα τήν δικαίωση ἡ ὁποία ὅμως δίδεται ἀπό Ἐκεῖνον ὅταν τηροῦνται ἀπό τούς άνθρώπους οἱ ὁδηγίες Του καί (ὅλα) τά ἐντάλματά Του

Μετά Τήν Ἔλευση Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Νέα Ζωή μας δέν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπό παιδαγωγία ἀλλά γίναμε Χάρις στήν Ἐκκλησία Του τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς συνεχιστές αὐτῶν γίναμε καί εἴμαστε κατά Χάριν υἱοί Θεοῦ

Τί σημαίνει αὐτό Αὐτό σημαίνει ὄτι ἐπειδή βαπτιστήκαμε στό Ὄνο-μα Τοῦ Χριστοῦ καί πιστεύσαμε Αὐτόν ὡς Θεό Τόν laquoἐνεδύθημενraquo ἑνωνό-μαστε μέ Αὐτόν διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί ὅτι μᾶς Δίδαξε Ἐκεῖνος μέ τά ἔργα πού ἔπραξε καί μέ Τά Θεῖα Λόγια πού εἶπε καλούμαστε νά τά πράξουμε καί ἐμεῖς κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ

Αὐτό τό ἀνεκτίμητο δῶρο Τήν Θεία δηλαδή υἱοθεσία ἀξιοποίησε στό ἔπακρο ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Αἰκατερίνα

Ἐπόθησε Τόν μόνον ἐράσμιον ἐφrsquo ὅσον ὠσφράνθη Τό Οὐράνιο Μύρο Τοῦ laquoΚενωθέντος ὑπέρ ἡμῶνraquo καί ἔδραμε ὀπίσω Αὐτοῦ φαιδροτάτη laquoνική-σασα τόν κόσμοraquo καί γενομένη κληρονόμος Αὐτοῦ laquoΟὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλοςraquo

Ἐκεῖ καί ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νά φτάσουμε λέγοντας Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην

οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθεροςοὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ

πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστέ ἐν Χριστῷ ἸησοῦΤαῖς ἁγίαις αὐτῶν πρεσβείαις γένοιτο Ἀμήν

δημήτρης νεαπολίτης

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195

472

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 195