MIKROBIOLOGIJAMIKROBIOLOGIJAProf.dr.. Jasminka H.HalilovićProf.dr.. Jasminka H.Halilović

MikroorganizmiMikroorganizmi ili ili mikrobimikrobi je zajednički je zajednički naziv za naziv za bakterijebakterije, , gljivegljive, , viruseviruse i i protisteprotiste, , nevidljivi su za ljudsko oko, tj. vidljivi su nevidljivi su za ljudsko oko, tj. vidljivi su samo pod samo pod mikroskopommikroskopom. .

Riječ je složenica od Riječ je složenica od grč.grč. μικρός - μικρός - mikrósmikrós, , "mali" i ὀργανισμός - "mali" i ὀργανισμός - organismósorganismós, , "organizam"."organizam".

Nauka koja ih proučava zove se Nauka koja ih proučava zove se mikrobiologijamikrobiologija. Prema djelovanju na . Prema djelovanju na makroorganizme, tj. na čovjeka, životinje ili makroorganizme, tj. na čovjeka, životinje ili biljke, mikroorganizmi se svrstavaju u tri biljke, mikroorganizmi se svrstavaju u tri grupe: grupe: korisne, štetne i neutralne.korisne, štetne i neutralne.

Korisni mikroorganizmi:Korisni mikroorganizmi: neophodni za neophodni za ekološke sistemeekološke sisteme; ; većina bakterija, pripadnici fiziološke flore većina bakterija, pripadnici fiziološke flore

domaćina (obitavaju na domaćina (obitavaju na kožikoži, usnoj i nosnoj , usnoj i nosnoj sluznici, donjem dijelu reproduktivnog sluznici, donjem dijelu reproduktivnog sistema kod žena i u crijevima gdje vrše sistema kod žena i u crijevima gdje vrše određene biohemijske aktivnosti), određene biohemijske aktivnosti),

zatim vrste koje obavljaju poželjne hemijske zatim vrste koje obavljaju poželjne hemijske procese (npr. u procese (npr. u mlijekumlijeku, mliječnim proizvodima, , mliječnim proizvodima, tlutlu i vodi), oni koji se primjenjuju u i vodi), oni koji se primjenjuju u privrediprivredi (npr. u proizvodnji lijekova, kvasca, piva i (npr. u proizvodnji lijekova, kvasca, piva i alkohola) alkohola)

Štetni mikroorganizmiŠtetni mikroorganizmi: : uzročnici neželjenih promjena u uzročnici neželjenih promjena u

namirnicama i namirnicama i zaraznih bolestizaraznih bolesti, tj. , tj. patogenipatogeni

Neutralni mikroorganizmiNeutralni mikroorganizmi: žive u : žive u organizmu ljudi, životinja i biljaka, a organizmu ljudi, životinja i biljaka, a nije im utvrđeno djelovanje. nije im utvrđeno djelovanje.

MikrobiologijaMikrobiologija (оd (оd grčkoggrčkog mikronmikron - mali - mali biologosbiologos - nauka o životu) je jedna od - nauka o životu) je jedna od nauka koja je imala i ima veoma bitnu nauka koja je imala i ima veoma bitnu ulogu u društvu. ulogu u društvu.

Mikrobiologija je, prema tome, nauka koja Mikrobiologija je, prema tome, nauka koja proučava proučava mikroorganizmemikroorganizme,, koji su koji su

jednoćelijski ili jednoćelijski ili ćelijski -mikroskopski organizmi.ćelijski -mikroskopski organizmi. Oni pripadaju Oni pripadaju eukariotimaeukariotima (sa nukleusom) (sa nukleusom)

kao što su gljivice i kao što su gljivice i prokariotimaprokariotima (bez (bez nukleusa).nukleusa).

MikrobiologijaMikrobiologija je često definirana je često definirana kao nauka koja proučava kao nauka koja proučava organizme koji su premali da bi se organizme koji su premali da bi se vidjeli golim okom, tj. nauka koja vidjeli golim okom, tj. nauka koja proučava mikroorganizme. proučava mikroorganizme.

Organizmi i objekti Organizmi i objekti manji od jednog manji od jednog milimetramilimetra u promjeru u promjeru se ne mogu se ne mogu vidjeti golim okom, te su vidjeti golim okom, te su mikroskopimikroskopi naišli na ogromnu primjenu u naišli na ogromnu primjenu u mikrobiologiji. mikrobiologiji.

Mikroorganizmi su od velikog značaja. Mikroorganizmi su od velikog značaja. Mikroorganizmi su neophodni za pravljenje Mikroorganizmi su neophodni za pravljenje kruha , sira, piva, vina, kruha , sira, piva, vina, antibiotikaantibiotika, , enzimaenzima, , vakcinavakcina, , vitaminavitamina, i mnogih drugih bitnih , i mnogih drugih bitnih produkata. produkata.

Mikroorganizmi su neophodni Mikroorganizmi su neophodni za ekološki za ekološki sistemsistem. .

Zahvaljujući njima postoje Zahvaljujući njima postoje azotni i azotni i ugljenikovi ciklusiugljenikovi ciklusi koji se odvijaju duboko koji se odvijaju duboko u zemljištu i u dubokim vodama.u zemljištu i u dubokim vodama.

Mikroorganizmi su također pravili puno Mikroorganizmi su također pravili puno problema u historiji čovječanstva.problema u historiji čovječanstva.

Bolesti izazvane mikroorganizmimaBolesti izazvane mikroorganizmima su su bile od velikog historijskog značaja. bile od velikog historijskog značaja.

Na primjer pad Na primjer pad Rimskog CarstvaRimskog Carstva i i osvajanje Novog Svijeta. osvajanje Novog Svijeta.

13471347. godine Crna smrt je harala . godine Crna smrt je harala EvropomEvropom, i do , i do 13511351, samo četiri godine kasnije, 1/3 , samo četiri godine kasnije, 1/3 populacije je umrla. populacije je umrla.

Danas jedna od najvećih bitaka koje Danas jedna od najvećih bitaka koje moderna mikrobiologija vodi, je sa virusom moderna mikrobiologija vodi, je sa virusom HIVHIV-a, koji vodi do bolesti -a, koji vodi do bolesti AIDSAIDS-a.-a.

Prema grupama mikroorganizama koje proučava, Prema grupama mikroorganizama koje proučava, mikrobiologija se dijeli na:mikrobiologija se dijeli na:

BakteriologijuBakteriologiju ((grč.grč. bakterionbakterion - štapić, - štapić, palica; palica; lógoslógos - - znanost) - proučava znanost) - proučava

morfološka i uzgojna svojstva morfološka i uzgojna svojstva bakterijabakterija,, njihov rastnjihov rast, , metabolizammetabolizam (razmjenu tvari) i (razmjenu tvari) i genetikugenetiku. .

MikologijuMikologiju ((grč.grč. mýkesmýkes - gljiva; - gljiva; lógoslógos - znanost) - - znanost) -

proučava proučava gljivegljive, , jednoćelijske i višećelijske, jednoćelijske i višećelijske, heterotrofne i autotrofne organizme. morfološka i uzgojna heterotrofne i autotrofne organizme. morfološka i uzgojna

svojstva tesvojstva te rast, rast, metabolizam i metabolizam i genetikagenetika. .

VirologijuVirologiju (virusologiju) (virusologiju) ( (lat.lat. virusvirus - - otrov, sluz; otrov, sluz; grč.grč. lógoslógos - nauka) - - nauka) - proučava proučava viruseviruse te te viroide i prione,viroide i prione, infektivne čestice manje od virusa, koji infektivne čestice manje od virusa, koji su uzročnici bolesti biljaka, životinja i su uzročnici bolesti biljaka, životinja i ljudi. ljudi.

ProtistologijuProtistologiju ( (grč.grč. prótistosprótistos - prvi, - prvi, najraniji; najraniji; lógoslógos - nauka) - proučava - nauka) - proučava protisteprotiste. .

ParazitologijuParazitologiju - proučava obilježja - proučava obilježja plosnatih i valjakstih čovjekovih plosnatih i valjakstih čovjekovih nametnika i člankonožaca. nametnika i člankonožaca.

Važni datumi u razvoju Važni datumi u razvoju mikrobiologije mikrobiologije

15461546 - - Girolamo FracastoroGirolamo Fracastoro je pretpostavio da bolesti mogu biti je pretpostavio da bolesti mogu biti rezulat nevidljivih organizama rezulat nevidljivih organizama

15901590 - - Sacharias JansenSacharias Jansen pravi prvi mikroskop pravi prvi mikroskop 16681668 - - Francesco RediFrancesco Redi objavljuje rad o objavljuje rad o spontanoj generacijispontanoj generaciji crva crva 16761676 - - Anton van LeeuwenhoekAnton van Leeuwenhoek otkriva prve otkriva prve

organizmeorganizme 17651765 - - Lazzaro SpallanzaniLazzaro Spallanzani napada teoriju napada teoriju

spontane generacije spontane generacije 17861786 (?) - (?) - Müller pravi prvu sistematsku Müller pravi prvu sistematsku

klasifikaciju bakterija klasifikaciju bakterija 17981798 - - Edward JennerEdward Jenner prvi put upotrebljava prvi put upotrebljava

vakcinu protiv boginjavakcinu protiv boginja

18381838 - - Theodor SchwannTheodor Schwann i i Matthias Jakob SchleidenMatthias Jakob Schleiden objavljuju rad objavljuju rad Teorija ćelijaTeorija ćelija

18441844 - - Agostino BassiAgostino Bassi potvrđuje da su mikroorganizmi potvrđuje da su mikroorganizmi uzročnici brojnih bolesti uzročnici brojnih bolesti

18471847 - - Ignaz SemmelweisIgnaz Semmelweis potvrđuje da se bolesti mogu potvrđuje da se bolesti mogu prenijeti sa osobe na osobu, i prenijeti sa osobe na osobu, i prvi primjenjuje prvi primjenjuje dezinfekciju dezinfekciju

18491849 - - John SnowJohn Snow istražuje epidemiologiju istražuje epidemiologiju kolerekolere u u Londonu Londonu 18491849. godine . godine

18571857 - - Louis PasteurLouis Pasteur potvrđuje da je fermentacija potvrđuje da je fermentacija rezultat rada mikroorganizmarezultat rada mikroorganizma

18581858 - - Rudolf VirchowRudolf Virchow potvrđuje da ćelije nastaju potvrđuje da ćelije nastaju dijeljenjem dijeljenjem ćelijaćelija

18611861 - - PasterPaster za sva vremena opovrgnuje teoriju za sva vremena opovrgnuje teoriju spontane generacijespontane generacije

18671867 - - Joseph ListerJoseph Lister objavljiva svoj rad o primjeni objavljiva svoj rad o primjeni dezinfekcije tokom operacija dezinfekcije tokom operacija

18691869 - - Friedrich MiescherFriedrich Miescher otkriva otkriva nukleinske kiselinenukleinske kiseline

18801880 - - Charles Louis Alphonse LaveranCharles Louis Alphonse Laveran pokaziva da je uzrok pokaziva da je uzrok malarijemalarije mikroorganizam mikroorganizam PlasmodiumPlasmodium

18821882 - - Robert KochRobert Koch otkriva da je uzrok otkriva da je uzrok tuberkulozetuberkuloze bacil bacil Mycobacterium tuberculosisMycobacterium tuberculosis

18841884 - - GramoviGramovi metodi dijele bakterije na metodi dijele bakterije na gram pozitivne i gram negativne gram pozitivne i gram negativne

18841884 - - Élie MetchnikoffÉlie Metchnikoff objašnjava proces objašnjava proces fagocitozefagocitoze

18851885 - - PasterPaster pravi vakcinu protiv bjesnila pravi vakcinu protiv bjesnila

18861886 - - Theodor EscherichTheodor Escherich otkriva uzrok dijareje - otkriva uzrok dijareje - mikroorganizam mikroorganizam Escherichia ColiEscherichia Coli

18961896 - - Émile van ErmengemÉmile van Ermengem otkriva uzrok otkriva uzrok botulizmabotulizma – – Clostridium botulinumClostridium botulinum

18971897 - - Ronald RossRonald Ross pokazuje da malariju pokazuje da malariju prenosi prenosi komarackomarac

19001900 - - Walter ReedWalter Reed pokazuje da žutu groznicu pokazuje da žutu groznicu također prenosi komarac također prenosi komarac

19021902 - - Karl LandsteinerKarl Landsteiner otkriva otkriva krvne grupekrvne grupe 19031903 - - RajtRajt otkriva prisustvo antitijela otkriva prisustvo antitijela 19051905 - - ŠaudinŠaudin i i HofmanHofman otkrivaju da se otkrivaju da se sifilissifilis

prenosi prenosi

19101910 - - EhrlihEhrlih proizvodi prvi lijek za sifilis proizvodi prvi lijek za sifilis 19111911 - - RousRous otkriva virus koji dovodi do raka kod otkriva virus koji dovodi do raka kod

kokošaka kokošaka 19151915 - - D'HerelD'Herel i i TvortTvort otkrivaju prve viruse koji napadaju otkrivaju prve viruse koji napadaju

bakterije bakterije 19211921 - - FlemingFleming otkriva otkriva lizozomelizozome 19281928 - - GrifitGrifit otkriva bakterijsku transformaciju otkriva bakterijsku transformaciju 19291929 - - FlemingFleming otkriva otkriva penicilinpenicilin 19371937 - - ČatonČaton dijeli organizme na dijeli organizme na prokarioteprokariote i i eukarioteeukariote 19411941 - - BidlBidl i i TatumTatum postavljaju hipotezu postavljaju hipotezu Jedan gen - Jedan gen -

jedan enzimjedan enzim 19441944 - - AveriAveri pokaziva da je pokaziva da je DNKDNK nosilac genetske nosilac genetske

informacije informacije 19451945 - - VaksmanVaksman otkriva otkriva streptomicinstreptomicin 19461946 - - TatumTatum opisuje bakterijsku konjugaciju opisuje bakterijsku konjugaciju

19511951 - - HeršiHerši i i ČejsČejs opisuje način na koji virus napada opisuje način na koji virus napada bakterije bakterije

19521952 - - MedaverMedaver otkriva da organizam ima osobinu otkriva da organizam ima osobinu tolerantnosti tolerantnosti

19531953 - - VotsonVotson i i KirkKirk otkrivaju strukturu molekula otkrivaju strukturu molekula DNKDNK 19621962 - - PorterPorter opisiva osnovnu strukturu opisiva osnovnu strukturu

imunoglobulinaimunoglobulina GG 19661966 - - NirenbergNirenberg, , KoranaKorana i drugi otkrivaju Genetski i drugi otkrivaju Genetski

kod - kod - Genetska šifraGenetska šifra 19701970 - - ArberArber i i SmitSmit otkrivaju otkrivaju restriktivne enzimerestriktivne enzime 19711971 - - BaltimorBaltimor otkriva obrnutu otkriva obrnutu transkripcijutranskripciju kod kod

virusa virusa 19771977 - - GilberGilber i i SengerSenger otkrivaju tehnike za otkrivaju tehnike za

sekvenciranje DNK molekula sekvenciranje DNK molekula

19791979 - Sinteza - Sinteza insulinainsulina putem putem tehnologije rekombinacije DNK tehnologije rekombinacije DNK

19801980 - Objavljena svjetska eliminacije - Objavljena svjetska eliminacije variole verevariole vere

19821982 - Sinteza vakcine za - Sinteza vakcine za Hepatitis BHepatitis B 19841984 - - Lik MontanjerLik Montanjer identificira identificira HIVHIV

virus virus

BAKTERIJEBAKTERIJE

MORFOLOGIJA I STRUKTURA MORFOLOGIJA I STRUKTURA BAKTERIJABAKTERIJA

VEOMA SIĆUŠNEVEOMA SIĆUŠNE MIKROSKOP (SVJETLOSNI, FAZNO-MIKROSKOP (SVJETLOSNI, FAZNO-

KONTRASNI, A NAJBOLJE EM)KONTRASNI, A NAJBOLJE EM) BAKTERIJSKE KOLONIJEBAKTERIJSKE KOLONIJE SU SU

NAKUPINE VRLO VELIKOG BROJA NAKUPINE VRLO VELIKOG BROJA BAKTERIJSKIH ĆELIJA ISTE VRSTEBAKTERIJSKIH ĆELIJA ISTE VRSTE

VELIČINA KOLONIJA –VELIČINA KOLONIJA –PO NEKOLIKO PO NEKOLIKO MMMM

STRUKTURA I OSTALE OSOBINE STRUKTURA I OSTALE OSOBINE BAKT. BAKT. MOGU SE VIDJETI POD MOGU SE VIDJETI POD MIKROSKOPOM JEDINO AKO SE MIKROSKOPOM JEDINO AKO SE OBOJE.OBOJE.

KOLONIJE SE MOGU VIDJETI I GOLIM KOLONIJE SE MOGU VIDJETI I GOLIM OKOM, OKOM, A NAJBOLJE SE VIDE A NAJBOLJE SE VIDE BINOLULARNOM LUPOM.BINOLULARNOM LUPOM.

BakterijeBakterije su najbrojnija skupina su najbrojnija skupina organizamaorganizama. Većina je ovih . Većina je ovih jednostaničara nužna za jednostaničara nužna za održavanje života ostalih održavanje života ostalih makroorganizama na makroorganizama na ZemljiZemlji. Te . Te su bakterije bile bitne u biološkoj su bakterije bile bitne u biološkoj evolucijievoluciji, a i danas su osnova , a i danas su osnova svakog svakog hranidbenog lancahranidbenog lanca u u prirodi. Prisutni su u prirodi. Prisutni su u tlutlu i i vodivodi..

Ostale su bakterije Ostale su bakterije pripadnici pripadnici fiziološkefiziološke flore flore ljudi i životinja (obitavaju na ljudi i životinja (obitavaju na

kožikoži, , u usnoj i nosnoj sluznici, u usnoj i nosnoj sluznici, crijevimacrijevima, , donjem dijelu ženskog donjem dijelu ženskog spolnog sustavaspolnog sustava), ), obavljaju poželjne hemijske procese te se obavljaju poželjne hemijske procese te se

primjenuju primjenuju u raznim u raznim gospodarskimgospodarskim djelatnostima. djelatnostima.

Od 1500 opisanih vrsta bakterija, Od 1500 opisanih vrsta bakterija, samo su stotinjak vrsta ljudski samo su stotinjak vrsta ljudski patogenipatogeni..

MorfološkaMorfološka i uzgojna svojstva i uzgojna svojstva bakterija, njihov rast, metabolizam i bakterija, njihov rast, metabolizam i genetiku proučava dio genetiku proučava dio mikrobiologijemikrobiologije koji se zove koji se zove bakteriologijabakteriologija..

MedicinskaMedicinska bakteriologija bakteriologija proučava proučava rikecijerikecije, , klamidijeklamidije i i patogene bakterijepatogene bakterije koje oštećuju organizam proizvodima koje oštećuju organizam proizvodima svojeg metabolizma (svojeg metabolizma (toksinitoksini).).

Prve veće bakterije je promatrao Prve veće bakterije je promatrao Antoni van LeeuwenhoekAntoni van Leeuwenhoek 1683. koristeći 1683. koristeći prvi mikroskop iz vlastite izrade. prvi mikroskop iz vlastite izrade.

Dugo nakon njegova otkrića se Dugo nakon njegova otkrića se istraživala samo morfologija tih istraživala samo morfologija tih mikroorganizamamikroorganizama, ali ne i njihovo , ali ne i njihovo djelovanje u živoj prirodi. djelovanje u živoj prirodi.

Naziv Naziv bakterijabakterija znatno kasnije (1828.) znatno kasnije (1828.) izvodi Christian Gottfried Ehrenberg, od izvodi Christian Gottfried Ehrenberg, od grč.grč. bakterionbakterion što znači "štapić, palica". što znači "štapić, palica".

Osnivači znanstvene i Osnivači znanstvene i eksperimentalne eksperimentalne bakteriologijebakteriologije su su

Louis PasteurLouis Pasteur (1822-1895) i (1822-1895) i Robert KochRobert Koch (1843-1910). (1843-1910).

Oni su u laboratorijskom radu počeli Oni su u laboratorijskom radu počeli upotrebljavati neke postupke,upotrebljavati neke postupke,

poput bojenja i poput bojenja i uzgajanja bakterija. Radili su na uzgajanja bakterija. Radili su na utvrđivanju etiologije mnogih zaraznih utvrđivanju etiologije mnogih zaraznih

bolesti i bolesti i opisali ulogu bakterija kao uzročnika i opisali ulogu bakterija kao uzročnika i

prijenosnika bolesti ili patogena. prijenosnika bolesti ili patogena.

Francuski mikrobiolog i imunolog Emile Francuski mikrobiolog i imunolog Emile Roux je Roux je znatno pridonio spoznajama o znatno pridonio spoznajama o bakterijskim otrovimabakterijskim otrovima. .

Na osnovi novih pronalazaka i spoznaja, Na osnovi novih pronalazaka i spoznaja, kojima su osnova bila prijašnja otrkića, kojima su osnova bila prijašnja otrkića, može se tvrditi da su može se tvrditi da su 19. i 20. stoljeće19. i 20. stoljeće "zlatno doba" bakteriologije."zlatno doba" bakteriologije. Za taj se Za taj se napredak mora naglasiti značenje napredak mora naglasiti značenje dostupnosti i upotrebe dostupnosti i upotrebe novih tehničkih novih tehničkih pomagala i metoda bojenja bakterija. pomagala i metoda bojenja bakterija.

OBLIK BAKTERIJAOBLIK BAKTERIJA

3 OSNOVNA 3 OSNOVNA OBLIKAOBLIKA

1.1. LOPTAST-LOPTAST-OKRUGAOOKRUGAO

2.2. ŠTAPIČAST –ŠTAPIČAST –CILINDRIČANCILINDRIČAN

3.3. SPIRALAN-U SPIRALAN-U OBLIKU OBLIKU OPRUGEOPRUGE

LOPTASTE BAKTERIJE - COCCILOPTASTE BAKTERIJE - COCCI KOKI(COCCI JEDNINA COCCUS-GRČ. KOKI(COCCI JEDNINA COCCUS-GRČ.

KOKKOS=ZRNO)KOKKOS=ZRNO)

Koki su rijetko pravilne kuglice, češće su Koki su rijetko pravilne kuglice, češće su izdužene (elipsoidne).izdužene (elipsoidne).

Mogu biti na jednom kraju zašiljene, takjo Mogu biti na jednom kraju zašiljene, takjo da liče na plamen svijeće ili na vrh kopljada liče na plamen svijeće ili na vrh koplja

Ima ih i bubrežastog oblikaIma ih i bubrežastog oblika Oblik koka koji s nalazi između kuglica Oblik koka koji s nalazi između kuglica

(coccusa) i štapića (bacillusa) naziva se (coccusa) i štapića (bacillusa) naziva se kokobacil (coccobacillus)kokobacil (coccobacillus)

Većina bakterija se razmnožava Većina bakterija se razmnožava dijeljenjem, cijepanjem.dijeljenjem, cijepanjem.

Kada naraste do svoje zrelosti, ona Kada naraste do svoje zrelosti, ona se rascijepi podijeli na 2 iste ćelije se rascijepi podijeli na 2 iste ćelije kćerke. kćerke.

Bakterije mogu imati samo Bakterije mogu imati samo jednu ravan dijeljenjajednu ravan dijeljenja neke mogu imati 2 ravni dijeljenja,neke mogu imati 2 ravni dijeljenja, neke više.neke više.

U zavisnosti od ravni dijeljenja i tendencije U zavisnosti od ravni dijeljenja i tendencije da ćelije kćerke poslije diobe ostanu da ćelije kćerke poslije diobe ostanu zajedno spojene ili da se dijele jedna od zajedno spojene ili da se dijele jedna od druge razlikuje se nekoliko vidova koka. druge razlikuje se nekoliko vidova koka.

Ako koki imaju samo Ako koki imaju samo jednu ravan dijeljenja jednu ravan dijeljenja i poslije dijeljenja ćelije kćerke ne ostaju i poslije dijeljenja ćelije kćerke ne ostaju zajedno nego se odijele , koki se javljaju u zajedno nego se odijele , koki se javljaju u vidu vidu pojedinačnih kokapojedinačnih koka . Takvi koki . Takvi koki nazivaju se nazivaju se mikrokoki mikrokoki (micrococci, jedn. (micrococci, jedn. Micrococcus). Micrococcus).

Koki sa jednom ravni dijeljenja koji poslije Koki sa jednom ravni dijeljenja koji poslije diobe ostaju zajedno diobe ostaju zajedno po 2 u parovima po 2 u parovima nazivaju se nazivaju se diplokokidiplokoki (diplococci, jedn. (diplococci, jedn. Diplococcus)Diplococcus)

Koki koji takođe imaju jednu ravan Koki koji takođe imaju jednu ravan dijeljenja , ali poslije diobe ostaju po više dijeljenja , ali poslije diobe ostaju po više njih zajedno , poredani u đerdan nazivaju njih zajedno , poredani u đerdan nazivaju se streptokokise streptokoki (streptococci, jedn. (streptococci, jedn. streptococcus)streptococcus)

StreptococcusStreptococcus

Neki koki imaju Neki koki imaju 2 ravni dijeljenja2 ravni dijeljenja i dijele i dijele se pod pravim uglom oko te 2 ravni. Kada se pod pravim uglom oko te 2 ravni. Kada se podijele ostaju po se podijele ostaju po 4 zajedno.4 zajedno. Tako se Tako se formiraju grupe od po 4 koke i nazivaju se formiraju grupe od po 4 koke i nazivaju se tetrade ili gafkiatetrade ili gafkia (po Gaffkyu koji ih je prvi (po Gaffkyu koji ih je prvi opisao)opisao)

Koki koji imaju Koki koji imaju 3 ravni dijeljenja3 ravni dijeljenja i dijele i dijele se pod pravim uglom i poslije diobe ostaju se pod pravim uglom i poslije diobe ostaju zajedno od zajedno od po 8po 8 njih u vidu paketa njih u vidu paketa nazivaju se nazivaju se sarcinasarcina (lat. svežanj, (lat. svežanj, paket).To je rijedak oblik koka. paket).To je rijedak oblik koka.

Kada se bakterija podijeli ostaje zajedno Kada se bakterija podijeli ostaje zajedno poveći broj koka nagomilanih jedni na poveći broj koka nagomilanih jedni na druge pa liče nadruge pa liče na grozdove grozdove. Takvi koki su . Takvi koki su stafilokoki stafilokoki (staphylococci, jedn. (staphylococci, jedn. Staphylococcus)Staphylococcus)

Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus

Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus

ŠTAPIČASTE BAKTERIJE -BACILIŠTAPIČASTE BAKTERIJE -BACILI Imaju oblik Imaju oblik kraćeg ili dužegkraćeg ili dužeg, , pravog ili nešto pravog ili nešto

izuvijanog štapića ili cilindra.izuvijanog štapića ili cilindra. Nazivaju se Nazivaju se bacili jednina bacillusbacili jednina bacillus, lat. štapić. , lat. štapić.

Mogu biti Mogu biti pravipravi ili nešto ili nešto savijenisavijeni, , dužiduži ili ili kraći.kraći. Mogu imati Mogu imati oblik pravog cilindraoblik pravog cilindra, ili , ili oblik vretenaoblik vretena, , a mogu biti i na a mogu biti i na oba kraja zadebljanioba kraja zadebljani. .

Ima ih i koji su zadebljani samo na jednom kraju Ima ih i koji su zadebljani samo na jednom kraju pa liče na buzdovan. pa liče na buzdovan.

Krajevi bacila mogu biti Krajevi bacila mogu biti šiljastišiljasti , , ravni,ravni, zaobljeni zaobljeni konkavnikonkavni ili ili konveksnikonveksni. .

Razlikuju se međusobno i po svojoj debljini. Razlikuju se međusobno i po svojoj debljini.

Bacili imaju redovno samo Bacili imaju redovno samo jednu ravan jednu ravan dijeljenjadijeljenja i to vertikalno na svoju dužu i to vertikalno na svoju dužu osobinu. Mogu poslije diobe da se osobinu. Mogu poslije diobe da se razdvoje i tako ostaju pojedinačni razdvoje i tako ostaju pojedinačni razdvojeni.To su bacili.razdvojeni.To su bacili.

Bacili se poslije dijeljenja mogu na različite Bacili se poslije dijeljenja mogu na različite načine razmjestiti jedan prema drugome i načine razmjestiti jedan prema drugome i tako se jedne slažu uzduž jedna pored tako se jedne slažu uzduž jedna pored druge. Takav raspored se označava kao druge. Takav raspored se označava kao palisadapalisada (kao kao daske u plotu, franc.) (kao kao daske u plotu, franc.)

Ima bacila koji poslije diobe ostaju po 2 Ima bacila koji poslije diobe ostaju po 2 zajedno spojeni svojim krajevima zajedno spojeni svojim krajevima diplobacili.diplobacili. Ako poslije diobe ostaje po Ako poslije diobe ostaje po nekoliko zajedno spojeni krajevioma u nekoliko zajedno spojeni krajevioma u vidu lanca zovu se vidu lanca zovu se streprobacilistreprobacili

Enterococcus Enterococcus (SEM)(SEM)

EnterococcusEnterococcus

SPIRALNE BAKTERIJE-spiroheteSPIRALNE BAKTERIJE-spirohete To su ustvari štapičaste bakterije uvijene To su ustvari štapičaste bakterije uvijene

oko zamišljene ose . Neke imaju 10 do 15 oko zamišljene ose . Neke imaju 10 do 15 zavoja. Zovu se zavoja. Zovu se spirohete. spirohete.

Druge spiralne bakterije imaju po jedan Druge spiralne bakterije imaju po jedan zavoj, najviše 3-4 zavoja. Zovu se zavoj, najviše 3-4 zavoja. Zovu se spirili.spirili.

Postoje i one Postoje i one koje imaju koje imaju manje nego manje nego jedan zavoj i jedan zavoj i zovu se zovu se vibrioni.vibrioni. Liče Liče na zarez.na zarez.

Odstupanje bakterija od svojih Odstupanje bakterija od svojih oblikaoblika

Bakterije mogu da mijenjaju oblik, što je između Bakterije mogu da mijenjaju oblik, što je između ostalog i izvor ostalog i izvor varijacijavarijacija. Zbog raznih uticaja kao . Zbog raznih uticaja kao što su:što su:

nepovoljna hrana, nepovoljna hrana, nedostatak hrane, nedostatak hrane, nepovoljna temp. Djelovanje, nepovoljna temp. Djelovanje, dezinfekcionih sredstava , dezinfekcionih sredstava , antibiotika, antibiotika, hemioterapeutika , hemioterapeutika , bakterije mogu veoma bitno izmijeniti svoj oblik. bakterije mogu veoma bitno izmijeniti svoj oblik.

Mlade bakterije imaju poprilično stabilan oblik.Mlade bakterije imaju poprilično stabilan oblik. Starije bakterije , pogotovo ako žive u laborat. Starije bakterije , pogotovo ako žive u laborat.

uslovima na vještačkom podlogama one mogu uslovima na vještačkom podlogama one mogu znatno da promijene svoj osnovni oblik.znatno da promijene svoj osnovni oblik.

Po svom novom obliku mogu se bitno razlikovati Po svom novom obliku mogu se bitno razlikovati i od oblika mladih bakterija iste vrste. i od oblika mladih bakterija iste vrste.

To su ivnolutivni oblici bakterija.To su ivnolutivni oblici bakterija. Smatra se da nastaju kao rezultat nepovoljnih Smatra se da nastaju kao rezultat nepovoljnih

uslova života, usljed oštećenja i lomljenja uslova života, usljed oštećenja i lomljenja bakterijskih ćelija. bakterijskih ćelija.

Neki smatraju da su to promjene koje idu sa Neki smatraju da su to promjene koje idu sa starenjem i da su to završne faze u životu starenjem i da su to završne faze u životu bakterija. bakterija.

Zbog toga se često zovu i Zbog toga se često zovu i degenerativni oblici degenerativni oblici bakterija.bakterija.

Hemijski sastav bakterijaHemijski sastav bakterija Isti kao u ćelija ostalih živih bića. Isti kao u ćelija ostalih živih bića. Najveći dio je Najveći dio je vodavoda Mlade bakter. imaju do Mlade bakter. imaju do 90% vode90% vode, a starije do , a starije do 75%75% od od

ukupnoog sastava. Ostalo je suhi ostatak. ukupnoog sastava. Ostalo je suhi ostatak. Od ukupnog suhog ostatkaOd ukupnog suhog ostatka na na ugljik otpada oko 50%,ugljik otpada oko 50%, kisik oko 20%, kisik oko 20%, azot 15%, azot 15%, vodik 8% vodik 8% fosfor 3%, fosfor 3%, sumpor 1%.sumpor 1%. Bakterije u malom procentu sadrže još i Bakterije u malom procentu sadrže još i razne metalne razne metalne

jone i neke druge elementejone i neke druge elemente

Proteini 60%Proteini 60% Lipidi 15%Lipidi 15% Nukleinske kiseline 19% (DNK 3%, RNK Nukleinske kiseline 19% (DNK 3%, RNK

16%)16%) Polisaharidi 3%Polisaharidi 3% Ostala jedinjenja male molekulske težine Ostala jedinjenja male molekulske težine

3%3%

Udio pojedinih elementa i Udio pojedinih elementa i jedinjenja u hem. sastavu bakt. jedinjenja u hem. sastavu bakt. zavisi od: zavisi od:

starosti bakterijestarosti bakterijeod faze razmnožavanjaod faze razmnožavanjaod količine i vrste hrane koja od količine i vrste hrane koja

bakteriji stoji na raspolaganju i bakteriji stoji na raspolaganju i drugih činilaca. drugih činilaca.

VELIČINA BAKTERIJAVELIČINA BAKTERIJA

Prilično variraPrilično varira Debljina najmanjih bakter. je od 0,1- 0,5 Debljina najmanjih bakter. je od 0,1- 0,5

mikrometara.mikrometara. Debljina najvećih bakterija iznosi od 1 do Debljina najvećih bakterija iznosi od 1 do

1,5 mikrometara , a njihova dužina 15 1,5 mikrometara , a njihova dužina 15 mikrometaramikrometara

Volumen bakterijskih ćelija je veoma mali. Volumen bakterijskih ćelija je veoma mali. Uslovljen je njenim molekulskim Uslovljen je njenim molekulskim ograničenjem. ograničenjem.

Za život bakterije potrebni su encimi i razni Za život bakterije potrebni su encimi i razni proteini.Pretposdtavlja se da bakteriji treba proteini.Pretposdtavlja se da bakteriji treba nekoliko hiljada vrsta proteinanekoliko hiljada vrsta proteina

U bakteriji se nalaze i nukleinske kiseline, U bakteriji se nalaze i nukleinske kiseline, razni organski dijelovi ćelija kao lipidi razni organski dijelovi ćelija kao lipidi ugljeni hidrati i drugi. ugljeni hidrati i drugi.

Bakterija sve to mora da sintetiše i Bakterija sve to mora da sintetiše i održava u sebi. održava u sebi. Bakterija ima zapreminu Bakterija ima zapreminu blisku molekulskoj granici koja joj je blisku molekulskoj granici koja joj je neophodna za njenu ćelijsku funkciju i neophodna za njenu ćelijsku funkciju i koju ona može da održava.koju ona može da održava.

Razlikuje se Razlikuje se minimalan, minimalan, optimalan i optimalan i maksimalan volumen bakterije.maksimalan volumen bakterije.Vrijednost volumena ne može da ide ispod Vrijednost volumena ne može da ide ispod

minimalne.minimalne. Ako bi spala ispod minimalnog Ako bi spala ispod minimalnog volumena, bakterije ne bi imala dovoljno volumena, bakterije ne bi imala dovoljno molekula za svoje životne funkcije i ona bi molekula za svoje životne funkcije i ona bi propala. propala.

Preko maksimalne vrijednosti volumena ne može Preko maksimalne vrijednosti volumena ne može da ide, zbog toga što raspoloživi broj njenih da ide, zbog toga što raspoloživi broj njenih molekula ne ,može da obezbijedi sve što je molekula ne ,može da obezbijedi sve što je potrebno za tako malu ćelijsku masu. potrebno za tako malu ćelijsku masu.

Ako volumen padne ispod min. ili poraste Ako volumen padne ispod min. ili poraste iznad max. bakterija u oba slučaja gubi iznad max. bakterija u oba slučaja gubi manje ili više svojih osobina. manje ili više svojih osobina.

Iako je volumen bakterije mali, Iako je volumen bakterije mali, površina površina jeje velike vrijednosti. velike vrijednosti.

Velika površina je kada se bakterije nalaze Velika površina je kada se bakterije nalaze zajedno u gomilama (kolonijama) u nekoj zajedno u gomilama (kolonijama) u nekoj tečnosti. tečnosti.

NPR: NPR: 0,6 ml neke bakterijske suspenzije 0,6 ml neke bakterijske suspenzije ima površinu od oko 1,90mima površinu od oko 1,90m22,. Toliku ,. Toliku površinu ima otprilike i mladić od 20 površinu ima otprilike i mladić od 20 godina, težak 65-70kg.godina, težak 65-70kg.

Ta velika površina bakterija omogućava Ta velika površina bakterija omogućava brze i oilne reakcije u njihovoj sredini.brze i oilne reakcije u njihovoj sredini.

Time se objašnjava pojava da one za Time se objašnjava pojava da one za veoma kratko vrijeme mogu da proizvedu veoma kratko vrijeme mogu da proizvedu velike količine rznih produkata u spoljašnju velike količine rznih produkata u spoljašnju sredinu. sredinu.

GRAĐA BAKTERIJEGRAĐA BAKTERIJE

Opšti plan građe bakterije predstavlja građu prokariotske ćelije - tj, kod svih Opšti plan građe bakterije predstavlja građu prokariotske ćelije - tj, kod svih bekterijskih ćelija nalazimo:bekterijskih ćelija nalazimo:plazma membranu i plazma membranu i citoplazmu, u kojoj su citoplazmu, u kojoj su

ribozomi i ribozomi i nukleoid. nukleoid.

Najveći broj bakterija ima i ćelijski zid, ali ga ipak ne posjeduju sve bakterije Najveći broj bakterija ima i ćelijski zid, ali ga ipak ne posjeduju sve bakterije (mikoplazme, rikecije). Pored navedenih, pojedine vrste bakterija mogu da (mikoplazme, rikecije). Pored navedenih, pojedine vrste bakterija mogu da sadrže i sljedeće dijelove:sadrže i sljedeće dijelove:kapsulu, kapsulu, flagelume, flagelume, pile, pile, tilakoide, tilakoide, mezozome i mezozome i plazmide.plazmide. razne inkluzije

OVOJNICE OVOJNICE BAKTERIJEBAKTERIJE

POSTOJE 3 OVOJNICE:POSTOJE 3 OVOJNICE: Kapsula (nemaju je sve bakterijKapsula (nemaju je sve bakterij Ćelijski zid (imaju sve bakterije osim Ćelijski zid (imaju sve bakterije osim

jednog roda koji se naziva jednog roda koji se naziva mikoplazme)mikoplazme)

Citoplazmatska membrana (imaju sve Citoplazmatska membrana (imaju sve bakterije)bakterije)

KAPSULAKAPSULA

MNOGE VRSTE SU OBAVIJENE MNOGE VRSTE SU OBAVIJENE ŽELATINOZNOM OVOJNICOMŽELATINOZNOM OVOJNICOM KOJA SE KOJA SE MOŽE VIDJETI POD SVJETL. MOŽE VIDJETI POD SVJETL. MIKROSKOPOM.MIKROSKOPOM.

To je kapsula ili sluzava ovojnicaTo je kapsula ili sluzava ovojnica Pretpostavlja se da sve bakterije imaju Pretpostavlja se da sve bakterije imaju

kapsulu kada se nađu u nepovoljnim kapsulu kada se nađu u nepovoljnim uslovima sredine. uslovima sredine.

Kod većone vrsta ta kapsula se ne može Kod većone vrsta ta kapsula se ne može vidjeti pod svjetlosnim mikr. vidjeti pod svjetlosnim mikr.

Njeno prisustvo može se dokazati Njeno prisustvo može se dokazati serološkim i drugim raznim metodima. serološkim i drugim raznim metodima.

Inkapsulirane bakterijeInkapsulirane bakterije su one koje imaju su one koje imaju kapsulu koja se može vidjeti pod svjetl. kapsulu koja se može vidjeti pod svjetl. mikr. i čija debljina kapsule iznosi mikr. i čija debljina kapsule iznosi najmanje najmanje 0,2 mikrometra .0,2 mikrometra .

Hemijski sastav kapsule je različit u raznih Hemijski sastav kapsule je različit u raznih vrsta i često je različit i u različitih tipova vrsta i često je različit i u različitih tipova iste vrste.iste vrste.

U većine bakterija kapsula je građena U većine bakterija kapsula je građena od polisaharida (celuloza, dekstran, od polisaharida (celuloza, dekstran, levan, dekstrin i drugi).levan, dekstrin i drugi).

Na osnovu razlika u hemij. sastavu Na osnovu razlika u hemij. sastavu kapsula, razlikuje se oko 80 različitih kapsula, razlikuje se oko 80 različitih tipova npr kod samo jedne vrste bakterija.tipova npr kod samo jedne vrste bakterija.

Porijeklo kapsularne supstance još nije Porijeklo kapsularne supstance još nije poznato. poznato.

NijeNije poznata ni njena veza sa poznata ni njena veza sa bakterijskom ćelijom. bakterijskom ćelijom.

Vjeruje se da je kapsularna supstanca Vjeruje se da je kapsularna supstanca ekskrecioni materijal bakterije.ekskrecioni materijal bakterije.

Zbog svoje viskoznosti ne može se Zbog svoje viskoznosti ne može se odijeliti od ćelijskog zida.odijeliti od ćelijskog zida.

Ekskreti bakterije koji su manje viskozni odvajaju Ekskreti bakterije koji su manje viskozni odvajaju se od ćelijskog zida u okolnu sredinu. se od ćelijskog zida u okolnu sredinu.

Struktura kapsularne supstance je rijetka. Ne Struktura kapsularne supstance je rijetka. Ne utiče na permeabilitet ćelijskih ovojnica. utiče na permeabilitet ćelijskih ovojnica.

Ako se kapsula odstarni sa bakterijeAko se kapsula odstarni sa bakterije na na njenom ćelijskom zidu nastaće oštećenja. njenom ćelijskom zidu nastaće oštećenja.

Zbog toga se smatra da je Zbog toga se smatra da je kapsularna supstanca nekih kapsularna supstanca nekih bakterijskih vrsta samo produkt bakterijskih vrsta samo produkt metabolizma ćelija, dok je u drugih metabolizma ćelija, dok je u drugih sastavni dio ćelijskog zida bakterijske sastavni dio ćelijskog zida bakterijske ćelije.ćelije.

Debljina kapsule varira od vrste doi vrsta Debljina kapsule varira od vrste doi vrsta od soja do soja. od soja do soja.

Zavisi odd količine i vrste hrane koja stoji Zavisi odd količine i vrste hrane koja stoji na raspolaganju bakteriji.na raspolaganju bakteriji.

Kapsule patogenih bakterija su obično Kapsule patogenih bakterija su obično znatno deblje u živom organizmu nego znatno deblje u živom organizmu nego što su to u vještačkim hranilištimašto su to u vještačkim hranilištima..

To je zbog toga što u organizmu nalaze To je zbog toga što u organizmu nalaze bolju i obilniju harnu. Možda je to i bog bolju i obilniju harnu. Možda je to i bog toga što se bakterije u živom organizmu toga što se bakterije u živom organizmu moraju zaštititi od njegovih antibakterijskih moraju zaštititi od njegovih antibakterijskih aktivnosti.aktivnosti.

Uloga kapsule ili sluzave ovojnice:Uloga kapsule ili sluzave ovojnice: Štiti bakteriju od mehaničkih povredaŠtiti bakteriju od mehaničkih povreda Štiti bakteriju od djelovanja fagocita i Štiti bakteriju od djelovanja fagocita i

bakteriofagabakteriofaga Spriječava kontakt između ćelijskog zida Spriječava kontakt između ćelijskog zida

fagocita, odnosno bakteriofaga, koji mogu fagocita, odnosno bakteriofaga, koji mogu oštetiti bakterijsku ćeliju samo ako se oštetiti bakterijsku ćeliju samo ako se vežu na određena mjesta na ćelijskom vežu na određena mjesta na ćelijskom zidu bakterije.zidu bakterije.

Kapsula je često nosilac virulencijeKapsula je često nosilac virulencije U kapsularnoj supstanci se nalaze U kapsularnoj supstanci se nalaze

kapsularni ili K-antigenikapsularni ili K-antigeni. . Antigeni su supstance koje specifično Antigeni su supstance koje specifično

reaguju s reaguju s antitijelima antitijelima čiju su proizvodnju čiju su proizvodnju stimulisali u živom organizmu.stimulisali u živom organizmu.

Na osnovu tih kapsularnih antigena Na osnovu tih kapsularnih antigena mnoge vrste bakterija se dijele u čitav niz mnoge vrste bakterija se dijele u čitav niz raznih tipova. raznih tipova.

Kapsularna supstanca reaguje sa Kapsularna supstanca reaguje sa homologim antitijelom, tako što izaziva homologim antitijelom, tako što izaziva mikroprecipitacijumikroprecipitaciju u kapsularnoj u kapsularnoj supstanci. supstanci.

Uz to dolazi često, ali ne i uvijek do Uz to dolazi često, ali ne i uvijek do bubrenja kapsule bubrenja kapsule (fenomen bubrenja ili (fenomen bubrenja ili Neufeldov fenomen).Neufeldov fenomen).

Ovaj fenomen se koristi kao reakcija za Ovaj fenomen se koristi kao reakcija za serološku identifikaciju i diferencijaciju serološku identifikaciju i diferencijaciju streptokoka, meningokoka, klepsiela, streptokoka, meningokoka, klepsiela, Haemophylusa influenzae, vrsta roda Haemophylusa influenzae, vrsta roda BacillusBacillus i nekih drugih bakterija. i nekih drugih bakterija.

Kapsula teško prima alkalne boje.Kapsula teško prima alkalne boje. Zbog Zbog toga se veoma slabo oboji kada se toga se veoma slabo oboji kada se inkapsulirana bakterija oboji po inkapsulirana bakterija oboji po Gramu ili Gramu ili nekom drugom običnom metodom. nekom drugom običnom metodom. Postoje posebne metode za bojenje Postoje posebne metode za bojenje kapsule.kapsule.

Kapsulu produkuje samo živa bakterija . Kapsulu produkuje samo živa bakterija .

Sposobnost produkcije kapsule Sposobnost produkcije kapsule je genetička osobina je genetička osobina inkapsuliranih bakterija.inkapsuliranih bakterija.

Kada inkapsulirana bakter. Kada inkapsulirana bakter. izgubi svoju izgubi svoju kapsulukapsulu (zbog raznih prirodnih ili (zbog raznih prirodnih ili vještačkih uslova) i vještačkih uslova) i dospije u normalne dospije u normalne uslove ona opet proizvodi kapsulu. uslove ona opet proizvodi kapsulu.

Većina inkapsuliranih patogenih Većina inkapsuliranih patogenih bakterija ozgubi kapsulu kada raste na bakterija ozgubi kapsulu kada raste na vještačkim bakteriološkim hranilištimavještačkim bakteriološkim hranilištima..

Kada opet dospiju u živi organizam , Kada opet dospiju u živi organizam , one opet počinju da produkuju kapsulu. one opet počinju da produkuju kapsulu.

Ako inkapsulirana Ako inkapsulirana bakterija izgubi svoju bakterija izgubi svoju kapsulu zbog bilo kog kapsulu zbog bilo kog razloga, ona izgubi i razloga, ona izgubi i svoje antigenske svoje antigenske osobine vezane za osobine vezane za kapsulu. kapsulu.

Neke inkapsulirane patogene Neke inkapsulirane patogene bakterije kada izgube kapsulu bakterije kada izgube kapsulu izgube i svoju sposobnost izgube i svoju sposobnost izazivanja oboljenja. izazivanja oboljenja.

Sa ponovnim dobitkom Sa ponovnim dobitkom kapsule kapsule bakterija dobije bakterija dobije natrag i svoje antigenske natrag i svoje antigenske osobine i svoju virulenciju.osobine i svoju virulenciju.

ĆELIJSKI ZIDĆELIJSKI ZID To je tanka ovojnica ,elastična,ali vrlo čvrsta.Debljina ćel To je tanka ovojnica ,elastična,ali vrlo čvrsta.Debljina ćel

zida gram(+) bakterija je 15-50nm,a gram( –) manje od zida gram(+) bakterija je 15-50nm,a gram( –) manje od 10 nm.10 nm.

Ćel zid ispod kapsule ili sluzave ovojnice obavija Ćel zid ispod kapsule ili sluzave ovojnice obavija bakteriju iznad citoplazmatske membrane. bakteriju iznad citoplazmatske membrane.

Bez ćel zida bakterija može živjeti veoma krako vrijeme.Bez ćel zida bakterija može živjeti veoma krako vrijeme. Ćel zid štiti bakteriju opd raznih fizičkih oštećenja.Ćel zid štiti bakteriju opd raznih fizičkih oštećenja. Obezbjeđuje turgor i oblik bakterijiObezbjeđuje turgor i oblik bakteriji Barijera koja se može suprotstaviti visokom Barijera koja se može suprotstaviti visokom

intracelularnom pritisku (5-25 atm).intracelularnom pritisku (5-25 atm). Kad ćel zid ne bi bio tako čvrst kao što jeste bakterija bi Kad ćel zid ne bi bio tako čvrst kao što jeste bakterija bi

se raspalase raspala

Iako ćel zid nije semipermeabilan , on može Iako ćel zid nije semipermeabilan , on može zadržati u neke ćelijske encime u ćeliji-naročito zadržati u neke ćelijske encime u ćeliji-naročito nukleaze i fosfataze.nukleaze i fosfataze.

U ćel zidu nalaze se U ćel zidu nalaze se 0-antigeni.oni daju 0-antigeni.oni daju serološku frupnu karakteristiku pojedinim serološku frupnu karakteristiku pojedinim vrstama bakterija. vrstama bakterija.

Lipoplisaharidi i druga jedinjenja koja se Lipoplisaharidi i druga jedinjenja koja se nalaze iu ćelijskom zidu određuju reakciju za nalaze iu ćelijskom zidu određuju reakciju za bojenje po Gramu.bojenje po Gramu.

Oni omogućuju bakteriofagima i fagocitima Oni omogućuju bakteriofagima i fagocitima da se vezuju za ćeliju.da se vezuju za ćeliju.

Uz to štite bakteriju od nekih litičkih encimaUz to štite bakteriju od nekih litičkih encima

U ćel zidu bakterija postoje jedinjenja i U ćel zidu bakterija postoje jedinjenja i strukture kojih uopšte nema u tkivia i strukture kojih uopšte nema u tkivia i ćeijama čovjeka i životinja.ćeijama čovjeka i životinja.

Zbog toga hemioterapeutska sredstva Zbog toga hemioterapeutska sredstva mogu djelovati na ta jedinjenja i tako mogu djelovati na ta jedinjenja i tako napadati i ubijati bakterije u čovjeku , a da napadati i ubijati bakterije u čovjeku , a da pri tome ne oštećuju njeogov organizam. pri tome ne oštećuju njeogov organizam.

Tu aktivnost ispoljavaju Tu aktivnost ispoljavaju antibioticiantibiotici tako tako što djeluju inhibitorno na sintezu ćel zida.što djeluju inhibitorno na sintezu ćel zida.

Tako lišavaju bakteriju njenog ćel zida.Tako lišavaju bakteriju njenog ćel zida.

Ćel.zid svih vrsta bakterija ima jednu zajedničku Ćel.zid svih vrsta bakterija ima jednu zajedničku

strukturu. To je strukturu. To je peptidoglikan, peptidoglikan, mukpolisaharid ili mukpolisaharid ili murein. murein.

Ta struktura obezbjeđuje održavanje integriteta Ta struktura obezbjeđuje održavanje integriteta bakterije.bakterije.

Peptidoglikan je velika makromolekula , Peptidoglikan je velika makromolekula , heteropolimer. Građen je od brojnih lanaca (od heteropolimer. Građen je od brojnih lanaca (od acetil muraminske kiseline, glikozamina)acetil muraminske kiseline, glikozamina)

Pokriva cijelu površinu bakterije koja je Pokriva cijelu površinu bakterije koja je obavijena citoplazmatskom membranom. obavijena citoplazmatskom membranom. Naziva se Naziva se mureinski sakulus. mureinski sakulus.

Mureinski sakulus je skelet ćel zida.on je Mureinski sakulus je skelet ćel zida.on je obložen i spunjen nizom raznih jedinjenja.obložen i spunjen nizom raznih jedinjenja.

Ćel zid Gram(+) bakterija Ćel zid Gram(+) bakterija razlikuje se od ćel zida razlikuje se od ćel zida Gram (-) bakterijaGram (-) bakterija

Ćel zid Gram(+)bakterijaĆel zid Gram(+)bakterija

To jue čvrsta rigidna membranaTo jue čvrsta rigidna membrana Debljina oko 20 nm u zavisnosti od Debljina oko 20 nm u zavisnosti od

bakterijeske vrstebakterijeske vrste Najvećim dijelom građena je od Najvećim dijelom građena je od

peptidoglikana (60-100%)peptidoglikana (60-100%) Većina Gram (+) bakterija sadrži Većina Gram (+) bakterija sadrži

teihonsku kiselinuteihonsku kiselinu

U peptidoglikanu nakih vrsta bakterija ta U peptidoglikanu nakih vrsta bakterija ta kiselina iznosi i do 50% ćel zida.kiselina iznosi i do 50% ćel zida.

Tu su i ugljeni hidratiTu su i ugljeni hidrati Ponešto proteinaPonešto proteina

Teihonska kiselina se u ćel zidu Gram(+) Teihonska kiselina se u ćel zidu Gram(+) bakterija nalazi u 2 oblika: bakterija nalazi u 2 oblika:

kao glicerol teihonska kiselina i kao glicerol teihonska kiselina i kao ributol-teihonska kiselinakao ributol-teihonska kiselina

Tu su još: alanin,glukoza, galaktoza Tu su još: alanin,glukoza, galaktoza sukcinati i dr. slične tvarisukcinati i dr. slične tvari

Teihonska kiselina vezana Teihonska kiselina vezana za polisaharide ima snažno za polisaharide ima snažno antigensko djelovanjeantigensko djelovanje

• Ona sačinjava površinske Ona sačinjava površinske antigene mnogih vrsta antigene mnogih vrsta Gram (+)bakterija.Gram (+)bakterija.

• Među te antigene spada i C-Među te antigene spada i C-polisaharid streptokoka. polisaharid streptokoka.

Za sada funkcija teihonske kiseline nije Za sada funkcija teihonske kiseline nije potpuno poznata.potpuno poznata.

Zna se samo da ona nema uticaja na Zna se samo da ona nema uticaja na čvrstoću ćelijskog zida.čvrstoću ćelijskog zida.

. Gram-pozitivne bakterije - građene su od nekoliko slojeva mureina unutar kojih se nalazi teihonska kiselina, te imaju deblji ćelijski zid.

Ćelijski zid Gram (-) bakterijaĆelijski zid Gram (-) bakterija

Znatno je manji od ćel zida Gram Znatno je manji od ćel zida Gram pozitivnih bakterija. pozitivnih bakterija.

Debljina od 10-14 nmDebljina od 10-14 nm Hem građa je komplikovanija od građe ćel Hem građa je komplikovanija od građe ćel

zida Gram(+) bakterija. zida Gram(+) bakterija.

Sastoji se od 2 membrane:Sastoji se od 2 membrane:

1.1. spoljašnje i spoljašnje i

2.2. unutrašnjeunutrašnje

Gram-negativne bakterije - imaju manji broj slojeva mureina i ne sadrže teihonsku kiselinu.

Spoljašnja membranaSpoljašnja membrana Ona ima veliki medicinski značaj.Ona spriječava Ona ima veliki medicinski značaj.Ona spriječava

izlučivanje encima koji se nalaze između nje i izlučivanje encima koji se nalaze između nje i unutrašnje membrane.unutrašnje membrane.

Ona spriječava prodiranje velikih molekula u Ona spriječava prodiranje velikih molekula u ćeliju.ćeliju.

To ima velikog značaja za liječenje zaraznih To ima velikog značaja za liječenje zaraznih bolesti.bolesti.

Naime antibiotici i hemioterapeutici su velikih Naime antibiotici i hemioterapeutici su velikih molekula, pa spoljašnja membrana spriječava i molekula, pa spoljašnja membrana spriječava i njihovo prodiranje do mjesta njihovog dejstva u njihovo prodiranje do mjesta njihovog dejstva u bakterijskoj ćeliji.bakterijskoj ćeliji.

Zbog toga su Gram(-) negativne bakterije Zbog toga su Gram(-) negativne bakterije otpornije na mnoge antibiotike nego Gram(+) otpornije na mnoge antibiotike nego Gram(+) bakterije. bakterije.

To otežava pa i onemogućuje antibiotsko liječenje To otežava pa i onemogućuje antibiotsko liječenje mnogih infekcija izazavanih sa Gram mnogih infekcija izazavanih sa Gram

(-) bakterijama.(-) bakterijama. Osnovna hemijska građa ćelijskog zida svih Osnovna hemijska građa ćelijskog zida svih

Gram (-)negativnih bakterija, veoma je slična Gram (-)negativnih bakterija, veoma je slična ili čak ista.ili čak ista.

Ona se razlikuje samo po vrsti i tipu masnih Ona se razlikuje samo po vrsti i tipu masnih kiselina i rasporedu šećera u polisaharidu. U kiselina i rasporedu šećera u polisaharidu. U pojedinih vrsta i tipova iste vrste bakterija.pojedinih vrsta i tipova iste vrste bakterija.

Unutrašnja membrana ćelijskog Unutrašnja membrana ćelijskog zidazida

Vrlo je tanka debljina Vrlo je tanka debljina od 2 do 4 nm. od 2 do 4 nm. Građena je isključivo od peptidoglikana sa Građena je isključivo od peptidoglikana sa

proteinima je vezana za spoljašnju proteinima je vezana za spoljašnju membranu ćel. zida.membranu ćel. zida.

Osjetljivost ćel. zida na encimeOsjetljivost ćel. zida na encime Ćel zid i Gram (+) i Gram(-) bakterija osjetljiv Ćel zid i Gram (+) i Gram(-) bakterija osjetljiv

je na neke encime.je na neke encime. Ti Ti encimiencimi uglavnom rauzgrađuju uglavnom rauzgrađuju

peptidoglikanski sloj.među tim encimima peptidoglikanski sloj.među tim encimima najvažniji su:najvažniji su:

LIZOZIM LIZOZIM MUREIN ENDOPEPTIDAZAMUREIN ENDOPEPTIDAZA AUTOLIZINIAUTOLIZINI ENCIMI BAKTERIOFAGAENCIMI BAKTERIOFAGA ETILEN-DIAMINOTETRASIRĆETNA ETILEN-DIAMINOTETRASIRĆETNA

KISELINA( NIJE ENCIM)KISELINA( NIJE ENCIM)

ONI UTIČU NA RASPAD ĆELIJSKOG ZIDA, ONI UTIČU NA RASPAD ĆELIJSKOG ZIDA, HIDROLITIČKI RAZGRAĐUJU SOPSTVENI HIDROLITIČKI RAZGRAĐUJU SOPSTVENI

ĆELIJSKI ZID KADA SE TE BAKTERIJE ĆELIJSKI ZID KADA SE TE BAKTERIJE NALAZE U VJEŠTAČKIM HRANILIŠTIMANALAZE U VJEŠTAČKIM HRANILIŠTIMA

RAZGRAĐUJU ĆEL ZID NA ODREĐENIM RAZGRAĐUJU ĆEL ZID NA ODREĐENIM MJESTIMA NA KOJA SE VEZUJU MJESTIMA NA KOJA SE VEZUJU BAKTERIOFAGI ILI RECEPTORI BAKTERIOFAGI ILI RECEPTORI BAKTERIOFAGABAKTERIOFAGA

RAZGRAĐUJU LIPIDE KOD Gram(-) bakterijaRAZGRAĐUJU LIPIDE KOD Gram(-) bakterija Spriječavaju sintezu peptidoglikanaSpriječavaju sintezu peptidoglikana

Postoji čitav niz raznih prirodnih i Postoji čitav niz raznih prirodnih i vještačkih agenasa koji spriječavaju vještačkih agenasa koji spriječavaju sintezu peptidoglikana. sintezu peptidoglikana.

Među njima su najpoznatiji antibiotici kao što Među njima su najpoznatiji antibiotici kao što su: su:

penicilin, penicilin, cefalosporin, cefalosporin, cikloserin, cikloserin, bacitracin i bacitracin i vankomicinvankomicin

endosporaendospora

CitoplazmaCitoplazma je polutekuća tvar koja čini najveći dio bakterijske je polutekuća tvar koja čini najveći dio bakterijske stanice. U njoj se zbiva većina metaboličkih procesa jer sadrži stanice. U njoj se zbiva većina metaboličkih procesa jer sadrži organske i neorganske tvari te organele. organske i neorganske tvari te organele.

NukleoidNukleoid ili ili jezgrina tvarjezgrina tvar je ekvivalent je ekvivalent jezgrejezgre. Slobodno je . Slobodno je rasprostranjena u središnjem dijelu citoplazme. Pretežno sadrži rasprostranjena u središnjem dijelu citoplazme. Pretežno sadrži DNKDNK te te RNKRNK, zbog čega kažemo da je nositelj nasljednih uputa. , zbog čega kažemo da je nositelj nasljednih uputa.

PlazmidiPlazmidi imaju funkciju nasljednog aparata koji je neovisan o imaju funkciju nasljednog aparata koji je neovisan o jezgrinoj tvari. Kružnog su oblika i unjima se nalaze [gen]i. jezgrinoj tvari. Kružnog su oblika i unjima se nalaze [gen]i. Najznačajniji plazmidi određuju rezistentnost bakterija na Najznačajniji plazmidi određuju rezistentnost bakterija na antibiotikeantibiotike ((R-činiteljiR-činitelji). ).

RibosomiRibosomi su kuglastoga oblika, većim dijelom sastavljeni od RNA. su kuglastoga oblika, većim dijelom sastavljeni od RNA. To su mjesta gdje se zbiva sinteza To su mjesta gdje se zbiva sinteza bjelančevinabjelančevina. Mogu biti slobodni . Mogu biti slobodni ili vezani za citoplazmatsku membranu. ili vezani za citoplazmatsku membranu.

MembranaMembrana je debela 5 do 10 nm i vidljiva je elektronskim je debela 5 do 10 nm i vidljiva je elektronskim mikroskopom. Sastoji se od slojeva mikroskopom. Sastoji se od slojeva fosfolipidafosfolipida i bjelančevina. i bjelančevina. Obavlja razne funkcije važne za život bakterijske stanice: regulira Obavlja razne funkcije važne za život bakterijske stanice: regulira ulazak tvari, izlazak proizvoda razgradnje i osmotsku ravnotežu. ulazak tvari, izlazak proizvoda razgradnje i osmotsku ravnotežu.

Metabolizam (mijena tvari) Metabolizam (mijena tvari) TvarTvar Količina (%)Količina (%)ugljikohidrati~50nukleinske kiseline~19bjelančevine10 ugljikohidrati~50nukleinske kiseline~19bjelančevine10

- 15masti12 – 40mineralne soli12 – 14- 15masti12 – 40mineralne soli12 – 14 Kemijski sastav Kemijski sastav Bakterijska stanica sadržava veliki broj Bakterijska stanica sadržava veliki broj anorganskihanorganskih i i

organskih spojevaorganskih spojeva. Njihov sadržaj ovisi o vrsti bakterije. . Njihov sadržaj ovisi o vrsti bakterije. VodaVoda je je količinski glavni sastavni dio živih stanica, pa i bakterijskih (75-količinski glavni sastavni dio živih stanica, pa i bakterijskih (75-98 %) jer sudjeluje u brojnim kemijskim reakcijama kao otapalo ili 98 %) jer sudjeluje u brojnim kemijskim reakcijama kao otapalo ili prijenosnik elektrolita. U bakterijskoj stanici su prijenosnik elektrolita. U bakterijskoj stanici su kemijski elementikemijski elementi približno zastupljeni kao u stanicama približno zastupljeni kao u stanicama viših organizamaviših organizama. Oni su . Oni su većinom sadržani unutar većinom sadržani unutar makromolekulamakromolekula (stanične (stanične bjelančevinebjelančevine, , nukleinske kiselinenukleinske kiseline, kompleksni , kompleksni ugljikohidratiugljikohidrati, i , i mastimasti u citoplazmi i u citoplazmi i staničnim ovojnicamastaničnim ovojnicama

Procesi Procesi Procesi Procesi metabolizmametabolizma bakterija su uvjetovani nasljednim bakterija su uvjetovani nasljednim činiteljima. Mijena tvari podrazumjeva sve kemijske procese koji se činiteljima. Mijena tvari podrazumjeva sve kemijske procese koji se zbivaju kao sinteza tvari (zbivaju kao sinteza tvari (anabolizamanabolizam) i razgradnja tvari () i razgradnja tvari (katabolizamkatabolizam). Za nju su bakterijama potrebni ). Za nju su bakterijama potrebni ugljikugljik, , dušikdušik, voda i , voda i anorganske anorganske solisoli, kao gradivni elementi , kao gradivni elementi enzimaenzima i uvjeti održanja i uvjeti održanja koloidnoga stanja, koloidnoga stanja, osmotskog tlakaosmotskog tlaka i i acido-bazične ravnotežeacido-bazične ravnoteže u u stanici. Ovisno o podrijetlu ugljika i izvoru energije, razlikuju se stanici. Ovisno o podrijetlu ugljika i izvoru energije, razlikuju se autotrofni i heterotrofni metabolizam.autotrofni i heterotrofni metabolizam.

Autotrofne bakterije ili Autotrofne bakterije ili autotrofiautotrofi dobivaju ugljik iz dobivaju ugljik iz ugljikova dioksidaugljikova dioksida ili ili karbonata, a dušik iz anorganskih spojeva amonijaka, nitrita i karbonata, a dušik iz anorganskih spojeva amonijaka, nitrita i nitrata. Energiju dobivaju nitrata. Energiju dobivaju kemosintezomkemosintezom (oksidacijom) ili (oksidacijom) ili fotosintezomfotosintezom. .

Heterotrofne bakterije ili Heterotrofne bakterije ili heterotrofiheterotrofi su organizmi za koje su organski su organizmi za koje su organski spojevi (ugljikohidrati) izvor ugljika i energije, a anorganski i spojevi (ugljikohidrati) izvor ugljika i energije, a anorganski i organski spojevi (bjelančevine) izvor dušika. Ovisno o tome odakle organski spojevi (bjelančevine) izvor dušika. Ovisno o tome odakle potječu organski spojevi heterotrofne su bakterije potječu organski spojevi heterotrofne su bakterije parazitiparaziti (sa živih) (sa živih) odnosno odnosno saprofitisaprofiti (s uginulih organizama). (s uginulih organizama).

Rast i razmnožavanjeRast i razmnožavanje Binarna diobaBinarna dioba Rast bakterija podrazumjeva povećanje veličine Rast bakterija podrazumjeva povećanje veličine

njihovih stanica, ali i povećanje njihova broja njihovih stanica, ali i povećanje njihova broja nakon nakon razmnožavanjarazmnožavanja, što rezultira stvaranjem , što rezultira stvaranjem kolonijakolonija. Postoje vrsne i metaboličke razlike . Postoje vrsne i metaboličke razlike vezane za rast i razmnožavanje bakterija. Na te vezane za rast i razmnožavanje bakterija. Na te procese utječu nasljedni činitelji. Bakterije se procese utječu nasljedni činitelji. Bakterije se počinju razmnožavati kada njihove stanice počinju razmnožavati kada njihove stanice narastu do veličine svojstvene određenoj vrsti. narastu do veličine svojstvene određenoj vrsti. To se zbiva povoljnim hranidbenim, energijskim, To se zbiva povoljnim hranidbenim, energijskim, atmosferskim i temperaturnim atmosferskim i temperaturnim uvjetimauvjetima. .

Najveći broj bakterijskih vrsta razmnožava se Najveći broj bakterijskih vrsta razmnožava se jednostavnom, jednostavnom, binarnom diobombinarnom diobom, pri kojoj od , pri kojoj od jedne bakterijske stanice nespolnim načinom jedne bakterijske stanice nespolnim načinom nastaju dvije nove stanice. Plazimidi se najčešće nastaju dvije nove stanice. Plazimidi se najčešće prenose konjugacijom koja nastaje doticanjem prenose konjugacijom koja nastaje doticanjem dviju bakterija preko spolne pili. Ostali oblici dviju bakterija preko spolne pili. Ostali oblici genskoga prijenosa kod bakterija uključuju genskoga prijenosa kod bakterija uključuju preobrazbu, transdukciju i transpoziciju koji se preobrazbu, transdukciju i transpoziciju koji se najčešće vrše umjetnim postupcima u najčešće vrše umjetnim postupcima u genetičkom inženjerstvu.genetičkom inženjerstvu.

Prilagodba Prilagodba Gram-pozitivna bakterija (vidi niže) u Gram-pozitivna bakterija (vidi niže) u nepovoljnim životnim uvjetima tvori nepovoljnim životnim uvjetima tvori endosporuendosporu. U takvom . U takvom obliku tzv. obliku tzv. sporogenasporogena bakterija može preživjeti bakterija može preživjeti deseteljećima jer je spora otporna na povišenu i sniženu deseteljećima jer je spora otporna na povišenu i sniženu temperaturutemperaturu, zračenje i , zračenje i dezificijensedezificijense. Spora nije . Spora nije metabolički aktivna tvorba niti sudjeluje u razmnožavanju metabolički aktivna tvorba niti sudjeluje u razmnožavanju bakterija. Nakon ponovnog uspostavljanja povoljnih bakterija. Nakon ponovnog uspostavljanja povoljnih uvjeta, bakterijska stanica se vraća u vegetativni oblik uvjeta, bakterijska stanica se vraća u vegetativni oblik zadržavajući prijašnja patogena svojstva.zadržavajući prijašnja patogena svojstva.

Identifikacija Identifikacija Najčešći oblici bakterijaNajčešći oblici bakterija Identifikacija (lat. prepoznavanje) bakterija se obavlja na Identifikacija (lat. prepoznavanje) bakterija se obavlja na

osnoviosnovi morfoloških svojstava (podjela prema obliku stanice) morfoloških svojstava (podjela prema obliku stanice)

L-oblici bakterijaL-oblici bakterija (otkrivene na Listerovu institutu) (otkrivene na Listerovu institutu) nemaju stanične stijenke, pa se pojavljuju u različitim nemaju stanične stijenke, pa se pojavljuju u različitim oblicima (oblicima (polimorfizampolimorfizam). ).

bojenja po Gramubojenja po Gramu (metoda (metoda danskogdanskog biologa biologa Christina GramaChristina Grama koja uključuje plavoljubičasti koja uključuje plavoljubičasti kristal-violet i crveni karbol-fuksin) kristal-violet i crveni karbol-fuksin) gram-pozitivnegram-pozitivne se oboje plavoljubičasto i nakon se oboje plavoljubičasto i nakon

čišćenja čišćenja alkoholomalkoholom. Imaju deblju staničnu stijenku s . Imaju deblju staničnu stijenku s teikoičnom kiselinom i više mureina. teikoičnom kiselinom i više mureina.

gram-negativnegram-negativne ne zadržavaju boju, nego se oboje ne zadržavaju boju, nego se oboje crveno. Stijenka im sadrži lipoproteine i crveno. Stijenka im sadrži lipoproteine i lipopolisaharide; posjeduju dodatnu vanjsku lipopolisaharide; posjeduju dodatnu vanjsku membranu. membranu.

Podjela bakterijaPodjela bakterija (koljena) (koljena) Prema Prema podacima iz 2012 godine bakterije se podacima iz 2012 godine bakterije se dijele na 25 koljenadijele na 25 koljena

1.1. Koljeno Koljeno AcidobacteriaAcidobacteria 2.2. Koljeno Koljeno ActinobacteriaActinobacteria 3.3. Koljeno Koljeno AquificaeAquificae 4.4. Koljeno Koljeno BacteroidetesBacteroidetes 5.5. Koljeno Koljeno ChlamydiaeChlamydiae 6.6. Koljeno Koljeno ChlorobiChlorobi 7.7. Koljeno Koljeno ChloroflexiChloroflexi 8.8. Koljeno Koljeno ChrysiogenetesChrysiogenetes

1.1. Koljeno Koljeno CyanobacteriaCyanobacteria

2.2. Koljeno Koljeno DeferribacteresDeferribacteres

3.3. Koljeno Koljeno Deinococcus-thermusDeinococcus-thermus

4.4. Koljeno Koljeno DictyoglomiDictyoglomi

5.5. Koljeno Koljeno FibrobacteresFibrobacteres

6.6. Koljeno Koljeno FirmicutesFirmicutes

7.7. Koljeno Koljeno FusobacteriaFusobacteria

8.8. Koljeno Koljeno GemmatimonadetesGemmatimonadetes

1.1. Koljeno Koljeno LentisphaeraeLentisphaerae 2.2. Koljeno Koljeno NitrospiraNitrospira 3.3. Koljeno Koljeno PlanctomycetesPlanctomycetes 4.4. Koljeno Koljeno ProteobacteriaProteobacteria 5.5. Koljeno Koljeno SpirochaetesSpirochaetes 6.6. Koljeno Koljeno ThermodesulfobacteriaThermodesulfobacteria 7.7. Koljeno Koljeno ThermomicrobiaThermomicrobia 8.8. Koljeno Koljeno ThermotogaeThermotogae 9.9. Koljeno Koljeno VerrucomicrobiaVerrucomicrobia

1.1. Erysipelothrix rhusiopathiaeErysipelothrix rhusiopathiae

2.2. Mycobacterium tuberculosisMycobacterium tuberculosis

3.3. Clostridium perfringensClostridium perfringens

4.4. Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus

Građa i hemijski sastav Građa i hemijski sastav

Kapsula je sluzavi, spoljašnji omotač koji stvara sama Kapsula je sluzavi, spoljašnji omotač koji stvara sama bakterija. Uloga kapsule je da zaštiti bakteriju od dejstva bakterija. Uloga kapsule je da zaštiti bakteriju od dejstva odbrambenog sistema organizma u koji je dospjela. odbrambenog sistema organizma u koji je dospjela. Izgrađena je od Izgrađena je od polisaharidapolisaharida. Kod mnogih bakterija je . Kod mnogih bakterija je zapaženo da obrazuju gust, somotast omotač od zapaženo da obrazuju gust, somotast omotač od kapsulinih polisaharida nazvan kapsulinih polisaharida nazvan glikokaliksglikokaliks. Tako npr. . Tako npr. bakterija (bakterija (streptokokastreptokoka) koja izaziva ) koja izaziva karijeskarijes, se najbolje , se najbolje pričvršćuje za površinu pričvršćuje za površinu zubazuba onda kada stvara onda kada stvara glikokaliks. Za proizvodnju glikokaliksa neophodni su glikokaliks. Za proizvodnju glikokaliksa neophodni su šećerišećeri. Bakterije koje imaju kapsulu nazivaju se . Bakterije koje imaju kapsulu nazivaju se inkapsulirane bakterije.inkapsulirane bakterije.

Ćelijski zid ne sadrži samo nekoliko vrsta Ćelijski zid ne sadrži samo nekoliko vrsta bakterija. Njegovo oštećenje dovodi do smrti bakterija. Njegovo oštećenje dovodi do smrti bakterije. bakterije. AntibiotikAntibiotik penicilinpenicilin sprečava stvaranje sprečava stvaranje ćelijskog zida. Prema sastavu ćelijskog zida i ćelijskog zida. Prema sastavu ćelijskog zida i bojenju postupkom po bojenju postupkom po GramuGramu (metoda koju je (metoda koju je predložio naučnik predložio naučnik Hans Christian GramHans Christian Gram 1884. g.) 1884. g.) bakterije se dijele na:bakterije se dijele na:

Gram-pozitivne i Gram-pozitivne i Gram-negativne. Gram-negativne.

Gram-negativne bakterije imaju jedan sloj Gram-negativne bakterije imaju jedan sloj lipopolisaharidalipopolisaharida koji koji pokriva njihov pokriva njihov ćelijski zidćelijski zid, dok Gram-pozitivne nemaju taj sloj, usljed , dok Gram-pozitivne nemaju taj sloj, usljed čega se prve boje crveno ,a druge ljubičasto. Ovo nije i jedina čega se prve boje crveno ,a druge ljubičasto. Ovo nije i jedina razlika između ove dve vrste bakterija. Tako je utvrđeno da se razlika između ove dve vrste bakterija. Tako je utvrđeno da se Gram-pozitivne lakše uništavaju antibioticima, dok su Gram-Gram-pozitivne lakše uništavaju antibioticima, dok su Gram-negativne mnogo otpornije.negativne mnogo otpornije.

PiliPili (f (fimbrijeimbrije) su na stotine končića raspoređenih oko tijela bakterije. ) su na stotine končića raspoređenih oko tijela bakterije. Stvara ih sama bakterija i proteinske su prirode. Njihova uloga je u Stvara ih sama bakterija i proteinske su prirode. Njihova uloga je u pričvršćivanju bakterije za podlogu i međusobnom pripajanju dve pričvršćivanju bakterije za podlogu i međusobnom pripajanju dve jedinke pri razmnožavanju.jedinke pri razmnožavanju.

Bičevi (Bičevi (flagelumiflagelumi) su dugi, tanki izraštaji izgrađeni od proteina ) su dugi, tanki izraštaji izgrađeni od proteina flagelina, kojima se bakterije kreću. Prostije su građe i nisu pokriveni flagelina, kojima se bakterije kreću. Prostije su građe i nisu pokriveni ćelijskom membranom kao bičevi ćelijskom membranom kao bičevi eukariotaeukariota. Gubitkom bičeva . Gubitkom bičeva bakterije postaju nepokretne.bakterije postaju nepokretne.

Ponašanje bakterije u nepovoljnim uslovima životne sredine Ponašanje bakterije u nepovoljnim uslovima životne sredine [[urediuredi]]

Kada su spoljašnji uslovi nepogodni za Kada su spoljašnji uslovi nepogodni za rastrast i i razmnožavanjerazmnožavanje, dolazi , dolazi do različitih promjena u bakterijama: obrazovanja do različitih promjena u bakterijama: obrazovanja sporaspora, gubljenja , gubljenja bičevabičeva i i kapsulekapsule. Proces stvaranja spora naziva se . Proces stvaranja spora naziva se sporulacijasporulacija, a , a bakterije sa tom sposobnošću su sporogene bakterije. Spore se bakterije sa tom sposobnošću su sporogene bakterije. Spore se obrazuju kao zaštita genetičkog materijala bakterije, znači-obrazuju kao zaštita genetičkog materijala bakterije, znači-endogeno (lat. endo = unutra). Imaju debele zidove i otporne su na endogeno (lat. endo = unutra). Imaju debele zidove i otporne su na nepovoljne uslove. Pomoću njih bakterije preživljavaju nepovoljne nepovoljne uslove. Pomoću njih bakterije preživljavaju nepovoljne uslove i raznose se na nova, udaljena mjesta. Kada u spoljašnjoj uslove i raznose se na nova, udaljena mjesta. Kada u spoljašnjoj sredini postanu povoljni uslovi iz spore isklija nova bakterija.sredini postanu povoljni uslovi iz spore isklija nova bakterija.

Esherichia ColiEsherichia Coli

Gram negativne bakterijeGram negativne bakterije Treponema pallidumTreponema pallidum Sa Wikipedije, slobodne enciklopedijeSa Wikipedije, slobodne enciklopedije Idi na: Idi na: navigacijanavigacija, , tražitraži Treponema pallidumTreponema pallidum

Histopatološki preparat (bojeno Histopatološki preparat (bojeno srebromsrebrom))SistematikaSistematikaCarstvoCarstvoBakterijeBakterijeKoljenoKoljenoSpirochaetesSpirochaetesKlasaKlasaSpirochaetesSpirochaetesRedRedSpirochaetalesSpirochaetalesPorodicaPorodicaTreponemataceaeTreponemataceaeRodRodTreponemaTreponemaVrstaVrstaT. pallidumT. pallidumDvojno imeDvojno ime''''''Treponema pallidum'''Treponema pallidum'''Schaudinn & Hoffmann, 1905Schaudinn & Hoffmann, 1905

Treponema pallidumTreponema pallidum je vrsta je vrsta bakterijebakterije iz grupe gram-negativnih iz grupe gram-negativnih spirohetaspiroheta.. Podvrste Podvrste [[urediuredi]] Postoje četiri podrvste ove bakterije:Postoje četiri podrvste ove bakterije: T. pallidum pallidumT. pallidum pallidum - uzrokuje - uzrokuje sifilissifilis T. pallidum pertenueT. pallidum pertenue - uzrokuje - uzrokuje frambezijuframbeziju T. pallidum carateumT. pallidum carateum - uzrokuje - uzrokuje pintupintu T. pallidum endemicumT. pallidum endemicum - uzrokuje - uzrokuje bejelbejel, odnosno endemski , odnosno endemski sifilissifilis Osobine Osobine [[urediuredi]] Treponema pallidum pallidumTreponema pallidum pallidum je veoma pokretna spiroheta koja se generalno prenosi bliskim je veoma pokretna spiroheta koja se generalno prenosi bliskim

seksualnim kontaktom, kao i transplacentualnim prenosom tokom seksualnim kontaktom, kao i transplacentualnim prenosom tokom trudnoćetrudnoće. Savijena struktura . Savijena struktura treponeme (oblik otvarača) omogućava brže kretanje ovih spiroheta kroz razne medije kao što je treponeme (oblik otvarača) omogućava brže kretanje ovih spiroheta kroz razne medije kao što je mukusmukus, , krvkrv ili ili limfalimfa..

Ostale podvrste se ne razlikuju morfološki i serološki, ali se razlikuju u načinu prenosa oboljenja i Ostale podvrste se ne razlikuju morfološki i serološki, ali se razlikuju u načinu prenosa oboljenja i patogeneze bolesti.patogeneze bolesti.

Treponema palidaTreponema palida

Histopatološki preparat (bojeno Histopatološki preparat (bojeno srebromsrebrom)) SistematikaSistematika CarstvoCarstvoBakterijeBakterije KoljenoKoljenoSpirochaetesSpirochaetes KlasaKlasaSpirochaetesSpirochaetes RedRedSpirochaetalesSpirochaetales PorodicaPorodicaTreponemataceaeTreponemataceae RodRodTreponemaTreponema VrstaVrstaT. PallidumT. Pallidum Dvojno imeDvojno ime''''''Treponema pallidum'''Treponema pallidum'''

Schaudinn & Hoffmann, 1905Schaudinn & Hoffmann, 1905

sifilissifilis

SifilisSifilis Treponema pallidum, uzročnik sifilisaTreponema pallidum, uzročnik sifilisa SifilisSifilis ili ili lueslues јe zarazna polna bolest koјu izaziva јe zarazna polna bolest koјu izaziva

bakteriјa bakteriјa Treponema pallidumTreponema pallidum, koјu su otkrili , koјu su otkrili Fritz SchaudinnFritz Schaudinn i i Erich HoffmannErich Hoffmann 19051905 godine. Sifilis se godine. Sifilis se prenosi prenosi seksualnim putemseksualnim putem, ili kod , ili kod trudnicatrudnica sa majke na sa majke na dijete. Postoji i takozvani endemski sifilis koji se prenosi dijete. Postoji i takozvani endemski sifilis koji se prenosi neseksualnim kontaktom među ljudima ili preko neseksualnim kontaktom među ljudima ili preko kontaminiranih predmeta.kontaminiranih predmeta.[1][1] Za razliku od drugih Za razliku od drugih zaraznih bolesti, sifilis ne stvara traјni zaraznih bolesti, sifilis ne stvara traјni imunitetimunitet pa јe pa јe moguće zaraziti se njime ponovo. Treba imati u vidu da moguće zaraziti se njime ponovo. Treba imati u vidu da korištenje korištenje kondomakondoma smanjuјe rizik od zaraze, ali ne štiti smanjuјe rizik od zaraze, ali ne štiti od njega u potpunosti.od njega u potpunosti.

Promotivni poster za svjesnost o sifilisuPromotivni poster za svjesnost o sifilisu O porijeklu sifilisa ne postoji naučni konsenzus. Iako O porijeklu sifilisa ne postoji naučni konsenzus. Iako

određeni broj stručnjaka - zagovornici tzv. određeni broj stručnjaka - zagovornici tzv. predkolumbijanske teorije - smatra da su simptomi sifilisa predkolumbijanske teorije - smatra da su simptomi sifilisa opisani u klasičnim djelima opisani u klasičnim djelima HipokrataHipokrata, uglavnom je , uglavnom je rašireno vjerovanje u skladu s tzv. kolumbijanskom rašireno vjerovanje u skladu s tzv. kolumbijanskom teorijom kako je sifilis u Stari svijet došao nakon otkrića teorijom kako je sifilis u Stari svijet došao nakon otkrića AmerikeAmerike prilikom koga su se prilikom koga su se KolumboviKolumbovi mornari zarazili mornari zarazili sa sifilisom preko seksualnih kontakata s domorocima.sa sifilisom preko seksualnih kontakata s domorocima.

U prilog toj tezi ide činjenica da su prvi precizni opisi U prilog toj tezi ide činjenica da su prvi precizni opisi bolesti zabilježeni bolesti zabilježeni 14941494. godine kada je za vrijeme . godine kada je za vrijeme italijanskih ratova francusku vojsku kralja italijanskih ratova francusku vojsku kralja Karla VIIIKarla VIII nakon osvajanja nakon osvajanja NapuljaNapulja zahvatila pandemija bolesti zahvatila pandemija bolesti nepoznate tadašnjoj medicinskoj nauci. nepoznate tadašnjoj medicinskoj nauci.

Zbog tog događaja se sifilis često nazivao Zbog tog događaja se sifilis često nazivao i i francuskom bolešćufrancuskom bolešću. Prema podacima . Prema podacima koji se mogu dobiti od tadašnjih liječnika koji se mogu dobiti od tadašnjih liječnika sifilis je bio daleko virulentniji, zarazniji i sifilis je bio daleko virulentniji, zarazniji i smrtonosniji nego današnja forma, koja se smrtonosniji nego današnja forma, koja se ustalila sredinom ustalila sredinom 16. vijeka16. vijeka. Izraz sifilis je . Izraz sifilis je za bolest prvi put upotrijebio za bolest prvi put upotrijebio Girolamo FracastoroGirolamo Fracastoro koristeći se imenom koristeći se imenom pastira u pjesmi pastira u pjesmi Leonarda da VincijaLeonarda da Vincija. .

Sifilis je, slično kao i Sifilis je, slično kao i sidasida nekoliko vijekova nekoliko vijekova kasnije, dao snažan poticaj razvoju kasnije, dao snažan poticaj razvoju medicine te, u nešto manjoj mjeri, potakao medicine te, u nešto manjoj mjeri, potakao promjenu društvenih stavova prema seksu promjenu društvenih stavova prema seksu - drži se da je do ranog - drži se da je do ranog 16. vijeka16. vijeka uobičajeno pozdravljanje ljubljenjem u uobičajeno pozdravljanje ljubljenjem u usta napušteno upravo zbog pojave usta napušteno upravo zbog pojave sifilisa.sifilisa.

Poznate ličnosti za koje se sumnja Poznate ličnosti za koje se sumnja da su bili zaraženi sifilisom da su bili zaraženi sifilisom

Al CaponeAl Capone Henrik StuartHenrik Stuart Gaetano DonizettiGaetano Donizetti Edvard VI EngleskiEdvard VI Engleski Henrik VIII EngleskiHenrik VIII Engleski Marija I EngleskaMarija I Engleska Adolf HitlerAdolf Hitler Ivan GrozniIvan Grozni Vladimir LenjinVladimir Lenjin Heinrich HeineHeinrich Heine Friedrich NietzscheFriedrich Nietzsche Oscar WildeOscar Wilde Ludwig van BeethovenLudwig van Beethoven Henri de Toulouse-LautrecHenri de Toulouse-Lautrec Robert SchumannRobert Schumann Franz SchubertFranz Schubert Paul GauguinPaul Gauguin Bedřich SmetanaBedřich Smetana Charles BaudelaireCharles Baudelaire

Razvoj bolesti Razvoj bolesti [[ urediuredi]] Sifilistički šankr na prstuSifilistički šankr na prstu Primarni stadiј: Poslije tri sedmice, koliko traјe period Primarni stadiј: Poslije tri sedmice, koliko traјe period inkubaciјeinkubaciјe, od zaraženja јavlja , od zaraženja јavlja

se bezbolan se bezbolan čirčir koјi se naziva tvrdi šankr. Obično se јavlja na koјi se naziva tvrdi šankr. Obično se јavlja na genitaliјamagenitaliјama ili blizu ili blizu mjesta prodora bakteriјe. Ubrzo se јavljaјu promjene na okolnim mjesta prodora bakteriјe. Ubrzo se јavljaјu promjene na okolnim limfnim čvorovimalimfnim čvorovima koјe oteknu, ali su bezbolne. Mada se može desiti da ovaј prvi stadiј prođe bez koјe oteknu, ali su bezbolne. Mada se može desiti da ovaј prvi stadiј prođe bez primjetnih simptoma, posebno kod žena јer se može desiti da se ovaј čir sakriјe u primjetnih simptoma, posebno kod žena јer se može desiti da se ovaј čir sakriјe u unutrašnjosti unutrašnjosti vaginevagine tako da ostane potpuno neprimjećen. U primarnom stadiјu šankr tako da ostane potpuno neprimjećen. U primarnom stadiјu šankr јe јako zarazan. јe јako zarazan.

Sekundarni stadiј: Ovaј stadiј se јavlja između јedne sedmice i šest mjeseci, kada Sekundarni stadiј: Ovaј stadiј se јavlja između јedne sedmice i šest mjeseci, kada počinje sekundarni razvoј. Do tada se bakteriјa proširila po cijelom organizmu. Na počinje sekundarni razvoј. Do tada se bakteriјa proširila po cijelom organizmu. Na kožikoži јavljaјu јavljaјu ospiceospice, naјprije ružičaste, zatim tamno crvene i mrke, poslije koјih dolaze , naјprije ružičaste, zatim tamno crvene i mrke, poslije koјih dolaze čvorići, a onda sve to iščezne. čvorići, a onda sve to iščezne.

Latentni stadiј: Nakon nekoliko godina, obično 6-10, počinje terciјarni stadiј. U ovoј Latentni stadiј: Nakon nekoliko godina, obično 6-10, počinje terciјarni stadiј. U ovoј fazi ne postoјe vidljivi znaci bolesti, ali bakteriјa јe naјvjerovatniјe već počela da fazi ne postoјe vidljivi znaci bolesti, ali bakteriјa јe naјvjerovatniјe već počela da napada napada srcesrce, , mozakmozak i druge unutrašnje organe. i druge unutrašnje organe.

Kasni stadiј: U ovoј fazi već postoјi neka od slijedećih bolesti: ozbiljno srčano Kasni stadiј: U ovoј fazi već postoјi neka od slijedećih bolesti: ozbiljno srčano oboljenje, oboljenje, sljepilosljepilo, progresivna paraliza, čak i mentalni poremećaјi. U ovoј fazi sifilis , progresivna paraliza, čak i mentalni poremećaјi. U ovoј fazi sifilis niјe prenosiv. Međutim, danas rijetko ko dolazi u ovu fazu zahvaljuјući uspješnoј niјe prenosiv. Međutim, danas rijetko ko dolazi u ovu fazu zahvaljuјući uspješnoј primjeni medikamenata. primjeni medikamenata.

DijagnozaDijagnoza

[[urediuredi]] Uzorci za dijagnostiku Treponema mogu biti: bris Uzorci za dijagnostiku Treponema mogu biti: bris

površinskih lezija, likvor, rijetko dijelovi tkiva, površinskih lezija, likvor, rijetko dijelovi tkiva, amnionskaamnionska tekućina, i tekućina, i krvkrv za serološke pretrage. Treba imati na umu za serološke pretrage. Treba imati na umu da je Treponema jako osjetljiva bakterija na vanjske da je Treponema jako osjetljiva bakterija na vanjske utjecaje, stoga materijal uzet iz uzorka treba pretražiti utjecaje, stoga materijal uzet iz uzorka treba pretražiti odmah.odmah.

Prilikom dijagnoze koriste se slijedeće metode:Prilikom dijagnoze koriste se slijedeće metode: Izravna dijagnostika Izravna dijagnostika Kultivacija Kultivacija Inokulacija u životinje Inokulacija u životinje Serološke pretrage Serološke pretrage

LiječenjeLiječenje [[urediuredi]] Prikaz korištenja žive u terapiji sifilisaPrikaz korištenja žive u terapiji sifilisa Do pronalaska Do pronalaska penicilinapenicilina sifilis je bio smrtonosna bolest. sifilis je bio smrtonosna bolest.

Liječio se Liječio se živomživom. Od njega su umrli mnogi velikani i . Od njega su umrli mnogi velikani i ljubavnici iz prošlih vremena.ljubavnici iz prošlih vremena.

Sifilis se može dijagnosticirati i liječiti u bilo kom stadiju Sifilis se može dijagnosticirati i liječiti u bilo kom stadiju bolesti. Liječi se bolesti. Liječi se penicilinompenicilinom. Pošto se bolest ponekad . Pošto se bolest ponekad ponovno javlja i da bi se izbjegli propusti, preporučljivo je ponovno javlja i da bi se izbjegli propusti, preporučljivo je da se nakon liječenja test na sifilis ponovi bar još dva da se nakon liječenja test na sifilis ponovi bar još dva puta. Prva tri stadija se liječe u potpunosti bez ikakvih puta. Prva tri stadija se liječe u potpunosti bez ikakvih trajnih oštećenja, a u posljednjem stadiju mogu se trajnih oštećenja, a u posljednjem stadiju mogu se zaustaviti daljnja oštećenja.zaustaviti daljnja oštećenja.

Prikaz korištenja žive u terapiji Prikaz korištenja žive u terapiji sifilisa sifilisa

Esherihia Coli Esherihia Coli je gram-negativna je gram-negativna bakterijabakterija

, štapićastog oblika, koja naseljava , štapićastog oblika, koja naseljava crijevacrijeva čovjeka i čovjeka i životinja. Predstavlja dio crijevne flore i neophodna je za životinja. Predstavlja dio crijevne flore i neophodna je za proces proces varenjavarenja i sinteze nekih supstanci (npr. vitamin i sinteze nekih supstanci (npr. vitamin K2). Ešerihija koli je i indikator zagađenosti K2). Ešerihija koli je i indikator zagađenosti vodavoda fekalijama, jer se velike količine (trilioni) izbacuju dnevno fekalijama, jer se velike količine (trilioni) izbacuju dnevno fecesomfecesom samo jednog čovjeka. Jedan je od najčešćih samo jednog čovjeka. Jedan je od najčešćih uzročnika bakterijskih infekcija čovjeka. Može izazvati uzročnika bakterijskih infekcija čovjeka. Može izazvati infekcije gastrointestinalnog, urogenitalnog trakta, infekcije gastrointestinalnog, urogenitalnog trakta, sepsusepsu, , meningitis (kod novorođenčeta), upalu pluća itd.meningitis (kod novorođenčeta), upalu pluća itd.

Većina sojeva E. coli su bezazlene za ljude, mada neki Većina sojeva E. coli su bezazlene za ljude, mada neki serotipovi kao što je O157:H7, mogu uzrokovati trovanje serotipovi kao što je O157:H7, mogu uzrokovati trovanje hranom kod ljudi. E. coli je otkrio njemački pedijatar i hranom kod ljudi. E. coli je otkrio njemački pedijatar i bakteriolog Theodor Escherich (1885), bakteriolog Theodor Escherich (1885), [1][1] a trenutno je a trenutno je klasificiran u familiju Enterobacteriaceae.klasificiran u familiju Enterobacteriaceae.

Helicobacter pyloriHelicobacter pylori Sa Wikipedije, slobodne enciklopedijeSa Wikipedije, slobodne enciklopedije Idi na: Idi na: navigacijanavigacija, , tražitraži Helicobacter pylori je gram negativna, Helicobacter pylori je gram negativna,

mikroaerofilna bakterija koja živi u želucu i mikroaerofilna bakterija koja živi u želucu i dvanaestopalačnom crijevudvanaestopalačnom crijevu. Izaziva blagu upalu . Izaziva blagu upalu sluzokože želuca i postoji jasna povezanost sa sluzokože želuca i postoji jasna povezanost sa razvojem čira želuca i razvojem čira želuca i duodenumaduodenuma i prisustva i prisustva ove bakterije. Oko 80% osoba kod kojih se ove bakterije. Oko 80% osoba kod kojih se nalazi ova bakterija su bez nalazi ova bakterija su bez simptomasimptoma..

Lactobacillus bulgaricusLactobacillus bulgaricus Sa Wikipedije, slobodne enciklopedijeSa Wikipedije, slobodne enciklopedije Idi na: Idi na: navigacijanavigacija, , tražitraži Lactobacillus bulgaricusLactobacillus bulgaricus

Kultura bakterija za proizvodnju jogurtaKultura bakterija za proizvodnju jogurtaSistematikaSistematikaCarstvoCarstvoBacteriaBacteriaDivizijaDivizijaFirmicutesFirmicutesKlasaKlasaBacilliBacilliRedRedLactobacillalesLactobacillalesPorodicaPorodicaLactobacillaceaeLactobacillaceaeRodRodLactobacillusLactobacillusVrstaVrstaL. delbrueckiiL. delbrueckiiPodvrstaPodvrstaL. d. L. d. bulgaricusbulgaricusTrojno imeTrojno imeLactobacillus delbrueckii subsp. Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricusbulgaricus(Orla-Jensen 1919)(Orla-Jensen 1919)Rogosa & Hansen 1971Rogosa & Hansen 1971Weiss et al. 1984 (status podvrste)Weiss et al. 1984 (status podvrste)

Lactobacillus bulgaricusLactobacillus bulgaricus (prema novijoj (prema novijoj nomenklaturi nomenklaturi Lactobacillus delbrueckii subsp. Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricusbulgaricus) je vrsta ) je vrsta bakterijabakterija koja se koristi za koja se koristi za proizvodnju proizvodnju jogurtajogurta. Prvi put je otkrivena . Prvi put je otkrivena 19051905. . godine od strane bugarskog liječnika godine od strane bugarskog liječnika Stamen GrigorovStamen Grigorov..[1][1] Ime je dobila po njegovoj Ime je dobila po njegovoj domovini domovini BugarskojBugarskoj..

Najveći proizvođači ove bakterije su Najveći proizvođači ove bakterije su JapanJapan, , SADSAD i i EUEU..

Osobine Osobine [[urediuredi]] Morfološki, one su Gram-pozitivni štapići koji mogu biti Morfološki, one su Gram-pozitivni štapići koji mogu biti

izduženi i filamentozni. Nepokretni su i ne stvaraju spore. izduženi i filamentozni. Nepokretni su i ne stvaraju spore. Zahtjevni su u ishrani zato što mogu frementirati samo Zahtjevni su u ishrani zato što mogu frementirati samo laktozulaktozu. Za rast im treba obezbjediti relativno nizak . Za rast im treba obezbjediti relativno nizak pHpH (oko 5,4-4,6). Hrane se na (oko 5,4-4,6). Hrane se na mlijekumlijeku i proizvode i proizvode mliječnu kiselinumliječnu kiselinu koja pomaže prezerviranju mlijeka. koja pomaže prezerviranju mlijeka.

References References [[urediuredi]] ↑↑ Grigoroff, StamenGrigoroff, Stamen Étude sur une lait fermenté Étude sur une lait fermenté

comestible. Le “Kissélo mléko” de Bulgarie. comestible. Le “Kissélo mléko” de Bulgarie. Revue Revue Médicale de la Suisse Romande.Médicale de la Suisse Romande. Genéve. Georg&G., Genéve. Georg&G., Libraires-Éditeurs. Librairie de L’Université. 1905 Libraires-Éditeurs. Librairie de L’Université. 1905

Kultura bakterija za proizvodnju jogurtaKultura bakterija za proizvodnju jogurta SistematikaSistematika CarstvoCarstvoBacteriaBacteria DivizijaDivizijaFirmicutesFirmicutes KlasaKlasaBacilliBacilli RedRedLactobacillalesLactobacillales PorodicaPorodicaLactobacillaceaeLactobacillaceae RodRodLactobacillusLactobacillus VrstaVrstaL. DelbrueckiiL. Delbrueckii PodvrstaPodvrstaL. d. bulgaricusL. d. bulgaricus Trojno imeTrojno imeLactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricusLactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus

Lactobacillus bulgaricus.jpeg Lactobacillus bulgaricus.jpeg

Clostridium perfringensClostridium perfringens

ClostridiumClostridium Clostridium perfringensClostridium perfringensSistematikaSistematikaCarstvoCarstvoBacteriaBacteriaDivizijaDivizijaFirmicutesFirmicutesKlasaKlasaClostridiaClostridiaRedRedClostridialesClostridialesPorodicaPorodicaClostridiaceaeClostridiaceaeRodRodClostridiumClostridiumVrstaVrstaC. C. perfringensperfringensDvojno imeDvojno imeClostridium perfringensClostridium perfringensVeillon & Zuber 1898Veillon & Zuber 1898Hauduroy Hauduroy et al.et al. 1937 1937

Clostridium perfringensClostridium perfringens je anaerobna bakterija i je anaerobna bakterija i uzročnik uzročnik mionekrozemionekroze (destruktivnog procesa na (destruktivnog procesa na mišićima) u 80% slučajeva mišićima) u 80% slučajeva plinovite gangreneplinovite gangrene..

Također pogledajte Također pogledajte [[urediuredi]]

Clostridium perfringens.jpg Clostridium perfringens.jpg

CarstvoCarstvoBacteriaBacteria DivizijaDivizijaFirmicutesFirmicutes KlasaKlasaClostridiaClostridia RedRedClostridialesClostridiales PorodicaPorodicaClostridiaceaeClostridiaceae RodRodClostridiumClostridium VrstaVrstaC. perfringensC. perfringens

CyanobacteriaCyanobacteria je koljeno je koljeno bakterijabakterija koje dobijaju energiju pomoću koje dobijaju energiju pomoću fotosintezefotosinteze. Prije . Prije

su se svrstavali u su se svrstavali u algealge i nosili su naziv i nosili su naziv modrozelene algemodrozelene alge.. Gotovo svi oblici imaju Gotovo svi oblici imaju hloroplastehloroplaste koje daju hlorofil koje daju hlorofil aa i i bb, koji im , koji im

daje modro-daje modro-zelenuzelenu boju. Cijanobakterije su prisutne svuda boju. Cijanobakterije su prisutne svuda (nalazimo ih u moru, tlu, na vlažnim površinama, kori drveta; te u (nalazimo ih u moru, tlu, na vlažnim površinama, kori drveta; te u ekstremnim uslovima: iznimno hlandnom ili vrućem okolišu). U ekstremnim uslovima: iznimno hlandnom ili vrućem okolišu). U vodama koje su bogate organskim tvarima (manjim vodama koje su bogate organskim tvarima (manjim jezerimajezerima, , barama) stvaraju guste prevlake što nazivamo cvjetanjem vode.barama) stvaraju guste prevlake što nazivamo cvjetanjem vode.

Cvjetanje vode Cvjetanje vode [[urediuredi]] Cvjetanje vode događa se u Cvjetanje vode događa se u vodamavodama koje su zagađene raznim koje su zagađene raznim

organskim tvarima. Tamo, tokom svog razmnožavanja, organskim tvarima. Tamo, tokom svog razmnožavanja, modrozelene alge troše puno modrozelene alge troše puno kisikakisika a kada ga nestane dolazi do a kada ga nestane dolazi do njihovog odumiranja i otpuštanja raznih njihovog odumiranja i otpuštanja raznih otrovaotrova. Kada odumre velik . Kada odumre velik broj modrozelenih algi otpušta se velika količina otrova te može doći broj modrozelenih algi otpušta se velika količina otrova te može doći i do pomora lokalnog živog svijeta (i do pomora lokalnog živog svijeta (ribariba, drugih , drugih životinjaživotinja i i biljakabiljaka).).

Reference Reference [[urediuredi]]

CyanobacteriaInPool.jpg CyanobacteriaInPool.jpg

Deinococcus radioduransDeinococcus radiodurans (prijašnjeg naziva (prijašnjeg naziva Micrococcus radioduransMicrococcus radiodurans) je ) je

ekstremofilnaekstremofilna bakterijabakterija, i jedan od organizama sa , i jedan od organizama sa najvećom poznatom najvećom poznatom radiootpornošćuradiootpornošću. Dok je doza od 10 . Dok je doza od 10 GyGy dovoljna da ubije čovjeka, a doza od 60Gy dovoljna dovoljna da ubije čovjeka, a doza od 60Gy dovoljna da pobije sve stanice u kulturi da pobije sve stanice u kulturi E. coliE. coli, bakterija , bakterija D. D. radioduransradiodurans je u stanju izdržati doza od čak 5.000 Gy je u stanju izdržati doza od čak 5.000 Gy nimalo ne gubeći sposobnost preživljavanja, dok dozu od nimalo ne gubeći sposobnost preživljavanja, dok dozu od 15,000 Gy preživljava 37% bakterija u ozračenom 15,000 Gy preživljava 37% bakterija u ozračenom uzorku.uzorku.

D. radioduransD. radiodurans je u stanju preživjeti i vrućinu, hladnoću, je u stanju preživjeti i vrućinu, hladnoću, dehidraciju, dehidraciju, vakuumvakuum i i kiselinukiselinu..

Preuzeto sa: "Preuzeto sa: "http://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Deinococcus_rahttp://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Deinococcus_radiodurans&oldid=1568234diodurans&oldid=1568234" "

Deinococcus radiodurans.jpg Deinococcus radiodurans.jpg

SistematikaSistematika CarstvoCarstvoBacteriaBacteria KoljenoKoljeno

DeinococcusThermDeinococcusThermusus

RedRedDeinococcalesDeinococcales RodRodDeinococcusDeinococcus VrstaVrstaD. radioduransD. radiodurans

Erysipelothrix rhusiopathiaeErysipelothrix rhusiopathiae

je bakterija koja uzrokuje je bakterija koja uzrokuje zoonoznuzoonoznu bolest bolest pod nazivom pod nazivom crveni vjetarcrveni vjetar kod svinja, a kod svinja, a mogu oboljeti i ljudi. Nalazi se kao mogu oboljeti i ljudi. Nalazi se kao saprofitsaprofit na pokvarenom mesu. Najizloženiji su mu na pokvarenom mesu. Najizloženiji su mu mesari, kuhari, ribari i domaćice.mesari, kuhari, ribari i domaćice.

Erysipelothrix rhusiopathiaeErysipelothrix rhusiopathiaekultura bakterije kultura bakterije Erysipelothrix rhusiopathiaeErysipelothrix rhusiopathiae u krvi u krvi

SistematikaSistematika CarstvoCarstvoBacteriaBacteria KoljenoKoljenoFirmicutesFirmicutes KlasaKlasaMollicutesMollicutes RedRedAnaeroplasmatalesAnaeroplasmatales PorodicaPorodicaErysipelotrichidaeErysipelotrichidae RodRodErysipelothrixErysipelothrix VrstaVrstaE. rhusiopathiaeE. rhusiopathiae

endosimbiozaendosimbioza

SalmonellaSalmonella lymphocyticlymphocytic

Polenov prahPolenov prah

escherichiaescherichia

helipylorihelipylori

legionlegion

staffstaff

Clostridium Clostridium tetanitetani

Spre tetanusaSpre tetanusa

Bakterije i virusiBakterije i virusi

. .

            U citoplazmi se mogu videti i U citoplazmi se mogu videti i plazmidi koji imaju ulogu koji imaju ulogu naslednog aparata ali nisu vezani za nukleoid te se i replikuju naslednog aparata ali nisu vezani za nukleoid te se i replikuju nezavisno od njega. Predstavljaju male kružne dvolančane nezavisno od njega. Predstavljaju male kružne dvolančane molekule DNK, po veličini veoma različite koje pod određenim molekule DNK, po veličini veoma različite koje pod određenim uslovima mogu proći kroz ćelijsku membranu. Bakterijskoj ćeliji uslovima mogu proći kroz ćelijsku membranu. Bakterijskoj ćeliji plazmidi nisu preko potrebni za život ali joj mogu pomoći da preživi plazmidi nisu preko potrebni za život ali joj mogu pomoći da preživi nepovoljne uslove. Mnogi tipovi plazmida nose gene koji bakterije nepovoljne uslove. Mnogi tipovi plazmida nose gene koji bakterije čine otpornim na antibiotike, teške metale ili ultraljubičasto zračenje. čine otpornim na antibiotike, teške metale ili ultraljubičasto zračenje. Zaštitu od antibiotika plazmidi obavljaju tako što sprečavaju da Zaštitu od antibiotika plazmidi obavljaju tako što sprečavaju da antibiotici prodru u bakteriju ili se u samoj bakterijskoj ćeliji sintetišu antibiotici prodru u bakteriju ili se u samoj bakterijskoj ćeliji sintetišu enzimi koji razlažu antibiotike. Za čoveka su najznačajniji enzimi koji razlažu antibiotike. Za čoveka su najznačajniji R-plazmidiR-plazmidi jer sadrže gene kojima bakterija stiče otpornost na antibiotike. jer sadrže gene kojima bakterija stiče otpornost na antibiotike.