LANDSCAPE OF CULTURECONSTRUCTING THE STAVROS NIARCHOS FOUNDATION CULTURAL CENTER (SNFCC)

YIORGIS YEROLYMBOS

ΤΟΠΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟYΚΑΤΑΣΚΕΥAΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚEΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥIΔΡΥΜΑ ΣΤΑYΡΟΣ ΝIAΡΧΟΣ (KΠΙΣΝ)

ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΕΡΟΛΥΜΠΟΣ

The site for the construction of the Stavros Niarchos FoundationCultural Center (SNFCC) was identified in 2006. The selection ofRenzo Piano as the architect and the completion of the architec-tural plans have since then created a public sense of place definedby how the site will look after its completion in 2015. Media refer-ences and images of the site are now references and images of acompleted architectural project, the SNFCC. The site, therefore,has acquired a double identity. It exists in the collective memoryof older generations as the former hippodrome, while in the eyesof contemporary Athenians it is becoming recognized as theSNFCC. Its in-between existence is vanishing rapidly, eroded bythe before and the after. By 2015, few will know what the sitelooked like before. The SNFCC is a project that looks into the fu-ture and anticipates a tomorrow. In deciding to support its con-struction the Directors of the Stavros Niarchos Foundation werealso looking onto the future. But we also believe that understand-ing the importance of what the site will look like in 2015 requiresunderstanding its evolution, what it was and what it will become.One must have an image of what this urban landscape looked likeand how it has changed in order to appreciate the magnitude ofits transformation. It was this need to chronicle the subtle andnon-subtle changes of the space that led us to commission YiorgisYerolymbos to capture the transfiguration of the landscape. In se-lecting him we sought to capture the phases of an importantchange in the urban landscape of the city. As we near the begin-ning of construction, the photographs of the site are a testamentto the fact that there is no such thing as mundane topography,providing also an intimate look into a critical phase in Athens’s ar-chitectural history. Yiorgis Yerolymbos invites us on a personaljourney into the project.

The Directors, Stavros Niarchos Foundation

Ο χώρος για την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύ-ρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) ορίστηκε το 2006. Η επιλογή του Renzo Pianoως αρχιτέκτονα του έργου και η ολοκλήρωση των αρχιτεκτονικώνσχεδίων έχουν δημιουργήσει από τότε μια δημόσια αντίληψη τουχώρου που ορίζεται από την εικόνα του μετά την ολοκλήρωση τουέργου, το 2015. Αναφορές στα ΜΜΕ και εικόνες του χώρου είναιπλέον αναφορές και εικόνες από ένα ολοκληρωμένο αρχιτεκτονικόέργο, το ΚΠΙΣΝ. Ο χώρος, ως εκ τούτου, έχει διπλή ταυτότητα.Υπάρχει στη συλλογική μνήμη παλαιότερων γενεών ως πρώην ιπ-πόδρομος, ενώ στα μάτια των σημερινών Αθηναίων αρχίζει να ανα-γνωρίζεται ως το ΚΠΙΣΝ. Η ενδιάμεση ύπαρξή του χάνεται γρήγορα,διαβρωμένη από το πριν και το μετά. Με την ολοκλήρωση του έργουτο 2015, πολύ λίγοι θα γνωρίζουν την προηγούμενη εικόνα τουχώρου. Το ΚΠΙΣΝ είναι ένα έργο που ατενίζει το μέλλον και προ-σβλέπει στο αύριο. Υποστηρίζοντας την κατασκευή του το Διοικη-τικό Συμβούλιο του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» ατενίζει επίσηςπρος το μέλλον. Πιστεύουμε όμως ταυτόχρονα, ότι η κατανόηση τηςσημασίας της εικόνας του χώρου το 2015 απαιτεί την κατανόησητης εξέλιξής του, αυτού που ήταν και αυτού που θα γίνει. Πρέπεινα υπάρχει εικόνα του πώς ήταν το αστικό τοπίο και πώς άλλαξεπροκειμένου κάποιος να εκτιμήσει το μέγεθος του μετασχηματι-σμού του. Ήταν αυτή η συγκεκριμένη ανάγκη να καταγραφούν οιλεπτές και οι μη-ανεπαίσθητες αλλαγές του χώρου που μας οδή-γησε στο να αναθέσουμε στον Γιώργη Γερόλυμπο την καταγραφήτης μεταμόρφωσης του τοπίου. Επιλέγοντάς τον επιδιώξαμε να κα-ταγράψουμε τα στάδια μίας σημαντικής αλλαγής στο αστικό τοπίοτης σύγχρονης Αθήνας. Καθώς πλησιάζουμε την κατασκευαστικήφάση, οι φωτογραφίες του χώρου επιβεβαιώνουν το γεγονός ότιδεν υπάρχει αδιάφορη και ουδέτερη τοπογραφία, παρέχοντας ταυ-τόχρονα μια οικεία εικόνα μιας κρίσιμης φάσης στην ιστορία τηςαρχιτεκτονικής της Αθήνας. Ο Γιώργης Γερόλυμπος μας προσκαλείσε ένα προσωπικό ταξίδι μέσα στο έργο.

Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος»

Η φωτογραφία τοπίου μας προσφέρει τρεις ποιότητες: γεω-γραφία, αυτοβιογραφία και μεταφορά. Αυτό που ο φωτογρά-φος τοπίου προσπαθεί παραδοσιακά να κάνει είναι να δείξειμε μια εικόνα το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μαζί.1

Ο ευκολότερος, ίσως, τρόπος να προσεγγίσει κανείς τη φωτογραφίατοπίου είναι να την δει ως μια λεπτή γραμμή που συνδέει την λο-γοτεχνία και τον κινηματογράφο:2 Προσφέρει στον θεατή την αρχήτης αφήγησης αλλά όχι το τέλος. Του επιτρέπει να δει το πεδίο πουθα εκτυλιχθεί η δράση αλλά όχι και την τελική της έκβαση.

Επισκέφθηκα το χώρο του Φαληρικού Δέλτα για πρώτη φορά τον Ιού-νιου του 2007, μετά από πρόταση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος»λόγω εξειδίκευσής μου στην αρχιτεκτονική φωτογραφία και τη φω-τογραφία κατασκευής. Ο χώρος ήταν καλυμμένος με άσφαλτο από τημία άκρη ως την άλλη καθώς λειτουργούσε ως χώρος στάθμευσηςμεγάλων οχημάτων το πρωί και επίδειξης οδηγικών ικανοτήτων τοβράδυ. Η λιγοστή βλάστηση περιοριζόταν σε δέντρα ευκαλύπτων καιμικρούς θάμνους ενώ η θέα από το κέντρο του οικοπέδου δεν πα-ρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Γύρω-γύρω μεγάλες πολύβουες λε-ωφόροι απομάκρυναν την ανθρώπινη παρουσία και κλίμακα. Πώς,άραγε, θα μεταμορφωνόταν αυτός ο τόπος σε Κέντρο Πολιτισμού;Πώς θα ξεκινούσε η αναμόρφωσή του; Ποια θα ήταν τελικά η μελ-λοντική του μορφή;

Κατά τη διάρκεια των πέντε ετών που μεσολάβησαν, αργά και στα-θερά, χωρίς θόρυβο και εντάσεις, ο χώρος έχει αλλάξει: οι πρό-δρομες εργασίες έλαβαν χώρα, οι προκαταρκτικές μετρήσειςολοκληρώθηκαν, η περίφραξη ήρθε να προστατεύσει τον τόπο καιτο έδαφος καθαρίστηκε. Τα πέντε αυτά χρόνια, είχα την ευκαιρίανα είμαι προνομιακός θεατής ενός τοπίου σε μετάβαση. Ενός τόπουπου μετατρέπεται, σταδιακά, από εγκαταλελειμμένο περιθωριακόκενό σε προβεβλημένο κέντρο της πόλης αλλά και της χώρας ολό-κληρης. Λυρική Σκηνή, Βιβλιοθήκη και Πάρκο, τρεις εστίες γνώ-σης, καλλιέργειας και ψυχαγωγίας αναμένουν την υλοποίησή τουςγια να προσελκύσουν το κοινό μέσα στους νέους χώρους, αίθουσεςκαι διαδρομές που λειτουργώντας ως ενιαίο σύνολο θα ενημερώ-νουν, εκπαιδεύουν και εν τέλει θα προσφέρουν στο κοινό μια απο-λαυστική εμπειρία. Μικρό δείγμα της τελικής μορφής του συνόλουβρίσκεται ήδη εκεί με την διακριτική παρουσία προπλάσματος τηςοροφής του κτιρίου που σηματοδοτεί τις συνθετικές αρχές του δη-μιουργού του. Η αρχιτεκτονική σύνθεση του Renzo Piano, προορι-σμένη να ολοκληρωθεί το 2015 αποκαθιστά τη βλάστηση, δημιουργείθέα, φέρνει ξανά το νερό μέσα στο χώρο, γυρνά την πλάτη στο θό-ρυβο των μεγάλων αρτηριών και βάζει τον άνθρωπο και πάλι στοκέντρο του περιβάλλοντος, προσφέροντας ένα γοητευτικό όραμα γιατο εγγύς μέλλον.

Εως εκείνη τη στιγμή, δική μου δουλειά είναι η καταγραφή και ηερμηνεία της μεταμόρφωσης του τοπίου στην εφήμερη και πλέον

Όψη της Αθήνας από τον ΠύργοΑθηνών προς το Φάληρο, Ιούνιος 2012

View of Athens from the AthensTower towards Faliro, June 2012

οριακή του μορφή: ανάμεσα στο περιβάλλον πριν την επέμβαση καιτον πολιτισμό που έρχεται μαζί της. Αντίθετα από τη μονιμότητατου τελικού αποτελέσματος, η φωτογραφία της κατασκευής του με-γάλου αυτού έργου οφείλει να προσφέρει μια προσωπική ματιά σεένα διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο όπου κάθε στιγμή του είναι μο-ναδική: ο τόπος δεν θα είναι ποτέ ξανά σε αυτή τη μορφή, μετακι-νώντας κάθε φορά, την αφετηρία της αφήγησης στο παρελθόν, τησυνέχεια της στο παρόν και την πρόβλεψη της έκβασής της στομέλλον.

Αποτελεί προσωπική ελπίδα ότι τόσο οι φωτογραφίες που έχουνήδη γίνει όσο και οι αυτές που περιμένουν τη δημιουργία τους στομέλλον θα διασώσουν το ελάχιστο απαραίτητο ίχνος των μεγάλωναλλαγών που θα λάβουν χώρα στο τοπίο αυτό, πριν η δυναμική τουσημαντικού τελικού αποτελέσματος τις καταστήσει μόνιμες και δε-δομένες. Όσο για τον πιθανό κίνδυνο των μεγάλων σχεδίων, στομονόλογο του Άμλετ, ο Σαίξπηρ προειδοποιεί:

Και τα έργα τα μεγάλα, δεν τα τολμάς: θρυμματίζονται, χάνονται, ποτέ δεν θα ονομαστούν πράξεις.

Στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, τα έργα δεν χά-νονται. Γίνονται πράξεις.

1California: views by Robert Adams of the Los Angeles basin, 1978–1983,Fraenkel Gallery San Francisco, Mathew Marks Gallery New York 2000.

2Lewis Baltz σε συνέντευξη στον Mark Haworth-Booth στο περιοδικό CreativeCamera 2, 1987, σελ 29.

Landscape photography can offer us three verities: geog-raphy, autobiography and metaphor. What a landscape pho-tographer traditionally tries to do is to show what is past,present, and future at once.1

Perhaps the easiest way to approach landscape photography is toview it as a thin narrow line connecting literature and cinema:2 Itoffers the beginning of the narrative, but not the end. It allows thespectator to see the field where the action will take place, but notits ultimate outcome.

I visited the Faliro Delta site for the first time in June 2007 after aproposal by the Stavros Niarchos Foundation and due to my spe-cialization in architectural and construction photography. The sitewas covered in concrete cement throughout, since it functionedas a parking lot for large vehicles during the day, and as a spaceto demonstrate one’s driving skills at night. The sparse vegetationwas limited to eucalyptus trees and small bushes, while the viewfrom the center of the site was of little interest. All around, largebusy avenues made human presence and scale seem removed.How, I wondered, would this place be transformed into a culturalcenter? How would its reclamation begin? What would its futureshape ultimately look like?

During the course of the intervening five years, gradually, withoutany noise or tensions, the space has changed: preparatory workshave taken place, preliminary measurements have been com-pleted, the fence to protect the site has been installed, and theground has been cleared. In these five years, I had the opportunityto be a privileged spectator of a landscape in transition. I becamea spectator to a space that is being transformed slowly from anabandoned, marginalized void to a prominent cultural center notof the city but of the country as a whole. A National Opera, a Li-brary and a Park, three hubs of knowledge, spiritual cultivationand entertainment anticipate their creation in order to attract thepublic into new spaces, halls and journeys, which functioning asa whole will inform, educate and, ultimately, offer the public a de-lightful experience. A small sample of the final form of the wholeis already there, in the discreet presence of a model of the roof ofthe building that stands for the principles of composition followedby its creator. Renzo Piano’s architectural composition, whosecompletion is planned for 2015, restores the vegetation, createsviews, brings the water back into the space, turns its back on thenoise of the major highways and puts man, once again, at the cen-ter of the environment, providing an inspiring vision for the nearfuture.

Up until that moment, my work is to record and interpret thetransformation of the landscape, in its ephemeral and most mar-ginal form: between the environment before the human interven-

tion, and the culture that follows one. In contrast to the perma-nence of the final result, the construction photographs of thismajor project ought to provide a personal glimpse into an ever-changing landscape, where every moment is unique: the spacewill never look this way again, shifting, every time, the beginningof the narrative into the past, its continuation into the present, andthe projection of its outcome into the future.

It is my personal hope that both photographs already taken, andthose awaiting their creation in the future, will preserve the min-imum necessary trace of the major changes taking place in thislandscape, before the force of their important final result deemsthem permanent and unsurprising. And as for the potential dan-ger of big plans, in Hamlet’s monologue Shakespeare warns:

And enterprise of great pitch and momentWith this regard their currents turn awryAnd lose the name of action.

At the Stavros Niarchos Foundation Cultural Center currents donot turn awry, and big plans transform into actions.

1California: views by Robert Adams of the Los Angeles basin, 1978-1983,Fraenkel Gallery San Francisco, Mathew Marks Gallery, New York, 2000.

2Lewis Baltz, interviewed by Mark Haworth-Booth in Creative Camera 2, 1987,page 29.

Τρισδιάστατη φωτορεαλιστική απόδοση, Renzo Piano BuildingWorkshop

Three dimensional photorealisticrepresentation, Renzo Piano Building Workshop

Πρόπλασμα της επίστεψης τουκτιρίου σε κλίμακα 1/1, Μάρτιος 2012

1:1 scale model of the top of the building, March 2012

Ασφαλτοστρωμένη επιφάνεια στοκεντρικό τμήμα του γηπέδου,Ιανουάριος 2012

Asphalt paved surface at thecentral part of the playing field, January 2012

Απογευματινή πανοραμική θέατου χώρου προς ανατολάς, Ιανουάριος 2010

Afternoon panoramic view ofthe site towards the east, January 2010

Νυχτερινή πανοραμική θέα τουχώρου προς ανατολάς, Ιανουάριος 2010

Night time panoramic view ofthe site towards the east, January 2010

Επίσκεψη για την επίβλεψη τηςπορείας των εργασιών στο εργοτάξιο, του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, Ιούλιος 2010

A visit by the Foundation’s Boardof Directors, to oversee theprogress of the works at the construction site, July 2010

Στιγμιότυπα από τις παρουσιάσειςτης μελέτης του Renzo Piano Building Workshop, Ιούλιος 2008 – Iανουάριος 2009

Scenes from the presentations ofthe Renzo Piano Building Workshop design, July 2008 – January 2009

Ο αρχιτέκτων Renzo Piano σταγραφεία του Ιδρύματος στηνΑθήνα, Ιούλιος 2008

Architect Renzo Piano at theFoundation’s offices in Athens,July 2008

Προσέλευση κοινού στην πρώτη δημόσια παρουσίαση της μελέτης στο χώρο του μελλοντικού εργοταξίου, 29 Ιουνίου 2011

Crowds arriving for the first public presentation of the design at the future construction site, 29 June 2011

Στιγμιότυπα από τη δημόσια παρουσίαση της μελέτης, στις 29 Ιουνίου 2011

Scenes from the presentation ofthe design to the public, on June 29th 2011

Διάτρηση και απομάκρυνση κεντρικού οδοστρώματος, απογευματινή θέα προς βορειοδυτικά, Φεβρουάριος 2012

Perforation and removal of cen-tral pavement, afternoon viewtowards the north-west, February 2012.

Κερκίδα παλαιού Ιπποδρόμου καιεργασίες κατεδάφισης, 3 Ιουλίου 2008

Old Hippodrome seating anddemolition works, 3 July 2008

Η πρώτη εκσκαφή στο οικόπεδοστις 07:25 π.μ., 20 Νοεμβρίου 2011

The first excavation at the site at 07:25 am, 20 November 2011

Η πρώτη εκσκαφή στο οικόπεδοστις 09:25 π.μ., 20 Νοεμβρίου 2011

The first excavation at the site at 09:25 am, 20 November 2011

Αποθέσεις εκσκαφής, διερευνη-τικές τομές και αρχαιολογικέςέρευνες στο νοτιοανατολικότμήμα του εργοταξίου, Ιανουάριος – Ιούλιος 2012

Deposits of excavations, explora -tory sections and archaeologicalinvestigations at the southeast-ern part of the construction site, January – July 2012

Όψη εργασιών στο χώρο με θέαπρος τα δυτικά, Απρίλιος 2012

View of the works at the sitetowards the west, April 2012

Όψη εργασιών στο χώρο με θέαπρος τη θάλασσα, Φεβρουάριος 2012

View of the works at the site towards the sea, February 2012

Μελλοντική χωροθέτηση Κτιρίων Εθνικής Λυρικής Σκηνής και Εθνικής Βιβλιοθήκηςτης Ελλάδος στο ΚΠΙΣΝ.

Future location of Greek National Opera and National Library of Greece in SNFCC.

Σχεδιασμός: Άκης ΙωανννίδηςEπιμέλεια: Ασημίνα Κουτρουμπούση, Λένια Βλαβιανού, Στέλιος ΒασιλάκηςΕπεξεργασία εικόνας: Βίκυ Λεμονή (E. Ακτίδης Photolab)Μετάφραση: Δάφνη ΚαψάληΕκτύπωση: Βιβλιοσυνεργατική

Design: Akis IoannidesΕditing: Asimina Koutroumpousi, Lenia Vlavianou, Stelios VasilakisImage Retouching: Vicky Lemoni (E. Actides Photolab)Translation: Daphni KapsaliPrinting: Bibliosynergatiki

Αρχιτέκτονες έργου: Renzo Piano Building WorkshopΣυνεργάτης αρχιτέκτονας: Betaplan

Project architect: Renzo Piano Building WorkshopLocal architect: Betaplan

www.SNF.org

Ο Γιώργης Γερόλυμπος γεννήθηκε στο Παρίσι το 1973. Σπούδασε Φωτο-γραφία στην Αθήνα και το Παρίσι, και Αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη.Συνέχισε Μεταπτυχιακές σπουδές στο Κολλέγιο Goldsmiths του Πανεπι-στημίου του Λονδίνου (1998) και απέκτησε το διδακτορικό του στις Τέχνεςκαι το Design από το Πανεπιστήμιο του Derby (2007). Έχει παρουσιάσειτη δουλειά του σε πέντε ατομικές εκθέσεις και αρκετές ομαδικές στηνΕλλάδα και το εξωτερικό. Το 2008 ολοκλήρωσε ένα φωτογραφικό ταξίδιστις Ηνωμένες Πολιτείες οδηγώντας από τη μία ακτή στην άλλη, υποστη-ριζόμενος από το Ίδρυμα Fulbright. Έχει δημοσιεύσει φωτογραφίες τουσε περισσότερα από 15 βιβλία αρχιτεκτονικής και τέχνης ενώ πρόσφατοέργο του είναι η ενότητα Athens Spread που αποτέλεσε μέρος της επί-σημης Ελληνικής συμμετοχής στην 13η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής τηςΒενετίας. Δίδαξε Φωτογραφία στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών τουΠανεπιστημίου Θεσσαλίας από το 2008 έως το 2011.

Yiorgis Yerolymbos was born in Paris, France in 1973. Studied Photo-graphy in Athens and Paris, and Architecture in Thessaloniki. MA inImage and Communication in Goldsmiths College, University of London(1998) and PhD in Art and Design from University of Derby (2007). Hehas presented five solo exhibitions and participated in numerous groupshows in Greece and abroad. In 2008, he completed a two month projectin United States driving from coast to coast supported by a Fulbrightscholarship. He has provided the photographs for more than 15 booksin art and architecture, while his most recent portfolio Athens Spreadis part of the official Greek participation in the 13th Biennale di Archi-tettura of Venice. Taught Photography in the School of Architecture, Uni-versity of Thessaly from 2008 to 2011.

www.yerolymbos.com