Ονήσιλος Παντελή Μηχανικού

Δ Ι Δ Α Κ Τ Ι Κ Η Π Ρ Ο Τ Α Σ Η

Επιμέλεια: Σπύρος Αντωνέλλος ΕΜΕ Φιλολογικών-Θεατρολογίας

Βηματολόγιο: -Το ιστορικό πλαίσιο -Το εξωλογικό στοιχείο -Οι συμβολισμοί -Ονήσιλος-Αφηγητής -Θεατρικά στοιχεία -Η αναπαράσταση του χρόνου -Επικαιροποίηση -Παράλληλες αναγνώσεις - Διακειμενικές εργασίες - Ο ποιητής Παντελής Μηχανικός - Η ποιητική συλλογή ΚΑΤΑΘΕΣΗ, 1975 - Χαρακτηριστικά της ποιητικής του Π. Μηχανικού

Ονήσιλος Παντελής Μηχανικός Κατάθεση (1975)

Δίπλα μου ήτανε ο Ονήσιλος βγαλμένος απ’ την ιστορία και το θρύλο ολοζώντανος. Αρχιλεβέντης βασιλιάς αυτός κρατούσε στο χέρι ό,τι του ΄χε απομείνει: ένα καύκαλο ―το δικό του κρανίο― γεμάτο μέλισσες. Δέκα χρόνια έστελλε τις μέλισσές του ο Ονήσιλος να μας κεντρίσουν να μας ξυπνήσουν να μας φέρουν ένα μήνυμα. Δέκα χιλιάδες μέλισσες έστειλε ο Ονήσιλος κι όλες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα χωρίς τίποτα να νιώσουμε. Κι όταν το ποδοβολητό των βαρβάρων έφτασε στη Σαλαμίνα φρύαξε ο Ονήσιλος. Άλλο δεν άντεξε. Άρπαξε το καύκαλό του και το θρυμμάτισε απάνω στο κεφάλι μου. Κ’ έγειρα νεκρός. Άδοξος, άθλιος, καταραμένος απ’ τον Ονήσιλο.

Ηρόδοτος: Την μεν κεφαλήν κατελόντας θάψαι, Ονησίλω δε θύειν ως ήρωι ανά παν έτος.

Πρώτες παρατηρήσεις: -Ο τίτλος της συλλογής και ο χρόνος έκδοσης -Δεν ορίζεται ο χώρος και ο χρόνος δράσης /Απουσία σκηνογραφίας. Γιατί;

- Προϊόν εργαστηριακής ποιητικής γραφής / συνειρμική ποίηση. - Ιστορία και υπερπραγματικότητα - Απουσία εισαγωγής – in media res -Προφητεία/Αποκάλυψη - Αφηγητής/Χρέος πνευματικών ανθρώπων

Ιστορικό πλαίσιο

Ο Ὀνήσιλος, βασίλεψε στη Σαλαμίνα της Κύπρου στα τέλη του 6ου π.χ. Ανέτρεψε τον φιλόπερση αδερφό του Γόργο και επαναστάτησε εναντίον των Περσών συνασπιζόμενος με πλείστους των Κυπρίους - πλην Αμαθουσίων το 499 π.Χ. Η επανάσταση καταλύθηκε, ο Ονήσιλος αποκεφαλίσθηκε από τους Αμαθούσιους και το κεφάλι του κρεμάστηκε για παραδειγματισμό έξω από τα τείχη της πόλης. Στο γυμνό κρανίο του Ονήσιλου μέλισσες έφτιαξαν τη φωλιά τους, γεγονός που οδήγησε τους κατοίκους της πόλης να πάρουν χρησμό από το μαντείο, το οποίο και απάντησε "Την μεν κεφαλήν κατελόντας θάψαι, Ονησίλω δε θύειν ως ήρωι ανά παν έτος". Αυτά τα διηγείται ο Ηρόδοτος-Ηροδότου Ιστορίαι Βιβλίο Ε, Τερψιχόρη - «Κύπριοι δὲ ἐθελονταί σφι πάντες προσεγένοντο πλὴν Ἀμαθουσίων· ἀπέστησαν γὰρ καὶ οὗτοι ὧδε ἀπὸ Μήδων. ἦ Ὀνήσιλος Γόργου μὲν τοῦ Σαλαμινίων βασιλέος ἀδελφεὸς νεώτερος, Χέρσιος δὲ τοῦ Σιρώμου τοῦ Εὐέλθοντος παῖς».

Η παρουσία του Ονήσιλου: -Η επιστροφή του στο παρόν καταλύει τον ιστορικό χρόνο - Εξωπραγματική εμφάνιση - Διακρίνεται η λανθάνουσα (κρυμμένη) ανάσταση και η διπλή ανάπτυξη: απ’ τη μια ο ζωντανός θρύλος και από την άλλη ο νεκρός πολεμιστής, που υπονοεί ένα θάνατο που προηγήθηκε. Γι’ αυτό και το καύκαλο και το κρανίο. - Ακέφαλος κρατώντας το κρανίο του σαν άλλος Ιωάννης Βαπτιστής(Ιέρωση-Αγίωση) - Αρχιλεβέντης/Ιδανική μορφή ηρώων από τα ομηρικά χρόνια - Αμίλητος /Δεν μπαίνει στη διαδικασία διαλόγου - Δικαστής / Τιμωρός

Υπάρχει κι ένα σύμβολο στην ποίηση του Παντελή Μηχανικού, σ΄αυτήν την ποίηση που έχει αδιαμφισβήτητη προσωπική σφραγίδα, είναι ο Άγγελος. Έστω και σκληρός (εδώ ο Ονήσιλος) ο Άγγελος αυτός, έχει και την καλή του διάθεση, έχει την τάση να φέρνει συνέχεια την άνοιξη στον κόσμο, να φέρνει το αιώνιο θαύμα(εδώ τη συνειδητοποίηση μέσω της τιμωρίας με την ελπίδα της αλλαγής στάσης ):

Άγγελε σκληρέ, μάτωσε, μάτωσε μου τα σπλάχνα κι οδήγησέ με ξανά στο δύσκολο δρόμο, στο μαρτύριο, στις εκβολές, στο θαύμα. Ειδεμή η ψυχή μου πεθαίνει.

Μυρίζουν ακόμη λιβανιά, κι έχουν την όψη καμένη από το πέρασμά τους στα Σκοτεινά Μεγάλα Μέρη. Κει που μεμιάς τους έριξε το Ασάλευτο Μπρούμυτα, σ’ ένα χώμα που κι η πιο μικρή ανεμώνα του θα’ φτανε να πικράνει τον αέρα του Άδη (Το’ να χέρι μπρος, έλεγες πολεμούσε ν’αρπαχτεί απ’ το μέλλον, τ’ άλλο κάτω απ’ την έρμη κεφαλή, στραμμένη με το πλάι Σαν να θωρεί στερνή φορά, μέσα στα μάτια ενός ξεκοιλιασμένου αλόγου, σωρό τα χαλάσματα καπνίζοντας) Κει τους απάλλαξε ο Καιρός. Η φτερούγα η μια, η πιο κόκκινη, κάλυψε τον κόσμο, την ώρα που η άλλη, αβρή, σάλευε κιόλας μες στο διάστημα. Και καμιά ρυτίδα ή τύψη, αλλά σε βάθος μέγα Το παλιό αμνημόνευτο αίμα που αρχινούσε με κόπο να χαράζεται, μέσα στη μελανάδα τ’ ουρανού

Διαβάζουμε το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη «Ύπνος των Γενναίων» (από τις Έξι και Μία Τύψεις για τον Ουρανό): Ποιες παρατηρήσεις μπορούμε να κάνουμε σχετικά με τους Ήρωες;

Ήλιος νέος, αγίνωτος ακόμη που δεν έσωνε να καταλύσει την πάχνη των αρνιών από το ζωντανό τριφύλλι, όμως πριν καν πετάξει αγκάθι αποχρησμοδοτούσε το έρεβος… Κι απαρχής Κοιλάδες, Όρη, Δέντρα, Ποταμοί Πλάση από γδικιωμένα αισθήματα έλαμπε, απαράλλαχτη και αναστραμμένη, να τη διαβαίνουν οι ίδιοι τώρα, με θανατωμένο μέσα τους τον Δήμιο Χωρικοί του απέραντου γαλάζιου! Μήτε η ώρα δώδεκα χτυπώντας μες στα έγκατα, μήτε η φωνή του Πόλου κατακόρυφα πέφτοντας, αναιρούσανε τα βήματα τους. Διάβαζαν άπληστα τον κόσμο με τα μάτια τ’ ανοιχτά για πάντα, κει που μεμιάς τους έριξε το Ασάλευτο Μπρούμυτα, κι όπου με βία κατέβαιναν οι γύπες να ευφρανθούν τον πηλό των σπλάχνων τους και το αίμα.

Ο αφηγητής: - Μάρτυρας μιας νεκρανάστασης - Ο πνευματικός άνθρωπος που επέλεξε ο ήρωας να του αποκαλυφθεί - Αυτοκατηγορείται - Επικρίνει: την παχυδερμία/ την ηθελημένη τύφλωση (ατομική- συλλογική) - Δεν υπερασπίζεται τον εαυτό του - Αναλαμβάνει τις ευθύνες του - Τιμωρείται από την Ιστορία

Η κατακλείδα του

ποιήματος:

- Χρήση του α’

ενικού προσώπου: Ο

ποιητής τιμωρείται

(ευθύνη στους πνευματικούς ανθρώπους, στους ηγέτες του λαού που αυτοί πρώτα έπρεπε να νιώσουν τα μηνύματα, αυτοί επομένως έχουν και τη μεγαλύτερη ευθύνη για ό,τι έγινε). - Λειτουργεί ως

κάθαρση με τη

νέμεση, την τιμωρία

των υπαιτίων μια και

το ποιητικό κείμενο

συνιστά ένα δράμα

με ήρωες που

έφτασαν στην ύβρη.

λειτουργεί ως κάθαρση με τη νέμεση, την τιμωρία των υπαιτίων μια και το ποιητικό κείμενο συνιστά ένα δράμα με ήρωες που έφτασαν στην ύβρη. .

Ο Ονήσιλος είναι ένα επαναστατικό σύμβολο, ο διαχρονικός ήρωας του κυπριακού αγώνα, με στόχο την ελευθερία. Ο ιερός αγώνας του προδίδεται, το κεφάλι του κρεμιέται για παραδειγματισμό και, όλως παραδόξως, ολόκληρο μελίσσι εγκαταβιώνει στην κρεμασμένη νεκροκεφαλή. Η εικόνα του μεταβάλλεται σε σύμβολο της χαμένης εθνικής ελευθερίας. Προβάλλει ως πρότυπο αρετής, αυτοθυσίας. Με τη θυσία του οδηγήθηκε στην αγίωση και την ιέρωση. Είναι ο Έλληνας της περιφέρειας που αγωνίζεται μέχρι τέλους για να διαφυλάξει τη φυλετική του ταυτότητα και αρνείται να υπηρετήσει τις οποιεσδήποτε πολιτικές σκοπιμότητες μιας συναλλαγής με τους βαρβάρους, τους εκάστοτε ισχυρούς.

Οι μέλισσες είναι, για το παράδοξο ιστορικό συμβάν και την αξιοποίησή του από τον αφηγητή, σύμβολο της εθνικής συνείδησης και της ομοψυχίας που φτιάχνουν το μέλι της Ελευθερίας. Και , συνάμα, της εθνικής συνείδησης ως τύψης κι ενοχής, η οποία σαν το κεντρί των μελισσών αυτό-εξουδετερώνεται, όταν πλήττει μ’ αυτό την αντικείμενη παχύδερμη ασυνειδησία.

Σαλαμίνα: Είναι η πόλη - επίκεντρο της επανάστασης, σύμβολο της ελληνικότητας της Κύπρου και των αγώνων της, ακόμα, ο χώρος της αναμέτρησης του ελληνισμού με τους βαρβάρους. Αντιπαραβάλλεται με τη Σαλαμίνα, το ελληνικό νησί κατά τη διάρκεια των περσικών πολέμων.

Καύκαλο: Συμβολίζει το θάνατο που οδηγεί στην ηρωοποίηση, την

αγιότητα / ιερότητα /αγία κάρα. Ο θάνατος που προεκτείνεται στην

ανάσταση αλλά και στη δικαίωση. Το γυμνό κρανίο είναι ο

απογυμνωμένος άνθρωπος, ο απαλλαγμένος από μίση και πάθη.

Αποτελεί τη μαρτυρία του εφήμερου της ζωής αλλά τονίζει εμφαντικά και

τη σημασία των υψηλών αρετών, την ασημαντότητα της ενασχόλησης του

ανθρώπου με την ύλη.

Βάρβαροι: Είναι όλες οι δυνάμεις του Κακού

(εσωτερικές και εξωτερικές) που οδηγούν στην

καταστροφή τον ελληνισμό της Κύπρου.

Δέκα χρόνια …. 1964 – 1974

α) Η τουρκική ανταρσία

β) Η ένοπλη εξέγερση των

Τούρκων

γ) Το 1964 τουρκικά

αεροπλάνα βομβάρδισαν την

Τηλλυρία και απειλήθηκε ξανά η

εισβολή

δ) Οι Τούρκοι προωθούν

σταθερά τα διχοτομικά τους σχέδια

ε) Το 1971 δημιουργείται

εμφύλια διαμάχη που κατέληξε στο

προδοτικό πραξικόπημα και την

τουρκική εισβολή (1974). Πρωτοσέλιδο Κυπριακής εφημερίδας από την περίοδο 1963-64

Αναπαράσταση του Χρόνου - Γενικά δεν ορίζεται ο ρεαλιστικός χρόνος της δράσης -Στίχοι 9-12: Χαρακτηριστική η χρήση του παρατατικού (έστελλε)στο ρήμα, για να δηλώσει την κατ’ επανάληψη, την παρατεταμένη προσπάθεια, την αγωνία για αφύπνιση και σωτηρία. Το ποίημα προσλαμβάνει ιστορική και πολιτική διάσταση. Γι’ αυτό και ο αγώνας της αφύπνισης, του προβληματισμού, της μετακίνησης από την ραθυμία και αδιαφορία. Το “δέκα χρόνια ” μπορεί να είναι τυχαίος αριθμός, το πιθανότερο όμως να εννοεί το 10χρονο διάστημα 1964-1974. - Στίχος 13: Ο αόριστος (έστειλε) του ρήματος δείχνει τερματισμό της προσπάθειας. - Στίχοι 18-19: Οι αόριστοι (φρύαξε/δεν άντεξε) ο Ονήσιλος αναλαμβάνει και άμεσο πρωταγωνιστικό ρόλο και όχι πια έμμεσο - Στίχος 22: `Ο αόριστος (έγειρα) δηλώνει τη δραματική αποχώρηση του Ονήσιλου από το σκηνικό και το δεύτερο θάνατο του,/εισέρχεται το στοιχείο της οργής και της κατάρας του προς τους ανάξιους, άθλιους επίγονους.

Θεατρικά στοιχεία:

- Δραματικότητα - Ρυθμός στην εξέλιξη του δράματος (κατάσταση-κλιμάκωση-λύση) - Στοιχεία από το θέατρο παραλόγου (ο τρόπος που εμφανίζεται ο Ονήσιλος – ανυπαρξία συγκεκριμένου σκηνικού χώρου) -Διάλογος, μια δραματική αναμέτρηση του αφηγητή / Ελλήνων της Κύπρου με το ιστορικό παρελθόν

Στο ποίημά του «Σκήνωμα», προτελευταίο στη συλλογή «Κατάθεση» του 1975, ο Παντελής Μηχανικός, μάς πληροφορεί,

ότι διάγουμε βίο ανάρμοστο με την αληθινή μας φύση, βίο ανελεύθερο και κατευθυνόμενο, προαποφασισμένο.

Ανθρώπινα χέρια

στις κακές τους ώρες σάς έφτιαξαν αυτές τις ράγες

που σας βαδίζουν Δεν πρόκειται για κανενός είδους κοινή πορεία, κανενός είδους κοινό λόγο, που μας

εμπνέει κι όλους μαζί, ελεύθερα, μας δένει σε μια ομαδική προσπάθεια προσέγγισης μιας ύψιστης ευδαιμονίας. Αντίθετα, αυτό που συμβαίνει δεν έχει σχέση με δική μας

κρίση και απόφαση. Μεταφερόμαστε απλώς, σαν άβουλοι επιβάτες μέσα σε βαγόνια, πάνω σε ράγες, με προκαθορισμένη κατεύθυνση. Κι ακόμα - :

Απ’ τα παραθυράκια του τραίνου σας ακούω να σκάτε μέσα μέσα ένα γέλιο

βγαλμένο από ένα λαβύρινθο που έχουνε φτιάξει ανθρώπινα χέρια

στην κακή τους ώρα.

Όμως, ό,τι και να συμβαίνει, όχι μόνο κανένας δεν τολμά να είναι ο αληθινός, ανθρώπινος εαυτός του, αλλά θορυβούμε κιόλας, γιορτάζοντας μιαν τάχα κερδισμένη «ελευθερία», που καμιά σχέση δεν έχει με την αληθινή. Μια ελευθερία που θεριεύει στο όνομα τής αληθινής, που τρέφεται και συντηρεί την ύπαρξή της αναλώνοντας την αληθινή. Αιχμάλωτες μάσκες μέσα στα τραίνα κροτούν πιστόλες στ’ όνομα μιας ελευθερίας βγαλμένης από κόκκαλα που τώρα τα μασάει.

Νεκροφόρες, λοιπόν, τα τραίνα νεκροφόρες τ’ αυτοκίνητα νεκροταφείο η καθημερινή εργασία. Ως νεκροί οδηγούμε τα αυτοκίνητά μας, ως νεκροί προσερχόμαστε στην καθημερινή μας εργασία, αποκομμένοι από την αληθινή ζωή, μακριά από εκείνη που ήταν ο στόχος μας.

Εκτός στόχου, εκτός της αληθινής του φύσης ο άνθρωπος, εκλαμβάνοντας ένα υποκατάστατο για πραγματικότητα, μέρα με τη μέρα, χωρίς διακοπή, είναι φυσικό επακόλουθο πως θα έρθει η ώρα που θα χάσει τη μνήμη, την ταυτότητα, την ίδια την ανθρώπινη του υπόσταση. Τον κρατούσανε απ’ το λουρί και τον σέρνανε. Αφήστε τον τούς είπα δεν είναι σκυλί άνθρωπος είναι. - Ο άνθρωπος είναι σκυλί, μου απάντησαν. Στο τέταρτο μέρος τού ποιήματος, ο ποιητής δεν διαχωρίζει τον εαυτό του, δεν αποστασιοποιείται, δεν κοιτάζει αφ’ υψηλού μια δραματική κατάσταση που αφορά όλους τους άλλους, αλλ’ αντίθετα συνειδητοποιεί ή παραδέχεται, ότι η δική του μοίρα, ως ανθρώπου ανάμεσα σε ανθρώπους, δεν μπορεί να είναι διαφορετική. Θα υποστεί κι ο ίδιος όλα - όσα - υφίστανται όλοι: Ύστερα δέσανε κι εμένα και με χτυπούσανε

Όμως, πέρα από την κοινή ανθρώπινη του μοίρα, ο άνθρωπος αυτός είναι ποιητής. Μια επιπρόσθετη, εξίσου δυναμικά παρούσα, δική του μοίρα, τον καθορίζει: Αυτός είναι ο βαθύτερος γνώστης τού δράματός μας, έχει την ικανότητα και τη θέληση να εκφράζει τον κοινό πόνο, να κρατεί άγρυπνη τη συνείδηση, να μην κοιμάται ποτέ, ν’ αποφασίζει για μάς και να δείχνει σε μάς την πορεία που πρέπει ν΄ ακολουθήσουμε. Τί μπορεί να κάμει για να περάσει τη δοκιμασία, να κρατήσει ζωντανή την αλήθεια – και να καταδείξει την οδό που δεν πρέπει να χάσουμε από τα μάτια μας; Έκλεισα, λέει, τα μάτια. Τους χάρισα το σώμα. Και πέταξε η ψυχή. Σε ποιο δεντρί, σε ποιο κλαρί να βρίσκεται, τώρα, η ψυχή μας, φίλοι.

Δεν βάζει στους στίχους του ερωτηματικό ο ποιητής. Δεν αναζητεί πού έχει πετάξει η ψυχή, γιατί εκείνος είναι που θέλοντας να τη σώσει – να σώσει τον εαυτό του και μαζί του όλους μας – την στέλλει πίσω σ’ ένα κλαρί, σ’ ένα δεντρί, εκεί όπου ανήκει, πίσω στον φυσικό κόσμο. Ας μένει νεκρό για την ώρα το σώμα, μέσα στον ψεύτικο, τον αφύσικο κόσμο. Η ψυχή του ζει.

Η ψυχή μας ζει και

μάς αγναντεύει αθάνατη

καθισμένη σε ψηλό κλαρί. Ψάλλει.

Κι ένα δάκρυ πέφτει απ’ το τραγούδι της - δικό της ήτανε το σώμα αυτό

που ήξερε κι αυτό να τραγουδεί που ήξερε κι αυτό να ψάλλει:

με ολοζώντανες αισθήσεις μέσα στο στήθος σου εν υψίστοις βαθιά στους κόλπους - δικός της ήτανε ο κόσμος αυτός.

Και ψάλλει ε και ψάλλει ε. Και ψάλλει νω και ψάλλει ση.

Το πανανθρώπινο πρόβλημα της αίσθησης ότι ο άνθρωπος ανήκει σε κάτι πολύ πιο σπουδαίο, ότι δικαιούται κάτι πολύ πιο σημαντικό από αυτό που ζει καθημερινά – και η πανανθρώπινη συνείδηση ότι τόσο ως άτομα, ο καθένας ξεχωριστά, αλλά και ως κοινωνία στην ιδανική της συγκρότηση, ενός μόνο πράγματος, ενός μόνο αγώνος έχομεν χρεία, εκείνου της εναρμόνισής μας με την καταγωγή και τον προορισμό μας, που είναι η ταύτιση με τη βαθύτερη ανθρώπινη αλήθεια μας, που είναι η επαναφορά της ψυχής μας πίσω στη θέση της, η επανένωση μας, τελικά, με την πρόσκαιρα εξορισμένη ψυχή μας.

Χάνονται οι αγώνες, πνίγονται στο αίμα οι επαναστάσεις, διώκονται, δολοφονούνται οι ποιητές. Οι στίχοι τους όμως μένουν. Φωτεινοί σηματωροί και οδοδείχτες, για τις

ψυχές μας .

Κλαρί της μυγδαλιάς! Κράτησε την απαλά, κράτησέ την τελετουργικά,

κράτησέ την με δέος.

Ήλιε μου, ζέσταινέ την. Και δώσε της την μεγάλη φωτιά,

να κάψει τα λουριά και να ξηλώσει τις ράγες. Και δώσε της, ήλιε μου, τη δυνατή φωτιά

να κάψει μέσα στις μάσκες

τον θάνατο.

1. Να συγκρίνετε τις τρεις τελευταίες στροφές του ποιήματος του Π. Μηχανικού «Ονήσιλος» και το τελευταίο μέρος του ποιήματος του Γ. Σεφέρη «Σαλαμίνα της Κύπρος» (δραματικό μονόλογο).

2. Συγκρίνετε τον «Αποχαιρετισμό» του Γ. Ρίτσου και τον «Ονήσιλο» του Π. Μηχανικού, όσον αφορά τους κεντρικούς ήρωες.

3. Συγκρίνετε τον κόσμο στο κείμενο «Ψαράκι της γυάλας», του Μ. Χάκκα με τον κόσμο στον «Ονήσιλο»

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Μελετήστε: 1. Το διήγημα του Ανδρέα Καπανδρέου «Φοβού την εκδίκηση του Ονήσιλου»

(βρίσκεται στον τόμο με τίτλο «Θύελλα στον Χρόνο», εκδ. Συμπαντικές Διαδρομές) . Είναι εμπνευσμένο από το ποίημα του Παντελή Μηχανικού «Ονήσιλος».

2. Το ποίημα του Παντελή Μηχανικού, «Ένα τραγούδι για τον Ριμαχό»

Ένα τραγούδι για τον Ριμαχό Κατάθεση 1975

Και ποιός ήτανε τόσο λεβέντης όπως τον Ριμαχό που έσκυψε και φίλησε το χώμα απ’ όπου διάβηκε η αγαπημένη του κι αυτή προχωρούσε υπερήφανη κι ακατάδεχτη κ’ οι άλλοι τον είπανε βλάκα κι αυτός ξανάσκυψε και ξαναφίλησε το χώμα ξέροντας καλά πως οι άλλοι τον λέγανε βλάκα. Και τα στήθια του ήταν γεμάτα χαρά. Γεμάτα χαρά. Ποιός ήτανε τόσο λεβέντης όπως τον Ριμαχό. Εφτά χιλιάδες φορές θα σκοτώνονταν για να υπερασπίσει το χώμα απ’ όπου διάβηκε η αγάπη του. Ποιός είναι λεβέντης σαν τον Ριμαχό ποιός έχει αγάπη σαν τον Ριμαχό να υπερασπίσει τούτα τα χώματα.

Παντελής Μηχανικός (Λιμνιά Αμμοχώστου, 1926 - Λονδίνο, 1979) Φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στην Αμερικανική Ακαδημία Λάρνακας. Από το 1949 ως τον θάνατό του εργάστηκε ως υπάλληλος στο Τμήμα Τελωνείων. Την πρώτη του εμφάνιση στην ποίηση την έκανε το 1952 από το περιοδικό " Κυπριακά Γράμματα ". Τύπωσε τις παρακάτω συλλογές ποίησης: 1) "Παρεκκλίσεις " ( Σημειώσεις ημερολογίου 1952- 54), Κύπρος 1957 (περιλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη τη "Δοκιμασία ονείρων ", βραβευμένη από το περιοδικό " Κυπριακά γράμματα " , το 1954. 2) " Τα δύο βουνά " Λευκωσία 1963, εκδόσεις " Λυρική Κύπρος ", και 3) " Κατάθεση ", η τελευταία συλλογή του, Κύπρος 1975. Επίσης υπάρχουν και 7 ανέκδοτα ποιήματα του στο περιοδικό " Κύκλος" της Λάρνακας, αφιέρωμα στον ποιητή. Οι χρονικές ενδείξεις των τριών ποιητικών συλλογών του αντιστοιχούν σε καίριες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας του νησιού.

Στην τρίτη και τελευταία συλλογή του ΚΑΤΑΘΕΣΗ, ο Παντελής Μηχανικός έχει τη γεύση της στάχτης στο στόμα του. Εντούτοις όμως χρονικά είναι δικαιολογημένος, γιατί η συλλογή αυτή τυπώθηκε το 1975, δηλαδή ένα χρόνο μετά το προδοτικό πραξικόπημα και την εισβολή . Είναι αυτή η εργασία του μια μαρτυρία εσαεί λυρικής πικρής γεύσης για τους επερχόμενους. Είναι αναμφισβήτητη η καταστροφή και η απελπισία αληθινή και ιστορικά δικαιωμένη. Οι ελπίδες για μια ελεύθερη και όμορφη Κύπρο είναι: στα ερείπια και στα χαλάσματα στα καμένα χορτάρια.

Η ποιητική συλλογή ΚΑΤΑΘΕΣΗ, 1975

Ο Παντελής Μηχανικός, ποιητής ευσυνείδητος, με ήθος και με διάθεση αρετής κι ελευθερίας, κατόρθωσε τουλάχιστον το δύσκολο, να διασώσει την ψυχή του. Γι' αυτό και η ΚΑΤΑΘΕΣΗ της ποίησής του, και στο νησί του και στην Ελλάδα, θα διασωθεί για να μαρτυρά τη λυρική του ευαισθησία, τον πόνο και την καρτερία ενός γνήσιου ανθρώπου και ποιητή, για να δικαιώσει το λόγο του Σεφέρη σ΄ένα γράμμα του προς τον Π. Μηχανικό: "Πιστεύω πως η Κύπρος έχει πολλά να δώσει στην ελληνική φωνή".

Στην ΚΑΤΑΘΕΣΗ, η ποίηση του Μηχανικού είναι καθαρά καταγγελτική και τη διακρίνουν, δύο στοιχεία: -Η καθαρότητα τρόπου σκέψης συνυφασμένη με μια κάποια απολυτότητα και –- Η εγγενής τραγικότητα του ίδιου του ποιητή.

Τα δύο αυτά στοιχεία θα δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό μείγμα που θα προσδώσει έναν ακαριαίο λόγο στο έργο του και θα οδηγήσουν και τον ίδιο σε ένα απελπιστικό συγκλονισμό που θα τον καταδικάσει και σε πρόωρο θάνατο. Κεντρική θέση στην ΚΑΤΑΘΕΣΗ κατέχουν πρόσωπα-σύμβολα τα οποία προάγουν τα νοήματα του ποιητή, όπως ο Ονήσιλος, ο Ριμάχο και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε ότι τα μισά περίπου ποιήματα της συλλογής αναφέρονται στα αμέσως προ του ‘74 ταραγμένα χρόνια και τα άλλα μισά σε ό,τι επακολούθησε. Ο Μηχανικός μιλά κυνικά διότι έτσι προσλαμβάνει την καθημερινότητα. Η ΚΑΤΑΘΕΣΗ αποτελεί μια δριμεία επίκριση της σήψης, της συμφεροντολογίας και του κοινωνικού ηθικισμού, καταστάσεις οι οποίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με την έκπτωση της πολιτικής. Κύρια όμως αποτελεί μια κατάκριση της λιποταξίας από τους εθνικούς σκοπούς.

-Η ποιητική του γραφή είναι δραματική, με εγγραφές στο βάθος του χρόνου και του θανάτου. - Ιστορεί το βάθος της ανθρώπινης ύπαρξης και του εσωτερικού ρυθμού της ανθρώπινης ψυχής. - Υπάρχει απελπισία και απόγνωση καμιά φορά στους στίχους του. Στο βάθος ο Π. Μηχανικός, κι αν απελπίζεται πολλές φορές, κι αν φτάνει στις υπώρειες του θανάτου, δεν είναι ο ποιητής της απαισιοδοξίας, αλλά της αξιοπρεπoύς καρτερίας μπροστά στο φαινόμενο του θανάτου. - Δεν επιδιώκει να εντυπωσιάσει με το λόγο του τον αναγνώστη, ή το παιχνίδισμα του στίχου, με ηχηρές λέξεις. Ο λόγος του είναι απλός και απέριττος, με τάση στο συγκεκριμένο και την αφαίρεση. Αυτή η τάση του δίνει στο στίχο του μία εσωτερική εκφραστικότητα και μια ευλυγισία στα νοήματα του, που μπορούν απλά να προσεγγίσουν την ψυχή του αναγνώστη και να την κατακτήσουν.

Χαρακτηριστικά της ποιητικής του Παντελή Μηχανικού

Τέλος