Οι  Πτώσεις    

Οι   πτώσεις   είναι   μια   μορφολογική   κατηγορία   που   εκφράζει  διαφορετικές   σχέσεις   σχετικά  με   το   τι   σημαίνει   η   λέξη  ανάλογα  με   το  περιεχόμενο   της   πρότασης.   Οι   σχέσεις   αυτές   εκφράζονται   από   τις  πτωτικές  καταλήξεις.  Η   λέξη   πτώση   έχει   σαν   βάση   το   ρήμα   padati   «πέφτω»,   και  δημιουργήθηκε   από   τη   μετάφραση   της   λατινικής   λέξης   casus   που  σημαίνει   padanje   «πτώση».   Οι   παλιοί   γραμματιστές   οι   οποίοι  δημιούργησαν   τις   έννοιες   αυτές,   επειδή  φαντάζονταν   τις   πτώσεις   σαν  μία  μορφή  πτώσης  των  κλιτών  μερών  του  λόγου  από  τη  μία  μορφή  σε  μία  άλλη  τις  ονόμασαν  έτσι.  Αυτό  το  φαινόμενο  ονομάζεται  κλίση,  από  το  λατινικό  «declinare»    το  οποίο  σημαίνει  απόκλιση,  αφαίρεση  καθώς  πίστευαν  ότι  η  λέξη  απομακρύνεται  από  τη  βασική  της  μορφή.    

Aνεξάρτητες  πτώσεις  είναι:  η  ονομαστική  και  η  κλητική.  Η  Ονομαστική  χρησιμοποιείται   για   τον   προσδιορισμό   πραγμάτων   στην   αφήγηση   και  την  περιγραφή  πχ.  ševa   leti  visoko  -­‐  ο  Κορυδαλός  πετά  ψηλά,  και  στην  κλητική  σε  άμεση  κλήση,  πχ.  ševo,  leti  visoko  -­‐  Κορυδαλέ,  πέτα  ψηλά.    

Εξαρτημένες  πτώσεις  είναι:  η  γενική,  η  δοτική,  η  αιτιατική,  η  τοπική  και  η   οργανική,   καθώς   το   τι   σημαίνει   η   κλιτή   λέξη   στην   κάθε   πτώση  συνδέεται   με   τις   έννοιες   των   άλλων   λέξεων   στην   πρόταση.   Αυτή   η  σύνδεση  μπορεί  να  είναι  εσωτερική  κοντά  στα  αιτιώδη  και  απαραίτητη  για   την   κατανόηση   της   σημασίας   της   πρότασης,   ή   μπορεί   να   είναι  εξωτερική  και  ανεξάρτητή  όταν  παρέχει  πρόσθετες  πληροφορίες  για  τα  παρεπόμενα  ή  άλλες  προτάσεις.  

Εσωτερική  -­‐    αιτιώδης  σχέση  επιβάλλεται:  

α.  Στην  Αιτιατική  (Αkuzativ),  που  δείχνει  την  ακεραιότητα,  τη  συνέχεια  η  οποία   εμφανίζεται   ή     εξαφανίζεται   ή   τις   αλλαγές,   την   μη   ύπαρξη  δράσης,  τι  διείσδυσε,  εισήλθε,  αυτό  που  είναι  μεταδοτικό,  την  επαφή,  κάτι  το  οποίο  επικαλείται,  κάθεται,    είναι  διαθέσιμο.  

β.  Η  Γενική  (Genitiv),  η  οποία  έχει  την  ευρύτερη  λειτουργία  και  δείχνει  διαχωρισμό,  αφαίρεση,  απομάκρυνση,  εγγύτητα  ,  πρόθεση,  κτήση.  

Πρόσθετες  πληροφορίες  οι  οποίες  δίνονται  από  τις  πτώσεις  μπορεί  να  

 

 

είναι  δυναμικές  και  στατικές.  Δυναμικά  στοιχεία  προκύπτουν  από:  

α.   Τη   Δοτική   (Dativ),   που   σημαίνει   την   κατεύθυνση,   τι   είναι   αυτό,   τι  σημαίνει  ή  τι  επιδιώκει  

 

β.   Η   Οργανική   (Instrumental),   η   οποία   υποδηλώνει   το   τόπο   όπου  συμβαίνει   ένα   γεγονός,   ο   τόπος   όπου   κινούμαστε,   το   χρόνο   κατά   τον  οποίο   κάτι   συμβαίνει,   το   πράγμα   με   το   οποίο   κάνουμε   κάτι,   τη  συγγένεια  και  ούτω  καθεξής.  

γ.   Στατικά   δεδομένα   δίνει   η   Τοπική   (Locative),   η   οποία   δηλώνει   την  ηρεμία  σε  κάποιο  χρόνο  η  τόπο,  το  μέρος  όπου  κάτι  συμβαίνει   -­‐  όπου  βρισκόμαστε,   τη   διαμονή,   την   ανάπαυση,   το   χρόνο   όπου   κάτι  συμβαίνει.  

Μία  σχηματική  παρουσίαση  της  λειτουργίας  των  πτώσεων  είναι  κάπως  έτσι:  

Έχοντας   σαν   βάση   τις   απαντήσεις   στις   ερωτήσεις   (εκτός   από   την  κλητική),  ως  εξής:  

1. Ονομαστική  (N):  ποιος;  (ko?),  τι;  (sto?)  

2. Γενική  (G):  Ποιανού;  (Ciji?),  (Από)  ποιον;  ((od)  koga?),  (Από)  τι;  ((od)  cega?)  

3. Δοτική  (D)  σε  ποιον;  (komu?),  τι;  (cemu?)  

4. Αιτιατική  (Α):  ποιος;  (koga?),  τι;  (sto?)  

5. Κλητική  (V):  κλήση  (dozivanje),  κλήση  (pozivanje),  

6. Τοπική  (L):  πού;  (gde?),  σε  ποιον;  (o  komu?),  σε  τι;  (o  cemu?)  

7. Οργανική  (Ι):  (με)  ποιόν;  ((s)  kim?),  (με)  τι;  ((s)  Cim?)  

 

 

 

 

 

Τα  Ουσιαστικά    

Ουσιαστικά  λέγονται  οι  λέξεις  οι  οποίες  φανερώνουν  πρόσωπα,  ζώα  ή  πράγματα,  ενέργεια  ή  κατάσταση  ή  ιδιότητα.  

Τα  ουσιαστικά  χωρίζονται  σε:  

α)   Κοινά:   είναι   τα   ουσιαστικά   τα   οποία   σημαίνουν   όλα   τα   πρόσωπα,  όλα  τα  ζώα,  ή  όλα  τα  πράγματα  του  ιδίου  είδους  (Jezik  –  Γλώσσα,  Voda  -­‐  νερό,  More  -­‐  θάλασσα,  Čovek  -­‐  άνθρωπος,  Kiša  -­‐  βροχή).  

β)   Κύρια:   είναι   τα   ουσιαστικά   τα   οποία   σημαίνουν   ένα   ορισμένο  πρόσωπο,  ζώο  ή  πράγμα  (Milica,  Beograd,  Miloš,  Evropa).  

γ)   Περιληπτικά:   είναι   τα   ουσιαστικά   τα   οποία   φανερώνουν   πολλά  πρόσωπα   ή   πράγματα   μαζί   ή   ένα   σύνολο   (Lišće   -­‐   πρόσωπα,   Drveće   -­‐  ξύλα,  Deca  –  παιδιά,  Braća  -­‐  αδέλφια).  

δ)   Αφηρημένα:   είναι   τα   κύρια   ουσιαστικά   τα   οποία   φανερώνουν  ενέργεια,   κατάσταση   ή   ιδιότητα   (Ljubav   -­‐   αγάπη,   Ideja   -­‐   ιδέα,  Prijateljstvo  -­‐  φιλία).  

ε)  Παράγωγα  Ουσιαστικά:  είναι  τα  ουσιαστικά  τα  οποία  παράγονται:  

1. Από  άλλα  ουσιαστικά  

2. Από  επίθετα  

3. Από  ρήματα  

Το  γένος  των  ουσιαστικών  

Τα   ονόματα   των   ανθρώπων   και   των   ζώων   είναι   συνήθως  αρσενικά   όταν   σημαίνουν   αρσενικά   όντα   και   θηλυκά   όταν   σημαίνουν  θηλυκά  όντα.  Τα  ουδέτερα  έχουν  συνήθως  μόνο  γραμματικό  γένος.  

Η   πλειοψηφία   των   αρσενικών   ουσιαστικών   στην   ονομαστική  ενικού   έχουν   κατάληξη   σε   σύμφωνο:   čovek   –   άνθρωπος,   grad   -­‐   πόλη,  jezik  -­‐  γλώσσα,  čas  -­‐  ώρα,  profesor  -­‐  καθηγητής,  brod  -­‐  πλοίο,  problem  -­‐  πρόβλημα.  

Μερικά  αρσενικά  στην  ονομαστική  ενικού  λήγουν  σε  –a:  sudija   -­‐  δικαστήριο,   kolega   -­‐   συνάδελφος,   Nikola   -­‐Νίκος   και   σε   –o:   posao   -­‐  

 

 

εργασία,   sto     -­‐   τραπέζι,   deo   –   κομμάτι,   urao.  Μερικά   κύρια   αρσενικά  λήγουν   σε   –ο   και   –e:  Marko   -­‐  Μάρκος,   Pavle   -­‐   Παύλος.   Τέλος   όλες   οι  λέξεις   οι   οποίες   είναι   δάνεια   άλλων   γλωσσών   και   στην   ονομαστική  ενικού  λήγουν  σε  οποιοδήποτε  φωνήεν  με  εξαίρεση  το  –a  είναι  γένους  αρσενικού:  radio  -­‐  ραδιόφωνο,  auto  -­‐  αυτοκίνητο,  sako  -­‐  σακάκι,  taksi  -­‐  ταξί.  

Η   πλειοψηφία   των   θηλυκών   στην   ονομαστική   ενικού   έχουν  κατάληξη   σε   –a:   žena   -­‐   γυναίκα,   zemlja   -­‐   χώρα,   rečenica   -­‐   πρόταση,  sestra  -­‐  αδελφή,ideja  -­‐  ιδέα,  knjiga  -­‐  βιβλίο.  

Μερικά  θηλυκά  στην  ονομαστική  ενικού  λήγουν  σε  σύμφωνο:  reč  -­‐   λέξη,   ljubav   -­‐  αγάπη,  noć   -­‐  βράδυ,   stvar  –  αντικείμενο  &  αποσκευές,  bolest  –  αρρώστια,  sadašnjost  -­‐  παρών,  prošlost  -­‐  παρελθόν,  budućnost  -­‐  μέλλον  και  κάποια  σε  –ο:  so  -­‐  αλάτι.  

Τα  ουδέτερα  στην  ονομαστική  ενικού  έχουν  κατάληξη  σε  –ο  ή  –e:  dete  -­‐  παιδί,  pero  –  στυλό,  ime  -­‐  όνομα,  more  -­‐  θάλασσα,  selo  -­‐  χωριό,  učenje  –  μάθηση  και  τέλος  μερικά  έχουν  κατάληξη  σε  –a  doba  -­‐  εποχή.  

Τα   ουσιαστικά   έχουν   συνήθως   ενικό   και   πληθυντικό.   Η  πλειοψηφία   των   αρσενικών   σχηματίζει   την   ονομαστική   του  πληθυντικού   σε   –i:   profesori,   prijatelji,   autobusi,   lekari,   papiri.   Τα  μονοσύλλαβα   αρσενικά   σχηματίζουν   την   ονομαστική   πληθυντικού  προσλαμβάνοντας  το  επίθημα  –ov:  gradovi,  časovi,  filmovi,  satovi.  Όταν  όμως  τα  μονοσύλλαβα  λήγουν  σε  ένα  από  τα  σύμφωνα  j,   lj,  nj,  ć,  č,  đ,  dž,  š  και  ž  τότε  προσλαμβάνουν  το  επίθημα  –ev:  brojevi,  ključevi,  noževi.  Από  τον  παραπάνω  κανόνα  εξαιρούνται  τα  dan  -­‐  ημέρα,  sat  -­‐  ώρα,  konj  -­‐  άλογο,   pas   -­‐   σκύλος,   prst   -­‐   δάκτυλο   των   οποίων   η   ονομαστική  πληθυντικού  είναι  dani,  sati,  konji,  psi,  prsti.  

Τα   αρσενικά   posao,   sto,   ugao,   deo   σχηματίζουν   την   ονομαστική  πληθυντικού   όπως   τα   μονοσύλλαβα   προσλαμβάνοντας   δηλαδή   το  επίθημα   –ov:   poslovi,   stolovi,   uglovi,   delovi.   Τέλος   υπάρχουν   κάποιες  περιπτώσεις   όπου   δισύλλαβα   αρσενικά   έχουν   διπλό   σχηματισμό   του  πληθυντικού  όπως  τα  otać  –  oci  –  ocevi,  golub  –  golubi  –  golubovi.  

Τα   θηλυκά   τα   οποία   έχουν   κατάληξη   σε   –a   σχηματίζουν   την  ονομαστική  πληθυντικού  σε  –e:    žene,  zemlje,   lekcije.  Τέλος  τα  θηλυκά  τα   οποία   έχουν   κατάληξη   σε   σύμφωνο   σχηματίζουν   την   ονομαστική  

 

 

πληθυντικού  σε  –i:  reči,  noći,  stvari,  bolesti.  

Τα   ουδέτερα   σχηματίζουν   την   ονομαστική   πληθυντικού   σε   –a:  pera,  more,   sela.  Μερικά  ουδέτερα  είναι  ανισοσύλλαβα:   ime  –   imena,  vreme  –  vremena.  

Μερικά  ουσιαστικά  έχουν  μόνο  ενικό:  

α)  κύρια:  Srbija,  Zlatibor,  Dunav  

β)  προσηγορικά:  Voda,  so,  šećer  

γ)  περιληπτικά:  deca,  cveće,  drveće  

δ)  καθώς  και  ουσιαστικά  όπως:  mir,  podne,  doba.  

Ενώ   μερικά   άλλα   ουσιαστικά   έχουν   μόνο   πληθυντικό:   Novine   -­‐  εφημερίδα,  naočare  -­‐  γυαλιά,  pantalone  -­‐  παντελόνι,  vrata  -­‐  πόρτα,  usta  -­‐   χείλη.   Στην   περίπτωση   που   θέλουμε   να   δηλώσουμε   πολλά   τέτοιου  είδους  αντικείμενα  το  κάνουμε  περιφραστικά:  mnogo  pantelona.  

Η  κλίση  των  ουσιαστικών  

Στη  σερβική  γλώσσα  υπάρχουν  τρεις  κλίσης  για  τα  ουσιαστικά.  

α)  Πρώτη  κλίση:  

Σύμφωνα  με  την  πρώτη  κλίση  κλίνονται  όλα  τα  αρσενικά  και  ουδέτερα  εκτός   από   τα   αρσενικά   που   έχουν   κατάληξη   σε   –a   στην   ονομαστική  ενικού.  Η  κλίση  τους  γίνεται  σύμφωνα  με  τα  παραδείγματα:  

Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός  

Nominativ Jelen Jeleni Selo Sela

Genitiv Jelena Jelena Sela Sela

Dativ Jelenu Jelenima Selu Selima

Akuzativ Jelena Jelene Selo Sela

Vokativ Jelene Jeleni Selo Sela

Instrumental

Jelenom Jelenima Selom Selima

Lokativ Jelenu Jelenima Selu selima

 

παράδειγμα  κλίσης  πολυσύλλαβων  λέξεων    

 

 

Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός  

Nominativ Drug Drugovi Polje Polja

Genitiv Druga Drugova Polja Polja

Dativ Drugu Drugovima Polju Poljima

Akuzativ Druga Drugove Polje Polja

Vokativ Druže Drugovi Polje Polja

Instrumental

Drugom Drugovima Poljem Poljima

Lokativ Drugu Drugovima Polju Poljima

 

παράδειγμα  κλίσης  μονοσύλλαβων  λέξεων    

 

Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός  

Nominativ Broj Brojevi Ime Imena

Genitiv Broja Brojeva Imena Imena

Dativ Broju Brojevima Imenu Imenima

Akuzativ Broj Brojeve Ime Imena

Vokativ Broju Brojevi Ime Imena

Instrumental

Brojem Brojevima Imenom Imenima

Lokativ Broju Brojevima Imenom Imenima    

παράδειγμα  κλίσης  μονοσύλλαβων  λέξεων    

παρατηρήσεις:    

1) Οι   καταλήξεις   των   ουδετέρων   στην   ονομαστική,   αιτιατική   και  κλητική  ενικού  καθώς  και  στην  ονομαστική,  αιτιατική  και  κλητική  πληθυντικού   είναι   ίδιες   και   διαφέρουν   από   τις   αντίστοιχες  πτώσεις   των   αρσενικών.   Στις   υπόλοιπες   πτώσεις   οι   καταλήξεις  των  αρσενικών  και  των  ουδετέρων  είναι  ίδιες.  

2) Η   αιτιατική   ενικού   των   αρσενικών   ουσιαστικών   τα   οποία  

 

 

φανερώνουν  άψυχα  είναι  ίδια  με  την  ονομαστική  ενικού,  ενώ  των  ουσιαστικών   τα   οποία   φανερώνουν   έμψυχα   είναι   ίδια   με   την  γενική  ενικού.  

3) Εάν   η   κατάληξη     του   θέματος   πρωτόκλιτου   ουσιαστικού   είναι  μαλακό  σύμφωνο   (j,   lj,  nj,   ć,   č,  đ,   š,   ž)   τότε   το  –ο  της  κατάληξης  της  οργανικής  ενικού  γίνεται  –e  π.χ.  Polje  –  Poljem  και  όχι  όπως  το    Ime  -­‐  Imenom.    

4) Εάν   η   κατάληξη     του   θέματος   πρωτόκλιτου   ουσιαστικού   είναι  μαλακό  σύμφωνο  (j,  lj,  nj,  ć,  č,  đ,  š,  ž)  τότε  η  κλιτική  έχει  κατάληξη  σε  –u  π.χ.  Broj  –  Broju.  

5) Τα  αρσενικά  ουσιαστικά  τα  οποία  έχουν  κατάληξη  –in  και  σημαίνουν  τον   κάτοικο   ενός   τόπου,   μίας   περιοχής,   μίας   χώρας   ή  υποδηλώνουν   την   εθνικότητα   ή   το   επάγγελμα   ενός   ατόμου   σε  όλες   τις   πτώσεις   του   πληθυντικού   χάνουν   την   κατάληξη   –in:  Beograđanin  –  begrađani,  Bulgarin  –  Bulgari,   građanin  –  građani.  Τα  υπόλοιπα  αρσενικά  δε  χάνουν  στον  πληθυντικό  την  κατάληξη  –in:  domaćin  –  domacini,  zaćin  –  zaćini.  

6) Τα  πρωτόκλιτα  αρσενικά  σχηματίζουν  τη  γενική  πληθυντικού  σε  –a.  Μερικά  όμως  αρσενικά  σχηματίζουν  τη  συγκεκριμένη  πτώση  σε    -­‐i:   meseci,   sati,   dinari.   Υπάρχουν   ακόμη   περιπτώσεις   όπου  σχηματίζουν  την  πτώση  σε  –  i  και  –  iju:  gosti  –  gostiju.  

7) Τα  ουσιαστικά  čovek,  brat  και  vlastelin  σχηματίζουν  τον  πληθυντικό  από  άλλη  ρίζα:  ljudi,  braća,  vlastela.  

8) Τα  ουδέτερα  nebo,  čudo  και  telo  κλίνονται  στον  ενικό  όπως  το  selo,  σχηματίζουν   όμως   με   δύο   τρόπους   τον   πληθυντικό:   neba   και  nebeša,  čudo  και  čudesa,  tela(σώματα)  και  teleša  (οι  σωροί).  

 

β)  Δεύτερη  κλίση    

Κατά  την  δεύτερη  κλίση  κλίνονται  τα  ονόματα  αρσενικά  και  θηλυκά  τα  οποία  έχουν  κατάληξη  σε  -­‐a  στην  ονομαστική  ενικού.    

 

 

ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙ

ΚΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙ

ΚΟΣ Ονομαστική

Niva Nive Sudija Sudije

Γενική Nive Niva Sudije Sudija Δοτική Nivi Nivama Sudiji Sudijama Αιτιατική Nivu Nive Sudiju Sudije Κλητική Nivo Nive Sudijo Sudije Οργανική Nivom Nivama Sudijom Sudijama Τοπική Nivi Nivama Sudiji Sudijama  

Παρατηρήσεις  

  Η   πλειοψηφία   των   θηλυκών   που   λήγουν   σε   -­‐a   σχηματίζουν   την  κλητική   ενικού   σε   -­‐ο.   Υπαρχουν   ακόμη   περιπτώσεις   αρσενικών   και  θηλυκών  ονομάτων  σε  -­‐a  που  σχηματίζουν  την  κλητική  ενικού  και  σε  -­‐ο:  babo  και  baba,  tato  και  tata,  κλπ.  

  Τα  δισύλλαβα  θηλυκά  σε  -­‐ica  σχηματίζουν  την  κλητική  ενικού  σε  -­‐ο.  Τα  τρισύλλαβα  και  τα  πολυσύλλαβα  θηλυκά  σχηματίζουν  την  κλητική  ενικού  σε  -­‐e.  Τα  θηλυκά  που  έχουν  υποτιμητικό  χαρακτήρα  σχηματίζουν  την  κλητική  ενικού  σε  -­‐ο:  kukavico,  pijanico,  κλπ.  

  Τα   πολυσύλλαβα   γυναικεία   ονόματα   σε   -­‐ica   σχηματίζουν   την  κλητική   ενικού  σε   -­‐e   και  σε   -­‐a,   ενώ   τα  ανδρικά  μόνο  σε   -­‐a:  Ružica   και  Ružice,  Μičica  και  Μilice,  άλλα  Dobrica,  Νοvica.  

  Τα  γεωγραφικά  ονόματα  σε  -­‐a  σχηματίζουν  την  κλητική  ενικού  σε  -­‐ο:   Srbijo,   Μakedonjjo,   κλπ.   Τα   γεωγραφικά   ονόματα   σε   -­‐ska  σχηματίζουν  την  κλητική  ενικού  σε  -­‐a:  Ηrvatska,  Βugarska,  κλπ.  

  Μερικα  ουσιαστικά  γένους  θηλυκού,  το  θέμα  των  οποίων  έχει  στην  κατάληξη   του   δυο   σύμφωνα,   σχηματίζουν   την   γενική   πληθυντικού   με  δυο  τρόπους,  με  την  συνήθη  κατάληξη  -­‐a,  αλλά  και  με  την  κατάληξη  -­‐i:  molba   -­‐   molbi,   majka   -­‐   majki,   sumnja   -­‐   sumnji.   Εξαιρουνται   τα   bitka,  bukva,  zemlja,devojka,  κλπ.  

  Τα   ουσιαστικά   ruka,   noga   και   sluga   σχηματίζουν   συνήθως   την  γενική   πληθυντικού   σε   ruku,   nogu   και   slugu.   Σπανια   απαντάται   και   η  

 

 

μορφή  ruka,  noga  και  sluga.  

Πολλα   ουσιαστικά   των   οποίων   το   θέμα   καταλήγει   σε   δυο   η  περισσότερα   σύμφωνα,   στην   γενική   πληθυντικού   εμφανίζουν   το  ασταθές  -­‐a:  Ζemlja-­‐Ζemalja,  sestra  -­‐sestara  

Εξαιρουνται:  

α)  τα  ουσιαστικά  των  οποίων  το  θέμα  καταλήγει  σε  -­‐st,  -­‐zd,  -­‐št,-­‐žd  και  -­‐šć:  pošta,  zvezda.  

 β)   πολλά   ουσιαστικά   των   οποίων   το   θέμα   καταλήγει   σε   δυο   η  περισσότερα  σύμφωνα  εκ  των  οποίων  το  τελευταίο  είναι  b  η  nj:  borba,  služba,  sumnja.  Αλλα:  naredaba,  prešanja.  

γ)  Τρίτη  κλίση    

Σύμωνα   με   την   τρίτη   κλίση   κλίνονται   τα   θηλυκά   που   λήγουν   σε  σύμφωνο  στην  ονομαστική  του  ενικού  αριθμού.  

Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός Ονομαστική Stvar Stvari Kost Kosti Γενική Stvari Stvari Kosti Kosti (Kostiju) Δοτική Stvari Stvarima Kosti Kostima Αιτιατική Stvar Stvari Kost Kosti Κλητική Stvari Stvari Kosti Kosti Οργανική Stvarju (-i) Stvarima Košću (-i) Kostima Τοπική Stvari Stvarima Kosti Kostima  

 Παρατηρήσεις  

  Κατα   το   stvar   κλίνονται   και   τα   ουσιαστικά   γένους   θηλυκού   τα  οποία   στην   ονομαστική   ενικού   λήγουν   σε   -­‐ο   που   προήλθε   από   το   -­‐l:  misao,  lo.  

  Τα   ουσιαστικά   που   κλίνονται   όπως   το   stvar   σχηματίζουν   την  οργανική   ενικού   με   δυο   τρόπους:   stvari   και   stvarju,   reči   και   rečju.   Η  κατάληξη   -­‐ju   χρησιμοποιείται   όταν   δεν   υπάρχει   άλλη   λέξη   στην  οργανική  πτώση,  δηλαδή  όταν  η  οργανική  συντάσσεται  χωρίς  πρόθεση  ή   δεν   έχει   προσδιορισμούς.   Στις   υπόλοιπες   περιπτώσεις   μπορούν   να  

 

 

χρησιμοποιηθούν  και  οι  δυο  καταλήξεις.  

Διαφορες  εξαιρέσεις  

  Τα  ουσιαστικά  zver,  glad,  nit,  bol,  κλπ.  Είναι  γένους  αρσενικού  και  θηλυκού.   Όταν   είναι   γένους   αρσενικού   κλίνονται   σύμφωνα   με   την  πρώτη  κλίση,  ενώ  όταν  είναι  γένους  θηλυκού  κλίνονται  σύμφωνα  με  την  τρίτη  κλίση.  

  Το   ουσιαστικό   kći   το   οποίο   στην   ονομαστική   ενικού   εμφανίζεται  και  ως  kćer  κλίνεται  σύμφωνα  με  την  τρίτη  κλάση:  kći  (kćer,  kćeri,  kćeri,  kćer,  κλπ.  

Το   ουσιαστικό   veće   εμφανίζεται   και   ως   večer.   Η   μορφή   veće   είναι  αρσενικού  και  ουδετέρου  γένους  και  κλίνεται  μόνο  στον  ενικό  σύμφωνα  με  την  πρώτη  κλίση.  Η  μορφή  večer  είναι  γένος  θηλυκού  και  κλίνεται  με  την  τρίτη,  στον  ενικό  και  τον  πληθυντικὀ.  

Τα  επίθετα  

Το   Επίθετο   είναι   το   μέρος   του   λόγου   το   οποίο   δείχνει   ιδιότητα   ή  ποιότητα   την   οποία   έχει   συγκεκριμένο   ουσιαστικό   της   πρότασης   και  έχει   τρία   γένη,   αρσενικό,   θηλυκό   και   ουδέτερο   καθώς   ενικό   και  πληθυντικό.   Έχει   επίσης  βαθμούς,   που   χρησιμεύουν   στη   σύγκριση.   Οι  βαθμοί  είναι  ο  θετικός,  ο  συγκριτικός  και  υπερθετικός    

Τα  επίθετα  στη  σερβική  γλώσσα  έχουν  δύο  μορφές,  την  αόριστη  και   την   οριστική.   Η   αόριστη   μορφή   απαντά   στην   ερώτηση   kakav   =   τι  είδους   και   δηλώνει   την   ιδιότητα   ενός   αγνώστου   ή   για   πρώτη   φορά  μνημονευόμενου  ανθρώπου  ή  αντικειμένου.  Η  οριστική  μορφή  απαντά  στην   ερώτηση   Koji   =   ποιος   και   δηλώνει   την   ιδιότητα   ενός   γνωστού   ή  ήδη  μνημονευμένου  ατόμου  ή  αντικειμένου.  Η  κλίση  των  δύο  μορφών  διαφέρει  στην  σερβική.  

 

 

 

 

 

 

 

Η  κλίση  των  επιθέτων  

 

Κλίση  αόριστου  επιθέτου:  

Ενικός  

Αρσ. Ουδ. Θηλ.

Nominativ Mlad Mlado Mlada

Genitiv Mlada Mlade

Dativ Mladu Mladoj

Akuzativ Mlada(έμψ.)  mlad(αψ)

Mlado Mladu

Vokativ Mladi Mlado Mlada

Instrumental

Mladim Mladom

Lokativ Mladu Mladoj

Πληθυντικός  

Nominativ Mladi Mlade Mlada

Genitiv Mladih

Dativ Mladim

Akuzativ Mlade Mlada Mlade

Vokativ Mladi Mlada Mlade

Instrumental

Mladim

Lokativ Mladim  

 

 

 

 

 

 

Κλίση  οριστικού  επιθέτου:  

Ενικός  

Αρσ. Ουδ. Θηλ.

Nominativ Mladi Mlado Mlada

Genitiv Mladog Mlade

Dativ Mladom Mladoj

Akuzativ Mladog(έμψ.)  mladi(αψ)

Mlado Mladu

Vokativ Mladi Mlado Mlada

Instrumental

Mladim Mladom

Lokativ Mladom Mladoj

Πληθυντικός  

Nominativ Mladi Mlade Mlada

Genitiv Mladih

Dativ Mladim

Akuzativ Mlade Mlada Mlade

Vokativ Mladi Mlada Mlade

Instrumental

Mladim

Lokativ Mladim  

 

Παρατηρήσεις:  

1) Τα  επίθετα  στην  αόριστη  τους  μορφή  έχουν  τις   ίδιες  καταλήξεις  με  τα   ουσιαστικά   της   Α’   κλίσης   εκτός   από   την   οργανική   του  αρσενικού   και   ουδετέρου   καθώς   και   την   δοτική   και   την   τοπική  του  θηλυκού,  όπου  έχουν  τις  ίδιες  καταλήξεις  με  τα  επίθετα  στην  οριστική  τους  μορφή.  

2) Στον  πληθυντικό  και  τα  τρία  γένη  στην  ονομαστική  και  την  αιτιατική  

 

 

έχουν  τις   ίδιες  καταλήξεις  με  τα  ουσιαστικά,  ενώ  στις  υπόλοιπες  πτώσεις   τις   ίδιες   καταλήξεις   με   τα   επίθετα   στην   οριστική   τους  μορφή.  

3) Και  στις  δύο  μορφές  απαντώνται  τα  περιγραφικά  επίθετα  καθώς  και  τα  επίθετα  τα  οποία  βρίσκονται  στο  συγκριτικό  ή  τον  υπερθετικό  βαθμό.  

4) Τα  επίθετα   τα  οποία  έχουν  κατάληξη  σε:   -­‐ski,   -­‐ni,   -­‐ji   και  σημαίνουν  αυτόν  που  ανήκει  σ’  εκείνο  το  οποίο  δηλώνει  η  πρωτότυπη  λέξη  από   την   οποία   παράγεται   το   επίθετο   απαντώνται   μόνο   στην  οριστική  μορφή.  

5) Τα  επίθετα  τα  οποία  έχουν  κατάληξη  σε  –ov  ή  –ev  και  σημαίνουν  το  πρόσωπο   ή   το   αντικείμενο   στον   οποίο   ανήκει   εκείνο   το   οποίο  δηλώνει  η  πρωτότυπη  λέξη  από  την  οποία  παράγεται  το  επίθετο  απαντώνται  μόνο  στην  αόριστη  μορφή.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Τα  Ρήματα:  

 

Τα   ρήματα   ανήκουν   στα   κλιτά   μέρη   του   λόγου   και   φανερώνουν   ότι  κάποιο   πρόσωπο,   ζώο   ή   πράγμα   κάνει   κάτι   (κάποια   ενέργεια),   ή  παθαίνει  κάτι  από  κάποιον  άλλον,  ή  από  τον  εαυτό  του  ή  βρίσκεται  σε  μια   συγκεκριμένη   κατάσταση.   Τα   ρήματα   στη   σερβική   έχουν   τρεις  χρόνους:   Παροντικό,   Παρελθοντικό   και   Μελλοντικό,   δύο   φωνές  Ενεργητική   και   Παθητική   καθώς   και   Απαρέμφατο   και   Μετοχή  Παρελθοντικού  χρόνου  η  οποία  έχει  τρία  γένη.  

  Στη   σερβική   γλώσσα   υπάρχουν   και   τρία   βοηθητικά   ρήματα:  Jesam(Είμαι),  Hteti(επιθυμώ)  και  Biti  (βρίσκομαι).  

  Το  βοηθητικό  Ρήμα  Jesam  έχει  μόνο  παροντικό  χρόνο  και  κλίνεται  ακολούθως:    

Κατάφαση Άρνηση  

Jesam,  sam Jesmo,  smo Nisam Nismo

Jesi,  si Jeste,  ste Nisi Niste

Jest(e),  je Jesu,  su Nije nisu

 

Παρατηρήσεις:    

α)   Παρατηρούμαι   ότι   το   βοηθητικό   ρήμα   Jesam   στην   κατάφαση  παρουσιάζει  δύο  μορφές  –  τύπους  (ισχυρούς  και  αδύναμους).    

1. Οι   αδύναμοι   τύποι   χρησιμοποιούνται   για   τον   σχηματισμό   της  άρνησης,    

2. τέλος   οι   ίδιοι   τύποι   χρησιμοποιούνται   και   για   τον   σχηματισμό   και  κλίση   του   εγώ   είμαι   μαζί   με   τους   ισχυρούς   τύπους   της  προσωπικής  αντωνυμίας.  Έτσι  το  εγώ  είμαι  κλίνεται  ως  εξής:  

 

 

 

 

 

Ja  sam Mi  smo

Ti  si Vi  ste

On,  ona,  ono  je Oni,  one,  ona  su

 

Το   βοηθητικό   ρήμα   Hteti   έχει   μόνο   παροντικού   χρόνου   κλίση   και  κλίνεται  ως  εξής:  

Παροντικός   Απαρέμφατο

Κατάφαση Άρνηση

Hoću,  ću Neću Hteti

Hoćeš,  ćeš Nećeš Μετοχή  παρελθοντικού  

χρόνου

Hoće,  će Neće Αρσ. Θηλ. Ουδ.

Hoćemo,  ćemo

Nećemo Hteo Htela Htelo

Hoćete,  ćete Nećete Hteli Htele Htela

Hoće,  će Neće  

Το  βοηθητικό  ρήμα  Biti  κλίνεται  ως  εξής:  

Παροντικός

Παρελθοντικός Απαρέμφατο

Budem Bih

Budeš Bi Biti

Bude Bi Μετοχή  παρελθοντικού  χρόνου

Budemo Bismo Αρσ. Θηλ. Ουδ.

Budete Biste Bio Bila Bilo

Budu Biše Bili Bile Bila