“Αυτόνομος Εκπαιδευτικός” και

“κριτικοί μαθητές” ως κοινότητα

μάθησης της Ιστορίας

ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Σημαίνει:

• Λειτουργία του ως «δημιουργού»

• Ευέλικτη διαχείριση του διδακτικού υλικού

• Αξιοποίηση του εγχειριδίου του μαθητή ως «οδηγού» και «εργαλείου»

• Συνεχή διαμορφωτική επεξεργασία

• Αποδέσμευση από τις τυποποιημένες διδακτικές μεθόδους

Διευκολύνεται από:

• «Ανοιχτά» προγράμματα σπουδών

• Κουλτούρα αυτοαξιολόγησης

• Συνεργασιμότητα σε επίπεδο σχολικής μονάδας

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΌ ΈΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟ «ΣΥΝΔΙΑΜΟΡΦΩΤΗ» ΚΑΙ

«ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ»

•Eξασφαλίζει τον έγκαιρο προγραμματισμό ολοκλήρωσης της ύλης, χωρίς περιοδολογικά κενά •Προηγείται της Διδακτικής Επεξεργασίας στην τάξη, μπορεί όμως να υπόκειται και σε διαμορφωτική διαδικασία και ανατροφοδότηση κατά τη διάρκειά της •Συμβάλλει στην εποικοδομητική αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου (πηγές/ “μία ιστορία μέσα στην άλλη”) • Βασίζεται στους παιδαγωγικά προβλεπόμενους ή / και στους επιλεγόμενους από τον εκπαιδευτικό διδακτικούς στόχους •Ιδιαίτερα σημαντική για την κατανόηση της κάθε ενότητας, λόγω της απρόβλεπτης δράσης του ανθρώπινου παράγοντα

Τη διδακτική σκοπιμότητα της Ιστορίας

έχει περιγράψει πολύ απλά ο Θουκυδίδης(Θουκυδίδου Ἱστορίαι:

Α. 22. 1,1 - 4,7)

θὰ εἶµαι ἱκανοποιηµένος ἂν τὸ ἔργο µου κριθῆ ὠφέλιµο (ΔΑΣΚΑΛΟΣ)

ἀπὸ ὅσους θελήσουν

νὰ ἔχουν ἀκριβῆ γνώση (ΜΑΘΗΤΕΣ)

τῶν γεγονότων που συνέβησαν καὶ ἐκείνων ποὺ θὰ

συµβοῦν στὸ µέλλον (ΟΙ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ),

τὰ ὁποῖα, ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς ἀνθρώπινης φύσης (Η ΣΤΑΘΕΡΑ),

θὰ

εἶναι ὅµοια ἢ παραπλήσια

(ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ)

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

• Επισήμανση της φύσης τής κάθε διδακτικής

ενότητας (συμβαντολογική, πολιτισμική,

ποσοτική, ανθρωπογεωγραφική κλπ)

• Καθορισμός κεντρικού διδακτικού άξονα και

επιμέρους αξόνων

• Δόμηση του μαθήματος μεθοδολογική/ τεχνητή ή

φυσική/κατά την αλληλουχία των ιστορούμενων

γεγονότων

Οργάνωση συνέχεια

• “Διαχείριση” του υποστηρικτικού υλικού του βιβλίου (κειμενικές και μη πηγές, δηλ. χάρτες, εικόνες και πίνακες), ώστε η διδακτική επεξεργασία του να είναι σύμμετρη με το διδακτικό χρόνο (Εξοικονομώ διδακτικό χρόνο, όταν δεν αφηγούμαι χρονολογίες και γεγονότα, αλλά τα δίνω σχεδιαγραμματικά στους μαθητές (σε φωτοτυπία ή στον πίνακα)

• Εντοπισμός τυχόν διδακτικών και παιδαγωγικών ελλείψεων του βιβλίου (μειωμένη εποπτικότητα, ελλιπής τεκμηρίωση κλπ)

• Διαθεματικές επιλογές

• Πρόσθετοι διδακτικοί στόχοι της επιλογής του εκπαιδευτικού

ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΗΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

Εμπλουτισμένη θεωρείται κάθε διδασκαλία με πρόσθετο υλικό (έντυπο ή ηλεκτρονικό) και η εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών, που ακολουθώντας τη διδακτική στόχευση του βιβλίου, αποσκοπεί στην εξάσκηση της κριτικής σκέψης των μαθητών

Το πρόσθετο υλικό και η μεθοδολογία είναι αποτέλεσμα της δημιουργικότητας του εκπαιδευτικού που δημιουργεί συνθήκες μιας μικρής «κοινότητας μάθησης» επιπέδου τάξης

Συχνές τεχνικές αυτής της μεθόδου είναι η συνεργασία ομάδων π.χ. σε προσομοιώσεις ιστορικών δράσεων ή δραματοποιήσεις ή η διάδραση με τη βοήθεια ΤΠΕ

ΕΠΙΛΕΓΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ “ΠΗΓΕΣ”

ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΑ:

• Tη Συμβατότητα των πηγών με το μαθησιακό

επίπεδο της τάξης και την ανταπόκριση στο «κλίμα»

της

• Τη Διδακτική αναγκαιότητα κατανόησης ουσιωδών

σημείων της ενότητας

• Την Εναλλακτική πληροφόρηση των μαθητών στο

πλαίσιο της πολύπλευρης προσέγγισης

• Τον Εμπλουτισμό του υπάρχοντος υποστηρικτικού

υλικού του βιβλίου και με άλλα είδη πηγών (π.χ.

εικαστικές ή πίνακες)

• Τη διαθεσιμότητα αυθεντικού ιστορικού υλικού και

τη βιωματική συμμετοχή της τάξης

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥΣ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

• Αξιοποίηση των ιστορικών γνώσεων των μαθητών από προηγούμενες τάξεις

• Επιλογή συσχετιζόμενων, κατά το δυνατόν, πηγών

• Επιζήτηση της σύγκρισής τους

• «Ανάγνωση» εικόνων και τεκμηρίωσή της βάσει των γραπτών πηγών και της αφήγησης του βιβλίου

• Ομαδική Συνεργασία στην τάξη για την ερμηνεία τους

ΕΙΔΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

• Κειμενική Πηγή

Γελοιογραφία

• Εικόνα Εικαστικό Έργο

Φωτογραφία

• Χάρτης

• Πίνακας (στατιστικών κ.α. δεδομένων)

• Πολυμέσα (π.χ.You tube)

• Διαδίκτυο

• Εκπαιδευτικά λογισμικά

Πρωτογενής

(ντοκουμέντα)

Δευτερογενής ( π.χ. γνώμες ιστορικών)

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Επιλέγονται συνοπτικά και περιεκτικά κείμενα

Δεν αντιμετωπίζονται ως γλωσσικά «προϊόντα» των οποίων απαιτείται νόημα και λεξιλογική ανάλυση

Ζητείται να εντοπιστούν συγκεκριμένες πληροφορίες με συγκεκριμένες ερωτήσεις

Οι μαθητές κατευθύνονται στο διαχωρισμό του ιστορικού γεγονότος από την άποψη του συντάκτη επ’ αυτού

Αξιοποιούνται οι προηγούμενες γνώσεις ή αυτές που προκύπτουν από την αφήγηση της ενότητας του βιβλίου («διάλογος» των πηγών με την αφήγηση)

Λαμβάνονται υπόψη δύο επίπεδα:

Το ηλικιακό των μαθητών (γενικό)

Το μαθησιακό της συγκεκριμένης τάξης

1. ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ ΣΕ ΑΝΤΙΠΑΡΑΒΟΛΗ

(Β΄ Λυκείου, το έργο της Γαλλικής Επανάστασης (1789-1815)

(…) Η Γαλλική επανάστασις και ο Ναπολέων έκαμε, κατά την γνώμην μου, να ανοίξουν τα μάτια του κόσμου. Πρωτήτερα τα έθνη δεν εγνωρίζοντο, τους βασιλείς τους ενόμιζον ως θεούς της γης, και ό,τι και αν έκαμναν, το έλεγαν καλά καμωμένο. Δι’ αυτό, και είναι δυσκολώτερον να διοικήσης τώρα λαόν (…) (Θ. Κολοκοτρώνης Απομνημονεύματα) ΒΙΒΛΙΟΥ

(…) Όταν ο Κάρολος Ι΄ της Γαλλίας αναβίωσε την αρχαία τελετή της στέψης στη Rheims το 1825 και (επιφυλακτικά) την τελετή της μαγικής ιάσεως, μόνο 120 άτομα παρουσιάστηκαν για να θεραπευτούν από τη φυματίωση με το βασιλικό άγγιγμα. Στην τελευταία στέψη πριν από τη δική του, το 1774, υπήρχαν 2.400 άτομα. (E. Hobsbawm, ό.π., σ. 39-40) ΠΡΟΣΘΕΤΗ

2 .ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΜΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΣ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ Ή ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Λέξεις / Κλειδιά «Ιστορία των Λέξεων»

Πώς προέκυψαν οι όροι Οικιστής, έμπορος /

κάπηλος, νόμισμα από το φαινόμενο του Β΄

ελληνικού αποικισμού

Τι σήμαινε στην αρχαιότητα αποικία και τι σημαίνει

στους νεότερους χρόνους

Ποια η διαφορά του αρχαίου αποικισμού από τη

σημερινή μετανάστευση

Ποια η σημερινή σημασία του «εμπόρου», του

«καπήλου» και του «νομίσματος»

(Ιστορία Α΄ Γυμνασίου)

3. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (π.χ. Ιστορικός χάρτης)

ΜΕ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΗΓΗ( π.χ. μία παράσταση της εποχής)

«ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ» http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/8943

http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/8943

http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/8943

On May Day, 1790, Tom Paine wrote George Washington. “Our very good friend, the

Marquis de Lafayette, has intrusted to my care the key of the Bastille, and a drawing

handsomely framed representing the demolition of that detestable prison

This early trophy of the spoils of despotism, and the first ripe fruits of American principles

transplanted into Europe….”

«To Κλειδί της Βαστίλης»

4. ΕΠΟΠΤΙΚΗ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

(ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

5. 1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ / ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

(Από την Εθνική Σύμπνοια στον Εθνικό Διχασμό)

5.2.Οι διαφορετικές μέθοδοι του Φασισμού για την

κατάληψη της εξουσίας

(Εκβίαση και Βία)

6. ΧΡΗΣΗ «ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ»

• Παρακολουθήστε προσεκτικά το ακόλουθο

τραγούδι:

• http://www.youtube.com/watch?v=xTS4n5

M1jRY&feature=related

ΤΗΣ ΑΜΥΝΗΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΙΧΟΙ

• Μια μέρα θα το γράψει η ιστορία που έδιωξε απ' την Αθήνα τα θηρία που έδιωξε βασιλείς και βουλευτάδες τους ψευταράδες και τους μασκαράδες Και στην άμυνα εκεί όλοι οι αξιωματικοί πολεμάει κι ο Βενιζέλος που αυτός θα φέρει τέλος και ο κάθε πατριώτης θα μας φέρουν την ισότης Η Παναγιά που στέκει στο πλευρό μας δείχνει το δρόμο στο νέο στρατηγό μας τον ήρωα της εθνικής αμύνης που πολεμάει και διώχνει τους εχθρούς Της αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά και του δώσαν τα βρακιά του για να πάει στη δουλειά του τον περίδρομο να τρώει με το ξένο του το σόι Έλα να δεις σπαθιά και γιαταγάνια που βγάζουν φλόγες και φτάνουν στα ουράνια εκεί ψηλά ψηλά στα σύνορά μας τρέχει ποτάμι το αίμα του εχθρού .Της αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά , της αμύνης το καπέλο έφερε το Βενιζέλο, της αμύνης το σκουφάκι έφερε το Λευτεράκη

Mε βάση συγκεκριμένες αναφορές στους

στίχους του τραγουδιού, από τις ιδέες

ποιου μεγάλου γεγονότος (που έχουμε

γνωρίσει) νομίζετε ότι έχει επηρεαστεί ο

ανώνυμος συνθέτης; Συνδυάστε και την

εικόνα του βιβλίου σ.19

7. «ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΕΙΚΟΝΑΣ»

ΤΕΧΝΗ ΓΙΑ ΤΟΝ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Gino Severini (Φουτουριστής),

“Plastic Synthesis George Grosz “Grey Day” , 1921

of the Idea of War”, 1915 ( «εκφυλισμένη τέχνη» για τους Nazi)

8. Η 7η ΤΕΧΝΗ ΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

«ΤΟ ΆΛΟΓΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» (2011)

«ΠΗΓΗ» ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ Ά΄ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ

ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ

http://www.youtube.com/watch?v=nf9qc3-

fdvM

Ο Αλμπερτ είναι δεκατεσσάρων χρόνων. Ζει σε μια φάρμα με τη

βιοπαλαιστή μητέρα του και τον μέθυσο, επιπόλαιο πατέρα

του. Οταν ο πατέρας του Αλμπερτ αγοράσει ένα πανάκριβο,

υπέροχο πουλάρι, ο Αλμπερτ θ’ αναλάβει να το εκπαιδεύσει

αλλά και να βρει τρόπο ώστε το ζώο να βοηθήσει στο

βιοπορισμό τους. Το άλογο, ο Τζόι και ο Αλμπερτ θα γίνουν

αχώριστοι φίλοι. Μόνο που όταν η σοδειά της οικογένειας

αγροτών πάει κατά διαβόλου και ο Πρώτος Παγκόσμιος

ξεσπάσει, ο πατέρας του Αλμπερτ θα πουλήσει το άλογο στο

Βρετανικό Στρατό. Κι εκεί θα ξεκινήσει μια οδύσσεια για τον

Τζόι που θ’ αλλάξει χέρια και χώρες και στρατόπεδα, αλλά θα

κρατήσει σταθερή την αγάπη του για τον Αλμπερτ,

σταθερότερη από την αγάπη του ανθρώπου για τον άνθρωπο.

Η ιστορία του «War Horse» ξεκίνησε ως δημοφιλές παιδικό

βιβλίο, έγινε θεατρικός θρίαμβος και συνεχίζει την πορεία του,

στα χέρια του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Εκεί μεταμορφώνεται σε μια

ωδή στο βιοπαλαιστή, στις απλές αξίες της ανθρωπιάς, της

πίστης και της αγάπης, με σχεδόν θρησκευτική ευλάβεια.

Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ βρίσκεται στο έδαφός του, δημιουργώντας,

στην ουσία, την τέλεια ταινία που θα ήθελε ο ίδιος να δει. Το

«Αλογο του Πολέμου» είναι μια ταινία ταυτόχρονα παιδική και

ενήλικη. Το κεντρικό θέμα είναι απόλυτα ανθρωπιστικό,

περισσότερο από αντιπολεμικό: ο άνθρωπος βγάζει τον

καλύτερό του εαυτό όταν εμμένει στα βασικά του ένστικτα, την

επιβίωση, την αλληλοβοήθεια, την αγάπη, την προστασία. Και

μπορεί όλα να τα καταστρέψει όταν παραδοθεί στη

φιλαργυρία, τον ανταγωνισμό, την εκδίκηση, την πλεονεξία,

τον πόλεμο. Κι αυτά όλα η ταινία τα παρουσιάζει όχι διδακτικά,

αλλά με τον πιο απλό, όμορφο, άμεσο τρόπο.

10. ΣΕΝΑΡΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΑΤΛΑΝΤΑΣ CENTENNIA

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 ώρα

Όπως γνωρίζεις, οι Σταυροφορίες πραγματοποιήθηκαν από τον 11ο έως τον

13ο αιώνα. Κάνε μία γρήγορη ανίχνευση του κειμένου στους αιώνες αυτούς και επισήμανε

τις "Σταυροφορίες".

1) Πόσες είναι οι Σταυροφορίες και ανάμεσα σε ποια χρονική περίοδο πραγματοποιούνται;

Υπογράμμισε τη σωστή απάντηση.

α) είναι 3 και πραγματοποιούνται μεταξύ 1096 και 1204

β) είναι 2 και πραγματοποιούνται μεταξύ 1071 και 1261

γ) είναι 4 και πραγματοποιούνται μεταξύ 1096 και 1204

2) α) Εντόπισε στο χάρτη ποια ήταν τα αποτελέσματα της πρώτης σταυροφορίας

όσον αφορά στις εδαφικές ανακατατάξεις.

..................................................................................................................................................................................................

β) Σύγκρινε την πρώτη και την τελευταία σταυροφορία με βάση τους χάρτες.

Ποια διαφορά διακρίνεις μεταξύ των δύο σταυροφοριών σε ό,τι αφορά στην κατάληξή

τους;

9. ΔΕΙΓΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ («ΚΛΕΙΣΤΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ»)

ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

(Διαφοροποιημένη παιδαγωγική κατά βαθμίδα:

Σκοποθεσία – Ηλικιακό επίπεδο – Μαθησιακές

ανάγκες)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

• Έμφαση στην Ελληνική Ιστορία

• πρώτη εξοικείωση με το περιεχόμενο των ιστορικών πηγών

• βιωματική προσέγγιση της ιστορικής πραγματικότητας

ΙΣΤΟΡΙΑ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

• Ευρωπαϊκές και παγκόσμιες διαστάσεις της ελληνικής Ιστορίας

• Συστηματική επεξεργασία ιστορικών πηγών, τεκμηρίωση και παρουσίαση ιστορικού θέματος

• Εμβάθυνση στην ιστορική γνώση

ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΌ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΜΕΙΖΟΝΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ (2011)

http://84.205.248.3/images/stories/ebook-

epimorfotes/filologoi/pe02.pdf

Αθήνα, 19-09-2012

Αρ. Πρωτ. 109597/Γ2

Οδηγίες για τη διδασκαλία των μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού

Λυκείου

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση του μαθήματος είναι η διδασκαλία της ύλης χωρίς χάσματα και ασυνέχειες. Η αποσπασματικότητα δεν επιτρέπει στους μαθητές να κατανοήσουν τη σχέση που συνδέει μεταξύ τους τα ιστορικά γεγονότα ούτε το πλέγμα των συνθηκών υπό τις οποίες αυτά συντελέστηκαν. Για τον λόγο αυτό πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για ολοκλήρωσης της ύλης μέσα στο διδακτικό έτος. Επειδή όμως σε πολλές περιπτώσεις η συστηματική διδασκαλία όλου του βιβλίου καθίσταται αδύνατη λόγω αντικειμενικών προβλημάτων προτείνεται ως απολύτως αναγκαία η διδασκαλία των κατωτέρω ενοτήτων. Όσον αφορά τις ενότητες που δεν έχουν συμπεριληφθεί στη διδακτέα ύλη, θεωρείται αυτονόητο ότι ο/η εκπαιδευτικός θα μεριμνήσει ώστε, μέσα από μια ευσύνοπτη προσέγγιση των βασικών στοιχείων τους, να διασφαλισθεί η συνέχεια και η συνοχή της ιστορικής αφήγησης.

Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη για όλες τις τάξεις ότι οι ιστορικές πηγές που περιέχονται στα σχολικά βιβλία ιστορίας δεν αποτελούν προέκταση της αφήγησης του βιβλίου και επομένως δεν πρέπει να διδάσκονται ως επιπλέον γνωστικά στοιχεία, των οποίων ζητείται κατά τις εξετάσεις η εκμάθηση, αλλά αποτελούν μεθοδολογικά εργαλεία για την άσκηση της κριτικής σκέψης των μαθητών.