Η αναγνώριση του ήθους 

Ν. Λυγερός 

Γιατί δεν κλαις όταν ακούς τη λέξη γενοκτονία; Δεν λυπάσαι τους αθώους; Προτιμάς τη λήθη; Δεν τους ακούς να περιμένουν μέσα στη σιωπή της γης; Τους ξέχασες μέσα στα σίδερα; Δεν βλέπεις τις σχισμένες κοιλιές; Δεν ακούς τις κραυγές των γυναικών, όταν τις βιάζουν οι βάρβαροι; Δεν βλέπεις τους σωρούς με τα κεφάλια των ανδρών; Τι θέλεις να ξεχάσεις ακριβώς, τον πόνο τους ή τις ενοχές σου; Επειδή δεν ήσουν εκεί τότε δεν πρέπει να είσαι εδώ τώρα; Θα κατέγραφες τη γενοκτονία τότε, για να μην την ξεχάσουν οι επόμενοι άνθρωποι; Μήπως ξέρεις ότι δεν θα έκανες τίποτα και τότε; Μήπως αναρωτιέσαι αν θα συνεργαζόσουνα με τους βαρβάρους για να σώσεις το τομάρι σου; Δεν θα έκαιγες τις γυναίκες σαν αυτούς, απλώς θα έκλεινες τα μάτια σου, για να μην δεις, έτσι δεν είναι; Κλείνεις και τώρα τα μάτια σου, για να μην κλάψεις; Δεν σου είναι αρκετή μια γενοκτονία για να κλάψεις; Τι άλλο θέλεις; Απλώς να μην έχεις σπίτι, να μην έχεις δουλειά; Αυτό είναι το μόνο που σε βασανίζει; Δεν έμαθες ποτέ λοιπόν τι σημαίνει πόνος; Θέλεις να πιστέψεις ότι οι δικοί σου δεν έχουν σχέση με τη γενοκτονία; Θέλεις να είμαστε ουδέτεροι και να μην μας επηρεάζει η ιστορία μας; Μήπως δεν θέλεις να έχεις ιστορία, για να μη σου θυμίζει ότι δεν έκανες τίποτα για τη γενοκτονία μας; Θέλεις απλώς να ζήσεις δίχως συνείδηση; Για να μην έχεις τύψεις; Όμως θέλεις, δε θέλεις η γενοκτονία υπάρχει. Όπως υπάρχουν οι αθώοι και οι δίκαιοι. Ακόμα και οι βάρβαροι υπάρχουν. Δεν θέλεις να πάρεις θέση, διότι δεν γνωρίζεις το θέμα. Το θέμα όμως γνωρίζει τη θέση σου. Η γενοκτονία μας δεν θα αναγνωρισθεί με την ουδετερότητά σου. Η στάση σου δεν θα αλλάξει τίποτα. Δεν θέλεις να δεις ποιος γράφει ιστορία, όμως γράφεται. Οι επόμενες αποφάσεις δεν θα σου ανήκουν αλλά θα υπάρχουν ανεξάρτητα από σένα. Θα βλέπεις κάθε μέρα όλο και περισσότερες αναγνωρίσεις της γενοκτονίας μας από τα κράτη και δεν θα έχεις κάνει τίποτα. Επειδή γεννήθηκες μαζί μας, θεωρείς ότι έχεις το δικαίωμα να εκφέρεις άποψη, ενώ το μόνο που έχεις είναι ένα καθήκον. Στο όνομα της μνήμης είναι γραμμένη η ανθρωπιά, πουθενά αλλού. Έχεις την τύχη να ανήκεις στους επόμενους κι όμως η σκέψη σου σε άφησε στους προηγούμενους. Δεν άλλαξες γιατί δεν πέθανες και τώρα ακόμα και όταν θα πεθάνεις δεν θα αλλάξεις τίποτα. Αποφάσισες να είσαι ουδέτερος γιατί ήσουν άχρηστος. Τώρα όμως που η γενοκτονία μας αναγνωρίζεται, ξέρεις ποιος ήταν ο ρόλος σου σε αυτή τη διαδικασία. Δεν σ’ ενοχλεί μόνο η γενοκτονία αλλά και η αναγνώριση. Η πρώτη δεν θα μάθει ποτέ την ύπαρξή σου, όμως η δεύτερη θα σε αναγνωρίσει.

Blessure d’humanité 

Όταν μίλησε το ανθρώπινο κάρβουνοΝ. Λυγερός

Εσύ... Ναι εσύ... Δεν είναι έκθεση εδώ, ούτε παράσταση... Εμείς τα ανθρώπινα κάρβουνα δεν είμαστε ζωγραφιές... Ξέρω, ξέρω έτσι το παρουσίασαν για να μας βάλουν εδώ. Είμαστε πληγές πάνω στο ξύλο. Το κάρβουνο και το χαρτί... όλα είναι ξύλο. Αυτό αντέχει πάνω του τη μνήμη... Σιωπή. Εκείνο το νεκρό παρελθόν που ζει μέσα στο μέλλον. Διότι το ξύλο είναι και νεκρό και ζωντανό. Είναι σαν εμάς... τους επιζώντες... Σαν αυτούς που δεν κατάφερε να εξαφανίσει η συστηματική καταστροφή της γενοκτονίας. Είμαστε οι νεκροί που μιλούν. Είμαστε οι ζωντανοί που σιωπούν. Είμαστε αυτοί που δεν θα έπρεπε να είναι. Γεννηθήκαμε αθώοι και πεθαίνουμε αθώοι διότι δεν μας πρόλαβαν. Είμαστε θέμα χρόνου. Δεν ξέρω αν ο θεός ήταν μαζί μας ή ήταν και αυτός μόνος αλλά ο χρόνος είναι μαζί μας. Και τώρα έχουμε και τους δίκαιους στο κομμάτι της ανθρωπότητας που δεν μπορεί να μας ξεχάσει. Μήπως είσαι και εσύ δίκαιος; Κοίταξε με πιο προσεχτικά. Κάτσε λίγο απέναντί μου για να σε δω... Τα μάτια σου... είναι υγρά... Το βλέπω... μην προσπαθείς να το κρύψεις... τα χέρια δεν σταματούν τα δάκρυα... απλώς βρέχονται και αυτά. Έλα πιο κοντά... Χρόνος. Θέλω να σου πω την ιστορία μου... Θα την θυμάσαι; Χρόνος. Δεν ξέρεις ακόμα... Δεν πειράζει, δεν είσαι τέρας... Λοιπόν άνθρωπε, είμαι από εκεί όπου το χρώμα του δέρματος είναι το ίδιο με τη γη. Δεν ξέρεις για τη γη μου... Σιωπή. Λίγοι ξέρουν... Μην ανησυχείς. Σημασία για μένα έχει να ανήκεις πλέον σε αυτούς... Αλλιώς ποιος θα πει για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας; Είσαι μάρτυρας λοιπόν... Μπορεί να γίνεις και δίκαιος μετά... Εξαρτάται πόσο πόνο αντέχεις... Αν έχεις δάσκαλο θα σου μάθει... αλλιώς να βρεις... Κατάλαβες; Μόνο αυτός μπορεί να σου διδάξει πώς να μας βλέπεις. Εγώ σου δείχνω μόνο πώς να μάς κοιτάς... Η ιστορία μου άρχισε έτσι.

L’Humanité en péril.

L’Humanité en face

Μονόλογος για τη γενοκτονία

Ν. Λυγερός

 

Ποιος άνθρωπος μπορεί ν’ αντέξει την ύπαρξη μιας γενοκτονίας; Σιωπή. Κανένας! Χρόνος. Μα τότε ποιος; Χρόνος. Τα τέρατα! Ναι, αυτά μπορούν… Αφού αντέχουν όλες τις ανθρώπινες αδικίες… Γιατί όχι και τις απάνθρωπες; Σωστά, γιατί όχι… Έτσι κι αλλιώς τα χρειαζόμαστε για κάτι άλλο; Χρόνος. Όχι βέβαια… Αρκεί να αντιστέκονται στα κτήνη και να σώζουν τους ανθρώπους… Μα ζωή είναι αυτό; Ποιος άνθρωπος θα την άντεχε; Σιωπή. Κανένας! Χρόνος. Κι η χαρά; Παύση. Δεν είναι γι’ αυτά… Δεν μοιράζουν τον πόνο γιατί να μοιραστούν τη χαρά. Η χαρά είναι ανθρώπινη, έτσι δεν είναι. Δεν την έχουν ανάγκη. Η ύπαρξη τους προέρχεται από την ανάγκη. Αν τα άτομα δεν ήταν η δύναμη του συστήματος, αν τα κτήνη δεν ήταν τα εργαλεία του συστήματος, ποιος θα έβρισκε χρήσιμα τα τέρατα; Σιωπή. Κανένας! Χρόνος. Μια ερώτηση μόνο… Τώρα που το σκέφτηκα, τώρα που είμαι μόνος, τώρα που δεν έχω οικογένεια, πως κατάφερα να γίνω άνθρωπος; Ποιος με βοήθησε; Έγινα μόνος μου; Μακάρι να μπορούσα να το πω με σιγουριά… Ναι, μακάρι… Μήπως τα τέρατα; Χρόνος. Αλλά κι αυτά πως… όχι! Παύση. Γιατί; Χρόνος. Ναι, γιατί; Τα τέρατα είναι έτσι από την αρχή. Γεννιούνται τέρατα. Για να βοηθήσουν τους ανθρώπους… Και γιατί; Γιατί; Σιωπή. Ποιος είναι ο πραγματικός λόγος αυτού του ρόλου; Ποιος; Δεν ξέρω, ειλικρινά δεν ξέρω… Σιωπή. Εκτός αν… Χρόνος. Εκτός αν είναι η ανθρωπότητα. Τότε εξηγούνται όλα.

Vestige humain 

Petite victime  

La voie humaine

Etrange victime

Σιωπηλός μονόλογος

Ν. Λυγερός

Γιατί δεν με κοιτάζει κανείς; Ενώ κοιτάζουν όλοι τα πάντα… Μάλλον δεν ξέρουν για τη δική μου γενοκτονία… Σιωπή. Πώς θα μπορούσα λοιπόν να τους αγγίξω… Και τώρα με τόσες λαβωματιές κανείς δεν μπορεί να ξέρει για την ομορφιά μου… Μόνο τις τσεκουριές βλέπουν και τους τρομάζουν… Ήταν ανάγκη να με ζωγραφίσει μ' αυτές… Τι αδικία! Χρόνος. Θέλουν να δουν τη γενοκτονία και δεν βλέπουν τα θύματα… Κι αυτός, ο ηλίθιος… Χρόνος ζωγράφος, που νομίζει ότι είναι ευγενής σαν τον πρίγκιπα μ' έκανε έτσι για να μην ξεχάσουν οι άλλοι… Αλλά γιατί να με θυμούνται έτσι; Ποιος είναι ο λόγος αφού τους βλέπω… Χρόνος. Βλέπω ότι αδιαφορούν… Ίσα ίσα που με προσέχουν… Με προστατεύει η ασχήμια μάλλον… Δεν ζωγράφισε τον άνθρωπο, αλλά το θύμα… Δεν ζωγράφισε εμένα… αλλά έγραψε την καταδίκη της βαρβαρότητας. Με χρησιμοποίησε… Μ' εκμεταλλεύτηκε. Βέβαια είναι ο μόνος που το έκανε μετά το θάνατό μου… Σιωπή. Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνουν όλα αυτά… Χρόνος. Μήπως δεν το έκανε για μένα; Λες… Μήπως είναι για τους άλλους; Μαζί μου δημιούργησε ένα έργο για τους άλλους, για την ανθρωπότητα. Μαζί βοηθάμε την πληγωμένη ανθρωπότητα. Σιωπή. Ευχαριστώ που μα σκέφτηκες.

Souvenir de Rwanda

Détenu tsigane

Survivant juif

Prisonnier d'Auschwitz

Bébé Hutu du Burundi 

Petite victime du Holodomor.   

Le désarroi arménien

Darfour mon amour

Déchirure de Bosnie

Silence arménien

Trace arménienne