συγχορδίες

13
Page 1 Η Κλίκα :: Διαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες 19/04/2007 12:10:48 http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p... Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες γράφει ο Κώστας Κουρούνης Τα Βασικά Το πρώτο που πρέπει να ξέρει κανείς είναι τις νότες της ταστιέρας γιατί σε ότι αφορά τις συγχορδίες, ο κανόνας είναι ότι πρέπει να ξέρουμε τις νότες που τις απαρτίζουν. Το καλό είναι πως με τον καιρό το χέρι «πάει από μόνο του», αλλά το κακό είναι ότι μέχρι να αρχίσει να πηγαίνει μόνο του, πρέπει να το πηγαίνουμε εμείς. Οι νότες της ταστιέρας στο τρίχορδο μπουζούκι (με κούρδισμα Re-La-Re) είναι πολύ απλούστερο από ότι στο τετράχορδο ή στην κιθάρα, διότι ενώ οι χορδές του τρίχορδου είναι τρεις, οι νότες δύο είναι όλες κι όλες: οι δύο Re (η μπάσα και η πρίμα) και η La στη μέση. Αν ξέρεις τις νότες στο καντίνι (της Re πρίμα), ξέρεις και τις νότες της μπουργάνας (της Re μπάσας). Μετά μένει να μάθεις τις νότες στη μεσαία τη La. Στο παρακάτω σχήμα δείχνουμε μόνο τις φυσικές νότες, δηλαδή αφαιρέσαμε τις διέσεις και τις υφέσεις. Παρατηρούμε πως οι «βούλες» -που είναι ίδιες σε όλα τα τρίχορδα- είναι πάντα στα τάστα 3 = Fa για το καντίνι και τη μπουργάνα και Do για τη μεσαία χορδή 5 = Sol για το καντίνι και τη μπουργάνα και Re για τη μεσαία χορδή 7 = La για το καντίνι και τη μπουργάνα και Mi για τη μεσαία χορδή 10 = Do για το καντίνι και τη μπουργάνα και Sol για τη μεσαία χορδή 12 = Re για το καντίνι και τη μπουργάνα και La για τη μεσαία χορδή (κάποιοι το θυμούνται σαν ΦαΣολΛάΔα Ρε!) Τα μπουζούκια έχουν μερικές «βούλες» πάνω στη ταστιέρα και μετά το 12ο τάστο, για τις οποίες ισχύουν τα παραπάνω σαν να ξεκινάγαμε απ' την αρχή, δηλαδή βάζουμε το Re στο 12ο τάστο και μετράμε πάλι Re στο 12ο τάστο - Fa στο 15ο - Sol στο 17ο - κλπ. Διέσεις και Υφέσεις

description

συγχορδίες μπαγλαμά

Transcript of συγχορδίες

Page 1: συγχορδίες

Page 1Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

γράφει ο Κώστας Κουρούνης

Τα Βασικά

Το πρώτο που πρέπει να ξέρει κανείς είναι τις νότες της ταστιέρας γιατί σε ότι αφορά τις

συγχορδίες, ο κανόνας είναι ότι πρέπει να ξέρουµε τις νότες που τις απαρτίζουν. Το

καλό είναι πως µε τον καιρό το χέρι «πάει από µόνο του», αλλά το κακό είναι ότι µέχρι να αρχίσει

να πηγαίνει µόνο του, πρέπει να το πηγαίνουµε εµείς.

Οι νότες της ταστιέρας στο τρίχορδο µπουζούκι (µε κούρδισµα Re-La-Re) είναι πολύ απλούστερο

από ότι στο τετράχορδο ή στην κιθάρα, διότι ενώ οι χορδές του τρίχορδου είναι τρεις, οι νότες δύο

είναι όλες κι όλες: οι δύο Re (η µπάσα και η πρίµα) και η La στη µέση. Αν ξέρεις τις νότες στο

καντίνι (της Re πρίµα), ξέρεις και τις νότες της µπουργάνας (της Re µπάσας). Μετά µένει να µάθεις

τις νότες στη µεσαία τη La. Στο παρακάτω σχήµα δείχνουµε µόνο τις φυσικές νότες, δηλαδή

αφαιρέσαµε τις διέσεις και τις υφέσεις.

Παρατηρούµε πως οι «βούλες» -που είναι ίδιες σε όλα τα τρίχορδα- είναι πάντα στα τάστα

3 = Fa για το καντίνι και τη µπουργάνα και Do για τη µεσαία χορδή

5 = Sol για το καντίνι και τη µπουργάνα και Re για τη µεσαία χορδή

7 = La για το καντίνι και τη µπουργάνα και Mi για τη µεσαία χορδή

10 = Do για το καντίνι και τη µπουργάνα και Sol για τη µεσαία χορδή

12 = Re για το καντίνι και τη µπουργάνα και La για τη µεσαία χορδή

(κάποιοι το θυµούνται σαν ΦαΣολΛά∆α Ρε!)

Τα µπουζούκια έχουν µερικές «βούλες» πάνω στη ταστιέρα και µετά το 12ο τάστο, για τις οποίες

ισχύουν τα παραπάνω σαν να ξεκινάγαµε απ' την αρχή, δηλαδή βάζουµε το Re στο 12ο τάστο και

µετράµε πάλι Re στο 12ο τάστο - Fa στο 15ο - Sol στο 17ο - κλπ.

∆ιέσεις και Υφέσεις

Page 2: συγχορδίες

Page 2Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

∆είτε το σχήµα πιο πάνω και συγκρίνετε µε τον παρακάτω πίνακα.

Τάστο Νότες

0 Re

1 Re# Mib

2 Mi Fab

3 Fa Mi#

4 Fa# Solb

5 Sol

6 Sol# Lab

7 La

8 La# Sib

9 Si Dob

10 Do Si#

11 Do# Reb

12 Re

παραθέτουµε τον ίδιο πίνακα µε έναν ευρέως χρησιµοποιούµενο (ευρωπαϊκό) συµβολισµό των

φθόγγων (νότες):

Τάστο Νότες

0 Re D

1 Re# D# Eb

2 Mi E Fb

3 Fa F

4 Fa# F# Gb

5 Sol G

6 Sol# G# Ab

7 La A

8 La# A# Bb

9 Si B Cb

10 Do C B#

11 Do# C# Db

12 Re D

Στον πίνακα πιο πάνω βλέπουµε πως το Do# (Ντο δίεση) γράφεται και σαν Reb (Ρε ύφεση). ∆ηλαδή

το Ρε ύφεση και το Ντο δίεση είναι το ίδιο πάτηµα στο µπουζούκι, ο ίδιος φυσικός ήχος (οι νότες

είναι εναρµόνιες). Οφείλουµε, παρόλα αυτά, να τους ξεχωρίζουµε σε µια µελωδική γραµµή

ακριβώς για την κατανόηση της κλίµακας και της βαθµίδας.

Οµοια το Re# (Ρε δίεση) γράφεται και σαν Mib (Μι ύφεση) κλπ.

Παρατηρήστε επίσης πως το Do γράφεται και σαν Si#.

Ενας προφορικός κανόνας λέει πως οι νότες µε γιώτα (δηλαδή η Mi και η Si) δεν έχουν δίεση και

εννοεί πως δεν έχει νόηµα να βάλεις δίεση στο Mi και στο Si γιατί θα είναι το ίδιο µε το Fa και το

Do.

Οι Κλίµακες

Page 3: συγχορδίες

Page 3Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

Επόµενο βήµα είναι να ξέρεις τις νότες που απαρτίζουν το δρόµο - την κλίµακα του τραγουδιού. Οι

δρόµοι είναι από Ρε, όπως κουρδίζουµε και το µπουζούκι.

Για περισσότερα στοιχεία πάνω στους δρόµους, πρέπει να συµβουλευτείτε τα βιβλία που

καταπιάνονται διεξοδικότερα µε αυτό το θέµα. Εµείς θα µείνουµε στην απλή παράθεση κάποιων

τυποποιηµένων (και πολλές φορές αµφισβητούµενων) λαϊκών δρόµων.

Αυτό το κάνουµε µόνο και µόνο για να δείξουµε πιο κάτω το πως «παράγουµε» τις συγχορδίες

τους.

Παρόλα αυτά, να πούµε από τώρα ότι οι δρόµοι αυτοί είναι σε 8-φθογγες συγκερασµένες κλίµακες

και όχι σε 4χορδα ή 5χορδα κατά τη Βυζαντινή Μουσική. Συνεπώς δεν µπορούµε να αποδώσουµε

διαστήµατα µικρότερα από το ηµιτόνιο. Αρα κάποιοι δρόµοι που στηρίζονται σ' αυτό το στοιχείο

(δηλαδή διαστήµατα µικρότερα του ηµιτονίου) είναι χρήσιµοι µόνο για όργανα που µπορούν να

τους αποδώσουν (βιολί, ούτι, λύρα, κανονάκι, ταµπουράς κλπ.). Αυτά ως προς την πληρότητα του

πίνακα. Ως προς την ονοµατολογία, απ’ όσο ξέρουµε δεν έχουν ακόµα ταυτοποιηθεί στην ολότητα

τους µε τα ονόµατα των Αραβικών από τους οποίους δανείζονται τα ονόµατα.

Ματζόρε δρόµοιRe

Re#

MibMi Fa

Fa#

SolbSol

Sol#

LabLa

La#

SibSi Do

Do#

RebRe

ΧΙΤΖΑΖ X X X X (X) X X X X

ΧΙΤΖΑΖ Νεβά X X X X X X X X

ΧΙΤΖΑΖΓΙΑΡ X X X X X X X X

ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΟΣ X X X X X X X X

ΧΟΥΖΑΜ X X X X X X (X) (X) X X

ΧΟΥΖΑΜ Πειραιώτικο X X X X X X X X

ΜΑΤΖΟΡΕ X X X X X X X X

ΣΕΓΚΙΑΧ ή Τζιβαέρι X X X X X X X X

ΡΑΣΤ X X X X X X X αν X κατ X

ΠΕΝΤΑΤΟΝΟ

ΜΑΤΖΟΡΕΧ Χ Χ Χ Χ Χ

Παρατηρήσεις:

Ο Ραστ έχει Do στην ανιούσα (από µπάσο σε πρίµο) και Do# στην κατιούσα (από τα πρίµα στα

µπάσα)

Το Χιτζασκιάρ λέγεται και Χιτζαζχιάρ.

Οι νότες σε (παρένθεση) συναντώνται συχνά αλλά δεν αποτελούν συστατικό στοιχείο του

αντίστοιχου δρόµου.

Το Πειραιώτικο χουζάµ είναι σπάνιο (π.χ. ο Ισοβίτης του Μάρκου Βαµβακάρη)

Το Σεγκιάχ ή Τζιβαέρι έχει σχεδόν πάντα και τις νότες ΜΙ-ΦΑ στην πάνω οκτάβα.

Μινόρε δρόµοι ReRe#

MibMi Fa

Fa#

SolbSol

Sol#

LabLa

La#

SibSi Do

Do#

RebRe

∆ιατονικό ΜΙΝΟΡΕ ή

ΠειραιώτικοΧ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

Αρµονικό ΜΙΝΟΡΕ ή

ΕυρωπαϊκόΧ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

Page 4: συγχορδίες

Page 4Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

Μελωδικό ΜΙΝΟΡΕ ή

ΙσπαχάνΧ Χ Χ Χ Χ Χ κατ Χ αν Χ Χ

ΣΟΥΖΙΝΑΚ ή Βλάχικο

ΝιαβέντιΧ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

ΝΙΑΒΕΝΤ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

ΚΙΟΥΡΝΤΙ Χ Χ Χ Χ Χ Χ κατ Χ αν Χ Χ

ΣΑΜΠΑΧ ή ΣΑΜΠΑ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ (Χ) (Χ)

ΟΥΣΑΚ Χ Χ (Χ) Χ Χ Χ Χ Χ Χ

ΟΥΣΑΚ Νεβά Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

ΟΥΣΑΚ «Αράβικο» Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

ΠΕΝΤΑΤΟΝΟ ΜΙΝΟΡΕ : ΜΙ - ΣΟΛ - ΛΑ - ΝΤΟ - ΡΕ -ΜΙ από µι (Γιάννη µου το µαντήλι σου)

Παράδειγµα

Ο "Re-Χιτζάζ", αποτελείται από τις νότες Re – Mib– Fa# – Sol – La – Sib – Do – Re

Αν θέλει κανείς τις νότες του "Si -Χιτζάζ", τότε αλλάζεις την επικεφαλίδα και αφήνεις τα "πατήµατα"

(δηλ. τα X ) στη θέση τους:

Παλιά επικεφαλίδα

από ReRe Mi Fa Sol La Si Do Re

Νέα επικεφαλίδα

από SiSi Do Re Mi Fa Sol La Si

ΧΙΤΖΑΖ X X X X X X X X

άρα ο Do - Χιτζάζ αποτελείται από τις νότες: Si – Do – Re – Mib – Fa – Solb– La – Si

Οταν γράφουµε ένα δρόµο πρέπει να αναφέρουµε και τις 8 νότες βάζοντας τους κατάλληλους

οπλισµούς, δηλ. υφέσεις b και διέσεις #. Αυτό το λέµε γιατί κάποιος µπορούσε να γράψει: Si – Do –

Re – Re# (αντί για Mib) – Fa – Solb– La – Si. Ετσι όµως, ενώ µοιάζει να είναι "σωστό", το µόνο που

κάναµε είναι να βάλουµε µια τρικλοποδιά στον εαυτό µας. Αυτό θα φανεί στα επόµενα αλλά και σε

κατοπινά άρθρα που... ευχόµαστε να γράψουµε.

Ποια συγχορδία ταιριάζει;

Για να βρεις ποια συγχορδία (ακόρντο) πρέπει να παίξεις σε µία νότα ενός τραγουδιού, πρέπει να

αποφασίσεις αν στη συγκεκριµένη θέση της µελωδίας υπάρχει λόγος για να «µπει» συγχορδία, κάτι

για το οποίο κανόνες, µε την αυστηρή έννοια του όρου, δεν υπάρχουν. Μακάρι να υπήρχαν οπότε

θα βάζαµε τους υπολογιστές να κάνουν τη δουλειά.

Καλό όµως θεωρείται να ακούει κανείς µε προσοχή το κοµµάτι παιγµένο από τον συνθέτη τον ίδιο

Page 5: συγχορδίες

Page 5Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

(ή από κάποια αξιοπρεπή επανεκτέλεση) και να βρίσκει παράλληλα µε τον συνθέτη τις συγχορδίες.

Πολύ πιθανόν να καταλήξετε σε κάτι που σας αρέσει περισσότερο, αφού ο συνθέτης την εποχή που

το έπαιζε µπορεί να ήθελε να αποδώσει το τραγούδι λ.χ. µε λιτή ενορχήστρωση. Εσείς ίσως

καταλήξετε σε κάτι που ταιριάζει περισσότερο στον τρόπο που θέλετε να αποδώσετε το τραγούδι.

Ενας φίλος µπουζουξής έλεγε πως όταν ακόµα µαθήτευε να µάθει το µπουζούκι, για να βρίσκει τις

συγχορδίες ενός δρόµου έβαζε σε όλες τις θέσεις του δρόµου χρωµατιστά αυτοκολλητάκια στην

ταστιέρα για να βλέπει όλες τις υποψήφιες νότες που µπορούν (που «δικαιούνται») να ηχήσουν

ταυτόχρονα! Οπότε πατώντας πάνω στη νότα που θέλει να βάλει συγχορδία, έψαχνε τις κοντινές

«βούλες» για να βρει άλλες δύο νότες και να καταγράψει έτσι τις υποψήφιες συγχορδίες για το

τραγούδι του.

Αυτή είναι µια ιστοριούλα που υπαινίσσεται ότι: ένας κανόνας είναι ότι η συγχορδία που θα παιχτεί

πρέπει να περιέχει νότες από το δρόµο της µελωδία που παίζεται σε εκείνη τη µουσική φράση.

Ενας δεύτερος κανόνας είναι ότι η συγχορδία αυτή πρέπει να έχει σαν βάση την ίδια την νότα της

µελωδίας. Προσοχή όµως, υπάρχουν και εξαιρέσεις πολύ ενδιαφέρουσες µουσικά.

Απ' τη ταστιέρα του µπουζουκιού στο χαρτί

Σε όλα τα παρακάτω κάνουµε µια αναγωγή, ένα είδος µεταφοράς, από την ταστιέρα του τρίχορδου

στο χαρτί. Παίρνουµε µια σειρά από νότες

| Re | Re# | Mi | Fa | Fa# | κλπ. και µεταφέρουµε τις νότες από το µπουζούκι ως εξής:

Το παραπάνω είναι µια πολύ συνηθισµένη άσκηση και χρησιµοποιείται όχι µόνο στα ακόρντα αλλά

και στους δρόµους που θα δούµε πιο κάτω.

Πώς βρίσκουµε συγχορδίες όταν ξέρουµε την κλίµακα

Ας δούµε πως θα βρίσκουµε τη συγχορδία που αντιστοιχεί σε κάποια νότα κάποιου δρόµου µε

παράδειγµα (χωρίς βλάβη της γενικότητας):

Υποθέτουµε ότι παίζουµε Ρε-Χιτζάζ.

Θεωρούµε πως ξέρουµε και παίζουµε άνετα τα "πατήµατα" του δρόµου πάνω στο µπουζούκι. Αυτά

είναι:

Re Mib Fa# Sol La Sib Do Re

X X X X X X X X

Πρώτο παράδειγµα

Page 6: συγχορδίες

Page 6Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

θα «βάλουµε» συγχορδία στο Re. Οι νότες που την αποτελούν, είναι οι εξής:

η ίδια η Re και δίνει και το όνοµα στη συγχορδία.

η 3η νότα του δρόµου µετρώντας από τη Re δηλ. η Fa#

η 5η νότα του δρόµου µετρώντας από τη Re δηλ. η La

Τελικά: η συγχορδία είναι το Re - Fa# - La : (Πρώτη – Τρίτη – Πέµπτη)

Re Mib Fa# Sol La Sib Do Re

X X X X X X X X

1 2 3 4 5 6 7 8

ΟΡΙΣΜΟΣ

Η συγχορδία Re-Fa#-La είναι ΜΑΤΖΟΡΕ διότι η απόσταση της δεύτερης νότας Fa# από την τονική Re

είναι 4 ηµιτόνια. Αν ήταν 3 ηµιτόνια αυτή η απόσταση, δηλαδή αν ήταν Fa αντί για Fa#, τότε τη

συγχορδία Re - Fa - La θα την λέγαµε ΜΙΝΟΡΕ.

ΟΡΙΣΜΟΣ

Αφού η συγχορδία της πρώτης νότας του δρόµου είναι ΜΑΤΖΟΡΕ, τότε ολόκληρος ο δρόµος λέγεται

ΜΑΤΖΟΡΕ. Για αυτό το λόγο θα έχετε ακούσει να λένε ότι "ο Χιτζάζ είναι Ματζόρε δρόµος". ∆ιότι η

πρώτη συγχορδία του δρόµου είναι Ματζόρε.

∆εύτερο παράδειγµα

Θα «βάλουµε» συγχορδία στο Sol. Οι νότες που την αποτελούν, είναι οι εξής:

η ίδια η Sol που δίνει και το όνοµα στη συγχορδία,

η 3η νότα του δρόµου µετρώντας από τη τονική (Sol) δηλ. η Sib,

η 5η νότα του δρόµου µετρώντας από τη τονική (Sol) δηλ. η Re.

Τελικά: η συγχορδία είναι το Sol - Sib - Re : (Πρώτη – Τρίτη – Πέµπτη)

Re Mib Fa# Sol La Sib Do Re

X X X X X X X X

1 2 3 4 5

∆ιαπιστώνουµε πως η συγχορδία Sol - Sib - Re είναι ΜΙΝΟΡΕ γιατί η απόσταση της δεύτερης νότας

της συγχορδίας Sib από την πρώτη Sol είναι 3 ηµιτόνια.

Τρίτο παράδειγµα:

Θα «βάλουµε» συγχορδία στο Do. Οι νότες που την αποτελούν, είναι οι εξής:

- η 1η είναι η ίδια η Do που δίνει και το όνοµα στη συγχορδία,

- η 3η νότα του δρόµου µετρώντας από τη τονική (Do) δηλ. η Μib,

Εδώ έχουµε το πρόβληµα ότι οι νότες που έχουµε σχεδιάσει δεν φτάνουν για να βρούµε την τρίτη

νότα του δρόµου µετά το Do γιατί ο δρόµος τελειώνει µετά από µία µόνο νότα, στη Re. Αυτό δεν

είναι πρόβληµα, απλά προσθέτουµε λίγο "δρόµο" ακόµα µετά το Re

- η 5η νότα του δρόµου µετρώντας από τη τονική (So) δηλ. η Sol.

Τελικά: η συγχορδία είναι το Do - Mib - Sol:

Page 7: συγχορδίες

Page 7Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

Re Mib Fa# Sol La Sib Do Re Mib Fa# Sol

X X X X X X X X X X X

1 2 3 4 5

Από τον ορισµό που δώσαµε πιο πάνω, διαπιστώνουµε πως η συγχορδία Do - Mib - Sol είναι

ΜΙΝΟΡΕ γιατί η απόσταση της δεύτερης νότας της συγχορδίας Mib από την πρώτη Do είναι 3

ηµιτόνια.

Το πώς θα παιχτεί η συγχορδία, δηλαδή ποιες είναι οι καλύτερες θέσεις των δακτύλων πάνω στην

ταστιέρα, θα το δούµε στα "πιασίµατα" των συγχορδιών.

Στα παραδείγµατα µάθαµε ποιες νότες σχηµατίζουν τη συγχορδία, και είπαµε πότε είναι µινόρε και

πότε µατζόρε. Ακολουθεί ένας κάπως πληρέστερος κατάλογος µε ονόµατα και αποστάσεις:

Στον παραπάνω πίνακα βάλαµε την Re εκδοχή των συγχορδιών. Μπορούµε άνετα να το

µετατρέψουµε σε Sol (για παράδειγµα), αλλάζοντας την επικεφαλίδα:

Σηµείωσε ότι οι συγχορδίες του πίνακα µε προσθήκη εβδόµης είναι τετράφωνες (δηλ. η πλήρης

τους µορφή θέλει παίξιµο τεσσάρων φθόγγων), ενώ όλες οι άλλες είναι τρίφωνες (δηλ. η πλήρης

τους µορφή θέλει παίξιµο τριών φθόγγων).

Για τις τετράφωνες, αφού δεν έχουµε τέταρτη χορδή στο τρίχορδο, είτε θα παίξουµε την 1η - 3η -

5η από τη νότα του δρόµου της µελωδίας (όπως είπαµε πιο πάνω), είτε θα επιλέξουµε µε βάση το

«µουσικό αυτί» µας τις τρεις από τις τέσσερις νότες.

Κάτι ακόµα, ειδικά για τις ντιµινουίτες (Dim ή ελαττωµένες) και τις αυξηµένες (Aug ή ογκµεντάβα):

το όνοµά τους το παίρνουν από οποιαδήποτε νότα συµµετέχει στη συγχορδία. Πχ. -για τις

ντιµινουίτες- η Fa dim, που αποτελείται από τις νότες Fa - Sol# - Si ονοµάζεται και Sol#dim και Si

dim. Όµως θα πρέπει κάθε φορά να την ονοµατίζουµε σωστά για να ξέρουµε αρµονικά σε τι

Page 8: συγχορδίες

Page 8Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

αντιστοιχεί και σε τι έλξεις οδηγεί.

Παρατήρησε ότι οι ντιµινουίτες και οι αυξηµένες γίνονται αµέσως αντιληπτές, από το σχήµα:

X X X

(Ντιµινουίτα: αποστάσεις από νότα σε νότα = 3 ηµιτόνια)

X X X

(Αυξηµένη: αποστάσεις από νότα σε νότα = 4 ηµιτόνια)

Τώρα, ας δούµε το ανάποδο:

Έστω ότι γνωρίζουµε τη συγχορδία που θέλουµε να παίξουµε και ψάχνουµε να βρούµε τις νότες απ'

τις οποίες αποτελείται. Ας βρούµε τις νότες του Fa µατζόρε. Πάµε στο σχήµα ΜΑΤΖΟΡΕ και

τοποθετούµε τις νότες κάτω απ' το σχήµα µε τις κουκίδες ως εξής:

X X X

Fa Sol La Si Do

άρα η συγχορδία αποτελείται από τις νότες Fa - La - Do

Πώς πιάνονται οι συγχορδίες πάνω στο µπουζούκι

Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι για να πιάσεις τη συγχορδία πάνω στο µπουζούκι αφού οι νότες

εµφανίζονται πολλές φορές πάνω στην ταστιέρα. Οµως µόνον δυο - τρία κρατήµατα είναι βολικά

για το ανθρώπινο χέρι.

Παρακάτω θα ασχοληθούµε µε τα τρία βασικά κρατήµατα του ΜΑΤΖΟΡΕ, του ΜΙΝΟΡΕ και από ένα

κράτηµα για τις NTIMINOYITEΣ και τις ΑΥΞΗΜΕΝΕΣ

∆είτε το πρώτο σχήµα. Εκεί σηµειώσαµε µε κίτρινη βούλα τη νότα που δίνει την ονοµασία στη

συγχορδία. Οι βούλες µε το πράσινο περίγραµµα είναι η µία (ενδεικτική) συγχορδία και µε το

πορτοκαλί περίγραµµα είναι η δεύτερη που µπορεί να παραχθεί λίγο πιο κάτω στο µανίκι του

µπουζουκιού. Βεβαίως µπορούσαµε να αφήσουµε το κράτηµα ίδιο, αλλά βάλαµε το συµµετρικό του

για να θυµίζουµε πάντα πως οι συγχορδίες στο τρίχορδο είναι συµµετρικές αφού η µπάσα και η

πρίµα έχουν το ίδιο κούρδισµα.

1. Τα τρία κρατήµατα του ΜΑΤΖΟΡΕ

Page 9: συγχορδίες

Page 9Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

Page 10: συγχορδίες

Page 10Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

2. Τα τρία κρατήµατα του ΜΙΝΟΡΕ

Page 11: συγχορδίες

Page 11Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

3. Ντιµινουίτες

Ουσιαστικά, οι ντιµινουίτες δεν είναι τίποτα άλλο από το απλό ΜΙΝΟΡΕ µε ελαττωµένη (πιο µπάσα)

κατά ένα ηµιτόνιο την 5η (δηλαδή την τρίτη νότα της συγχορδίας). Οπότε, το κράτηµα του Do

ντιµινουίτα είναι το ίδιο µε το Do µινόρε αλλάζοντας το Sol σε Sol υφεση. Το ίδιο για το Fa

ντιµινουίτα: αλλάζουµε το Do του Fa µινόρε σε Si:

Page 12: συγχορδίες

Page 12Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

4. Αυξηµένες

Οπως σκεφτήκαµε για τις ντιµινουίτες, έτσι κάνουµε και για τις αυξηµένες: Επειδή η αυξηµένη δεν

είναι τίποτα άλλο από την ΜΑΤΖΟΡΕ µε αυξηµένη (πιο πρίµα) κατά ένα ηµιτόνιο την 5η του (δηλαδή

την τρίτη νότα της συγχορδίας), έχουµε:

Ευχαριστούµε ιδιαίτερα τον Γιώργο Βαβουλέ για τις σηµαντικές παρατηρήσεις στους λαϊκούς

δρόµους (και όχι µόνο), τον Χριστόφορο Ρίζο για το φιλότιµο χτένισµα και τις προσθήκες, και

βεβαίως τον Νίκο Κυριαζή για τον έλεγχο και διόρθωση πολλών θεωρητικών ατελειών. Παρόλα

αυτά, για τα όποια και όσα λάθη στο τελικό κείµενο ευθύνεται αποκλειστικά και µόνο ο

Page 13: συγχορδίες

Page 13Η Κλίκα :: ∆ιαδικτυακό Περιοδικό για το Λαϊκό Τραγούδι - Πρακτικοί κανόνες για συγχορδίες

19/04/2007 12:10:48http://www.klika.gr/cms/index2.php?option=com_content&task=view&id=192&pop=1&p...

υπογράφων. Τις ουσιώδεις υποδείξεις σας στο email του υπογράφοντος, όχι µόνον θα τις

εκτιµήσουµε αλλά επιπλέον θα τις περιλάβουµε στο επόµενο τεύχος, όπου και θα ολοκληρωθεί το

άρθρο µε τέσσερα νέα κεφάλαια.

Κλείσιµο παραθύρου