ΑΠΟ ΤΟ ΦΙΛΟΓΕΛΩΤΑ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

ΣΤΟ

STAND UP COMEDY

ΟΜΑΔΕΣ:

Super κωμικοί

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

• Αριστοφάνης Βιογραφία Αποφθέγματα Έργα

Φωτογραφικό υλικό • Κωμωδία Δομή αριστοφανικής κωμωδίας Ενδυμασία Ο ρόλος της γυναίκας Κωμικό στοιχείο

• Μολιέρος Βιογραφία Έργα Αποφθέγματα

• Commedia dell arte • Κάρλο Γκολντόνι • William Shakespeare Βιογραφία Έργα Αποφθέγματα Χρονολόγιο

• Πηγές

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 450 π.Χ. περίπου, και πέθανε στα μέσα της δεκαετίας του 380 π.Χ. Ήταν γιος του Φιλίππου. Nυμφεύτηκε νωρίς κι απέκτησε τρεις γιους, τον Φίλιππο, τον Νικόστρατο και τον Αραρότα. Έλαβε συνολικά, 10 μεγάλα πρώτα βραβεία σε σχετικούς θεατρικούς διαγωνισμούς. Από τα έργα του φαίνεται πως είχε εξαιρετική μόρφωση, γενική και ειδική. Εκτός από τη

καθολική μόρφωση, που η Αθήνα του Περικλή έδινε στους νέους, γνώριζε άριστα τα έργα των προηγούμενων ποιητών κυρίως του Αισχύλου και φρόντισε να τελειοποιηθεί στη σκηνική τέχνη. Ήτανε πνευματωδέστατος ευφυολόγος, χιουμορίστας και με περίσσεια τόλμη καυτηρίαζε, προπάντων τους δημαγωγούς, τους σοφιστές και τον Δήμο Αθήνας.

Ο Αριστοφάνης είναι, μαζί με τον Εύπολι και τον Κρατίνο, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της

περιόδου της αρχαίας αθηναϊκής κωμωδίας που χαρακτηρίζεται ως «αρχαία κωμωδία» [1] και ο μοναδικός, του οποίου σώζονται ακέραια έργα. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., συνέγραψε 46 κωμωδίες [2]. Από αυτές σώζονται έντεκα ακέραιες, ενώ παραδίδονται 924

αποσπάσματα.

Σωζόμενες Κωμωδίες

• Αχαρνής (κωμωδία) (425 π.Χ.) ( με τους οποίους επιτίθεται στις πολεμικές επιλογές των Αθηναίων και προβάλλει την ιδέα για σύναψη συνθήκης ειρήνης με τη Σπάρτη)

• Ιππείς (κωμωδία) (424 π.Χ.) (η οποία αποτελεί μία καυστική, αν και κωδικοποιημένη σάτιρα για τους

Αθηναίους πολιτικούς, προ πάντων για το στρατιωτικό ηγέτη της δημοκρατικής παράταξης Κλέωνα, στον οποίο είχε επιτεθεί ήδη έντονα στο έργο του «Βαβυλώνιοι» και τον οποίο κατηγορεί για δημαγωγία.)

• Νεφέλες (κωμωδία) (423 π.Χ.) ( το οποίο αποτελεί μια σάτιρα για τις (τότε) μοντέρνες παιδαγωγικές ιδέες του Σωκράτη.)

• Σφήκες (κωμωδία) (422 π.Χ.) ( με το οποίο ο Αριστοφάνης λοιδορεί το δικαστικό σύστημα της Αθήνας και ιδιαίτερα τη δικομανία των οπαδών του Κλέωνα που είχε χάσει μια δίκη για υπεξαίρεση.)

• Ειρήνη (κωμωδία) (421 π.Χ.) ( παρουσιάζει τις καταστροφικές επιπτώσεις του πελοποννησιακού πολέμου στους αγρότες)

• Όρνιθες (κωμωδία) (414 π.Χ.) • Λυσιστράτη (κωμωδία) (411 π.Χ.) • Θεσμοφοριάζουσες (κωμωδία) (411 π.Χ.) • Βάτραχοι (κωμωδία) (405 π.Χ.) • Εκκλησιάζουσες (κωμωδία) (392 π.Χ.) • Πλούτος (κωμωδία) (38 Α 8 π.Χ.)

Αποσπασματικά Σωζόμενες Κωμωδίες

• Δαιταλείς (427 π.Χ.) • Βαβυλώνιοι (426 π.Χ.) (πιθανόν πήρε και βραβείο) • Γεωργοί (424 π.Χ.) • Ολκάδες (423 π.Χ.) • Προάγων (422 π.Χ.) • Αμφιάραος (414 π.Χ.) • Πλούτος α' (408 π.Χ.) • Γηρυτάδης (407 π.Χ.) • Κώκαλος (387 π.Χ.) • Αιολοσίκων β' (386 π.Χ.)

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

« Η μόνη δύναμη που περιφρονεί τα δώρα είναι ο θάνατος »

« Τα γεράματα δεν είναι τίποτε άλλο από μια δεύτερη βρεφική ηλικία »

« Τα κακά από κακές προέρχονται αφορμές »

« Το να φοβάται κανείς το θάνατο είναι μεγάλος παραλογισμός γιατί είναι για όλους μας αναπόφευκτο »

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ:

ΕΙΡΗΝΗ

Η Ειρήνη είναι κωμωδία του Αριστοφάνη. Παίχτηκε πρώτη φορά το 421 π.Χ., στα Μεγάλα Διονύσια και κέρδισε το δεύτερο βραβείο. Το θέμα του πολέμου είναι ενάντια στον Πελοποννησιακό πόλεμο που μάστιζε τις ελληνικές πόλειςΟ Αριστοφάνης έγραψε την κωμωδία αυτή κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών, που κατέληξαν στην ειρήνη του Νικία (γνωστή και ως Νίκειος Ειρήνη που τελικά αντί για 50 χρόνια κράτησε μόνο 5, με την οποία οι λαοί των δύο αντιπάλων ήλπιζαν ότι θα λήξει ο Πελοποννησιακός πόλεμος και θεωρείται ένα από τα πιο αντιπολεμικά έργα όλων των εποχών. Η κωμωδία του

Αριστοφάνη Ειρήνη συμβολίζει τον πόθο του ανθρώπου για την εξάλειψη του πολέμου και την επικράτηση της ειρήνης. Αναφέρεται στο όραμα αυτό, για το οποίο τόσοι αγώνες έχουν γίνει και τόσο ανθρώπινο αίμα έχει χυθεί.

ΥΠΟΘΕΣΗ:

Ο Πόλεμος έχει πιάσει την Ειρήνη και την έχει κλείσει σε μια σπηλιά ενός βουνού. . Τοποθέτησε, μάλιστα, μπροστά στην είσοδο της σπηλιάς, ένα μεγάλο βράχο κι έτσι η Ειρήνη δεν μπορεί να βγει και να είναι μαζί με τους ανθρώπους . Το αποτέλεσμα: ο πόλεμος είναι ο κύριος και αφέντης όλης της γης! Οι άνθρωποι πολεμούν συνεχώς. Οι πόλεις-κράτη της Ελλάδας χτυπιούνται μεταξύ τους ασταμάτητα και κάθε προσπάθεια για ειρήνη είναι χαμένη, αφού η Ειρήνη είναι αιχμάλωτη του πολέμου.

ΑΧΑΡΝΗΣ

Οι Αχαρνείς (Ἀχαρνῆ ς στην Αττική διάλεκτο) είναι η τρίτη κωμωδία που γνωρίζουμε ότι έγραψε ο Αριστοφάνης (είχαν προηγηθεί οι Δαιταλείς το 427 και οι Βαβυλώνιοι το 426) και η αρχαιότερη που μας σώζεται ακέραια. Διδάχθηκε στα Λήναια του 425 π.Χ., όταν ο Αριστοφάνης ήταν περίπου 20 ετών και πήρε το πρώτο βραβείο. Δεύτερος ήρθε ο Κρατίνος με την κωμωδία Χειμαζόμενοι και τρίτος ο Εύπολις με την κωμωδία Νουμηνίαι. Και από τις δύο κωμωδίες σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα, τα οποία δεν μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε εικόνα για τα έργα που ανταγωνίστηκαν τους Αχαρνείς (και ηττήθηκαν από αυτούς).

ΙΠΠΗΣ (κωμωδία-424 π.Χ.) Οι Ιππής είναι κωμωδία του Αριστοφάνη που διδάχτηκε το 424 π.Χ. στα Λήναια και κέρδισε τη νίκη.Ήταν η πρώτη κωμωδία που ανέβηκε με το όνομα του Αριστοφάνη.Ο Αριστοφάνης άρχισε να συγγράφει τους Ιππής για να στηλιτεύσει έναν πολιτικό της εποχής, τον δηµαγωγό Κλέωνα, ο οποίος ήταν προσωπικός εχθρός του. Στόχος του ήταν η διακωμώδηση των "κακών" πολιτικών και αποτελεί την πιο ωμή πολιτική κωμωδία του.Έργο αλληγορικό με συμβολισμούς, σύγχρονο όσο ποτέ, θεμελιώνει την άποψη πως όταν σε μια πολιτεία κυριαρχήσει η απάτη, η εξαγορά, η φαυλότητα, η αναξιοκρατία ψέμα παραπλάνηση μόνο με τα ίδια μέσα μπορεί να πολεμηθεί. Άρα είναι οι καταστάσεις τις οποίες το έργο θίγει που παραμένουν επίκαιρες. Στο πρόσωπο του Κλέωνα µπορούµε να δούµε τον κάθε πολιτικό, τον κάθε άρχοντα του τόπου που διοικεί άσχηµα και οδηγεί τη χώρα του σε αδιέξοδο. Ωστόσο, το δράμα πήρε τ’ όνομά του απ’ τους ιππείς που ήταν μια τάξη που είχε εχθρικές διαθέσεις για τον δημαγωγό ΥΠΟΘΕΣΗ Αναλυτικότερα, οι «Ιππής» περιγράφουν τον αγώνα για την εξουσία μεταξύ του Παφλαγόνα και του Αλλαντοπώλη, διακωμωδώντας τον τρόπο που ασκείται η πολιτική προκειμένου να αποκτηθεί η εύνοια των πολιτών. Καθοριστικό ρόλο στο ποιος θα υπερισχύσει στη σύγκρουση αυτή, παίζει ο χορός των Ιππέων. Καθώς ο Παφλαγόνας έρχεται αντιμέτωπος με τον Αλλαντοπώλη, η κωμωδία στηλιτεύει και χλευάζει τη δημαγωγία των πολιτικών και τη φαυλότητα της εξουσίας, τον λαϊκισμό και τη ρουσφετολογία, τα μικροκομματικά

συμφέροντα αλλά και την αφέλεια που πολλές φορές διακρίνει την κοινή γνώμη. Πρόκειται για την πιο μαχητική ίσως σάτιρα του Αριστοφάνη, η οποία αν και αναφέρεται σε πρόσωπα και καταστάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου, σχετίζεται απόλυτα με το σήμερα και τη ζοφερή πραγματικότητα που βιώνει ο τόπος μας, μέσα όμως από την ανεπανάληπτα κωμική ματιά του μεγάλου μας ποιητή.

ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Οι ηθοποιοί της κωμωδίας φορούσαν λιγότερο άβολα και εμποδιστικά κουστούμια σε σχεση με τους ηθοποιούς της τραγωδίας και του σατυρικού δράματος.Επιπλέον,φορούσαν μαλακές παντόφλες (σόκκοι), σφιχτά παντελόνια στο χρώμα του δέρματος, ένα κοντό χιτώνα γελοία παραγεμισμένο και, τουλάχιστο στην εποχή του Αριστοφάνη, ένα φαλλό από κόκκινο δέρμα, ενώ οι μάσκες τους ήταν υπερβολικές για να αναδεικνύεται άμεσα το κωμικό στοιχείο. Οι ηθοποιοί αυτοί έπρεπε να είναι και λίγο ακροβάτες. Ο χορός που χρειαζόταν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, φορούσε το ρούχο των ανθρώπων που υποδυόταν και ελαφριά μάσκα. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (κωμωδία-411 π.Χ.) Ο Αριστοφάνης σ' όλα του τα έργα κάνει πολιτική. Αλλά στη «Λυσιστράτη», που παίχτηκε στα 411 π.Χ. ο σκοπός του (η ειρήνη) ξεπερνάει τα όρια της πρώτης ανάγκης του λαού για προκοπή και γίνεται ανάγκη σωτηρίας της πατρίδας. Η Αθηναϊκή πολιτεία, είχε άμεση ανάγκη να σταματήσει ο πόλεμος, γιατί αργά η γρήγορα, θα τον έχανε

- και μαζί με την Αθήνα θα χανότανε όλος ο έως τότε ελληνικός πολιτισμός. Είχε προηγηθεί η Σικελική καταστροφή, η οχύρωση της Δεκέλειας από τους Σπαρτιάτες, η αποστασία των συμμάχων -όλα τούτα με την προδοσία του Αλκιβιάδη - κι ο λαός ήθελε την ειρήνη. Έτσι το κήρυγμα της Λυσιστράτης δεν ήταν καθόλου ανεδαφικό παρά επίκαιρο και καλοδεχούμενο κάθε καιρό. Ωστόσο Αριστοφάνης, μέσα από την ''Λυσιστράτη'' κάνει μια έκκληση για ειρήνη και για πρώτη φορά δίνει τον λόγο στις γυναίκες για να πάρουν τις αποφάσεις εκεί που απέτυχαν οι άντρες τους. Συμπέρασμα; Δεν αποτελεί μόνο ένα από τα πιο φιλειρηνικά έργα όλων των εποχών αλλά και χωρίς να το ξέρει ένα από τα πιο φεμινιστικά! ΥΠΟΘΕΣΗ Στην αρχαία Αθήνα, κατά την περίοδο του πελοποννησιακού πολέμου, οι γυναίκες με επικεφαλής τη Λυσιστράτη αποφασίζουν να σταματήσουν τον πόλεμο και να ξαναφέρουν την ειρήνη στον τόπο τους. H Αθηναία Λυσιστράτη για να αναγκάσει τους άντρες να υπογράψουν συμφωνία ειρήνης καλεί όλες τις γυναίκες να απέχουν από τα σεξουαλικά καθήκοντα του γάμου τους. Το σχέδιο εφαρμόζεται με επιτυχία όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στις εχθρικές πόλεις. Οι άντρες τόσο από την Αθήνα όσο και από την Σπάρτη μη μπορώντας να αντέξουν χωρίς τις ερωτικές περιπτύξεις με τις γυναίκες τους δέχονται να υπογράψουν την πολυπόθητη Ειρήνη.

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ-ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ • Φαντασμαγορικό, πληθωρικό, συνειδητά υπέρμετρο

θέαμα, γεμάτο χρώματα και σχήματα. • Κόσμος γεμάτος έντονους μουσικούς ρυθμούς και

οργιώδη χορευτικά σχήματα. • Ηθοποιοί με εξωφρενικά προσωπεία, δερμάτινους

κρεμάμενους φαλλούς, εξογκωμένα οπίσθια και κοιλιές.

• Τα κοστούμια των «γυναικών», τις οποίες υποδύονται βεβαίως άνδρες ηθοποιοί, εμφαίνουν επίσης τη θηλυκότητα και τη σεξουαλικότητα των χαρακτήρων (αυτό από μόνο του είναι σαφώς πηγή χιούμορ), εφόσον αποστολή των γυναικών δεν είναι μόνο να αρνηθούν το σεξ στους άνδρες τους, αλλά να τους αναγκάσουν να το θελήσουν όσο ποτέ! Εξαιρείται βεβαίως το κοστούμι της ιδίας της Λυσιστράτης, η οποία ουδέποτε προβάλλει ως σεξουαλικός πειρασμός στο έργο.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΜΩΔΙΑ

Η κωμωδία όπως και τα άλλα δυο είδη δράματος (σατυρικό δράμα και τραγωδία) προήλθε από τις Διονυσιακές γιορτές. Οι κωμικοί ποιητές επιδίωκαν να γελοιοποιούν πρόσωπα και καταστάσεις ώστε μέσα απτήν φάρσα, το γέλιο και την ευθυμία να ασκούν την κριτική

τους. Τα πρόσωπα των κωμωδιών ήταν σύγχρονα και αντιπροσώπευαν καταστάσεις –πολιτικές, κοινωνικές, ηθικές- που έβλαπταν ή ήταν επικίνδυνες για τη πόλη. Έτσι η κωμωδία αντλούσε τα θέματα από τη καθημερινή ζωή, αλλά συχνά τα <<έντυνε>> με μύθους ή κατασκεύαζε πλαστές εικόνες, που με το υπερβολικό και το γελοίο, είχαν σκοπό να τέρψουν αλλά και να διορθώσουν τα <<κακώς κείμενα>>. Με άλλα λόγια, η Αρχαία Κωμωδία ήταν τύπος αστείος, ξεδιάντροπος, πρόστυχος, προικισμένος με δηκτικό πνεύμα και πλούσιο λυρισμό, μια επίδειξη όπου έβλεπες ζωηρή φαντασία, όπου το πιο επίκαιρο κουτσομπολιό της πόλης συνδυαζόταν με το πιο φανταστικό υλικό κι όπου σοβαροί σκοποί και φιλοσοφικοί βρίσκονταν ανακατωμένοι με τα πιο χοντρά καραγκιοζιλίκια.

ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΙΚΗΣ ΚΩΜΩΔΙΑΣ Η δομή της αρχαίας αττικής κωμωδίας επηρεάστηκε άμεσα από την δομή της αρχαίας τραγωδίας. Τα κατά

ποσόν μέρη της κωμωδίας είναι :

Πρόλογος Πάροδος Αγών Παράβασης Χορικά – Επεισόδια Χορικά – Επεισόδια Έξοδος

Συνήθως τα χορικά άσματα παρεμβάλλονται στις ιαμβικές

σκηνές. Ο πρόλογος αρχίζει ή ως μονόλογος ή ως διάλογος και

πληροφορεί τους θεατές για την υπόθεση του έργου. Η πάροδος είναι η δυναμική παρουσία του

χορού στην ορχήστρα. Ο αγώνας της κωμωδίας διατηρεί το αγωνιστικό πνεύμα, είναι

γραμμένος σε ιαμβικό ρυθμό ενώ με την παράβαση σταματά η

σκηνική δράση και ο κορυφαίος του χορού απευθύνεται στο κοινό

χωρίς την ψευδαίσθηση που δημιουργεί η μάσκα.

Η επίδραση της τραγωδίας φαίνεται ακόμη και σε ορισμένες σκηνές μεταξύ της παρόδου και της παράβασης και συνδέουν τα διάφορα επεισόδια με τη υπόθεση.

Η αρχαία ελληνική κωμωδία ξεκίνησε από τους αγροτικούς κώμους και τα σκώμματα των φαλλικών τραγουδιών. Αργότερα, μόλις ο πρώτος υποκριτής αποσπάστηκε από τον υπόλοιπο χορό και άρχισε να διαλέγεται μαζί του , δημιουργήθηκε η πρώτη μορφή ατελούς κωμωδίας.

Η παράβαση είναι απομεινάρι της αρχέγονης μορφής της κωμωδίας από ένα αγροτικό δρώμενο.

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Στις κωμωδίες του Αριστοφάνη σημαντικό ρόλο έπαιζε η ενδυμασία καθώς ήταν ένας από τους παράγοντες που

προκαλούσαν το γέλιο. Ένα σωρό μορφές ζωών έκαναν την εμφάνιση τους στο χώρο. Οι κυριότεροι ηθοποιοί ήταν ντυμένοι με φορεσιές απλές και κωμικές. Σφιχτές γκέτες

είχαν στις γάμπες. Φορούσαν και κάτι σα ζακέτα ντουμπλαρισμένη και κοντραντουπλαρισμένη και πάνω

μια μπέρτα κοντή ίσα με την ανύπαρκτη ζώνη. Κι ολοφάνερος ήταν ο άσεμνος φαλλός, το έμβλημα της

γονιμότητας. Την υπερβολή τη βλέπουμε και στις μάσκες, που σε κάνανε να γελάς με τις γκριμάτσες τους τις γελοιογραφικές. Στο θέατρο του Αριστοφάνη το

προσωπείο δεν έκρυβε το αληθινό πρόσωπο του ατόμου , αλλα δήλωνε το άτομο. Κι όμως πίσω από εκείνα τα

κουστούμια τα φαρσικά, πίσω από εκείνα τα ξεκαρδίσματα, η παράσταση σου έδινε πάντα την

εντύπωση πως είχε κάποιο σκοπό σημαντικό. Τέλος, πολλές φορές υπήρχε και η αναπάντεχη παρουσία της

ομορφίας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Στο αρχαίο θέατρο ο ηθοποιός έπρεπε συχνά να υποδυθεί στο ίδιο έργο περισσότερους από ένα ρόλους . Μόνο τρεις ηθοποιοί και ορισμένα βωβά πρόσωπα αναλάμβαναν να

διεκπεραιώσουν όλους τους ρόλους του έργου. Για το λόγο αυτό σε κάθε πράξη αρχαίου δράματος υπάρχουν στη σκηνή το πολύ τρία ομιλούντα πρόσωπα. Όταν βρίσκεται στη σκηνή ένα τέταρτο πρόσωπο , είναι πάντα βουβό ή προφέρει λίγες λέξεις.

Οι γυναικείοι ρόλοι στο αρχαίο θέατρο παίζονταν από άντρες ηθοποιούς. Ο περιορισμός δημιουργήθηκε γιατί ο λατρευτικός χαρακτήρας του δράματος απαιτούσε για το επάγγελμα του υποκριτή ελεύθερο πολίτη. Τον 4ο αιώνα δημιουργήθηκαν ειδικευμένοι ηθοποιοί σε γυναικείους ρόλους . Ο Αριστοφάνης μάλιστα εκμεταλλεύεται κωμικά αυτή τη θεατρική σύμβαση. Έτσι, στις Εκκλησιάζουσες οι γυναίκες του χορού ,που είναι άντρες, ντύνονται με αντρικά ρούχα για να πάνε στην Εκκλησία του Δήμου. Δηλαδή άντρες ηθοποιοί υποδύονται τις γυναίκες Στις κωμωδίες του Αριστοφάνη οι γυναίκες κατείχαν ιδιέταιρο ρόλο. Τον ρόλο αυτό θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε έντονο, επαναστατικό και ενεργητικό. Τρια παραδείγματα για την απόδειξη αυτού του χαρακτήρα είναι τα έργα << Θεσμοφοριάζουσες >>, << Λυσιστράτη>>, <<Εκκλησιάζουσες>>.

ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΑΖΟΥΣΕΣ […] Ο Ευριπίδης έμαθε πως οι γυναίκες της

Αθήνας στη σύναξη που θα κάνουν για τα

<<θεσμοφόρια>> (παμπάλαια γιορτή της θεσμοφόρας Δήμητρας και της θεσμοφόρας

Περσεφόνης) έχουν σκοπό να τον δικάσουν με σχετικά βαριά κατηγορία. […]

ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ Η Λυσιστράτη είναι μια γυναίκα της Αθήνας που

σοφίζεται να σταματήσει τον πόλεμο, ορκίζοντας όλες τις παντρεμένες να κάνουν

αποχή από τα συζυγικά τους καθήκοντα. Και έτσι γίνεται.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΕΣ

Αρχηγός είναι η Πραξηγόρα και σκοπός είναι η ομάδα των γυναικών να ιδρύσει ένα

κομμουνιστικό κράτος όπου να επιτρέπεται ο ελεύθερος έρωτας. […]

Συνολικά. Οι γυναί >κες είχαν πρωταρχικό ρόλο, καθώς ήταν γεμάτες αυτοπεποίθηση και

κατείχαν το αίσθημα της απελευθέρωσης.

ΚΩΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Γενικότερα, το κωμικό στοιχείο αποτελούνταν από τις ενδυμασίες, τον χορό ο οποίος αποτελούταν από 24

ατομα, τα πρόσωπα άνδρες ή γυναίκες συνήθως

ηλικιωμένος και τα σενάρια των έργων του Αριστοφάνη. Πιο συγκεκριμένα, γέλιο προκαλούσε το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσε στις παραστάσεις του και το ύφος που

μεταφέρονταν στο κοινό αυτές οι λέξεις φράσεις. Αναλυτικότερα, οι παρουσιάσεις αστείων σκετς που ήταν σαν χοντροκομμένες φάρσες και οι ξεκαρδιστικοί χοροί

σαν τον άσεμνο, τον κόρακα διασκέδαζαν τον θεατή κάνοντας τον να γελάει πολύ.

Έτσι λοιπόν, τα στοιχεία αυτά συντελούσαν την επίτευξη της κωμωδίας.

Κωμικός ήρωας: Ο αριστοφανικός ήρωας , άντρας ή γυναίκα, ανήκει στις μεσαίες κοινωνικές τάξεις , είναι συνήθως ηλικιωμένος ή, όταν πρόκειται για γυναίκα, βρίσκεται στην ώριμη ηλικία και επιπλέον υποφέρει έντονα από κάτι. Είναι αηδιασμένος από τον πόλεμο και τα δεινά που επισύρει, αγαπά την ειρήνη και τις χαρές τις αγροτικής ζωής, αλλά κυρίως έχει κουραστεί από την αδιαφορία των συμπολιτών του. Μόνος του, χωρίς βοήθεια , χωρίς συμπαράσταση από κανένα, θα αγωνιστεί και τελικά θα νικήσει!

Κωμικός χορός: Ο χορός της κωμωδίας ήταν εικοσιτετραμελής. Αντίθετα ο χορός της τραγωδίας ήταν δεκαπενταμελής , το

ίδιο και οι χοροί των σατυρικών δραμάτων. Οι χορευτές της κωμωδίας ήταν συνήθως ντυμένοι με απλά καθημερινά ρούχα ή είχαν ζωόμορφη αμφίεση, όταν έπρεπε να παραστήσουν ζώα. Ο κωμικός χορός συμμετέχει ενεργά στον αγώνα και στην παράβαση και είναι πράγματι ο πρωταγωνιστής. Εποπτεύει τη δράση , ανοίγει την αντιδικία των δύο μερών, με τον κατακελευσμό και εκφωνεί τέλος την ετυμηγορία ( σφραγίς).

Κωμικός λόγος: Τα περισσότερα από τα λυρικά χωρία του Αριστοφάνη έχουν διφορούμενη σημασία. Δυστυχώς όμως για μας , που δεν είμαστε σύγχρονοι του ποιητή, τα κομμάτια αυτά χάνουν μέρος από την αξία τους. Συχνά μάλιστα χρειαζόμαστε σχόλια άλλων ιστορικών πηγών για να καταλάβουμε το χαρακτήρα τους. Έτσι όμως χάνουμε το κωμικό μέρος της σκηνής.

ΜΟΛΙΕΡΟΣ

Ο Μολιέρος (γαλλικά: Molière – Μολιέρ, κανονικό όνομα Jean-Baptiste Poquelin – Ζαν-Μπατίστ Ποκλέν, Παρίσι 15 Ιανουαρίου 1622 - Παρίσι 17 Φεβρουαρίου 1673) ήταν Γάλλος θεατρικός συγγραφέας, διευθυντής θεάτρου και ηθοποιός. Οι Γάλλοι τον θεωρούν ως τον καλύτερο κλασσικό ποιητή

τους, ενώ για πολλούς είναι και ο καλύτερος Γάλλος λογοτέχνης. Μπόρεσε και έφερε την κωμωδία σε ίση θέση με την τραγωδία, και αυτό είναι το μεγαλύτερο κατόρθωμά του. Ανήκε στο καλλιτεχνικό κίνημα του κλασσικισμού.

Ο Μολιέρος ήταν ο μεγαλύτερος γιος ενός έμπορου υφασμάτων στο Παρίσι, ο οποίος έγινε το 1631 βασιλικός διακοσμητής. Έτσι, ο πατέρας του Μολιέρου τον προόριζε να γίνει θαλαμηπόλος του βασιλιά. Φοίτησε σε ένα Ιησουητικό κολέγιο στο Παρίσι. Την πρώτη του επαφή με το θέατρο την έκανε μαζί με τον παππού του, ο οποίος αγαπούσε το θέατρο.

Στα 16 του χρόνια έφυγε να σπουδάσει νομική στην Ορλεάνη. Όταν επέστρεψε στο Παρίσι έγινε δικηγόρος. Το 1642 γνώρισε μία ηθοποιό, την Μαντλέν Μπεζάρ (Madeleine Bejart), η οποία ενίσχυσε την αγάπη του για το θέατρο. Ο πατέρας του όμως ήταν αντίθετος προς το θέατρο. Έτσι, το 1643 ο Μολιέρος αναγκάστηκε να παρατήσει το επάγγελμα του δικηγόρου και ίδρυσε μαζί με τους αδερφούς της ερωμένης του και μαζί με μερικούς άλλους κωμικούς έναν θεατρικό θίασο. Αυτός ο θίασος μετά από τις πρώτες αποτυχίες (είχε καταλήξει και σε χρεοκοπία για μια στιγμή) άρχισε να παρουσιάζει επιτυχίες στην Δυτική και στην Νότια Γαλλία. Ο Μολιέρος όμως άρχισε μόλις το 1665 να γράφει δικά του θεατρικά έργα.

Τον Μάιο του 1664 ο Μολιέρος, που είχε γίνει διευθυντής του θεατρικού θίασου του βασιλιά, διοργάνωσε μια φαντασμαγορική γιορτή στους κήπους των Βερσαλλιών,

όπου παρουσίασε 4 νέα θεατρικά κομμάτια: την Πριγκίπισσα της Ελίδας (La Princesse d'Élide), τον Γάμο με το στανιό, τους Εκνευριστικούς και τον Ταρτούφο (Le Tartuffe). Η τελευταία αυτή κωμωδία, ο Ταρτούφος, είχε ήδη αρχίσει να προκαλεί την έντονη κριτική και τις αντιδράσεις μερικών ευγενών της Αυλής πριν ακόμη γίνει η πρώτη επίσημη παρουσίαση.

Ο Μολιέρος γράφει τον Ταρτούφο το 1664, σε ηλικία 43 χρονών. Προτού τον τελειώσει, ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ τον επιστρατεύει για να συνεργαστεί με το συνθέτη Λουλύ και το σκηνογράφο Βιγκαρίνι σε μια φαντασμαγορική φιέστα στις Βερσαλλίες. Ο ίδιος ο Μολιέρος υποδύεται το θεό Πάνα, σκαρφαλωμένος σ΄ ένα τεράστιο μαγικό βουνό. Τη στερνή μέρα της γιορτής παρουσιάζει, σαν επίλογο, τις τρεις πρώτες πράξεις απ΄ τον Ταρτούφο. Ο βασιλιάς τον έχει ωστόσο προειδοποιήσει: «Μην τα βάζεις με τους θρησκόληπτους. Θα σε φάνε».Η κωμωδία είχε ως βασικό πρωταγωνιστή έναν επιφανειακά πολύ θρησκομανή άνθρωπο,ο οποίος όμως στην πραγματικότητα ήταν ένας απατεώνας που επιδίωκε δύναμη.

Μετά την παρουσίαση ξέσπασε μεγάλη αγανάκτηση στην "παλαιά αυλή",στους ευγενείς δηλαδή που ήταν μεγάλη σε ηλικία και αναπολούσαν τις μέρες πριν το 1661, πριν αναλάβει την εξουσία ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, τότε δηλαδή που είχαν πολιτική δύναμη. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, αν και κατηγορηματικός απέναντι στην στάση των ευγενών αυτών, κάτω από την μεγάλη πίεση τους αναγκάστηκε να απαγορεύσει επίσημα κάθε παρουσίαση του θεατρικού αυτού έργου.

Τα επόμενα χρόνια του Μολιέρου πέρασαν με τον διαρκή και επίμονο αγώνα του για τον Ταρτούφο. Παρολ' αυτά ο

βασιλιάς συνέχισε να υποστηρίζει το Μολιέρο και μάλιστα το καλοκαίρι του 1665 αύξησε το επίδομα του προς αυτόν από τις 1000 στις 6000 λίβρες, ενώ ο θεατρικός θίασος του οποίου ηγούνταν ο Μολιέρος μετονομάστηκε στον επίσημο θεατρικό θίασο του βασιλιά. Αυτά τα δύο ευχάριστα γεγονότα συνέβησαν αμέσως μετά την γέννηση της κόρης του, η οποία έμελλε να είναι η μόνη που θα επιζούσε από τα παιδιά του Μολιέρου.

Το καλοκαίρι του 1667 ο Μολιέρος ανέλαβε μια επεξεργασμένη έκδοση του Ταρτούφου, την οποία μετονόμασε Ο Απατεώνας. Όμως ο πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου του Παρισιού αντέδρασε άμεσα με μία απαγόρευση του κομματιού, ενώ ο αρχιεπίσκοπος του Παρισιού απείλησε τον Μολιέρο ακόμη και με αφορισμό. Ο βασιλιάς όμως επέτρεψε να γίνει η παρουσίαση του θεατρικού έργου ιδιωτικά από τον αδελφό του.

Μόλις στις 5 Φεβρουαρίου 1669, όταν η "παλιά Αυλή" είχε αποδυναμωθεί τελείως, και ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ κρατούσε στα χέρια του γερά τα ηνία της γαλλικής κυβέρνησης, μπόρεσε ο Μολιέρος χωρίς κανένα πρόβλημα πλέον και χωρίς αντιδράσεις, κριτικές και αφορισμούς, να παρουσιάσει επίσημα την θεατρική κωμωδία Ταρτούφος ή ο απατεώνας(Tartuffe, ou l'Imposteur), με τεράστια επιτυχία.

Εν τω μεταξύ ασχολήθηκε πάλι με το θέμα της υποκρισίας: στα τέλη του 1664,μετά την πρώτη απαγόρευση του Ταρτούφου,συνέγραψε τον Δον Ζουάν, μία κωμωδία με θέμα έναν αριστοκράτη απατεώνα γυναικών, που στο τέλος καταλήγει στην κόλαση. Τον Ιούνιο του 1666 ο Μολιέρος εξέδωσε την κωμωδία Ο Μισάνθρωπος (Le Misanthrope), μία σάτιρα σχετικά με

την υποκριτική ευγένεια και την ανέντιμη κολακεία στην βασιλική αυλή αλλά και στα σαλόνια του Παρισιού. Η ασυνήθιστα έντονα αυτοβιογραφικά αποτυπωμένη φιγούρα του Άλκεστου, του πρωταγωνιστή του Μισάνθρωπου, αντικατοπτρίζει την απέχθεια του Μολιέρου και την μη θέληση του να ενταχθεί στη ζωή της βασιλικής αυλής, όπου κυριαρχούσε το ψεύδος, η υποκρισία, οι ίντριγκες και η κολακεία.

Λίστα των έργων του Μολιέρου (κατά χρονολογική σειρά)

Έργο Είδος Δημιουργία

Ο ιπτάμενος γιατρός (Le Médecin volant)

Φάρσα σε μία πράξη (πεζός λόγος)

1645

Η ζήλια του μουντζούρη (La Jalousie du barbouillé)

Φάρσα σε μία πράξη (πεζός λόγος)

1650

Ο ασυλλόγιστος (L'Étourdi ou les Contretemps)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

1655

Τα ερωτικά πείσματα (Le Dépit amoureux)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

16 Δεκεμβρίου 1656

Ο ερωτευμένος γιατρός (Le Docteur amoureux)

Κωμωδία σε μία πράξη (πεζός λόγος)

24 Οκτωβρίου 1658

Οι γελοίες κομψευόμενες (Les Précieuses ridicules)

Κωμωδία σε μία πράξη (πεζός λόγος)

18 Νοεμβρίου 1659

Σγαναρέλος ή ο κατά φαντασία κερατάς (Sganarelle ou le Cocu imaginaire)

Κωμωδία σε μία πράξη (έμμετρος λόγος)

28 Μαΐου 1660

[[]] (Dom Garcie de Navarre ou le Prince jaloux)

Ηρωική κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

4 Φεβρουαρίου 1661

Το σχολείο των συζύγων (L'École des maris)

Κωμωδία σε τρεις πράξεις (έμμετρος

24 Ιονίου 1661

λόγος)

Οι εκνευριστικοί (Les Fâcheux)

Κωμωδία-μπαλέτο σε τρεις πράξεις (έμμετρος λόγος)

17 Αυγούστου 1661

Το σχολείο των γυναικών (L'École des femmes)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

26 Δεκέμβρη 1662

[[]] (La Jalousie du Gros-René)

15 Απριλίου 1663

Η κριτική του σχολείου των γυναικών (La Critique de l'école des femmes)

Κωμωδία σε μία πράξη (πεζός λόγος)

1ᵉʳ Ιουνίου 1663

Ο αυτοσχεδιασμός των Βερσαλλιών (L'Impromptu de Versailles)

Κωμωδία σε μία πράξη (πεζός λόγος)

14 Οκτωβρίου 1663

Ο γάμος με το στανιό (Le Κωμωδία σε 29

Mariage forcé) μία πράξη (πεζός λόγος)

Ιανουαρίου 1664

[[]] (Gros-René, petit enfant)

27 Απριλίου 1664

Η πριγκίπισσα της Ελίδας (La Princesse d'Élide)

8 Μαΐου 1664

Ταρτούφος ή ο απατεώνας (Tartuffe ou l'Imposteur)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

12 Μαΐου 1664

Δον Ζουάν ή Το πέτρινο φαγοπότι (Dom Juan ou le Festin de pierre)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

15 Φεβρουαρίου 1665

Ο έρωτας γιατρός (L'Amour médecin)

Κωμωδία σε τρεις πράξεις (πεζός λόγος)

15 Σεπτεμβρίου 1665

Ο µισάνθρωπος (Le Misanthrope ou l'Atrabilaire amoureux)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

4 Ιουνίου 1666

Ο γιατρός με το στανιό (Le Médecin malgré lui)

Κωμωδία σε τρεις πράξεις (πεζός λόγος)

6 Αυγούστου 1666

Μελικέρτη (Mélicerte)

Ηρωική κωμωδία σε δύο πράξεις (έμμετρος λόγος)

2 Δεκεμβρίου 1666

[[]] (Pastorale comique)

5 Ιανουαρίου 1667

Ο Σικελός ή Ο έρωτας ζωγράφος (Le Sicilien ou l'Amour peintre)

Κωμωδία σε μία πράξη (πεζός λόγος)

14 Φεβρουαρίου 1667

Αμφιτρύωνας (Amphitryon)

Κωμωδία σε τρεις πράξεις (έμμετρος λόγος)

13 Ιανουαρίου 1668

Ζωρζ Νταντέν ή Ο αμήχανος σύζυγος (George Dandin ou le Mari confondu)

Κωμωδία σε τρεις πράξεις (πεζός λόγος)

18 Ιουλίου 1668

Ο Φιλάργυρος (L'Avare ou l'École du mensonge)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (πεζός λόγος)

9 Σεπτεμβρίου 1668

O κύριος ντε Πουρσονιάκ (Monsieur de Pourceaugnac)

Κωμωδία-μπαλέτο σε τρεις πράξεις (πεζός λόγος)

6 Οκτωβρίου 1669

Οι υπέροχοι εραστές (Les Amants magnifiques)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (πεζός λόγος)

4 Φεβρουαρίου 1670

Ο Αρχοντοχωριάτης (Le Bourgeois gentilhomme)

Κωμωδία-μπαλέτο σε πέντε πράξεις (πεζός λόγος)

14 Οκτωβρίου 1670

Ψυχή (Psyché)

Τραγωδία-μπαλέτο σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

17 Ιανουαρίου 1671

Οι κατεργαριές του Σκαπίνου (Les Fourberies de Scapin)

Κωμωδία σε τρεις πράξεις (πεζός λόγος)

24 Μαΐου 1671

[[]] (La Comtesse d'Escarbagnas)

Κωμωδία σε μία πράξη (πεζός λόγος)

2 Δεκεμβρίου 1671

Οι Ψευδοδιανοούμενες (Les Femmes savantes)

Κωμωδία σε πέντε πράξεις (έμμετρος λόγος)

11 Μαρτίου 1672

Ο κατά φαντασίαν ασθενής (Le Malade imaginaire)

Κωμωδία σε τρεις πράξεις (πεζός λόγος)

10 Φεβρουαρίου 1673

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

Δεν είμαστε υπεύθυνοι μόνο γι’ αυτό που κάνουμε αλλά και γι’ αυτό που δεν κάνουμε.

Η μόνη φιλοδοξία της γυναίκας είναι να εμπνέει τον έρωτα.

Πάντα να δείχνεις τη μπροστινή πλευρά σου στους ανθρώπους.

Τα βιβλία και ο γάμος δεν ταιριάζουν πολύ.

Όσο λιγότερο αξίζουμε μια καλή τύχη, τόσο πιο πολύ ελπίζουμε να έχουμε.

Το γράψιμο είναι σαν την πορνεία: Στην αρχή γράφει κανείς για τον εαυτό του. Μετά για τους φίλους και, στο τέλος, για τα λεφτά.

Όσο πιο πολύ αγαπάς κάποιον, τόσο πιο λίγο χρειάζεται να τον κολακεύεις.

Είναι παράξενη δουλειά να κάνεις τίμιους ανθρώπους να γελούν.

Όλη η ηδονή της αγάπης είναι στην αλλαγή.

Όταν ξέρει κανείς ν’ ακούει, μιλάει πάντα καλά.

Θα ήθελα να μοιάσω στον πατέρα μου και σε όλους τους υπόλοιπους προγόνους μου που ποτέ δεν παντρεύτηκαν.

Η περιέργεια γεννιέται από τη ζήλια.

Αν αυτός είναι ο δικός σας τρόπος να αγαπάτε, σας παρακαλώ να με μισήσετε.

Η μοναξιά τρομάζει μια ψυχή είκοσι χρονών.

Αυτό που χρειάζεται ο κόσμος είναι μια βολική αρετή.

Ένας μορφωμένος ηλίθιος είναι πιο ηλίθιος από έναν αμόρφωτο ηλίθιο.

Δεν πεθαίνει κανείς παρά μόνο μια φορά και είναι για τόσο πολύ καιρό.

COMMEDIA DELL ARTE

Κάπου στα μέσα του 15ου αιώνα, στην Ιταλία, τοποθετείται η εμφάνιση ενός θεατρικού είδους, του

οποίου η φήμη εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την Ευρώπη. Ο λόγος γίνεται για την “Κομέντια ντελ' άρτε” (Commedia dell' arte) - η κωμωδία της τέχνης του αυτοσχεδιασμού. Κωμωδία αποκλειστικά από επαγγελματίες ηθοποιούς. Βασικό χαρακτηριστικό του είδους ήταν ο αυτοσχεδιασμός. Οι θεατρίνοι του είδους διέθεταν χιούμορ, ευλυγισία, χορευτικές ικανότητες καθώς και άριστη τεχνική και υποκριτική δεινότητα. Όσον αφορά την εξωτερική εμφάνιση, φορούσαν πολύ ιδιαίτερα κοστούμια και μάσκες, τα οποία έφτιαχναν μόνοι τους. Οι μάσκες σχεδόν έκρυβαν τις εκφράσεις του προσώπου, γι’ αυτό το λόγο έδιναν περισσότερη έμφαση στην κίνηση και την διάλεκτο. Με βάση ένα υποτυπώδες σενάριο οι επαγγελματίες καλλιτέχνες ξεδίπλωναν το υποκριτικό και αυτοσχεδιαστικό τους ταλέντο. Στη συνέχεια καθώς εξελισσόταν το είδος το περιεχόμενο των παραστάσεων είχε περισσότερη πλοκή. Με ακροβατικά, αστεία και στιχομυθίες προσαρμοσμένες ανάλογα το κοινό, οι ηθοποιοί μπορούσαν να αυτοσχεδιάσουν ξεφεύγοντας για λίγο από το σενάριο. Ακόμη δε δίσταζαν να χρησιμοποιήσουν βωμολοχίες και να κάνουν καυστικά σχόλια, τα οποία είχαν σχέση με την πολιτική. Ανάμεσα στα δημοφιλή θέματα – σενάρια, ήταν περιπέτειες νεαρών εραστών, η μοιχεία, η συζυγική ζήλεια, διαξιφισμοί μεταξύ αντίθετων ζευγαριών κ.α. Ορισμένες φορές έπαιζαν και ιστορίες από την μυθολογία αλλά και από τις Ελληνικές και Ρωμαϊκές κωμωδίες. Το γεγονός ότι οι ηθοποιοί φορούσαν μάσκες ήταν μια παράδοση που επίσης προερχόταν από τις Ρωμαϊκές κωμωδίες. Οι παραστάσεις των πλανόδιων αυτών λαϊκών θιάσων γίνονταν ως επί το πλείστον σε ανοιχτούς χώρους. Αρχικά αποτελούνταν από ελάχιστους ηθοποιούς αλλά στη συνέχεια προστέθηκαν κι άλλοι. Αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι τους γυναικείους

ρόλους τους έπαιζαν γυναίκες. Θεωρείται από τα πρώτα θεατρικά είδη όπου συμμετείχαν γυναίκες. Ο ηθοποιός στην Κομέντια είχε συγκεκριμένο ρόλο, τον οποίο σπάνια άλλαζε κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας. Οι ρόλοι χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες: τους zanni,τους caraterrissi και τους αccesi. Οι κλασσικοί χαρακτήρες της Commedia dell' arte ήταν ο Αρλεκίνος, Ο Πιερρότος, Ο Πανταλόνε, ο Ντοτόρε, ο Καπιτάνο, ο Πουλτσινέλο, ο Μπριγκέλα και η Κολομπίνα. Η επιτυχία της Κομέντια βασίστηκε στην δυνατότητα των θεατρίνων να ταξιδεύουν σε άλλα μέρη για να εξασφαλίσουν φήμη και χρήματα. Επίσης ενισχύονταν οικονομικά και από δωρεές. Οι πιο επιτυχημένοι θίασοι έπαιζαν μπροστά σε βασιλείς και ευγενείς. Η γένεση της Κομέντια ενδεχομένως να συνδέεται με το καρναβάλι της Βενετίας, το 1570. Παρόλο που ξεκίνησε από την Ιταλία γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση στη Γαλλία. Ο αντίκτυπος αυτού του θεατρικού είδους στην ευρωπαϊκή δραματουργία διαφαίνεται και στην Γαλλική και Αγγλική παντομίμα. Η παντομίμα που άνθισε τον 18ο αιώνα. Οφείλει την γένεσή της στους χαρακτήρες της Κομέντια και ιδιαίτερα στον Αρλεκίνο. Στις αρχές του 18ου αιώνα η Κομέντια αρχίζει να παρακμάζει χωρίς ωστόσο να χάσει την αίγλη της, αφού μέχρι και σήμερα παίζονται παραστάσεις της. Επίσης κατάφερε να επηρεάσει πασίγνωστους ηθοποιούς και δραματουργούς, οι οποίοι με τη σειρά τους άφησαν το δικό τους στίγμα... όπως ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Κάρλο Γκολντόνι, ο Μολιέρος, ο Τσάρλι Τσάπλιν κ.α. Ακόμη χαρακτήρες και καταστάσεις της Κομέντια βρίσκουμε σε διάσημες όπερες και στο μπαλέτο.Οι ρόλοι ήταν στερεότυποι (tipi-fisi, καθορισμένοι τύποι) και συνήθως τους χωρίζουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες. Τους zanni (τα ζιζάνια-τους πονηρούς υπηρέτες), τους caratterissi (τους

καραττερίστες) και τους accesi (που ήταν οι ερωτευμένοι). Κλασικοί χαρακτήρες της κομέντια ντελ άρτε είναι:

• ο Αρλεκίνος, με τη χαρακτηριστική ενδυμασία του, • η Κολομπίνα • ο Πανταλόνε • ο Πιερρότος • ο Πουλτσινέλο • ο Καπιτάνο • ο Ντοτόρε , ο Μπριγκέλα

KΑΡΛΟ ΓΚΟΛΝΤΟΝΙ

Διακεκριμένος ιταλός θεατρικός συγγραφέας, με περισσότερα από 120 έργα, πεζά ή έμμετρα στο ενεργητικό του. Μαζί με τον μεταγενέστερό του Λουίτζι Πιραντέλο είναι οι δύο ιταλοί δραματουργοί με τη μεγαλύτερη αναγνώριση σε παγκόσμιο επίπεδο.

Γεννήθηκε ως Κάρλο Οσβάλντο Γκολντόνι (Carlo Osvaldo Goldoni) στις 25 Φεβρουαρίου 1707 στη Βενετία. Ήταν γιος του Τζούλιο και της Μαργκερίτα

Γκολντόνι. Στα «Απομνημονεύματά» του αναφέρει ότι ο πατέρας του ήταν γιατρός, αλλά οι πληροφορίες που έφθασαν από την εποχή εκείνη τον θέλουν ως αποθηκάριο με σχετική οικονομική άνεση.

Από μικρός ο Κάρλο Γκολντόνι ενδιαφέρθηκε για το θέατρο, παρά τις προσπάθειες του πατέρα του να του αλλάξει ενδιαφέροντα. Τα παιχνίδια του ήταν οι μαριονέτες και τα διαβάσματά του θεατρικά έργα. Το 1723 ο πατέρας του τον έστειλε σ' ένα αυστηρό σχολείο στην Παβία, αυτός όμως αντί να ασχολείται με τα μαθήματά του διάβαζε ελληνικές και λατινικές κωμωδίες.

Την ίδια εποχή εμφανίζεται στα γράμματα με το ποίημα - λίβελλο «Ο Κολοσσός», που λοιδορούσε τις κόρες των καλών οικογενειών της Παβίας. Προκλήθηκε σκάνδαλο και ο νεαρός Κάρλο αποβλήθηκε από το σχολείο κι εγκατέλειψε την πόλη το 1725 για να μετακομίσει στο Ούντινε και να εγγραφεί στη Νομική Σχολή. Αποφοίτησε έξι χρόνια αργότερα από τη Νομική της Μόντενα. Ενδιάμεσα δούλεψε ως δικαστικός υπάλληλος της Ενετικής Δημοκρατίας.

Η ζωή του αλλάζει το 1731 με το θάνατο του πατέρα του. Αποφασίζει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο θέατρο. Το 1732 μια ερωτική περιπέτεια και οι δανειστές τους τον αναγκάζουν να φύγει από τη Βενετία και να μετακομίσει στο Μιλάνο. Εκεί γράφει την τραγωδία «Αμαλασούνθα», που περνά απαρατήρητη. Συνέχισε το 1734 με τον «Βελισάριο», που σημείωσε σχετική επιτυχία. Στη Βερόνα, ο θεατρικός ιμπρεσάριος Τζουζέπε Ιμέρ του δείχνει το δρόμο για την κωμωδία και του γνωρίζει τη μελλοντική του σύζυγο Νικολέτα Κόνιο.

Ο Γκολντόνι ανακαλύπτει την κωμική του φλέβα και συνειδητοποιεί ότι η αυτοσχεδιαστική «Κομέντια Ντελ' Άρτε», που τότε κυριαρχούσε ως θεατρικό είδος, χρειαζόταν ανανέωση. Εμπνευσμένος από τους ζωντανούς χαρακτήρες του Μολιέρου, γράφει και παρουσιάζει το 1738 την πρώτη πραγματική κωμωδία του με τίτλο «Ο άνθρωπος του Κόσμου». Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην ιταλική χερσόνησο γνωρίζεται με τον κωμικό και ιμπρεσάριο Αγκοστίνο Μεντεμπάκ, ο οποίος τον πείθει να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο θέατρο.

Κουρασμένος από την έντονη διαμάχη του με τον θεατρικό συγγραφέα Κάρλο Γκότσι, που κυριαρχούσε τότε στο θεατρικό στερέωμα, ο Γκολντόνι εγκαταλείπει τη Βενετία το 1761 και εγκαθίστανται στο Παρίσι μέχρι το τέλος της ζωής του (6 Φεβρουαρίου 1793).

Στην αυλή του Λουδοβίκου του 16ου έγραψε πολλά έργα του στα γαλλικά και τα περίφημα απομνημονεύματά του με τον μακρόσυρτο τίτλο «Αναμνήσεις που θα χρησιμεύσουν στην ιστορία της ζωής μου και στην ιστορία του θεάτρου μου», από τα οποία αντλούμε πολλές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του. Οι κωμωδίες του Γκολντόνι γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία και ο Λουδοβίκος του έδωσε μια τιμητική σύνταξη στα γεράματά του. Η Γαλλική Επανάσταση του την έκοψε, για να την επαναφέρει η Εθνοσυνέλευση μία μέρα μετά το θάνατό του, αναγνωρίζοντας την αξία του.

Ο Κάρλο Γκολντόνι αναμόρφωσε την κωμωδία κι έστρεψε το μυθογραφικό ενδιαφέρον στην καθημερινότητα της εποχής του. Από τους τυποποιημένους χαρακτήρες της «Κομέντια Ντελ' Άρτε» (Αρλεκίνος, Πανταλόνε, Ντοτόρος κ.ά.) και τις μάσκες πέρασε στα εξατομικευμένα πρόσωπα

και από τον αυτοσχεδιασμό στην πλοκή και τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες. Οι ήρωές του είναι ζωντανοί, απρόβλεπτοι και διασκεδαστικοί. Ιδιαίτερα επιτυχείς είναι οι γυναικείοι χαρακτήρες, που τους «δουλεύει» με λεπτότητα και ακρίβεια, όπως κάνει ο Μολιέρος για τους άνδρες. Όμως, τα έργα του έχουν μεγαλύτερες δόσεις αισιοδοξίας απ' ότι του μεγάλου του ινδάλματος.

Για τις καινοτομίες του επικρίθηκε από τους ομοτέχνους του και ιδιαίτερα από τον Κάρλο Γκότσι, διάσημο δραματουργό της εποχής του, που έμεινε προσκολλημένος στις συμβάσεις της «Κομέντια Ντελ Αρτε». Ο Γκολντόνι διασκεδάζει και σήμερα τους θεατρόφιλους, παρουσιάζοντας εικόνες του εαυτού τους, καθώς στα έργα του δραματοποιεί τη ζωή, τις αξίες και τις συγκρούσεις της μεσαίας τάξης.

Στον ελληνικό χώρο, ο Γκολντόνι ήταν γνωστός και προ της Επαναστάσεως του 1821, χάρις σε ερασιτεχνικές και πρόχειρες μεταφράσεις έργων του στα ελληνικά. Μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους, τα έργα του Γκολντόνι γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, χάρις στις μεταφράσεις του πρώην ηγεμόνα της Βλαχίας Ιωάννη Καρατζά.

William Shakespeare

1564-1616

Άγγλος συγγραφέας

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ...

Θεωρείται ευρέως ως ο σημαντικότερος συγγραφέας που έγραψε στην αγγλική γλώσσα και ένας από τους σημαντικότερους δραματουργούς παγκοσμίως.

Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου και ερμηνεύονται περισσότερο συχνά από τα έργα οποιουδήποτε άλλου θεατρικού συγγραφέα

Τα έργα του διαπνέονται από μία βαθειά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και παραμένουν επίκαιρα. Η επίδρασή του, ειδικότερα στην αγγλική λογοτεχνία

Ο Σαίξπηρ δεν έγραψε παρά μόνο θεατρικά έργα

Η ΖΩΗ ΤΟΥ...

Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο Στράτφορντ-Απόν-Ειβον, όπου πολύ πιθανόν να φοίτησε στο τοπικό σχολείο.

Σε ηλικία 18 ετών παντρεύτηκε μια συντοπίτισσά του, την Αν Χάθαγουευ, από την οποία απέκτησε μία

κόρη, τη Σουζάνα, και τα δίδυμα Χάμνετ και Τζούντιθ.

Πέθανε το 1616 και λίγο αργότερα η οικογένειά του ή οι φίλοι του έστησαν ένα μνημείο με ένα επίγραμμα στη Λατινική, στο οποίο αποδίδονται στο Σαίξπηρ η σοφία του Νέστορος, η ευφυΐα του Σωκράτη και η ποιητική τέχνη του Βεργιλίου.

Κάθε στίχος του τεράστιου έργου του και ένα μνημειώδες απόφθεγμα...

...Να ζει κανείς ή να μη ζει;Ιδού η απορία...

(από Άμλετ)

...Οι γυναίκες δε θέλουν τίποτα άλλο από ένα σύζυγο αλλά όταν τον αποκτησουν τα θέλουν όλα...

Ό,τι είναι παρελθόν,είναι πρόλογος...

Δεν υπάρχει τίποτα τόσο κακό ή καλό,η σκέψη τα κάνει όλα...

Άκουγε πολλούς,μίλα σε λίγους...

Οι δειλοί πεθαίνουν πολλές φορές πριν το θάνατό τους...

Είμαι γυναίκα.Δεν ξέρεις τις γυναίκες;Όταν σκέφτομαι,πρέπει να μιλάω...

Χρονολόγιο Σαίξπηρ

1564: Γεννιέται ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ 1582:Παντρεύεται την Άνν Χάθαγουεη 1592:Πρώτη παράσταση των έργων : Ερρίκος ΣΤ΄,

Ριχάρδος Γ΄ και Τίτος Ανδρόνικος 1593: Πρώτη παράσταση του έργου : Το ημέρωμα

της στρίγκλας 1594: Παρουσιάζεται το έργο Ρωμαίος και Ιουλιέτα 1598: Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ καταγράφεται ως

φοροφυγάς 1603: Τελευταία παράσταση του Σαίξπηρ ως

ηθοποιού στο θέατρο. 1616: Υπογράφεται η διαθήκη του στις 25 Μαρτίου.

Θάνατος και ταφή του στις 25 Απριλίου

ΠΗΓΕΣ:

http://dim-galat.pel.sch.gr/projects/akropolis/athens_15ei

rini.htm

http://el.wikipedia.org/wiki/ www.sansimera.gr

« Ο ΦΙΛΟΓΕΛΩΣ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ» ,

εκδόσεις Καρδαμίτσα

http://www.artic.gr/arthra-theatro http://www.sansimera.gr/biographies/228 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse

Britannica Το μυστικό του Σαίξπηρ(Martin Lings)

Ο Σαίξπηρ και η εποχή του(Luis B. Wright) www.gnomokologion.gr

Google εικόνες Βικιπαίδεια(αναζήτηση Shakespeare) Ουίλλιαμ Σαίξπηρ : Το ημέρωμα της

Στρίγκλας, εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ