Τόξο
-
Upload
panosbrinias -
Category
Documents
-
view
8 -
download
3
Transcript of Τόξο
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 1
Τόξο
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 2
Περιεχόμενα
1η Ενότητα : Γενικά χαρακτηριστικά της τεχνολογικής
ενότητας .
2η Ενότητα : Περιγραφή του αντικειμένου .
3η Ενότητα : Τεχνικά σχέδια .
4η Ενότητα : Διαδικασία που ακολουθήθηκε .
5η Ενότητα : Ιστορική εξέλιξη .
6η Ενότητα : Επιστημονικά στοιχεία και θεωρίες – Αρχή
λειτουργίας .
7η Ενότητα : Χρησιμότητα του έργου για τον άνθρωπο
και την κοινωνία .
8η Ενότητα : Κατάλογος υλικών και εργαλείων .
9η Ενότητα : Κόστος συσκευής .
10η Ενότητα : Βιβλιογραφία και πηγές πληροφόρησης .
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 3
1η Ενότητα
Η ενότητα αυτή αναφέρεται στη πολεμική τεχνολογία που μελετάει το τόξο ως
τεχνολογικό δημιούργημα των ανθρώπων και την εξέλιξη του μέσα στους αιώνες .
Εξετάζει τις αιτίες που ώθησαν τον άνθρωπο στη δημιουργία του ,στην αρχή ως
κυνηγητικού - πολεμικού όπλου και εξελισσόμενο σήμερα ως ολυμπιακού
αθλήματος.
Αν εξαιρέσουμε το ακόντιο, το τόξο είναι το αρχαιότερο όπλο και χρονολογείται
από την προϊστορική εποχή. Στην αρχαιότητα ήταν πολύ διαδεδομένο ως πολεμικό
όπλο, κυρίως στους ανατολικούς λαούς, σε πολλούς από τους οποίους ήταν κύριο
όπλο, ενώ οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν πιο πολύ δόρατα (με εξαίρεση τους Κρήτες)
και οι Ρωμαίοι πιο πολύ τα ακόντια και τα ξίφη, αφήνοντας τους τοξότες συνήθως
σε βοηθητικό ρόλο. Στα μνημεία της κλασικής αρχαιότητας απεικονίζονται συχνά
τοξότες.
Η χρήση του τόξου ως κοινό πολεμικό όπλο συνεχίστηκε μέχρι τον Μεσαίωνα, όπου
οι ομάδες τοξοτών θεωρούνταν το "πυροβολικό" της εποχής. Άρχισε να
αχρηστεύεται τον 14o αιώνα με την εμφάνιση της πυρίτιδας και εξαφανίστηκε κατά
το πρώτο μισό του 15ου.
Το τόξο χρησιμοποιείται ακόμα, από πρωτόγονους λαούς που το κατασκευάζουν
από μακρύ ξύλο μπαμπού με κύριο σκοπό το κυνήγι και σε μερικές περιπτώσεις
από τις ειδικές δυνάμεις, κάποτε στην παραλλαγή της βαλλίστρας. Επίσης
χρησιμοποιείται από αθλητές καθώς η τοξοβολία αποτελεί Ολυμπιακό αγώνισμα.
Τα ολυμπιακά τόξα είναι όμοια με τα τόξα που χρησιμοποιούσαν τις παλιές εποχές.
Τα σύνθετα τόξα όμως λειτουργούν με τη χρήση τροχαλίων. Στους Ολυμπιακούς
Αγώνες λαμβάνουν μέρος μόνο οι αθλητές που αγωνίζονται με ολυμπιακό τόξο. Το
τόξο από τα αρχαία χρόνια υπήρξε ένα επιτυχές μέσο κυνηγιού, αρωγός του
ανθρώπου στην επιβίωση.
Τυγχάνει να χρησιμοποιείται από λάτρεις του κυνηγιού ακόμα και σήμερα.
Κατά την εποχή του Μεσαίωνα το τόξο ήταν ένα από τα κυριότερα όπλα του
στρατού, είτε σαν επιθετικό, είτε σαν κατά κύριο λόγο αμυντικό, μεγάλου
βεληνεκούς. Η παράδοση το θέλει περισσότερο πολεμικό όργανο, παρά οδό για
πνευματική ανάπτυξη. Όπως πολλά άλλα όπλα, έτσι και αυτό οι μοναχοί Ζεν
κατάφεραν να το μετατρέψουν σε μέσο πνευματικής και σωματικής εξάσκησης. Tο
τόξο είναι ένα αρχαίο όπλο που αποτελείται από μια βέργα , στις άκρες της οποίας
είναι δεμένη μια χορδή από σχοινί ή νεύρο. Η χορδή τεντώνεται και
απελευθερώνεται απότομα την κατάλληλη στιγμή, δίνοντας βίαιη ώθηση στο βέλος,
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 4
που το κάνει να πετάξει προς τον στόχο. Η δυναμική ενέργεια από το τέντωμα της
χορδής μεταβιβάζεται κατά τη σύντομη απελευθέρωση της χορδής στο βέλος.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 5
2η Ενότητα
Το τόξο είναι ένα αρχαίο όπλο που αποτελείται από μια βέργα, στις
άκρες της οποίας είναι δεμένη μια χορδή από σχοινί ή νεύρο. Η χορδή
τεντώνεται και απελευθερώνεται απότομα την κατάλληλη στιγμή,
δίνοντας βίαιη ώθηση στο βέλος, που το κάνει να πετάξει προς τον
στόχο. Η δυναμική ενέργεια από το τέντωμα της χορδής μεταβιβάζεται
κατά τη σύντομη απελευθέρωση της χορδής στο βέλος. Το τόξο
κατασκευάζεται συνήθως από ξύλο καρυδιάς, φτελιάς ή μπαμπού, αλλά
και από μέταλλο ή κέρατο (σύνθετο τόξο). Το μήκος του είναι 1 - 2,60
μέτρα, ανάλογα με τους λαούς, την εποχή και τη χρήση του. Το
κυνηγετικό τόξο ξεπερνούσε συνήθως τα 2 μέτρα, ενώ το πολεμικό είχε
μήκος περίπου 1,70 μέτρα. Η βολή μπορεί να ξεπεράσει τα 200 μέτρα
σε απόσταση, με μέγιστο τα 650.
ΕΙ∆Η ΤΟΞΩΝ
Από την ημέρα της ανακάλυψης του μέχρι σήμερα, το τόξο έχει
υποστεί πολλές αλλαγές, τόσο ως προς τη σχεδίασή του, όσο και ως
προς τα υλικά κατασκευής του. Τα μοντέρνα τόξα, έχουν καταλήξει σε
δύο βασικές κατηγορίες: τα ολυμπιακά τόξα (recurve) και τα σύνθετα
τόξα (compound) . Τα πρώτα χρησιμοποιούνται σχεδόν εξ’ολοκλήρου
για αθλητισμό ( και αποτελούν την κατηγορία τόξου με την οποία
διεξάγονται και οι ολυμπιακοί αγώνες τοξοβολίας ) , ενώ τα δεύτερα
χρησιμοποιούνται και ως κυνηγετικά. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των
δύο είναι η ύπαρξη ή μη τροχαλίων στα σημεία στήριξης της χορδής του
τόξου. Οι στόχοι της κατασκευής του υλικού είναι οι εξής: α. Η σταθερή
απόδοση, απο βολή σε βολή β. Η κατά το δυνατόν μείωση των
συνεπειών του ανθρωπίνου λάθους και των αστάθμητων παραγόντων
(π.χ. άνεμος) κατά τη βολή γ. Να είναι προσαρμόσιμο στον σωματότυπο
και την τεχνική του κάθε τοξότη, και δ. Να είναι επικερδές για τους
παραγωγούς του (marketing).
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 6
Οι βασικές διαφορές των δύο κατηγοριών:
Μεταξύ των δύο κατηγοριών υπάρχουν κάποιες βασικές
διαφοροποιήσεις, οι οποίες οφείλονται κατα κύριο λόγο στο αυστηρό
πλαίσιο κανόνων μέσα στο οποίο υπάγονται, όσον αφορά τους αγώνες,
τα ολυμπιακά τόξα: α) Στα ολυμπιακά τόξα δέν επιτρέπεται η χρήση
τεχνητών μέσων για την αλλαγή της σχέσης ανοιγμα τόξου / δύναμης
(τροχαλίες). β) Στα ολυμπιακά τόξα δέν επιτρέπεται η χρήση δέυτερου
σημείου σκόπευσης, ούτε η χρήση μέσων για τη βελτίωση της όρασης
του τοξότη (φακοί). γ) Στα ολυμπιακά τόξα δεν επιτρέπεται η χρήση
μηχανικών μέσων απελευθέρωσης της χορδής.
Λίγα λόγια για την κάθε κατηγορία:
Τα ολυμπιακά τόξα αποτελούν την εξέλιξη του κλασσικού τόξου, με
δίαφορες αλλαγές και προσθήκες που αποσκοπούν στη βελτίωση της
συμπεριφοράς και της αξιοπιστίας του τόξου, χωρίς όμως να
επεμβαίνουν στην βασική σύλληψη της κατασκευής του.
Τα σύνθετα τόξα είναι το αποτέλεσμα της εφαρμογής της σύγχρονης
μηχανικής στο κλασσικό τόξο, με σκοπό τη βελτίωση της απόδοσής του.
Οι τροχαλίες αποσκοπούν στην καλύτερη αξιοποίηση της
αποθηκευμένης ενέργειας των ελασμάτων, και ταυτόχρονα απαιτείται
μικρότερη προσπάθεια από τον τοξότη για να διατηρήσει το τόξο στο
πλήρες άνοιγμα.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 7
ΤΟ ΣΥΝΘΕΤΟ ΤΟΞΟ (COMPOUND)
Το σύνθετο τόξο είναι η πιο πρόσφατη εξέλιξη στην ιστορία του τόξου.
Είναι πιο σταθερό, πιο ακριβές και πιο µαλακό στη βολή, σε σχέση µε τα άλλα είδη τόξων.
Ο σχεδιασµός είναι πιο πολύπλοκος και συνίσταται σε ένα σύστηµα τροχαλιών και καλωδίων
που επιτρέπουν στον τοξότη να το κρατήσει σε θέση σκόπευσης, σε πλήρες άνοιγµα, µε
πολύ µικρότερη δύναµη από αυτή που χρειάζεται για να το ανοίξει.
Αποτελείται από τρία τµήµατα: το κεντρικό στέλεχος, που είναι µεταλλικό και τα δύο
ελάσµατα. Εχει ύψος από 32'' έως και 45''. Το ονοµαστική δύναµή του µετριέται σε λίβρες και
είναι απο 30lbs έως 70lbs. Αποσυναρµολογείται µόνο για service σε ειδική πρέσσα.
Το µέγιστο µήκος ανοίγµατος είναι προσαρµοσµένο στο σώµα του τοξότη για να
επιτυγχάνεται το πλήρες let-off. Οι τροχαλίες είναι έκκεντρες, αρκετά περίπλοκες και µέσω
αυτών γίνεται η ακριβής ρύθµιση του µήκους ανοίγµατος.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 8
Στην τοξοβολία πεδίου και στο κυνήγι το σκόπευτρο αντί για οπτικό φακό, µπορεί να έχει
πολλαπλές ακίδες (έως και 5) για σκόπευση σε διάφορες αποστάσεις.
Το σύνθετο τόξο είναι ιδιαίτερα δηµοφιλές. Χρησιµοποιείται σε αγώνες FITA, στην τοξοβολία
πεδίου και είναι το κύριο τόξο για κυνήγι. ∆εν έχει όµως περιληφθεί στους Ολυµπιακούς
αγώνες. Λόγω των πλεονεκτηµάτων του δεν ανταγωνίζεται στους αγώνες σκόπευσης
απευθείας µε το σκοπευτικό αντίκυρτο, αλλά έχει τη δική του κατηγορία.
Για τους αγώνες FITA υπάρχουν οι εξής περιορισµοί: η ονοµαστική δύναµη να µην υπερβάνει
τις 60lbs, η απόσταση µεταξύ του στηρίγµατος του βέλους και της ράχης της λαβής να είναι
µικρότερη από 6εκ, απαγορεύονται όλα τα ηλεκρικά ή ηλεκτρονικά εξαρτήµατα.
ΤΟ ΑΝΤΙΚΥΡΤΟ ΤΟΞΟ ή ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΤΟΞΟ γνωστό και σαν recurve
Τα μέρη ενός ολυμπιακού τόξου:
1. Κεντρικό στέλεχος (riser)
2. Ελάσματα (limbs)
3. Βέλη
4. Σκόπευτρο
5. Σταθεροποιητές (stabilisers)
6. Χορδή
7. Arrow rest
8. Cushion plunger, Button
Τα μέρη ενός ολυμπιακού τόξου:
1. Κεντρικό στέλεχος (riser, handle): Το κεντρικό στέλεχος του τόξου
είναι ένα απο τα πιό σημαντικά μέρη του τόξου, διότι αποτελεί τη βάση
πάνω στην οποία στηρίζεται ο υπόλοιπος εξοπλισμός. Τα βασικά
χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει είναι: α. Να διαθέτει θέσεις και
στηρίγματα για τον υπόλοιπο εξοπλισμό. β. Να είναι, και να παραμένει
ίσιο (δηλαδή να κρατάει τα ελάσματα ευθυγραμμισμένα μεταξύ τους
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 9
και σε σχέση με το τόξο), παρά την μεγάλη μηχανική καταπόνηση που
δέχεται κατα την χρήση. γ. Να έχει όσο το δυνατόν μικρότερη
ελαστικότητα. δ. Να έχει όσο το δυνατόν μικρότερη αντίσταση στον
άνεμο. ε. Να είναι ελαφρύ.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ενός κεντρικού
στελέχους είναι ξύλο ή πλαστικό στα εκπαιδευτικά, χυτευμένα
κράμματα μαγνησίου στα πιό εξελιγμένα, και τα κορυφαία του είδους
κατασκευάζονται με μηχανική επεξεργασία καλής ποιότητας
αλουμινίου. Τα επιμέρους στοιχεία του κεντρικού στελέχους
(στηρίγματα για τα ελάσματα, βάσεις για αντίβαρα κτλ.) είναι συνήθως
κατασκευασμένα απο ανοξείδωτο ατσάλι, εκτός απο τη λαβή, που
κατασκευάζεται συνήθως απο πλαστικό ή ξύλο, οταν αυτή δέν είναι
ενσωματωμένη στο στέλεχος.
2. Ελάσματα (limbs): Τα ελάσματα του τόξου είναι άλλο ένα πολύ
σημαντικό στοιχείο. Σκοπός τους είναι να αποθηκέυουν την ενέργεια
που προσδίδει ο τοξότης στο τόξο κατα το τράβηγμα της χορδής, και να
την χρησιμοποιούν για την ώθηση του βέλους μετά την απελευθέρωση.
Διατίθενται σε διαφορετικά μήκη (ανάλογα το άνοιγμα χεριών του
εκάστοτε τοξότη), και διαφορετικές ελαστικότητες (ανάλογα με τη
δύναμη του εκάστοτε τοξότη). Τα βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να
έχουν είναι: α. Να είναι ίσια (ευθυγραμμισμένα μεταξύ τους). β. Να
διατηρούν όσο το δυνατόν καλύτερα την ελαστικότητά τους, τόσο κατα
την αυξομείωση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, όσο και μετά
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 10
απο παρατεταμένη χρήση. γ. Η σχέση ισχύος / παραμόρφωσης του
πάνω σε σχέση με το κάτω έλασμα να είναι ανάλογες. δ. Να
αποδίδοουν κατα την απελευθέρωση στο βέλος οσο το δυνατόν
μεγαλύτερο ποσοστό της ισχύος που τους προσέδωσε ο τοξότης κατά το
άνοιγμα του τόξου, και ε. Να έχουν ομοιόμορφη απόδοση, απο βολή σε
βολή.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των ελασμάτων
είναι ξύλο και υαλοβάμβακας (fiberglass) στα εκπαιδευτικά, και ίνες
άνθρακα, αφρός άνθρακα, φύλλα τιτανίου, καθώς και διάφορα άλλα
εξωτικά υλικά στα πιό εξελιγμένα.
3. Βελη: Τα βέλη είναι ίσως το πιό σημαντικό τμήμα του εξοπλισμού
ενός τοξότη. Διαθέτουν διάφορα χαρακτηριστικά που καθορίζουν τη
συμπεριφορά τους, και αποτελούνται απο 4 μέρη: την μύτη (point), το
στέλεχος (shaft) , τα φτερά (vanes), και το νοκ (nock). Τα
χαρακτηριστικά που καθορίζουν τη συμπεριφορά των βελών είναι: α. Η
σκληρότητα, ή αλλιώς η ελαστικότητα του βέλους. Η ανάλυση της
χρησιμότητας αυτής της ιδιότητας ξεπερνά τους σκοπούς αυτού του
συγγράμματος, αλλα αρκεί να ειπωθεί οτι είναι πάρα πολύ σημαντική
για την συμπεριφορά του βέλους μετά την απελευθέρωση, και οτι η
επιθυμητή σκληρότητα είναι ανάλογη της δύναμης του τόξου (όσο πιό
δυνατό το τόξο, τόσο μεγαλύτερη η επιθυμητή σκληρότητα). Αυτό το
χαρακτηριστικό καθορίζεται από το πάχος του τοιχώματος του
στελέχους, το μήκος του βέλους, τη διάμετρο του στελέχους, το υλικό
κατασκευής του στελέχους και το βάρος της μύτης. Κατα κανόνα, όσο
μεγαλύτερη η σκληρότητα του βέλους, τόσο μεγαλύτερο το είναι το
βάρος του. β. Η διάμετρος του βέλους. Άν το τοίχωμα ενός βέλους
αγγίζει τη γραμμή μεταξύ δύο βαθμολογικών κύκλων του στόχου,
βαθμολογείται υπέρ του τοξότη. Κατα συνέπεια, όσο μεγαλύτερη η
διάμετρος του βέλους, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 11
βαθμολογηθεί το βέλος με μεγαλύτερο σκορ. Όμως, όσο μεγαλύτερη η
διάμετρος του βέλους, τόσο μεγαλύτερη και η επιφάνειά του, άρα και η
αντίστασή του στον αέρα, τόσο στον πλευρικό άνεμο που το εκτρέπει
απο την πορεία του, όσο και στην τριβή με τον αέρα κατα την πτήση,
που μειώνει την ταχύτητά του. Επιπλέον, τα βέλη με μεγαλύτερη
διάμετρο είναι κατα κανόνα πιό βαριά. γ. Το βάρος των βελών: Τα βέλη
ενός τοξότη πρέπει να έχουν ακριβώς το ίδιο βάρος μεταξύ τους, για να
έχουν συνεκτική απόδοση. Επιπλέον, ο τύπος των επιλεγμένων βελών
καθορίζει το βάρος τους. Μικρότερο βάρος κατα κανόνα αυξάνει την
ταχύτητα και την εμβέλεια του βέλους. Όσο αυξάνεται η ταχύτητα του
βέλους, τόσο μειώνεται ο χρόνος παραμονής του στον αέρα, αρα και ο
χρόνος μεσα στον οποίο επηρρεάζεται απο τον άνεμο, μέχρι να
χτυπήσει το στόχο. Επίσης, όσο μεγαλύτερη η ταχύτητα του βέλους,
τόσο μικρότερος ο χρόνος μεταξύ της απελευθέρωσης της χορδής και
της αποκόλλησης του βέλους απο την χορδή, μέσα στον οποίο ο τοξότης
μπορεί να το επηρρεάσει εκούσια. Τέλος, όσο μεγαλύτερο το βάρος του
βέλους, τόσο μεγαλύτερη η αδράνεια που έχει κατά την πτήση, άρα και
η σταθερότητά του. δ. Το μήκος των βελών: Τα στελέχη των βελών
κόβονται με ειδικά μηχανήματα για το άνοιγμα του κάθε τοξότη.
Όπως είναι κατανοητό, δέν υπάρχει κάποιος απαράβατος κανόνας όσον
αφορά τη σχέση βάρους/διαμέτρου των βελών. Αυτό καθορίζεται για
τον κάθε τοξότη απο διάφορους παράγοντες, όπως οικονομικές
δυνατότητες, προσωπικές επιλογές, αναλογικά με το υπόλοιπο υλικό
του, με το είδος του αγώνα που συμετάσχει, τα διεθνή ρεύματα, κ.ο.κ..
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 12
Τα μέρη του βέλους είναι: α. Η μύτη. Προστατέυει το στέλεχος του
βέλους από την πρόσκρουση, προσθέτει βάρος στο βέλος, και εκτρέπει
το κέντρο βάρους του βέλους. Όσο μεγαλύτερο το βάρος της μύτης,
τόσο πιό "μαλακά" συμπεριφέρονται τα βέλη. Για τους πιό πολλους
τύπους βελων υπάρχουν μύτες με διαφορετικό βάρος. Φτιάχνονται απο
ατσάλι, ατσάλι και αλουμίνιο, ατσάλι και μπρούντζο, ή βολφράμιο. β.
Το στέλεχος. Το στέλεχος είναι η "καρδιά" του βέλους, και καθορίζει σε
μεγάλο βαθμό τα συνολικά χαρακτηριστικά του. Κάθε τύπος στελέχους
διατίθεται σε διαφορετικές σκληρότητες. Το σχήμα τους είναι συνήθως
κυλινδρικό, αλλά κάποια πολύ εξελιγμένα έχουν ατρακτοειδές σχήμα.
Κατασκευάζονται απο ξύλο ή fiberglass για αρχαρίους, αλουμίνιο ή ίνες
άνθρακα στις πιό εξελιγμένες εκδόσεις, και τα κορυφαίας ποιότητας
κατασκευάζονται με ίνες άνθρακα εξωτερικά, και αλουμίνιο εσωτερικά.
Ο κάθε τύπος μπορεί να βρεθεί σε διαφορετικές ποιότητες στην αγορά.
γ. Τα φτερά. Τα φτερά των σύγχρονων βελών έχουν μήκος ανάλογο με
το βάρος του βέλους, και είναι φτιαγμένα είτε απο σιλικόνη είτε απο
πλαστικοποιημένο χαρτι. Σκοπός τους είναι να σταθεροποιούν το βέλος
μετά την απελευθέρωση, στην περίπτωση που η απελευθέρωση δέν
είναι τέλεια, αλλα και να μετατρέπουν λίγη απο την ενέργεια του
βέλους σε στροφορμή, η οποία του προσδίδει σταθερότητα.
Τοποθετούνται 3 σε κάθε βέλος, σε μικρη απόσταση απο το πίσω
μέρος, σε γωνία 120 μοιρων το ένα από το άλλο, ευθεία, ή πιό συχνά με
ελαφριά κλίση, ετσι ωστε να δίνουν στροφές στο βέλος κατά την πτήση.
Στα βαρύτερα βέλη συνήθως χρησιμοποιούνται επίπεδα φτερά, ενώ
στα ελαφρύτερα φτερά με ειδικό σχήμα για να δίνουν περισσότερες
στροφές, σε μία προσπάθεια να καλυφθεί ένα ποσοστό της
σταθερότητας που χάνεται λόγω περιορισμένου βάρους. δ. Νοκ. Το νόκ
είναι ένα πλαστικό που προσαρμόζεται στο πίσω μέρος του βέλους, για
να μπορεί να συνδέεται το βέλος με τη χορδή. Η κατασκευή του
αποσκοπεί στο να μήν είναι μεγάλο εμπόδιο στην απελευθέρωση, αλλά
ταυτόχρονα να μην αφήνει το βέλος να πέσει απο παρενοχλήσεις πρίν
την απελευθέρωση, αλλά και να προστατέψει το (ακριβό, συνήθως)
στέλεχος στην περίπτωση που ένα άλλο βέλος το χτυπήσει, όσο
βρίσκεται στο στόχο.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 13
4. Σκόπευτρο: Στα ολυμπιακά τόξα επιτρέπεται η χρήση ενός μόνο
σημείου σκόπευσης, χωρίς οπτικά βοηθήματα (φακούς). Το σκόπευτρο
είναι ο μηχανισμός που συγκρατεί μία ακίδα σε ένα σημείο, και
επιτρέπει στον τοξότη να καθορίζει τη θέση της σε σχέση με το τόξο. Το
σκόπευτρο στερεώνεται στο άνω τμήμα του κεντρικού στελέχους. Τα
χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα σκόπευτρο είναι: α. Να
παραμένει στη θέση του παρά τους κραδασμούς του τόξου. β. Να
μπορεί ο τοξότης να αλλάξει τη θέση του με όσο το δυνατόν
μεγαλύτερη ακρίβεια, σε σύντομο χρονικό διάστημα. γ. Να παρέχει
πλήρες εύρος ρυθμίσεων, τόσο για τις διαφορετικές αποστάσεις, όσο
και για τις προσωπικές προτιμίσεις του κάθε τοξότη. δ. Να μπορεί ο
τοξότης ανα πάσα στιγμή να το επαναφέρει σε κάποια προηγούμενη
θέση με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια. Σημειώνεται επίσης οτι
τα σκόπευτρα που προορίζονται για αρχάριους αθλητές έχουν την
δυνατότητα να μετακινηθούν μόνο κατα ύψος και πλάτος, ενώ τα
πρωταθλητικά μετακινούνται και κατα μήκος. Είναι κατασκευασμένα
συνήθως απο αλουμίνιο, πλαστικο και ατσάλι, και λίγα είναι φτιαγμένα
απο ίνες άνθρακα.
5. Σταθεροποιητές (Stabilizers) : Οι σταθεροποιητές είναι συστήματα με
πολλαπλές χρήσεις. Συνήθως μοιάζουν με κυλίνδρους με μικρή
ελαστικότητα, με ένα βάρος στερεωμένο στην μία άκρη. Στερεόνονται
πάνω στο κεντρικό στέλεχος σε ειδικές υποδοχές, και σκοποί τους είναι:
α. Η σταθεροποίηση του τόξου σε ένα σημείο ισορροπίας, που
καθορίζεται απο τις ανάγκες του κάθε τοξότη. β. Η απορρόφηση των
κραδασμών του χεριού του τοξότη, σε περίπτωση που υπάρχουν. γ. Η
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 14
απορρόφηση των κραδασμών του τόξου μετά τη βολή, για την αποφυγή
τόσο τραυματισμών του τοξότη λογω κραδασμών, αλλά και και για την
προστασία του υλικού. δ. Ο καθορισμός της συμπεριφοράς του τόξου
μετά τη βολή, αλλά και η διευκόλυνση της προσπάθειας του αθλητή,
που επιτυγχάνεται με τη μετατόπιση του κέντρου βάρους. ε. Η άυξηση
του συνολικού βάρους του τόξου, που προσδίδει σταθερότητα στον
αέρα λόγω αδράνειας. Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν είναι: α.
Να είναι ανθεκτικά, τοσο στη χρήση όσο και σε τυχόν χτυπήματα. β. Να
έχουν όσο το δυνατόν μικρότερη αντίσταση στον αέρα. γ. Τα μέρη τους
να διατίθενται σε μεγάλη ποικοιλία, ωστε ο κάθε τοξότης να μπορεί να
συνθέσει το σύστημα σταθεροποιητών που του ταιριάζει.
Μια υποκατηγορία τους είναι τα Dampers (τα δύο μικρά της εικόνας)
τα οποία έχουν ένα μεταβλητό βάρος στερεωμένο στην άκρη ενός
ελαστικού τμήματος, και χρησιμοποιούνται για την απορρόφηση
κραδασμών.
6. Η χορδή του τόξου (Bowstring). Σκοπός της είναι η μεταφορά της
ενέργειας των ελασμάτων στο βέλος, με όσο το δυνατόν μικρότερη
απώλεια ενέργειας και ευστοχίας. Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να
έχει μία χορδή είναι: α. Να έχει την κατάλληλη αντοχή στις δυνάμεις
που αναπτύσσονται κατα την απελευθέρωση του βέλους. β. Να έχει
καλή αντοχή στη μηχανική φθορά (Τόσο όσο αν αφορά τις
αλλεπάλληλες απελευθερώσεις, όσο και απο την τριβή με το σώμα του
τοξότη.) . γ. Να έχει την μικρότερη δυνατή ελαστικότητα που απαιτείτα
για να μην προκληθεί ζημιά στα ελάσματα. (Αυτό εξαρτάται κυρίως απο
την ποιότητα των ελασμάτων.) δ. Να έχει όσο το δυνατόν μικρότερο
βάρος, έτσι ώστε να προσδίδει μεγαλύτερη ταχύτητα στο βέλος, και ε.
Να έχει μήκος ανάλογο του εκατοτε τόξου.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 15
Μία χορδή αποτελείται απο δύο υλικά: Το βασικό υλικό της χορδής
(Bowstring material) και ένα προστατευτικό νήμα (Serving material). Το
βασικό υλικό της χορδής καθορίζει στο μεγαλύτερο βαθμό τη
συμπεριφορά της. Αυτό αποτελείται κατά κανόνα απο 12-22 νήματα
κάποιου υψηλής τεχνολογίας πολυμερούς νήματος. Τα νήματα αυτά,
για λόγους απλούστευσης, είναι γνωστά με τα εμπορικά τους ονόματα
(spectra fibers, dyneema fibers, Dacron fibers, Kevlar fibers, etc.) .
Πολλά απο τα πιό δημοφιλή νήματα αποτελούν ανάμειξη των
προηγουμένων (8125,S4 etc.). Ο αριθμός των νημάτων που
χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση είναι ανάλογος του νήματος που
χρησιμοποιείται, αλλά και του υπόλοιπου εξοπλισμού (περισσότερα
νήματα για δυνατότερα ελάσματα κτλ.). Το δευτερέυον υλικό της
χορδής είναι ένα λεπτό νήμα (συνήθως από νάυλον) το οποίο το
τυλίγουμε γύρω απο τα σημεία επαφής της χορδής με τα ελάσματα, και
το σημείο απο το οποίο πιάνει ο τοξότης την χορδή. Σκοπός του είναι να
προστατεύσει την χορδή απο την φθορά της χρήσης. Οι βασικές
ιδιότητες που πρέπει να έχει είναι α. Να είναι ανθεκτικό και β. Να μην
μετακινείται επάνω στη χορδή μετά απο την τοποθέτησή του.
Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο της χορδής είναι το σημείο στο οποίο
πιάνει το βέλος πάνω στη χορδή (nock point). Αυτό κατασκευάζεται απο
ένα δέυτερο στρώμα serving material πολύ μικρού μήκους πάνω και
κάτω απο το σημείο στο οποίο θέλουμε να κουμπώνει το βέλος. Το
σημείο αυτό βρίσκεται λίγο πάνω απο το κέντρο της χορδής και η
ακριβής τοποθέτησή του για τον κάθε τοξότη είναι κρίσιμης σημασίας.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 16
3η Ενότητα
Τι θα χρειαστούμε για να ξεκινήσουμε με την απλούστερη κατασκευή
του τόξου:
Η "καρδιά" ενός τόξου. Κατασκευάζεται από υλικά όπως: ξύλο, fiberglass, μαγνήσιο,
αλουμίνιο ή ανθρακόνημα . Χυτά ή φρεζαριστά για μεγαλύτερη αντοχή, η
κατασκευή τους έχει εξελιχθεί σε επιστήμη, με σκληρό ανταγωνισμό ανάμεσα στις
εταιρίες και νέα υλικά καθώς και τρόπους κατασκευής να μας παρουσιάζονται κάθε
χρόνο. Σ' αυτό τοποθετούνται όλα τα κύρια εξαρτήματα ενός τόξου και η επιλογή
του συνιστά αρκετή σκέψη, διότι είναι το μόνο εξάρτημα το οποίο μπορεί να μας
συντροφεύσει καθ' όλη την πορεία μας ως αθλητές ή ως χομπίστες. Τα προπονητικά
έχουν σύνηθες μήκος 24" ή 25", ενώ τα αγωνιστικά 23" ή 25" ή 27".
Ελάσματα:
Τα κινούμενα μέρη ενός τόξου τα οποία τοποθετούνται άνω και κάτω του κεντρικού
στελέχους. Το Α και το Ω της βολής όσον αφορά τον εξοπλισμό. Κατασκευάζονται
από πληθώρα συνδιασμών υλικών με τα πιο κύρια να είναι το ξύλο, το fiberglass και
τα ανθρακονήματα να μπαίνουν σιγά σιγά στο παιχνίδι. Το μήκος που επιλέγουμε
αναφέρεται σε ολόκληρο το μήκος του τόξου με στέλεχος μήκους 25 ιντσών. Η
"δύναμή" του μετριέται σε λίβρες και αφορά πλήρες άνοιγμα τόξου στις 28 ίντσες.
Ο τοξότης έχει να επιλέξει είτε σε κοντά ελάσματα και μεγαλύτερο στέλεχος για
μεγαλύτερη ταχύτητα βέλους, είτε κοντό στέλεχος και πιο μεγάλα σε μήκος
ελάσματα για μεγαλύτερη σταθερότητα στη βολή, όσον αφορά τα αγωνιστικά τόξα.
Σκόπευτρο:
Ένα από τα βασικά εξαρτήματα του τόξου, το οποίο μας βοηθά να στοχεύουμε στο
ίδιο σημείο με ακρίβεια σε κάθε βολή. Το κόστος του είναι ανάλογο με την ποιότητα
κατασκευής καθώς και τα υλικά του. Κατασκευάζεται από πλαστικό για τα
προπονητικά τόξα κυρίως, αλουμίνιο ή κράματά του για μεγαλύτερη αντοχή και
τέλος από ανθρακονήματα για περιορισμό του βάρους και απορρόφηση
κραδασμών.
Σταθεροποιητή βολής:
Το λεγόμενο pressure button ή plunger button ή cushion button ή compensator
button ή berger (από τον εφευρέτη του, Vic Berger). Το βασικό που κάνει αυτό το
μαραφέτι είναι να κεντράρει το βέλος στην υπόλοιπη γεωμετρία του τόξου (αιχμή
βέλους - ακίδα σκόπευσης - προβολή χορδής στο κέντρο του κεντρικού στελέχους ή
ελληνιστί center shot). Επίσης μας δίνει την δυνατότητα να επιλέγουμε μεγαλύτερο
εύρος σκληρότητας βελών απ ότι αν δεν υπήρχε. Το ελατήριό του συντονίζεται με
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 17
τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει ορισμένη μετακίνηση του βέλους προς το κεντρικό
στέλεχος με αποτέλεσμα, τι άλλο; καλύτερες συγκεντρώσεις στα βέλη μας. Η
διαφορά στις τιμές τους αφορά το εύρος των ρυθμίσεών καθώς και την ποιότητα
κατασκευής τους.
Ρυθμιστή βολής:
Έλασμα το οποίο μας καθοδηγεί στο ίδιο άνοιγμα του τόξου σε κάθε βολή.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 18
4η Ενότητα
Οργάνωσα τα κείμενα σε κομμάτια τα οποία με βοήθησαν να βρω
πληροφορίες από διάφορα sites στο διαδίκτυο . Χώρισα την ενότητα σε
διάφορα μέρη που μερικά από αυτά είναι τα είδη των τόξων όπως το
σύνθετο και το αντίκυρτο .Αναφέρθηκα λεπτομερώς στα μέρη που
αποτελούν το ολυμπιακό τόξο . Κατέγραψα τα sites στο διαδίκτυο που
με βοήθησαν στην εκπόνηση της εργασίας μου .
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 19
5η Ενότητα
Το τόξο και το βέλος
έχουν πολεμική και κυνηγετική προέλευση που χάνεται στα βάθη του
χρόνου. Υπάρχουν ενδείξεις χρήσης του τόξου που παραπέμπουν στην
παλαιολιθική εποχή, 20.000 χρόνια πρίν. Ολοι οι λαοί του πλανήτη
έχουν στην ιστορία τους ενδείξεις χρήσης του τόξου. Από τους
κατοίκους του παγωμένου βορρά έως αυτούς της γης του πυρός, όλοι
χρωστάμε σημαντικό μέρος της εξελικτικής μας πορείας στο τόξο.
Είναι το πρώτο όπλο που έδινε την δυνατότητα στον άνθρωπο να
επιτεθεί από απόσταση μεγαλύτερη από εκείνη που καλύπτει ένα
εγχειρίδιο και επομένως ήταν, μαζί με το ακόντιο, τα ...
....πρώτα εκηβόλα όπλα. Το τόξο δεν είναι τίποτα άλλο από μια
εκπληκτική μηχανή αποθήκευσης της ήπιας δυναμικής ενέργειας του
ανθρώπινου σώματος και μετατροπής της σε ακαριαία αποδιδόμενη
κινητική. Αναμφισβήτητα πρόκειται για την πρώτη εφεύρεση που
επιτυγχάνει την αποθήκευση ενέργειας μέσω της παραμόρφωσης της
ύλης και μάλιστα με τεράστια χρονική διαφορά από τη δεύτερη που θα
μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ο καταπέλτης ή το ελατήριο που
εμφανίστηκαν πολύ αργότερα.
Αυτή ακριβώς η θαυμαστή ιδιότητά του είναι που το συνέδεσε στις
συνειδήσεις των αρχαίων λαών με τους θεούς. Στο δωδεκάθεο η τέχνη
του τόξου - η τοξευτική - διδάσκεται και προστατεύεται από το θεό
Απόλλωνα και την αδελφή του Αρτεμη.
Ολοι οι λαοί της αρχαιότητας, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο,
χρησιμοποίησαν το τόξο και σαν πολεμικό όπλο εκτός από κυνηγετικό.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 20
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΟΞΑ
Η πρώτη ιστορικά βεβαιωμένη χρήση του τόξου έγινε από τους
αρχαίους Αιγυπτίους, περί τα 5.000 χρόνια πριν, εναντίον των Περσών
που πολεμούσαν ακόμα με ακόντια και σφεντόνες. Ηταν ένα μακρύ
κομμάτι ελαστικού ξύλου που με την χρήση ενός τένοντα (χορδή)
έπαιρνε καμπύλο σχήμα. Πιθανολογείται ότι οι Ασσύριοι γύρω στο
1.200 π.χ. προσέθεσαν στο απλό καμπύλο σχήμα του τόξου δύο
προεκτάσεις στα άκρα σε σχήμα κύρτωσης αντίθετης προς την καμπύλη
του τόξου, δημιουργώντας έτσι ένα νεο τύπο τόξου: το αντίκυρτο τόξο
γνωστό και σαν recurve (ρικέρβ). Το αντίκυρτο τόξο ήταν μια σημαντική
εξέλιξη γιατί ήταν και δυνατότερο και πολύ κοντύτερο πράγμα που το
έκανε πιο ευέλικτο και βολικό για τους έφιππους πολεμιστές. Σπουδαίοι
τοξότες, έφφιποι και μη, ήταν και οι Σκύθες. Χρησιμοποιούσαν ένα
αντίκυρτο τόξο φτιαγμένο από ξύλο, τένοντα και κέρατο ζώου γνωστό
σαν ασιατικό σύνθετο (asiatic composite)
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 21
Στην Αρχαία Ελλάδα το τόξο είχε κυρίως κυνηγετική χρήση, σαν
πολεμικό όπλο αναδείχθηκε κατά την διάρκεια του πελοπονησιακού
πολέμου. Δεν θεωρήθηκε ποτέ αγώνισμα άξιο να συμπεριληφθεί στους
Ολυμπιακούς Αγώνες γιατί, σαν εκηβόλο όπλο, δεν αναδείκνυε την
ανδρεία του πολεμιστή.Οι Eλληνες χρησιμοποιούσαν και απλά και
αντίκυρτα τόξα. Για την κατασκευή τους είναι γνωστοί δυο τρόποι. Στον
πρώτo (*) χρησιμοποιούσαν ένα καμπύλο στέλεχος, ισχυρό και
ελαστικό, κατασκευασμένο από ξύλο κρανιάς. Στo δεύτερo (**), το
στέλεχος γίνονταν από δύο κέρατα αντιλόπης ή άλλου οπληφόρου ζώου
τα οποία αφού πλάνιζαν έτσι ώστε να γίνουν ελαστικά, τα έδεναν μέσω
της βάσης τους σε ξύλινη λαβή. Στα δυο άκρα άκρα του στελέχους
δένονταν η νευρά, χορδή κατασκευασμένη από νεύρα ή
συνεστραμμένα έντερα ζώων. Το βέλος ή τόξευμα ήταν από σκληρό
ξύλο κατεργασμένο σε λεπτό κύλινδρο μήκους 45εκ έως 60εκ που στη
μια άκρη του είχε σφηνωμένη σιδερένια ή ορειχάλκινη αιχμή και στην
άλλη είχε χάραγμα, τη γλυφίδα, για να προσαρμόζεται στη νευρά.
Για σταθερότητα στη βολή διέθετε και διπλή φτέρωση στο πίσω μέρος.
Τα βέλη τοποθετούνταν σε ειδική θήκη με πώμα, τη φαρέτρα που
χωρούσε έως 20 βέλη. Η θήκη φύλαξης του τόξου λεγόταν γωρυτός. Το
βεληνεκές έφτανε και τα 200μ!, πράγμα πολύ σημαντικό όταν γίνονταν
συγκεντρωτική τόξευση εναντίον αντίπαλου στρατού σε πυκνό
σχηματισμό.
Το τόξο είχε πρώτα εισαχθεί στη Κρήτη. Στη ηπειρωτική Ελλάδα
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 22
πρωτοεμφανίζεται στο μυκηναϊκό πολιτισμό. Σύμφωνα με την Ιλιάδα,
χρησιμοποιήθηκε εκτενώς κατά την πολιορκία της Τροίας όπου έγιναν
και οι γνωστοί ταφικοί αγώνες με τόξο, άρμα και ακόντιο, που
διοργάνωσε ο Αχιλλέας προς τιμή του Πάτροκλου. Στην αρχαϊκή και
κλασσική εποχή οι τοξότες μαζί με τους ακοντιστές και τους
σφενδονίτες αποτελούσαν το ελαφρύ πεζικό - τους "ψιλούς". Επειδή το
τόξο για να είναι αποτελεσματικό χρειαζόταν πολύχρονη εξάσκηση και
αφιέρωση, πράγματα που δεν διέθεταν οι πολίτες που συνήθως
απάρτιζαν το ελαφρύ πεζικό, οι περισσότερες πόλεις-κράτη
προτιμούσαν να χρησιμοποιούν σώματα μισθοφόρων τοξοτών.
Φημισμένοι μισθοφόροι τοξότες ήταν οι Κρήτες και οι Σκύθες, αλλά
καλούς τοξότες είχαν και άλλες πόλεις όπως η Χίος, η Δήλος, η Ρόδος, η
Κύπρος. Ο Γέλων στις Συρακούσες διέθετε το 480 π.χ. δύναμη από 2.000
τοξότες. Οι Αθηναίοι το 479 π.χ. είχαν σημαντική δύναμη που
διακρίθηκε εαντίον του περσικού ιππικού πριν από την μάχη των
Πλαταιών.
Από τα μέσα του 5ου αιώνα οι Αθηναίοι δημιούργησαν μόνιμο σώμα
τοξοτών. Στις παραμονές του πελοποννησιακού πολέμου ο Περικλής
ανέφερε ότι διέθεταν 1.600 τοξότες πεζούς, εκτός από τους έφιππους,
τους ονομαζόμενους ιπποτοξότες. Φημισμένοι τοξότες ήταν ο ήρωας
Ηρακλής με το θεϊκό τόξο που του χάρισε ο Απόλλωνας, ο πολυμήχανος
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 23
Οδυσσέας με το πανίσχυρο τόξο του γίγαντα Εύρυτου, ο Πάνδαρος που
είχε διδαχθεί την τέχνη από τον ίδιο τον Απόλλωνα, ο θεσσαλός
Φιλοκτήτης με το τόξο του Ηρακλή, ο κρής Μηριόνης που νίκησε στους
ταφικούς αγώνες της Τροίας και άλλοι πολλοί.
ΚΙΝΑ
Στην Κίνα οι πρώτες αναφορές ανήκουν στην δυναστεία των Σάνγκ (18
έως 10 αι. π.χ.) όπου εμφανίζεται σε πολεμικό άρμα με οδηγό,
ακοντιστή και τοξότη. Αργότερα εμφανίζεται και η αγωνιστική
τοξοβολία σε αγώνες μεταξύ των ευγενών.Κατά τον 6ο αι. π.χ. το τόξο
εμφανίζεται στην Ιαπωνία, όπου και εξελίσσεται σε μία από τις
σημαντικότερες πολεμικές τέχνες η οποία φτάνει ως τις μέρες μας με
την ονομασία kyudo (ο δρόμος του τόξου). Το kyudo σήμερα διδάσκεται
με το παραδοσιακό τρόπο από εξειδικευμένες σχολές σε όλο τον κόσμο
σαν μια από τις παραδοσιακές Ιαπωνικές πολεμικές τέχνες. Ο Τζένκις
Χάν (12αι. έως 13αι. μ.χ.) και οι μογγόλοι του κατέκτησαν μεγάλο μέρος
της Ευρώπης και της Ασίας με το σώμα των έφιππων τοξοτών οι οποίοι
με το κοντό και δυνατό αντίκυρτο τόξο τους σάρωναν τις γραμμές του
εχθρού.
Η πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ολοκληρώθηκε στην αρχή της
εποχής του μεσαίωνα όταν αυτοί νικήθηκαν από τους υπέρτερους
τοξότες των Ούνων, των Βανδάλων και των Γότθων.
Από τον πρώιμο μεσαίωνα ακόμα, το τόξο άρχισε να απειλείται από την
εμφάνιση μιάς άλλης μηχανής εκτόξευσης βελών: τη βαλλίστρα (αγγλ.
crossbow). Η παλαιότερη ιστορικά βεβαιωμένη εμφάνισή της γίνεται
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 24
στην αρχαία Ελλάδα κατά τον 4ο αιώνα π.χ. Το όπλο ονομαζόταν
γαστραφέτης (αγγλ. gastraphetes) και η περιγραφή του σώθηκε από τον
Ηρωνα τον Αλεξανδρινό (1ος αιώνας π.χ). Παράλληλα εμφανίζεται και
στην αρχαία Κίνα περίπου την ίδια περίοδο. Η βαλλίστρα έγινε
ιδιαίτερα δημοφιλής στους στρατούς της δύσης, γιατί αφενός δεν
χρειαζόταν παρά ελάχιστη εκπαίδευση στην χρήση της, και αφετέρου
είχε πολύ μεγαλύτερη διατρητική ικανότητα λόγω ενός συστήματος
μοχλών που βοηθούσαν στην τάνυση των πολύ δυνατών ελασμάτων.
Ενας χειριστής βαλλίστρας (αγγλ. crossbowman) ήταν πολύ
οικονομικότερος σε σχέση με ένα τοξότη λόγω της ελάχιστης
εκπαίδευσης, αλλά και άμεσα αντικαταστάσιμος σε περίπτωση
ατυχήματος. Αρκεί να αναφέρουμε ότι ένας μελλοντικός τοξότης
εξασκείτο καθημερινά στο τόξο από την εφηβεία κιόλας προκειμένου
να γίνει αποτελεσματικός στρατιώτης αρκετά χρόνια μετά. Αντίθετα τη
βαλλίστρα μπορούσε να χειριστεί ένας οποιοσδήποτε στρατιώτης και
να πάρει μέρος σε μάχη με ολιγόωρη εκπαίδευση. Τελικά το τόξο
επιβίωσε και αντιμετώπισε με επιτυχία τη βαλλίστρα λόγω της
ταχυβολίας του και του πολύ μεγαλύτερου βεληνεκούς του, στοιχεία
σημαντικά για τις πολυπληθείς μάχες ανοικτού πεδίου της εποχής.
Διάσημος τοξότης του μεσαίωνα ήταν ο Αγγλος Robin Hood που έγινε
θρύλος στους μετέπειτα αιώνες (ο Γουλιέλμος Τέλλος αντίθετα
χρησιμοποιούσε βαλλίστρα και όχι τόξο, όπως λανθασμένα αναφέρεται
ακόμα και σε επίσημα έντυπα)
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 25
Οι πιο φημισμένοι τοξότες της μεσαιωνικής Ευρώπης ήταν οι Αγγλοι.
Είναι ιστορικά αναγνωρισμένο ότι οι συντριπτικές νίκες της Αγγλίας στις
μάχες των Crécy, Poitiers και Agincourt εναντίον των Γάλλων, κατά τον
Εκατονταετή πόλεμο (14ος - 15ος αι.), στηρίχθηκαν κατά πολύ στο
φημισμένο longbow. Στη μάχη του Crécy (1346μ.χ.) οι Αγγλοι με 11.000
τοξότες, 3.900 ιππότες και 5.000 στρατιώτες παρατάχθηκαν εναντίον
Γαλλικής δύναμης από 12.000 σιδηρόφρακτους ιππότες, 20.000
στρατιώτες, 6.000 γενοβέζους μισθοφόρους με βαλλίστρα και
άγνωστου αριθμού ιππέων. Στο τέλος της ημέρας το longbow άφησε
νεκρούς τουλάχιστον 1.500 Γάλλους ιππότες συν άγνωστο αριθμό
στρατιωτών και μισθοφόρων, ενώ οι Αγγλοι δέχθηκαν ασήμαντες
ζημιές. Mε την νίκη του Crécy αποδείχθηκε για πρώτη φορά ότι το τόξο
ήταν υπέρτερο της βαλλίστρας και στο βεληνεκές αλλά και στην
ταχυβολία, με αποτέλεσμα να αρχίσει να εκτοπίζει την βαλλίστρα.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΤΟΞΟΥ ΩΣ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΟΠΛΟ
H αρχή του τέλους της ένδοξης πορείας του τόξου σαν πολεμικό και
κυνηγετικό εργαλείο ήλθε με την διάδοση της πυρίτιδας στην Ευρώπη
(15os αι. μ.χ.). Oταν το 1588 μ.χ. οι Αγγλοι με δοκιμαστική χρήση
τουφεκιών από 10.000 στρατιώτες νίκησαν την Ισπανική αρμάδα που
βασιζόταν σε τοξότες έγινε πλέον φανερή η συνέχεια. Πράγματι το τόξο
άρχισε να υποχωρεί ραγδαία μέχρι που έφτασε στον 17ο αι. να
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 26
περιοριστεί κυρίως σε άθλητικές εκδηλώσεις.
Οι ιθαγενείς της Αμερικανικής ηπείρου ήταν σπουδαίοι έφφιποι τοξότες
και χρησιμοποιούσαν το τόξο σαν βασικό εργαλείο για την επιβίωσή
τους σχεδόν μέχρι και τον 18ο αι. Αλλά δυστυχώς η τέχνη τους δεν τους
έσωσε από τον αφανισμό που τους επέβαλαν τα πυροβόλα των
κατακτητών Ευρωπαίων.
Σε μερικές περιοχές του κόσμου όπως στις παρθένες περιοχές του
δάσους του Αμαζονίου ή στην Αφρικανική ενδοχώρα υπάρχουν φυλές
ιθαγενών που χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα το τόξο για επιβίωση.
Η τοξοβολία σήμερα είναι αρκετά διαδεδομένη και ασκείται σαν
άθλημα ή χόμπυ με διάφορες μορφές: σκοπευτική, κυνηγετική,
ανοικτού πεδίου κλπ.
Εμφανίστηκε σαν ολυμπιακό άθλημα το 1900 στο Παρίσι και ασκήθηκε
έως την Ολυμπιάδα του 1920 στην Αμβέρσα οπότε και καταργήθηκε.
Ξαναεμφανίστηκε το 1972 στους Ολυμπιακούς του Μονάχου σαν
ατομικό άθλημα. Από τους Ολυμπιακούς της Σεούλ του 1988
προστέθηκε το ομαδικό.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 27
6η Ενότητα
Όταν αφήνουμε το βέλος από τη χορδή τότε αυτό ασκεί κινητική και
δυναμική ενέργεια . Το τόξο είναι ένα ελαστικό ξύλο το οποίο
χρησιμοποιείτε για να γυμνάζεται ή να επιβιώνει ο κόσμος. Αν
συγκρίνουμε σήμερα δυο φωτογραφίες των τόξων των αρχαίων χρονών
και έντοκων που έχουμε τώρα θα δούμε μεγάλη διάφορα και στις
λειτουργίες και στη συμπεριφορά .
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 28
7η Ενότητα
Το τόξο χρησιμεύει στην πνευματική και στη σωματική άσκηση πολλοί
λαοί το βλέπουν σαν βία αλλά περισσότεροι το χρησιμοποιούν στην
κανονική τους ζωή. Στους προϊστορικούς χρόνους η τοξοβολία
χρησίμευσε κυρίως για κυνηγητικούς σκοπούς και αυτό για λόγους
ασφάλειας. Σήμερα η Τοξοβολία χρησιμοποιείται αποκλειστικά για
αθλητικούς σκοπούς. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένες φυλές στην
Αφρική και τη Νότια Αμερική που την χρησιμοποιούν ακόμα σαν μέσο
επιβίωσης. Το 1900 η τοξοβολία περιλήφθηκε στους Ολυμπιακούς
αγώνες. Η Τοξοβολία στην Ελλάδα μετρά 15 χρόνια ζωής με το επίπεδο
να παραμένει ακόμα χαμηλό.
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 29
8η Ενότητα
NOCKING POINTS,SERVING,ΝΗΜΑΤΑ,ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΕΣ,ACCESSORIES:
Νήμα ή Χορδή: ανάλογα με το μήκος του τόξου.
Πριόνι
Σφυρί
Ψαλίδι
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 30
9η Ενότητα
Λαβή: €51,77 (περιλαµβάνει 23 % Φ.Π.Α)
Βέλη:€28,81 (περιλαµβάνει 23 % Φ.Π.Α)
Νήµατα:€56,23 (περιλαµβάνει 23 % Φ.Π.Α)
Τόξο:€220,87 (περιλαµβάνει 23 % Φ.Π.Α)
February 14, 2011
[ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΠΡΙΝΙΑ ΣΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ]
Τ μ ή μ α Α 3 – 6 ο Γ υ μ ν ά σ ι ο Ν έ α ς Σ μ ύ ρ ν η ς
Page 31
10η Ενότητα
Πηγές
Στρατιωτική Ιστορία: Τεχνικές Μάχης στον Αρχαίο Κόσμο 3000 π.Χ.-
500 μ.Χ.: Δημήτρης Γεδεών : Εκδόσεις Σαββάλας
http://www.e-bow.net/store/content/section/5/37/lang,greek/
http://nrdisaster.blogspot.com/2009/06/blog-post_9379.html
http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/el/Recurve_bow
http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/el/Compound_bow#Construc
tion_of_compound_bow
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%8C%CE%BE%CE%BF_(%CF%
8C%CF%80%CE%BB%CE%BF)