Σ Π Α Ρ Τ Η

«Η Σπάρτη είναι μια από τις πιο ολιγάνθρωπες πόλεις,που αποδείχθηκε η πιο δυνατή και πιο ονομαστή  στην

Ελλάδα»

(Ξενοφών, Λακεδαιμονίων Πολιτεία , 1)

8ος – 7ος αι. π. ΧΔωριείς εναντίον Μεσσηνίων

• Η Σπάρτη βρίσκεται στη Λακωνία, στην περιοχή μεταξύ του όρους «Ταΰγετος» και του όρους «Πάρνων» και διασχίζεται από τον «Ευρώτα» ποταμό.

http://www.geographicus.com/P/AntiqueMap/Sparta2-white-1793

8ος – 7ος αι. π. ΧΔωριείς εναντίον Μεσσηνίων

• Η ετυμολογία της ονομασίας «Σπάρτη» φανερώνει ότι η πόλη αυτή ονομάστηκε έτσι, επειδή ήταν (διά)σπαρτη και  «Λακεδαίμων» =  της Λακωνίας «αι δάμοι» (ιωνικά δήμοι).

• Σύμφωνα με το μύθο την πόλη έχτισε ο Λακεδαίμονας, γιος του Δία και της Ταϋγέτης. Το όνομά της το οφείλει στη γυναίκα του Λακεδαίμονα και κόρη του Ευρώτα, Σπάρτη.

• Αρχικά στη Σπάρτη και στις άλλες πόλεις της Πελοποννήσου ζούσαν οι καλούμενοι Αχαιοί

• Αργότερα, οι καλούμενοι Δωριείς φεύγουν από την Πίνδο και πάνε στην Πελοπόννησο

• Κατά τον 8ο και 7ο π.Χ. αι. οι Δωριείς της Σπάρτης συγκρούονται με τους Μεσσήνιους και τους υποτάσσουν

• Την ίδια περίοδο συγκρούονται και με το Άργος

Η Σπάρτη μετά τους πολέμους

• Το εμπόριο σταματά

• Η πόλη κλείνεται στον εαυτό της

• Παίρνει τη μορφή στρατοπέδου

Κοινωνικές τάξεις• Σπαρτιάτες ή «Όμοιοι»

– Πολίτες με πλήρη δικαιώματα– Κατέχουν τη γη (κλήρους)– Ασχολούνται με τα πολιτικά και τον

πόλεμο

• Περίοικοι– Ασχολούνται με το εμπόριο, τη βιοτεχνία

και τη γεωργία

• Είλωτες– Δούλοι– Οι κατακτημένοι κάτοικοι της περιοχής– Καλλιεργούν τη γη και δίνουν μέρος της

σοδειάς στους Σπαρτιάτες ιδιοκτήτες (αποφορά)

Ερώτηση• Πώς νομίζετε ότι δικαιολογούνται οι

ασχολίες των Σπαρτιατών, με βάση τις κοινωνικές τάξεις που υπάρχουν στη Σπάρτη;

• Ποιος φαίνεται να είναι ο χαρακτήρας του σπαρτιατικού κράτους;

• Εξηγήστε τη φράση που λέμε σήμερα «δουλεύει σαν είλωτας»

Η έννοια του πολιτεύματος

Πολίτευμα κατά τον Αριστοτέλη είναι

η οργάνωση των αρχών της πολιτείαςη κατανομή των εξουσιώνο καθορισμός του κυρίαρχου σώματοςο καθορισμός του τελικού σκοπού

κάθε πολιτικού σώματος

Πολιτειακοί θεσμοίΈργο του νομοθέτη Λυκούργου (σύμφωνα με την παράδοση)

• «Μεγάλη Ρήτρα» με στόχο την «Ευνομία»

• Δύο βασιλείς– Κληρονομική διαδοχή– Θρησκευτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί– Δεν έχουν πολλές αρμοδιότητες

• Πέντε έφοροι– Διαθέτουν την ουσιαστική εξουσία της πόλης– Υπεύθυνοι για την άμυνα και την εξωτερική πολιτική– Εποπτεύουν τη δημόσια τάξη και την ηθική των

πολιτών

Πολιτειακοί θεσμοίΈργο του νομοθέτη Λυκούργου (σύμφωνα με την παράδοση)

• Γερουσία– 28μελές συμβούλιο από άτομα άνω των 60 ετών (τότε

είχε ολοκληρωθεί η στρατιωτική τους θητεία)– Εκλέγονται δια βίου από την Απέλλα– Προετοιμάζει τα θέματα που θα συζητήσει η Απέλλα– Υπεύθυνοι για την εσωτερική πολιτική

• Απέλλα– Λαϊκή συνέλευση όλων των ελεύθερων άρρενων

σπαρτιατών που είχαν συμπληρώσει το 30 έτος της ηλικίας τους

– «όμοιοι» ισότητα κοινωνική, ισότητα στα συσσίτια (άρα ισότητα πλούτου), ισότητα στα πλαίσια της οπλιτικής φάλαγγας

• Τα δικαιώματα του πολίτη δεν παρέχονται απλά λόγω κληρονομικότητας

• Κάθε νεαρός άνδρας έπρεπε να αποδείξει εμπράκτως με το ήθος του ότι άξιζε να τα κατέχει, ολοκληρώνοντας επιτυχώς μια αυστηρή εκπαιδευτική διαδικασία

• Είχε σαν στόχο να οδηγήσει το Σπαρτιάτη στην επίγνωση της σημαντικότητας των προνομίων του, αλλά και στην κατανόηση πως από αυτά πήγαζε και μια σειρά από υποχρεώσεις

• Η νομοθεσία διαμόρφωνε και την ηθική των πολιτών• αποστροφή στα πλούτη και τις περιττές πολυτέλειες• φιλοπατρία• γενναιότητα στη μάχη και στρατιωτικό ήθος

Αγωγή των νέων• Τα παιδιά ζουν με τους γονείς τους

μέχρι την ηλικία των 7 ετών

• Από την ηλικία των 7 ετών την αγωγή τους αναλαμβάνει η πόλη

• Ζουν μαζί σε ομάδες

• Διδάσκονται ανάγνωση, γραφή, μουσική και χορό

Αγωγή των νέων

• Τα κορίτσια παίρνουν ανάλογη εκπαίδευση με τα αγόρια– Αγόρια: Δυνατό σώμα και θάρρος άξιοι πολεμιστές

που θα δώσουν τη ζωή τους για την πόλη

– Κορίτσια: δυνατό σώμα και ηθικός χαρακτήρας άξιες μητέρες που θα γεννήσουν γερά παιδιά που θα γίνουν οι μελλοντικοί πολεμιστές

Ερώτηση• Πώς συνδέεται η αγωγή των σπαρτιατών με

τον χαρακτήρα του σπαρτιατικού κράτους;

• Εξηγήστε τη φράση που λέμε σήμερα «περνάμε σπαρτιάτικα»

Ξενηλασία• Η Ξενηλασία ήταν δωρικός θεσμός.

• Απαγόρευε τη φιλοξενία ξένων στην πόλη της Σπάρτης, χωρίς την ειδική άδεια της Σπαρτιατικής Πολιτείας.

• Οι Σπαρτιάτες πίστευαν πως θα κρατούσαν τον δωρικό χαρακτήρα της πόλης εάν κρατούσαν όλους τους ξένους, μακριά από αυτή.

• Ακόμη, υπήρχε η πίστη ότι εάν κρατούσαν μακριά τούς ξένους από την πόλη, δεν θα υπήρχε ο κίνδυνος να αποκαλυφθεί ο πραγματικός αριθμός των Σπαρτιατών πολιτών.

Κρυπτεία

• Ίσως ο πιο αιματηρός θεσμός της Αρχαίας Σπάρτης.

• Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη είχε καθιερωθεί από τον Λυκούργο, έτσι ώστε κάθε χρόνο οι Έφοροι κήρυσσαν πόλεμο στους είλωτες και νεαροί Σπαρτιάτες αφήνονταν ελεύθεροι απο την Πολιτεία σε περιοχές όπου ζούσαν και εργάζονταν οι είλωτες, όπου έπρεπε να σκοτώσουν όσους περισσότερους είλωτες μπορούσαν.

• Ήταν συνήθως άοπλοι, ή μερικές φορές ελαφρά οπλισμένοι και έπρεπε να σκοτώσουν τους είλωτες, ώστε να πάρουν την πρώτη γεύση του πολέμου μέσα στην ίδια την Σπάρτη.

• Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο μάθαιναν να σκοτώνουν, πράγμα αναπόφευκτο, αφού ήταν προκαθορισμένοι να γίνουν πολεμιστές, αλλά ταυτόχρονα μείωναν τον πληθυσμό των ειλώτων.

• Θεωρούταν το καλύτερο, να δολοφονηθεί ένας δυνατός είλωτας, ενώ το να σκοτώσει κάποιος έναν αδύναμο είλωτα θεωρούταν σημάδι δειλίας.

ΑΘΗΝΑ

ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ

ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ

• Έδαφος φτωχό

• Λιγοστές πεδιάδες γεωργία

• Ορεινές περιοχές κτηνοτροφία

• Εκτεταμένα παράλια ναυτιλία, εμπόριο

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ

• ΘΗΣΕΑΣ– Οι οικισμοί γίνονται ενιαίο

κράτος με έδρα την Αθήνα Παναθήναια (Ξυνοίκια)

Πολίτευμα

• Βασιλεία

• Το πρώτο πολίτευμα των Αθηνών

• Θυσία του Κόδρου για την αντιμετώπιση των Δωριέων ειρηνική μετάβαση

Πολίτευμα• Αριστοκρατία ( η εξουσία στους

ευγενείς «ευπατρίδες ή άριστοι»)

• Άρχοντας –βασιλιάς » θρησκευτικές αρμοδιότητες

• Επώνυμος άρχοντας» Ασκεί την ουσιαστική εξουσία» Υπεύθυνος για τη σύγκλιση της Εκκλησίας του

Δήμου• Πολέμαρχος

» Στρατιωτικά θέματα• Έξι θεσμοθέτες

» δικαστικά θέματα• Άρειος Πάγος

» Τήρηση των νόμων• Εκκλησία του Δήμου

» Συνέλευση όλων των Αθηναίων

Κοινωνικές εντάσεις• Η εξουσία των ευγενών αμφισβητείται

• Οι έμποροι και οι βιοτέχνες με την ανάπτυξη του εμπορίου απόκτησαν μεγάλη οικονομική δύναμη απαιτούσαν μερίδιο στην εξουσία

• Οι αγρότες ζουν με μεγάλες δυσκολίες και όσοι δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους γίνονται οι ίδιοι δούλοι απαιτούν

» την κατάργηση των χρεών » τη σύνταξη γραπτών νόμων απόδοση

δικαιοσύνης

Κοινωνικές εντάσεις

• Απόπειρα για τυραννικό καθεστώς με τον Κύλωνα

• Οι Μεγαρείς καταλαμβάνουν τη Σαλαμίνα

Νόμοι του Δράκοντα

• Οι ευγενείς για να εκτονώσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια αναθέτουν το 624 στο Δράκοντα να καταγράψει τους νόμους

Νόμοι του Δράκοντα

Δρακόντειοι νόμοι

Πολιτικά δικαιώματα δίνονταν σε όσους είχαν τη δυνατότητα να φέρουν όπλα

Εννέα άρχοντες και ταμίες εκλέγονταν όσοι είχαν περιουσία πάνω από 10 μνες

Ο Άρειος Πάγος ελέγχει τους άρχοντες

• http://www.fhw.gr/chronos/04/gr/