5ο ΠΑΓΚΡΗΤΙΟ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

και1ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΟ ΚΑΙ ΥΓΙΗ ΓΗΡΑΝΣΗ

«ΝΟΥΣ ΥΓΙΗΣ»

Με διεθνή συμμετοχή

ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ALZHEIMER ΚΑΙ ΤΗΣΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΙΗ

ΓΗΡΑΝΣΗ

22-25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ GALAXY ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ

1. Γλώσσα και άνοια2. H Ψυχολογική Υποστήριξη του περιθάλποντα3. Σακχαρώδης Διαβήτης και άνοια4. Screening for Dementia in Primary Health Care [PHC]

Results from an integrated multidisciplinary project amongrural elders in Crete, Greece

5. Social network, loneliness and cognitive decline6. What does the public think about Alzheimer's disease and

about persons with Alzheimer's disease7. Η εργοθεραπευτική παρέμβαση στην άνοια8. Η σημαντικότητα των μη-φαρμακολογικών παρεμβάσεων

στα πρώιμα στάδια της άνοιας9. Ο ασθενής με άνοια στην κοινότητα. Νέες ανάγκες και νέες

προοπτικέςΗ ανίχνευση των νοητικών διαταραχών στο ιατρείο τηςΠρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας»

10. Η νοητική ενδυνάμωση του ασθενή και η υποστήριξη τουπεριθάλποντα

11. Η Προοπτική μνήμη ως στόχος νοητικής θεραπείας σε Ηλικιωμένους

12. Ο ρόλος της άσκησης (Γυμναστική – χορός φυσικοθεραπεία)στη νόσο Alzheimer

13. Ιατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών14. Μελέτη των επιπτώσεων της νόσου Alzheimer στην ποιότητα

ζωής των οικογενειακών φροντιστών: Αποτελέσματα μίαςπιλοτικής μελέτης στην Κρήτη

15. Αποτελεσματικότητα διετούς νοητικής εκπαίδευσης σεασθενείς με ήπια Νόσο Alzheimer

16. Αποτελεσματικότητα προγράμματος νοητικήςεκπαίδευσης μέσα από τη χρήση του θεάτρου σεασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή

17. Οστεοπόρωση –Οστεομαλακία18. Πτώσεις και κατάγματα στους ηλικιωμένους19. Εθνικό σχέδιο δράσης για την άνοια και τη νόσο Alzheimer:

Τι έχουμε επιτύχει μέχρι σήμερα;20. Το παράπονο του ανοϊκού ηλικιωμένου στο τέλος της ζωής

του21. Οι σχέσεις μας με τους ηλικιωμένους γονείς μας22. Τα προβλήματα από το αλκοόλ στην Τρίτη Ηλικία23. Διατροφή και νοητική υγεία-Alzheimer24. Διαχείριση διαταραχών των λιπιδίων σε

ηλικιωμένους25. Ενεργός Γήρανση και Βιοτεχνολογία26. Ενεργός Γήρανση: Έρευνα και Φορείς Χρηματοδότησης27. Εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα των γονάτων και ισχίων στους

ηλικιωμένους28. Νόσος Alzheimer : Νευρολογική προσέγγιση της νόσου

Περιγραφή-συμπτώματα, διάγνωση, θεραπεία29. Νέες προκλήσεις στην διάγνωση και αντιμετώπιση της

άνοιας30. Προσεγγίζοντας τον ηλικιωμένο, με ενσυναίσθηση και χωρίς

προκαταλήψεις σχετικές με την ηλικία του.31. Μουσική: Διαχείριση της άνοιας με ψυχοπαιδαγωγική

ευαισθησία και μουσικοθεραπευτικές εφαρμογές32. Άνοια και πνευματική ζωή33. Άξονες και Δράσεις του Εθνικού Σχεδίου34. Ποιότητα ζωής vs Μακροζωίας35. Είναι υπεύθυνος ο Δαρβίνος για το φως στην άκρη του

τούνελ;36. Ανίχνευση ύποπτων σημείων 10±3 χρόνια νωρίτερα που

πιθανώς να εξελιχθούν σε νόσο Alzheimer37. Κάπνισμα: η συχνότερη χρόνια νόσος: Υπάρχει

Θεραπεία;38. Τράπεζα βιολογικών υλικών (Πλάσμα, DNA, ΕΝΥ,

Εγκέφαλος)39. Εμβόλια ενηλίκων40. Πολιτικές ανάπτυξης της τρίτης ηλικίας- Προκλήσεις και

προοπτικές41. Διαταραχές της όσφρησης, γεύσης και ακοής σε άτομα με

άνοια

ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΑΝΟΙΑ

Ρουμελιώτη-Λιάκουρη ΑγγελικήΛογοθεραπεύτρια, Κέντρο Λογοθεραπείας ΕΚΦΡΑΣΗ ΛΟΓΟΥ,Ηράκλειο Κρήτης

Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι διττός. Αφενός να ενημερώσει τοκοινό του συνεδρίου πώς ο λόγος (γλώσσα) βάλλεται σε εκφυλιστικέςνόσους όπως είναι η άνοια και αφετέρου να αναδείξει τη σημασία τηςαξιολόγησης των γλωσσικών διαταραχών στην άνοια με σκοπό τηναρτιότερη λογοθεραπευτική παρέμβαση για άτομα που χρήζουν αυτής.Αρχικά θα αναφερθεί ο ορισμός της γλώσσας και ποιο σκοπό εξυπηρετεί.Στη συνέχεια , θα αναφερθεί ο ορισμός της άνοιας και πως οι γλωσσικέςδιαταραχές μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο διαχωρισμό των διαφόρωντύπων ανοιών. Έπειτα θα παρουσιαστούν οι τύποι της άνοιας με τη σειράεμφάνισης συχνότητας στο πληθυσμό. Στη συνέχεια θα γίνει μιαανασκόπηση των διαταραχών λόγου στους διάφορους τύπους της άνοιας.Πρωτίστως θα γίνει αναφορά στην πιο γνωστή άνοια τη νόσο Alzheimerκαι στις γλωσσικές διαταραχές που παρουσιάζονται και στα τρία στάδιατης νόσου. Θα ακολουθήσουν οι γλωσσικές διαταραχές στιςμετωποκροταφικές άνοιες και στους τρεις υπότυπους. Κατόπιν θαπαρουσιαστούν οι γλωσσικές διαταραχές στην άνοια με σωμάτια Lewyκαθώς και στην άνοια της νόσου Parkinson επίσης στη Πρωτοπαθήπροοδευτική αφασία και στις τρεις μορφές αυτής.Συνοψίζοντας λοιπόν μπορούμε να επισημάνουμε πόσο σημαντικό ρόλομπορεί να διαδραματίσει η αξιολόγηση των διαταραχών λόγου αφενόςστη διαφοροδιάγνωση αφετέρου στη διάγνωση και επιπροσθέτως στησταδιοποίηση και την παρακολούθηση της εξελικτικής πορείας τωνανοιών.Λέξεις κλειδιά: Άνοια, γλωσσικές διαταραχές, Λογοθεραπευτικήαξιολόγηση.

H Ψυχολογική Υποστήριξη του περιθάλποντα

Πετειναράκη Ελένη ψυχολόγος, Ζουραράκη Χρύσα ψυχολόγος

Οι ασθενείς που πάσχουν από κάποια μορφή άνοιας παγκοσμίωςανέρχονται σε 46.8 εκατομμύρια [1] ενώ μόνο στην Ελλάδα ο αριθμόςφτάνει τους 200.000 [2]. Οι ασθενείς κατά την εξέλιξη της νόσουχρειάζονται πολύπλευρη φροντίδα, η οποία παρέχεται κυρίως από τουςπεριθάλποντες/φροντιστές. Τον σημαντικό αυτό ρόλο αναλαμβάνουνσυχνά τα μέλη της οικογένειας (π.χ. σύζυγοι, παιδιά), ωστόσο ημακροχρόνια παροχή φροντίδας στον ασθενή μπορεί να φέρεισημαντικές επιπτώσεις στον περιθάλποντα, όπως σωματική κόπωση,κοινωνική απομόνωση και διαταραχές της διάθεσης. Καθώς η ποιότηταζωής ενός ασθενούς σχετίζεται με τον βαθμό ευζωίας του περιθάλποντατου [3] είναι σημαντικό να δημιουργούνται προγράμματα παρέμβασηςγια την ψυχολογική υποστήριξη των περιθαλπόντων. Στην παρούσαομιλία θα αναλυθούν οι διάφοροι τρόποι παρέμβασης σε ομάδεςπεριθαλπόντων, όπως για παράδειγμα η ψυχοεκπαίδευση και ησυμβουλευτική οικογένειας και θα αναλυθούν τα οφέλη τους.

1.Alzheimer's Disease International. Statistics. Availableat:http://www.alz.co.uk/research/statistics.html.2. The prevalence of dementia in Europe and Greece. Availableat:http://www.alzheimer-europe.org/3. Brodaty H. & Luscombe G. (1998). Psychological morbidity incaregivers is associated with depression in patients with dementia.Alzheimer’s Disease and Associated Disorders, 12, 62–70.

Σακχαρώδης Διαβήτης και άνοια

Βασίλειος ΠαπαλιάγκαςΝευρολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, Πανεπιστημιακός υπότροφοςΕργαστηρίου Κλινικής Νευροφυσιολογίας ΑΠΘ

Η Νόσος Alzheimer είναι από τις πιο συχνές νευροεκφυλιστικές παθήσεις, από τηνοποία πάσχουν περίπου 200 χιλιάδες ασθενείς στην Ελλάδα, 10 εκατομμύρια στηνΕυρώπη και 45 εκατομμύρια παγκοσμίως, ενώ αποτελεί την 5η αιτία θανάτου στιςΗΠΑ. Τα χαρακτηριστικά νευροπαθολογικά ευρήματα της νόσου είναι η εναπόθεσηβ-αμυλοειδούς και τ-πρωτεΐνης στον εγκέφαλο.Ο Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) αποτελεί μια συχνή πάθηση η οποία, αφοράπερισσότερο από το 20% του γενικού πληθυσμού άνω των 65 ετών. Έχειπαρατηρηθεί ότι τα άτομα με ΣΔ2 εμφανίζουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης ΝΑσυγκριτικά με τα άτομα που δεν πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτηΤα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πολλές έρευνες, σύμφωνα με τις οποίεςοι δυο αυτές παθήσεις φαίνεται ότι μοιράζονται κοινά κλινικά και βιοχημικάχαρακτηριστικά, γεγονός που παραπέμπει σε κοινούς παθογενετικούς μηχανισμούς.Κατά συνέπεια διατυπώθηκε η άποψη ότι η ΝΑ είναι μια μεταβολική νόσος καιμπορεί να θεωρηθεί πιθανόν ως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 3.

Screening for Dementia in Primary Health Care [PHC]Results from an integrated multidisciplinary projectamong rural elders in Crete, Greece

Bertsias Antonios3 and on behalf of the Cretan multidisciplinarynetwork for Alzheimer’s disease* (please find all co-authors below)

Introduction / aim of the studyDementia represents a major public health concern for both primary careand hospital based physicians. Little is known regarding the frequencyand determinants of dementia in the rural elder population in Crete. Thedata presented here are part of a 3-year multidisciplinary project. Theaim is to report on the comorbidities and screening from a PHCperspective.MethodsWithin the framework of the project, a cross-sectional study wasdesigned and carried out between March-2013 and March-2014 by 14trained GPs. Eligible participants were those aged ≥60 years, attendingthe selected PHC facilities, irrespectively of cause of visit. The MiniMental State Examination [MMSE] was used as a screening tool fordetecting potential cognitive impairment.ResultsA total of 3160 PHC visitors were analyzed, 1831 were females (58.0%)and 1329 were males (42.0%). Mean age was 73.0 (±7.7) years forfemales and 74.5 (±8.0) years for males (p<0.0001). Most commonchronic diseases included hypertension (n=2,160, 68.0%), dyslipidemia(n=1,437, 45.5%), type-2 diabetes (n=793, 25.1%) and osteoporosis(n=612, 19,4%). Mean MMSE-score was 26.0 (±3.8) for the entirepopulation, while it was significantly higher in males compared tofemales (26.7 ± 3.5 versus 25.5 ± 3.9; p<0.0001). Multiple-linear-regression indicated significant associations between MMSE scores andthe number of chronic illnesses per ICD-10 category including thereported number of diseases of the circulatory system, of themusculoskeletal system and the connective tissue, nutritional andmetabolic diseases and the number of reported mental and behavioraldisorders while several associations varied by gender.ConclusionThis study highlighted the complexity of chronic in relation to the risk ofDementia and the need for a multidisciplinary approach to the healthcare management of elderly.

* The Cretan multidisciplinary network for Alzheimer’s disease*Basta M.1, Boumpas D.2, Duijker G.3 , Giaka M.2, Fountoulakis N2.Kalogridaki E.4, Kapetanaki S.5, Klouva E.6 , Koutentaki I.1 , LadoukakiE.7 , Makri K.8 , Panagiotakis S.2, Pateli R.9, Papadokostakis P.10 ,

Papamastorakis E.11 , Plaitakis A.5 , Prokopiadou D.12 , Simos P.1,Stefanaki I.13, Symvoulakis E.6 , Tsakountakis N.14 , Tsiligianni I.15 ,Tziraki C.16 , Tziraki S.1 , Vasilaki A.8 , Vasilopoulos T.17 , Vgontzas A.1,Vogiatzi E.5 , Zaganas I.5 and Lionis C.3

Affiliations (alphabetically):1 Department of Psychiatry, Faculty of Medicine, University of Crete,Greece2 Department of Internal Medicine, Faculty of Medicine, University ofCrete, Greece3 Clinic of Social and Family Medicine, Faculty of Medicine, University ofCrete4 Regional Health Center of Thrapsano5 Neurology Department, Faculty of Medicine, University of Crete, Greece6 Private General Practitioners7 Regional Health Center of Pyrgos8 Regional Health Center of Episkopi9 Health Center of Kastelli10 Regional Health Center of Garipa11 Regional Health Center of Pefko12 Regional Health Center of Peza13 Regional Health Center of Emparos14 Regional Health Center of Mallia15 Regional Health Center of Kato Asites16 Melabev Research and Evaluation Unit and Hadassah Hospital17 Health Center of Agia Varvara

Social network, loneliness and cognitive decline

Howard Litwin PhD, Professor Paul Baerwald School of Social Work &Social WelfareHead, Israel Gerontological Data Center, The Hebrew University inJerusalemMount Scopus, IsraelEditor, European Journal of Age

Cognitive decline is a potential marker of the onset of Alzheimer Disease aswell as a mental health problem in late life, independent of its diseaseimplications. This lecture will discuss the inter-relationship between socialconnectedness and maintaining good mental health in older age. Specialattention will be given to the converse of social connectedness, namely thestate of loneliness, and the occurrence of cognitive decline. The talk willpresent recent empirical evidence drawn from such major surveys as theSurvey of Health, Ageing and Retirement in Europe and the American Healthand Retirement Study. It will also consider the ways in which professionalsmay prevent or limit loneliness among their oldest clients.

*******************************************************************

Κοινωνική δικτύωση, μοναξιά και γνωστική έκπτωση

Howard Litwin PhD, Kαθηγητής Paul Baerwald Σχολή ΚοινωνικήςΕργασίας & Κοινωνικής Πρόνοιας

Υπεύθυνος Κέντρου Δεδομένων Γεροντολογίας, Εβραϊκό ΠανεπιστήμιοΙερουσαλήμ

Όρος Scopus, Ισραήλ

Συντάκτης του περιοδικού European Journal of Age

Η γνωστική έκπτωση αποτελεί δείκτη δυνητικά σχετιζόμενου με την έναρξη τηςΝόσου Alzheimer, και σοβαρό πρόβλημα στον τομέα της ψυχικής υγείας στοτέλος της ζωής με σημαντικές επιπτώσεις. Η διάλεξη θα διαπραγματευθεί τησχέση μεταξύ κοινωνικής συνεκτικότητας και διατήρησης καλής ψυχικήςυγείας στη μεγαλύτερη ηλικία. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στο αντίστροφο τηςκοινωνικής συνεκτικότητας, δηλαδή την κατάσταση της μοναξιάς, και τηνεμφάνιση της νοητικής έκπτωσης. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας θαπαρουσιαστούν πρόσφατα εμπειρικά δεδομένα από σχετικές μεγάλες έρευνεςόπως η Μελέτη στην Υγεία, τη Γήρανση και τη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπηκαι την Αμερικανική Μελέτη στην Υγεία και την Συνταξιοδότηση. Θαεξεταστούν επίσης τρόποι με τους οποίους οι επαγγελματίες μπορούν ναεμποδίσουν ή να περιορίσουν τη μοναξιά ανάμεσα στους γηραιότερους πολίτες.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Howard Litwin (DSW/PhD) is a social gerontologist at the Paul BaerwaldSchool of Social Work and Social Welfare at the Hebrew University inJerusalem. He received his doctoral degree from Columbia University in1982. He is the founding Head of the Israel Gerontological Data Center(IGDC) and serves as the Coordinator of the Social Area for the Survey ofHealth, Aging and Retirement in Europe (SHARE). He is the recipient of the2014 Mifal HaPayis "Michael Landau Prize" for Science and Research inGerontology. His empirical research addresses the correlates and thedeterminants of well-being in late-life. In particular, his work seeks to clarifyhow the social networks of older people influence perceptions, feelings andactions that, in turn, contribute to aging well. Prof. Litwin is the author oreditor of some 175 academic works. He is a fellow of the Gerontological

Society of America (GSA)

Howard Litwin (DSW / PhD) Κοινωνικός Γεροντολόγος στο Paul BaerwaldΣχολή Κοινωνικής Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας στο ΕβραϊκόΠανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από τοΠανεπιστήμιο Κολούμπια το 1982. Είναι ιδρυτικό μέλος και Επικεφαλής τουΙσραηλινού Γεροντολογικού Κέντρου Δεδομένων (IGDC) και υπηρετεί ωςΣυντονιστής στον Κοινωνικό Τομέα για την Έρευνα στην Υγεία, τη Γήρανση καιτη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπη (SHARE). Στον κο Litwin έχει απονεμηθεί το2014, το Βραβείο Mifal HaPayis "Michael Landau» για την Επιστήμη και τηνΈρευνα στην Γεροντολογία. Το ερευνητικό του ενδιαφέρον και η εμπειρίαεπικεντρώνεται στη διερεύνηση των παραγόντων που συσχετίζονται ήκαθορίζουν την ευεξία στην Τρίτη ηλικία. Ειδικότερα, το έργο του επιδιώκει νααποσαφηνίσει πώς τα κοινωνικά δίκτυα των ηλικιωμένων ατόμων επηρεάζουντις αντιλήψεις, τα συναισθήματα και τις δράσεις τους που, με τη σειρά τους,συμβάλλουν στην ευγηρία. Ο Καθ Litwin είναι ο συγγραφέας ή συντάκτης περίτων 175 ακαδημαϊκών εργασιών. Είναι υπότροφος του ΓεροντολογικήςΕταιρείας της Αμερικής (GSA).

What does the public think about Alzheimer's diseaseand about persons with Alzheimer's disease

Perla Werner, Ph.D.Professor and Vice Rector, University of Haifa, Israel

Alzheimer's disease (AD) is one of the most commonneurodegenerative diseases associated with aging and the number ofpersons affected by it is expected to increase considerably in thefuture.

Studies examining other diseases have shown that lay persons'knowledge, beliefs and emotions regarding a disease and thoseaffected by it, are associated to help seeking patterns, treatmentpreferences and stigmatic beliefs. This presentation will integrate andsummarize the findings of more than 10 years of research in thesetopics in the area of AD.

Overall, our studies show that lay persons' knowledge about thedisease is poor, despite the fact that large percentages of the publicworry and fear getting the disease. The majority of the public is notprepared for the event that they or someone else in their family will bediagnosed with AD.

Finally, although a person with AD elicits mostly positive emotions,negative feelings such as fear and anger are also common and areassociated with discriminatory behaviors in the public. Explicit andimplicit ways of assessing stigma regarding AD will be presented.

The relevance of these findings for the implementation of new andnovel interventions with persons with AD will be discussed.

Η εργοθεραπευτική παρέμβαση στην άνοια

Καλογεροπούλου ΜαρίαΕργοθεραπεύτρια Κέντρου Ημέρας Alzheimer Χανίων

Ο όρος άνοια χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνιακαθώς το φαινόμενό της αυξάνεται δραματικά. Με τον όρο άνοιαπεριγράφεται ένα σύνολο συμπτωμάτων που προκαλούνται απόδιαταραχές που επηρεάζουν τον εγκέφαλο.

Η άνοια δεν επηρεάζει μόνο τη σκέψη , τη συμπεριφορά του ατόμουαλλά και την ικανότητά του να εκτελεί καθημερινές δραστηριότητες.Έτσι επηρεάζεται η λειτουργικότητα του ατόμου παρασύροντας τηνεπαγγελματική και κοινωνική ζωή του .

Τα δημογραφικά στοιχεία της Ελλάδας δείχνουν ότι ο πληθυσμός τηςγερνάει ενώ παράλληλα εμφανίζονται ολοένα και περισσότερακρούσματα άνοιας και σε μικρότερες ηλικίες.

Η βιβλιογραφική ανασκόπηση αυτή έχει σκοπό να δείξει την επίδρασηπου μπορεί να έχει η εργοθεραπεία σε ανοικούς ασθενείς. Επιχειρείταισ΄αυτήν την εργασία η προσέγγιση του θέματος κάτω από το πρίσμα τωνεπιστημονικών θεωριών και των ερευνών που έχουν γίνει σε αυτά ταάτομα.

Αρχικά θα αναφερθούμε γενικά για την άνοια συνεχίζοντας θαμιλήσουμε για την εργοθεραπευτική αξιολόγηση τις μεθόδους καθώς καιτις προσεγγίσεις που χρησιμοποιεί ο εργοθεραπευτής ενώ παράλληλα θαπροσπαθήσουμε να συνδέσουμε το θεραπευτικό ρόλο του εργοθεραπευτήστην άνοια.

Τέλος θα αναφέρονται τεχνικές και ευοδωθούν τη καλή λειτουργία τουατόμου καθώς συμπεριλαμβάνει και τεχνικές για τους φροντιστές έτσιώστε να αποσυμφορίζεται η υπάρχουσα κατάσταση.

Η σημαντικότητα των μη-φαρμακολογικών παρεμβάσεων σταπρώιμα στάδια της άνοιας

Χρήστος Κλεισιάρης, Ιωάννα Παπαθανασίου, Ευάγγελος Φραδέλος,Λαμπρινή Κουρκούτα, Ιωάννα Κορτσιδάκη

Εισαγωγή: Στην άνοια επηρεάζονται οι σύνθετες δραστηριότητες του ατόμου μεαποτέλεσμα να δυσκολεύει η καθημερινότητα του εως ότου περιορισθεί στοκρεβάτι. Οι μη-φαρμακολογικές παρεμβάσεις αποτελούν ενδεδειγμένο τρόποθεραπείας, ωστόσο η αποτελματικότητα τους διαφοροποιείται καθώς η νόσοςπροχωρά.Σκοπός: Να αξιολογηθεί η σημαντικότητα συγκεκριμένων μη-φαρμακολογικώνπαρεμβάσεων στα διάφορα στάδια της νόσου.Μεθοδολογία: Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση βιβλιογραφίας με τη μέθοδο PICO(Patients, Intervention, Comparison, Outcome) στην ηλεκτρονική βάσηδεδομένων Trip-database με τη χρήση συγκεκριμένων όρων (MeSH) σταπροτεινόμενα πλαίσια αναζήτησης για συγκεκριμένες μη-φαρμακολογικέςπαρεμβάσεις (wandering, Exercise or physical activities, cognitive stimulation).Ειδικότερα, τα κριτήρια ορίσθηκαν ως: Patients=dementia,Intervention=cognitive stimulation, και Outcome=effectiveness of non-pharmacological interventions. Αναζητήθηκαν μόνο συστηματικές ανασκοπήσειςκαι τυχαιοποιημένες μελέτες (RCTs) στην Αγγλική γλώσσα για το χρονικόδιάστημα (2006-2016) με τη χρήση φίλτρων ¨short by quality” και «short byrelevance”. Προέκυψαν 73 μελέτες, ενώ επιλέχθηκαν 12 υψηλής μεθοδολογικήςπιστότητας.Αποτελέσματα: Στο πρώτο στάδιο και στη σύγκριση των παρεμβάσεων (ομάδαπαρέμβασης και ελέγχου) που μειώνουν αποτελεσματικά την άσκοπη περιφορά(wandering), το διάβασμα και η παραμονή σε παραδοσιακή οικία (traditionalunit) έδειξαν να είναι πιο αποτελεσματικές έναντι της μουσικοθεραπείας και τηςπαραμονής σε μονάδα αυξημένης φροντίδας (special unit), αντίστοιχα. Στοδεύτερο στάδιο, η συμπεριφοριστική τεχνική και η γνωστική διέγερση είχαναποτελεσματική επίδραση στη μείωση των συμπεριφορικών συμπτωμάτων και τηςκατάθλιψης, ενώ η φυσική δραστηριότητα έδειξε να προσδίδει περισσότερα οφέληκυρίως στην γνωστική λειτουργία. Στο τρίτο στάδιο, η αποτελεσματικότητα ενόςμεγάλος εύρους παρεμβάσεων που μελετήθηκαν δεν έδειξαν σημαντική στατιστικήσχέση, όπου μόνο η Ομαδική θεραπεία γνωστικής διέγερσης έδειξε να βελτιώνεισημαντικά την υγεία σχετιζόμενη με την ποιότητα ζωής των ασθενών (HRQoL).Συμπέρασμα: Από τις αναλύσεις των μελετών προκύπτει ότι, όσο προχωρά τοστάδιο της άνοιας, τόσο μειώνεται η αποτελεσματικότητα των ψυχοκοινωνικώνκυρίως παρεμβάσεων, γεγονός που υποδηλώνει ότι παύουν να ασκούνθεραπευτική δράση. Γίνεται προφανές, πως οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπειδώσουν βαρύτητα στα πρώιμα στάδια της νόσου.

Λέξεις κλειδιά: γνωστική διέγερση, φυσική δραστηριότητα, συμπεριφορικάσυμπτώματα.

Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ. ΝΕΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙΝΕΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ«Η ανίχνευση των νοητικών διαταραχών στο ιατρείο τηςΠρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας»

Γιώργος Ντάουκερ και Ελίζα Ιατράκη-Κλινική Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης-

ΕισαγωγήΔιεθνώς έχει τεκμηριωθεί η ανεπαρκής ανίχνευση της άνοιας και έχει δοθεί ιδιαίτερηέμφαση στο ρόλο του γενικού ιατρού στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της. Oπρο-συμπτωματικός έλεγχος των ασθενών με άνοια στη καθημερινή πρακτική τωνγενικών ιατρών είναι ανεπαρκής με αποτέλεσμα η άνοια να υποδιαγιγνώσκεται συχνά,ιδιαίτερα στο πρώιμο στάδιό της. Η διεπιστημονική συνεργασία στη ΠρωτοβάθμιαΦροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.) μοιάζει απαραίτητη στη διάγνωση και στη φροντίδα τωνασθενών με άνοια. Η εισαγωγή και χρήση νέων εργαλείων ανίχνευσης γνωστικώνδιαταραχών στη κοινότητα καθίσταται αναγκαία συνθήκη για τον έγκαιρο και αξιόπιστοεντοπισμό τους.ΜεθοδολογίαΔεκαπέντε γενικοί ιατροί του Δικτύου Έρευνας Γενικής Ιατρικής, συμμετείχαν στη Α΄φάση του προγράμματος ΘΑΛΗΣ. Τα επιλεγμένα ιατρεία Π.Φ.Υ. ήταν το πρώτο σημείοεπαφής με τον γενικό πληθυσμό και οι γενικοί ιατροί ήταν υπεύθυνοι για τη διαλογή τωνατόμων με πιθανή γνωστική διαταραχή και την παραπομπή τους στο επόμενο επίπεδοεξειδικευμένων διαγνωστικών και θεραπευτικών υπηρεσιών. Ηλικιωμένοι -επισκέπτεςτων επιλεγμένων μονάδων- ηλικίας 60 ετών και άνω είχαν τη δυνατότητα νασυμμετάσχουν. Στη Α΄ φάση του προγράμματος συμμετείχαν συνολικά 3220 άτομα(1349 άντρες-42%, 1871 γυναίκες-58%) με μέση ηλικία τα 74 περίπου έτη. Η μέσηηλικία των ανδρών ήταν 74.5 έτη, ενώ των γυναικών τα 73 έτη (p<0.0001). Η κλίμακαανίχνευσης άνοιας Mini Mental State Examination (MMSE) αποτέλεσε το κύριοεργαλείο διαλογής στη συγκεκριμένη μελέτη όπου ασθενείς με βαθμολογία <23προωθήθηκαν στη Β' φάση του προγράμματος για περαιτέρω διερεύνηση πιθανήςδιάγνωσης άνοιας χρησιμοποιώντας τα NINCDS/ADRDA κριτήρια για δυνητική άνοιακαι τα κριτήρια κλίμακας DMS-IV για άνοια τύπου Alzheimer. Επιπλέον, οι κλίμακεςανίχνευσης γνωστικών διαταραχών TYM Test και GPCog εφαρμόστηκαν σε επιλεγμένοαριθμό συμμετεχόντων και συγκεκριμένα σε 100 άτομα ηλικίας 75 ετών και άνω καθώςκαι σε 250 άτομα ηλικίας 60-74 ετών με αναφερόμενα προβλήματα μνήμης.ΑποτελέσματαΑναφορικά με τα αποτελέσματα του διαγνωστικού ελέγχου MMSE, βαθμολογίαμεγαλύτερη ή ίση του 25/30 παρουσίασαν 2340 συμμετέχοντες (73%), ενώ βαθμολογίαμικρότερη ή ίση του 24/30 παρουσίασαν 860 συμμετέχοντες (27%) με τη μέσηβαθμολογία στο σύνολο του πληθυσμού να είναι 27/30, υψηλότερη στους άντρες(28/30) σε σχέση με τις γυναίκες (26/30) (p<0.0001). Η μέση βαθμολογία στηδοκιμασία διαλογής GPCog ήταν 5/9 στο σύνολο του πληθυσμού χωρίς ναδιαφοροποιείται στο κάθε φύλο. Παρομοίως, η μέση βαθμολογία στη δοκιμασία μνήμηςTYM ήταν 41/50 τόσο στο σύνολο του πληθυσμού, όσο και στους άντρες όσο και τιςγυναίκες. Αναδείχθηκαν βασικοί παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότηταχαμηλής βαθμολογίας στη κλίμακα MMSΕ και στα δύο φύλα όπως η ηλικία, το επίπεδο

εκπαίδευσης, η δήλωση κατακερματισμένου ύπνου, η ύπαρξη κατάθλιψης και κάποιουάλλου ψυχιατρικού νοσήματος.ΣυζήτησηH μελέτη αυτή συνέβαλε σημαντικά στην έγκαιρη ανίχνευση των γνωστικών διαταραχώνστο ιατρείο της Π.Φ.Υ. και στη μείωση του ποσοστού υπο-διάγνωσης, ανέδειξε το φορτίοπου έχουν να επιτελέσουν οι υπηρεσίες Π.Φ.Υ. στη Κρήτη και την αναγκαιότητα γιαδικτύωση, συντονισμό και ολοκληρωμένη προσέγγιση που χρειάζεται η διάγνωση καιδιαχείριση των ασθενών με άνοια στη κοινότητα. Επίσης, η ελληνική (μεταφρασμένη καισταθμισμένη) έκδοση των εργαλείων ανίχνευσης ΤΥΜ και GPCog αποδεικνύεται να είναιακριβής, αξιόπιστη και καλά αποδεκτή για χρήση από τον γενικό ιατρό στη καθημερινήκλινική πράξη στη Π.Φ.Υ.

Η νοητική ενδυνάμωση του ασθενή και η υποστήριξητου περιθάλποντα

Γεωργία Σεκερτζή, Νίκος ΣφακιανάκηςΚοινωνικοί Λειτουργοί

Η νοητική ενδυνάμωση αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές μηφαρμακευτικές παρεμβάσεις και εφαρμόζεται σε συνδυασμό με τηφαρμακευτική αγωγή εφόσον αυτή υπάρχει. Στην Εταιρεία Ν. AlzheimerΗρακλείου πραγματοποιείται σε 3 διαφορετικά κέντρα ημέρας σε μικρέςομάδες υγιών ατόμων προληπτικά και σε ασθενείς με ήπιες νοητικέςδιαταραχές και άνοια. Το πρόγραμμα νοητικής ενδυνάμωσηςεφαρμόζεται σε ατομικές ή ομαδικές θεραπείες από εξειδικευμένουςψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και λογοθεραπευτές και έχει σανστόχο την διατήρηση και την ενίσχυση της μνήμης και των άλλωνανώτερων νοητικών λειτουργιών( όπως η Μνήμη, ο Λόγος, η Προσοχή, ηΣυγκέντρωση και η Κρίση), μέσω της συμμετοχής στην ομάδα και τηςαλληλεπίδρασης των μελών της. Μελέτες δείχνουν πως η νοητικήενδυνάμωση ενδεχομένως δρα προληπτικά στην εκδήλωση άνοιας σευγιή άτομα και σε άτομα με ήπια νοητική διαταραχή και επιφέρειεπιβράδυνση στην εξέλιξη των συμπτωμάτων σε ασθενείς με άνοια.

Το πρόγραμμα νοητικής ενδυνάμωσης βασίζεται σε εξατομικευμένηαξιολόγηση των νοητικών ικανοτήτων και αναγκών του ατόμου και στησυνέχεια σχεδιασμό εξατομικευμένου προγράμματος που περιλαμβάνειασκήσεις μνήμης, προσοχής, λόγου και κριτικής σκέψης,προσανατολισμό στο χώρο, στο χρόνο και στην επικαιρότητα, εκμάθησηή επανεκμάθηση δεξιοτήτων και εκπαίδευση στη χρήση εξωτερικώνμνημονικών βοηθημάτων.

Τα οφέλη της νοητικής ενδυνάμωσης σύμφωνα με τα αποτελέσματαερευνών είναι πολλά.

-Βελτιώνει επιμέρους νοητικές λειτουργίες και την ικανότητα τωνασθενών να ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στις απαιτήσεις τηςκαθημερινότητας.

-Ενισχύει και διατηρεί την αυτονομία και ποιότητα ζωής τους.

-Συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στη καταπολέμηση της απάθειας, τηςαπόσυρσης και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, τα οποία εμφανίζονταισε μεγάλο αριθμό ασθενών.

Η Προοπτική μνήμη ως στόχος νοητικής θεραπείας σεηλικιωμένους

Dr Κουντή Ζαφειροπούλου Φωτεινή, Γνωστική ΝευροψυχολόγοςAlzheimer Hellas

Η Προοπτική Μνήμη (ΠΜ) συμβάλλει στην εκτέλεση μιαςδραστηριότητας που έχει σχεδιασθεί σκόπιμα για να πραγματοποιηθεί σεσυγκεκριμένη χρονική στιγμή στο μέλλον ή μετά από κάποιο γεγονός. Τοβασικό χαρακτηριστικό της προοπτικής μνήμης είναι να φέρνει πίσω στησυνείδηση μια προσχεδιασμένη δράση στο σωστό χρόνο και μέρος ΣτηνΠΜ διακρίνονται 2 στοιχεία: α) επεισοδιακή μνήμη για τηνκωδικοποίηση και διατήρηση περιεχόμενου της πρόθεσης και σύνδεσηςμεταξύ πράξης και ερεθίσματος β) διακριτές ικανότητες εκτελεστικήςλειτουργίας για την ενεργοποίηση πρόθεσης και εκτέλεση τηςσυγκεκριμένης πράξης την κατάλληλη στιγμή. Συνδέεται με ελλείμματατης αποτελεσματικότητας των συστημάτων προσοχής. Επηρεάζεται κατάτη γήρανση λόγω της εξάρτησης από μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχουπου βασίζονται στο προμετωπιαίο σύστημα το οποίο πλήττεται στην«Τρίτη Ηλικία». Γίνεται, λοιπόν, ξεκάθαρη η επιτακτική ανάγκη γιασχεδιασμό προγραμμάτων που θα στοχεύουν στην αποκατάστασή της. Οσχεδιασμός των προγραμμάτων γνωστικής αποκατάστασης της ΠΜ,χρειάζεται να περιλαμβάνει ασκήσεις οικολογικής εγκυρότητας. Στα έργανα χρησιμοποιείται ο χρόνος, το εξωτερικό ερέθισμα αλλά και οσυνδυασμός τους. Κάθε έργο να περιλαμβάνει τη φάση τηςκωδικοποίησης μέσω νοερής εικόνας και την περιγραφή του σχεδιασμούτης δράσης. Μελέτες δείχνουν ότι η χρήση νοερής εικόνας και το ενεργόπροβάρισμα της δράσης έχουν καλύτερη αποτελεσματικότητα. Η άσκησηείναι απαραίτητο να διαθέτει εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο δυσκολίαςκαι να ολοκληρώνεται τουλάχιστον σε 48 ωριαίες συνεδρίες. Ηαναμενόμενη ωφέλεια από την θεραπεία έχει να κάνει με βελτίωση τηςκαθημερινής λειτουργικότητας, εφόσον η Π.Μ. σχετίζεται άμεσα με τηλειτουργική ανεξαρτησία στην καθημερινή ζωή.

Ο ρόλος της άσκησης (Γυμναστική – χορός –φυσικοθεραπεία) στη νόσο Alzheimer

Εύα Σαμπροβαλάκη PhD Διδάκτωρ Φυσικής Αγωγής –Στέφανος Πατεράκης PT MT, Καθηγητής Φυσικοθεραπείας

Η νόσος Alzheimer χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση τωνγνωστικών, λειτουργικών αλλά και κοινωνικών ικανοτήτων του ατόμου.Στη σταδιακή εξέλιξη της νόσου όμως, παρατηρούνται και άλλαπροβλήματα, όπως κινητικά, διαταραχές της ισορροπίας και της βάδισηςκαθώς και δυσκολία στην εκτέλεση συνεργικών κινήσεων.

Ένας μεγάλος αριθμός επιστημονικών άρθρων από την ελληνική αλλάκαι διεθνή βιβλιογραφία, αναφέρεται στα θετικά οφέλη της άσκησης σεασθένειες όπως η ήπια νοητική διαταραχή και η ήπια άνοια, αφούστοχεύει στην αντιμετώπιση των διαταραχών κινητικότητας, στηνεκγύμναση σωματικών δεξιοτήτων και στην ανακούφιση από έντονεςσωματικές ενοχλήσεις, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της λειτουργικήςδραστηριότητας και της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Ένα από τα πιο σημαντικά οφέλη της άσκησης που έχει σχέση με τηνάνοια, είναι ότι μπορεί να καθυστερήσει της εκδήλωσή της, αλλά μπορείκαι να επιβραδύνει τα συμπτώματά της, όταν αυτή εμφανιστεί. Ασθενείςμε άνοια που ασκούνται συστηματικά, μπορούν να διατηρήσουν αλλάκαι να βελτιώσουν τις γνωστικές και λειτουργικές τους ικανότητες. Έναάλλο πολύ σπουδαίο κομμάτι της επίδρασης της άσκησης, είναι ότιμπορεί να τους βοηθήσει τόσο συναισθηματικά όσο και ψυχολογικά,αφού μειώνει σημαντικά το άγχος, την μελαγχολία και την κατάθλιψη.Οι ασθενείς με άνοια μπορούν να διατηρήσουν ή και να βελτιώσουν τηνφυσική τους κατάσταση με διάφορους τρόπους άσκησης.

Η εταιρία νόσου Alzheimer και συναφών διαταραχών Ηρακλείου Κρήτης«Αλληλεγγύη» εφαρμόζει θεραπευτικά προγράμματα άσκησης, μεγυμναστική, χορό, κινησιοθεραπεία, κ.ά., όπου μέσα σ’ αυτάπεριλαμβάνονται διάφορες ασκήσεις, όπως ασκήσεις ενδυνάμωσης,ευλυγισίας, αντοχής, ισορροπίας, αναπνοής και χαλάρωσης. Οι ασκήσειςμπορούν να γίνουν είτε ομαδικά είτε ατομικά κατά περίπτωση, σε στυλπαιχνιδιού με μπάλες, κορίνες, λάστιχα κλπ, και πάντα αφούαξιολογηθούν οι δυνατότητες και οι ανάγκες των συμμετεχόντων.

Δράση 3: Ιατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών

Παρασκευή ΣακκάΙατρός Νευρολόγος, Πρόεδρος Εταιρείας Ν. Alzheimer Αθηνών

Περιγραφή:Η δράση περιλαμβάνει την ίδρυση και λειτουργία Ιατρείου Μνήμης καιΝοητικών Λειτουργιών σε κάθε Γενικό Νοσοκομείο στις έδρες τωνπεριφερειακών ενοτήτων (Νομαρχιακά Νοσοκομεία), όπως προβλέπεταιαπό το ΨΥΧΑΡΓΩΣ (ΥΑ:Υ5β/Γ.Π./οικ 46769/2012 ‘Δεκαετέςπρόγραμμα ανάπτυξης μονάδων και δράσεων ψυχικής υγείας,ΨΥΧΑΡΓΩΣ Γ (2011-2020)’). Επιπλέον, στοχεύει στη δημιουργία ικανούαριθμού ανάλογων ιατρείων σε Νοσοκομεία της Αθήνας και άλλωνμεγάλων πόλεων, ανάλογα με τις πληθυσμιακές ανάγκες.

Τα Ειδικά Ιατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών πρέπει να ανήκουνδιοικητικά στα Νευρολογικά ή Ψυχιατρικά Τμήματα των Νοσοκομείωνκαι να παρέχουν:

o Διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση των ατόμων με άνοιαανά περιοχή σε συνεργασία με τους γιατρούς της πρωτοβάθμιαςπερίθαλψης.

o Διασύνδεση, δικτύωση και συνεργασία με δομές υγείας καικοινωνικής φροντίδας της περιοχής τους, όπως Κέντρα Υγείας καιλοιπές δομές πρωτοβάθμιας περίθαλψης Μη ΚερδοσκοπικέςΕταιρείες Alzheimer, ΚΗΦΗ, ΚΑΠΗ, γηροκομεία, φιλανθρωπικάιδρύματα κλπ.

o Ενημέρωση κοινού, φορέων και επαγγελματιών υγείας σχετικά μετην άνοια.

o Για περιοχές με δυσκολίες πρόσβασης (π.χ. νησιά, ορεινέςπεριοχές, απομακρυσμένα χωριά), προτείνεται η περιοδικήεπίσκεψη στα Κέντρα Υγείας ή η κάλυψη μέσω υπηρεσιώνΤηλεϊατρικής σε συνεργασία με τα εγγύτερα τομεοποιημέναΙατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών.

Το ελάχιστο προτεινόμενο προσωπικό κάθε Ιατρείου Μνήμης καιΝοητικών Λειτουργιών είναι:

o 1 ειδικός γιατρός, νευρολόγος ή ψυχίατρος (εξειδικευμένος ή μεταχύρρυθμη κλινική εκπαίδευση στα Κέντρα Αριστείας)

o 1 νευροψυχολόγοςo 1 νοσηλευτής ή κοινωνικός λειτουργός με καθήκοντα

γραμματειακής υποστήριξης, ενημέρωσης και διασύνδεσης,επικουρικά ως προς την ιατρική φροντίδα.

Στόχοι:· Δημιουργία υποδομής για την παροχή ολοκληρωμένης ιατρικής

φροντίδας σε άτομα με άνοια σε όλη τη γεωγραφική επικράτεια τηςχώρας και βελτίωση της προσβασιμότητας για δυσπρόσιτες περιοχές(νησιά, ορεινές περιοχές, απομακρυσμένα χωριά).

· Κάλυψη των αναγκών των ατόμων με άνοια για υπηρεσίεςδιάγνωσης, παρακολούθησης και θεραπείας.

Ενέργειες Υλοποίησης:1. Επέκταση της λειτουργίας σε καθημερινή βάση των Ιατρείων

Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών σε Νοσοκομεία που ήδηυφίστανται.

2. Ίδρυση Ιατρείων Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών στα ΓενικάΝοσοκομεία στις έδρες των περιφερειακών ενοτήτων (ΝομαρχιακάΝοσοκομεία).

3. Στελέχωση των Ιατρείων Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών είτε μευφιστάμενο προσωπικό του ΕΣΥ, είτε με νεοδιοριζόμενους.

4. Διασύνδεση και συνεργασία των Ιατρείων Μνήμης και ΝοητικώνΛειτουργιών με τους γιατρούς και τις δομές της πρωτοβάθμιαςπερίθαλψης, ώστε να υπάρξει ενημέρωση και οργάνωση κοινώνδράσεων και πρακτικών.

5. Διασύνδεση και συνεργασία των Ιατρείων Μνήμης και ΝοητικώνΛειτουργιών με τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας (Άξονας 4 Δράση4).

6. Τακτική αξιολόγηση του έργου των Ιατρείων Μνήμης και ΝοητικώνΛειτουργιών με την επίβλεψη του Εθνικού Παρατηρητηρίου για τηνάνοια.

Φορείς Υλοποίησης:· Υπουργείο Υγείας· ΥΠΕ· ΟΤΑ· Κέντρα Αριστείας· Εθνικό Παρατηρητήριο για την άνοια

Χρονοδιάγραμμα:· 2015: Επιλογή και αξιολόγηση του προσωπικού για τη στελέχωση

των Ιατρείων. Υποχρέωση διοικήσεων νοσοκομείων για εφαρμογή μεταυτόχρονη εξασφάλιση πόρων για τη δημιουργία τους.

· 2016-2020: Ίδρυση και στελέχωση των Ιατρείων.

Προϋπολογισμός:1.800.000€ / έτος για 60 Ιατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών(30.000€ / έτος / Ιατρείο για την μισθοδοσία 2 επαγγελματιών υγείαςεπιπλέον του γιατρού).

Δράση 4: Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα με άνοια

Περιγραφή:Η δράση αφορά στη σταδιακή ανάπτυξη Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδαςγια άτομα με άνοια χωροταξικά κατανεμημένων σε πόλεις ανά τηνΕλλάδα, καθώς και στην ενίσχυση των υφιστάμενων Κέντρων ΗμερήσιαςΦροντίδας. Παράλληλα, η συγκεκριμένη δράση στοχεύει στη βελτίωσητης συνεργασίας των Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας με το υπάρχονδίκτυο κοινωνικών δομών φροντίδας ηλικιωμένων που ασχολείται με ταάτομα με άνοια (ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ, Λέσχες Φιλίας, γηροκομεία,εκκλησιαστικοί οργανισμοί), οι επαγγελματίες υγείας των οποίων θααξιοποιηθούν μετά από ταχύρρυθμη εκπαίδευση από τα ΚέντραΑριστείας (Άξονας 7).

Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας προτείνεται να παρέχουν τις ακόλουθεςυπηρεσίες:

o Γνωστική αποκατάσταση (νοητική ενδυνάμωση, εργοθεραπεία,θεραπείες τέχνης, λογοθεραπεία)

o Ημερησία απασχόληση ατόμων με άνοιαo Φυσική αποκατάσταση (γυμναστική- φυσικοθεραπεία)o Υπηρεσίες για φροντιστέςo Διασύνδεση με την κοινότητα

Η διεπιστημονική Ομάδα του Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας θαπεριλαμβάνει ψυχολόγους, νοσηλευτές, εργοθεραπευτές και κοινωνικούςλειτουργούς, σε αριθμό ανάλογο με τις πληθυσμιακές ανάγκες και τουςδιαθέσιμους πόρους.

Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας θα διασυνδέονται με τα εγγύτεραΙατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών των Γενικών Νοσοκομείων, οιγιατροί των οποίων θα καλύπτουν τις ανάγκες ιατρικής παρακολούθησηςπου προκύπτουν.

Στόχοι:· Παροχή ολοκληρωμένης ιατρικής και κοινωνικής φροντίδας σε

άτομα με νοητικά ελλείμματα σε όλη την ελληνική επικράτειαμέσω:

· Παροχή μη φαρμακευτικών θεραπειών.· Ανακούφισης του φορτίου των φροντιστών.· Εκπαίδευσης και ψυχικής υποστήριξης των φροντιστών.

Ενέργειες Υλοποίησης:1. Ενίσχυση των υφισταμένων Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας του

προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ με επαγγελματίες υγείας διαφόρωνειδικοτήτων.

2. Καθορισμός των προϋποθέσεων ίδρυσης και λειτουργίας τωνΚέντρων Ημερήσιας Φροντίδας από το Εθνικό Παρατηρητήριο γιατην άνοια.

3. Σταδιακή ανάπτυξη σε βάθος 10ετίας ενός Κέντρου ΗμερήσιαςΦροντίδας για άτομα με άνοια στις πόλεις άνω των 20.000 κατοίκων(160 σε όλη την Ελλάδα).

4. Ίδρυση και λειτουργία 30 Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας, απόδημόσιους φορείς, ΟΤΑ, Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες Alzheimer,ιδιωτικούς οργανισμούς κλπ μέχρι το 2020.

5. Συνεργασία κι δικτύωση με τις υφιστάμενες δομές υγείας καικοινωνικής φροντίδας των ηλικιωμένων που εκ των πραγμάτωνασχολείται με άτομα με άνοια.

Φορείς Υλοποίησης:· Υπουργείο Υγείας· ΟΤΑ· Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες Alzheimer· Ιδιωτικοί φορείς· Εθνικό Παρατηρητήριο για την άνοια

Χρονοδιάγραμμα:· 2015-2020: Ανάπτυξη 30 Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα

με άνοια σε μεγάλες πόλεις· 2020-2025: Ολοκλήρωση της ανάπτυξης Κέντρων Ημερήσιας

Φροντίδας σε όλη την επικράτεια

Προϋπολογισμός:120.000€ ετησίως για κάθε Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας για τηνμισθοδοσία 5 επαγγελματιών υγείας και λειτουργικά έξοδα.Η χρηματοδότηση μπορεί να προέρχεται από εθνικούς πόρους(Υπουργείο Υγείας, ΕΟΠΥΥ, ΟΤΑ), από Ευρωπαϊκούς πόρους, απόφιλανθρωπικά ιδρύματα και από ιδιωτικές πηγές.

Μελέτη των επιπτώσεων της νόσου Alzheimer στηνποιότητα ζωής των οικογενειακών φροντιστών:Αποτελέσματα μίας πιλοτικής μελέτης στην Κρήτη

Αργυρούλα Καλαϊτζάκη, Σοφία Κουκούλη, Συμεών Παναγιωτάκης,Αναστασία Μαρκάκη, Μιχαέλα Φουκάκη, Ιωάννα Κορτσιδάκη,Perla Werner, Chariklia Tziraki

Στην Ελλάδα, στις περισσότερες περιπτώσεις η οικογένεια διατηρεί τηνκύρια ευθύνη της φροντίδας των ασθενών με νόσο Alzheimer, ακόμη καιόταν υπάρχουν επαγγελματίες βοηθοί. Το φαινόμενο αυτό είναι πιοσυχνό σε περιοχές όπου ο θεσμός της οικογένειας είναι ισχυρός, όπως ηΚρήτη. Οι διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις της φροντίδας των ανοϊκώνασθενών εξαιτίας της προοδευτικής εξέλιξης της νόσου επιβαρύνουν τηνψυχική και σωματική υγεία και επιφέρουν οικονομικές, κοινωνικές καιάλλες επιπτώσεις στους φροντιστές, αλλά και σε όλη την οικογένεια ηοποία εμπλέκεται στην φροντίδα τους. Ασθενείς και φροντιστές βιώνουνσταδιακά τις αρνητικές συνέπειες του κοινωνικού στίγματος μεαποτέλεσμα τον κοινωνικό αποκλεισμό τους

Η παρούσα έρευνα έχει στόχο την μελέτη των επιπτώσεων της νόσουAlzheimer στην ποιότητα ζωής των οικογενειακών φροντιστών στηνΚρήτη. Θα εντοπιστούν οι οικογενειακοί φροντιστές των ασθενών μενόσο Alzheimer αρχικά στο Ν. Ηρακλείου και στη συνέχεια σε ολόκληρητην Κρήτη. Θα τους δοθεί ερωτηματολόγιο με δυο θεματικές ενότητες. Ημια θα αφορά τον ασθενή και η άλλη τον ίδιο τον οικογενειακόφροντιστή. Όσον αφορά στον ασθενή, θα υπάρχουν ερωτήσεις γιαβασικές δημογραφικές και άλλες πληροφορίες, εκτίμηση του δείκτηανεξαρτησίας του στις βασικές δραστηριότητες της καθημερινής του ζωής(Katz Index of Independence in Activities of Daily Living) καιαξιολόγηση της καθημερινής του λειτουργικότητας σε πιο σύνθετεςδραστηριότητες (Lawton-Brody Instrumental activities of Daily LivingScale; I.A.D.L.). Όσον αφορά στον οικογενειακό φροντιστή, τοερωτηματολόγιο θα περιλαμβάνει ερωτήσεις για τα δημογραφικά τουστοιχεία, τη διατροφική του πρόσληψη και επίσης τις παρακάτωκλίμακες:§ The Zarit Burden Interview για την αξιολόγηση της επιβάρυνσης

του φροντιστή από την φροντίδα του ασθενούς.§ Το WHOQOL-BREF για την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής του.§ Κλίμακα για το δομικό στίγμα για την αξιολόγηση των διαθέσιμων

υπηρεσιών και πηγών πληροφόρησης (Werner et al)§ Την Brief Resilience Scale για την αξιολόγηση της ψυχικής του

ανθεκτικότητας.§ Την Hamilton Anxiety and Depression Scale(HADS) για την

αξιολόγηση του άγχους και της κατάθλιψης§ Συμπλήρωση 24ωρης ανάκλησης πρόσληψης της τροφής τους.

Τα αποτελέσματα της πιλοτικής μελέτης θα συζητηθούν στα πλαίσια τωνιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου τηςΚρήτης.

Αποτελεσματικότητα διετούς νοητικής εκπαίδευσης σεασθενείς με ήπια Νόσο Alzheimer

Πόπτση Ε.1, 2, Σαμακουρή Μ.1, Βορβολάκος Θ.1, Κουντή Φ.2,Τσολάκη Μ.2, 3

1. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Κοινωνικής Ψυχιατρικής,Ιατρική Σχολή, ΔΠΘ

2. Alzheimer Hellas3. Γ΄ Νευρολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Εισαγωγή: Λίγες μελέτες διερευνούν την αποτελεσματικότητα τηςμακρόχρονης νοητικής εκπαίδευσης, σε ασθενείς με ήπια νόσοAlzheimer (η.NA).

Σκοπός: Η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας προγράμματος διετούςνοητικής εκπαίδευσης σε ασθενείς με η.NA.

Μέθοδος: Είκοσι εννέα ασθενείς με η.NA, ταξινομήθηκαν σεπειραματική και ομάδα ελέγχου. Οι ομάδες ήταν εξισωμένες κατάηλικία, φύλο, εκπαίδευση, νοητική και λειτουργική επίδοση. Τηνπειραματική ομάδα αποτελούσαν 19 ασθενείς, ενώ την ομάδα ελέγχου10 ασθενείς. Η πειραματική ομάδα παρακολούθησε 64 εβδομαδιαίεςσυνεδρίες άσκησης ικανοτήτων προσοχής κι εκτελεστικής λειτουργίας,διάρκειας δύο ετών, ενώ η ομάδα ελέγχου δεν έλαβε μέρος σε καμίανοητική παρέμβαση. Όλοι οι συμμετέχοντες ακολουθούσαν αγωγή μεαναστολείς χολινεστεράσης (ChΕIs). Ο νευροψυχολογικός έλεγχοςδιενεργήθηκε κατά την έναρξη της μελέτης και δύο έτη μετά.

Αποτελέσματα: Στο τέλος της μελέτης, η πειραματική ομάδαπαρουσίασε καλύτερη επίδοση συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, στηνικανότητα μάθησης (p=0.009), στη λεκτική ευχέρεια (p=0.035), στοσχεδιασμό (p=0.003), στο χρόνο ολοκλήρωσης (p=0.002), στη διαδοχήβημάτων (p=0.004), στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής (p=0.031) καιστην ικανότητα προσανατολισμού (p=0.035). Δύο έτη μετά, ηπειραματική ομάδα διατήρησε σταθερές τις νοητικές της επιδόσεις, ενώεμφάνισε βελτίωση στην καθημερινή λειτουργικότητα (p=0.036).Αντίθετα, η ομάδα ελέγχου επιδεινώθηκε στην οπτική αντίληψη(p=0.011), στην εργαζόμενη (p=0.022) και προοπτική μνήμη (p=0.031),στο σχεδιασμό (p=0.034) στην ακρίβεια βημάτων (p=0.030), στονπροσανατολισμό (p=0.007), στη σφαιρική νοητική επίδοση (0.028) καιστην καθημερινή λειτουργικότητα (0.013).

Συμπέρασμα: Η πειραματική ομάδα μετά από δυο έτη έντονης καισυνεχούς νοητικής εκπαίδευσης, διατήρησε σταθερές της επιδόσεις τηςσε σχέση με την ομάδα ελέγχου και υπό αυτή την έννοια, καθυστέρησετην εξέλιξη της νόσου για δύο τουλάχιστον έτη.

Αποτελεσματικότητα προγράμματος νοητικήςεκπαίδευσης μέσα από τη χρήση του θεάτρουσε ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή

Μπακογλίδου Ε.1, Πόπτση Ε.1, Κουντή Φ.1, Τσολάκη, Μ.1, 2

1. Alzheimer Hellas2. Γ΄ Νευρολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΑΠΘEmail: litsa.bak@gmail.com

Εισαγωγή: Η τέχνη του θεάτρου φαίνεται να αποτελείμια αποτελεσματική τεχνική νοητικής εκπαίδευσης πουαπευθύνεται σε υγιείς ηλικιωμένους. Ωστόσο, περαιτέρωμελέτες είναι απαραίτητες προκειμένου ναστοιχειοθετήσουν την αποτελεσματικότητα της τέχνης τουθεάτρου σε ασθενείς με ‘Ήπια Νοητική Διαταραχή. Στηνπροσπάθειά μας να πετύχουμε καθυστέρηση τηςεμφάνισης της άνοιας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημαπροχωρήσαμε στην παρούσα μελέτη.Στόχος: Η μελέτη της αποτελεσματικότητας τουπρογράμματος της νοητικής εκπαίδευσης μέσα από τηχρήση του θεάτρου, σε ασθενείς με Ήπια ΝοητικήΔιαταραχή, πολλαπλής αιτιολογίας (mdMCIa).Μέθοδος: Είκοσι ασθενείς με mdMCIa ταξινομήθηκαν σεδύο ομάδες, μια πειραματική (N=10) και μια ομάδασύγκρισης (N=10). Οι ομάδες ήταν εξισωμένες ως προς τηνηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση, τη νοητική καιλειτουργική επίδοση, καθώς και τη συναισθηματικήεπίδοση. Παρακολούθησαν 24 εβδομαδιαίες τρίωρεςσυνεδρίες κλασικής νοητικής εκπαίδευσης, που στόχευεστην ενίσχυση κυρίως παραμέτρων της εκτελεστικήςλειτουργίας. Η πειραματική ομάδα, επιπρόσθεταπαρακολούθησε 24 εβδομαδιαίες, ωριαίες συνεδρίεςθεάτρου. Από αυτές, οι δέκα περιελάμβαναν νοητικήεκπαίδευση μέσω θεατρικών παιχνιδιών με στόχο τηνενίσχυση της αφαιρετικής σκέψης, της επαγωγικήςσκέψης, της εργαζόμενης μνήμης, της ταχύτηταςεπεξεργασίας και παραμέτρους εκτελεστικής λειτουργίας.Οι υπόλοιπες 14 συνεδρίες είχαν απαιτήσειςαπομνημόνευσης, μέσα από την προετοιμασία για τοανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης. Η διάρκεια τηςμελέτης ήταν έξι μήνες.Αποτελέσματα: Στο τέλος της παρέμβασης, ηπειραματική ομάδα, είχε καλύτερη επίδοση σε σχέση μετην ομάδα σύγκρισης, στις οπτικές κατασκευαστικέςικανότητες (p= 0.035), στην οπτική επιλεκτική προσοχή(p= 0.043) και στη λεκτική ευχέρεια (p≤ 0.043). Ηπειραματική ομάδα βελτίωσε τις επιδόσεις της στη λεκτικήμνήμη, (p≤ 0.028), στην οπτική επιλεκτική προσοχή (p=

0.016), και στη λεκτική ευχέρεια (p= 0.024). Η ομάδασύγκρισης βελτίωσε τις επιδόσεις της στη λεκτική μνήμη(p≤ 0.038).Συμπέρασμα: Η κλασική νοητική εκπαίδευση σεσυνδυασμό με τη νοητική εκπαίδευση μέσα από τη χρήσητου θεάτρου, είναι πιο ωφέλιμη συγκριτικά με τημεμονωμένη νοητική εκπαίδευση σε ασθενείς με mdMCIa.

Οστεοπόρωση –Οστεομαλακία

Αργυρώ ΡέπαΙατρός Ρευματολόγος

Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται από χαμηλή μυϊκή μάζα, διαταραχήτης μικροαρχιτεκτονικής των οστών και ευθραυστότητα του σκελετού μεαποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Η οστεοπόρωση δεν έχεισυμπτώματα μέχρι την εμφάνιση κατάγματος. Η διάγνωση τηςοστεοπόρωσης μπορεί να γίνει κλινικά αν υπάρχει κάταγμα χαμηλήςφόρτισης Επί απουσίας κατάγματος για τη διάγνωση της οστεοπόρωσηςχρησιμοποιείται η dual-energy x-ray absorptiometry (DEXA).Οστεοπόρωση ορίζεται το T-score≤-2.5 και οστεοπενία το T-score μεταξύ-1,0 και -2,5. Στη διάγνωση ο βασικός εργαστηριακός έλεγχοςπεριλαμβάνει γενική αίματος, βιοχημικό έλεγχο, και 25-ΟΗ- βιταμίνηD. Περαιτέρω εξετάσεις για αποκλεισμό δευτεροπαθούς οστεοπόρωσηςείναι απαραίτητος μόνο επί υποψίας μετά από το ιστορικό και τηνκλινική εξέταση. Προσυμπτωματικός έλεγχος με DEXA είναιαπαραίτητος σε όλες τις γυναίκες πάνω από 65 ετών και σεμεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μικρότερες των 65 ετών αν υπάρχουνένας ή παραπάνω παράγοντες κινδύνου για κάταγμα (μεγάλη ηλικία, ηπαρουσία προηγούμενου κατάγματος, η χρήση κορτικοστεροειδών, οκίνδυνος πτώσεων, το κάπνισμα, το αλκοόλ, και το οικογενειακό ιστορικόοστεοπορωτικού κατάγματος) . Δεν συστήνεται σε προ-εμμηνοπαυσιακέςγυναίκες. Έλεγχος για οστεοπόρωση σε άνδρες συστήνεται αν υπάρχειοστεοπενία σε ακτινογραφίες, ιστορικό κατάγματος, απώλειαύψους>1,5cm, ή υποψία δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης. ΕπανάληψηDEXA συστήνεται κάθε 2 χρόνια σε ασθενείς με οστεοπόρωση και κάθε3-5 χρόνια σε ασθενείς με οστεοπενία. Η θεραπεία της οστεοπόρωσηςπεριλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως πρόσληψη ασβεστίου(1200 mg) και βιταμίνης D (800 μονάδες), άσκηση, διακοπήκαπνίσματος, μέτρα πρόληψης για αποφυγή πτώσεων και περιορισμότης λήψης αλκοόλ. Φαρμακευτική θεραπεία οστεοπόρωσης συστήνεταισε μετα-εμμηνοπαυσικές γυναίκες με εγκατεστημένη οστεοπόρωσή ή σεαυτούς που ο 10ετής κίνδυνος για κάταγμα ισχίου ή μείζονοστεοπορωτικό κίνδυνο είναι ≥3,0 ή ≥20 % αντίστοιχα. Πρώτης γραμμήςθεραπείας είναι τα διφωσφονικά. Σε ασθενείς με διαταραχές τουοισοφάγου ή αδυναμία συμμόρφωσης μπορεί να χρησιμοποιηθούνενδοφλέβια διφωσφονικά. Επί αλλεργικής αντίδρασης σε διφωσφονικάσυστήνεται είτε τεριπαρατίδη (σε σοβαρή οστεοπόρωση με κατάγματα) ήDenosumab. Το denosumab επίσης είναι μια καλή επιλογή σε ασθενείςμε επηρεασμένη νεφρική λειτουργία. Επανάληψη DEXA για εκτίμησηαποτελεσματικότητας της θεραπεία γίνεται ανά 2 έτη.

Η οστεομαλακία είναι μια διαταραχή επιμετάλλωσης του νέο-σχηματισθέντος οστεοειδούς οστού σε περιοχές οστικού μεταβολισμού. Ηπιο συχνή αιτία της οστεομαλακίας είναι η σοβαρή έλλειψη της 25-OH-VitD. Άλλα αίτια περιλαμβάνουν κληρονομούμενες ή επίκτητεςδιαταραχές του μεταβολισμού του φωσφόρου, και τη τύπου 2 νεφρική

σωληναριακή οξέωση .Οι κλινικές εκδηλώσεις της οστεομαλακίαςπεριλαμβάνουν οστικά άλγη, μυϊκή αδυναμία, δυσκολία στη βάδιση. Ηυποψία για οστεομαλακία τίθεται σε ασθενείς με οστικά άλγη καιδυσαπορρόφηση, κοιλιοκάκη, γαστρικό bypass , χρόνια νεφρική ήηπατική νόσο. Τα εργαστηριακά ευρήματα εξαρτώνται από τηνυποκείμενη αιτία. Ο εργαστηριακός έλεγχος που πρέπει να γίνει είναιασβέστιο ορού, φώσφορος ορού, αλκαλική φωσφατάση, 25-OH-VitD,παραθορμόνη, ηλεκτρολύτες, ουρία και κρεατινίνη. Βιοψία οστού γίνεταιμόνο σε αμφιβολία της διάγνωσης. Η θεραπεία εξαρτάται από τηνυποκείμενη αιτία.

Πτώσεις και κατάγματα στους ηλικιωμένους

Πόπη ΑλπαντάκηΛέκτορας Ορθοπεδικής Π.Κ.

Οι πτώσεις στους ηλικιωμένους, προκαλούνται από ποικίλα αίτια. Τογεγονός αυτό απαιτεί πολυπαραγοντικές εκτιμήσεις που ως στόχο πρέπεινα έχουν στοχευμένες παρεμβάσεις. Πολύ συχνά οι πτώσεις στουςηλικιωμένους οδηγούν σε κατάγματα (κυρίως του ισχίου ) που αυξάνουνθεαματικά τη νοσηρότητα και τη θνητότητα στους ασθενείς αυτούς. Στηνπαρούσα ομιλία καταγράφονται οι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουντις πτώσεις στους ηλικιωμένους, και αναλύονται τα συχνότερα κατάγματαπου αντιμετωπίζονται σ΄αυτήν την ηλικιακή ομάδα.

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΝΟΣΟALZHEIMER:ΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΕΠΙΤΥΧΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ;

Παρασκευή Σακκά

Νευρολόγος-ΨυχίατροςΠρόεδρος της Εταιρείας νόσου Alzheimer & Συναφών ΔιαταραχώνΑθηνώνΠρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την άνοια και τη ΝόσοAlzheimer

Στη χώρα μας υπάρχουν σήμερα 200.000 άτομα με άνοια και μέχρι το2050 θα ξεπεράσουν τα 600.000. Το ετήσιο κόστος της Άνοιας στηνΕλλάδα υπολογίζεται στα 3-6 δισεκατομμύρια €.

Τα προηγμένα κράτη σε όλο τον κόσμο έχουν εκπονήσει και εφαρμόζουνεθνικά σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση της Άνοιας και τωνσυνεπειών της. Κάτω από τον ολοένα αυξανόμενο κοινωνικό οικονομικόαντίκτυπο της Άνοιας και μετά από μακροχρόνιους αγώνες τωνΟργανώσεων Alzheimer στη χώρα μας, το Υπουργείο Υγείας καιΚοινωνικής Αλληλεγγύης συγκρότησε το Νοέμβριο του 2013 «ΟμάδαΕργασίας για την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια-Νόσο Alzheimer». Το Δεκέμβριο του 2014 η ομάδα παρέδωσε έναολοκληρωμένο και αποτελεσματικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Άνοιαστην Ελλάδα. Στις 22/12/2014, ψηφίστηκε από όλα τα κόμματα τηςΒουλής η Ίδρυση Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια- ΝόσοAlzheimer με κύρια αρμοδιότητα την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης.

Οι Άξονες και Δράσεις του Εθνικού Σχεδίου περιλαμβάνουν:

· Καταγραφή και ταξινόμηση των ατόμων με άνοια στηνΕλλάδα-Παροχή οικονομικών βοηθημάτων βάση αλγορίθμουεπιβάρυνσης των οικογενειών

· Πρόληψη- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού· Υποστήριξη φροντιστών των ατόμων με άνοια· Αντιμετώπιση της άνοιας: Ιατρεία Μνήμης, Κέντρα Ημέρας,

Δομές τελικού σταδίου, Φροντίδα στο σπίτι , Υπηρεσίεςτηλειατρικής

· Νομοθεσία- Δικαιώματα ατόμων με άνοια και τωνφροντιστών τους

· Έρευνα για την άνοια· Εκπαίδευση στην άνοια

Στις 22/3/2016 η Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλήςενέκρινε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης και ήδη έχουν ενταχθεί στις προτάσειςτου ΕΣΠΑ (μέσω των ΠΕΠ) του Υπουργείου Υγείας τα Ιατρεία Μνήμης, ταΚέντρα Ημέρας και οι Δομές τελικού σταδίου.

Η υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης είναι υψίστης σημασίας όχι μόνο στοπλαίσιο της υποστήριξης που δικαιούνται τα άτομα με Άνοια και οιοικογένειές τους, αλλά και για να επιτύχουμε τον εξορθολογισμό και τηναξιοποίηση των κρατικών πόρων που διατίθενται

Το παράπονο του ανοϊκού ηλικιωμένου στο τέλος της ζωής του

Βασιλική Καλογήρου, Γρηγόρης Τσουκαλάς, Ειρήνη Μαυρογιαννάκη,Σταματία Μπουρέλια, Κυριάκος Σταθάκης, Δημήτριος Καλοχριστιανάκης,Κωνσταντίνος ΓάτοςΝευρολογική Κλινική Άγιος Γεώργιος, Βόλος

Η πολύχρονη εμπειρία μας πάνω στην νόσο Alzheimer έχει αποδείξει ότι κατάγενικό κανόνα στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι ηλικιωμένοι πάσχοντες απότην συγκεκριμένη νόσο δεν λαμβάνουν την φροντίδα που οι καταστάσεις απαιτούνέτσι ώστε ο ηλικιωμένος να καταλήξει όσο το δυνατόν πιο ομαλά και πιο αργά καιμε την βέλτιστη ποιότητα ζωής. Το γενικότερο συμπέρασμα είναι πώς ο ανοϊκόςασκεί βία στην οικογένεια του και η ίδια η οικογένεια ασκεί βία στον ανοϊκό. Αυτήη σχέση παράπονου στο παράπονο, με την πάροδο του χρόνου μόνο τριβήδημιουργεί ανάμεσα στις δύο πλευρές. Οι απαιτήσεις που υπάρχουν από τηνπλευρά του ασθενή είναι τόσο υψηλές και μόνο επιδείνωση υπάρχει από τηνπλευρά του και ποτέ βελτίωση της πνευματικής του κατάστασης, πέρα απόκάποιες παροδικές αναλαμπές.Υπάρχει η συνεχής ανάγκη για ένα άτομο που θα προσέχει τον ανοϊκό επί 24ώρουβάσης και θα επιβλέπει κάθε του κίνηση ενώ ταυτόχρονα θα φροντίζει για τηνεκπλήρωση των βιοτικών αναγκών. Αυτή η πολύχρονη διαδικασία έχει ωςαποτέλεσμα την αλλαγή του πυρήνα της οικογένειας και την εξουθένωση τηςοδηγώντας τον φροντιστή πολλές φορές σε χειρότερη ψυχολογική κατάσταση απότον ίδιο τον ασθενή. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανοϊκών καταλήγει να δέχεταιφροντίδα είτε από αλλοδαπούς είτε να δέχεται ελλιπής φροντίδα από τους δικούςτου ανθρώπους ή οίκους ευγηρίας. Δυστυχώς, μόλις το 20% των ανοϊκών ασθενώναπολαμβάνει αξιοπρεπή φροντίδα και το 2-3% την φροντίδα μάνας προς μωρόπαιδί που απαιτείται.

Στα τόσα πολλά χρόνια που διαρκεί αυτή η νόσος δημιουργεί ένα αρνητικό κλίμαμέσα στην οικογένεια δημιουργώντας μια πολύ δύσκολη και τραγική κατάσταση,με βασανιστικό και τιμωρητικό χαρακτήρα ως προς τον ασθενή.

ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΜΑΣ

Καίτη Ζαχείλα, ΨυχολόγοςΕταιρεία Αλτσχάϊμερ Ρεθύμνου

Η καινούρια σχέση ενός νεαρού ζευγαριού εγκαθιστά παράλληλα νέες σχέσεις καιμε τα δύο ζευγάρια των γονιών και αναδιαμορφώνει τις υπάρχουσες. Είναισημαντικές οι εξ αρχής οριοθετήσεις και συμφωνίες για την ομαλή λειτουργία όλουτου πλέγματος των σχέσεων. Οι αρχές της σωστής επικοινωνίας ισχύουν για τιςσχέσεις όλων των ειδών.

Το ώριμο ζευγάρι πρέπει να στρέψει την φροντίδα του και στην ανατροφή τωνπαιδιών του , αλλά και ταυτόχρονα στην κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών τωνηλικιωμένων γονιών του. Αν και συνήθως είναι δεδομένες οι προτεραιότητες,ανακύπτουν αρκετές πρακτικές δυσκολίες, στο πλαίσιο της ελληνικήςπραγματικότητας.

Ακούμε τους ηλικιωμένους γονείς μας, προσέχουμε τι έχουν να μας πουν, τουςδίνουμε τον χρόνο μας- το πολυτιμότερο δώρο-, γινόμαστε συνοδοιπόροι τους ,ανείναι εφικτό , στην δύσκολη φθίνουσα πορεία των γηρατειών τους, υποθήκη και γιατα δικά μας παιδιά.

Τα θέματα που απασχολούν τους ηλικιωμένους είναι η μείωση των φυσικώναντοχών, η περιφρούρηση της υγείας, η απόσυρση από τις κοινωνικέςδραστηριότητες, η απώλεια ισχύος, ο φόβος του θανάτου και του τέλους χωρίςαξιοπρέπεια. Συχνή είναι η κατάθλιψη των ηλικιωμένων, αλλά αναφαίρετο τοδικαίωμα τους να είναι χαρούμενοι.

Η φροντίδα αποτελεί και στοιχείο ελέγχου και αίτημα για ανταπόδοση. Οριακέςγίνονται οι καταστάσεις αντιστροφής, σε περιπτώσεις π.χ. ασθενειών, όταν το παιδίαφοσιώνεται ολοκληρωτικά στην φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων, παραμελώνταςτην προσωπική του ζωή. Η ανακύπτουσα ανασκόπηση ζωής όταν δίνει θετικήαποτίμηση διευκολύνει τις δύσκολες πορείες.

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗΗΛΙΚΙΑ

Ι.Α. Μουζάς, Καθηγητής Ιατρικής ΣχολήςΕρευνητικό Εργαστήριο Αλκοολογίας, Ιατρική Σχολή,Πανεπιστήμιο Κρήτης

Υπάρχουν πολλαπλές αιτίες για ικανοποίηση στην τρίτη ηλικία: ταπαιδιά, τα εγγόνια, οι φίλοι, η εκτίμηση από το περιβάλλον. Παράλληλα,πρόκειται για μια φάση της ζωής όπου η αβεβαιότητα και η αίσθηση τηςπροσωπικής αδυναμίας γίνονται αντιληπτά καθημερινά, με την αισθητήμείωση των φυσικών αντοχών και της νοητικής δύναμης.

Το κοινωνικό και υπαρξιακό άγχος στον υπερήλικα, ιδίως ότανσυνυπάρχει κοινωνική απομόνωση ή έλλειψη υποστήριξης από τηνοικογένειας, μπορούν να μετατρέψουν άρδην τη σχέση του ατόμου με τοαλκοόλ. Οι καταστάσεις που απαιτούν προσαρμογή είναι οι συχνότερεςαιτίες που βρίσκονται στην αρχή των προβλημάτων από το αλκοόλ σταάτομα της τρίτης ηλικίας. Πρόκειται για: θάνατο συζύγου,συνταξιοδότηση ή απώλεια εργασίας, απομάκρυνση των παιδιών από τοσπίτι, εμμηνόπαυση, διαζύγιο, περιορισμός κινητικότητας καιδραστηριοτήτων λόγω χρόνιας νόσου ή αναπηρίας, αλλαγή του οικείουπεριβάλλοντος με την διαβίωση σε γηροκομείο ή οίκο ευγηρίας.

Πολύ συχνά δεν αναγνωρίζεται από τα άτομα του συγγενικούπεριβάλλοντος το πρόβλημα με το αλκοόλ ενός ηλικιωμένου. Τασημάδια και συμπτώματα -κατάθλιψη, αϋπνίες, απώλειες μνήμης,ασταθής βάδιση, ταχεία και ανεξήγητη επιδείνωση της άνοιας,ατυχήματα μέσα στο σπίτι, μελανιές από πτώσεις, επιγαστρικάενοχλήματα- όλα αυτά μπορεί να περάσουν απαρατήρητα, τόσο από τουςσυγγενείς όσο και από τον γιατρό.

Από προοπτικές μελέτες σε άτομα τρίτης ηλικίας, όπου μελετήθηκε ηεπίπτωση των προβλημάτων από το αλκοόλ, βρέθηκε θετική συσχέτισημε τους εξής παράγοντες: κάπνισμα, περιβάλλον που ευνοεί τηνκατανάλωση αλκοόλ και, φυσικά, δυσκολίες προσαρμογής σεπεριστάσεις της ζωής. Η βοήθεια από μέλη της οικογένειας καθώς καιαπό ομάδες αλληλοβοήθειας σχετιζόταν με σημαντικά λιγότεραπροβλήματα από το αλκοόλ στο τέλος της δεκαετίας. Τα δεδομένα αυτάβοηθούν τους επαγγελματίες υγείας και τις οικογένειες ώστε ναπαρεμβαίνουν αποτελεσματικά στα προβλήματα από το αλκοόλ σταάτομα της τρίτης ηλικίας.

Διατροφή και νοητική υγεία-Alzheimer

Τριποδιανάκης ΑναστάσιοςΧημικός (τροφίμων)-Τ.Δ/ντής Δ/νσης Ανάπτυξης Ρεθύμνου

Νεώτερες επιστημονικές έρευνες για τη νόσο Alzheimer έχουναποκαλύψει τη σχέση των διατροφικών συνηθειών του ανθρώπου με τηνασθένεια.Η παραπάνω νόσος οφείλεται ως γνωστό στην εκφύλιση και κατ΄επέκταση στη καταστροφή των νευρικών συνάψεων των εγκεφαλικώνκυττάρων .Η καταστροφή των κυττάρων προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες, οιοποίες παράγονται κατά τη διαδικασία της διάσπασης των βασικώνδομικών μονάδων (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη) των τροφίμων.Οι ελεύθερες ρίζες που παραμένουν αδιάσπαστες από το ανοσοποιητικόσύστημα του ανθρώπου προκαλούν τη καταστροφή των κυττάρων τουανθρώπου.Οι παράγοντες που ευθύνονται στην αύξηση των επιπέδων τωνελευθέρων ριζών είναι η κακή υγιεινή κατάσταση του ανθρώπου, ηατμοσφαιρική ρύπανση, η ηλιακή ακτινοβολία, η κακή διατροφή του, τοστρές ακόμα και η υπερβολική άθληση.Oι πιο επικίνδυνες είναι οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, οι οποίες είναιιδιαίτερα βλαπτικές για τα κύτταρα και τους ιστούς.Πολλές εργασίες και έρευνες έχουν δείξει ότι οι ελεύθερες ρίζεςσχετίζονται με την αύξηση της συχνότητας των καρδιοπαθειών, τηςχρόνιας αρθρίτιδας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας και της γήρανσης τουανθρώπινου οργανισμού.Η άμυνα του οργανισμού μας απέναντι στις ελεύθερες ρίζες είναι οιαντιοξειδωτικές ουσίεςΟι κυριότερες αντιοξειδωτικές ουσίες είναι :Οι βιταμίνες Α, C, E - τοκοφερόλες, το καροτένιο ΒΤα ιχνοστοιχεία Σελήνιο, ΨευδάργυροςΤα λιπαρά Ω3

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες περιέχονται στα τρόφιμα για ανθρώπινη χρήσηκαι συγκεκριμένα :α) Το γάλα και τα προϊόντα του (περιέχεται η βιταμίνη Α), ιδιαίτερα ηβαρελίσια φέταβ) Το γάλα της καρύδας, διότι είναι πλούσιο με λιπαρά μέσης αλυσίδαςκαι δεν αποθηκεύεται υπό μορφή λίπουςγ) Τα φρούτα με σκούρο μώβ χρώμα, όπως τα δαμάσκηνα, μήλα,σταφύλια, κεράσια (βιταμίνη Ε)δ) Τα διάφορα βότανα του βουνού όπως το τσάι του βουνούε) Ο καφέςστ) Τα ψάρια σαρδέλα, γαύρος, κολιός, λόγω των περιεχομένων Ω3λιπαρώνζ) Τα εσπεριδοειδή φρούτα, τα ακτινίδια, διάφορα λαχανικά (βιταμίνη C)

η) Οι δημητριακοί καρποί, τα θαλασσινά (καλαμάρια, σουπιές,χταπόδια), κρέας, συκώτι, μαγιά μπύρας λόγω του περιεχομένουσεληνίου(ι) Όσπρια, θαλασσινά (μύδια, στρείδια, αχιβάδες), αυγά, μαγιά μπύρας,λόγω του περιεχομένου ψευδαργύρου

Διαχείριση διαταραχών των λιπιδίων σε ηλικιωμένους

Θεοδωρακοπούλου ΒασιλικήΙατρός, ειδικ. Παθολογίας, Παθολογική Κλινική ΠΑΓΝΗ

Η καρδιαγγειακή νόσος (ΚΑΝ) αποτελεί μια από τις κύριες αιτίεςθανάτου μεταξύ ηλικιωμένων ασθενών στις δυτικές χώρες. Το κάπνισμα,η υπέρταση, η υπερχοληστερολαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης και ηπαχυσαρκία, αν και τροποποιήσιμοι, παραμένουν σημαντικοίπαράγοντες κινδύνου ακόμη και στις προχωρημένες ηλικίες. Ηυπερχοληστερολαιμία απαντάται σε ποσοστά άνω του 50% των ασθενώνηλικίας >65 ετών.[1]Οι στατίνες αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στην θεραπευτικήαντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας και έχουν δοκιμαστεί τόσο στηνπρωτογενή όσο και στη δευτερογενή πρόληψη μεσήλικων αλλά όχιηλικιωμένων ασθενών. Τα κλινικά οφέλη των στατινών μπορούν ναφανούν μετά από μερικούς μήνες, γεγονός που υποστηρίζει τη χορήγησήτους στη δευτερογενή πρόληψη, ακόμη και αν η διάρκεια της ζωήςπεριορίζεται σε λίγα χρόνια.Μια φαινομενική αύξηση της θνησιμότητας σχετιζόμενη με χαμηλάεπίπεδα χοληστερόλης στους ηλικιωμένους μπορεί να συνδυάζεται μεδιάφορους παράγοντες, όπως αλλαγές στο μεταβολισμό τηςχοληστερόλης, υποσιτισμός, αδυναμία, και χρόνια νοσήματα πουοδηγούν σε πολυδιάστατες (βιολογικές, λειτουργικές, ψυχολογικές,κοινωνικές) ανεπάρκειες. [2]Δυστυχώς, δεδομένα κλινικών μελετών για την αποτελεσματικότητα τωνστατινών στην πρωτογενή πρόληψη σε ηλικιωμένους ασθενείς είναιπεριορισμένα, καθώς η πλειοψηφία των μελετών με στατίνεςσυμπεριέλαβαν λίγους ασθενείς άνω των 70 ετών. Εξαίρεση αποτελεί ημελέτη Prospective Study of Pravastatin in the Elderly at Risk(PROSPER), η οποία τυχαιοποίησε ασθενείς μεταξύ 70-82 ετών είτε μεπροϋπάρχουσα αγγειακή νόσο (δευτερογενής πρόληψη), είτε με έναντουλάχιστον παράγοντα κινδύνου δηλ. υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη ήκάπνισμα (πρωτογενής πρόληψη), να λάβουν πραβαστατίνη 40 mg ήεικονικό φάρμακο. [3] Η μελέτη έδειξε σημαντική μείωση σταπρωτεύοντα καταληκτικά σημεία (θανατηφόρα ή μη εμφράγματαμυοκαρδίου ή ΑΕΕ) στην ομάδα της πραβαστατίνης (RR: 0.85, 95% CI0.74-0.97).[3]Οι στατίνες είναι γενικά καλά ανεκτές στους ηλικιωμένους, απαιτείταιιδιαίτερη προσοχή στις φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις και τηνεφρική ανεπάρκεια. [4]Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες του Κολλεγίου Καρδιολογίας καιΚαρδιολογικής Εταιρείας των ΗΠΑ, συστήνουν τη χρήση μιας μέτριας ήυψηλής-έντασης στατίνης σε ασθενείς άνω των 75 ετών με κλινικήαθηροσκληρωτική ΚΑΝ. Ενώ σε ασθενείς άνω των 75 ετών χωρίς κλινικήαθηροσκληρωτική ΚΑΝ, με ή χωρίς παράγοντες κινδύνου προτείνουν ηαπόφαση να λαμβάνεται μετά από συζήτηση μεταξύ ιατρού καιασθενούς.[5]

Αναμένονται τα αποτελέσματα μεγάλης 5-ετούς πρωτογενούς πρόληψηςτυχαιοποιημένης μελέτης (n=12.000) η οποία συγκρίνει τηνατορβαστατίνη (40 mg) με εικονικό φάρμακο σε φαινομενικά υγιή άτομα>70 ετών με πρωτεύοντα καταληκτικό σημείο την ολική θνησιμότητα. [6]Μέχρις ότου τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής να είναι διαθέσιμα, ηαπόφαση της υπολιπιδαιμικής θεραπείας σε ηλικιωμένους θα πρέπει ναβασίζεται στις μελέτες παρατήρησης και σε προβολή τυχαιοποιημένωνμελετών σε νεότερα άτομα.

Βιβλιογραφία:1. Walker D, Jacobson T. Initiating statins in the elderly: the evolvingchallenge. Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes 2008;15(2):182-187)2. Fontana L, Addante F, CopettiM, et al. Identification of ametabolicsignature for multidimensional impairment and mortality risk inhospitalized older patients. Aging Cell. 2013;12(3):459-466.3. Shepherd, J et al. Pravastatin in elderly individuals at risk ofvascular disease (PROSPER): a randomized controlled trial. Lancet2002;360:1623-30]4. Steenpass V, Chaouche AT, Mach F, Reny JL, Ehret G. My patientis too old for a lipid-lowering therapy: myths and reality. Rev MedSuisse. 2015 Nov 11;11(494):2110-4.].5. Stone NJ, Robinson JG, Lichtenstein AH, et al. 2013 ACC/AHAguideline on the treatment of blood cholesterol to reduceatherosclerotic cardiovascular risk in adults: a report of the AmericanCollege of Cardiology/American Heart Association Task Force onPractice Guidelines. J Am Coll Cardiol 2014:2889-934).6. STAREE Study Investigators. A Clinical Trial of STAtin Therapy forReducing Events in the Elderly (STAREE). Clinical Trials.gov website].

Ενεργός Γήρανση και Βιοτεχνολογία

Μανόλης Τσικνάκης, Καθηγητής ΤΕΙ Ηρακλείου ΚρήτηςΑν. Πρόεδρος ΤΕΙ ΚρήτηςΣυνεργαζόμενος Ερευνητής ΙΤΕΈνα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του 20ου αιώνα ήταν η τεράστια αύξηση τουπροσδόκιμου ζωής στις προηγμένες χώρες. Εάν οι τρέχουσες τάσεις σε σχέση μετην γονιμότητα και το προσδόκιμο επιβίωσης συνεχιστούν, αναμένεται ότι μεταξύτου ενός τετάρτου και του ενός τρίτου του πληθυσμού στις χώρες του ΟΟΣΑ θαείναι άνω των 65 ετών έως το 2025. Δεδομένου ότι αυτό το τμήμα του πληθυσμούείναι πιο ευάλωτο σε χρόνιες ασθένειες και αναπηρίες, ο αυξανόμενος αριθμός τουέχει σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Σαν αποτέλεσμα δεναποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι χώρες αναζητούν τρόπους για την προώθησητης ενεργούς και υγιούς γήρανσης (active and healthy aging).

Σε αυτό το πλαίσιο, η βιοτεχνολογία επιφέρει επαναστατικές αλλαγές στηνεμπειρία της γήρανσης με την προσφορά έγκαιρης διάγνωσης, νέων θεραπειών,όπως αναγεννητικές και γενετικές παρεμβάσεις και, τελικά, την πρόληψη τωνασθενειών. Μία ποικιλία από θεραπείες αναδύονται, που βασίζονται στην γενετικήκαι στοχεύουν τους μηχανισμούς των σχετιζόμενων με την ηλικία νόσων - π.χ.άνοια, καρδιαγγειακές παθήσεις και οστεοπόρωση. Οι τεχνικές για την πρόληψη ήτην αντικατάσταση χαμένων λειτουργιών δανείζονται από τις διαδικασίεςανάπτυξης του ίδιου του σώματος, όπως για παράδειγμα, η αναγέννηση οργάνων,ή η χρήση ορμονικών θεραπειών για την αντιμετώπιση της απώλεια οστικής καιμυϊκής μάζας. Σε ένα χρονικό ορίζοντα 20 ετών, μπορεί ακόμη να είναι δυνατόννα αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια της διαδικασίας γήρανσης και να καταστείεφικτή η καθυστέρηση της εμφάνισης των πιο σημαντικών σχετικών ασθενειών.

Παράλληλα με την βιοτεχνολογία, η νανοτεχνολογία, η ρομποτική και τα ευφυήσυστήματα υποστήριξης της ενεργούς διαβίωσης δημιουργούν νέες δυνατότητεςυποστήριξης της υγιούς και ενεργούς γήρανσης. Χαρακτηριστικό των δυνατοτήτωνπου δημιουργούνται είναι το γεγονός ότι η παγκόσμια αγορά της νανοτεχνολογίαςστον τομέα της υγείας αποτιμάται σήμερα σε περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάριακαι αναμένεται να αυξηθεί σε ετήσια βάση περίπου 12% έως το 2019.

Μια ποικιλία πρόσφατων τεχνολογικών εξελίξεων ενδυναμώνει τις προοπτικές τηςενεργούς και υγιούς γήρανσης, αυξάνοντας την πιθανότητα οι ηλικιωμένοιενήλικες να μπορούν να παραμείνουν ενεργοί γηράσκοντας στο σπίτι τους.

Η παρουσίαση αυτή θα εξετάσει πρόσφατες εξελίξεις που επηρεάζουν ή αναμένεταινα επηρεάσουν τη διαδικασία της ενεργούς γήρανσης. Θα επικεντρωθεί κυρίωςστην απάντηση στο ερώτημα του πώς η έρευνα και ανάπτυξη (R & D) στον τομέατης βιοτεχνολογίας, της νανοτεχνολογίας και των συστημάτων διάχυτηςυπολογιστικής νοημοσύνης μπορούν να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκεςτης υγείας των ηλικιωμένων. Προς την κατεύθυνση αυτή, θα διερευνηθεί η έννοιατου έξυπνου σπιτιού, που ορίζεται ως κατοικία που ενσωματώνει διάχυτεςτεχνολογικές δυνατότητες και νοημοσύνη (ambient intelligence),παρακολουθώντας και υποστηρίζοντας τις δραστηριότητες των κατοίκων με στόχο

τη βελτίωση της συνολικής ποιότητας της ζωής τους, την αύξηση της ανεξαρτησίαςτους, και την αποτροπή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.

Η παρουσίαση επίσης θα αναδείξει μια σειρά από οικονομικές, κοινωνικές καιηθικές επιπτώσεις που έχουν οι τεχνολογικές αυτές εξελίξεις και θα προσπαθήσεινα απαντήσει επίσης στο ερώτημα «Τι μπορούν να κάνουν οι κυβερνήσεις για ναβοηθήσει στην άρση των εμποδίων για τη διάδοση και τη χρήση των πιοελπιδοφόρων από αυτές τις νέες τεχνολογίες»;

Ενεργός Γήρανση: Έρευνα και Φορείς Χρηματοδότησης

Δημήτριος Τ. Μπούμπας Καθηγητής Παθολογίας-Ρευματολογίας,Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, ΙΜΒΒ και ΙΙΕΒΑΑ

Απαραίτητες προϋποθέσεις για την σύγχρονη έρευνα στην ενεργό γήρανσηείναι: α) Η δημιουργία μεγάλων, καλά χαρακτηρισμένων κοορτώνηλικιωμένων, β) Η ύπαρξη ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων με τηδυνατότητα σύνδεσης και συγκέντρωσης όλων των δεδομένων(εργαστηριακών εξετάσεων, απεικονιστικού ελέγχου, κλινικών δεδομένων)σε μία κεντρική βάση, γ) Η δημιουργία βιοτραπεζών αίματος(πλάσματος, DNA, RNA), ιστών, δ) Οι εξοικείωση με τις εχνικές υψηλήςαπόδοσης (high-throughout, -omics) και υπηρεσίες βιοπληροφορικής,ε) Η εκπαίδευση και συγκρότηση καλά εκπαιδευμένων ιατρών καιάλλων επαγγελματιών υγείας, βιολόγων και επιδημιολόγων και στ) Ηδιασύνδεση με τοπικές κοινωνίες και συλλόγους.

Η χρηματοδότηση γίνεται από δύο κυρίως πηγές: Ευρωπαϊκή Ένωση καιΕθνικούς Πόρους. Η χρηματοδότηση από Εθνικά προγράμματα μετά τηνοικονομική κρίση στη χώρα μας έχει μειωθεί δραματικά. Πρόσφατεςπρωτοβουλίες για τη χρηματοδότηση με σύναψη δανείων ή απόπρογράμματα ΕΣΠΑ βρίσκονται εν εξελίξει.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει τους εξής τρείς άξονες-πυλώνες για τηχρηματοδότηση της έρευνας: 1.Αριστεία στην Επιστήμη (Excellence inScience). 2. Πρωτοπορία στην αξιοποίηση της για εμπορική χρήση(Industrial Leadership) και 3. Προκλήσεις της κοινωνίας (SocialChallenges).Για τον πρώτο πυλώνα υπάρχουν αρκετά επιτυχημένεςπροσπάθειες από την Ελλάδα και ειδικότερα από τη Κρήτη. Ο δεύτερος,στη χώρα μας βρίσκεται ακόμα σε υποτυπώδη επίπεδα. Ο τρίτοςπεριλαμβάνει την υγεία, τις δημογραφικές αλλαγές (όπως η γήρανσητου πληθυσμού) και την ευζωία (well-being). Κατά τη γνώμη μας, oπυλώνας αυτός συνιστά μια ευκαιρία και πρόκληση για τη χώρα μας,αφού υπάρχουν μόνο μεμονωμένες περιπτώσεις επιτυχών προσπαθειών.Ειδικότερα για τη Κρήτη, η χρηματοδότηση διεπιστημονικώνπρογραμμάτων μέσω του εθνικού προγράμματος ΄΄Θαλής΄΄,δημιούργησε για πρώτη φορά τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία μιάςομάδος ερευνητών και κοορτών υγιών ηλικιωμένων που μπορούν ναχρησιμεύσουν ως «πυρήνας» για μελλοντικά προγράμματα.

Εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα των γονάτων και ισχίωνστους ηλικιωμένους

Νικόλαος ΑμερίδηςΙατρός Ορθοπεδικός Χειρουργός MD, PhDτ. Δ/ντής Ορθοπεδικής Κλινικής Γεν. Νοσ. Τρικάλων

Η οστεοαρθρίτις των γονάτων και ισχίων είναι ένα μέγα ιατρο-κοινωνικόπρόβλημα στις ημέρες μας. Οι δύο αυτές νοσολογικές καταστάσεις, λόγωκαι της αύξησης του μέσου όρου ζωής επιβαρύνουν την υγεία και τηνποιότητα της ζωής των ανθρώπων.Οι νοσηρές αυτές καταστάσεις που οφείλονται σε καταστροφή τωνστοιχείων των αρθρώσεων( χόνδρου και υποχόνδριου οστού) οδηγεί σεπαραμόρφωση των αρθρώσεων (βλαισότητα, ραιβότητα των γονάτων),δυσκολία στην βάδιση και έντονα επώδυνα συμπτώματα.Οι κλινικές εκδηλώσεις είναι διαφορετικές ανάλογα με την άρθρωση.Αλλά και στις δύο περιπτώσεις το κύριο σύμπτωμα είναι o πόνος κατάτην βάδιση και στην συνέχεια και κατά την ανάπαυση. Το δεύτεροσύμπτωμα είναι η δυσκαμψία, περιορισμός επώδυνος των κινήσεων τωναρθρώσεων (έσω, έξω, στροφής, απαγωγής και προσαγωγής του ισχίου,έκτασης και κάμψης του γόνατος) που οδηγεί σε αναπηρία.Η θεραπεία περιλαμβάνει διατροφικά στοιχεία( μείωση του σωματικούβάρους), άσκηση (μυϊκή ενδυνάμωση), φυσικοθεραπεία (π.χκινησιοθεραπεία, ιαματικά λουτρά, υπέρηχα, Lazer κ.λ.π..),φαρμακευτική αγωγή (απλά παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη μη στεροειδήκαι στεροειδή). Πριν την χειρουργική θεραπεία μπορούν ναχρησιμοποιηθούν ενδο-αρθρικές ενέσεις (κορτικοειδών, πλούσιου σεαιμοπετάλια πλάσμα και διαφόρων μοριακού βάρους υαλουρονικούοξέως σκευάσματα ή και συνδυασμός των.Όταν η συντηρητική θεραπεία δεν αποδώσει τότε εφαρμόζεται ηχειρουργική θεραπεία που περιλαμβάνει οστεοτομίες, αρθροσκοπικέςεπεμβάσεις καθαρισμού, χόνδρινες και οστεοχόνδρινες μεταμοσχεύσειςκαι ολικές αρθροπλαστικές.

Νόσος Alzheimer : Νευρολογική προσέγγιση της νόσουΠεριγραφή-συμπτώματα, διάγνωση, θεραπεία

Ιωάννα Αμερίδου, Νευρολόγος, MD, PhD

Το 1907 ο Γερμανός νευρολόγος Alois Alzheimer ανέφερε την περίπτωσημίας γυναίκας 56 ετών με προοδευτική νοητική έκπτωση καισυμπεριφορικές αλλαγές. Υπήρχε σύνδεση των κλινικών συμπτωμάτωνμε συγκεκριμένα νευροπαθολογοανατομικά ευρήματα : των νευροινιδίωνκαι των γεροντικών πλακών.Η νόσος Alzheimer, αποτελεί την πιο συχνή μορφή άνοιας ειδικά μετάτην ηλικία των 65 ετών. Χαρακτηρίζεται από την προοδευτική συνεχήεπιδείνωση των νοητικών λειτουργιών από ένα προηγούμενο υψηλότεροεπίπεδο. Η διαταραχή της πρόσφατης μνήμης, διαταραχή κρίσης καιπροσοχής, δυσκολία εύρεσης των λέξεων, αλλαγής διάθεσης καισυμπεριφοράς, είναι κάποια από τα βασικά συμπτώματα της νόσου. Ταστάδια της νόσου χαρακτηρίζονται ως ήπιο, μέτριο και προχωρημένο.Οι ακριβείς αιτιοπαθολογικοί μηχανισμοί για τον πρόωρο κυτταρικόθάνατο δεν είναι εδραιωμένοι. Γενετικοί παράγοντες είναι πιθανοί και τοοικογενειακό ιστορικό άνοιας είναι ο πιο δυνατός γνωστός παράγονταςρίσκου για τη νόσο.Η διάγνωση γίνεται μέσω κλινικής εξέτασης του ασθενούς, επιτέλεσηειδικών τεστ μνήμης, παραπομπής για απεικονιστικές, αιματολογικέςεξετάσεις.Ο τρόπος αντιμετώπισης της νόσου βασίζεται σε φαρμακευτικές και μηφαρμακευτικές παρεμβάσεις. Στην πρώτη κατηγορία υπάρχει κυρίωςσυμπτωματική και επιβραδυντική θεραπεία με τη χρήση κατάλληλωνσκευασμάτων για τη μνήμη, ανά στάδιο της νόσου. Κάποιες φορέςσυγχορηγούνται φάρμακα για βελτίωση της διάθεσης και συμπεριφοράς.Ο ρόλος των μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων όπως εργασιοθεραπεία,μουσικοθεραπεία, θεραπεία δια αναμνήσεων είναι εξίσου σημαντικός.

ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑΣ

Μάγδα ΤσολάκηΙατρός Νευρολόγος Ψυχίατρος, ΘεολόγοςΚαθηγήτρια Νευρολογίας ΑΠΘ, Γ.Ν. Γ. Παπανικολάου,Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ν. Alzheimer

Ο αριθμός των ασθενών με άνοια αυξάνεται συνεχώς ιδιαίτερα στοναναπτυσσόμενο κόσμο. Στις αναπτυγμένες χώρες φαίνεται ότι ηεπίπτωση ελαττώνεται. Η ελάττωση αυτή ίσως οφείλεται στηναντιμετώπιση των αγγειακών παραγόντων κινδύνου. Υπάρχει ωστόσομεγάλη ανάγκη να βρεθεί τρόπος φαρμακευτικός ή μη για την πρόληψηκαι την αντιμετώπιση της Νόσου. ΄Εχουν γίνει μεγάλες πρόοδοι τηντελευταία δεκαετία όσον αφορά στην έγκαιρη διάγνωση της άνοιας:Αλλαγή ερευνητικών και διαγνωστικών κριτηρίων, πολύ καλάνευροψυχολογικά ερωτηματολόγια που εξετάζουν πολύ πρώιμα τιςδιαταραχές στην Νόηση αλλά και στις καθημερινές δραστηριότητες(Advanced ADL), ποσοτικές ηλεκτροεγκεφαλογραφικές καταγραφέςκαθώς και προκλητά δυναμικά με ΗΕΓράφους με 128 και 256ηλεκτρόδια, εναρμόνιση των ευρημάτων των επιπέδων πρωτεϊνών στοεγκεφαλονωτιαίο υγρό (BIOMARK-APD), πλήθος προδιαθεσικώνγονιδίων, διαφορετικές τεχνικές Μαγνητικής Τομογραφίας και τέλοςαπεικόνιση του β- αμυλοειδούς και της τ πρωτεΐνης με ΡΕΤ. Συγχρόνωςέχουν γίνει και γίνονται τεράστιες ερευνητικές προσπάθειες για τηναντιμετώπιση της άνοιας και κυρίως της νόσου Alzheimer, η οποίααποτελεί και την συχνότερη αιτία άνοιας (60-80%). Αποτέλεσμαμακροχρόνιας έρευνας είναι τα τέσσερα φάρμακα που χρησιμοποιούμε:δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη γκαλανταμίνη και μεμαντίνη. Πρόσφατακυκλοφόρησε άλλο ένα σκεύασμα το οποίο αποτελείται από ουσίες πουπεριέχονται στη διατροφή μας και μελέτες έδειξαν ότι μπορεί ναβοηθήσει ασθενείς από τα πρώιμα μέχρι και τα μέσης βαρύτητας στάδια.Οι κύριες τρέχουσες προφυλακτικές προσπάθειες είναι η χορήγησηκυρίως μονοκλωνικών αντισωμάτων σε υγιείς φορείς μεταλλάξεων (DΙΑΝ),σε ασθενείς με ΑΡΟΕ ε4/ε4 (ΑΡΙ), σε ασθενείς με θετικό ΡΕΤ (A4) .Τρέχει επίσης φαρμακευτικό πρωτόκολλο για την συνδυασμένη αντίαμυλοειδική και αντί τ θεραπεία της ΝΑ. Σύγχρονα δοκιμάζονται άλλαφάρμακα με άλλες ενδείξεις όπως π.χ. αντί-υπερτασικά (ΠρόγραμμαNILVAD) ή φάρμακα για τις διαταραχές του ύπνου, τις ψυχώσεις και ταάλλα συμπτώματα της άνοιας. Μεγάλη πρόοδος έχει σημειωθεί τατελευταία χρόνια στις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις για την άνοια. Μετην βοήθεια των νέων τεχνολογιών ή και χωρίς αυτές βελτιώνονταιασθενείς, εκπαιδεύεται το κοινό και οι περιθάλποντες.

Προσεγγίζοντας τον ηλικιωμένο, με ενσυναίσθηση καιχωρίς προκαταλήψεις σχετικές με την ηλικία του.

Χ. Λιονής και Α. Κούτης, Κλινική Κοινωνικής και ΟικογενειακήςΙατρικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης

Στη διεθνή βιβλιογραφία γίνεται συχνά αναφορά σε αρνητικέςστερεοτυπίες που παρατηρούνται στις πρακτικές υγειονομικών καιφροντιστών, και που αναφέρονται στην ηλικία των ασθενών και ιδιαίτερατων ηλικιωμένων. Στη διεθνή βιβλιογραφία, επίσης, αλλά και σεαναφορές από προηγμένα υγειονομικά συστήματα, καταγράφεταισοβαρό έλλειμμα στη συμπονετική φροντίδα (compassionate care), μετη συμπόνια (compassion) να ορίζεται ως η αναγνώριση και ηευαισθητοποίηση στον πόνο και στην ταλαιπωρία του ασθενούς, και στηνπαράλληλη έκφραση επιθυμίας ανακούφισής τους. Δυστυχώς, τόσο οιαρνητικές στερεοτυπικές προκαταλήψεις απέναντι στους ηλικιωμένουςασθενείς, όσο και η συμπονετική φροντίδα δεν έχουν λάβει στη χώραμας τη σημασία και την αξία που δικαιούνται, τόσο στην εκπαίδευση τωνεπαγγελματιών υγείας, όσο και στις υπηρεσίες υγείας. Στην εισήγησηαυτή γίνεται αναφορά στις σχετικές δραστηριότητες της ΚλινικήςΚοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής: την ανάπτυξη ενός κατ’επιλογήν μαθήματος, τη συζήτηση και προβολή του θέματος μέσα απόδιεθνείς συναντήσεις, τη διεξαγωγή εμπειρικής έρευνας και την ανάπτυξηενός διεθνούς περιοδικού. Ακόμη, αναφορά γίνεται σε τεχνικές καιδεξιότητες, όπως αυτές της πνευματικής φροντίδας και τηςπαρακινητικής συνέντευξης, με τις οποίες πρέπει να είναι εφοδιασμένοιοι υγειονομικοί στη φροντίδα ηλικιωμένων, ιδιαίτερα αυτών με χρόνιανοσήματα, όπως η νόσος Alzheimer.

Μουσική: Διαχείριση της άνοιας με ψυχοπαιδαγωγικήευαισθησία και μουσικοθεραπευτικές εφαρμογές

Δρ. Κωνσταντίνος Μ. Ζαχαρενάκηςτ. καθηγ. Ψυχοπαιδαγωγικού Συμβούλου & Μουσικοθεραπευτή

Μπορεί μεν η μη αναστρέψιμη (irreversible) μορφή της άνοιας, ιδίως η Α.τ.Α., ναείναι ακόμη ανίατη, είναι όμως ωστόσο εν πολλοίς αντιμετωπίσιμη/διαχειρίσιμη.Αυτό υποδηλώνει τη δυνατότητα στρατηγικών θεραπευτικών παρεμβάσεων, μέσωτων οποίων επιδιώκεται και επιτυγχάνεται, σύμφωνα με σχετικές μελέτες, μιαποιοτική βελτίωση της ζωής του ασθενούς, μια αποδεκτή παράταση τουπροσδοκώμενου χρόνου επιβίωσής του και μια θωράκιση και ενίσχυση τωνπεριθαλπόντων.Στις αντίστοιχες εφαρμογές, ανακύπτει, μεταξύ των άλλων - των καθαράιατροφαρμακευτικών ζητημάτων - επίσης και το μεθοδολογικό πρόβλημα πουσυμπλέκεται αναπόφευκτα με την όλη διαχείριση της άνοιας. Πρόκειται λοιπόν όχιμόνο για το «τί» κάνω, αλλά και για το «πώς» και «με τί» το κάνω.Αυτό το μεθοδολογικό ζήτημα θα επιδιώξει να οριοθετήσει αναλυτικότερα αυτή ηεργασία στη βάση μιας ψυχοπαιδαγωγικής ανάλυσης και στο πλαίσιο μιαςμουσικοθεραπευτικής παρέμβασης.

Η Μουσικοθεραπεία, ως μη φαρμακευτική, δημιουργική, πολυδύναμη,ψυχοκοινωνική-ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια τηςνόσου, χαλαρώνοντας ή δραστηριοποιώντας τον ανοϊκό, οργανώνοντας καιπροσανατολίζοντάς τον σε τόπο και χρόνο, εξασκώντας προσοχή, μνήμη, γλώσσα καισκέψη, αναπτερώνοντας συναισθήματα και αυτοαξία, προκαλώντας κοινωνικέςαλληλεπιδράσεις και νοηματοδοτώντας μια συνέχεια ζωής με σχετική ποιότητα(ευρυθμία, ευαρμοστία), χαρά και ελπίδα/προσδοκία!Αυτά οφείλονται στα «συστατικά/ιδιότητες» της μουσικής, στη σχέση ανθρώπου-μουσικής, στο όργανο ακοής, στην πλαστικότητα του εγκεφάλου και του ακουστικούσυστήματος.Από την άλλη, καταλυτική σημασία αποκτά η ψυχοπαιδαγωγική σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου, η ενσυναίσθηση και η εμπειρία/ωριμότητα του τελευταίου. Η σχετικήέρευνα συνεχίζεται με ικανοποιητικά αποτελέσματα/πιστοποιήσεις.Προϋποθέσεις επιτυχίας: Μουσικοθεραπευτής, διάγνωση, ενδεικνυόμενοπρόγραμμα/μέθοδος (ενεργητικής, δεκτικής/‘συνταγογραφημένης’, ατομικής,ομαδικής) μουσικοθεραπείας, έγκυρη/διαφοροποιημένη εφαρμογή του, αξιολόγησηκαι βελτίωση.

Άνοια και πνευματική ζωή

Δημήτριος Καλοχριστιανάκης, Κωνσταντίνος ΓάτοςΝευρολογική Κλινική Άγιος Γεώργιος, Βόλος

Σχεδιασμός: Μελετήσαμε την κλινική διαδρομή της νόσου Alzheimer(NA) σε ασθενείς με διαγνωσμένη νόσο που εγκαταβιούν σε Ιερές Μονές(ΙΜ) του νομού Μαγνησίας. Οι παρατηρήσεις μας έγιναν στη διάρκειατης παρακολούθησης των ασθενών στα εξωτερικά ιατρεία της κλινικήςκαι η διάρκεια της παρακολούθησης ήταν για περίπου 24 μήνες.Υλικό και μέθοδοι: Συνολικά μελετήσαμε 12 μοναχούς, 1 άρρενα και11 θήλεις. Η διάγνωση ετέθη με βάση το ιστορικό και την εφαρμογήκλινικών ψυχομετρικών δοκιμασιών. όλοι οι υπό παρακολούθησηασθενείς ετέθησαν σε φαρμακευτική αγωγή και υπήρξε συνεργασίαμεταξύ της πλευράς μας και των φροντιστών των ασθενών για τηνκαθημερινή διαβίωσή τους. Αξιολογούσαμε την πορεία των ασθενών μαςμε την εξέλιξη της νόσου στο γενικό πληθυσμό.Συμπεράσματα: Αποδείχθηκε ότι η νόσος είχε στατιστικά σημαντικήκαλοηθέστερη πορεία απ΄ ό,τι στο γενικό πληθυσμό. Η αξιολόγηση τηςπορείας της ΝΑ έγινε με την κλίμακα EDSS.Συμπεράσματα: Φαίνεται ότι η εξέλιξη της νόσου εξαρτάται σεσημαντικό βαθμό από την οργάνωση της καθημερινής ζωής των ασθενώνκαι τη διαχείριση των δραστηριοτήτων τους. Αυτό επιτυγχάνεται πολύκαλύτερα σε ειδικά δομημένα περιβάλλοντα.

ΣΥΝΟΨΗΚεφάλαιο 4ο: Άξονες και Δράσεις του Εθνικού Σχεδίου

Παρασκευή Σακκά ιατρός Νευρολόγος, Πρόεδρος ετ. AlzheimerΑθηνών

Άξονας 1: Καταγραφή και ταξινόμηση των ατόμων με άνοια στηνΕλλάδαΔράση 1: Εθνικό Αρχείο ατόμων με άνοιαΕκπονείται επιχειρησιακό σχέδιο για ανάπτυξη Εθνικού Αρχείου Άνοιαςπου αποσκοπεί στη συστηματική καταγραφή των περιπτώσεων άνοιας,στην αποτύπωση του πραγματικού μεγέθους του προβλήματος και στηνχάραξη ορθολογικής εθνικής πολιτικής.Δράση 2: Ταξινόμηση των ατόμων με άνοια και παροχήοικονομικών βοηθημάτων βάση αλγορίθμου της νόσου και τηςεπιβάρυνσης των οικογενειώνΠροτείνεται η ανάπτυξη ενός εργαλείου ταξινόμησης των ατόμων μεάνοια βάσει κριτηρίων ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης με απώτεροσκοπό τη θεσμική κατοχύρωση οικονομικών βοηθημάτων για άτομα μεάνοια ανάλογα με τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά τους.

Άξονας 2: Πρόληψη- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινούΑφορά στην ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού σχετικά με τιςμεθόδους πρόληψης της άνοιας, την έγκαιρη διάγνωση καιαντιμετώπιση, την καταπολέμηση του στίγματος κλπ. Επίσηςπεριλαμβάνει το σχεδιασμό και την εφαρμογή σχετικών προληπτικώνπρογραμμάτων, μέσω της διοργάνωσης σχετικής εθνικής ενημερωτικήςκαμπάνιας, σεμιναρίων, διανομής εντύπων κ.λ.π.

Άξονας 3: Υποστήριξη φροντιστών των ατόμων με άνοιαΜε σκοπό την καλύτερη ποιότητα ζωής των ατόμων με άνοια και τωνφροντιστών τους προτείνεται η οργάνωση και εφαρμογή τεκμηριωμένωνκαι έγκυρων προγραμμάτων ενημέρωσης και εκπαίδευσης φροντιστών σεπεριφερειακό και εθνικό επίπεδο, με τη συνεργασία πολλών φορέων καιμε την χρήση πολλών μέσων (τηλεκπαίδευση, έκδοση ενημερωτικώνεντύπων, τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας κ.λ.π.)

Άξονας 4: Αντιμετώπιση της άνοιαςΔράση 1: Η άνοια στην πρωτοβάθμια περίθαλψηΗ δράση αποβλέπει στην ένταξη της άνοιας στην πρωτοβάθμιαπερίθαλψη. Προτείνει την επιμόρφωση των οικογενειακών γιατρών(γενικοί γιατροί και παθολόγοι) των Κέντρων Υγείας και των Ιατρείων τουΠΕΔΥ και των συμβεβλημένων με το ΠΕΔΥ ειδικών γιατρών (νευρολόγοι,ψυχίατροι) σε θέματα που αφορούν την άνοια. Δίνεται έμφαση στηδιασύνδεση των υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης με τα ειδικάΙατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών.

Δράση 2: Τα άτομα με άνοια στα Τμήματα ΕπειγόντωνΠεριστατικών (ΤΕΠ) και στα Τμήματα των Γενικών ΝοσοκομείωνΑναπτύσσονται ειδικά πρωτόκολλα εξέτασης και νοσηλείας καικαθιερώνεται υπεύθυνος συντονιστής γιατρός για την άνοια σε κάθεΓενικό Νοσοκομείο, με σκοπό την αλλαγή νοοτροπίας και το συντονισμότων υπηρεσιών που προσφέρονται σε άτομα με άνοια όταν πάσχουν απόδιάφορες συννοσηρότητες και προσέρχονται για εξέταση στα ΤΕΠ ήνοσηλεύονται στα Τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων..Δράση 3: Ιατρεία Μνήμης και Νοητικών ΛειτουργιώνΠροτείνεται η ίδρυση και λειτουργία Ιατρείου Μνήμης και ΝοητικώνΛειτουργιών σε κάθε Γενικό Νοσοκομείο στις έδρες των περιφερειακώνενοτήτων (60 συνολικά ιατρεία) με σκοπό την πλήρη κάλυψη μεεξειδικευμένο στην άνοια προσωπικό των διαγνωστικών, θεραπευτικώναλλά και εκπαιδευτικών αναγκών όλης της χώρας.Δράση 4: Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα με άνοιαΜε στόχο την ανάπτυξη Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα μεάνοια χωροταξικά κατανεμημένων σε πόλεις ανά την Ελλάδα, προτείνεταιη σταδιακή ανάπτυξη ενός Κέντρου στις πόλεις άνω των 20.000 κατοίκωνσε βάθος 10ετίας (160 συνολικά). Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας παρέχουν μη φαρμακευτικέςπαρεμβάσεις (π.χ. γνωστική αποκατάσταση) στους ασθενείς, υποστήριξηστους φροντιστές και στις οικογένειες και υλοποιούνται από κρατικούςφορείς, ΟΤΑ, ιδιωτικούς οργανισμούς, φιλανθρωπικά σωματεία κ.λ.π.Δράση 5: Δομές φιλοξενίας και μακροχρόνιας παραμονής γιαάτομα με άνοιαΓια την κάλυψη αναγκών μακροχρόνιας παραμονής ατόμων με άνοια οιοποίοι αδυνατούν να μείνουν στο σπίτι τους, ακόμη και με φροντίδα κατ’οίκον, προτείνεται η εξειδίκευση, η πιστοποίηση και η συνεχήςαξιολόγηση των υφισταμένων κερδοσκοπικών μονάδων φροντίδαςηλικιωμένων (ΜΦΗ) και η ενίσχυση των ατόμων με άνοια και τωνφροντιστών τους με την παροχή οικονομικών βοηθημάτων, ώστε ναχρησιμοποιήσουν τις μονάδες αυτές. Τα βοηθήματα αυτά θα δίνονταισύμφωνα με τα κριτήρια της Δράσης 2 του Άξονα 1 και ειδική μέριμναπρέπει να δοθεί στα άτομα που δεν έχουν ασφαλιστική κάλυψη.Δράση 6: Δομές τελικού σταδίουΗ ανάπτυξη υπηρεσιών για ασθενείς με άνοια τελικού σταδίουπεριλαμβάνει τις υφιστάμενες δομές παροχής ανακουφιστικής φροντίδαςγια άλλες νόσους και την κατάρτιση πρωτοκόλλων φροντίδας καικατευθυντηρίων οδηγιών για το τελικό στάδιο της άνοιας. Προτείνεται ηδημιουργία δομών ανακουφιστικής φροντίδας- τελικού σταδίουαποκλειστικά για άτομα με άνοια σε περιοχές με αυξημένες ανάγκες μετην αξιοποίηση και την προσαρμογή υφιστάμενων δόμων (π.χ. παλαιώνκτιρίων κλινικών, νοσοκομείων χαμηλής αποδοτικότητας). Η θέσπισηπρογραμμάτων αυξημένης οικονομικής ενίσχυσης για τους άτομα μεάνοια και τους φροντιστές τους αποσκοπεί στην κάλυψη των αυξημένωναναγκών φροντίδας στο τελικό στάδιο της άνοιας (Άξονας 1 Δράση 2).Δράσεις 7 και 8 : Αποκεντρωμένη φροντίδα- Φροντίδα στο σπίτικαι Υπηρεσιές τηλειατρικής

Περιλαμβάνει τη δημιουργία ειδικών ομάδων ιατρικής και νοσηλευτικήςφροντίδας στο σπίτι. Οι υπηρεσίες αφορούν άτομα με άνοιαπροχωρημένου σταδίου ή με αδυναμία μετακίνησης του φροντιστή.Επιπλέον, οργανώνεται η παροχή υπηρεσιών σε άτομα με άνοια καιστους φροντιστές τους που κατοικούν σε απομακρυσμένες, νησιωτικέςκαι μη περιοχές,με τη χρήση σύγχρονης τηλεπικοινωνιακής τεχνολογίας– τηλεϊατρικής προκειμένου το σύστημα να λειτουργεί το δυνατόντομεοποιημένα και στην κοινότητα σύμφωνα με τις αρχές της κοινωνικήςψυχιατρικής.

Άξονας 5: Νομοθεσία- Δικαιώματα ατόμων με άνοια και τωνφροντιστών τουςΔράση 1: Αλλαγές στην ισχύουσα νομοθεσίαΑφορά στη θέσπιση νομοθετικών διατάξεων με ειδικό αντικείμενο τηνάνοια και εστιάζει στα προβλήματα και στις ανάγκες του συστήματοςστην Ελλάδα. Από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στηνΕλλάδα προτείνεται να δοθεί έμφαση:• Στην άμεση εξυπηρέτηση της αυτονομίας• Στο δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής• Στο δικαίωμα στην υγεία• Στην έμμεση εξυπηρέτηση της αυτονομίας• Στις νομοτεχνικές κατευθύνσεις

Άξονας 6: Έρευνα για την άνοιαΠεριλαμβάνει δράσεις όπως: προκηρύξεις εθνικών ερευνητικώνπρογραμμάτων, συμμετοχή της Ελλάδας σε Ευρωπαϊκές και διεθνείςερευνητικές προσπάθειες, θέσπιση βραβείων καλύτερων ερευνητών στονεπιστημονικό χώρο της άνοιας.Άξονας 7: Εκπαίδευση στην άνοιαΠεριλαμβάνει δράσεις όπως: τη δημιουργία μιας δεξαμενήςεξειδικευμένων στην άνοια κλινικών και ερευνητών μέσω τηςπραγμάτωσης κλινικών και ερευνητικών υποτροφιών στην αλλοδαπήαλλά και την οργάνωση και δημιουργία κέντρων αριστείας για την άνοιαπου θα αποτελέσουν τα μελλοντικά εκπαιδευτικά και ερευνητικά για τηνάνοια κέντρα της χώρας. Επίσης περιλαμβάνει τη θέσπιση επίσημηςιατρικής εξειδίκευσης στην άνοια, την ενίσχυση της προπτυχιακήςεκπαίδευσης καθώς και αυτής κατά τη λήψη της Ιατρικής ειδικότητας,αλλά και πλάνα επιμόρφωσης ειδικευμένων γιατρών και άλλωνεπαγγελματιών υγείας στην άνοια.

Ποιότητα ζωής vs Μακροζωίας

Σμυρνιωτάκη AρετήΗΡΑ -1 Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων Ηρακλείου Κρήτης

Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να προβληθούν αντιλήψειςκαι προτεραιότητες των ηλικιωμένων σχετικά με την ανάγκη για καλήποιότητα ζωής, έναντι της επιθυμίας για μακροζωία, ώστε ναδιευκολύνεται η διαχείριση αυτών των ζητημάτων από τουςεπαγγελματίες υγείας.Σχεδιασμός και Μέθοδοι: Η μελέτη βασίζεται κυρίως σε βιβλιογραφικήανασκόπηση, και σύγκριση ευρημάτων ποιοτικών και ποσοτικώνμελετών, που διεξήχθησαν σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλονταΑποτελέσματα: Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει ότι οιηλικιωμένοι της τρίτης ηλικίας τείνουν να δίνουν προτεραιότητα στηνανάγκη να έχουν καλή ποιότητα ζωής έναντι της επιθυμία τους γιαμακροζωία. Με την πάροδο του χρόνου όμως αντιμετωπίζουν μεπερισσότερη ανεκτικότητα τα προβλήματα υγείας. Η φυσιολογική φθοράτης υγείας λόγω γήρανσης, γίνεται αντιληπτή ως πρόβλημα, μόνο από τηστιγμή που θα περιορίσει την λειτουργικότητα και την αυτονομία τωνηλικιωμένων, ή θα απειλήσει τη ζωή τους. Έτσι σταδιακά φαίνεται ότι ηανάγκη για μακροζωία, αρχίζει να βαδίζει παράλληλα με την επιθυμίαγια καλή ποιότητα ζωής και καταλήγουν να ανατρέπονται οιπροτεραιότητες στην τέταρτη ηλικία. Εξαίρεση αποτελούν τα άτομα πουαντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα δυσφορίας λόγω άλγους ή κοινωνικήςαπομόνωσης όπου ως προτεραιότητα δείχνει να παραμένει η επίτευξηκαλής ποιότητας ζωής έναντι της μακροζωίας σε όλα τα στάδια γήρατος.Συμπεράσματα: Τα ευρήματα σκιαγραφούν μια τάση των ηλικιωμένωννα δίνουν προτεραιότητα στην ποιότητα ζωής έναντι της μακροζωίας ηοποία σταδιακά ανατρέπεται σε προχωρημένα στάδια γήρανσης. Επίσηςπαρέχουν ενδείξεις πιθανής συσχέτισης ορισμένων παραγόντωνποιότητας ζωής όπως η αντιμετώπιση του άλγους και της κοινωνικήςαπομόνωσης με την επιθυμία για μακροζωία. Σε αυτά τα πεδίαενδεχομένως απαιτείται αυξημένη προσοχή από τους επαγγελματίεςυγείας. Ωστόσο χρειάζεται περαιτέρω έρευνα προκειμένου νατεκμηριωθούν οι παραπάνω ενδείξεις.

Λέξεις κλειδιά: ποιότητα ζωής, ενεργός γήρανση, μακροζωία.

ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ο ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΩΣ ΣΤΗΝΑΚΡΗ ΤΟΥ ΤΟΥΝΕΛ;

Κίτσος ΛούηςΟμότιμος Καθηγητής Γενετικής Πανεπιστημίου Κρήτης,Ερευνητής ΙΜΒΒ/ΙΤΕ

Όπως όλες οι φυσιολογικές διεργασίες του ανθρώπου είναι αποτελέσματατης έκφρασης του γονιδιώματός του, έτσι και οι παθολογικέςκαταστάσεις, είτε εξωγενείς (π.χ. λοιμώξεις, ατυχήματα, κ.τ.λ.) είτεενδογενείς (π.χ. ψυχώσεις, αυτοάνοσα νοσήματα, κ.τ.λ.) διαμορφώνονταιμε βάση την έκφραση μιάς πλειάδας γονιδίων. Με το σκεπτικό αυτόλοιπόν, οι ασθένειες υπόκεινται στην «εξελικτική πίεση» κάτω από τηνοποία έχουν διαμορφωθεί όλα τα σήμερα υπάρχοντα είδη. Πολλοί μηειδικοί στην εξελικτική θεωρία σκέφτονται πως αυτή οδηγεί τους ζώντεςοργανισμούς προς μία συνεχή βελτίωση του είδους (επιβίωση τουκαταλληλότερου!) και άρα απορούν με το γεγονός ότι ο άνθρωποςέρχεται όλο και πιο συχνά αντιμέτωπος με την νόσο του Alzheimer. Πουείναι λοιπόν η βελτίωση που «υπόσχεται» η εξελικτική θεωρία; Ανδεχθούμε ότι η εξέλιξη μας οδήγησε (και μας οδηγεί ακόμα) προς τηννόσο του Alzheimer, είμαστε άραγε καταδικασμένοι κάποια στιγμή ναπάθουμε όλοι μας άνοια; Η απάντηση που θα προσπαθήσω να δώσωπεριγράφοντας τις σχέσεις του Alzheimer με τον Δαρβίνο είναι πιοαισιόδοξη, αν και μπορεί να περάσει πολύς χρόνος ώσπου να δούμε (πιοσωστά: να δούν οι απόγονοί μας) την βιολογία του ανθρώπου να αλλάζειεπί τα βελτίω όσον αφορά την νόσο του Alzheimer. Μέχρι τότε θα πρέπεινα αρκεσθούμε στην πρόοδο της φαρμακολογικής έρευνας.

Ανίχνευση ύποπτων σημείων 10± χρόνια νωρίτερα πουπιθανώς να εξελιχθούν σε νόσο Alzheimer

Αναστάσιος Μάρκελλος, Βασιλική Καλογήρου, Φωτεινή Καραχάλιου,Γρηγόρης Τσουκαλάς, Σταματία Μπουρέλια, Κυριάκος Σταθάκης,Κωνσταντίνος ΓάτοςΝευρολογική Κλινική Άγιος Γεώργιος, Βόλος

Είναι κοινώς αποδεκτό πως οι αλλοιώσεις στον εγκέφαλο εξαιτίας της νόσουAlzheimer ξεκινάνε 15±5 χρόνια νωρίτερα προ της εμφάνισης των ορατώνσυμπτωμάτων. Αυτή η κατάσταση έχει ως αποτέλεσμα την πραγματική καιχειροπιαστή βλάβη του εγκεφάλου σε διάφορα σημεία τα οποία επιτελούν ένασύνολο καθημερινών λειτουργιών. Όταν προσβάλλονται όμως τα συγκεκριμένασημεία κρίνουμε πως είναι πιθανό να υπάρχει κάποια έκφραση αυτής τηςαλλοίωσης με ποικίλους και διάφορους τρόπους.

Με αυτό το σκεπτικό δημιουργήσαμε μια δοκιμασία-τεστ που έχει ως κύριο τουστόχο την ανίχνευση των ύποπτων και πιθανών σημείων που πιθανώς ναεξελιχθούν σε νόσο Alzheimer του μεσήλικα ή νεαρού ηλικιωμένου, 10±3 χρόνιαπριν την εμφάνιση ορατών συμπτωμάτων της νόσου. Εμείς σε αυτό το τεστ δενεξετάζουμε το «γνώθει σ’ αυτόν» του καθενός, ποιος είναι κατώτερος ή ανώτερος,ποιος είναι ώριμος και ποιος είναι ανώριμος αλλά αντιθέτως το αντικείμενο μαςείναι η ανίχνευση της πορείας του ύποπτου μεσήλικα και το πως χάνει τον εαυτότου στην πορεία, δηλαδή πώς χάνει αυτό που τον χαρακτήριζε. Πρόκειται για ένανκαθρέφτη της προσωπικότητας του μεσήλικα που έχεις ως λογική του τηνσύγκριση των χαρακτηριστικών του ίδιου με τον ίδιο του τον εαυτό, έτσι ώστε ναδιαπιστωθούν οι αλλοιώσεις που πιθανώς να υπάρχουν λόγω της ύπαρξης τηςνόσου Alzheimer. Πρόκειται για ένα εργαλείο ανίχνευσης που λειτουργείπροληπτικά και προδραστικά και προσπαθεί να επιβεβαίωση την ύπαρξη νόσουAlzheimer σε βάθος 10 ετών.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ: η συχνότερη χρόνια νόσοςΥπάρχει Θεραπεία;

Ιωάννα ΜητρούσκαΙατρός Πνευμονολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ, ΠνευμονολογικήΠανεπιστημιακή Κλινική ΠΑΓΝΗ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) το κάπνισμααποτελεί το πιο σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας των ημερών μας.Και παρόλο που συνεχίζει να αποτελεί τεράστια απειλή δεν μπορείκανείς να παραβλέπει την αξιοσημείωτη πρόοδο που έχει σημειωθεί τατελευταία χρόνια τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση τουκαπνίσματος. Μόλις μερικά χρόνια πριν το κάπνισμα θεωρείτο από τηνκοινωνία, την πολιτική, την θρησκεία ακόμη και την ιατρική μιασυνήθεια. Από την δεκαετία του ’90 σύμφωνα με τον ΠΟΥ τοκάπνισμα θεωρείται νόσος και έχει κάποια ιδιαίτεραχαρακτηριστικά.

1. Αποτελεί το ίδιο την συχνότερη νόσο του ανεπτυγμένουκόσμου (την νόσο του εθισμού στην νικοτίνη) που χαρακτηρίζεταιαπό συχνές υποτροπές και

2. Αποτελεί τον κυριότερο, αν όχι τον μοναδικό,προδιαθεσικό παράγοντα που μπορεί να προληφθεί, για τηνεμφάνιση άλλων σοβαρών νοσημάτων που οδηγούν στον θάνατο.Παρόλο που στο παρελθόν οι θάνατοι από το κάπνισμα ήταν πολύπερισσότεροι στον ανεπτυγμένο σε σχέση με τον αναπτυσσόμενο κόσμο,από το 2000 και μετά η διαφορά αυτή δεν υπάρχει. Αυτό είναιαποτέλεσμα τόσο της κατεύθυνσης της διαφημιστικής καμπάνιας τωνκαπνοβιομηχανιών προς τα αναπτυσσόμενα κράτη όσο και τηςεκστρατείας κατά του καπνίσματος στα ανεπτυγμένα. Κάθε χρόνο, σε όλοτον πλανήτη, περίπου 6.000.000 άνθρωποι πεθαίνουν από νόσημα πουσχετίζεται με το κάπνισμα. Υπολογίζεται ότι οι μισοί από όσουςκαπνίζουν σήμερα θα πεθάνουν από νόσημα που σχετίζεται με τοκάπνισμα.Στη Ευρώπη, το κάπνισμα ευθύνεται για 1.200.000 θανάτους το χρόνο.Υπολογίζεται ότι στη χρήση προϊόντων καπνού θα αποδίδονται2.000.000 θάνατοι Ευρωπαίων πολιτών, το χρόνο μέχρι το 2020.Η αύξηση αυτή των θανάτων, αξίζει να σημειωθεί, ότι οφείλεταιστην αύξηση του καπνίσματος στις γυναίκες.Στην Ελλάδα περισσότεροι από 15000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθεχρόνο από νόσημα που σχετίζεται με το κάπνισμα ενώ ξοδεύονται25-30 εκατ ευρώ/έτος για τσιγάραΗ συνέχιση του καπνίσματος οφείλεται στην νικοτίνη που περιέχεταιστον καπνό ενώ η πρόοδος στην κατανόηση της φαρμακολογικής φύσηςτου εθισμού στην νικοτίνη έδειξε ότι πρόκειται για μια ουσία με ισχυρέςεθιστικές ιδιότητες με θύματα την πλειονότητα των καπνιστών.Η αντιμετώπιση της νόσου του καπνίσματος αρχίζει με τηνσυνειδητοποίηση ότι δεν πρόκειται για μια κακή συνήθεια αλλά γιαμια κατάσταση εθισμού την οποία μπορεί να αντιμετωπίσει χωρίςβοήθεια μόνο το 3-5% των καπνιστών.

Η θεραπεία την νόσου του καπνίσματος αφορά κατ’ αρχάς στην αλλαγήτης στάσης απέναντι στο κάπνισμα όλων των επαγγελματιών της υγείας.Στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος προσδιορίζεται και καταγράφεται τοπροφίλ του καπνιστού και καθορίζεται εξατομικευμένα η θεραπευτικήπαρέμβαση.Εκτός από την γενική ή πιο εξειδικευμένη (όταν κρίνεται απαραίτητο)ψυχολογική υποστήριξη και τις συμπεριφεριολογικές προσεγγίσειςυπάρχουν σήμερα αποτελεσματικές θεραπείες για τον εθισμό στηννικοτίνη.Η φαρμακευτική αγωγή αποσκοπεί 1) στην εξάλειψη ή την ελάττωση τωνσυμπτωμάτων της στέρησης και 2) στην αύξηση των ποσοστών διακοπήςτου καπνίσματος τα οποία αξίζει να σημειωθεί ότι χωρίς την χρήσηαγωγής βρίσκονται περίπου στο 3% το χρόνο.Ο συνδυασμός της υποστηρικτικής με την αποδεδειγμένα ασφαλή καιαποτελεσματική φαρμακοθεραπεία αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στηναντιμετώπιση της νόσου του καπνίσματος.Τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος λειτουργούν για να βοηθήσουν τουςκαπνιστές που δεν μπορούν να τα καταφέρουν μόνοι τους. Αλλά ακόμηλειτουργούν σαν κέντρα εκπαίδευσης, ενημέρωσης καιευαισθητοποίησης για τους καπνιστές, τους επαγγελματίες της υγείας,την νέα γενιά και όλες τις κοινωνικές δομές.

ΤΡΑΠΕΖΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ (ΠΛΑΣΜΑ, DNA, ΕΝΥ,ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ)

Δρ. Δοξάκης ΑνεστάκηςΙατρός-Παθολογοανατόμος/Πανεπιστημιακός ΥπότροφοςΙατροδικαστικής Ιστοπαθολογίας ΑΠΘΠρόεδρος Πανελλήνιας Βιοτράπεζας Νευρολογικών Νοσημάτων(ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν.)

Ο όρος Βιοτράπεζα αφορά υποδομές στις οποίες φυλάσσονται υπό κατάλληλεςσυνθήκες βιολογικά υλικά, με απώτερο σκοπό τη διάγνωση όπου αυτή είναιεφικτή, την έρευνα για ανεύρεση νέων διαγνωστικών μεθόδων, νέωνθεραπευτικών εφαρμογών, αλλά και πρακτικών πρόληψης. Στην περίπτωσηαυτή ο όρος «τράπεζα» βρίσκεται σε συμφωνία με την ακριβή ερμηνεία του: οιιστοί που φυλάσσονται σε τέτοιου είδους υποδομές έχουν σημαντικότατη αξίακαι αξιοποιούνται με ποικίλους τρόπους.Ειδικότερα η “Πανελλήνια Βιοτράπεζα Νευρολογικών Νοσημάτων (ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν. -Hellas Neuro-Bio)” είναι μη κερδοσκοπικό Σωματείο επιστημονικής,ερευνητικής και εθελοντικής προσφοράς, στις εγκαταστάσεις του οποίουφυλάσσονται υπό κατάλληλες συνθήκες τόσο φυσιολογικοί όσο καιπαθολογικοί εγκέφαλοι, αίμα, σίελος και εγκεφαλονωτιαίο υγρό ασθενών μεάνοια ή και με άλλες νευρολογικές παθήσεις.Σκοπός της ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν., μεταξύ άλλων, είναι:1) Η υποστήριξη και προώθηση της επιστημονικής και ερευνητικήςδραστηριότητας στο πεδίο των νευρολογικών και νευροεκφυλιστικώννοσημάτων.2) Η προώθηση της μεταθανάτιας δωρεάς οργάνων σώματος για ερευνητικούςσκοπούς.3) Η προώθηση της συνεργασίας επιστημονικών και ερευνητικών φορέων στοπεδίο των νευροεκφυλιστικών και εν γένει νευρολογικών νοσημάτων.Απαραίτητη είναι η τήρηση αυστηρού τυποποιημένου πρωτοκόλλου.Κύριος στόχος είναι η πραγματοποίηση αξιόπιστων νευροπαθολογοανατομικώνεξετάσεων στους εγκεφάλους, καθώς και δημιουργία τράπεζας γενετικού υλικούκαι βιολογικών υγρών, ώστε να είναι δυνατή αφενός η διερεύνηση στο άμεσοκαι απώτερο μέλλον του ρόλου των γενετικών (κληρονομικής προδιάθεσης) καιάλλων βιολογικών παραγόντων στην εμφάνιση της νόσου Alzheimer καιαφετέρου στη μελέτη σημαντικών για τη διάγνωση της άνοιας, πρωτεΐνων στοΕΝΥ. Είναι γνωστό ότι οι γενετικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στηναιτιολογία της νόσου Alzheimer, ιδίως όταν η νόσος εμφανίζεται σε περισσότερατου ενός άτομα στην ίδια οικογένεια.Σ’ όλες τις παραπάνω περιπτώσεις δωρεάς είναι απαραίτητο να τηρείται τοιατρικό απόρρητο και ο σεβασμός του ανθρωπίνου σώματος, ενώ επιβάλλεταινα γίνεται διεξοδική ενημέρωση του ιδίου του δότη και της οικογένειας του γιατο Θεάρεστο έργο της δωρεάς οργάνων και ιστών.

ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

Εμμανουήλ ΜπαρμπουνάκηςΙατρός ΠαθολόγοςΔ/ντής ΕΣΥ ΠΑΓΝΗ

· Τα εμβόλια είναι το σπουδαιότερο ιατρικό επίτευγμα 20ου αιώνα(πρόληψη λοιμωδών νοσημάτων). Παρόλα αυτά υπάρχουνενδείξεις αυξανόμενων «κινήσεων» κατά των εμβολίων (Anti-vaccine movement) σε Δ. Ευρώπη, Αμερική, Ιαπωνία

· Στην Ελλάδα περιστατικά άρνησης είναι περιορισμένα. Οιυπηρεσίες υγείας, διαπιστώνουν βαθμιαία δημιουργία αρνητικούκλίματος

· Υπάρχει μεγάλη αναγκαιότητα συνεχούς ενημέρωσης για τηχρησιμότητα και την υπεράσπισή τους, αλλά και1) Διαφύλαξη των ατομικών δικαιωμάτων, της αυτονομίας και τηςελευθερίας επιλογής2) Επικέντρωση σε πληροφόρηση, εκπαίδευση, σύσταση, παροχήκινήτρων για εμβολιασμό3) Αποδεκτή άρνηση εμβολιασμού για φιλοσοφικούς ήθρησκευτικούς λόγους4) Αναγκαία οργάνωση συστήματος καταγραφής ανεπιθύμητωνενεργειών5) Ανάγκη εκπαίδευσης κοινού και επαγγελματιών υγείας σχετικάμε οφέλη εμβολίων

· Δεν αποτελεί ακόμη πρόβλημα για τη χώρα μας, αλλά υπάρχουνενδείξεις όπως στον εμβολιασμό κατά της γρίπης Η1Ν1,περαιτέρω εκδήλωσής της με δυσάρεστα επακόλουθα

· Προσδοκούμε τον 21ο αιώνα με τις εξελιγμένες τεχνολογικέςμεθόδους στην γενετική (Human Genome Project), να υπάρχειδυνατότητα ελέγχου σε γονιδιακό επίπεδο της πιθανότηταςκινδύνου από τα εμβόλια

· Ο Εθνικός Οργανισμός Υγείας για το 2015-2016 συνιστάόσον αφορά τους ενήλικες τον παρακάτω εμβολιαστικόσχήμα

Τα εμβόλια μπορούν να προσφέρουν στους ανθρώπους, μόνον ανσυνεργαστούν ΟΛΟΙ

· Αρχές ΈγκρισηςΑξιολόγηση και παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας, τηςασφάλειας και της ποιότητας των εμβολίων

· Αρχές ΥγείαςΟρισμός της βέλτιστης χρήσης και εξασφάλιση της πρόσβασης και τωνεργαλείων εφαρμογήςΥποστήριξη και προαγωγή των πολιτικών εμβολιασμού

· ΒιομηχανίαΑνάπτυξη και παραγωγή αποτελεσματικών και ασφαλών εμβολίωνΣυνεισφορά στην εφαρμογή και στην παρακολούθηση

· Μέσα Μαζικής ΕνημέρωσηςΕμπεριστατωμένη και υπεύθυνη ενημέρωση

· Πανεπιστημιακή κοινότηταΕξασφάλιση της βασικής έρευνας και παροχή νέων αντιλήψεων καιτεχνολογιών

· Επαγγελματίες ΥγείαςΣυμβουλευτική των ατόμων για τα οφέλη και εφαρμογή προγραμμάτων

· Άτομα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ –ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Τζανακάκη-Μελισσάρη Μαρία,Περιφερειακή Σύμβουλος εντεταλμένη για θέματα ΨυχικήςΥγείαςΣυν/στρια Δ/ντρια Ψυχιατρικής Κλινικής Γ.Ν.Χ.Πρόεδρος Εταιρείας ν. Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Χανίων

«Φοβού το γήρας ου γαρ έρχεται μόνον», είχε πει πριν απόχιλιάδες χρόνια ο αρχαίος Έλληνας συγγραφέας, Μένανδρος, εννοώνταςότι πρέπει μάλλον να φοβόμαστε τα γηρατειά, γιατί δεν έρχονται ποτέμόνα τους.

Τα γηρατειά είναι μια αναπόδραστη πραγματικότητα και μιας καιείναι αδύνατον να την αποφύγουμε, οφείλουμε να προσπαθούμε να τηνκάνουμε καλύτερη σε ατομικό και κοινωνικο-πολιτειακό επίπεδο.

Ο πληθυσμός της Ελλάδας είναι μεταξύ των περισσότερογηρασμένων πληθυσμών της Ευρώπης, ενώ σύμφωνα με στοιχεία απότην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ.) η Ελλάδα παρουσιάζειδιαχρονικά αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών, καιενώ το 1991 βρίσκεται στην 8η θέση μεταξύ 12 χωρών της Ε.Ε. το 2004καταλαμβάνει την 2η θέση σε ποσοστό ηλικιωμένου πληθυσμού.Παράλληλα, σύμφωνα με τη Eurostat το 2005 οι άνω των 65 ετών στηνχώρα μας αντιπροσώπευαν το 18% του συνολικού ποσοστού της χώρας.Τα στοιχεία αυτά οδηγούν σε χειροτέρευση του δείκτη εξάρτησης καικατά συνέπεια αναγκάζουν το κράτος και την πολιτεία να οδηγηθεί σεμέτρα για την κάλυψη των αναγκών των εξαρτημένων πολιτών του.

Το βασικό ερώτημα που πραγματεύεται η παρούσα εργασία είναικατά πόσο είναι δυνατόν να αναπτυχθεί ένα πρότυπο υπόδειγμαπροώθησης της ενεργούς γήρανσης στην Περιφέρεια Κρήτης καθώς ηΚρήτη είναι η μοναδική περιφέρεια της Ελλάδας με ειδικό μέτρο για τηνενεργή γήρανση στη Στρατηγική Κοινωνικής Ένταξης.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΣΦΡΗΣΗΣ, ΓΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΚΟΗΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑΜΕ ΑΝΟΙΑ

Ιατρός ΩΡΛ, τ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Μιζούρι, ΗΠΑ

Η άνοια δεν είναι πράγματι νόσος. Είναι ομάδα συμπτωμάτων (βλάβη στη σκέψη,στην επικοινωνία και στη μνήμη) που μπορούν να προκληθούν από διάφορεςνόσους. Όπως πιστεύω όλοι λίγο πολύ ξέρουμε ότι ο όρος άνοια είναι μιά ομπρέλακάτω από την οποία βρισκονται 10-12 νόσοι με διαφορετικές αιτίες μα με τα ίδιαπερίπου συμπτώματα, η πιό συχνή από τις οποίες είναι αυτή του Αλτσχάϊμερ!

Πέρα από τα βασικά συμπτώματα της Αλτσχάϊμερ πού πολλά όχι μόνοκαταστρέφουν την ποιότητα, αλλά βάζουν και σε κινδύνο τη ίδια τη ζωή τουπάσχοντος, τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί διαταραχές των αισθήσεων τηςόσφρησης, της γεύσης (που είναι συνυφασμένη με την όσφρηση) και της ακοής.Ατυχώς δεν είναι ακριβώς γνωστά τα αίτια αυτής της συνύπαρξης. Δηλαδή αν τοένα προκαλεί η επιδεινώνει το άλλο η αν και τα δύο προκαλούνται από κάποιαάλλη παθολογική επεξεργασία. Είναι πάντως γεγονός ότι διαταραχές τηςόσφρησης και ακοής είναι εξαιρετικά συχνές σε άτομα με Αλτσχάϊμερ και γενικάάνοια και πολλές φορές μπορούν προβλέψουν την εμφάνιση η επιδείνωση τηςνόσου.

Η παρουσίαση είναι απλά μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας στο τι είναιεπιστημονικά γνωστό σ’αυτό το θέμα και μια προσπάθεια εκ μέρους τουπαρουσιαστή να απαντήσει σε ωρισμένα βασικά ερωτήματα πάντα με βάση στιςμέχρι τώρα έρευνες.