2285

Ενότητα Τέταρτη

Προσφυγικά Ρεύmicroατα κατά την περίοδο 1914-1922 Ερωτήσεις ανάπτυξης 1 Ο διωγmicroός του 1914

ΠΗΓΗ 1 Το 1912 στα πρόθυρα των βαλκανικών πολέmicroων το ευρωπαϊκό τmicroήmicroα της Αυτοκρατορίας -η Ρούmicroελη- παρέmicroενε η περιοχή η πιο πλούσια οικονοmicroικά και η πιο ανεπτυγmicroένη πολιτιστικά της επικράτειας Αν εξαιρέσουmicroε τη Σmicroύρνη όλη η δραστηριότητα της Αυτοκρατορίας ήταν συγκεντρωmicroένη microεταξύ Κωνσταντινούπολης και Θεσσαλονίκης Τέλος την περιοχή αυτή δεν την κατοικούσαν microόνον Έλληνες Βούλγαροι και Σέρβοι Ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα του πληθυσmicroού απαρτίζετο από Τούρκους οι οποίοι υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στην Ανατολία Ένα χρόνο αργότερα το 1913 οι Ενωτικοί ως πολιτικοί ηγέτες της Αυτοκρατορίας οι οποίοι ήταν κατά microεγάλο microέρος οι ίδιοι Ρουmicroελιώτες είχαν χάσει ανεπιστρεπτί ολόκληρη τη Ρούmicroελη microε εξαίρεση την Ανατολική Θράκη έξω από την Κωνσταντινούπολη και είχαν χάσει κυρίως τη Θεσσαλονίκη την πόλη της επανάστασής τους το 1908 Για την Αυτοκρατορία ακρωτηριασmicroένη από τον κύριο πνεύmicroονά της επρόκειτο για χωρίς προηγούmicroενο καταστροφή Επί πλέον έχοντας απωλέσει microεγάλο microέρος του microη microουσουλmicroανικού πληθυσmicroού του το δήθεν laquoοθωmicroανικό έθνοςraquo αναδιπλωmicroένο στην Ανατολία κατέληξε να είναι πολύ λιγότερο πολυεθνικό και περισσότερο microουσουλmicroανικό παρά χριστιανικό Εξ ου και η σηmicroασία που δόθηκε το 1914 στον πανισλαmicroισmicroό Αλλά σαν να microην έφθαναν όλα αυτά στις 13 Φεβρουαρίου 1914 οι microεγάλες δυνάmicroεις αποφάσισαν πως τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου που ήταν στrsquo ανοιχτά της Μικρασιατικής ακτής και που είχαν καταληφθεί από τον ελληνικό στρατό στη διάρκεια του πρώτου βαλκανικού πολέmicroου έπρεπε νrsquo αφαιρεθούν από την Αυτοκρατορία και να παραδοθούν στο Ελληνικό Βασίλειο Παρά ταύτα η Κωνσταντινούπολη θεωρούσε πως η Χίος και η Λέσβος ήταν αναπόσπαστο τmicroήmicroα της microικρασιατικής ηπείρου και αρνήθηκε να αποδεχθεί την προσάρτηση Έτσι το 1914 η ένταση αυξήθηκε επικίνδυνα microεταξύ της Ελλάδας και της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας γύρω από το θέmicroα των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου Για να εξασφαλίσει τον έλεγχό τους καθεmicroιά απrsquo τις δυο χώρες προσπαθούσε να κερδίσει τη ναυτική υπεροπλία Λίγο πριν δολοφονηθεί τον Ιούνιο του 1913 ο πρωθυπουργός στρατηγός Μαχmicroούτ Σεβκέτ πασάς δήλωνε laquoΣτη διάρκεια του βαλκανικού πολέmicroου microάθαmicroε να σεβόmicroαστε τον ελληνικό στρατό όπως και τον στόλο της ο οποίος δεν microπορεί να συγκριθεί microε τον παλαιό στόλο του τουρκοελληνικού πολέmicroου

108

[του 1897] Κατά τη γνώmicroη microου η microεγαλύτερη υπηρεσία που πρόσφερε ο Βενιζέλος στη χώρα του ήταν να διοργανώσει τις στρατιωτικές δυνάmicroεις του έθνουςhellip Θέλω να προσφέρω την ίδια υπηρεσία στη χώρα microουraquo (Djemal Pa-sha Memories of a Turkish Statesman 1913-1919 - Αναmicroνήσεις ενός τούρκου πολιτικού ανδρός 1913-1919 Νέα Υόρκη Arno Press 1973 σ 67) Ο υπουργός ναυτικών και microέλος της τριανδρίας των Ενωτικών Τζεmicroάλ πασάς έγραφε πως το 1914 laquoο microοναδικός microας στόχος στη ζωή ήταν να γίνει ο στόλος microας ανώτερος από τον ελληνικό στόλο microόλις αυτό θα καθίστατο δυνατόraquo Το συmicroπέρασmicroά του ήταν πως δεν χωρούσε καmicroιά αmicroφιβολία πως σύντοmicroα θα γινόταν microια αποφασιστική αναmicroέτρηση microε την Ελλάδα Αυτή λοιπόν ήταν η πολιτική ατmicroόσφαιρα στο Αιγαίο το 1914 όταν παράλληλα microε το δράmicroα των Τούρκων προσφύγων που κατέφευγαν στη Μικρά Ασία εmicroφανίσθηκε και το πρόβληmicroα των Ελλήνων προσφύγων που κινούνταν προς την αντίθετη κατεύθυνση

∆ Κιτσίκη Ιστορία της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας (1280-1924) εκδ Βιβλιοπωλείον της Εστίας Αθήνα 1988 σσ 185-187

ΠΗΓΗ 2 Προοίmicroιο των διωγmicroών ήταν ο εmicroπορικός αποκλεισmicroός του 1909 και του 1911 Η ατmicroόσφαιρα όmicroως άρχισε να γίνεται έντονα ανθελληνική το 1913 microετά την πτώση της laquoΦιλελεύθερης Ενώσεωςraquo και την ανατροπή της κυβερνήσεως του Κιαmicroήλ πασά που διαδέχθηκε η δικτατορία του νεοτουρκικού κοmicroιτάτου (Ιούνιος 1913) Το εκκρεmicroές θέmicroα της κατακυρώσεως των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα microετά τους Βαλκανικούς πολέmicroους επιδείνωσε τις σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας Η συνθήκη των Αθηνών το Νοέmicroβριο του 1913 δεν επέλυσε τη σχετική διαφορά Αναφέρεται microάλιστα πως ο Τούρκος αντιπρόσωπος διαπιστώνοντας πως η Ελλάδα ήταν ανυποχώρητη στο θέmicroα των νησιών διατύπωσε την πρώτη επίσηmicroη απειλή εναντίον της ελληνικής microειονότητας Οι διωγmicroοί άρχισαν στα τέλη του 1913 microε τη βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης Τον Μάιο του 1914 υπό την καθοδήγηση των Γερmicroανών επεκτάθηκαν οι διωγmicroοί και στη δυτική Μικρά Ασία Στη θέση των Ελλήνων που ξεριζώθηκαν εγκαταστάθηκαν microουσουλmicroάνοι πρόσφυγες από εδάφη που έχασε η Τουρκία στους Βαλκανικούς πολέmicroους Για την εκκένωση της περιοχής που βρίσκεται απέναντι από τα επίmicroαχα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου από τον ελληνικό πληθυσmicroό προβλήθηκαν λόγοι στρατιωτικής άmicroυνας Βέβαια το ελληνικό κράτος ήταν ακόmicroη ουδέτερο και ο βασιλιάς του θεωρούνταν γερmicroανόφιλος

ΙΕΕ τόmicro ΙΕ΄ σ 99

Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές και microε βάση τις γνώσεις σας από το σχολικό βιβλίο να εκθέσετε τους λόγους για τους οποίους η Τουρκική κυβέρνηση εξεδίωξε τους ελληνικούς πληθυσmicroούς από την Ανατολική Θράκη και τις ακτές της ∆υτικής Μικράς Ασίας κατά τους βαλκανικούς πολέmicroους

109

110

2 ΠΗΓΗ 1 Κήρυξαν λοιπόν εναντίον τους γενικό microποϊκοτάζ και έκαναν αφισοκολλήσεις στα σχολεία και στα τζαmicroιά Το περιεχόmicroενο των αφισών καλούσε τους microουσουλmicroάνους να εξοντώσουν τους Οθωmicroανούς Έλληνες Την ίδια εποχή οι τουρκικές εφηmicroερίδες δηmicroοσίευαν πύρινα άρθρα κατά των ίδιων υπηκόων ξεσηκώνοντας τους αναγνώστες τους εναντίον των Ελλήνων Οθωmicroανών και υποκινώντας τους σε πράξεις βίας και σε σφαγές Τα εmicroπρηστικά άρθρα του τουρκικού Τύπου άρχισαν να δηmicroοσιεύονται εντελώς ξαφνικά και χωρίς καmicroιά φανερή αφορmicroή Ήταν τόσο οφθαλmicroοφανές πως ήταν laquoπαραγγελίαraquo της κυβέρνησης που microου φαίνεται απίστευτο ότι δεν το κατάλαβαν ακόmicroα και οι πιο αmicroόρφωτοι Τούρκοι Την ίδια εποχή έκαναν την εmicroφάνισή τους και κάτι ευτελείς λιθογραφίες κατασκευασmicroένες στο πόδι τροmicroερά κακότεχνες - προφανώς αποτελούσαν laquoέργα τέχνηςraquo ντόπιων laquoκαλλιτεχνώνraquo Οι λιθογραφίες αυτές απεικόνιζαν Έλληνες να σφάζουν τουρκάκια και να ξεκοιλιάζουν εγκύους microουσουλmicroάνες καθώς και άλλες φανταστικές σκηνές που δε στηρίζονταν σε κανένα πραγmicroατικό περιστατικό - ούτε καν σε στηmicroένες κατηγορίες Οι εικόνες αυτές αναρτήθηκαν έξω από τζαmicroιά και σχολεία Η προπαγάνδα αυτή απέφερε αmicroέσως καρπούς και ξεσήκωσε τους Τούρκους - κάτι microάλλον εύκολο για την επιθετική ιδιοσυγκρασία τους

G Horton Αναφορικά microε την Τουρκία εκδ laquoΝέα Σύνοραraquo - Α Α Λιβάνη Αθήνα 1992 σσ 60-61

ΠΗΓΗ 2 Από το 1912 υπό το ψευδές πρόσχηmicroα πως ήταν πλέον αδύνατο να γίνονται εκφορτώσεις πλοίων τα πλοία υπό ελληνική σηmicroαία αποκλείσθηκαν από τα οθωmicroανικά λιmicroάνια Επίσης απαγορεύθηκε στους ιθαγενείς Μουσουλmicroάνους να ψωνίζουν από τα ελληνικά microαγαζιά αλητοσυmicromicroορίες παρέλυσαν το πιο ανθηρό εmicroπόριο Αυτή η τακτική δεν απέδωσε παντού κυρίως δεν πέτυχε στη Φώκαια όπου βρέθηκα το 1913 και στα χωριά της περιοχής της Κύmicroης1 τα οποία επισκέφθηκα την ίδια εποχή όπου το ιθαγενές τουρκικό στοιχείο ζούσε από την παραγωγή και τη βοήθεια των Ελλήνων οι Μουσουλmicroάνοι της microεγάλης πόλης Ναζλί2 στην κοιλάδα του Μαιάνδρου ήρθαν στη Σmicroύρνη για να κάνουν εmicroπόριο microε τους Έλληνες παρά τις κατάρες που τους εκτόξευε η τουρκική εφηmicroερίδα Keulu Τις απόπειρες αυτές ακολούθησαν παρενοχλήσεις και προκλήσεις Στη συνέχεια microια φιλολογία microίσους εκκλήσεις στο θρησκευτικό φανατισmicroό και στον ιερό πόλεmicroο κατέκλυσαν τις πόλεις και την ύπαιθρο τέλος

1 Περιοχή της Κύmicroης Πρόκειται για την περιοχή που υπήρχε η σπουδαία πόλη Κύmicroη της Αιολίδας η οποία είχε χτιστεί από Κυmicroαίους άποικους από την Εύβοια ή από Λοκρούς και γνώρισε microεγάλη ακmicroή τον 8ο και 7ο πΧ αιώνα

2 Ναζλί Πόλη στη Μικρά Ασία κοντά στον παραπόταmicroο του Μαιάνδρου Χρυσορρόα (Ναζλί-σου) επί της σιδηροδροmicroικής γραmicromicroής Σmicroύρνης - Αϊδινίου

111

αφαιρέθηκαν τα όπλα από όλο τον ελληνικό πληθυσmicroό Όποιος κρατούσε κυνηγετικό όπλο ή microαχαίρι ακόmicroα και από τα πιο ακίνδυνα που είναι απαραίτητα σrsquo όποιον εργάζεται στην ύπαιθρο τον συνελάmicroβαναν τον παρέπεmicroπαν στο Συmicroβούλιο του πολέmicroου και τον φυλάκιζαν microετά από άγριο ξυλοκόπηmicroα Από την άλλη microεριά οι Μουσουλmicroάνοι ήταν οπλισmicroένοι και επίσηmicroα καταταγmicroένοι

Feacutelix Sartiaux Η Ελληνική Μικρασία εκδ Ιστορητής Αθήνα 1933 σσ 155-156 Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές να παρουσιάσετε τα microέσα που χρησιmicroοποίησε η τουρκική προπαγάνδα για να δικαιολογήσει τους διωγmicroούς εναντίον των Μικρασιατών Ελλήνων

3 ΠΗΓΗ 1 Παραλλήλως προς την εγκατάστασιν των microωαmicroεθανών προσφύγων εις τα ελληνικά χωρία της Θράκης και των παραλίων της Μικράς Ασίας (διότι εις το εσωτερικόν της Μικράς Ασίας δεν έγιναν εγκαταστάσεις microουσουλmicroάνων εις ελληνικά χωρία) ετέθησαν εις ενέργειαν και πάντες οι δυνατοί τρόποι καταπιέσεως του ηmicroετέρου στοιχείου εmicroπορικός αποκλεισmicroός συλλήψεις φυλακίσεις κακώσεις τραυmicroατισmicroοί δηώσεις τροmicroοκρατία της υπαίθρου χώρας Οι microωαmicroεθανοί πρόσφυγες microόλις εγκαθιστάmicroενοι εις τας χριστιανικάς οικίας εξεδίωκον τους ηmicroετέρους οmicroογενείς και κατελάmicroβανον τα κτήνη τα οικιακά σκεύη έπιπλα εργαλεία και πάσαν εν γένει την περιουσίαν αυτών τους ηνάγκαζον να εργασθώσι δια λογαριασmicroόν των κακοmicroεταχειριζόmicroενοι και παντοιοτρόπως πιέζοντες αυτούς Εις τους δυστυχείς χριστιανούς ουδέν υπελείπετο ή νrsquo αναχωρήσωσι πεινώντες και εστερηmicroένοι των πάντων Ούτω ήρχισεν η microετανάστευσις των κατοίκων των χωρίων των επαρχιών Ανδριανουπόλεως Σαράντα Εκκλησιών ∆ιδυmicroοτείχου Βιζύης Ηρακλείας Αίνου Καλλιπόλεως Γανοχώρων Φωκαίας Κυδωνιών Περγάmicroου Αδραmicroυττίου Βρυούλλων Κυζίκου Τσερmicroέ κλπ κλπ microετανάστευσις ήτις δικαίως microεγάλως ανησύχησε την ηmicroετέραν Κυβέρνησιν προβάσαν εις επανειληmicromicroένα διαβήmicroατα προς περιστολήν του κακού και απειλήσασαν αντίποινα Εν τω microεταξύ συmicromicroορίαι ενόπλων microωαmicroεθανών είχον καταστήσει αδύνατον την ύπαρξιν του ηmicroετέρου στοιχείου εν τη υπαίθρω χώρα Οι φόνοι οι τραυmicroατισmicroοί αι λεηλασίαι των ελληνικών περιουσιών ήσαν εις την ηmicroερησίαν διάταξιν καθrsquo όλην την Τουρκίαν εις τας συmicromicroορίας ελάmicroβανον microέρος και αξιωmicroατικοί τούρκοι Ο εmicroπορικός αποκλεισmicroός εφηρmicroόζετο κατά τον αγριώτερον τρόπον

Ανέκδοτη επιστολή από το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών ΠΗΓΗ 2 Ο ελληνικός όmicroως πληθυσmicroός της Μικράς Ασίας ήταν ύποπτος στις τουρκικές αρχές Αυτό φαίνεται καθαρά σε διαταγή της τουρκικής κυβερνήσεως στη

112

διοίκηση Σmicroύρνης (14 Μαΐου 1914) που διοχετεύτηκε στον ευρωπαϊκό τύπο Στο ίδιο κείmicroενο ενώ δίνονται οδηγίες βίαιης εκτοπίσεως υπενθυmicroίζεται στις αρχές να προmicroηθευτούν από τους εκτοπισmicroένους πιστοποιητικά ότι εγκαταλείπουν θεληmicroατικά τα σπίτια τους ώστε να microη δηmicroιουργηθούν αργότερα πολιτικά ζητήmicroατα Φαίνεται πως για τη διεξαγωγή της επιχειρήσεως εκτοπισmicroού του ελληνικού πληθυσmicroού χρησιmicroοποιήθηκαν γερmicroανικές microέθοδοι Άλλωστε από τους τελευταίους microήνες του 1913 τη στρατιωτική διοίκηση της Τουρκίας είχε αναλάβει ο Γερmicroανός στρατηγός Λίmicroαν φον Σάντερς Είναι microάλιστα ενδεικτικό πως το Μάιο του 1914 στρατιωτική αποστολή microε επικεφαλής το φον Σάντερς επιθεώρησε την περιοχή που θα έπρεπε να εκκενωθεί microέσα σε σαράντα microέρες


Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές και microε βάση την αφήγηση του σχολικού σας βιβλίου να επισηmicroάνετε τις microεθόδους που χρησιmicroοποίησαν οι Τούρκοι για τον εκτοπισmicroό των Ελλήνων κατά το έτος 1914

4

ΠΗΓΗ 1 Εις τα διαβήmicroατα των Πατριαρχείων και της Ελληνικής Κυβερνήσεως εδίδετο η στερεότυπος απάντησις ότι εδόθησαν αυστηραί διαταγαί προς κατάπαυσιν της microεταναστεύσεως Πράγmicroατι microετά τας απειλάς της ελληνικής κυβερνήσεως περί αντιποίνων εφαρmicroογής εδόθησαν διαταγαί απαγορεύουσαι άνευ ετέρου την αναχώρησιν των χριστιανών αλλά ουχί και περί καταπαύσε ως των λόγων οίτινες προκάλεσαν την microετανάστευσιν εκείνοι δε οι οποίοι microη δυνάmicroενοι να ανθέξωσιν εις τα καταπιέσεις ήθελον νrsquo αναχωρήσωσιν ηναγκάζοντο να υπογράψωσι δηλώσεις ότι φεύγουσι οικειοθελώς ουδόλως εξαναγκαζόmicroενοι εις τούτο Μετά τινα καιρόν συνεκινήθη τέλος και η ξένη διπλωmicroατία και απεστάλησαν οι Α΄ ∆ιερmicroηνείς των ενταύθα πρεσβειών των microεγάλων ∆υνάmicroεων ίνα επί τόπου και εκ του πλησίον ίδωσι τα αποτελέσmicroατα του εναντίον των Ελλήνων διωγmicroού και της τροmicroοκρατίας Ούτοι δε είδον ότι πλην εν Κυδωνίαις και νέα Εφέσω ουδείς Έλλην υπήρχε πλέον εις τα παράλια Ταυτοχρόνως ήρχισαν και αι microεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας διαπραγmicroατεύσεις δια την ανταλλαγήν των κτηmicroάτων και των ελλήνων κατοίκων της Θράκης (hellip) helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Αι εργασίαι της επί τούτω συσταθείσης Μικτής Επιτροπής εξηκολούθησαν επί τινα χρόνον οπότε επελθόντος του πολέmicroου (Α΄ Παγκοσmicroίου) διεκόπησαν χωρίς να καταλήξωσιν εις αποτέλεσmicroά τι Η microετανάστευσις έπαυσεν αλλά η κατάστασις του εν Τουρκία ελληνισmicroού δεν εβελτιώθη τουναντίον microάλιστα Την κήρυξιν του πολέmicroου (Α΄ Παγκοσmicroίου) επηκολούθησεν η microονοmicroερής υπό της τουρκίας κατάργησις των διοmicroολογήσεων συmicroπλήρωmicroα δε ταύτης θεωρούσιν οι τούρκοι και την κατάργησιν των προνοmicroίων του ηmicroετέρου γένους εν Τουρκία διότι ούτω microόνον

113

φρονούσιν ότι θα δυνηθώσι να επιτύχωσι τον εκτουρκισmicroόν ολοκλήρου της χώρας αυτών

Ανέκδοτη επιστολή από το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών

ΠΗΓΗ 2 Σε δεκαπέντε microέρες ο κύριος όγκος της δουλειάς έχει τελειώσει Σε πολλές κοινότητες και περιοχές όπως στις δύο Φώκαιες δεν υπάρχει πια ούτε ένας Έλληνας Όπως είπε και ο υψηλότατος Said Halim πασάς microεγάλος βεζύρης και υπουργός των Εξωτερικών microε τον κυνισmicroό και τη διπροσωπία - που υπήρξαν τα κύρια χαρακτηριστικά των γεγονότων- στους πρέσβεις των Μεγάλων ∆υνάmicroεων στην Κωνσταντινούπολη laquoαπόλυτη τάξη βασιλεύειraquo Μάλιστα βασιλεύει γιατί δεν υπάρχει πια κανένας και τα αγαθά βρίσκονται στα χέρια των πλιατσικολόγωνhellip Η έρευνα που διεξήγαγαν οι Μεγάλες ∆υνάmicroεις συνοδευόταν από κωmicroικά στrsquo αλήθεια γεγονότα που θα microε έκαναν να χαmicroογελάσω αν οι καιροί δεν ήταν τόσο τραγικοί Είχαν δοθεί διαταγές να βαφούν οι πόλεις για να σβηστεί κάθε ίχνος καταστροφής Στις δυο Φώκαιες όπου συνόδευσα την επιτροπή ερεύνης είχαν ξαναφτιάξει το ασβεστοκονίαmicroα για να εξαφανίσουν τα σηmicroάδια από τις σφαίρες οι πόρτες είχαν επισκευαστεί για να εξαλειφθούν τα σπασίmicroατα από τις τσεκουριές και τα χτυπήmicroατα των υποκοπάνων το αίmicroα είχε ξεπλυθεί από παντού Ο αντιπρόσωπος της Οθωmicroανικής κυβέρνησης που microας συνόδευε ο Chukri microπέης πολιτικός επιθεωρητής προσπαθούσε να παραπλανήσει τους απεσταλmicroένους Αυτή η παιδαριώδης σκηνοθεσία δεν ξεγέλασε κανέναν Αλλά κανένα microέτρο δεν πάρθηκε

Feacutelix Sartiaux Η ελληνική Μικρασία όπ σσ 167-168

Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές και microε βάση το κείmicroενο του σχολικού σας βιβλίου να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις α) Ποιες ήταν οι διπλωmicroατικές ενέργειες του ελληνικού κράτους για την

εξοmicroάλυνση της κατάστασης που είχε δηmicroιουργηθεί από τους διωγmicroούς των Ελλήνων της Τουρκίας και

β) ποια τα αποτελέσmicroατά τους 5

ΠΗΓΗ Μερικός επαναπατρισmicroός και περίθαλψη των προσφύγων Ενώ η τουρκική αντίδραση στην ανακωχή του Μούδρου έπαιρνε συγκεκριmicroένη microορφή το Οικουmicroενικό Πατριαρχείο σε συνεργασία microε την ελληνική κυβέρνηση φρόντιζε για την ανακούφιση των Ελλήνων της αυτοκρατορίας Τον Οκτώβριο του 1918 ιδρύθηκε η laquoΠατριαρχική Κεντρική Επιτροπή υπέρ των microετατοπισθέντων ελληνικών πληθυσmicroώνraquo microε πρόεδρο το microητροπολίτη Αίνου Ιωακείmicro και microέλη διακεκριmicroένους Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως Η σύσταση της Επιτροπής ήταν απαραίτητη γιατί αmicroέσως microετά την ανακωχή

114

άρχισαν να επαναπατρίζονται άτακτα και ανοργάνωτα χιλιάδες γυναικόπαιδα Καθώς τα σπίτια των εκτοπισmicroένων Ελλήνων είχαν καταστραφεί ή καταληφθεί από Τούρκους η Επιτροπή σύστησε αναστολή της επανόδου των προσφύγων ζητώντας την επέmicroβαση των τουρκικών αρχών και τη βοήθεια του Πατριαρχείου Μπροστά όmicroως στην ορmicroή του αυθόρmicroητου επαναπατρισmicroού αναγκάστηκε να προσαρmicroοστεί και να κάνει κύριο έργο της τη microέριmicroνα των επαναπατριζοmicroένων Στις κύριες πόλεις της ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας δηmicroιουργήθηκαν πάνω από 70 υποεπιτροπές που παρείχαν στους επαναπατριζόmicroενους microεταφορικά microέσα πρόχειρη στέγαση δάνεια και ιατρική περίθαλψη Τη microεγαλύτερη δυσκολία συνάντησε η Επιτροπή στην απόδοση των περιουσιών των εκτοπισmicroένων Αρκετοί Έλληνες της Θράκης των ασιατικών παραλίων της Προποντίδας και του Πόντου ξαναπήραν την ακίνητη όχι όmicroως και την κινητή περιουσία τους Αν σκεφθεί κανείς το microεγάλο αριθmicroό των εκτοπισmicroένων καταλαβαίνει πόσο δύσκολο έργο ήταν η αποκατάσταση όσων κατάφεραν να επιζήσουν Σύmicroφωνα microε την έκθεση πεπραγmicroένων της Επιτροπής που κατά την οmicroολογία της στηρίζεται σε ελλιπή στατιστικά δεδοmicroένα στα 1918-1919 επαναπατρίσθηκαν 79034 Έλληνες Το microικρό αυτό ποσοστό είναι ενδεικτικό για τον αποδεκατισmicroό των Ελλήνων στους άξενους χώρους της εκτοπίσεως ταυτόχρονα όmicroως υποδηλώνει την απροθυmicroία της τουρκικής ηγεσίας να βοηθήσει στην ολοκλήρωση του έργου της Επιτροπής Παρά τις εικονικές εκδηλώσεις συmicroπαραστάσεως η τουρκική κυβέρνηση φορολογούσε εξαντλητικά τους άπορους επαναπατρισmicroένους και τους άφηνε έκθετους στην οργανωmicroένη ληστεία της υπαίθρου και οι Έλληνες πάλι δεν microπορούσαν να υπολογίζουν στη βοήθεια του συmicromicroαχικού στρατού διασκορπισmicroένου στην απέραντη αυτοκρατορία για την αντιmicroετώπιση κάθε κρούσmicroατος καταπιέσεως

ΙΕΕ τόmicro ΙΕ΄ σσ 106-107

Αφού microελετήσετε την παραπάνω πηγή να αναφερθείτε στους τρόπους microε τους οποίους το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης σε συνεργασία microε την ελληνική κυβέρνηση βοήθησε στον επαναπατρισmicroό και επανεγκατάσταση των προσφύγων

6

ΠΗΓΗ 1 Την ίδια εποχή οι τουρκικές εφηmicroερίδες δηmicroοσίευαν πύρινα άρθρα κατά των ίδιων υπηκόων ξεσηκώνοντας τους αναγνώστες τους εναντίον των Ελλήνων Οθωmicroανών και υποκινώντας τους σε πράξεις βίας και σε σφαγές Συναντήθηκαν τότε όλοι οι διπλωmicroάτες της Σmicroύρνης και αποφάσισαν να επισκεφθούν το βαλή (γενικό διοικητή) και να επιστήσουν την προσοχή της εξοχότητάς του στο γεγονός ότι η συγκεκριmicroένη αρθρογραφία σε συνδυασmicroό microε τη γενική αναταραχή θα microπορούσε να διαταράξει την ηρεmicroία αυτής της ειρηνικής επαρχίας

115

Όλοι οι πρόξενοι επισκέφθηκαν το βαλή microε microοναδική εξαίρεση το Γερmicroανό ο οποίος είπε ότι δεν microπορούσε να συmicromicroετάσχει σε microια τέτοια πρωτοβουλία χωρίς την εξουσιοδότηση της κυβέρνησής του Αυτή η αδράνεια του Γερmicroανού αξιωmicroατούχου στη συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή τεκmicroηριώνει την εκτίmicroηση ότι οι Γερmicroανοί ήταν σε microεγάλο βαθmicroό συνένοχοι microε τους Τούρκους συmicromicroάχους τους για τις απελάσεις και τις σφαγές των χριστιανών Εδώ που τα λέmicroε κανείς δεν αmicroφιβάλλει για το γεγονός ότι η Γερmicroανία ενέπνευσε την απέλαση των Οθωmicroανών Ελλήνων της Μικράς Ασίας σαν microια προπαρασκευαστική κίνηση του πολέmicroου που ήδη προετοίmicroαζε

George Horton Αναφορικά microε την Τουρκία όπ σ 60 ΠΗΓΗ 2 Ο γιος του Σεϊτάνογλου ο Τίmicroος γύρισε θυmicroούmicroαι τούτη την εποχή από τη Μέση Ανατολή - Κακά microαντάτα σου φέρνω πατέρα είπε Οι Τούρκοι παράγιναν microουφλούζηδες Τους τρώνε τrsquo αφτιά ένα σωρό πράχτορες Γερmicroανοί Ταλιάνοι Φράγκοι Στο Μπεϋρούτ αντάmicroωσα το Νουρήmicroπεη και microου rsquoδωσε ένα φυλλάδιο που κυκλοφόρησε στη Μέση Ανατολή ∆ιάβασε να δεις τι γράφει Ο γέρος έβαλε microrsquo αξιοπρέπεια τα χρυσά γυαλιά του microε το microαύρο κρεmicroαστό κορδόνι Από τις πρώτες αράδες άρχισε να στραβώνει το στόmicroα του να χαϊδεύει νευρικά τις φαβορίτες και το κοντό περιποιηmicroένο microούσι του Αν πεινούmicroε και υποφέρουmicroε microεις οι Τούρκοι - έγραφε το φυλλάδιο - αιτία είναι οι γκιαούρηδες που στα χέρια τους κρατούνε τον πλούτο microας και το εmicroπόριό microας Ως πότε όmicroως θrsquo ανεχόmicroαστε την εκmicroετάλλευση και τις προκλήσεις τους Μποϋκοτάρετε τα προϊόντα τους Σταmicroατήστε κάθε δοσοληψία microαζί τους Τι τη θέλετε τη φιλία τους Ποιο τrsquo όφελος να συναδελφώνεσθε και να τους προσφέρετε microε τόση ειλικρίνεια την αγάπη και τον πλούτο microαςhellip Έγραφε πολλά κείνη η φυλλάδα και ο γέρος δεν πίστευε στα microάτια του ∆ιάβαζε και ξαναδιάβαζε δυνατά την κάθε αράδα - Ξέρεις πατέρα ποιος κυκλοφόρησε το άτιmicroο αυτό γραφτό σrsquo ολόκληρη την Ανατολή είπε ο Τίmicroος - Οι Νεότουρκοι Ποιος άλλος - ∆εν το βρήκες Μην κουράζεσαι άδικα και ψάχνεις Θα σου το πω εγώ Η Ντόυτσε Παλαισίνιεν Μπανκ Μάλιστα η Γερmicroανική Τράπεζα της Παλαιστίνης το κυκλοφόρησε Κατάλαβες τώρα Ο γερο-Σεϊτάνογλου έκλεισε τrsquo αλεπουδίσια microάτια του κι έmicroεινε πολλήν ώρα συλλογισmicroένος Σαν ξύπνιος έmicroπορας που ήτανε άρχισε να καταλαβαίνει πως το ξένο κεφάλαιο microπούκαρε διψασmicroένο στο ξέφραγο αmicroπέλι της Τουρκιάς και πάλευε να κάνει πέρα κάθε αντίπαλο να κρατηθεί Για τούτο γυρισε κι είπε στο γιο του - Σκέφτουmicroαι νrsquo αυξήσω τις καταθέσεις microας στις Τράπεζες της Ελβετίας και της Γαλλίας για να microη microείνουmicroε καmicroιά ώρα επί ξύλου κρεmicroάmicroενοι Ο Θεός να microε βγάλει ψεύτη microα πολύ φοβούmicroαι πως microας περιmicroένουνε σκληρές microέρες ∆εν είναι πια η Τουρκιά που ξέραmicroεhellip

116

Σωστή κουβέντα είπε Όmicroως ένας λαός που έmicroαθε να ζει αδερφικά πλάι σrsquo έναν άλλον χρειάζεται γερές δόσεις microίσους για νrsquo αλλάξει αισθήmicroατα Οι απλοί Τούρκοι που ζούσανε microακριά απrsquo το φαρmicroάκι της προπαγάντας χρόνια συνεχίσανε αδέρφια να microας ανεβάζουνε κι αδέρφια να microας κατεβάζουνε Το αλισβερίσι δυσκόλεψε όmicroως οι Έλληνες έmicroποροι εργοστασιάρχες χτηmicroατίες επιστήmicroονες εξακολουθούσανε να κρατούνε στα χέρια τους τη ζωή του τόπου

∆ιδώ Σωτηρίου Ματωmicroένα Χώmicroατα εκδ Κέδρος Αθήνα 1991 σσ 67-68

ΠΗΓΗ 3 Επί τριάντα έτη η Γερmicroανία είχε ελεύθερο πεδίο δράσης στην Τουρκία Στην αρχή την ενδιέφερε microόνο ως προς τη διάθεση των βιοmicroηχανικών της προϊόντων ως ένα πεδίο δράσης των οικονοmicroικών και εmicroπορικών της συναλλαγών Αλλά από το 1913 οι Γερmicroανοί πολιτικοί σχολιαστές microιλούσαν ήδη για γερmicroανική αποίκιση της Μικράς Ασίας laquoΗ microόνη λύση στο Ανατολικό ζήτηmicroα που θα ευνοούσε τη Γερmicroανία και την Αυστροουγγαρίαraquo έγραφε ο Ritter στο έργο του Berlin-Bagdad laquoθα ήταν η συmicromicroαχία των κρατών της Κεντρικής Ευρώπης ως Προστάτιδων ∆υνάmicroεων της Μικράς Ασίας microε το προνόmicroιο να microπορούν να αποικίσουν τη χώραraquo Αδειάστε τη Μικρά Ασία από τα ιθαγενή στοιχεία που σας στέκονται εmicroπόδιο έλεγε εκείνο τον καιρό η Πρωσσική κυβέρνηση στους Ταλαάτ και Εmicroβέρ είσαστε δάσκαλοι στην τέχνη της εκκένωσης Και εmicroείς θα αντικαταστήσουmicroε αυτούς τους σκύλους τους Έλληνες τους ταραχοποιούς και άπληστους microε καλούς και τίmicroιους εργατικούς Γερmicroανούς υποταγmicroένους και υπάκουους οι οποίοι θα σας αποδώσουν στο εκατονταπλάσιο αυτό που η εξαφάνιση των Ελλήνων θα σας έχει στερήσει και τα οφέλη από την επιχείρηση θα είναι για σας σηmicroαντικότερα απrsquo ότι όλοι οι θησαυροί του χαλίφη

Feacutelix Sartiaux Η Ελληνική Μικρασία όπ σσ 157-159

ΠΗΓΗ 4 ∆εν υπάρχουν αmicroφιβολίες για τη συνενοχή της Γερmicroανίας στο σύνολο των microέτρων που ελήφθησαν Αυτό καταmicroαρτυρούν τα γραπτά των παγγερmicroανιστών Γερmicroανών δηmicroοσιογράφων οι εκθέσεις της Deutsche Palestina Bank το βιβλίο του Sturmer του ανταποκριτή της Gazette de Cologne στην Κωνσταντινούπολη τα επίσηmicroα έγγραφα που κατάσχεσε η Ελληνική κυβέρνηση και ανέφεραν τις συνοmicroιλίες του von Jagow microε τον ∆ραγούmicroη και τον Θεοτόκη τις επιβεβαιώσεις του βαρόνου de Burian στον πρωθυπουργό της Ελλάδας στη Βιέννη την επίσηmicroη οmicroολογία του microεγάλου βεζίρη στον πρωθυπουργό της Ελλάδας πως οι εκτοπίσεις από το Αϊβαλί είχαν διαταχθεί υπό ένα στρατιωτικό πρόσχηmicroα από το στρατηγό Λίmicroαν φον Σάνδερς στις επαναλαmicroβανόmicroενες πιεστικές αιτήσεις του οποίου η Τουρκική κυβέρνηση έπρεπε να υποχωρήσει Έχουmicroε microια ακόmicroη microαρτυρία microε πολύ microεγάλο βάρος τις επιβεβαιώσεις του πρέσβη της Αmicroερικής Η Morgenthau Ο Γερmicroανός ναύαρχος Usedom που στάθmicroευε στα ∆αρδανέλλια του είπε αυτολεξεί πως οι Γερmicroανοί microε τις πιέσεις τους ανάγκασαν τους Τούρκους να εκτοπίσουν τους

117

Έλληνες από όλες τις παράκτιες περιοχές Ο πρέσβης προσθέτει laquo∆εν είmicroαι σίγουρος ότι ο Ταλαάτ και οι εταίροι του αντιλαmicroβάνονταν πως έπαιζαν το παιχνίδι της Γερmicroανίας αλλά δεν υπάρχει καmicroιά αmicroφιβολία πως οι Γερmicroανοί τους εξωθούσαν διαρκώς σrsquo αυτό το έργο για το οποίο είχαν φυσική κλίσηraquo Έχω ήδη πει πως το πρόγραmicromicroα των Νεοτούρκων δε θα microπορούσε να εξηγηθεί αν δε λαmicroβάναmicroε υπόψη microας την υπόσχεση της Γερmicroανίας να αντικαταστήσει τους Έλληνες της Μικράς Ασίας microε Γερmicroανούς Αυτό προκύπτει από τη συζήτηση ενός Τούρκου βουλευτή και του Ταλαάτ την οποία αναφέρει ο πρέσβης της Αmicroερικής Ο βουλευτής έκανε στον υπουργό των Εσωτερικών την ακόλουθη ερώτηση laquoΓιατί δώσατε τη διοίκηση του κράτους στους Γερmicroανούς ∆ε βλέπετε πως το σχέδιο της Γερmicroανίας είναι να κάνει την Τουρκία γερmicroανική αποικίαraquo Ο Ταλαάτ απάντησε laquoΚαταλαβαίνουmicroε πολύ καλά πως αυτό είναι το σχέδιο των Γερmicroανών αλλά ξέρουmicroε επίσης πως δεν microπορούmicroε να κάνουmicroε τη χώρα να σταθεί στα πόδια της microε τα δικά microας microέσα Εποmicroένως επωφελούmicroαστε από την τεχνική και υλική βοήθεια που οι Γερmicroανοί microπορούν να microας διαθέσουν χρησιmicroοποιούmicroε τη Γερmicroανία για να βοηθηθούmicroε στην ανοικοδόmicroηση και την άmicroυνα της χώρας microέχρι που να είmicroαστε έτοιmicroοι να αυτοκυβερνηθούmicroε microε τις δικές microας microόνο δυνάmicroειςraquo Ο Ταλαάτ συνήθιζε να λέει στον Αmicroερικανό πρέσβη πως χρησιmicroοποιούσε τη Γερmicroανία ενώ εκείνη πίστευε πως χρησιmicroοποιούσε εκείνον

Feacutelix Sartiaux Η Ελληνική Μικρασία όπ σσ 175 177-178

ΠΗΓΗ 5 Σύγχρονα το δράmicroα των καταπιέσεων και των εκτοπισmicroών των ελληνικών πληθυσmicroών στα παράλια της Μικράς Ασίας γίνεται ολοένα και πιο τραγικό κατά παρακίνηση των γερmicroανικών στρατιωτικών κύκλων που έχουν τη γνώmicroη ότι microε αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν τα πλευρά της Τουρκίας

Απ Βακαλόπουλος Νέα Ελληνική Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1991 σ 353 ΠΗΓΗ 6 Εκτός από την άνοδο του τουρκικού εθνικισmicroού που υπήρξε ο κύριος παράγων στη δίωξη του ελληνικού στοιχείου συνετέλεσαν και οικονοmicroικοί λόγοι Οι Έλληνες microε τη συγκέντρωση του εmicroπορίου και της βιοmicroηχανίας στα χέρια τους ήταν φυσικό να αποτελούν εmicroπόδιο στην επιδίωξη της Γερmicroανίας να ολοκληρώσει την οικονοmicroική της διείσδυση στην υπανάπτυκτη Τουρκία Έτσι στα 1915 προπαγανδιστικά φυλλάδια της Γερmicroανικής Τράπεζας Παλαιστίνης προέτρεπαν τους Τούρκους να microην έχουν εmicroπορικές σχέσεις microε Έλληνες και Αρmicroένιους Γερmicroανοί στρατιωτικοί εξάλλου υπέδειξαν στους Τούρκους την εκτόπιση των Ελλήνων της ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας στον Α΄ Παγκόσmicroιο Πόλεmicroο και επέβλεψαν στη microεθόδευση της microεταφοράς χιλιάδων Ελλήνων για laquoστρατιωτικούς λόγουςraquo που κατέληξε σε πραγmicroατική εξόντωση


118

Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές και microε βάση την αφήγηση του σχολικού σας βιβλίου να αναφερθείτε στη συmicroβολή των Γερmicroανών στον αφελληνισmicroό της Μικράς Ασίας

119

7 ΠΗΓΗ 1 Ο Α Α Πάλλης γνωστός για τον χειρισmicroό των προσφύγων ως δηmicroόσιος υπάλληλος του Ελληνικού κράτους σε microια laquoΑναδροmicroή στο προσφυγικό ζήτηmicroαraquo (Μικρασιατικά Χρονικά Αθήνα τόmicroος 11ος 1964) διηγείται πως ένα πρωί του Απρίλη 1914 στη Θεσσαλονίκη όπου υπηρετούσε τότε ως οικονοmicroικός επιθεωρητής είδε από το παράθυρό του πως το λιmicroάνι είχε γεmicroίσει από απρόσκλητα καράβια που είχαν καταφθάσει microέσα στη νύχτα Τον πληροφόρησαν πως η Οθωmicroανική κυβέρνηση για να ασκήσει πίεση πάνω στην Ελλάδα ώστε να εκκενώσει τα νησιά του Αιγαίου και επίσης επειδή ήταν υποχρεωmicroένη να εγκαταστήσει τους Τούρκους πρόσφυγες οι οποίοι κατά χιλιάδες κατέφευγαν στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία απrsquo όλες τις γωνιές της Μακεδονίας και της ∆υτικής Θράκης είχε εκδιώξει τον ελληνικό πληθυσmicroό πολλών χωριών της Ανατολικής Θράκης και των ακτών της δυτικής Μικράς Ασίας από το Αδραmicroύττι (Edremit) microέχρι τη Μάκρη (Fetiye) τον είχε φορτώσει σε πλοία microε κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη και την Καβάλα Η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε τίποτα οργανώσει για να δεχθεί αυτούς τους πρόσφυγες αν και έπρεπε να είχε προβλέψει πως η πολιτική της του βαλκανικού διαmicroοιρασmicroού θα κατέληγε σε microια αυτόmicroατη ανταλλαγή πληθυσmicroών Ίδρυσε λοιπόν βιαστικά microια Επιτροπή Περιθάλψεως και Εγκαταστάσεως Προσφύγων στη Θεσσαλονίκη Αυτή η πρώτη επιτροπή χρησιmicroοποιήθηκε ως βάση για την περαιτέρω οργάνωση του υπουργείου Πρόνοιας το 1917 της Γενικής ∆ιευθύνσεως Εποικισmicroού του Υπουργείου Γεωργίας το 1918 του υπουργείου Περιθάλψεως το 1922 της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων το 1924 και τελικά του υπουργείου Υγιεινής το 1928 Από τους κύριους οργανωτές της κυβερνητικής αυτής προσπάθειας για τους πρόσφυγες υπήρξε ο γιατρός και υπουργός Απόστολος ∆οξιάδης (1874-1942) πρόσφυγας ο ίδιος από τη Στενήmicroαχο (Asenovgrad) της Βουλγαρίας που είχε καταφύγει στην Ελλάδα το 1915 Το 1914 οι Έλληνες πρόσφυγες περισυλλέχθηκαν στη Θεσσαλονίκη microέσα στις εκκλησίες και οι αγροτικές οικογένειες πήραν τη θέση των κατοίκων στα εγκαταλειmicromicroένα τουρκικά και βουλγαρικά χωριά της περιοχής


ΠΗΓΗ 2 Αι καταδιώξεις ας υφίσταται την σήmicroερον το ελληνικόν εν Τουρκία στοιχείον δεν δύνανται να θεωρηθώσιν ή ως συνέχεια και εξέλιξις των διωγmicroών του παρελθόντος έτους Αι microεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας επίσηmicroοι σχέσεις επανελήφθησαν microεν microετά την υπογραφήν της συνθήκης των Αθηνών αλλά δεν επανήλθε και η απαιτούmicroενη ηρεmicroία εις τας σχέσεις των δύο χωρών Το ζήτηmicroα νήσων του Αιγαίου εξηκολούθη νrsquo απασχολή την κοινήν γνώmicroην ή microάλλον την των ιθυνόντων ενταύθα νεοτουρκικών κύκλων οίτινες εθεώρησαν καλόν και

120

συντείνον εις την ταχυτέραν υπέρ αυτών λύσιν του ζητήmicroατος τούτου να προκαλέσωσι διωγmicroόν εναντίον του ελληνικού στοιχείου και εξαναγκάσωσι ούτω την επίσηmicroον Ελλάδα εις υποχωρήσεις εν τω ζητήmicroατι τούτω των νήσων Η πρόφασις ευρέθη ευκόλως Από της καταλήψεως των τέως τουρκικών χωρών υπό των Βαλκανικών Κρατών ήρχισε microετανάστευσις του microουσουλmicroανικού στοιχείου το οποίον δεν δύναται να εξακολουθήση ως εκ των παραδόσεών του να κατοική ενχώραις ένθα δεν είνε πλέον το δεσπόζον στοιχείον ενδεχόmicroενον άλλως τε εις τούτο να συνέτειναν και καταπιέσεις ας υφίσταντο οι τούρκοι από microέρους των Σέρβων και των Βουλγάρων εν τοις υπό τούτων κατεχοmicroένοις τmicroήmicroασι Βέβαιον είνε ότι την εν τω Οθωmicroανικώ κράτει δυσαρέσκειαν την προκληθείσαν υπό της microεταναστεύσεως των τουρκικών πληθυσmicroών της Μακεδονίας εξεmicroεταλλεύθη το νεοτουρκικόν κοmicroιτάτον και έθεσεν εις ενέργειαν το προς καταστροφήν του εν Τουρκία ελληνισmicroού σχέδιον αυτού Ως εκ συνθήmicroατος ήρχισε πανταχού της Τουρκίας ο διωγmicroός

Ανέκδοτη επιστολή από το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές και λάβετε υπόψη το κείmicroενο του σχολικού σας βιβλίου να αναφερθείτε στα αίτια δηmicroιουργίας προσφυγικού ρεύmicroατος προς την Ελλάδα κατά τους βαλκανικούς πολέmicroους και στον τρόπο αντιmicroετώπισής τους από το ελληνικό κράτος

8 ΠΗΓΗ 1 Ο microητροπολίτης Χρύσανθος τελειώνει το βιβλίο του laquoΗ Εκκλησία της Τραπεζούντοςraquo laquohellip τη ενόχω συνεργασία δύο microεγάλων χριστιανικών ∆υνάmicroεων της ∆ύσεως της Γερmicroανίας και της Αυστρίας κατά τα έτη 1914-1918 εσφάγη υπό των Νεοτούρκων ολόκληρον έθνος το Αρmicroενικόν και εκατοντάδες χιλιάδων Ελλήνων βιαίως απεσπάσθησαν από των εστιών αυτών και απέθανον εν τη εξορίαraquo

∆ιδώ Σωτηρίου Η Μικρασιατική Καταστροφή και η στρατηγική του ιmicroπεριαλισmicroού στην Ανατολική Μεσόγειο εκδ Κέδρος Αθήνα 1993 σ 97

ΠΗΓΗ 2 Μετά άρχισε ο πόλεmicroος και οι Τούρκοι microπόρεσαν να δράσουν ελεύθερα Μπαίνουmicroε στη δεύτερη φάση Έσφαξαν πάνω από ένα εκατοmicromicroύριο Αρmicroένιους Οι Έλληνες δεινοπάθησαν αν και σχετικά λιγότερο ∆εν τους έσφαξαν επί τόπου αλλά εκτοπίστηκαν και καταδικάστηκαν σε αργό θάνατο Είχαν πίσω τους την Ελλάδα και το στόλο της τον προδότη βασιλιά το γαmicroπρό του Γουλιέλmicroου ενώ οι Αρmicroένιοι δεν είχαν ποτέ κανέναν προστάτη Την εξήγηση αυτή για τη διαφορετική microεταχείριση τη δίνει τουλάχιστον ο Αmicroερικανός πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη ο Henri Morgenthau που βρισκόταν σε διαρκή επαφή microε τον Ταλαάτ τον Εmicroβέρ και τον Τζεmicroάλ από το

121

1913 έως το 1916 στο έργο του που microόλις κυκλοφόρησε στο Λονδίνο microε τον τίτλο Secrets of the Bosphorus Η νέα αυτή περίοδος διακρίνεται από την προηγούmicroενη λόγω της microεγαλύτερης έκτασης των microέτρων και λόγω των διαφορετικών microεθόδων που ακολουθήθηκαν

Feacutelix Sartiaux Η Ελληνική Μικρασία όπ σσ 169-171 ΠΗΓΗ 3 Παρουσιάζει microεγάλο ενδιαφέρον η απόρρητη αναφορά microε τίτλο Secret Report on the Massacres of Armenia του καθηγητή Johannes Lepsius Γερmicroανού ιεραποστόλου και προέδρου της Γερmicroανικής Ιεραποστολής Ανατολικών Χωρών Μπορούmicroε να βγάλουmicroε πολλά συmicroπεράσmicroατα από τον πρόλογο της αναφοράς η οποία αρχικά απευθυνόταν προς τους laquoφίλους της ιεραποστολήςraquo

laquoΑγαπητοί Φίλοι της Αποστολής η ακόλουθη αναφορά -την οποία αποστέλλω εmicroπιστευτικά- είναι χειρόγραφη ∆εν microπορεί να αναδηmicroοσιευθεί ούτε στο σύνολό της ούτε σε αποσπάσmicroατα Η λογοκρισία δεν επιτρέπει να τυπωθούν στη διάρκεια του (Α΄ Παγκοσmicroίου) πολέmicroου βιβλία που αφορούν γεγονότα σχετικά microε την Τουρκία για λόγους ανωτέρας βίας Αιτία είναι τα πολιτικά και στρατιωτικά συmicroφέροντα της χώρας microας στη σύmicromicroαχο Τουρκία η οποία δεν υπερασπίστηκε microόνο τα σύνορά της αλά αmicroύνθηκε σθεναρά προς όφελός microας και στα ∆αρδανέλια Η στρατιωτική συmicromicroαχία microας microε την Τουρκία επιβάλλει κατά συνέπεια κάποιες δεσmicroεύσεις Αυτή η πραγmicroατικότητα εν τούτοις δεν microπορεί να microας εmicroποδίσει να εκπληρώσουmicroε τα καθήκοντά microας προς την ανθρωπότητα Το γεγονός ότι πρέπει να σωπαίνουmicroε δηmicroοσίως δε σηmicroαίνει ότι πρέπει να κατασιγάσουmicroε και τη φωνή της συνείδησής microας Αυτή τη στιγmicroή κινδυνεύει να αφανιστεί ο πιο αρχαίος χριστιανικός λαός της περιοχής - κινδυνεύουν τουλάχιστον εκείνοι που ζουν στην οθωmicroανική επικράτεια Ήδη έχουν αρπαγεί οι περιουσίες των περισσότερων Αρmicroενίων περίπου των έξι εβδόmicroων Τους έχουν εκτοπίσει από τις εστίες τους και όσοι από αυτούς εξακολουθούν να αρνούνται να ασπαστούν τον ισλαmicroισmicroό είτε δολοφονούνται είτε εξορίζονται στην έρηmicroο Την ίδια microοίρα έχουν και οι Νεστοριανοί της Συρίας και microερίδα των Ελλήνων χριστιανώνraquo

Ο καθηγητής Lepsius παραθέτει τα γεγονότα microε τη microέθοδο άριστου Γερmicroανού λογίου τεκmicroηριωmicroένα λεπτοmicroερειακά και έγκυρα Ήδη ανέφερα ένα διακεκριmicroένο ξένο αξιωmicroατούχο -και microάλιστα όχι Γερmicroανό- που υποχρεώθηκε να microη microιλήσει δηmicroοσίως για όσα εγκλήmicroατα είδε microε τα microάτια του Πόσο ισχυροί είναι λοιπόν οι Τούρκοι Μπορούν να κάνουν ότι θέλουν να παραβαίνουν όλους τους νόmicroους ανθρώπινους και θεϊκούς και όmicroως όλοι -ο καθένας για τους λόγους του- να σωπαίνουν Μια πράξη που λάmicroπει σαν διαmicroάντι microέσα στο σκοτάδι της γερmicroανικής συνενοχής ήταν η απαλλακτική απόφαση που εκδόθηκε από γερmicroανικό δικαστήριο για τους Αρmicroενίους εκτελεστές του Ταλαάτ Πασά Λέγεται ότι το δικαστήριο κατέληξε σε αυτή του

122

την απόφαση λαmicroβάνοντας υπόψη τις σχετικές microαρτυρίες Γερmicroανών ιεραποστόλων για τα δεινά των Αρmicroενίων και τη δίκαιη αγανάκτησή τους Θα microπορούσαmicroε να περιγράφουmicroε επrsquo αόριστον τις απειράριθmicroες συγκλονιστικές σκηνές από τη microαζική δολοφονία των Αρmicroενίων Νοmicroίζω ότι για να βγάλουmicroε τα συmicroπεράσmicroατά microας αρκεί να έχουmicroε υπόψη microας το σατανικό σχέδιο των Τούρκων να σκοτώσουν microε αργό και βασανιστικό τρόπο τα θύmicroατά τους αφήνοντάς τα στο έλεος της ερήmicroου Αυτός ο τρόπος εξόντωσης ήταν ότι πιο διαβολικό και άθλιο microπορούσε να συλλάβει ο ανθρώπινος νους

George Horton Αναφορικά microε την Τουρκία όπ σσ 77-78

Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές να σχολιάσετε τη φράση του σχολικού σας βιβλίου laquoΣτο στόχαστρο βρέθηκαν κυρίως οι Έλληνες και οι Αρmicroένιοιhellipraquo (σ 140)

9

ΠΗΓΗ 1 Ο ανδρικός πληθυσmicroός εξαναγκάστηκε να καταταγεί στις πολιτοφυλακές όπου οι επικεφαλής βιαιοπραγούσαν επάνω του δεν είχε κατάλυmicroα και τρεφόταν microε ξεροκόmicromicroατα Ο πρεσβευτής της Αmicroερικής microαρτυρεί laquoΟι Έλληνες ενσωmicroατώθηκαν στα τάγmicroατα αναγκαστικής εργασίας όπου πέθαιναν κατά χιλιάδες από το κρύο την πείνα και άλλες στερήσεις Σε οmicroάδες των χιλίων ανδρών microετά από λίγους microήνες δεν έmicroεναν παρά καmicroιά εκατοστή επιζώντες


Επιστρατευmicroένοι Έλληνες της Μικράς Ασίας έτοιmicroοι να microεταφερθούν σιδηροδροmicroικώς στα τάγmicroατα εργασίας (ΙΕΕ τόmicro ΙΕ΄ σ 103)

123

ΠΗΓΗ 2 Κατά τον περισινόν διωγmicroόν επετράπη εις τους χριστιανούς να αναχωρήσωσιν εις Ελλάδα Την φοράν ταύτην το κοmicroιτάτον αποφάσισε να microη επιτρέψη την αύξησιν του ελληνικού πληθυσmicroού του ελευθέρου βασιλείου αλλά χρησιmicroοποιήση τον εργατικόν τούτον χριστιανικόν πληθυσmicroόν εξισλαmicroίζον και εκτουρκίζον αυτόν (ίσως και ίνα microη επαναληφθή η απειλή των αντιποίνων από microέρους της Ελλάδος αφού οι microεταναστεύοντες θα συνωκίζοντο εις τας νέας χώρας και φυσικώ τω λόγω εις τα τουρκικά χωρία τα οποία θα εξεκενούντο) διά τούτο και οι νυν απελαυνόmicroενοι στέλλονται εις το εσωτερικόν και συνοικίζονται εις microουσουλmicroανικά χωρία όπου microοιραίως θα εξαναγκασθώσι να ασπασθώσι τον ισλαmicroισmicroόν


Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές και λάβετε υπόψη το παράθεmicroα 7 του σχολικού βιβλίου (σ 141) καθώς και τις ιστορικές σας γνώσεις να εξηγήσετε τι ήταν τα τάγmicroατα εργασίας γιατί δηmicroιουργήθηκαν και ποιες οι συνθήκες ζωής σrsquo αυτά

10 Προσφυγιά και Παλιννόστηση Να παρακολουθήσετε και να σχολιάσετε τις

περιπέτειες microετακίνησης Ελλήνων Μικρασιατών κατά την περίοδο 1918-1922 (Ανακεφαλαιωτική)

Ερωτήσεις σύντοmicroης απάντησης 1 Να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους οι Έλληνες και οι Αρmicroένιοι

απετέλεσαν τους κύριους στόχους του διωγmicroού του 1914 από τους Τούρκους (σε δέκα γραmicromicroές)

2 ΠΗΓΗ Η εθνικιστική επανάσταση του Κεmicroάλ όξυνε το προσφυγικό πρόβληmicroα των Ελλήνων της Μ Ασίας και του Πόντου Πρέπει να σηmicroειωθεί πως στη διάρκεια των διαδοχικών φάσεων της εθνικιστικής επαναστάσεως οξύνθηκε το προσφυγικό πρόβληmicroα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου που σύmicroφωνα και microε τη microαρτυρία του Άγγλου ύπατου αρmicroοστή στην Κωνσταντινούπολη J B de Robeck ήδη από τον Οκτώβριο του 1919 έφθαναν κατά χιλιάδες στα microικρασιατικά παράλια και στις ακτές της Προποντίδας χωρίς να υπάρχει δυνατότητα κατάλληλης περιθάλψεως και εγκαταστάσεώς τους


124

Αφού λάβετε υπόψη σας την παραπάνω πηγή να επισηmicroάνετε τη συmicroβολή του κινήmicroατος του Κεmicroάλ microέχρι το 1919 στην όξυνση του προσφυγικού προβλήmicroατος

3 ΠΗΓΗ Έλληνες των microικρασιατικών ακτών της αυτοκρατορίας microετακινούνται στο εσωτερικό της Ανατολίας κατά το 1915 Μια άλλη microετακίνηση ελληνικού πληθυσmicroού έγινε στην αρχή του Πρώτου Παγκοσmicroίου Πολέmicroου Η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία microαχόταν στο πλευρό της Γερmicroανίας και η Ελλάδα αν και ουδέτερη πιεζόταν από τους βενιζελικούς να microπει στον πόλεmicroο στο αντίθετο στρατόπεδο Εφόσον τα νησιά στrsquo ανοιχτά της microικρασιατικής ακτής βρίσκονταν πλέον στα χέρια των Ελλήνων η γεωγραφική θέση των νήσων αυτών που ήταν τόσο κοντά στα οθωmicroανικά παράλια κατοικηmicroένα και αυτά κατά microεγάλο microέρος από Έλληνες δηmicroιουργούσε κατά τη γνώmicroη των Γερmicroανών συmicroβούλων του οθωmicroανικού στρατού ένα στρατιωτικό κίνδυνο στην περίπτωση που η Ελλάδα θα έmicroπαινε στον πόλεmicroο στο πλευρό των Άγγλων και των Γάλλων κατά της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Ο ελληνικός πληθυσmicroός της δυτικής Ανατολίας θα microπορούσε σrsquo αυτή την περίπτωση να χρησιmicroοποιηθεί κατά της κυβέρνησης της Πόλης Η ίδια κατάσταση υπήρχε και στην ανατολική Μικρά Ασία όπου η Ρωσία στον πόλεmicroο κατά της Αυτοκρατορίας είχε χρησιmicroοποιήσει εναντίον της Κωνσταντινούπολης τον αρmicroενικό πληθυσmicroό Εάν από ανθρώπινης πλευράς microια τέτοια λογική ήταν καταδικάσιmicroη από αυστηρώς στρατιωτική άποψη microπορούσε να δικαιολογηθεί και η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιήθηκε από τον Στάλιν στον ∆εύτερο Παγκόσmicroιο Πόλεmicroο για να αmicroυνθεί κατά της γερmicroανικής εισβολής αλλά και από τον Καναδά στην ίδια περίοδο όταν εξόρισε στο εσωτερικό της χώρας τον γιαπωνέζικο πληθυσmicroό που κατοικούσε στα καναδικά παράλια του Ειρηνικού Είναι δε προς τιmicroήν των ελληνικών κυβερνήσεων ότι microετά το 1974 και παρά τη microόνιmicroη εκρηκτική κατάσταση microε την Τουρκία δεν microετακίνησε στο εσωτερικό της χώρας τον τουρκικό πληθυσmicroό της ∆υτικής Θράκης Πάντως το 1915 εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες των microικρασιατικών ακτών της αυτοκρατορίας και ειδικά της περιοχής του Αιγαίου των Στενών και του Ευξείνου Πόντου microετακινήθηκαν στο εσωτερικό της Ανατολίας microακριά από την πιθανή ζώνη ενδεχοmicroένων αγγλογαλλικών και ελληνικών στρατιωτικών επιχειρήσεων αλλά και microακριά από τη δράση του ρωσικού στρατού στον οποίο οι Έλληνες θα microπορούσαν να προσφέρουν υπηρεσίες ως οmicroόθρησκοι Ο εmicroπειρογνώmicroων Α Α Πάλλης υπολογίζει σε 500000 τους Έλληνες που microετακινήθηκαν το 1915 από τις ακτές στο εσωτερικό ειδικά δε στη Σεβάστεια (Sivas) Αργυρούπολη (Guumlmuumlshane) Ικόνιο (Konya) και Ντιγιάρmicroπακιρ (Di-yarbakir)

∆ Κιτσίκη Ιστορία της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας (1280-1924) όπ σσ 188-189

125

Αφού λάβετε υπόψη σας την παραπάνω πηγή να εξηγήσετε γιατί οι Τούρκοι microετακίνησαν ελληνικό πληθυσmicroό από τα microικρασιατικά παράλια στο εσωτερικό της Ανατολίας κατά το 1915

4 Να αναφέρετε τη στάση του Πατριαρχείου στους διωγmicroούς των Χριστιανών

από τους Τούρκους κατά το 1914 5 Να αναφερθείτε στη στάση του ελληνικού κράτους απέναντι στο διωγmicroό των

Ελλήνων από τους Τούρκους κατά το 1914 καθώς και στις ενέργειες που αυτό προέβη

6 Να αναφερθείτε στις microορφές καταπίεσης των Ελλήνων από τους Τούρκους

κατά το διωγmicroό του 1914 7 Να αναφερθείτε στο έργο που ανέλαβε το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης

για την περίθαλψη των προσφύγων 8 Αφού παρατηρήσετε την εικόνα της σελίδας 144 του σχολικού σας βιβλίου να

σχολιάσετε την αναλογία ανδρών - γυναικών και παιδιών και να την αιτιολογήσετε (ελλείπουν οι άντρες - ή σφαγιάστηκαν ή laquoτρέχουν για microεροκάmicroατοraquo ή hellip)

Εργασία για το σπίτι

bull Πώς η πολιτική των Ρώσων Μπολσεβίκων Αλβανών και Τούρκων

Εθνικιστών συνέβαλε στην ανάπτυξη προσφυγικών ρευmicroάτων στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία 1910-1920

Ενδεικτική Βιβλιογραφία - ΙΕΕ τόmicro ΙΕ΄ - Μ Καραγάτση Γιούγκερmicroαν εκδ Βιβλιοπωλείον της Εστίας - ∆ Σωτηρίου Ματωmicroένα Χώmicroατα εκδ Κέδρος


126

bull Οι συνθήκες ζωής των Ελλήνων στα τάγmicroατα εργασίας (βλ και το παράθεmicroα του σχολικού βιβλίου σ 141)

Ενδεικτική Βιβλιογραφία - Ηλία Βενέζη Το Νούmicroερο 31328 εκδ Βιβλιοπωλείον της Εστίας - ∆ιδώ Σωτηρίου Ματωmicroένα Χώmicroατα εκδ Κέδρος

Συmicroπληρωmicroατικά Κείmicroενα

Συmicroπληρωmicroατικό κείmicroενο 1

Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΙΩΝ - ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ Μια που ασχολούmicroαστε ακόmicroα microε τη συστηmicroατική εξόντωση των χριστιανών πριν από την καταστροφή της Σmicroύρνης θα αφιερώσω microερικές σελίδες ακόmicroα στη γενοκτονία του αρmicroενικού έθνους - το πιο τροmicroακτικό έγκληmicroα στην ανθρώπινη ιστορία τόσο για τη microαζικότητά του όσο και για τις ειδεχθείς λεπτοmicroέρειές του Το έγκληmicroα αυτό διώχνει τους εmicroπνευστές του από την ανθρώπινη οικογένεια και την αδελφότητα των πολιτισmicroένων εθνών Τους καθιστά ξένους προς το ανθρώπινο είδος τουλάχιστον microέχρις ότου δείξουν έmicroπρακτα τη microεταmicroέλειά τους και καταβάλουν κάποια προσπάθεια να επανορθώσουν Θέλω στο σηmicroείο αυτό να τονίσω ότι ασφαλώς και έχω υπόψη microου τις microεσαιωνικές θηριωδίες που στοίχισαν περισσότερες ζωές σε σύγκριση microε τις αγριότητες των Τούρκων σε βάρος των χριστιανών Ποιος microπορεί να ξεχάσει για παράδειγmicroα τον Ταmicroερλάνο Πέρασε σαν τυφώνας από τεράστιες εκτάσεις γης και σάρωσε τους πολιτισmicroούς που βρήκε Σκότωνε τους πάντες -χριστιανούς και microουσουλmicroάνους αδιακρίτως- και πυρπολούσε τα πάντα microόνο και microόνο επειδή ηδονιζόταν να καταστρέφει Εν τούτοις οι πράξεις του δε χαρακτηρίζονταν από τη σατανικότητα και τη microοχθηρία που έδειξαν οι Οθωmicroανοί κατά των χριστιανών Θα κάνω microια σύντοmicroη αναφορά στα επίσηmicroα στοιχεία που υπάρχουν πάνω στο θέmicroα και στη συνέχεια θα κάνω χρήση δυο σηmicroαντικών ντοκουmicroέντων που αποτελούν microαρτυρίες Αmicroερικανών αυτοπτών microαρτύρων Οι δύο τελευταίες microαρτυρίες δηmicroοσιεύονται εδώ για πρώτη φορά Μία από τις εγκυρότερες και πληρέστερες πηγές πληροφόρησης για τις σφαγές των Αρmicroενίων είναι το έντυπο που εκδόθηκε από το βρετανικό κοινοβούλιο του 1915 microε τίτλο laquoΗ Μεταχείριση των Αρmicroενίωνraquo Σε αυτό αναφέρονται ντοκουmicroέντα που δόθηκαν στο λόρδο Grey του Falloden τότε υπουργό Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας από τον υποκόmicroη Brice Αντίγραφο της έκδοσης αυτής υπάρχει στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον Τα ντοκουmicroέντα αυτά αποτελούν έναν microεγάλο τόmicroο microε στοιχεία από όλες τις πηγές πληροφόρησης σχετικά microε τη σφαγή των Αρmicroενίων και την

127

εξόντωσή τους microε αργό βασανιστικό τρόπο Πολλές από αυτές τις microαρτυρίες περιγράφουν τόσο αποτρόπαιες σκηνές που προτίmicroησα να microην τις συmicroπεριλάβω Ο λόρδος Grey microόλις διάβασε τα ντοκουmicroέντα που ήρθαν στα χέρια του έγραψε στον Brice τα εξής

laquoΑγαπητέ Brice αυτά τα ντοκουmicroέντα είναι τεράστιος όγκος αλλά πιστεύω ότι πρέπει να εκδοθούν και να microελετηθούν από όλους όσοι έχουν microέσα τους λίγη ανθρωπιά Η δηmicroοσίευση των εγγράφων αυτών θα είναι χρήσιmicroη όχι microόνο για την άmicroεση ενηmicroέρωση της κοινής γνώmicroης σχετικά microε τη συmicroπεριφορά της τουρκικής κυβέρνησης προς τους αmicroάχους αλλά και για τους ιστορικούς του microέλλοντοςraquo

Για την εγκυρότητα των στοιχείων που παρατίθενται στο συγκεκριmicroένο ντοκουmicroέντο έχουν εκφράσει την άποψή τους πολλές προσωπικότητες Μεταξύ αυτών είναι και ο διακεκριmicroένος διανοούmicroενος και ποιητής Gilbert Murray ο οποίος είπε σχετικά

laquoΤα τεκmicroηριωmicroένα στοιχεία που αναφέρονται σε αυτό το ντοκουmicroέντο αντέχουν ακόmicroα και σε εξονυχιστική έρευνα Είναι αδιάσειστα και καταρρίπτουν όλες τις αmicroφιβολίες των σκεπτικιστώνraquo

Ένας ειδικός στο θέmicroα της συλλογής στοιχείων και microαρτυριών ο Moorfield Storey πρώην πρόεδρος του Αmicroερικανικού ∆ικηγορικού Συλλόγου εκφράστηκε επίσης θετικά αν και πιο συγκρατηmicroένα Παραθέτω το σχόλιό του

laquoΚατά τη γνώmicroη microου τα ντοκουmicroέντα αυτά είναι εξίσου έγκυρα microε τα στοιχεία που ανέκαθεν λάmicroβανε υπόψη της η ανθρωπότητα σε όλα τα microήκη και πλάτη της γης προκειmicroένου να αποδεχθεί κάποια πράγmicroατα σαν ιστορικά γεγονότα Τα ντοκουmicroέντα αυτά πιστοποιούν ότι οι τουρκικές αρχές όντως προέβησαν σε βάρβαρες ενέργειες σε βάρος του άmicroοιρου λαού των Αρmicroενίων και ότι δροmicroολόγησαν τις εξοντωτικές απελάσεις γνωρίζοντας εκ των προτέρων το αποτέλεσmicroά τους Για microένα δεν microπορούν να υπάρχουν αmicroφιβολίες ότι πρόθεση των τουρκικών αρχών ήταν από την αρχή να αφανίσει τη συγκεκριmicroένη φυλή microε εξουθενωτικές ταλαιπωρίεςraquo

Άλλα έργα που microπορεί κανείς να συmicroβουλευτεί πάνω στο θέmicroα είναι το Beginning Again in Ararat της γιατρού Mabel E Elliott καθώς και το Shall This Nation Die του αιδεσιmicroότατου Jozeph Naavem



ΟΙ ∆ΙΩΓΜΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΤΡΕΙΣ ΦΑΣΕΙΣ Με το τέλος των Βαλκανικών πολέmicroων άρχισαν οι συστηmicroατικοί διωγmicroοί των Ελλήνων στην Τουρκία που microε αποκορύφωmicroα τη Μικρασιατική καταστροφή κράτησαν σχεδόν δέκα χρόνια (1913-1922) Ανάλογα microε την έκταση και τη microορφή των καταπιέσεων του ελληνικού στοιχείου οι διωγmicroοί αυτοί microπορούν να χωρισθούν σε τρεις φάσεις Η πρώτη αρχίζει το 1913 τελειώνει microε την έξοδο της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο (Οκτώβριος του 1914) και συνεπάγεται την αλλοίωση

128

της εθνολογικής συστάσεως του πληθυσmicroού της δυτικής Μικράς Ασίας Η δεύτερη καλύπτει όλη τη διάρκεια του πολέmicroου και επιχειρείται η εξόντωση των Ελλήνων παράλληλα microε τη γενοκτονία των Αρmicroενίων Η τρίτη τέλος εγκαινιάζεται microε την απόβαση των Ελλήνων στη Σmicroύρνη και χαρακτηρίζεται από τη δυναmicroική αντίδραση του επαναστατικού στρατού του Κεmicroάλ microε αποτέλεσmicroα τη συντριβή του microικρασιατικού Ελληνισmicroού (Μάιος 1919 - Σεπτέmicroβριος 1922)



ΟΙ ∆ΙΩΓΜΟΙ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ 1914 ΚΑΙ ΕΞΗΣ

Η Α΄ ΦΑΣΗ ΤΩΝ ∆ΙΩΓΜΩΝ (ΜΑΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 1914) Τα γεγονότα διαδραmicroατίστηκαν σε δύο φάσεις Στην πρώτη ήmicroουν microάρτυρας στη δεύτερη υπάρχουν οι επιβεβαιώσεις των επίσηmicroων εγγράφων και των αφηγήσεων των microαρτύρων Η πρώτη φάση αρχίζει στα τέλη του Μάη του 1914 δύο microήνες πριν τον Ευρωπαϊκό πόλεmicroο και καλύπτει τον Ιούνιο κι ένα microέρος του Ιουλίου Στα τέλη του Ιουλίου ο σκοπός είχε επιτευχθεί και ο πόλεmicroος επέτρεπε τη δηmicroιουργία νέων πιο ολοκληρωmicroένων και διευρυmicroένων σχεδίων Οι καταστροφές και τα συντρίmicromicroια είχαν microεγαλύτερη ένταση και συνέχεια το πρώτο δεκαπενθήmicroερο του Ιουνίου Ηρεmicroία επικρατούσε τις τελευταίες ηmicroέρες του microήνα όσο διέmicroεναν στη Σmicroύρνη οι αντιπρόσωποι των Μεγάλων ∆υνάmicroεων που είχαν επιφορτισθεί από τις κυβερνήσεις τους να ερευνήσουν τα γεγονότα Οι καταστροφές ξανάρχισαν για κάποιο διάστηmicroα τον Ιούλιο microετά την αναχώρηση των απεσταλmicroένων και microια επίσκεψη του Ταλαάτ microπέη σε ορισmicroένες περιοχές microε το πρόσχηmicroα αποκατάστασης της τάξης αλλά στην πραγmicroατικότητα για να αποτελειώσει το έργο που είχε αρχίσει Η κατεστραmicromicroένη περιοχή εκτείνεται από την Τρωάδα κατά microήκος των ακτών microέχρι τα νότια της Σmicroύρνης και σε κάποιες περιοχές της Λυκίας και του εσωτερικού Γλίτωσαν microόνο η Σmicroύρνη και τα microεγάλα κέντρα αντίστασης του Αϊβαλιού και των Βουρλών που υποδουλώθηκαν τη δεύτερη περίοδο microε πιο ισχυρά microέσα Οmicroάδες από χωρικούς και νοmicroάδες κατά κανόνα φιλειρηνικούς φανατισmicroένες από το κάλεσmicroα του ιερού πολέmicroου και το δέλεαρ του κέρδους είχαν οπλιστεί και στρατευθεί Στελεχώνονταν από τους τοπικούς αντιπροσώπους του κοmicroιτάτου laquoΈνωση και Πρόοδοςraquo από αξιωmicroατικούς της χωροφυλακής και υποστηρίζονταν όταν παρουσιαζόταν η ευκαιρία από τον τακτικό στρατό Οι τοπικές αρχές είχαν λάβει τις οδηγίες microέσα σε φάκελο Τα microέτρα είχαν αποφασισθεί υπό την καθοδήγηση του Ταλαάτ και των ακολούθων του της Κωνσταντινούπολης από τον βαλή της Σmicroύρνης Ραχmicroή microπέη και είχαν σχεδιαστεί από κοινού microε τις τοπικές αρχές κατά τη διάρκεια των περιοδειών που η εξοχότητά του είχε κάνει στην περιοχή Η παρουσία της σωmicroατοφυλακής του είχε σηmicroειωθεί στην περιοχή την προηγούmicroενη της εκτέλεσης Ο επιδιωκόmicroενος σκοπός δεν ήταν η σφαγή και η καταστροφή αλλά η εκδίωξη των πληθυσmicroών οι σφαγές και η καταστροφή χρησιmicroοποιούνταν για να σκορπίσουν τον τρόmicroο και να προκαλέσουν την έξοδο

129

Τη στιγmicroή εκείνη βρισκόmicroουν στη Φώκαια και είmicroαι microάρτυρας του τι συνέβη εκεί Οι microέθοδοι που προέρχονταν από ένα καλά microελετηmicroένο και συστηmicroατικό σχέδιο ήταν παντού ίδιες όπως microπορώ να βεβαιώσω από microια έρευνα που έκανα στις παράκτιες περιοχές Οι συmicromicroορίες έκαναν την εmicroφάνισή τους συνήθως το βράδυ οπλισmicroένες microέχρι τα δόντια microε χατζάρια και τουφέκια Ξεχύνονταν στους δρόmicroους ξεκόλλαγαν πόρτες και παράθυρα microε χτυπήmicroατα υποκοπάνων και τσεκουριές έσφαζαν κάρφωναν στα κρεβάτια και τουφέκιζαν γυναίκες παιδιά και γέρους Το πανικόβλητο πλήθος microε ξεσκισmicroένα ρούχα και microατωmicroένο πρόσωπο τρέχει προς την παραλία Μαζεύουmicroε microέσα από το δρόmicroο ένα νεογέννητο του οποίου δεν microπορούmicroε να βρούmicroε τη microητέρα και το εmicroπιστευόmicroαστε σε microια γυναίκα που θηλάζει το microικρό της Οι δύστυχοι στριmicroώχνονται στις βάρκες και τα ιστιοφόρα χωρίς να microπορούmicroε τις περισσότερες φορές να τους φροντίσουmicroε γιατί η πόλη είναι microεγάλη τα φαρmicroακεία λεηλατηmicroένα ο δηmicroοτικός γιατρός παίρνει microέρος στη λεηλασία Τόσο αλλόφρον είναι το πλήθος που πολλοί πνίγονται Στην αρχαία Φώκαια τα microεγάλα πλοία που σταθmicroεύουν για το εmicroπόριο αλατιού δέχονται πολλούς απrsquo αυτούς που καταφέρνουν να ξεφύγουν αλλά δεν είναι αρκετά Η πόλη έχει περίπου οκτώ χιλιάδες Έλληνες Οι αρχές microου δίνουν την άδεια να χρησιmicroοποιήσω τον τηλέγραφο πράγmicroα που microου επιτρέπει να καλέσω βιαστικά ατmicroόπλοια από τη Σmicroύρνη χάρη στη βοήθεια Γάλλων και Άγγλων κατοίκων Οι αρχές βιάζονται να ξεmicroπερδεύουν γιατί τις βιαιότητες που ικανοποίησαν το πάθος για αίmicroα θα τις ακολουθήσει η microοιρασιά των λαφύρων Το δράmicroα διάρκεσε είκοσι τέσσερις ώρες κατά τις οποίες διαδραmicroατίστηκαν οι δυο microεγάλες πράξεις του η σπαραξικάρδια έξοδος και η αναίσχυντη λεηλασία Οι πρόσφυγες έφυγαν απόλυτα απογυmicroνωmicroένοι microη έχοντας τίποτα εκτός από αυτά που έφεραν πάνω τους κάποιοι είδαν να τους κλέβουν ακόmicroα και τα παπούτσια τους Στην ακτή όπου microπάρκαραν υπέστησαν τις τελευταίες επιθέσεις των πλιατσικολόγων που άρπαξαν από τις γυναίκες τους microπόγους microε τα παλιά ρούχα που είχαν και έκαναν σωmicroατική έρευνα σε άνδρες γυναίκες και παιδιά για να τους πάρουν τα χρήmicroατα και τα microικροαντικείmicroενα που είχαν microπορέσει να αποκρύψουν Στα σπίτια η λεηλασία συνεχίζεται Πρώτα παίρνουν τα χρήmicroατα και τα κοσmicroήmicroατα Τα έπιπλα και τα ακίνητα δεν πρόκειται να φύγουν θα υπάρξει καιρός για να τα κάνουν δικά τους όταν η πόλη θα έχει ερηmicroωθεί τελείως Είναι microια επιχείρηση ευρείας κλίmicroακας microε διανοmicroή κερδών Στο εσωτερικό των σπιτιών η ακαταστασία είναι απερίγραπτη τα συρτάρια και οι αποσκευές κείτονται στο πάτωmicroα ξεπατωmicroένα έψαξαν παντού πήραν βιαστικά ότι πιο πολύτιmicroο ή πιο εύκολο στη microεταφορά Τα καταστήmicroατα τα παντοπωλεία τα microαγαζιά υφασmicroάτων τα υποδηmicroατοποιεία οι αποθήκες ελαίου και οίνου τα φαρmicroακεία τα καφενεία και άλλα microαγαζιά έχουν αδειάσει τελείως Οι δρόmicroοι είναι γεmicroάτοι microε ρύζι σαπούνια ζάχαρη microε το πολύχρωmicroο περιεχόmicroενο των φαρmicroακευτικών φιαλιδίων που γλίστρησαν από τα βιαστικά χέρια των πλιατσικολόγων Αλλά τις αρχειοθήκες τους πάγκους των καταστηmicroάτων τα σπουδαία έπιπλα τα σεβάστηκαν γιατί τα σπίτια και τα καταστήmicroατα όπως και το περιεχόmicroενό τους πρέπει να microοιρασθούν microεταξύ των Τούρκων microεταναστών που θα έλθουν σε λίγο από την Ευρώπη microεταξύ των εκτελεστών και των οργανωτών

130

Ενώ οι δύστυχοι αποmicroακρύνονται προς τη Μυτιλήνη τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα άλλα καραβάνια πηγαίνουν προς το εσωτερικό της χώρας Είναι τα κλεmicromicroένα κοπάδια τα άλογα τα κάρα είναι οι καmicroήλες microε τα λάφυρα και microε τα προϊόντα της λεηλασίας που ξαναγυρνάνε στα χωριά τους που τα είχαν αφήσει την προηγούmicroενη microέρα Τα χωριά αυτά είναι πολύ microικρά για να κρατήσουν τόσα πράγmicroατα ένα microέρος τους θα πάει σrsquo εκείνους που τόσο άξια τα κέρδισαν και τα υπόλοιπα θα σταλούν στα κέντρα διανοmicroής Αυτός είναι microε δύο πινελιές ο πίνακας όσων είδα σύmicroφωνα microε τις σηmicroειώσεις που κράτησα την επόmicroενη microέρα στο microικρό ατmicroόπλοιο που microε πήγε στη Σmicroύρνη Από εκεί τις έστειλα στο Παρίσι και στη συνέχεια άρχισα την έρευνά microου στην παράλια ζώνη microέχρι και τη Μυτιλήνη Η Παλαιά Φώκαια επωφελήθηκε από την παρουσία microας από τα πλοία του αλατιού και τα ατmicroόπλοια που ήλθαν από τη Σmicroύρνη Σε άλλες περιοχές το microακελειό ήταν συχνά πολύ microεγαλύτερο Οι σφαγές γίνονταν microακριά από ανθρώπους που θα microπορούσαν να τους κατηγορήσουν και ο πληθυσmicroός όταν δεν είχε θαλάσσιο microέσο διαφυγής αναγκαζόταν να διασκορπίζεται στην ύπαιθρο και τους λόφους όπου τον περίmicroεναν ακόmicroα microεγαλύτερες δοκιmicroασίες Σε δεκαπέντε microέρες ο κύριος όγκος της δουλειάς έχει τελειώσει Σε πολλές κοινότητες και περιοχές όπως στις δύο Φώκαιες δεν υπάρχει πια ούτε ένας Έλληνας Όπως είπε και ο υψηλότατος Said Halim πασάς microεγάλος βεζίρης και υπουργός των Εξωτερικών microε τον κυνισmicroό και τη διπροσωπία -που υπήρξαν τα κύρια χαρακτηριστικά των γεγονότων- στους πρέσβεις των Μεγάλων ∆υνάmicroεων στην Κωνσταντινούπολη laquoαπόλυτα τάξη βασιλεύειraquo Μάλιστα βασιλεύει γιατί δεν υπάρχει πια κανένας και τα αγαθά βρίσκονται στα χέρια των πλιατσικολόγωνhellip

Felix Sartiaux Η Ελληνική Μικρασία όπ σσ 159-167


ΤΟ ΜΑΚΕΛΕΙΟ ΤΗΣ ΦΩΚΑΙΑΣ (1914)

131

Είναι πολύ εύκολο να βρείτε ντοκουmicroέντα και περιγραφές των διώξεων που υπέστησαν οι χριστιανοί στη Μικρά Ασία το 1914 Θα ήθελα όmicroως να αναφέρω σαν χαρακτηριστική περίπτωση τη Φώκαια και να αφήσω την περιγραφή της θηριώδους συmicroπεριφοράς των Τούρκων σε ένα Γάλλο αυτόπτη microάρτυρα τον κ Manciet Ο άνθρωπος αυτός είδε microε τα microάτια του τις σφαγές και τις λεηλασίες των Τούρκων στη Φώκαια Επρόκειτο για microια άλλοτε όmicroορφη παραλιακή πόλη microε ελληνικό κυρίως πληθυσmicroό - οκτώ χιλιάδες Έλληνες και τετρακόσιοι Τούρκοι Η καταστροφή της συγκλόνισε τη Μασσαλία επειδή αυτή η γαλλική πόλη ήταν αποικία των αρχαίων κατοίκων της Φώκαιας και οι Γάλλοι δεν ήθελαν να έχει τέτοιο τέλος η microητρόπολή τους Ο κ Manciet ήταν αυτόπτης microάρτυρας των γεγονότων microαζί microε άλλους τρεις Γάλλους τους κυρίους Sartiaux Carlier και Dan-dria Χάρη στο θάρρος και την εξυπνάδα αυτών των τεσσάρων ανδρών σώθηκαν εκατοντάδες Έλληνες Η αναφορά τους ξεκινάει από τη στιγmicroή που εmicroφανίστηκαν στους λόγους γύρω από την πόλη οπλισmicroένες οmicroάδες και άρχισαν να πανικοβάλλουν τους κατοίκους microε πυροβολισmicroούς Οι τέσσερις Γάλλοι ζούσαν microέχρι τότε όλοι microαζί σε ένα αρχοντικό αλλά όταν άρχισαν τα επεισόδια αποφάσισαν να microετακοmicroίσουν ο καθένας σε χωριστό σπίτι για λόγους που θα αντιληφθείτε στην πορεία της αφήγησης Απαίτησαν παράλληλα από τον καϊmicroακάmicroη να διαθέσει χωροφύλακες για την προστασία τους και το αίτηmicroά τους ικανοποιήθηκε πήρε ο καθένας τους από ένα σωmicroατοφύλακα Αυτοί οι τέσσερις άνδρες δεν έκλεισαν ποτέ την πόρτα

132

τους στους χριστιανούς και πρόσφεραν άσυλο σε όλους όσοι το χρειάστηκαν Έραψαν τέσσερις γαλλικές σηmicroαίες απrsquo όσα υφάσmicroατα βρήκαν πρόχειρα στα σπίτια τους και κρέmicroασαν από microία έξω από τα ισάριθmicroα laquoάσυλάraquo τους Η συνέχεια είναι από microια microετάφραση άρθρου του ίδιου του Manciet laquoΣτη διάρκεια της νύχτας οι Τούρκοι οργάνωσαν συmicromicroορίες ολόκληρες και έκαναν πλιάτσικο στην πόλη Μόλις χάραξε ακούσαmicroε έξω οmicroοβροντίες Βγήκαmicroε και οι τέσσερις στο δρόmicroο και αντικρίσαmicroε ένα εφιαλτικό θέαmicroα Η ορδή που είχε εισβάλει στην πόλη ήταν οπλισmicroένη microε βαριά όπλα και microουσκέτα ιππικού και αλώνιζε παντού Ένα σπίτι είχε παραδοθεί στη φωτιά και έβλεπες παντού έντροmicroους χριστιανούς να τρέχουν προς την παραλία και να ψάχνουν αλαφιασmicroένοι για πλοίο καΐκι ή βάρκα προκειmicroένου να γλιτώσουν Όλα τα σκάφη όmicroως είχαν εξαφανιστεί αποβραδίς Άκουγες microόνο πυροβολισmicroούς και ουρλιαχτά τρόmicroου Ο πανικός ήταν τόσο microεγάλος ώστε microια γυναίκα πνίγηκε στην παραλία αγκαλιά microε το παιδί της σε εξήντα πόντους νερό Ο κ Carlier είδε κάτι απάνθρωπο και άνανδρο Ένας χριστιανός στεκόταν στην πόρτα του σπιτιού του και προσπαθούσε να εmicroποδίσει τους ληστές που ήθελαν να microπουν microέσα ήταν η γυναίκα και η κόρη του Ήταν άοπλος και αγωνιζόταν να τους συγκρατήσει βάζοντας σαν microοναδικό εmicroπόδιο το κορmicroί του Τον πυροβόλησαν στο στοmicroάχι Ο άνθρωπος σύρθηκε στο δρόmicroο και τότε τον πυροβόλησαν στην πλάτη Το πτώmicroα του έmicroεινε εκεί δυο ηmicroέρες Ευτυχώς ήρθαν στο microεταξύ στο λιmicroάνι δυο ατmicroόπλοια και καταφέραmicroε να επιβιβάσουmicroε κατά microικρές οmicroάδες τους δύστυχους χριστιανούς Παρά τις microεγάλες προσπάθειες που καταβάλαmicroε αυτοί οι ταλαίπωροι άνθρωποι ένιωθαν τέτοια απόγνωση ώστε microέσα στον πανικό τους ανέτρεψαν τις βάρκες που θα τους πήγαιναν στο καράβι Μια λεπτοmicroέρεια δείχνει τον κυνισmicroό της ορδής που είχε επιτεθεί στην πόλη microε το πρόσχηmicroα ότι ήθελαν να κάνουν σωmicroατικό έλεγχο σε όσους έφευγαν -τάχα για να τους αφοπλίσουν- τους λήστευαν και από τα τελευταία υπάρχοντά τους Όταν είδα να αρπάζουν ακόmicroα και από γριές γυναίκες τις κουβέρτες που είχαν περισώσει microου ανέβηκε το αίmicroα στο κεφάλι Πήγα σε ένα χωροφύλακα και του είπα ότι αν δε σταmicroατούσε αmicroέσως τους εισβολείς θα άρπαζα ένα τουφέκι και θα άρχιζα να πυροβολώ εγώ τους ληστές Η απειλή microου είχε κάποιο αποτέλεσmicroα φαίνεται γιατί επέτρεψαν τελικά στους πάmicroφτωχους φυγάδες να επιβιβαστούν στα καράβια microε ότι κρατούσαν στα χέρια τους Το γεγονός όmicroως αυτό αποδεικνύει ότι οι τοπικές αρχές είχαν τη δυνατότητα να εmicroποδίσουν εξαρχής αυτή την επιδροmicroή και να θέσουν την κατάσταση υπό έλεγχοraquohellip



ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΠΟΥ ΗΡΘΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΑΠΟ ΤΟ 1912 ΩΣ ΤΟ 1920

133

Ο ακόλουθος πίνακας δείχνει τον αριθmicroό των προσφύγων που ήρθαν στην Ελλάδα στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέmicroων του Μεγάλου Πολέmicroου και στην περίοδο που ακολούθησε την Ανακωχή του Μούδρου

Από τη Μικρά Ασία 190000 Από την Κωνσταντινούπολη 40000 Από τη Θράκη 200000 Από τη Σερβία τη Βουλγαρία 10000 Από τη Μακεδονία 15000 Από τη Ρωσία 50000 Από τη ∆ωδεκάνησο 30000 Σύνολο 535000

Αν και είναι αλήθεια ότι ένα microεγάλο microέρος των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία επέστρεψαν στα σπίτια τους microετά την Ανακωχή του Μούδρου αυτοί από τις άλλες περιοχές έmicroειναν στην πλειονότητά τους στην Ελλάδα και ο παρακάτω πίνακας πρέπει να ληφθεί υπόψη σε οποιαδήποτε εκτίmicroηση του καθήκοντος και της ικανότητας της Ελλάδας να αντιmicroετωπίσει το προσφυγικό πρόβληmicroα Οι πρόσφυγες που συνέρρευσαν στην Ελλάδα στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέmicroου αποmicroυζούσαν ένα microεγάλο microέρος των οικονοmicroικών πόρων της ελληνικής κυβέρνησης Η φυγή αυτών των προσφύγων στην Ελλάδα οφειλόταν σε microεγάλο βαθmicroό στην είσοδο της Ελλάδας στο Μεγάλο Πόλεmicroο στο πλευρό των Συmicromicroάχων

Edward Hale Bierstadt H Μεγάλη Προδοσία εκδ laquoΝέα Σύνοραraquo - Α Α Λιβάνη Αθήνα 1997 σ 316


ΓΕΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΠΟΥ ΕΚΤΟΠΙΣΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ 1913 ΩΣ ΤΟ 1918

ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

Εκκλησιαστικές περιφέρειες

Μετά τους Βαλκανικούς πολέmicroους (1913-1914)

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου (1914-

1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934

Ηλιούπολις 9842 9842

Κρήνη (Τσεσmicroές) 60496 60496

Σmicroύρνη 9250 9250

Κυδωνίαι (Αϊβαλί) 5657 20730 26387

Μοσχονήσια 6000 6000

Φιλαδέλφεια 1959 1959

Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575

Νικοmicroήδεια 444 8446 8890

Πισιδία 665 6395 7060

Μαρmicroαράς 29600 29600

Προύσα 12076 12076

Ρόδος (ηπ τmicroήmicroα) 376 376

Ταρσός και Άδανα 3650 3650

Χαλκηδών 9394 9394

153890 144559 298449

ΠΟΝΤΟΣ Εκκλησιαστικές περιφέρειες



1918)

Σύνολο

Κασταmicroονή 27216 27216

Αmicroάσεια 89370 89370

Κολωνία 19938 19938

Ροδόπολις 17479 17479

Τραπεζούς 38434 38434

Χαλδία 64582 64582

257019 257019

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ Εκκλησιαστικές περιφέρειες



1918)

Σύνολο

Αδριανούπολη 17334 17334

Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783

Γανόχωρα 7018 7018

∆έρκοι 13542 13542

∆ιδυmicroότειχο 13148 5368 18516

Ηράκλεια 29081 22688 51769

Καλλίπολη 32825 32825

Μυριόφυτο 4060 4060

Σαράντα Εκκλησίες

3500 11493 14993

Σηλυβρία 2960 2960

135

Σωζούπολη 7850 7850

Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915

Πηγή Από αναλυτικούς πίνακες του Πατριαρχείου δηmicroοσιευmicroένους στου Rene Puaux La deportation et le repatriement des Grecs en Turquie Paris 1919 σελ 8

∆ιευκρίνιση για τον καθηγητή Μπορεί να χρησιmicroοποιηθεί παράλληλα microε τον Πίνακα της σελίδας 148 του σχολικού βιβλίου



ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ ΚΑΙ ΑΥΤΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ KULTUR

Ποιος ήταν το κορόιδο Ποιος ήταν ο δάσκαλος και ποιος ο microαθητής Ένα είναι βέβαιο πως υπάρχουν εκπληκτικές αναλογίες microεταξύ των microεθόδων που ακολούθησαν οι Νεότουρκοι στην αρχαία γη της Ιωνίας και των microεθόδων που η γερmicroανική Kultur εφάρmicroοσε στη χώρα microας στη ∆ύση ∆ε γίνεται να microη συγκλονιστούmicroε από τον παραλληλισmicroό των συναισθηmicroάτων και των γεγονότων που παρουσιάζουν οι καταστροφές στη Μικρά Ασία από τους Τούρκους και η θηριώδης επίθεση των Γερmicroανών στο Βέλγιο και τη βορειοανατολική Γαλλία Και στις δύο περιπτώσεις διακρίνουmicroε την ίδια υποκρισία και την ίδια διπλωmicroατική διπροσωπία την ίδια περιφρόνηση του δικαίου τον ίδιο κυνισmicroό το ίδιο microίγmicroα αλαζονείας και microετριότητας το ίδιο πνεύmicroα καταστρεπτικής microανίας προς τις αρχαιότητες και τα έργα τέχνης Το microίσος του Τούρκου προς το Χριστιανό έχει το παράλληλό του στο microίσος του Γερmicroανού προς τον Λατίνο το κάλεσmicroα στον ιερό πόλεmicroο του προφήτη ισοδυναmicroεί microε τη microυστικιστική έκκληση του αρχαίου θεού των Γερmicroανών Οι microέθοδοι είναι ίδιες microανία πρόκλησης πανικού ανάmicroεσα στους πληθυσmicroούς φρικαλεότητες που διαπράττονται ψυχρά και microεθοδικά κατόπιν διαταγών και από καθήκον Η ταυτότητα στα microέσα πρόκλησης των καταστροφών υπάρχει ακόmicroα και στις λεπτοmicroέρειες (όπως είναι η διάδοση των πυρκαγιών στις πόλεις από πετρέλαιο που έχει χυθεί microε αντλίες οι microέθοδοι λεηλασίας η προετοιmicroασία και η οργάνωση των microεταφορικών microέσων για να διοχετευθούν τα προϊόντα κλοπής κτλ) Ταυτότητα υπάρχει και στον επιδιωκόmicroενο σκοπό εξόντωση της φυλής και microεθοδική καταστροφή της βιοmicroηχανίας της



Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ

136

Για να παρακολουθήσει κανείς την αφήγησή microου θα πρέπει να έχει κατά νου ότι η Ανατολή είναι ένας τόπος microε τους δικούς του σχεδόν ανύπαρκτους ρυθmicroούς προόδου Τίποτα δεν έχει αλλάξει εκεί στο πέρασmicroα του χρόνου Οι σύγχρονοι Τούρκοι είναι ίδιοι microε τους προγόνους τους εκείνους που ακολούθησαν τον Μωάmicroεθ τον Κατακτητή στις Πύλες της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453 Το απέδειξαν και τώρα αλλά και το 1876 τότε που ο Γλάδστον τους αποκήρυξε για τις ωmicroότητές τους σε βάρος των Βουλγάρων Όποιος θέλει να αισιοδοξεί στηριζόmicroενος σε ευσεβείς πόθους θα βγει πικρά γελασmicroένος Θα βγει επιπλέον και οικονοmicroικά ζηmicroιωmicroένος αν εκτός από ελπίδες επενδύσει και χρήmicroατα στη δυτική αντίληψη για τη δοmicroή της Ανατολής ∆εν είmicroαι ούτε φιλέλληνας ούτε τουρκόφιλος Είmicroαι απλώς αmicroερικανόφιλος και πιστός χριστιανός Πέρασα το microεγαλύτερο microέρος της ζωής microου σε περιοχές microε έντονους τους φυλετικούς ανταγωνισmicroούς και έτσι απέκτησα εκ των πραγmicroάτων έναν και microοναδικό στόχο να βοηθώ τους καταπιεσmicroένους ανεξάρτητα της φυλής στην οποία ανήκα αυτό εξάλλου αποδεικνύεται και από τα τηλεγραφήmicroατά microου προς το αmicroερικανικό υπουργείο των Εξωτερικών Πολλοί Τούρκοι microου έκφρασαν την ευγνωmicroοσύνη τους για τη βοήθεια και την ανακούφιση που τους πρόσφερα σε διάφορες περιπτώσεις Γνωρίζω πολύ καλά τα θετικά χαρακτηριστικά των Τούρκων χωρικών αλλά διαφωνώ microε αρκετές ηθικές προσταγές της θρησκείας τους και δεν microπορώ να τους βλέπω microε θαυmicroασmicroό όταν βιάζουν χριστιανές και στη συνέχεια τους κόβουν το λαιmicroό Οι σφαγές που ήδη απαρίθmicroησα και που αρκούν για να στιγmicroατίσουν τους Τούρκους δε θα είχαν συmicroβεί ποτέ αν δεν υπήρχε το Κοράνι το παράδειγmicroα του Μωάmicroεθ ο πόθος για αρπαγή και το πάθος για λεηλασία Οι παλαιότερες αγριότητές τους όmicroως βουλιάζουν στην ασηmicroαντότητα όταν τις συγκρίνει κανείς microε τις γενικές σφαγές που διέταξε ο Αβδούλ Χαmicroίτ ο Ταλαάτ Πασάς και ο Μουσταφά Κεmicroάλ Ας microη λησmicroονούmicroε εξάλλου ότι microόνο microετά την εξαγγελία του νέου συντάγmicroατος πήρε σάρκα και οστά η ιδέα laquoΗ Τουρκία στους Τούρκουςraquo Μόνο τότε άρχισε να διαmicroορφώνεται η συγκεκριmicroένη εθνικιστική αντίληψη και να διαφαίνεται ότι προϋπόθεση για την υλοποίησή της ήταν η εξάλειψη του χριστιανικού στοιχείου από το χάρτη της αιmicroατοβαmicromicroένης αυτής χώρας Το σχέδιο των Νεότουρκων είναι συνεπές προς την αρχή του ισλαmicroικού επεκτατισmicroού στη γενέτειρα του χριστιανισmicroού και αποτελεί φυσική συνέχεια της ισλαmicroικής επιθετικότητας



ΟΙ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ

137

∆ιαδήλωση υπέρ των Νεότουρκων το 1908 (Feacutelix Sartiaux Η Ελληνική Μικρασία όπ σ 154) Αρχικά ήταν οι οπαδοί εθνικιστικής τουρκικής οργάνωσης οι οποίοι στη συνέχεια οργανώθηκαν σε πολιτικό κόmicromicroα (microε το όνοmicroα laquoΝέα Τουρκίαraquo) Σκοπός τους οι microεταρρυθmicroίσεις στην Τουρκία Οι Νεότουρκοι υπήρξαν οι οργανωτές του κινήmicroατος του 1908 στη Μακεδονία και τη Θράκη κατά του σουλτάνου από τον οποίο απέσπασαν τη χορήγηση συντάγmicroατος Οι ίδιοι λίγο αργότερα (1909) εκθρόνισαν το σουλτάνο και κυβέρνησαν την Τουρκία

Feacutelix Sartiaux Η Ελληνική Μικρασία όπ σ 152


Ο ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ Εκείνες τις microέρες θυmicroάmicroαι ότι έβγαλε λόγο στη Θεσσαλονίκη ένα microέλος του τουρκικού υπουργικού συmicroβουλίου Ο Τούρκος πολιτικός βροντοφώναξε ότι έπρεπε να κλείσουν όλα τα σχολεία των αυτόχθονων χριστιανών όπως και τα ξένα εκπαιδευτήρια που είχαν ανοίξει οι ιεραποστολές Ποιο ήταν το επιχείρηmicroά του laquo∆εν microπορεί να υπάρξει κράτος δίχως σχολείαraquo είπε laquoΚαι microόνο αν κλείσουmicroε τα χριστιανικά σχολεία θα γεννηθούν κατrsquo ανάγκη πια τα τουρκικάraquo

138

George Horton Αναφορικά microε την Τουρκία όπ σ 49


ΠΩΣ ΕΙ∆ΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ Την ηmicroέρα που εξαγγέλθηκε το σύνταγmicroα του 1908 βρισκόmicroουν στην Αθήνα Η πρώτη γεύση που πήρα από αυτήν την εξέλιξη ήταν η εικόνα microιας ειρηνικής διαδήλωσης Έλληνες διαδηλωτές κρατώντας ελληνικές και οθωmicroανικές σηmicroαίες βάδισαν πανηγυρικά προς τα γραφεία της τουρκικής πρεσβείας όπου εκδήλωσαν τον ενθουσιασmicroό τους για τη νέα πορεία που χάραζε η Τουρκία Οι Έλληνες και γενικά οι βαλκανικοί λαοί πίστεψαν τότε πως το νέο σύνταγmicroα σήmicroαινε ίσα δικαιώmicroατα για όλους τους κατοίκους της Τουρκίας ανεξάρτητα της θρησκείας τους Ήθελαν να βλέπουν την κίνηση αυτή σαν την αυγή microιας νέας περιόδου φιλικών σχέσεων Αν αυτή τους η αντίληψη αποδεικνυόταν ρεαλιστική η Τουρκία σήmicroερα θα ήταν microια microεγάλη ισχυρή προοδευτική και ευηmicroερούσα χώρα Το αδύνατο σηmicroείο στους ευσεβείς πόθους των χριστιανών επί του προκειmicroένου ήταν πως σε περίπτωση ίσων ευκαιριών και θεmicroιτού ανταγωνισmicroού οι χριστιανοί θα έβαζαν αmicroέσως στο περιθώριο τους microουσουλmicroάνους Οι ισλαmicroιστές κατά συνέπεια θα βρίσκονταν αmicroέσως σε θέση υποτελούς τόσο από εmicroπορική βιοmicroηχανική και οικονοmicroική άποψη όσο και γενικότερα από κοινωνική Η επίγνωση αυτής της πραγmicroατικότητας έκανε τους Τούρκους να καταλήξουν στη laquoλύσηraquo της εξόντωσης των χριστιανών Επρόκειτο κατά κάποιο τρόπο για αντιστροφή ενός φυσικού φαινοmicroένου οι κηφήνες ετοιmicroάζονταν να σκοτώσουν τις microέλισσες



ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ

Αmicroέσως microετά την ψήφιση του Συντάγmicroατος το πρώτο βήmicroα της κυρίαρχης τουρκικής φυλής ήταν να εδραιώσει την υπεροχή της microε microέτρα καταστολής - ακόmicroα και microε φόνους Οι Τούρκοι παράλληλα αποφάσισαν να εξαναγκάσουν όλες τις microη τουρκικές φυλές να γίνουν στη γλώσσα στους νόmicroους στα ήθη και τα έθιmicroα laquoΟθωmicroανοίraquo

139

Αυτή η πολιτική διαφαίνεται ολοκάθαρα σε όσα επισηmicroαίνει το άρθρο της Νέας Αλήθειας ∆εν πιστεύω να συνέλαβε ανθρώπινος νους ποτέ άλλοτε πιο ανόητο σχέδιο από αυτό να υποχρεώσει ολόκληρα έθνη να αλλάξουν τη γλώσσα και τα έθιmicroά τους microέσα σε microια νύχτα Αυτό το σχήmicroα φαντάζει ακόmicroα πιο απίθανο αν λάβουmicroε υπόψη microας ότι αυτή η προσπάθεια γίνεται από ένα κατώτερο πολιτισmicroό που προσπαθεί να επιβληθεί σε έναν ανώτερό του Οι Τούρκοι δεν είχαν ποτέ την πρόθεση να δώσουν ίσες ελευθερίες σε όλους τους λαούς που είχαν την ατυχία να βρίσκονται στο έλεός τους Όταν απέτυχαν να τους εκτουρκίσουν η εναλλακτική λύση που είχαν ήταν να τους αφανίσουν - πολιτική που δε χρειάζεται microακροπρόθεσmicroα σχέδια για να υλοποιηθεί



ΟΙ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ Η ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΙΑΙΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ Οι Νεότουρκοι στο όνοmicroα της δικαιοσύνης και της ελευθερίας έβαψαν σε λίγο τα χέρια τους microε τόσο αίmicroα όσο δεν είχαν χύσει από πολλούς αιώνες οι πρόγονοί τους παρόλο που ήταν άριστα εκπαιδευmicroένοι στην τέχνη της σφαγής Είχαν δύο προγράmicromicroατα Το ένα που ήταν για τα microάτια της Ευρώπης περιείχε microεταρρυθmicroίσεις και ελευθερίες εmicroπνευσmicroένες δήθεν από τις ευγενικές ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης για τις οποίες έδειχναν microια περιορισmicroένη και επιφανειακή γνώση το άλλο ήταν για τους ίδιους και τους φίλους τους στο Βερολίνο και ήταν ένα πρόγραmicromicroα βίαιης κυριαρχίας και καταστροφής Όσοι γνώριζαν λίγο την Ανατολή δε γελάστηκαν εξάλλου κάποια σηmicroάδια άνοιξαν τα microάτια των λιγότερο διορατικών για τον κυνισmicroό και τα αληθινά πάθη της φιλοπρωσικής Νέας Τουρκίας Οι συγγραφείς Alaux και Puaux διηγούνται πως από το 1908 οι Νεότουρκοι δεν έκρυβαν microέσα στην ίδια τη Σmicroύρνη τις πραγmicroατικές τους διαθέσεις laquoΈνας Έλληνας προύχων είχε πει στον Ναζίmicro πως microια και το ελληνικό στοιχείο επικρατούσε στη Σmicroύρνη θα έπρεπε να το έπαιρναν σοβαρότερα υπόψη τους [hellip] Ο Ναζίmicro σε microια στιγmicroή παραφοράς προδόθηκε λέγοντας laquoΊσως microα αν ρίξω εκατό χιλιάδες Τούρκους στη Σmicroύρνη η αναλογία microπορεί νrsquo αλλάξειraquo Ξαπλωmicroένος στα microαξιλάρια στα πόδια των Εmicroβέρ και Ναζίmicro ένας ευνοούmicroενος νεαρός Κούρδος αξιωmicroατικός γιος κάποιου αγά της Μεσοποταmicroίας microε αστραφτερά microογγόλικα microάτια κίτρινο δέρmicroα και χείλια ανασηκωmicroένα που να δείχνουν τα microυτερά δόντια του παρακολουθούσε τις συζητήσεις microε παθιασmicroένη προσοχή και κάρφωνε microε διεισδυτικές microατιές αγριόγατου τους σεβάσmicroιους Αρmicroένιους και Έλληνες πρόκριτους που συζητούσαν σοβαρά Ακούγοντας την εύστοχη απάντηση του Ναζίmicro που έφερε ρίγη και αναλογιζόmicroενος αυτή τη σκηνή προαισθάνθηκα αmicroέσως αυτό που microοιραία θα γινόταν κάποια microέρα


140


Την κήρυξιν του πολέmicroου επηκολούθησεν η microονοmicroερής υπό της τουρκίας κατάργησις των διοmicroολογήσεων συmicroπλήρωmicroα δε ταύτης θεωρούσιν οι τούρκοι και την κατάργησιν των προνοmicroίων του ηmicroετέρου γένους εν Τουρκία διότι ούτω microόνον φρονούσιν ότι θα δυνηθώσι να επιτύχωσι τον εκτουρκισmicroόν ολοκλήρου της χώρας αυτών Κατά το τέλος του παρελθόντος έτους και τας αρχάς του παρόντος το Κοmicroιτάτον απασχοληmicroένον microε τας στρατιωτικάς επιχειρήσεις και την παρασκευήν της αmicroύνης της χώρας είχεν αποστρέψη την προσοχήν αυτού από του ελληνικού στοιχείου και η καταδίωξις είχε χαλαρωθή τουλάχιστον η συστηmicroατική και γενική Βεβαίως αι εκθέσεις του Γ΄ Προξενείου Σmicroύρνης δεν έπαυον του νrsquo αντέρωσι φόνους και κακώσεις Ελλήνων τροmicroοκρατίαν της υπαίθρου χώρας υπό τουρκικών συmicromicroοριών και δηώσεις ελληνικών κτηmicroάτων αι δε του Μητροπολίτου Ηρακλείας και του Προξενείου Ραιδεστού τας καταπιέσεις ας υφίσταντο οι εναποmicroείναντες χριστιανικοί πληθυσmicroοί από microέρους των microουσουλmicroάνων και των Τουρκικών Αρχών αλλά εν τω συνόλω υπήρχε σχετική ησυχία καίτοι συνοδευοmicroένη υπό απεριγράπτου δυστυχίας και ενδείας Τελευταίως όmicroως η παρουσία υποβρυχίων Γαλλικών και Αγγλικών εν τη θαλάσση του Μαρmicroαρά παρέσχε θαυmicroασίαν πρόφασιν προς εξακολούθησιν του εξοντωτικού εναντίον του ελληνικού στοιχείου έργον των νεοτούρκων Κατά τον περσινόν διωγmicroόν επετράπη εις τους χριστιανούς να αναχωρήσωσιν εις Ελλάδα Την φοράν ταύτην το κοmicroιτάτον αποφάσισε να microη επιτρέψη την αύξησιν του ελληνικού πληθυσmicroού του ελευθέρου βασιλείου αλλά χρησιmicroοποιήση τον εργατικόν τούτον χριστιανικόν πληθυσmicroόν εξισλαmicroίζον και εκτουρκίζον αυτόν (ίσως και ίνα microη επαναληφθή η απειλή των αντιποίνων από microέρους της Ελλάδος αφού οι microεταναστεύοντες θα συνωκίζοντο εις τας νέας χώρας και φυσικώ τω λόγω εις τα τουρκικά χωρία τα οποία θα εξεκενούντο) διά τούτο και οι νυν απελαυνόmicroενοι στέλλονται εις το εσωτερικόν και συνοικίζονται εις microουσουλmicroανικά χωρία όπου microοιραίως θα εξαναγκασθώσι να ασπασθώσι τον ισλαmicroισmicroόν



Το 1919 microετά την οθωmicroανική ήττα εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων προσφύγων επέστρεψαν από το εσωτερικό της Ανατολίας και επίσης από τη Μακεδονία και τη Θράκη για να επανεγκατασταθούν κατά microήκος των ακτών και ειδικά στα παράλια του Αιγαίου που βρίσκονταν υπό ελληνική στρατιωτική κατοχή Ο Α Α Πάλλης που ήταν υπεύθυνος γιrsquo αυτές τις επιστροφές ως επίτροπος της κυβέρνησης των Αθηνών γράφει πως πέτυχε microέσα σε microερικούς microήνες να φέρει πίσω από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας κάπου 280000 πρόσωπα

∆ Κιτσίκη Ιστορία της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας (1280-1924) όπ σ 189

141


Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΙΟΙΚΗΣΗ ΣΜΥΡΝΗΣ ΧΟΡΗΓΕΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΘΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΕΠΙ∆ΡΟΜΩΝ ΣΤΑ ΕΝ∆ΟΤΕΡΑ ΚΥΜΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΙ∆ΙΝΙΟΥ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΑΖΛΙ ΤΟ 1919

Η ελληνική διοίκηση χορηγούσε οικονοmicroική βοήθεια και διένεmicroε αλεύρι ρούχα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης στους πρόσφυγες που είχαν πέσει θύmicroατα των κεmicroαλικών επιδροmicroών στα ενδότερα Το microεγαλύτερο κύmicroα φυγάδων έφτασε στη Σmicroύρνη microετά την καταστροφή του Αϊδινίου και του Ναζλί το 1919 Ανάmicroεσα σε αυτούς που χρειάζονταν και έπαιρναν βοήθεια ήταν και χιλιάδες Τούρκοι



ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ

Αξιοπρόσεκτο είναι το έργο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στη Σmicroύρνη όπου από τα τέλη ∆εκεmicroβρίου 1918 κλιmicroάκιο microε επικεφαλής τον αρχίατρο Β Τσουνούκα ασκούσε το έργο της περιθάλψεως όλων ανεξαιρέτως των κατοίκων Συνολικά από τον Ιανουάριο του 1919 microέχρι το Φεβρουάριο του 1921 περιέθαλψε 224750 Έλληνες 47425 Τούρκους 18328 Εβραίους 7905 Αρmicroένιους και 3369 καθολικούς Η δράση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού επεκτάθηκε και έξω από τη Σmicroύρνη microε την ίδρυση ιατρείων και νοσοκοmicroείων στα Βρύουλλα στο Αϊβαλί στη Μαγνησία και στο Αϊδίνι Παράλληλη είναι η φιλανθρωπική δράση στη Σmicroύρνη και στα περίχωρα του Πατριωτικού Ιδρύmicroατος Στην ουσία παρά τις προσπάθειες που προαναφέρθηκαν η περίθαλψη ενός ποσοστού εκτοπισmicroένων και αρρώστων που σηmicroειώθηκε τότε ήταν microόνο ένα διάλειmicromicroα στην ταλαιπωρία του ελληνικού πληθυσmicroού που του microελλόταν πικρότερη τύχη στα επόmicroενα χρόνια



Ο Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑ∆Α

Τα σύννεφα του πρώτου microεγάλου πολέmicroου microαζεύονται ολόmicroαυρα στα ελληνικά σύνορα προς Β η Σερβία microάχεται ηρωικά εναντίον των επιδροmicroέων Ένας νέος κίνδυνος προβάλλει προς Α microε την είσοδο της Τουρκίας στον πόλεmicroο ως συmicromicroάχου των Κεντρικών ∆υνάmicroεων (28 Οκτωβρίου 1914) Μια εβδοmicroάδα αργότερα ο Άγγλος πρωθυπουργός δηλώνει ότι ο σουλτάνος έσκαψε microόνος του το λάκκο Σε λίγους microήνες τον Ιανουάριο του 1915 αρχίζουν οι επιχειρήσεις της Entente στα ∆αρδανέλια Ο τσάρος και οι Ρώσοι διπλωmicroάτες αρχίζουν τώρα να τρέφουν τις πιο

142

143

microεγάλες ελπίδες να υποκαταστήσουν τους Τούρκους ως νόmicroιmicroοι κληρονόmicroοι των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και να ιδούν τον σταυρό και τη σηmicroαία τους microε τον δικέφαλο βυζαντινό αετό να κυmicroατίζει επάνω στον τρούλο της Αγ Σοφίας Έτσι λοιπόν οι πόθοι των Ρώσων προβάλλουν στον ίδιο ορίζοντα όπως και τα όνειρα των Ελλήνων και εποmicroένως εναντιώνονται οι microεν στους δε Η Ελλάδα φοβάται από τη συmicromicroετοχή των Ρώσων στον πόλεmicroο και τανάπαλιν η Ρωσία δεν επιθυmicroεί την ανάmicroειξη των Ελλήνων Τότε η Θεσσαλονίκη αποκτά εξαιρετική κίνηση και γίνεται το πιο microεγάλο λιmicroάνι ανεφοδιασmicroού των Σέρβων και Αγγλογάλλων που έχουν βάση των επιχειρήσεών τους τη Λήmicroνο ελληνικό νησί του ΒΑ Αιγαίου Η Entente ήθελε την Ελλάδα σύmicromicroαχο αλλά χωρίς να της δώσει σαφείς εγγυήσεις γιατί επιθυmicroούσε να περιποιηθεί τη Βουλγαρία και για να την παρασύρει στο πλευρό της ήταν διατεθειmicroένη να της παραχωρήσει ακόmicroη και την περιοχή της Καβάλας Ο Βενιζέλος κατέβαλε τότε όλες τις προσπάθειες να προσανατολίσει τον βασιλιά Κωνσταντίνο και το Γενικό Επιτελείο (οι αρχηγοί του Βίκτωρ ∆ουσmicroάνης και Ιωάννης Μεταξάς προβάλλουν αντιρρήσεις) προς την Entente και να φέρει την Ελλάδα στο πλευρό της Πιστεύει πραγmicroατικά ότι ο πόλεmicroος θα τελειώσει microε τη νίκη της Entente και ότι η Ελλάδα πρέπει να επωφεληθεί απrsquo αυτή την ευκαιρία για να πραγmicroατοποιήσει τις εθνικές της διεκδικήσεις αλλά οι στρατιωτικές νίκες των Γερmicroανών και Αυστριακών σε όλα τα microέτωπα η αποτυχία της Entente στα ∆αρδανέλια έχουν κάνει εφεκτικούς πολλούς Έλληνες και προ πάντων τη βασιλική οικογένεια Αυτοί πιστεύουν κιόλας στη γερmicroανική νίκη Τα microέλη της κυβερνήσεως είναι διαιρεmicroένα και υποστηρίζουν την ουδετερότητα εφόσον τα αποτελέσmicroατα των στρατιωτικών επιχειρήσεων και των διπλωmicroατικών διαπραγmicroατεύσεων δεν είναι ακόmicroη καθαρά Η διχογνωmicroία που κυριαρχεί ανάmicroεσα στους υπουργούς είναι προδροmicroικό σηmicroάδι της καταστρεπτικής διχόνοιας που σε λίγο θα κατασπαράξει την Ελλάδα Η αυλή το υπουργικό συmicroβούλιο η βουλή και ο λαός ζουν ώρες γεmicroάτες ταραχή και αγωνία Η περίοδος της αρmicroονικής συνεργασίας βασιλιά και Βενιζέλου έχει πια λήξει Τα πολιτικά πάθη ανάβουν η πολιτική των συναλλαγών και η ευνοιοκρατία αρχίζουν να ξαναπαρουσιάζονται και να υπονοmicroεύουν το πολύτιmicroο έργο που είχε συντελεστεί ως τότε Το πήγαινε-έλα των πρεσβευτών των microεγάλων δυνάmicroεων οι συνεντεύξεις τους microε τα microέλη της ελληνικής κυβερνήσεως οι πιέσεις και οι microηχανορραφίες διαδέχονται η microια την άλλη Μερικοί αντιπρόσωποι των δυνάmicroεων πετυχαίνουν να εξαγοράσουν εφηmicroερίδες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης για να επηρεάσουν την κοινή γνώmicroη και να προσανατολίσουν τις ψήφους των εκλογέων προς το ένα ή προς το άλλο microέρος

Απ Βακαλόπουλος Νέα Ελληνική Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1991 σσ 352-353

Igravearingntildeeacuteecircuumlograve aringethaacuteiacuteaacuteethaacuteocircntildeeacuteoacuteigraveuumlograve ecircaacuteeacute etharingntildeszlig

cedileumleumlccediliacutearingograve ocircugraveiacute igraveeacuteecircntildeaacuteoacuteeacuteaacuteocirceacuteecircthorniacute aacuteecircocircthorniacute

IgraveEacuteEcircNtildeAacute AacuteOacuteEacuteAacute

AringecircecirceumlccediloacuteeacuteaacuteoacuteocirceacuteecircYacuteograve

etharingntildeeacuteoumlYacutentildearingeacutearingograve

IgravearingocircUuml ocirciumlotildeograve Acircaacuteeumlecircaacuteiacuteeacuteecirciumlyacuteograve ethiumleumlYacuteigraveiumlotildeograve

EcircaacuteocircUuml ocircccedil aumleacuteUumlntildeecircaringeacuteaacute ocirciumlotilde Aacuteacute ETHaacuteatildeecirciumloacuteigraveszlig

Oacuteyacuteiacuteiumleumliuml

cediloumlaringoacuteiumlograve

49695

8239

57934

Ccedileumleacuteiumlyacuteethiumleumleacuteograve

9842

9842

EcircntildeTHORNiacuteccedil (OcircoacutearingoacuteigraveYacuteograve)

60496

60496

Oacuteigraveyacutentildeiacuteccedil

9250

9250

Ecircotildeaumlugraveiacuteszligaacuteeacute (Aacuteuacuteacircaacuteeumlszlig)

5657

20730

26387

IgraveiumloacutedivideiumliacuteTHORNoacuteeacuteaacute

6000

6000

OumleacuteeumlaacuteaumlYacuteeumloumlaringeacuteaacute

1959

1959

Ecircyacuteaeligeacuteecirciumlograve

8628

7519

16147

centiacuteaacuteeacuteaacute

13813

13813

AumlaacutentildeaumlaacuteiacuteYacuteeumleacuteaacute

19055

6520

25575

IacuteeacuteecirciumligraveTHORNaumlaringeacuteaacute

444

8446

8890

ETHeacuteoacuteeacuteaumlszligaacute

665

6395

7060

IgraveaacutentildeigraveaacutentildeUumlograve

29600

29600

ETHntildeiumlyacuteoacuteaacute

12076

12076

Ntildeuumlaumliumlograve (ccedileth ocircigraveTHORNigraveaacute)

376

376

Ocircaacutentildeoacuteuumlograve ecircaacuteeacute centaumlaacuteiacuteaacute

3650

3650

timesaacuteeumlecircccedilaumlthorniacute

9394

9394

153890

144559

298449

ETHIumlIacuteOcircIumlOacute






EcircaacuteoacuteocircaacuteigraveiumliacuteTHORN

27216

27216

AacuteigraveUumloacutearingeacuteaacute

89370

89370

Ecirciumleumlugraveiacuteszligaacute

19938

19938

Ntildeiumlaumluumlethiumleumleacuteograve

17479

17479

Ocircntildeaacuteetharingaeligiumlyacuteograve

38434

38434

timesaacuteeumlaumlszligaacute

64582

64582

257019

257019

AacuteIacuteAacuteOcircIumlEumlEacuteEcircCcedil EgraveNtildeAacuteEcircCcedil






Aacuteaumlntildeeacuteaacuteiacuteiumlyacuteethiumleumlccedil

17334

17334

Aacuteszligiacuteiumlograve

1457

3625

5082

Acirceacuteaeligyacuteccedil

20677

8106

28783

Atildeaacuteiacuteuumldivideugraventildeaacute

7018

7018

AumlYacutentildeecirciumleacute

13542

13542

Aumleacuteaumlotildeigraveuumlocircaringeacutedivideiuml

13148

5368

18516

CcedilntildeUumlecirceumlaringeacuteaacute

29081

22688

51769

Ecircaacuteeumleumlszligethiumleumlccedil

32825

32825

Igraveotildentildeeacuteuumloumlotildeocirciuml

4060

4060

OacuteaacutentildeUumliacuteocircaacute Aringecircecirceumlccediloacuteszligaringograve

3500

11493

14993

Oacuteccedileumlotildeacircntildeszligaacute

2960

2960

Oacuteugraveaeligiumlyacuteethiumleumlccedil

7850

7850

Ocircotildentildeiumleumluumlccedil

13715

13715

130282

88165

218447

AtildeAringIacuteEacuteEcircIuml OacuteOtildeIacuteIumlEumlIuml

284172

489743

773915

[του 1897] Κατά τη γνώmicroη microου η microεγαλύτερη υπηρεσία που πρόσφερε ο Βενιζέλος στη χώρα του ήταν να διοργανώσει τις στρατιωτικές δυνάmicroεις του έθνουςhellip Θέλω να προσφέρω την ίδια υπηρεσία στη χώρα microουraquo (Djemal Pa-sha Memories of a Turkish Statesman 1913-1919 - Αναmicroνήσεις ενός τούρκου πολιτικού ανδρός 1913-1919 Νέα Υόρκη Arno Press 1973 σ 67) Ο υπουργός ναυτικών και microέλος της τριανδρίας των Ενωτικών Τζεmicroάλ πασάς έγραφε πως το 1914 laquoο microοναδικός microας στόχος στη ζωή ήταν να γίνει ο στόλος microας ανώτερος από τον ελληνικό στόλο microόλις αυτό θα καθίστατο δυνατόraquo Το συmicroπέρασmicroά του ήταν πως δεν χωρούσε καmicroιά αmicroφιβολία πως σύντοmicroα θα γινόταν microια αποφασιστική αναmicroέτρηση microε την Ελλάδα Αυτή λοιπόν ήταν η πολιτική ατmicroόσφαιρα στο Αιγαίο το 1914 όταν παράλληλα microε το δράmicroα των Τούρκων προσφύγων που κατέφευγαν στη Μικρά Ασία εmicroφανίσθηκε και το πρόβληmicroα των Ελλήνων προσφύγων που κινούνταν προς την αντίθετη κατεύθυνση


ΠΗΓΗ 2 Προοίmicroιο των διωγmicroών ήταν ο εmicroπορικός αποκλεισmicroός του 1909 και του 1911 Η ατmicroόσφαιρα όmicroως άρχισε να γίνεται έντονα ανθελληνική το 1913 microετά την πτώση της laquoΦιλελεύθερης Ενώσεωςraquo και την ανατροπή της κυβερνήσεως του Κιαmicroήλ πασά που διαδέχθηκε η δικτατορία του νεοτουρκικού κοmicroιτάτου (Ιούνιος 1913) Το εκκρεmicroές θέmicroα της κατακυρώσεως των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα microετά τους Βαλκανικούς πολέmicroους επιδείνωσε τις σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας Η συνθήκη των Αθηνών το Νοέmicroβριο του 1913 δεν επέλυσε τη σχετική διαφορά Αναφέρεται microάλιστα πως ο Τούρκος αντιπρόσωπος διαπιστώνοντας πως η Ελλάδα ήταν ανυποχώρητη στο θέmicroα των νησιών διατύπωσε την πρώτη επίσηmicroη απειλή εναντίον της ελληνικής microειονότητας Οι διωγmicroοί άρχισαν στα τέλη του 1913 microε τη βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης Τον Μάιο του 1914 υπό την καθοδήγηση των Γερmicroανών επεκτάθηκαν οι διωγmicroοί και στη δυτική Μικρά Ασία Στη θέση των Ελλήνων που ξεριζώθηκαν εγκαταστάθηκαν microουσουλmicroάνοι πρόσφυγες από εδάφη που έχασε η Τουρκία στους Βαλκανικούς πολέmicroους Για την εκκένωση της περιοχής που βρίσκεται απέναντι από τα επίmicroαχα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου από τον ελληνικό πληθυσmicroό προβλήθηκαν λόγοι στρατιωτικής άmicroυνας Βέβαια το ελληνικό κράτος ήταν ακόmicroη ουδέτερο και ο βασιλιάς του θεωρούνταν γερmicroανόφιλος


Αφού microελετήσετε τις παραπάνω πηγές και microε βάση τις γνώσεις σας από το σχολικό βιβλίο να εκθέσετε τους λόγους για τους οποίους η Τουρκική κυβέρνηση εξεδίωξε τους ελληνικούς πληθυσmicroούς από την Ανατολική Θράκη και τις ακτές της ∆υτικής Μικράς Ασίας κατά τους βαλκανικούς πολέmicroους

109

110






111





112




4


113









114




6


115



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915

110






111





112




4


113









114




6


115



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915






111





112




4


113









114




6


115



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915





112




4


113









114




6


115



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915




4


113









114




6


115



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915









114




6


115



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915




6


115



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915



116






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915






117






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915






118


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915


119




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915




120






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915






121





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915





122




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915




9




123










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915










124




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915




125














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915














126






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915






127











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915











128






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915






129


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915


130





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915





131


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915


132





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915





133







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915







ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ




1918)

Σύνολο

Έφεσος 49695 8239 57934







Κύζικος 8628 7519 16147

134

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915

Άναια 13813 13813

∆αρδανέλια 19055 6520 25575


Πισιδία 665 6395 7060


Προύσα 12076 12076




153890 144559 298449




1918)

Σύνολο



Κολωνία 19938 19938



Χαλδία 64582 64582

257019 257019




1918)

Σύνολο


Αίνος 1457 3625 5082

Βιζύη 20677 8106 28783


∆έρκοι 13542 13542


Ηράκλεια 29081 22688 51769




3500 11493 14993


135


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915


Τυρολόη 13715 13715

130282 88165 218447 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 284172 489743 773915










136





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915





137





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915





138








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915








139







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915







140







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915







141














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915














142

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915

143












49695

8239

57934


9842

9842


60496

60496


9250

9250


5657

20730

26387


6000

6000


1959

1959


8628

7519

16147


13813

13813


19055

6520

25575


444

8446

8890


665

6395

7060


29600

29600


12076

12076


376

376


3650

3650


9394

9394

153890

144559

298449








27216

27216


89370

89370


19938

19938


17479

17479


38434

38434


64582

64582

257019

257019








17334

17334


1457

3625

5082


20677

8106

28783


7018

7018


13542

13542


13148

5368

18516


29081

22688

51769


32825

32825


4060

4060


3500

11493

14993


2960

2960


7850

7850


13715

13715

130282

88165

218447


284172

489743

773915

2285

Documents

Transcript of 2285