Kείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΠΟΙΗΣΗ

Νίκια Παναγιώτα Παυλή Γεωργία

Ποιήματα: 2,9,11,16,20

1. Νίκια Παναγιώτα

• α. Εις την θανούσαν κόρην : Ανήκει στην Παραδοσιακή ποίηση διότι έχει ομοιοκαταληξία (κυπαρίσσου – σβήσου, κοιμάται – γεννάται) πλεκτη,διαθέτει μέτρο ιαμβικό.Επιπλέον υπάρχει προσεκτική επιλογή λέξεων δηλαδη έχει ποιητικές λέξεις ( μυκάται,νήδυμον) ,είναι γραμμένο στη καθαρεύουσα( χαρακτηριστικό είναι το <<ν>> στο τέλος των λέξεων (κόσμον,πλειότερον))και επειδή ο ποιητής κάνει προσπάθεια ώστε το ποιλημα να απέχει πολύ από τον καθημερινό λόγο και φυσικά τον πεζό.

• Τζιτζίκια στήσαν το χορό: Ανήκει στη μοντέρνα ποίηση διότι έχει άνισες στροφές ( 4 –6),έλλειψη ομοιοκαταληξίας ( παιδιά – παλαμάκια )και κατάργηση σήμειων στήξεων.Επιπλέον η γλώσσα είναι λαϊκή ( παλαμάκια ,στήσαν ), διαθέτει άφθονες εικόνες ( μια πεταλούδα διάφανη,στου γέρου κόσμου στάθηκε τα φρύδια επάνω ) τέλος υπάρχουν ιδέες, έννοιες και συναισθήματα που ήταν αδύνατον να εκφραστούν μέσα από τους αυστηρούς και δεσμευτικούς κανόνες της παραδοσιακής ποίησης ( τζιτζίκια στήσαν το χορό στο ντάλα μεσημέρι και στέκουν γύρω να παιδιά και παίζουν παλαμάκια.( χαρά, ανεμελειά))

• β) Εις την θανούσαν κόρην Ρομαντισμός Καλλιπάτειρα Παρνασισμός Θερμοπύλες Συμβολισμός Τζιτζίκια στήσαν το χορό Μοντερνισμός Τρία αποσπάσματα Υπερεαλισμός γ) Τζιτζίκια στήσαν το χορό Στο ποιήμα αυτό δεν υπάρχουν ποιητικές λέξεις διότι ανήκει στην μοντέρνα ποίηση και η γλώσσα είναι λαϊκή, αλλά διαθέτει καθημερινές λέξεις:ντάλα,στήσαν,παλαμάκια,μαντηλάκι, πορτοκαλιά,στέκουν.

• Καλλιπάτειρα Το ποιήμα αυτό διαθέτει ποιητικές λέξεις: αγρίλι, αμάρντα καθώς και καθημερινές λέξεις:ανίψι,καμαρώσω,κορμιά,αντρίκρειες,μάλαμα.

4. Παυλή Γεωργία• Θεματολογία Κ. Π. Καβάφη

3 θεματικοί κύκλοι (σε ποιητική έκφραση, όχι σε σημασιολογικό περιεχόμενο):φιλοσοφικός -πολιτικός - ηδονικός/ερωτικόςΔιαχωρισμός: όχι στεγανός. Ο καβαφικός κόσμος είναι ενιαίος.Θέματα φιλοσοφικού κύκλου: αναπόφευκτη ανθρώπινη μοίρα, έννοια του χρέους, η αδικία των θεών, η χριστιανική πάλη, η σχέση του ανθρώπου με το χρόνο, και τέλος τα ποιήματα «Ποιητικής».Ποιήματα κυρίως συμβολιστικής τεχνοτροπίας.

• Βασική συντεταγμένη έμπνευσης η σχέση του ανθρώπου με το χρόνο-ποιήματα ποιητικής-ιστορική αίσθηση και ηδονική μνήμη συνδυάζονται και δημιουργούν μια εντελώς προσωπική ποιητική-ο κόσμος του Καβάφη είναι πολυμερής-διδακτισμός, ηδονισμός-μισοιδωμένα πρόσωπα ή γραμμές, οράματα μισοκρυμένα μες τις φράσεις του-δεν μιλα για κεινα τα πράγματα που αποκαλύπτονται με τρόπο απλό ή κατ’ευθείαν-η φύση δεν παίζει κανέναν, ή ελάχιστο ρόλο στην ποίησή του-εσωτερικός—Παπανούτσος «διδακτικός»-ματαιότητα ανθρώπινων μεγαλείων, έννοια της ύβρεως, του χρέους,- πολλά από τα φιλοσοφικά ή διδακτικά είναι στη μορφή τους ιστορικά (ελληνιστικής εποχής κυρίως)-ειρωνία άφθονη αλλά τραγική. Πολιτικός ή ιστορικός κύκλος: θεματικά κινείται από την Ελληνιστική εποχή – κατακτήσεις Μ. Αλεξάνδρου έως την Άλωση της Κων/πολης το 1453. Σε ό,τι αφορά τα πρόσωπα, είτε είναι υπαρκτά είτε πλασματικά, εξετάζονται οι συμπεριφορές τους με τον ρου της Ιστορίας και αυτό που απορρέει ως συνέπεια, είναι πως καραδοκεί πάντα η αποτυχία και ακυρώνεται η ανθρώπινη βούληση.Ηδονικός – ερωτικός κύκλος: κυρίαρχο ρόλο παίζουν η ερωτική ηδονή, η μνήμη, τα ινδάλματα ωραίων εφήβων. Εμπεριέχει προσωπικά βιώματα.

Ποιητική• Ξεκινά από τον Γαλλικό Παρνασσισμό (αγάπη για οικονομία,

ακρίβεια, ισορροπία μορφής, ενίοτε κάποια ψυχρότητα) και περνά σταδιακά σε έναν όλο και πιο τολμηρό ρεαλισμό, την προσωπική του φωνή.

• Βασικές παράμετροι τεχνικής του: χρήση της ιστορίας, ειρωνεία, χρήση του συμβόλου, μνήμη, φαντασία και ιδιοτυπος λυρισμός-επιρροές από πρώτη αθηναϊκή σχολή και συμβολισμό αλλά και γαλλικό παρνασσισμό (ακρίβεια και ισορροπιά της μορφής) καταλήγει σε τολμηρό ρεαλισμό.

• Ποίηση και Ιστορία: Ιστορικός ποιητής. Τον γοητεύει το μεταίχμιο, η συνάντηση των πολιτισμών και των ιδεολογιών, οι κρίσιμες στιγμές της ιστορίας.Η νομοτέλεια της ιστορίας =ήττα και συντριβή-εστιαζει στις ποιοτητες και συμπεριφορές διαχρονικής αξίας (αξιοπρέπεια, φρόνηση, σοφία, ματαιότητα των μεγαλείων)-σύντηξη παρελθόντος και παρόντος-δύο επίπεδα το ιστορικό και το σύγχρονο-ιστορική ενόραση+ερωτικό όραμα= συγκροτημένη μυθολογία

• Σύμβολο: πρόσωπα, αντικείμενα, καταστάσεις γίνονται πυρήνες όπου συμπυκνώνεται και μεταδίδεται δια μέσου η εμπειρία του ποιητή-συνήθως αποκωδικοποιούνται εύκολα καποιες φορές συνθετη ερμηνεία-

• Ειρωνεία (πρωταγωνιστικός ρόλος): καβαφική ειρωνεία και γερμανικός ρομαντισμός (Βελούδης 1983)-διάκριση σε τραγική ή δραματική (όταν το θύμα δεν το γνωρίζει ότι είναι θύμα)-μάσκα, παρενθετικός λόγος, παύλες και σχόλια τρίτου π.χ. ποιητή-λεκτική ειρωνεία (τεχνικές: μελετημένη ρητορική, μέτρο, ρίμα, στίξη, συγκερασμός γλωσσικών επιπέδων, σύνταξη, δομή λόγου, γραμματική κτλ.) για έννοιες που έρχονται σε αντίφαση με τις αρχικές έννοιες, και ειρωνεία καταστάσεων αποκαλύπτει τραγικές αυταπάτες-μοναδικότητα της καβαφικής ειρωνείας=σύντηξη της λεκτικής και της ειρωνείας καταστάσεων-η ειρωνεία της μοίρας διατρέχει την καβαφική ποίηση και αποτελεί μόνιμο τόπο της θεματικής του-δεν προσφέρει πάντα το στοιχείο της λύσης.

• Τεχνικές ειρωνείας: α) μάσκα (χρήση ενός συγκεκριμένου προσωπείου το οποίο αναλαμβάνει να παίξει έναν ρόλο)

β) παρένθετος χρόνος (σχόλια μέσα σε παρενθέσεις ή παύλες)- Στα πρώιμα ποιήματα: ειρωνεία ανοιχτή, μονοεπίπεδη, σατιρική, παιγνιώδης,

εύκολα αναγνωρίσιμη.- Στην ώριμη περίοδο: πολυεπίπεδη και δύσκολη που απαιτεί την εμπλοκή του

αναγνώστη στη λειτουργία της και που αν δεν αποκωδικοποιηθεί σωστά, τον μετατρέπει θύμα της. Απαραίτητη η γνώση του ιστορικού πλαισίου προκειμένου να αποκαλυφθεί η ειρωνική σχέση προσωπείου-ποιητή.

• Η καβαφική ειρωνία εκμοντερνίζεται, γίνεται ατμοσφαιρική, φιλοσοφικότερη. Φιλοσοφία του "εν μέρει", συναίρεση ιστορικού με αισθητικό, παλαιού με σύγχρονο. Συχνά αίρεται από την ανάγνωση άλλου ποιήματός του, καθώς τα ποιήματα του Καβάφη συνδιαλέγονται μεταξύ τους περισσότερο από εκείνα οποιουδήποτε άλλου ν.ε. ποιητή. Πλέον βρισκόμαστε στην περιοχή του μοντερνισμού.

• Λυρισμός: υπονοούνται τα συναισθήματα-ιδιότυπος λυρισμός κοινή εμπειρία.Η συγκίνηση μόλις υποδηλώνεται. Απλώς καταγράφει το γεγονός. Η εσωτερική διάθεση έχει υποχωρήσει στο βάθος του ποιήματος.

• Μέσα: διαφάνεια περιγραφών, ορθολογική αντίληψη, σπανιότητα παρομοιώσεων και μεταφορών, εντελώς ιδιαίτερη χρήση του επιθέτου.