2009-2010.4h.ergasia.epo42.sxed.pdf

7/21/2019 2009-2010.4h.ergasia.epo42.sxed.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/2009-20104hergasiaepo42sxedpdf 1/11

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας

προσωπική µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε

καµία ευθύνη.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

φροντιστηριακά µαθήµατα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε. Α.Π.

1

Αποτελεί προτεινόµενη ενδεικτική λύση – Μελετήστε και δώστε τη δική σας προσωπική

µατιά – Σε περίπτωση αντιγραφής ή τυπογραφικών λαθών δε φέρουµε καµία ευθύνη

Τέταρτη Γραπτή Εργασία ΕΠΟ 42

" Ειδικά Θέματα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού"

ΑΚΑ∆ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2009-2010

Απαντήστε στο εξής ερώτηµα:

Θέµα 4ης

Εργασίας : «Με αφορµή τα κείµενα των Μ. Αλεξάκη, Κ . Τσουκαλά

και Ρ. Παναγιωτοπούλου, περιγράψτε και στη συνέχεια αναλύστε και σχολιάστε την ελληνική κοινωνικο-πολιτική εµπειρία».

Σχεδιάγραµµα της εργασίας

Λέξεις/ Έννοιες – κλειδιά

• Εκσυγχρονισµός

• εκδηµοκρατισµός

• ανάπτυξη

• Οµοιογενεία

• δίκτυα οικογένειας/συγγένειας

• Εκδυτικισµός








2

• λαϊκισµός

• πολιτικό σύστηµα

• πολιτική κουλτουρα

• homo economicus

• homo civilis

• εξορθολογισµός της οικονοµικής συµπεριφοράς

• ατοµοκεντρική πολιτική στάση

• άναρχος ατοµοκεντρισµός

• παιδαγωγικός χαρακτήρας των θεσµών

• µεταρρυθµιστικό σχέδιο

• παραδοσιακή / παρωχηµένη πολιτική κουλτούρα

Περιεχόµενα

• Εισαγωγή

• Ανάπτυξη του θέµατος: α. Η ελληνική κοινωνικό – πολιτική εµπειρία, β. Η

κριτική της αποδόµηση

• Επίλογος

• Βιβλιογραφία

Παρουσίαση της εργασίας

Εισαγωγή

Λαµβάνοντας, λοιπόν υπόψη το ιστορικό πλαίσιο, την θέση της Ελλάδας στο

διεθνές περιβάλλόν, και αντλώντας ερεθίσµατα από τα τρία κείµενα – βασικές

βιβλιογραφικές αναφορές, θα επιχειρήσουµε να σχολιάσουµε τη σύγχρονη κοινωνική

και πολιτική ελληνική κατάσταση.








3

Ανάπτυξη του θέµατος

Α. « Η ελληνική κοινωνική και πολιτική εµπειρία»

Όπως εύστοχα σηµειώνει ο Αλεξάκης στις εισαγωγικές του παρατηρήσεις,

αποτελεί κοινό τόπο, ερευνών οι οποίες ασχολούνται µε τον επίκαιρο χαρακτήρα της

ελληνικής κοινωνίας – ανεξαρτήτως του ειδικευµένου ερευνητικού πεδίου που

υπηρετούν- ότι η ελληνική κοινωνία βρίσκεται, διαρκώς, µεταξύ δύο επιλογών:

δηλαδή την προσκόλληση στην ισχυρή παράδοση, στις µακροχρόνιες συνήθειες και

νοοτροπίες ( status quo ante) και από την άλλη µία προβάλλει, µια εξίσου ισχυρή

τάση υιοθέτησης αντιλήψεων και καινοτόµων νοοτροπιών σε ένα ευρύ θεµατικό

φάσµα, από την οικονοµία και την πολιτική ως την καθηµερινή ζωή και το επίπεδο

των ατοµικών συµπεριφορών.1 Μάλιστα, όπως, επίσης, εύστοχα επισηµαίνει, καµία

από αυτές τις δύο τάσεις, δεν είναι τόσο ισχυρή, ώστε να κατισχύσει επί της

«αντίπαλης», µε αποτέλεσµα, η ελληνική κοινωνία, τόσο στο επίπεδο της δηµόσιας,

όσο και στο επίπεδο της ιδιωτικής σφαίρας, να «παραπαίει», διαρκώς ανάµεσα στον

ανορθόλογο εκσυγχρονισµό και στην ισχυρή ελληνορθόδοξη παράδοση2.

Ακόµη, κι αν στο περιβάλλον της δυτικής και ανατολικής Ευρώπης,

υπάρχουν παραδείγµατα χωρών, οι οποίες βρέθηκαν σε µια αντίστοιχη

«µεταιχ µιακή» κατάσταση, όπως για παράδειγµα η Ιταλία και η Ισπανία, είτε χώρες

του πρώην ανατολικού µπλοκ µετά το 1989. Όµως, οπωσδήποτε, οι περιπτώσεις των

χωρών αυτών διαφέρουν από την κατάσταση στην Ελλάδα, καθώς στις περισσότερες

από αυτές, η «µεταιχ µιακή» φάση – κοινωνικά και πολιτικά- ήταν σύντοµη και είχε

διαµορφωθεί, ως αναπόφευκτη συνέπεια, της µεταβατικής φάσης, την οποία διέρχονταν αυτές οι χώρες – για παράδειγµα στην περίπτωση της Ισπανίας, ήταν η

µετάβαση από µια δικτατορία, ενώ στην περίπτωση των χωρών του πρώην

ανατολικού µπλοκ , η περίπλοκη κατάσταση µετάβασης σε ένα κοινωνικό και

1 Μανώλης Αλεξάκης, « Καθένας για το Εαυτό του και Όλοι Εναντίων Όλων: Θέσ µιση του δη µόσιου χώρου , πολιτική κουλτούρα και κοινωνικές συγκρούσεις στην Ελλάδα», κεφάλαιο 4 του ∆εύτερου Ανθολογίου, Πάτρα: ΕΑΠ, 2008, σελ . 912 Μανώλης Αλεξάκης, ό.π, σελ . 91 -92








4

πολιτικό καθεστώς -. Αντίθετα, η περίπτωση της Ελλάδας, δεν «συνταιριάζεται»

απόλυτα µε τις άλλες, καθώς, µέχρι στιγµής δεν έχει διαφανεί, καµία από τις

αντίρροπες αυτές τάσεις, τις οποίες σκιαγραφήσαµε προηγουµένως, ικανή να

διαµορφώσει κοινωνική συναίνεση, και κατά συνέπεια να προσανατολίσει την χώρα

προς µία ή άλλη κατεύθυνση ανάπτυξης3.

Ο Αλεξάκης ανατρέχει στα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του νέου ελληνικού

κράτους και φτάνει µέχρι την ένταξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή νοµισµατική

ένωση, για να ερµηνεύσει αυτή τη κοινωνική και πολιτική κατάσταση ως µια

ιστορικά διαµορφωµένη πραγµατικότητα. Σε κάθε περίπτωση, δεν παραλείπει να αναφερθεί στο περίπλοκο κοινωνικό οικονοµικό consensus που διαµορφώθηκε στην

Ελλάδα, στηριζόµενο στις πελατειακές σχέσεις. Εύστοχα, αναγνωρίζει τρεις

καθοριστικές, για την κοινωνική και πολιτική διαµόρφωση στην Ελλάδα: την πρώτη

περίοδο της καθιέρωσης του κοινοβουλευτισµού, η οποία προηγήθηκε της

εκβιοµηχάνισης και της οικονοµικής ανάπτυξης, γεγονός το οποίο, όπως ήταν

αναπόφευκτο, διαµόρφωσε στρεβλώσεις και είχε ως αποτέλεσµα η συναίνεση να

στηριχθεί πάνω στο ανορθόλογο πλαίσιο των πελατειακών σχέσεων, την δεύτερη

περίοδο από τα µετεµφυλιακά χρόνια µέχρι και την αποκατάσταση της δηµοκρατίας,

κατά τη διάρκεια της οποίας η «καχεκτική δηµοκρατία», η εθνικοφροσύνη, καθώς

και οι ακροδεξιοί παρακρατικοί µηχανισµοί, οι οποίοι δρούσαν µε την ανοχή – η

ακόµη και σε κάποιες περιπτώσεις τη συναίνεση – του πολιτικού συστήµατος,

διαµόρφωσαν µια ιδιότυπη κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα, και τέλος µια Τρίτη

περίοδο εντατικής και επίσης ανορθόδοξης µεταρρυθµιστικής κατάστασης4.

Οι τρεις αυτές φάσεις, όπως εύστοχα επισηµαίνει ο Αλεξάκης, συνέβαλαν

στη διαµόρφωση δύο παράλληλων συστηµάτων πολιτικής κουλτούρας, ένα

παρωχηµένο κι ένα µεταρρυθµιστικό, µεταξύ των οποίων αναπτύχθηκε η κοινωνία

πολιτών στην Ελλάδα, γεγονός το οποίο την κάνει να διαφέρει από την κοινωνία

πολιτών, που διαµορφώθηκε σε άλλες δυτικές ευρωπαϊκές χώρες για παράδειγµα.

3 Μανώλης Αλεξάκης, ό.π, σελ . 934 Μανώλης Αλεξάκης, ό.π, σελ 93








5

Β. Η κριτική της αποδόµηση

Από την άλλη, ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, διαπιστώνει, σε ένα κείµενο που

έγραψε στα µέσα της δεκαετίας του ενενήντα, - δηλαδή περίπου δεκαπέντε ολόκληρα

χρόνια από την σηµερινή κατάσταση µεγάλης «κρίσης» από την οποία διέρχεται η

χώρα, – η ένταξη της χώρας στην ευρωπαϊκή κοινότητα – ένωση, ενώ στο πρώτο

επίπεδο, φαίνεται, να έχει επιλύσει ορισµένα ζητήµατα, από την άλλη, έγινε ο

καθοριστικός παράγοντας για την ανάδειξη της εξωφρενικής ανεπάρκειας της χώρας

στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο5. Αν και ο Τσουκαλάς, οριοθετεί την

επιχειρηµατολογία του σε τέσσερα σηµεία, εµείς θα επιµείνουµε, στα δύο κεντρικά,τα οποία «απαντούν» στα προβλήµατα, που θέτει ο Αλεξάκης, όπως τα παραθέσαµε

προηγούµενως: ο Τσουκαλάς, λοιπόν, διαπιστώνει ένα τεράστιο και «αγεφύρωτο»

χάσµα µεταξύ της επικρατούσας, σε µεγάλο βαθµό, στο δυτικό περιβάλλον

εργαλειακής ορθολογικότητας στο επίπεδο της ατοµικής οικονοµικής συµπεριφοράς

και στην εγχώρια κυρίαρχη και πολιτισµικών καταβολών ανορθολογικότητα.

Μάλιστα, όπως έχει διαφανεί, αυτή η ανορθολογικότητα τελικά λειτουργεί ως

αντίρροπη δύναµη στην υιοθέτηση ορθολογικών οικονοµικών συµπεριφορών που

µπορούν να συµβάλλουν στην προαγωγή, έστω, του ατοµικού συµφέροντος6.

Επιπλέον, ακόµη, µια εξίσου σηµαντική διαπίστωση χωράει εδώ, δηλαδή η

επισήµανση της ιδιότυπης σχέσης αλληλεπίδρασης του ατοµικού µε το συλλογικό

στην Ελλάδα, και ειδικότερα της γενικευµένης απροθυµίας για ατοµική συµβολή στη

µεγιστοποίηση του συλλογικού οφέλους.

Το γεγονός αυτό, ίσως αποτελεί, το πρώτο επίπεδο για να εξηγηθεί το

φαινόµενο της αποτυχίας του αναπτυξιακού εκσυγχρονισµού – ο οποίος, πράγµατι,

δε µπορεί παρά να αποτελεί ένα λογικά εκλογικεύσιµο στόχο – αφού, ιδιαίτερα τα

τελευταία χρόνια, είναι γεγονός ότι ο εκσυγχρονισµός τίθεται εµφατικά ως

προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα. Εποµένως, αφού, το πρόβληµα της

« υπανάπτυξης» δε µπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στην έλλειψη, της, έστω και

5 Κων/ νος Τσουκαλάς, « ‘Τζα µπατζήδες ’ στη Χώρα των Θαυ µάτων: Περί Ελλήνων στην Ελλάδα»,παράρτηµα 1 του ∆εύτερου Ανθολογίου, σελ 2186 Κων/ νος Τσουκαλάς, ό.π, 219








6

στο επίπεδο της ρητορικής, εκφρασµένης πολιτικής βούλησης, τότε πρέπει, εύλογα

να στραφούµε στα κυρίαρχα πρότυπα οικονοµικής συµπεριφοράς, τα οποία, τελικά,

φαίνεται, ότι παρεµποδίζουν, παρά ευνοούν τον οµόθυµα αναγνωρισµένο ως

αναγκαίο αναπτυξιακό εκσυγχρονισµό7. Ο Τσουκαλάς, περιγράφει γλαφυρά το

µεγαλύτερο ίσως εµπόδιο για την ανάπτυξη στην Ελλάδα: οι θεσµοί και οι δοµές εν

γένει προβάλλουν, µια τεράστια αντίσταση στη µεταρρύθµιση τους8.

Η αναζήτηση των πολιτισµικών παραµέτρων, οι οποίες, τελικά, προβάλλουν

ως τέτοια εµπόδια στην ανάπτυξη, αναδεικνύεται ως εξαιρετικά περίπλοκη, ιδιαίτερα

λαµβάνοντας υπόψη, ότι στην Ελλάδα, ήδη από τα µέσα της δεκαετίας του εξήντα, ο µέσος όρος του τυπικού εκπαιδευτικού επιπέδου έχει αναβαθµιστεί, και τα ποσοστά

του εγγράµµατου πληθυσµού είναι ιδιαίτερα υψηλά. Επιπλέον, είναι, επίσης,

γεγονός, ότι έλληνες καταγράφουν σηµαντικές επιδόσεις στους τοµείς των

επιστηµών και των τεχνών, στο ατοµικό επίπεδο, όµως, αυστηρά9.

Με άλλα λόγια, η τεράστια «δυσκολία» της ανάπτυξης, σε τελική ανάλυση,

µπορεί να αποδοθεί στο έλλειµµα νεωτερικών αξιών που χαρακτηρίζει την διάχυτη

αντίληψη στην Ελλάδα, κι ακόµη περισσότερο από την παράλειψη της υιοθέτησης

του µοντέλου της βασικής κοινωνικής κατασκευής στις δυτικές κοινωνίες, δηλαδή

της συνάρθρωσης δηµόσιου – ιδιωτικού, η οποία θεµελιώνεται σε ένα ορισµένο τύπο

κοινωνικού συµβολαίου, µε τις επιταγές του οποίου υποκείµενα των πολιτικών και

κοινωνικών δικαιωµάτων οφείλουν να συµµορφώνονται. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, όπου

κατακυρώνεται η ισότητα απέναντι στο νόµο, αλλά και η παράλληλη σύµπλευση

δικαιωµάτων και υποχρεώσεων, που διαµορφώνουν τον χαρακτήρα του υπεύθυνου

απέναντι στην κοινωνία πολίτη, αποκλείεται η προσφιλής, για το ελληνικό φολκλορ,

περσόνα του «τζαµπατζή» ( free rider). Σε κάθε περίπτωση, η οικονοµική

ορθολογική νεωτερικότητα, προϋποθέτει την υιοθέτηση από το υποκείµενο µιας

συµπεριφοράς τύπου homo economicus. Από την άλλη, είναι βέβαιο, ότι η

ορθολογική νεωτερικότητα, δεν αποτελεί ένα ζήτηµα, το οποίο να συνδέεται,

7 Κων/ νος Τσουκαλάς, ό.π, σελ .2198 Κων/ νος Τσουκαλάς, ό.π, σελ . 2199 Κων/ νος Τσουκαλάς, ό.π, σελ . 219








7

αυστηρά, µε οικονοµικά – τεχνοκρατικά θέµατα. Αντίθετα, ο εξορθολογισµός της

ατοµικής οικονοµικής συµπεριφοράς, τίθεται ως αυτονόητη πολιτισµική

προϋπόθεση10. Μεταξύ άλλων ο εξορθολογισµός της συµπεριφοράς, µεταφράζεται

σε υιοθέτηση της « περίφηµης» - µε βεµπεριανούς όρους- εργασιακής ηθικής, η

οποία, τελικά, επιτρέπει στο άτοµο να υλοποιήσει, ανεµπόδιστο, τις στρατηγικές της

ατοµικής του προόδου στην ελεύθερη αγορά. Βεβαίως, σε κάθε περίπτωση το νοµο –

δικαιικό σύστηµα, υπάρχει για να «χειραγωγεί» την ενδεχόµενη ιδιοτέλεια ή

αρπακτικότητα, την οποία µπορεί να εκδηλώνει ο home economicus και να τον

µετατρέπει σε υπευθυνο και έντιµο homo civilis11.

Σε κάθε περίπτωση, όµως, όπως έχει διαπιστωθεί ο εξορθολογισµός της

ατοµικής συµπεριφοράς, και η υιοθέτηση ενός προτύπου που συνδυάζει τα

χαρακτηριστικά homo civilis και homo economicus, δεν µπορεί να αποτελέσει

προϊόν εκ των άνω επιβολής, ενώ, είναι, επίσης, γεγονός, ότι µόνο µακροπρόθεσµα οι

θεσµοί µπορούν να επιτελέσουν κι έναν παιδαγωγικό ρόλο.

Κατά τη σύσταση του ελληνικού κράτους, επικράτησε η σύγχυση µεταξύ

σφαιρών, ακριβώς εξαιτίας του γεγονότος, ότι στην Ελλάδα ουδέποτε διαχωρίστηκε,

πλήρως, η κοινωνία από το κράτος, όπως ακριβώς συνέβη σε άλλες δυτικές χώρες,12.

Όπως ήταν λοιπόν, αναπόφευκτο, το κυρίαρχο σύστηµα αξιών, δε συδιαµορφώθηκε

µε άξονα τον οικονοµικό ορθολογισµό, αλλά αντίθετα συδιαµόρφωθηκε ως ένα

συνονθύλευµα παραδοσιακών µορφών έµπρακτης οικογενειακής και συγγενικής

αλληλεγγύης, πελατειακών σχέσεων και πρώιµου θεσµικού εκσυγχρονισµού

Σε κάθε περίπτωση, όλα τα παραπάνω συµβάλλουν στην ερµηνεία του φαινοµένου της αντίστασης, την οποία προβάλλει, σηµαντικό ποσοστό του

10 Κων/ νος Τσουκαλάς, ό.π, σελ . 22011 Κων/ νος Τσουκαλάς, ό.π, σελ . 22312 K ων/ νος Τσουκαλάς,΄ο.π, σελ . 223








8

ελληνικού πληθυσµού στην όποια – έστω και εκ των ανω προερχόµενη –

µεταρρυθµιστική απόπειρα13 .

Η προβληµατική συµπληρώνεται από τις εύστοχες παρατηρήσεις τις οποίες

συµπεριλαµβάνει στο άρθρο της η Ρόη Παναγιωτοπούλου, η οποία εντοπίζει το

αναπτυξιακό πρόβληµα της χώρας, ως µια κατάσταση απουσίας σύµπτωσης, των

ατοµικών στόχων – οι οποίοι συχνά επιδιώκονται στη βάση ορθολογικών αρχών –

και των στόχων του πολιτικού συστήµατος, το οποίο, θα λέγαµε, ότι χαρακτηρίζεται

µάλλον ανορθολογικό. Η Παναγιωτοπούλου εστιάζει στην κρίσιµη δεκαετία του

ογδόντα, κατά την οποία επιδιώχθηκε ο εκ των άνω εισηγµένος εκσυγχρονισµός, ό οποίος θεωρήθηκε αναγκαία προυπόθεση για την κοινωνική κινητικότητα ορισµένων

κοινωνικών κατηγοριών14. Βεβαίως, το επιχείρηµα της της κοινωνικής ενσωµάτωσης

και κυριότερα της διεύρυνσης των ευκαιριών του πληθυσµού για την συµµετοχή στη

λήψη αποφάσεων έγινε πρόφαση για τη νοµιµοποίηση του λαικισµού, ως ενός µέσου

άσκησης πολιτικής.

Έτσι, κατά τη δεκαετία του ογδόντα, η ελληνική κοινωνία, µε απώτερο στόχο

την κάλυψη του αναπτυξιακού χάσµατος µε τις άλλες χώρες της Ευρώπης, βρέθηκε

να δοκιµάζει ένα πρωτόγνωρο και εντατικό µεταρρυθµιστικό σχέδιο, το οποίο συχνά

ερχόταν σε αντίφαση, εως και έθιγε, εµπεδωµένες στη διάχυτη αντίληψη αξίες . Με

άλλα λόγια, ό εκσυγχρονισµός, ο οποίος επιχειρήθηκε απείχε παρασάγγας από το

διαµορφωµένο επίπεδο διάχυτης αντίληψης στην Ελλάδα.

Από την άλλη, ενώ κατά τη µεταπολίτευση, οι παραδοσιακές διαιρετικές

τοµές , όπως για παράδειγµα αριστερά – δεξιά , χαλάρωσαν, χωρίς βεβαίως να καταργηθούν, από την άλλη, διαµορφώθηκαν άλλα συστήµατα αντιπαράθεσης,

13 Κων/ νος Τσουκαλάς,ό.π, σελ . 245

14 Ρόη Παναγιωτοπούλου, «Ορθολογικές Ατο µοκεντρικές Πρακτικές στα Πλαίσια ενός

‘ Ανορθολογικού’ Πολιτικού Συστή µατος », παράρτηµα 2 του δεύτερου Ανθολογίου, σελ . 250








9

γεγονός, το οποίο οφείλεται σε µεγάλο βαθµό και στις πελατειακές σχέσεις. Το

συστηµα των πελατειακών σχέσεων υιοθέτησαν και τα δύο κόµµατα, τα οποία

κυβέρνησαν την χώρα εναλλαξ, γεγονός το οποίο συνέβαλε να νοµιµοποιηθεί στην

κοινή συνείδηση, η αντίληψη για την επιλεκτική συµµετοχή των «δικών µας» σε ό,τι

αφορά την παροχή προνοµίων και διευκολύνσεων.15,

Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, διαµορφώθηκε η εξής µεγάλη αντίφαση: από τη µία,

ιδιαίτερα, κατά τη δεκαετία του ογδόντα, να υιοθετηθούν από τα υποκείµενα, ως

µελών οικογενειακών και συγγενικών δικτύων, στρατηγικές για την ατοµική πρόοδο,

οι οποίες στηρίζονταν σε, ας υποθέσουµε, ορθολογικά πρότυπα. Από την άλλη,όµως, οι φιλελεύθερες κοινωνικές δοµές, οι οποίες επιβλήθηκαν δε µπόρεσαν να

επιφέρουν τις πολιτικές, ηθικές και κοινωνικές δεσµεύσεις που επιτεύχθηκαν σε

άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης. Αντίθετα, στην Ελλάδα, οι µεταρρυθµίσεις, όχι

µόνο δεν κατάφεραν να διαπεράσουν τον κοινωνικό ιστό, αλλά αντίθετα το

µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού, προέβαλε σθεναρή αντίσταση σε αυτά τα

πρότυπα, συνεχίζοντας να αναγνωρίζουν εαυτούς ως οργανικού τµήµατος µιας

οικογένειας ή ενός σογιού, όπου στην Ελλάδα, εξακολουθούν, µέχρι σήµερα, να είναι

και µονάδα αναπαραγωγής και υπο όρους παραγωγικής δραστηριότητας16

Συµπέρασµα

Συνεπώς, στην Ελλάδα, η ηθική του εκσυγχρονισµού, όχι µόνο δεν κατάφερε να

διεισδύσει στον κοινωνικό ιστό, αλλά αντίθετα, υπονοµεύτηκε από το εξαιρετικά

ισχυρό παραδοσιακό status quo, το οποίο ορίζεται, πρωταρχικά από τα δίκτυα

συγγένειας. Τελικά, επικράτησε ένας άναρχος ατοµικισµός, στην ακραιφνώς εγωιστική του εκδοχή κάποιες φορές, στο πλαίσιο του οποίου η ορθολογικότητα είχε

θέση, εφόσον υπηρετεί το σκοπό της µεγιστοποίηση του ατοµικού οφέλους ή της

προάσπισης του κοινωνικού προφίλ του οικείου δικτύου συγγένειας. Αντίθετα, οι

ηθικοί κώδικες συµπεριφοράς της δύσης, αναφορικά µε το σεβασµό και την τήρηση

15 Ρόη Παναγιωτοπούλου, ό.π, σελ .25416 Ροη Παναγιωτοπούλου, ό.π, σελ . 259








10

των νόµων, αρα και την προάσπιση ενός επιπέδου γενικής ευηµερίας. Μάλιστα, στο

επίπεδο της διάχυτης αντίληψης, συχνά, η παράκαµψη των θεσµών, δεν

απονοµιµοποιείται ηθικά, ενώ από την άλλη η µοναδική δεσµευτική αρχή για το

υποκειµένο, προβάλλει το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον απέναντι στο

οποίο υποχρεούται να επιδείξει αµοιβαιότητα και αλληλεγγύη17

Βιβλιογραφία

Υλικό στο οποίο θα βασιστείτε κατά κύριο λόγο για τις απαντήσεις σας:

• Μανώλης Αλεξάκης, « Καθένας για το Εαυτό του και Όλοι Εναντίων Όλων:

Θέσ µιση του δη µόσιου χώρου , πολιτική κουλτούρα και κοινωνικές συγκρούσεις

στην Ελλάδα», κεφάλαιο 4 του ∆εύτερου Ανθολογίου, σελ . 91-129

• Κων/ νος Τσουκαλάς, « ‘Τζα µπατζήδες ’ στη Χώρα των Θαυ µάτων: Περί

Ελλήνων στην Ελλάδα», παράρτηµα 1 του ∆εύτερου Ανθολογίου, σελ . 217-

248.

• Ρόη Παναγιωτοπούλου, «Ορθολογικές Ατο µοκεντρικές Πρακτικές στα Πλαίσια

ενός ‘ Ανορθολογικού’ Πολιτικού Συστή µατος », παράρτηµα 2 του ∆εύτερου

Ανθολογίου, σελ . 249-263.

• Μανώλης Αλεξάκης, « Καθένας για το Εαυτό του και Όλοι Εναντίων Όλων:

Θέσ µιση του δη µόσιου χώρου , πολιτική κουλτούρα και κοινωνικές συγκρούσεις

στην Ελλάδα», κεφάλαιο 4 του ∆εύτερου Ανθολογίου, σελ . 91-129

• Κων/ νος Τσουκαλάς, « ‘Τζα µπατζήδες ’ στη Χώρα των Θαυ µάτων: Περί

Ελλήνων στην Ελλάδα», παράρτηµα 1 του ∆εύτερου Ανθολογίου, σελ . 217-

248.

17 Ρόη Παναγιωτοπούλου, ό.π, σελ . 261








11

• Ρόη Παναγιωτοπούλου, «Ορθολογικές Ατο µοκεντρικές Πρακτικές στα Πλαίσια

ενός ‘ Ανορθολογικού’ Πολιτικού Συστή µατος », παράρτηµα 2 του ∆εύτερου

Ανθολογίου, σελ . 249-263.

2009-2010.4h.ergasia.epo42.sxed.pdf

Documents

Transcript of 2009-2010.4h.ergasia.epo42.sxed.pdf