1. Γένεση, καταβολέςκαι εξέλιξη της ΠΕ

� Πότε; Η ΠΕ γεννιέται και διαµορφώνεται σε αυτόνοµοπεδίο στις δεκαετίες 1960 – 1970

� Πώς; Προέρχεται από τη συνειδητοποίηση τουσύγχρονου περιβαλλοντικού/ οικολογικού προβλήµατοςκαι του κοινωνικού αιτήµατος για επίλυσή του

� Γιατί; Η εκπαίδευση θεωρείται ένα από τα µέτρα/ µέσαγια την αποτελεσµατική αντιµετώπιση του προβλήµατος

� Τι; Προτείνεται η εισαγωγή της σε όλες τις βαθµίδες τηςτυπικής και στις διάφορες µορφές της µη-τυπικήςεκπ/σης και άτυπης µάθησης

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

γεννιέται….

Η αναγκαιότητα και η προβληµατική

για την ΠΕ

� Η ιδέα για µια «περιβαλλοντική εκπαίδευση» µε τησύγχρονη έννοια κυοφορείται µέσα στη δεκαετία 1960

� Εκπαίδευση: βασικό µέτρο για την αντιµετώπιση τηςσύγχρονης περιβαλλοντικής/ οικολογικής κρίσης

� Αρχικά: ΠΕ = εκπαίδευση τεχνικών/ ειδικών στηδιαχείριση της οικολογικής κρίσης

� Σύντοµα όµως: η ΠΕ προβάλλεται µέσα από µια πιοδιευρυµένη αντίληψη, ως µια αγωγή των πολιτών

Η αναγκαιότητα και η προβληµατική

για την ΠΕ

� Η οικολογική κρίση δεν αντιµετωπίζεται µόνοµε τεχνικά και θεσµικά µέτρα

� Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα δενδηµιουργούνται από κάποιες ιδιοτροπίες τωνφυσικών φαινοµένων και λειτουργιών

� Είναι αποτελέσµατααποτελέσµατα συγκεκριµένωνκοινωνικών, πολιτισµικών και οικονοµικώνεπιλογών και πρακτικών

Η αναγκαιότητα και η προβληµατική

για την ΠΕ

� Οικολογική κρίση = κοινωνική/ πολιτισµική κρίση, κρίση στις σχέσεις των ανθρώπων και τωνκοινωνιών µεταξύ τους και µε τη φύση

� Η αντιµετώπιση της οικολογικής κρίσης απαιτεί� επανεξέταση των κριτηρίων που κατεύθύνουν τις επιλογέςτων ανθρώπων/ κοινωνιών

� διαµόρφωση νέων αξιών («ανάγκες», «πρόοδος» τωνκοινωνιών)

Η αναγκαιότητα και η προβληµατική

για την ΠΕ

� Περιβαλλοντική εκπαίδευση = αγωγή τωνπολιτών που στοχεύει σε ριζικές αλλαγές στιςαντιλήψεις, τις στάσεις, τις αξίες και τιςσυµπεριφορές των ατόµων και των κοινωνιών

� Ανάπτυξη αισθήµατος περιβαλλοντικής ευθύνης, περιβαλλοντικού ήθους και συνείδησης

� Ενδυνάµωση των πολιτών για διεκδίκηση καισυµµετοχή στη λήψη αποφάσεων

Πριν από την ΠΕ, όµως, τι…;

� Η ΠΕ γεννιέται στις δεκαετίες του 60 και 70, αποτελείόµως µέρος µιας εξελικτικής πορείας µε ρίζες στοπαρελθόν

� Υπήρξαν και άλλες προηγούµενες προσπάθειες πουεπιχείρησαν να συνδέσουν την εκπαίδευση µε τοπεριβάλλον

� Οι προσπάθειες αυτές άσκησαν σηµαντική επίδρασηστο λόγο και την προβληµατική της ΠΕ, όπωςεπίσης στην πρακτική της.

� 18ος αι - J. Locke (εµπειρισµός):� Η αγωγή θα πρέπει να συνδυάζει το φυσικό τρόπο ζωής – άσκηση στο φυσικό

περιβάλλον

� Η προσωπικότητα διαµορφώνεται καλύτερα από το περιβάλλον και όχι από τηδιδασκαλία

� η γνώση βασίζεται αποκλειστικά στις εντυπώσεις των αισθήσεων

� η µάθηση επιτυγχάνεται µέσω εµπειρίας και δοκιµής

� 18ος – 19ος αι – E. Kant, Hegel (ιδεαλισµός):� Νους και φύση υπάρχουν αρµονικά µόνο µέσα από µια σχέση αλληλεξάρτησης

� 18ος - Rousseau (ροµαντισµός):� το περιβάλλον είναι πεδίο για την ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων του παιδιού

� η επαφή µε τη φύση είναι απαραίτητη, γιατί εκεί θα βρει το παιδί πράγµατα που τοενδιαφέρουν

� 19ος αι – Ch. Darwin (πραγµατισµός):� Όλη η νοητική δοµή του ανθρώπου εξελίσσεται µέσω της αλληλεπίδρασής του µε

το περιβάλλον

Εκπαίδευση και περιβάλλον: οικαταβολές

Εκπαίδευση και περιβάλλον: οικαταβολές

� 19ος - Herbart:� η µάθηση πρέπει να αρχίζει από το άµεσο περιβάλλον του

παιδιού

� το περιβάλλον είναι η καλύτερη πηγή υλικού

� το περιβάλλον αποτελεί σηµείο εκκίνησης για τη µελέτη θεµάτωνπέρα από τις αισθήσεις

� 19ος - Pestalozzi, Froebel:� η εκπαιδευτική πορεία ως διαλεκτική πορεία µπορεί να συµβάλλει

στην επίτευξη της αρµονίας ανάµεσα στο νου και στη φύση

� Νέα Αγωγή: έµφαση στη φυσική δραστηριότητα, την προσωπικήανακάλυψη, ο δάσκαλος-οδηγός, ενοποίηση αντικειµένων

� 20ός αι – Dewey:

� στενή σχέση σχολείου µε ζωή

� Εκπαιδευτικό σύστηµα βασισµένο στην πραγµατικότητα

Πρόδροµες εκπαιδευτικές κινήσεις

� η προοδευτική κίνηση στην εκπαίδευση

� η µελέτη της φύσης

� οι αγροτικές σπουδές

� η εκπαίδευση για τη διατήρηση της φύσης

� η εκπαίδευση έξω από το σχολείο

� η µελέτη πεδίου

� οι περιβαλλοντικές σπουδές

Από τη φύση στο περιβάλλον…

� Τέλη 19ου – πρώτες δεκαετίες 20ού αι: το

ενδιαφέρον και το αίτηµα ήταν η φύση και η

διατήρηση/ προστασία της

� ∆εκαετία του 60: το πέρασµα από τη φύση

στο περιβάλλον

� Ανάπτυξη του σύγχρονου οικολογικού

κινήµατος

Από την εκπαίδευση µε

προσανατολισµό τη φύση στην ΠΕ…

Εκπαίδευση για τη διατήρηση και προστασία της φύσης:

- ενηµέρωση / ευαισθητοποίηση πολιτών

- απόκτηση δεξιοτήτων

- ενεργός συµµετοχή στη µάθηση και τη διερεύνηση

- διεπιστηµονικότητα

� Στόχος:

- η διατήρηση/ προστασία της φύσης (βιοκεντρικόςπροσανατολισµός, η φύση ως αυταξία)

- Η συνετή διαχείριση της φύσης και των φυσικών πόρων

(ανθρωποκεντρικός προσανατολισµός, η βιώσιµη χρήση

του φυσικού περιβάλλοντος)

Μελέτη της φύσης� νατουραλισµός, ροµαντισµός, αίτηµα για επιστροφή στη φύση,

ανησυχία για την άγρια ζωή, ιδέα για την προστασία της φύσης, έναρξη αµφισβήτησης της εκβιοµηχάνισης, ίδρυση εταιρειών για τηνπροστασία της φύσης, εκπαίδευση του παιδιού µέσα στη φύση γιακαλύτερη κατανόηση και σεβασµό προς τη φύση.

� η ενασχόληση µε το φυσικό περιβάλλον αναπτύσσει πνευµατικά τονάνθρωπο

� πρόταση για µια ολιστική προσέγγιση της φύσης

� ανάπτυξη παρατηρητικότητας, ερευνητικού πνεύµατος, ενδιαφέροντος για φυσικά φαινόµενα

Από την εκπαίδευση µε

προσανατολισµό τη φύση στην ΠΕ…

Από την εκπαίδευση µε

προσανατολισµό τη φύση στην ΠΕ…

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση- περιβάλλον: η πραγµατικότητα που συγκροτείται από την

αλληλόδραση όλων των παραγόντων που δρουν ταυτόχρονα, συνδυαστικά και διαχρονικά στη φύση και την κοινωνία

- Στηρίζεται πάνω σε µια άλλη ρητορική, βασικά σηµεία τηςοποίας είναι µεταξύ άλλων:

� ένα νέο ήθος

� η ποιότητα ζωής

� η αλλαγή στις σχέσεις του ανθρώπου µε τον άνθρωπο και µετη φύση

� η κοινωνική και πολιτική ευθύνη

� ο επαναπροσδιορισµός της έννοιας της οικονοµικής ανάπτυξης

Η ΠΕ στην Ελλάδα

� Η ιδέα για την εισαγωγή της ΠΕ στην τυπικήεκπαίδευση της χώρας µας κυοφορείται από το 1977

� Αρχικά: πειραµατικά προγράµµατα σε σχολεία

� Νόµος 1892/1990: η ΠΕ εισάγεται επίσηµα στη∆ευτεροβάθµια Εκπ/ση

� Y.A. 1991: εισαγωγή της ΠΕ και στην ΠρωτοβάθµιαΕκπ/ση

� Μέσα στην τελευταία δεκαετία: εισάγεται ωςαντικείµενο σε όλα τα Παιδαγωγικά Τµήµατα