13.20 µ , Université de Grenoble - University of Crete• Σπύρος Ασδραχάς,...

Πρώτη συνεδρίαση Συντονιστής Γιώργος Ρουσόπουλος Πανmicroιο Κρήτης

900 ndash 930 Έναρξη ndash Προσφωνήσεις

930 ndash 1000 Κωνσταντίνος Βουδούρης Πανmicroιο Αθηνών

Η φιλοσοφία ως τέχνη και ως αίρεση βίου

1000 ndash 1030 Γεωργία Αποστολοπούλου Πανmicroιο Ιωαννίνων

Η επικαιρότητα της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας

1030 ndash 1100 Αικατερίνη Καλέρη Πανmicroιο Πατρών

Η φιλοσοφία των ανθρωπιστικών επιστηmicroών σήmicroερα

1100 ndash 1130 ∆ηmicroήτρης Κοτρόγιαννος - Κωνσταντίνος Λάβδας Πανmicroιο Κρήτης

Το δειλινό των αξιών 1130 ndash 1150 ∆ιάλειmicromicroα

∆εύτερη συνεδρίαση Συντονιστής Παναγιώτης Νούτσος Πανmicroιο Ιωαννίνων

1150 ndash 1220 Όλυ Ψυχοπαίδη Πανmicroιο Αθηνών

Κοινωνία Ηθική Αισθητική

1220 ndash 1250 Μάρκος Τσέτσος Πανmicroιο Αθηνών

Ζητήmicroατα αξιολογίας στη φιλοσοφία της τέχνης

1250 ndash 1320 Γιάννης Ζεϊmicroπέκης Universiteacute de Grenoble Γιατί κάνουmicroε αισθητική Το πρόβληmicroα των αισθητικών αξιών 1320 ndash 1350 Αλεξάνδρα Μουρίκη Πανmicroιο Πατρών

∆υνατότητες διατύπωσης microιας νέας αισθητικής στη σύγχρονη συνθήκη

1350 ndash 1420 Αλεξάνδρα ∆εληγιώργη Πανmicroιο Θεσσαλονίκης

∆ιαλέξεις της Hanna Arendt για την Κριτική της Κριτικής ∆ύναmicroης του Kant και το πρόβληmicroα της σχέσης υποκειmicroενισmicroού- αντικειmicroενισmicroού

1420- 1600 Γεύmicroα

Τρίτη συνεδρίαση Συντονίστρια Γεωργία Αποστολοπούλου Πανmicroιο Ιωαννίνων

1600 ndash 1630 Στάθης Ψύλλος Πανmicroιο Αθηνών

Αιτιακός πλουραλισmicroός

2

bull Μανόλης Αγγελίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήmicroιο Ταχ ∆ιεύθυνση Ι ∆αmicroασκηνού 14 141 22 Ηράκλειο Αθήνα

Τηλέφωνο 210-2815558

Fax 210-2855998 Ηλ ∆ιεύθυνση angelidispanteiongr

Έλλογη κανονιστική εξήγηση και πολιτικο-πρακτική διάσταση

Στην εισήγηση θεmicroατοποιείται η προβληmicroατική της πράξης ως κεντρικού ζητήmicroατος

της θεωρίας του διαφωτισmicroού όπως τίθεται και αναπτύσσεται στο έργο του Κ Ψυχοπαίδη

Υποστηρίζεται ότι η πολιτικο-πρακτική διάσταση διαπλέκεται microε έναν τύπο έλλογης

εξήγησης στο εσωτερικό του οποίου προϋποτίθενται δεσmicroευτικές-κανονιστικές αξιολο-

γήσεις ως όροι των αιτιακών σχέσεων

bull Γεωργία Αποστολοπούλου Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Πανmicroίου Ιωανννίνων Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

Πανεπιστηmicroιούπολη ∆ουρούτης 45110 Ιωάννινα

Τηλέφωνο

Fax 26510-95801

Ηλ ∆ιεύθυνση gapostolccuoigr

Η επικαιρότητα της Φιλοσοφικής Ανθρωπολογίας

Οι κλασσικοί της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας ο Scheler o Plessner και o Gehlen

αντέκρουσαν την νατουραλιστική και βιολογιστική αναγωγή και έδειξαν ότι το ερώτηmicroα

για τον άνθρωπο και το ερώτηmicroα για τον κόσmicroο του ανθρώπου είναι αλληλένδετα Σήmicroερα

το ερώτηmicroα για τον άνθρωπο έχει αποσπασθεί από το ερώτηmicroα για τον κόσmicroο του ανθρώπου

και έχει εγκλωβισθεί microεταξύ νατουραλισmicroού και τεχνολογισmicroού Για να αποκαταστήσουmicroε

το πραγmicroατικό πλαίσιο αυτού του ερωτήmicroατος πρέπει να εντάξουmicroε στις σύγχρονες

αναζητήσεις τις εξής κύριες θέσεις των κλασσικών της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας Το

laquoεγώraquo δεν επιδέχεται ούτε νατουραλιστική ούτε τεχνολογική αναγωγή αλλά αποτελεί το

κέντρο αυτοκατανόησης και νοηmicroατοδότησης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο Ο άνθρωπος

δηλαδή το έmicroβιο ον microε τα βιολογικά γνωρίσmicroατα του ανθρώπου δεν είναι απλώς microια

βιολογική microονάδα αλλά ισχύει και είναι πρόσωπο που microε την ενσώmicroατη παρουσία του

3

εκφράζει αξίες και laquoαπευθύνειraquo το θεmicroελιώδες αίτηmicroα της αναγνώρισης Η φυσιοκρατική

αναγωγή του ανθρώπου σε laquoάκοσmicroο ονraquo οδηγεί την ιδέα της ελευθερίας σε αδιέξοδο

bull Σπύρος Ασδραχάς Sorbonne-Paris EIE - Αθήνα Ταχ ∆ιεύθυνση Σκουφά 58 10680 Αθήνα


Fax 210-3600865

Στοιχειώδεις υπενθυmicroίσεις για το έθνος

Η πρόσφατη αναθέρmicroανση των διενέξεων για το έθνος στη microικρή microας πολιτεία των

ιδεών είχε την αφορmicroή της στην όψιmicroη έκδοση ενός κειmicroένου του Νίκου Σβορώνου οι ιδέες

του οποίου είχαν διατυπωθεί από τον συγγραφέα του δεκαετίες πριν ∆εν πρόκειται να

συνοψίσω την άποψη του Σβορώνου για τη γένεση του ελληνικού έθνους είναι σε όλους

γνωστή Θα παρατηρήσω microόνο ότι οι επικριτές του είναι σύmicroφωνοι microαζί του ως προς την

οριοθέτηση του νεωτερικού έθνους χωρίς τούτο να σηmicroαίνει ότι εξέφρασαν microε την

απαιτούmicroενη ρητότητα και πειστικότητα κάποια αντίρρηση ως προς τους όρους της

δηmicroιουργίας του συγκεκριmicroένου έθνους αυτού που ονοmicroάστηκε ελληνικό έθνος όρους που

ανάγονται στον τρόπο microε τον οποίο εννοιολογήθηκαν τα εmicroπειρικά δεδοmicroένα της ελληνικής

ιστορίαςhellip

bull Μιχάλης Ασηmicroακόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου

Πολυτεχνείου Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας ΑΚΕ∆ ΕΜΠ Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου


Ηλ ∆ιεύθυνση massimcentralntuagr

Σύγχρονη γαλιλαϊκή ιστοριογραφία και το πρόβληmicroα της ορθολογικότητας

Η ιστοριογραφία του Γαλιλαίου microέσω του έργου του A Koyre το 1939 επέδρασε

όσο καmicroία άλλη microελέτη συνολικά στη ιστορία της επιστήmicroης του 20ου αιώνα Στην

ανακοίνωση σκιαγραφηθούν οι γαλιλάικες σπουδές microέχρι τις microέρες microας και θα υποστηριχθεί

ότι το έργο του P K Feyerabend στα 1975 άνοιξε σε αυτές νέες προοπτικές Αξιοποιώντας

οι τελευταίες σπουδές το anything goes και χωρίς φιλοσοφική συmicroφωνία διερεύνησαν

4

πλευρές της δραστηριότητας του Γαλιλαίου της σχέσης του microε την εκκλησία

συmicroπεριλαmicroβανόmicroενης οι οποίες ήταν αδύνατο να microελετηθούν στα ιστοριογραφικά πλαίσια

των γνωστών απόλυτων διχοτοmicroιών και microιας καθολικής έννοιας ορθολογικότητας Ο A

Koyre microας παρέδωσε ένα Γαλιλαίο πλατωνικό και κατόπι ύστερα από κριτική αρχιmicroήδειο

ενώ ο M Clevelin συνέχισε την προσπάθεια του microέντορα του ο JHRandall τον είδε

συνεχιστή των νεοαριστοτελικών της Β Ιταλίας και ο ΕMoody των microεσαιωνικών

παραδόσεων ο St Drake παρατήρησε ένα σχεδόν βακωνικό πειραmicroατιστή οι B Brecht G

di Santillana και L Geymonat τόνισαν την αντιεκκλησιαστική του τάση ο B G Kyznetsov

την ίδια περίοδο microας έδωσε microια από τις πρώτες σύγχρονες επιστηmicroονικές βιογραφίες του ο

W Wallace microελέτησε ένα οπαδό των Αναλυτικών Ύστερων ο E McMullin της υποθετικό-

παραγωγικής microεθόδου η W Wisan ένα Ευκλείδειο microαθηmicroατικό και ο ACrombie τον

δηmicroιουργό του έλλογου πειραmicroατισmicroού ενώ ο M Finocchiaro αναζήτησε την λογική των

∆ιαλόγων Εάν κάνουmicroε εδώ microια συmicroβατική ιστοριογραφική τοmicroή σηmicroειώνουmicroε ότι ο

PRedondi αναζήτησε την έmicroπνευση του Γαλιλαίου σε αλχηmicroικού χαρακτήρα χειρόγραφα ο

N Jardine microας έδειξε την σαφή τοmicroή microεταξύ αυτού και των νεοαριστοτελικών ο M

Biagioli κατέδειξε την επίδραση του αυλικού περιβάλλοντος στην αυτοδηmicroιουργία της

συνολικής ταυτότητας του η R Feldhay και ο P Dear τον microελέτησαν στα πλαίσια της

ιησουΐτικης παράδοσης microε έmicroφαση στη αξιοποίηση των microαθηmicroατικών ενώ ο J Renn και ο

P Machamer microε microη ταυτόσηmicroο τρόπο τόνισαν την συmicroβολή της τεχνολογίας στα

επιστηmicroονικά επιτεύγmicroατα του και ο Α Fantoli παρουσίασε τον πιστό καθολικό Γαλιλαίο

Η περιγραφή που επιχειρήθηκε ενισχύει την άποψη που υποστηρίζει την αδυναmicroία

ορθολογικής ανακατασκευής της διαδροmicroής του Γαλιλαίου η οποία θα επιχειρηmicroατολογηθεί

ιδιαίτερα σε σχέση microε το πρόβληmicroα της microαθηmicroατικοποίησης

bull Φωτεινή Βάκη ∆ιδάσκουσα Φιλοσοφίας Π∆ 40780 Ιονίου Πανmicroίου Ταχ ∆ιεύθυνση Ιωάννου Θεοτόκη 72 49100 Κέρκυρα

Τηλέφωνο 26610-87329 Ηλ ∆ιεύθυνσηfvakiphluocgr

Η ερmicroηνεία του ∆ιαφωτισmicroού Ντεσιζιονισmicroός και Κανονιστική Θεωρία

Τα ρεύmicroατα σκέψης του ευρωπαϊκού ∆ιαφωτισmicroού στο έργο των Παναγιώτη

Κονδύλη και Κοσmicroά Ψυχοπαίδη σε καmicroία περίπτωση δεν συνιστούν microια απλή ιστορία

ιδεών H πρόσληψη και επεξεργασία τους οδηγεί αντίθετα στην παραγωγή δύο

5

πρωτότυπων και εκ διαmicroέτρου αντίθετων θεωρητικών σχηmicroάτων που αφορούν τους όρους

γένεσης και αναπαραγωγής της κοινωνίας

Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να δείξει πώς οι εν λόγω αντιτιθέmicroενες

ερmicroηνείες του ∆ιαφωτισmicroού από τους Κονδύλη και Ψυχοπαίδη οδηγούν σε δύο αντίπαλες

συλλήψεις της σύστασης της πολιτικής Αν και ο ερευνητικός καθοδηγητικός microίτος

αmicroφοτέρων είναι κοινός και αφορά το κατεξοχήν νεωτερικό πρόβληmicroα της δυνατότητας

παράκαmicroψης του microηδενισmicroού microετά τη νεωτερική laquoΘεοκτονίαraquo ήτοι microετά το τέλος ενός

ουσιολογικά προσδιορισmicroένου αγαθού οι ερmicroηνείες που δίδονται διίστανται

Για τον Κονδύλη ο ∆ιαφωτισmicroός απαντά στο παραπάνω πρόβληmicroα αναπαράγοντας

την εννοιολογική δοmicroή του θεολογικού αντιπάλου του Η έκπτωση σε ηθικό και

γνωσιολογικό σχετικισmicroό που συνεπάγεται η οmicroολογία πίστεως σε microια εmicromicroενή ερmicroηνεία του

κόσmicroου αποφεύγεται όταν το βασίλειο του Θεού αντικαθίσταται από το βασίλειο του

Λόγου Το σχήmicroα του Κονδύλη ακυρώνει κατrsquo ουσίαν τον ∆ιαφωτισmicroό στο βαθmicroό που ο

τελευταίος εκλαmicroβάνεται πως παραπαίει microεταξύ του θεολογικού αντιπάλου που

αναπαράγεται microε εκκοσmicroικευmicroένα πρόσηmicroα και του microηδενισmicroού Επιπλέον για τον

Κονδύλη η microοmicroφή του microηδενισmicroού είναι ένα πρόσχηmicroα -αφού η επιβίωση καmicroίας κοινωνίας

δεν είναι δυνατή χωρίς microια κλίmicroακα ηθικών αξιών- που επισείεται από την εκάστοτε

κοσmicroοθεωρητική παράταξη στον αγώνα της για κυριαρχία Αν όmicroως οποιοδήποτε

ορθοπρακτικό πλαίσιο συνιστά πρόφαση που συγκαλύπτει αξιώσεις κυριαρχίας τότε στο

έργο του Κονδύλη microαζί microε την κανονιστική διάσταση του ∆ιαφωτισmicroού αίρεται και

οιανδήποτε δυνατότητα αξιολογικών κρίσεων περί του τι είναι δίκαιο ή άδικο σε microια

κοινωνία

Το έργο του Κ Ψυχοπαίδη αντίθετα ερmicroηνεύει microια microεγάλη παράδοση του

∆ιαφωτισmicroού που κυρίως εκπροσωπείται από τον Ρουσώ τον Καντ τον Χέγκελ αλλά και

τον Μαρξ ως microια απόπειρα θεmicroελίωσης πολιτικών κανόνων που δεν θα οπισθοδροmicroεί σε

προ-νεωτερικού τύπου αντιλήψεις περί αγαθού ούτε θα εκφυλίζεται σε εγωιστικό πράττειν

Η θεmicroελίωση των πολιτικών κανόνων για τον Ψυχοπαίδη οριοθετείται αφrsquo ενός microεν από τις

ιστορικές σχέσεις ιδιοκτησίας (ιδιοποίησης και διανοmicroής του κοινωνικού προϊόντος)

αφ΄ετέρου δε τόσο από το ίδιο το κανονιστικό περιεχόmicroενο αυτών των σχέσεων όσο και

από τα συστήmicroατα αξιών που επιτρέπουν την αξιολόγησή του

Αν για τον Κονδύλη κανόνες και αξίες έχουν microόνο πολεmicroική διάσταση και

υποκρύπτουν αποκλειστικά κυριαρχικές αξιώσεις για τον Ψυχοπαίδη η σηmicroερινή θεωρία

οφείλει να ερmicroηνεύει τους κανόνες ως λειτουργικούς όρους όχι microόνο της αναπαραγωγής και

διατήρησης της κοινωνίας αλλά και της θεωρίας Οι κανόνες αξιολογούνται από τους ίδιους

6

τους δρώντες όσον αφορά την καταλληλότητά τους να microετατραπούν σε αξίες που θα

προσανατολίζουν την καθηmicroερινή δράση

Αν το έργο του Κονδύλη απέχει κάθε αξιολογικής κλίmicroακας στη βάση της οποίας θα

αποφαινόταν τι είναι laquoορθόraquo η θεmicroελίωση των κανόνων στο έργο του Ψυχοπαίδη δηλώνει

ποιές αξίες είναι αδιαπραγmicroάτευτες (ζωή υγεία αξιοπρέπεια αυτόνοmicroη πολιτική δράση)

και ποιές αποτελούν αντικείmicroενο διαλόγου και διαπραγmicroατεύσεων καθώς και ποιοί είναι οι

όροι του διαλόγου αυτού

bull Μαρία Βενιέρη Επίκουρη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφικών και

Κοινωνικών Σπουδών Πανεπιστηmicroίου Κρήτης Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου74100 Ρέθυmicroνο


Fax 28310-77222

Ηλ ∆ιεύθυνση venieriphluocgr

Η επιρρηmicroατική θεωρία της αντίληψης

Ένα από τα βασικά ερωτήmicroατα που αντιmicroετωπίζουν οι διάφορες θεωρίες στη

φιλοσοφία της αντίληψης αφορά στη φύση των αντιληπτικών αντικειmicroένων Το πρόβληmicroα

microπορεί να παρακαmicroφθεί σύmicroφωνα microε τους οπαδούς της επιρρηmicroατικής θεωρίας εάν

θεωρήσουmicroε ότι οι ιδιότητες που αποδίδουmicroε σε ένα αντικείmicroενο της εmicroπειρίας δεν είναι

παρά τρόποι microεταβολής της ίδιας της εmicroπειρίας Έτσι όταν βλέπουmicroε πχ έναν κόκκινο

ρόmicroβο η εmicroπειρία microας πρέπει να περιγραφεί microε τη βοήθεια επιρρηmicroάτων δηλ να πούmicroε ότι

βλέπουmicroε κόκκινα και ροmicroβοειδώς Στην παρουσίαση αυτή θα εξετάσουmicroε αν η

επιρρηmicroατική θεωρία πράγmicroατι κατορθώνει να προσφέρει microια ικανοποιητική εξήγηση της

αντιληπτικής εmicroπειρίας και να αποφύγει τα microεταφυσικά προβλήmicroατα που ταλανίζουν τους

οπαδούς των άλλων θεωριών και κυρίως του έmicromicroεσου ρεαλισmicroού

bull Στέλιος Βιρβιδάκης Καθηγητής Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα ΜΙΘΕ Πανεπιστηmicroίου

Αθηνών Επισκέπτης καθηγητής Πανmicroίου Κύπρου Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Άνω Ηλίσια 15771 Αθήνα

Τηλ 210-7275536

Ηλ ∆ιεύθυνση svirvidccuoagr

7

Αναλυτική και Ηπειρωτική Φιλοσοφία

Πολεmicroικές Αντιπαραθέσεις και Γόνιmicroες Συναντήσεις

Στην εργασία αυτή διερευνώνται ορισmicroένες όψεις της αντιπαλότητας microεταξύ

αναλυτικής και ηπειρωτικής φιλοσοφίας Μετά από microια συνοπτική εξέταση των κριτηρίων

διαφοροποίησης των δύο φιλοσοφικών παραδόσεων παρουσιάζονται χαρακτηριστικά

παραδείγmicroατα προσπαθειών προσέγγισης και από τα δύο microέρη Περιγράφονται περιπτώσεις

αmicroοιβαίας ασυνεννοησίας και έντονης αντιπαράθεσης που οδηγούν σε αδιέξοδο όπως οι

φιλοσοφικές διαmicroάχες microεταξύ Rudolf Carnap και Martin Heidegger και John Searle και

Jacques Derrida αλλά και γόνιmicroες συναντήσεις και αλληλεπιδράσεις όπως η σύγκλιση των

τοποθετήσεων των Juumlrgen Habermas και John Rawls και η αξιοποίηση της κληρονοmicroιάς του

γερmicroανικού ιδεαλισmicroού και της σύγχρονης ερmicroηνευτικής από τον John McDowell

Επιχειρείται η αποτίmicroηση των στοιχείων που διευκολύνουν ή αντίθετα δυσχεραίνουν τον

δηmicroιουργικό διάλογο και την υπέρβαση της αντιπαλότητας

bull Dr Werner Bonefeld Reader Deptartment of Politics University of York Postal Address York YO10 5DD UK

Phone (0044) (0)1904 433554

Fax (0044) (0)1904 433563

email wb3yorkacuk

Conceptuality Some Notes

To conceptualise means to bring the thing to its concept (die Sache auf den Begriff

bringen der Begriff der Sache) Conceptuality (Begrifflichkeit) has to do with the

recognition of reality ndash not with the analysis of concepts Conceptualization goes beyond the

immediate perception of reality in order to comprehend what is hidden in its immediate

appearance Concepts are moments of a reality that requires their formation Concepts

belong to reality and exist through reality The business of conceptual thinking is a critical

one It subverts the critical subject by denouncing its own deceitful publicity according to

which its thinghood is self-constituted It denounces by asking ldquowhy does this content

(human social relations) take that form (the form of capital)rdquo (cf Marx Capital I) This then

means that conceptualisation does not mean thinking about things It means thinking out of

things The contribution explores the meaning of conceptuality and asks assess its practical

consequences

8

bull Κωνσταντίνος Βουδούρης Καθηγητής Φιλοσοφίας Τmicroήmicroατος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Πανmicroίου Αθηνών

Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα ΦΠΨ Πανmicroιο Αθηνών


Ηλ ∆ιεύθυνση kboud714pppuoagr

Η Φιλοσοφία ως Τέχνη και ως Αίρεση Βίου

Εκτενώς έχει συζητηθεί το θέmicroα για το τι είναι φιλοσοφία και τη σχέση φιλοσοφίας

και επιστήmicroης Οι απόψεις που φαίνεται να επικρατούν σήmicroερα είναι ότι η φιλοσοφία δεν

είναι επιστήmicroη (science) microε την αυστηρή έννοια του όρου αλλά κάποια άλλης microορφής

δραστηριότητα που απασχολείται κατά κύριο λόγο microε την ανάλυση των εννοιών και τη

σχέση microεταξύ των εννοιών

Αλλά το τι είναι η φιλοσοφία και ποιο είναι το έργο της είναι κάτι που συνάπτεται microε

τη microέθοδο που αυτή χρησιmicroοποιεί και microε τα προβλήmicroατα που εξετάζει Έτσι πρέπει να

υπάρχει οmicroολογία microεταξύ της microεθόδου και του προβλήmicroατος που εξετάζεται στη

φιλοσοφική αναζήτηση Αυτό σηmicroαίνει ότι υπάρχει ή πρέπει να υπάρχει σαφής

διαχωρισmicroός των προβληmicroάτων που τίθενται προς εξέταση και κατrsquo αντιστοιχία και σαφής

διαχωρισmicroός των διαφόρων ερευνητικών microεθόδων Η κυρίαρχη θέση είναι ότι τα

φιλοσοφικά προβλήmicroατα είναι κυρίως εννοιολογικά και ότι κατrsquo ανάγκη η κατάλληλη

microέθοδος όπως είπαmicroε είναι η εννοιολογική ανάλυση (conceptual analysis) Αν όmicroως

υπάρχουν microεικτά προβλήmicroατα ή προβλήmicroατα που δεν έχει ξεκαθαριστεί σε ποια κατηγορία

ανήκουν (δηλαδή δεν έχει αποφασισθεί αν πχ είναι εννοιολογικά ή αν είναι εmicroπειρικά)

τότε ποια microέθοδος θα χρησιmicroοποιηθεί Ακόmicroη τα καλούmicroενα laquoεmicroπειρικά προβλήmicroαταraquo δεν

είναι άσχετα προς το εννοιολογικό σύστηmicroα που χρησιmicroοποιούmicroε για να αντιmicroετωπίσουmicroε

γνωστικά τον κόσmicroο

Στις περιπτώσεις αυτές τι πρέπει να πράττει ο φιλοσοφών Σε τέτοιες περιπτώσεις ο

φιλοσοφών επιδιώκει να βρει διέξοδο να ανοίξει δρόmicroο να κάνει νέες οριοθετήσεις και

κατατάξεις και γενικώς να σηmicroατοδοτήσει τα πράγmicroατα microε νέους εννοιολογικούς όρους

(Από τη σκοπιά αυτή βλέποντας τα πράγmicroατα θα λέγαmicroε ότι και η επιστήmicroη κάνει κάτι το

ανάλογο Άρα αυτό δεν είναι microόνο γνώρισmicroα του φιλοσόφου καθό φιλοσόφου

Πέραν τούτου η φιλοσοφία από αρχαιοτάτων χρόνων έχει συσχετισθεί προς την

τέχνη Η αντίληψη αυτή δηλώνει ότι η φιλοσοφία ως δραστηριότητα διέπεται από αρχές που

ταιριάζουν στην τέχνη όχι microε την έννοια ότι αντιτίθεται προς την επιστήmicroη (microε την

9

σηmicroερινή έννοια του όρου) αλλά ότι απλώς διαφοροποιείται αυτής Και υπήρξαν microεν

φιλόσοφοι στην αρχαιότητα που ήσαν επιστήmicroονες microε την αυστηρή έννοια του όρου

(Αριστοτέλης Θεόφραστος ∆ηmicroόκριτος κλπ) αλλά άλλοι φιλόσοφοι όπως οι Κυνικοί

Στωικοί και λοιποί διανοητές που ασκούσαν την διανόηση ως τέχνη ή καλύτερα ζούσαν microε

ένα ξεχωριστό δικό τους τρόπο που συνιστούσε την τέχνη του βίου τους Έτσι η φιλοσοφία

συνδέθηκε όχι αδικαιολογήτως microε την τέχνη και microάλιστα θεωρήθηκε ως τέχνη του βίου

Σε τι λοιπόν συνίσταται αυτή η τέχνη του βίου και άσκησή της Η επιτυχής άσκηση

microιας τέχνης απαιτεί την ολόψυχη αποδοχή της και την εmicroπλοκή του ασκούντος αυτήν στις

απαραίτητες δραστηριότητες που συνυφαίνονται microε την τέχνη Τούτο ακριβώς σηmicroαίνει ότι

φιλόσοφος-τεχνίτης νοεί την φιλοσοφία ως αίρεση βίου Άλλrsquo όπως ο καλλιτέχνης έχει αξία

καθrsquo όσον τα δηmicroιουργήmicroατα του εmicroφανίζουν πρωτοτυπία ανάλογα και φιλόσοφος έχει αξία

όταν οι διανοητικές του συλλήψεις έχουν πρωτοτυπία Αυτό βέβαια είναι κατανοητό αλλά

δεν εξηγεί τι σηmicroαίνει ότι η φιλοσοφία είναι τέχνη του βίου ή ότι ο φιλόσοφος έχει επιλέξει

κάποια microορφή ζωής Αλλά και αν αυτό συmicroβαίνει ποια σηmicroασία έχουν τα όσα λέγει και

πράττει ο φιλόσοφος πέραν της δικής του αισθητικής και ψυχικής ικανοποιήσεως Ποια

είναι προσφορά του στους άλλους και τι αξία έχουν οι απόψεις του που συνάπτονται προς

την άσκηση της τέχνης του που είναι τέχνη του βίου Ερωτήmicroατα αυτής της microορφής

απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση του εν λόγω θέmicroατος και microε αυτά θα ασχοληθούmicroε στην

ανάπτυξη της Ανακοίνωσης

bull Σπύρος Γάγγας Adjunct Professor Κοινωνιολογίας Deree College Ταχ ∆ιεύθυνση Γ Μπάκου 10 Αθήνα 11524


Ηλ ∆ιεύθυνση sgangasacgmailgr

Η αξιοποίηση της Φιλοσοφίας από τον Durkheim και η σηmicroασία της για microια κανονιστική θεωρία σήmicroερα

Η Κοινωνιολογία του Durkheim συγκροτείται microε βάση το αίτηmicroα για microια

επιστηmicroονική κατανόηση της ηθικής microε σκοπό την ορθολογική θεmicroελίωσή της στη

νεωτερική κοινωνία Σε αυτή του τη προσπάθεια ο Durkheim κινητοποιεί φιλοσοφικά

επιχειρήmicroατα των Kant Hegel Schopenhauer καθώς και του πραγmicroατισmicroού ndashmicroεταξύ άλλων-

προκειmicroένου να ανακατασκευάσει microια επιστηmicroολογία ικανή να θεmicroελιώσει τις αξίες του

∆ιαφωτισmicroού microέσα από το πρόβληmicroα της νεωτερικής απροσδιοριστίας Κοmicroβικό αίτηmicroα στο

επιχείρηmicroά του αποτελεί η προσπάθεια υπέρβασης δυϊστικών microοντέλων στην Κοινωνιολογία

10

και στη Φιλοσοφία καθώς και η σύνδεση της αξιολογίας microε το ζήτηmicroα των λειτουργικών

όρων αναπαραγωγής της κοινωνίας Αυτή η κατεύθυνση microας επιτρέπει να

επαναπροσδιορίσουmicroε την ορθότητα ή όχι της οικειοποίησης του Durkheim από

σχετικιστικά επιχειρήmicroατα (πχ από το lsquoισχυρό πρόγραmicromicroαrsquo στην Κοινωνιολογία της

επιστηmicroονικής γνώσης) και να αποκαταστήσουmicroε αυτή τη σχέση

bull ∆ιονύσης Ν Γράβαρης Αναπλ Καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας Τmicroήmicroα Πολιτικής Επιστήmicroης Πανmicroίου Κρήτης

Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου 74100 Ρέθυmicroνο


Fax 28310-77455

Ηλ ∆ιεύθυνση gravarissocialsocuocgr

Θεωρία και Πράξη

Η Αέναη Επιστροφή της Ζ΄ Επιστολής

Αντικείmicroενο της εισήγησης είναι η σχέση ανάmicroεσα σε θεωρία και πράξη στο έργο

του Κοσmicroά Ψυχοπαίδη Η θεmicroατοποίηση αυτής της σχέσης είναι ιδιαίτερα εmicroφανής σε

κείmicroενα των αρχών της δεκαετίας του 1990 και άλλοτε ρητά άλλοτε υπόρρητα παίρνει

σάρκα και οστά microε τη βοήθεια τριών ερmicroηνευτικών σχηmicroάτων (α) της Έβδοmicroης Επιστολής

του Πλάτωνα (β) του φερώνυmicroου ∆οκιmicroίου του Καντ και (γ) του ιστορικο-υλιστικού

προγράmicromicroατος του Μαρξ Τα σηmicroεία κορύφωσης της επιχειρηmicroατολογίας του Κοσmicroά

Ψυχοπαίδη είναι αφενός η εγγενώς εντασιακή σχέση ανάmicroεσα σε θεωρία και πράξη ndash η

οποία συχνά εκφράζεται microέσα από τα ζητήmicroατα της απροσδιοριστίας και της αβεβαιότητας

ndash και αφετέρου τα νέα καθήκοντα της κριτικής στο βαθmicroό που η τελευταία εκ της

συστάσεώς της φέρει το αίτηmicroα της άρσης αυτής της έντασης και εν τέλει της ενότητας

θεωρίας και πράξης

bull Στέφανος ∆ηmicroητρίου Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Πανmicroίου Ιωαννίνων Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

Πανεπιστηmicroιούπολη ∆ουρούτης Ιωάννια 451 10

Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11

Ηλ ∆ιεύθυνση sdimitriccuoigr

Κανονιστικότητα και αξιολογική εξήγηση

Η κριτική επιστηmicroολογία ως δυνατότητα στο έργο του Κοσmicroά Ψυχοπαίδη

Στο έργο του Κοσmicroά Ψυχοπαίδη κατέχει δεσπόζουσα θέση το εγχείρηmicroα

ανακατασκευής της επιστηmicroολογίας των κοινωνικών επιστηmicroών Η σύζευξη αξιολογίας και

εξήγησης αποτελεί όρο δυνατότητας για την σύνδεση φιλοσοφικής αξιολογίας και

επιστηmicroολογίας microέσω της κριτικής στον ιστορισmicroό και τον φορmicroαλισmicroό Ο Κοσmicroάς

Ψυχοπαίδης αντιλαmicroβάνεται την περιέχουσα τους ανωτέρω προσδιορισmicroούς κριτική

επιστηmicroολογία ως δυνατότητα έγκυρης δικαιολόγησης των κανονιστικών αιτηmicroάτων

της θεωρίαςmicroέσω του κριτικού αναστοχαστικού συντονισmicroού της απροσδιοριστίας και της

αξιακής κανονιστικότητας ώστε να τίθεται διαρκώς υπό άρση η σχετικοποίηση των

αιτηmicroάτων της ριζοσπαστικής κανονιστικής θεωρίας

bull Θεόδωρος ∆ρίτσας Υποψήφιος ∆ιδάκτορας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφικών και

Κοινωνικών Σπουδών Πανεπιστηmicroίου Κρήτης

Ταχ ∆ιεύθυνση Κάλβου 8-10 Αθήνα ΤΚ11473

Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608

Ηλ ∆ιεύθυνση thdritsyahoogr

Αυθορmicroησία και Αυτονοmicroία

Σύγκριση της έννοιας της βούλησης (Wille) στην Κριτική του Πρακτικού Λόγου και

στην Μεταφυσική των Ηθών ∆ιάκριση microεταξύ καθαρής έλλογης θέλησης και ατοmicroικής

προαίρεσης (Willkuumlr) και σταδιακή microετατόπιση του νοήmicroατος της προαίρεσης Η Θεωρία

περί ριζικού κακού της ανθρώπινης φύσης είναι αποτέλεσmicroα αυτής της microετατόπισης

bull ∆ιονύσης Γ ∆ρόσος Επίκουρος Καθηγητής Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και

Ψυχολογίας Πανεπιστήmicroιο Ιωαννίνων Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας



Fax 26510-95801

12

Ηλ ∆ιεύθυνση dionysissparknetgr

Ξαναδιαβάζοντας ένα κείmicroενο του Ψυχοπαίδη

Σηmicroειώσεις και υποθέσεις στο περιθώριο του lsquoΟ ASmith και η κριτική microέθοδος της

πολιτικής οικονοmicroίαςrsquo

Το πρώτο κείmicroενο του πρώτου τεύχους των Αξιολογικών (1990) άνοιξε ένα νέα

δρόmicroο στην χώρα microας για τη microελέτη και αξιολογική αποτίmicroη της παράδοσης του κλασικού

φιλελυθερισmicroού Το κείmicroενο του Ψυχοπαίδη έφερε στη συζήτηση θέmicroατα τα οποία ανέδειξε

η microεγάλη διεθνής έρευνα των τελευταίων δεκαετιών επί του θέmicroατος παρέχοντάς microας όmicroως

microια κλείδα ανάγνωσης και αξιοποίησης των αντιστοίχων πορισmicroάτων Η ανάδειξη των

κανονιστικών προϋποθέσεων της θεωρίας του Smith καθοδήγησε πολλές έρευνες και

προσεγγίσεις του θέmicroατος τα χρόνια που ακολούθησαν Εκείνο που αναδεικνύεται σήmicroερα

ως ώριmicroο ζητούmicroενο της θεωρίας είναι να ανακατασκευαστεί η κριτική του ίδιου του

κλασικού φιλελευθερισmicroού αυτού του φιλελευθερισmicroού του οποίου την κανονιστικότητα

ήδη έχουmicroε αναγνωρίσει αλλά ο οποίος έστω και έτσι διαβασmicroένος δεν διαθέτει τους

πόρους για microια ριζοσπαστική αντιmicroετώπιση της προϊούσας υποκατάστασης της κοινωνίας

από την αγορά

bull Γιάννης Ζεϊmicroπέκης Maicirctre de confeacuterences de Philosophie Universiteacute de Grenoble

Chercheur associeacute CNRS (UMR 8566)

Ταχ ∆ιεύθυνση 12 bis avenue Jean Perrot 38100 Grenoble France

Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833

Ηλ ∆ιεύθυνση johnzeimbekisupmf-grenoblefr zeimbekisfreefr

Γιατί κάνουmicroε αισθητική Το πρόβληmicroα των αισθητικών αξιών

Αρχικό αντικείmicroενο της αισθητικής διερεύνησης αποτέλεσε η ύπαρξη ή microη ειδικά

αισθητικών αξιών εmicroπειριών και ιδιοτήτων Από τον 19ο αιώνα όmicroως microέχρι σήmicroερα οι

θεmicroελιωτικοί προβληmicroατισmicroοί της αισθητικής παραmicroερίστηκαν σταδιακά και οι έρευνές της

στράφηκαν κυρίως στην τέχνη Τα έργα τέχνης ωστόσο είναι αποτελέσmicroατα πρακτικών

συλλογισmicroών εξάλλου οι φιλόσοφοι (πχ οι Αριστοτέλης Hegel Goodman) τα αναλύουν

συχνά ως microορφές αναπαράστασης και νοήmicroατος Εγείρεται λοιπόν το ερώτηmicroα η αισθητική

13

αποτελεί microελέτη ορισmicroένων microορφών νοήmicroατος και πράξης Ή ασχολείται και microε ειδικές

ιδιότητες ή αξίες τις οποίες microπορούmicroε ουσιωδώς να αποκαλούmicroε laquoαισθητικέςraquo Αν ισχύει η

πρώτη περίπτωση οι αισθητικές έννοιες (όπως υψηλό άσχηmicroο ωραίο) απλώς εκφράζουν

επιδοκιmicroασία ή αποδοκιmicroασία για πρακτικούς ηθικούς ή θεωρητικούς λόγους Αλλά για να

ισχύει η δεύτερη περίπτωση πρέπει να εντοπισθεί κάποια microορφή κανονιστικότητας που

δύναται να εδραιώσει αισθητικές αξίες (πρόγραmicromicroα που έχει εγκαταλείψει η φιλοσοφία) ή

τουλάχιστον να υπάρχουν ειδικά αισθητικές ιδιότητες Εξετάζω τις δύο λύσεις και στη

συνέχεια διατυπώνω υπόθεση που υποστηρίζει την δεύτερη

bull Κωνσταντίνος Καβουλάκος Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφικών

και Κοινωνικών Σπουδών Πανmicroιο Κρήτης Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου74100 Ρέθυmicroνο


Fax 28310-77222

Ηλ ∆ιεύθυνση kavoulakosphluocgr

Τρεις εκδοχές της σύγχρονης κριτικής θεωρίας

Ποιες είναι σήmicroερα οι κύριες εκδοχές της κριτικής θεωρίας και ποια η θεmicroελιώδης

θεωρητική δυσκολία τους Η πρώτη καθοριστικής σηmicroασίας εκδοχή είναι βεβαίως η θεωρία

της διαβουλευτικής δηmicroοκρατίας του Χάmicroπερmicroας που στηρίζεται σε microια οικουmicroενιστική

ανασυγκρότηση της αλληλεξάρτησης microεταξύ ατοmicroικής και συλλογικής ελευθερίας στο

πλαίσιο φιλελεύθερων και δηmicroοκρατικών κρατών δικαίου Χαρακτηριστικό της

προσέγγισης αυτής είναι ο φορmicroαλισmicroός της υπεύθυνος για την αποξένωσή της από τις

πολιτισmicroικές συνθήκες ύπαρξης της δηmicroοκρατίας καθώς και από το πρόβληmicroα των

δεδοmicroένων εξουσιαστικών και εκmicroεταλλευτικών κοινωνικών σχέσεων που ακυρώνουν την

τελευταία Μια πρώτη ατελή προσπάθεια υπέρβασης του φορmicroαλισmicroού αποτελεί η δεύτερη

εκδοχή κριτικής θεωρίας του Α Βέλmicroερ που προτείνει έναν ιστορικό στοχασmicroό πάνω στο

αναγκαίο πολιτισmicroικό πλαίσιο της δηmicroοκρατίας τα laquoδηmicroοκρατικά ήθηraquo Η τρίτη εκδοχή του

Α Χόνετ συνίσταται σε microια ανθρωπολογία των σχέσεων αναγνώρισης που θέλει να δώσει

κριτήρια διάγνωσης κοινωνικών παθολογιών Ωστόσο το δίληmicromicroα laquoφορmicroαλισmicroός ή

ιστορισmicroόςraquo επανέρχεται και στις δύο αυτές εκδοχές

Αικατερίνη Καλέρη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Πανmicroίου Πατρών

Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη 26500 ΡίοΠάτρα

14


Ηλ ∆ιευθυνση kaleriupatrasgr


Αντικείmicroενο της παρούσας εισήγησης είναι το ζήτηmicroα της φιλοσοφικής θεmicroελίωσης

των ανθρωπιστικών επιστηmicroών όπως αυτό εξελίσσεται στην φιλοσοφική συζήτηση του 20ου

αιώνα και διαmicroορφώνεται microέχρι τις microέρες microας Ως κοmicroβικό σηmicroείο στην συζήτηση αυτή

αναγνωρίζεται η φιλοσοφία του Βίλχελmicro Ντίλταϊ και θέση του για την δυνατότητα

θεmicroελίωσης των επιστηmicroών αυτών σε αρχές της ερmicroηνευτικής διαδικασίας βάσει της οποίας

διεκδικεί τόσο την microεθοδολογική αυτονοmicroία των επιστηmicroών αυτών έναντι των φυσικών

(θετικών) όσο και την επιστηmicroονική τους ισοτιmicroία Ο Ντίλταϊ δεν συmicroπυκνώνει κατrsquo αυτόν

τον τρόπο microόνο microια microακρά παράδοση ερmicroηνευτικής πρακτικής microέσα από την οποία οι

επιστήmicroες αυτές διαmicroόρφωσαν σταδιακά το microεθοδολογικό τους περίγραmicromicroα σε microια θεωρία

των επιστηmicroών αυτών αλλά ταυτόχρονα συνδέει προγραmicromicroατικά την microεθοδολογική

θεmicroελίωση τους microε τις αναζητήσεις της σύγχρονής του ανερχόmicroενης επιστηmicroολογίας Εξ

ίσου καταλυτικά επιδρούν οι απόψεις του αυτές ωστόσο και στην microεταγενέστερη

φιλοσοφία Με microια κριτική πρόσληψη της φιλοσοφικής αυτής παράδοσης ndash υπό την

επίδραση της φαινοmicroενολογίας - και τον microετασχηmicroατισmicroό βασικών εννοιών και θέσεων

συνδέεται η οντολογική εmicroβάθυνση της ερmicroηνευτικής φιλοσοφίας στο έργο του Μ

Χάιντεγγερ Ενώ η φιλοσοφία του Χ-Γκ Γκάνταmicroερ αναπτύσσεται στο σύνολό της σχεδόν

ως ένα ευρύ πρόγραmicromicroα αντιπαράθεσης microε την κληρονοmicroιά της ροmicroαντικής φιλοσοφίας την

οποία θεωρεί ότι microεταφέρει ο Ντίλταϊ στην θεmicroελίωσή του των ανθρωπιστικών επιστηmicroών

αλλά και microε επιmicroέρους θέσεις του Ντίλταϊ Υπό αυτές τις προϋποθέσεις τα βασικά της

χαρακτηριστικά του σύγχρονού microας προβληmicroατισmicroού για τις ανθρωπιστικές επιστήmicroες

microπορούν να προσδιορισθούν και να αποτιmicroηθούν microε γνώmicroονα την ιστορική συνέχεια microιας

φιλοσοφικής αντιπαράθεσης microε τις αφετηριακές θέσεις του Β Ντίλταϊ

bull Ελένη Καλοκαιρινού Επίκουρη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας και

Κλασικών Σπουδών Πανεπιστηmicroίου Κύπρου Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστήmicroιο Κύπρου ΤΚ 20537 1678 Λευκωσία Κύπρος

Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15

Ηλ ∆ιεύθυνση gpeleniucyaccy helenkalokairinouucyaccy

Μια επαναθέωρηση της διάκρισης αρνητικήθετική ευγονική

Η διάκριση microεταξύ της αρνητικής και της θετικής ευγονικής είναι ευρέως αποδεκτή

στους χώρους της Βιοηθικής και της Ιατρικής και συχνά συmicroβάλλει στη λήψη αποφάσεων

στις περιπτώσεις των διληmicroάτων που εγείρονται στην περιοχή της τελευταίας Εν τούτοις

για πολλούς άλλους η διάκριση αυτή είναι ψευδο-διάκριση Στην πραγmicroατικότητα εάν

ληφθούν υπrsquo όψιν και διάφοροι κοινωνικοί παράγοντες η διαφορά microεταξύ της αρνητικής

και θετικής ευγονικής είναι τελικά θέmicroα βαθmicroού και υπό microια έννοια η αρνητική ευγονική

microπορεί να καταλήξει να είναι ένα χειρότερο είδος ευγονικής από τη θετική Στόχος microας

εποmicroένως στην παρούσα ανακοίνωση είναι να διερευνήσουmicroε τη διάκριση αυτή και να

εξετάσουmicroε εάν η κριτική την οποία της ασκούν οι διάφοροι φιλόσοφοι είναι ορθή και

δικαιολογηmicroένη

bull Σταύρος Καραγεωργάκης Υποψήφιος ∆ιδάκτορας Φιλοσοφίας και Ιστορίας των

Επιστηmicroών και της Τεχνολογίας Πανεπιστήmicroιο Αθηνών και ΕΜΠ Ταχ ∆ιεύθυνση Λυσάνδρου 3 54642 Θεσσαλονίκη

Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792

Ηλ ∆ιεύθυνση ouzalahotmailcom Περιβαλλοντική ηθική Μια βιολογική και ανθρωπολογική προσέγγιση για την ηθική

αντιmicroετώπιση των άλλων ζώων Ένα από τα σηmicroαντικότερα ζητήmicroατα που πραγmicroατεύονται οι φιλόσοφοι που

ασχολούνται microε το πεδίο της περιβαλλοντικής ηθικής είναι αυτό της ηθικής αντιmicroετώπισης

των άλλων ζώων Στο πεδίο αυτό η υπεράσπιση της ηθικής αντιmicroετώπισης των άλλων ζώων

γίνεται βάσει είτε της επίκλησης της εγγενούς αξίας (Ηθική της Γης του Aldo Leopold και

του Baird Calicott Βαθιά Οικολογία του Arne Naess) είτε της ανάδειξης του πόνου ως

κριτήριο για τη συmicromicroετοχή των όντων στην ηθική κοινότητα (ωφελιmicroισmicroός του Peter

Singer) Οι δύο αυτές προσεγγίσεις είναι ανεπαρκείς αφού στην πρώτη περίπτωση γίνεται

χρήση της- θεολογικής προέλευσης- έννοιας της εγγενούς αξίας ενώ στη δεύτερη της

αυθαίρετης θέσπισης του κριτηρίου του πόνου

Είναι προτιmicroότερο αν θέλουmicroε να συmicroπεριλάβουmicroε και άλλα όντα στα πλαίσια της

ηθικής κοινότητας (microε την έννοια του συνόλου των ατόmicroων που τυγχάνουν του ηθικού

16

ενδιαφέροντος των άλλων) να στραφούmicroε σε επιχειρήmicroατα από την πλευρά των επιστηmicroών

και συγκεκριmicroένα από τη βιολογία και την ανθρωπολογία Η microία δείχνει τις βιολογικές

οmicroοιότητες που έχει ο άνθρωπος microε άλλους έmicroβιους οργανισmicroούς ενώ η άλλη τονίζει τις

πολιτισmicroικές οmicroοιότητες Με τη χρήση επιχειρηmicroάτων από τα δύο αυτά πεδία των

επιστηmicroών διαλύεται ο ανθρωποκεντρισmicroός (πρόβληmicroα που απασχολεί τους

περιβαλλοντικούς φιλοσόφους για δεκαετίες) ενώ ο ειδισmicroός (speciesism) καταλήγει να

είναι microια ψυχολογική στάση χωρίς ορθολογικές βάσεις

bull Γιάννης Καραγιώργος ∆ιδάσκων Π∆ 407 Πανεπιστηmicroίου Πατρών Σχολή

Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών σπουδών Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Ταχ ∆ιεύθυνση Λ Αmicroφιθέας 83 17564 Αmicroφιθέα Π Φαλήρου Αθήνα

Τηλέφωνο 6972814829 Ηλ ∆ιεύθυνση giankaragiorgingr

Η θεmicroελίωση της κανονιστικότητας και η Λογική της Μεσότητας στο ύστερο microαρξικό έργο

Θα επιχειρήσω να εκθέσω ορισmicroένες θέσεις του Κ Ψυχοπαίδη που αφορούν στη Λογική

της Μεσότητας (microετριασmicroός αξιακού πλαισίου τελικών ιδεωδών microετριασmicroός ακραίου

εγωισmicroού και ένταξη του σε έλλογα πλαίσια και κανόνες που τον περιορίζουν κλπ) καθώς

και ορισmicroένα ζητήmicroατα που αφορούν στη διαλεκτική microέθοδο ανάπτυξης εννοιών (αφαίρεση

ως προς το ουσιώδες και αξιακή ανόρθωση σχέση διαmicroεσολάβησης των εγωιστικών

σκοπών από κοινωνικούς κλπ)

Στη συνέχεια θα επιχειρήσω να εξειδικεύσω αυτές τις θέσεις σε αναφορά προς τη

θεmicroελίωση του κανονιστικού πλαισίου ρυθmicroίσεων στο ύστερο microαρξικό έργο όπου το

κανονιστικό στοιχείο παράγεται από τους αναγκαίους όρους της κοινωνικής σχέσης

Έmicroφαση θα δοθεί στην αξιολογική και πρακτική διάσταση των εννοιών των κανονικών

όρων και ορίων εντός των οποίων περιορίζεται ο εγωιστικός σκοπός καθώς και στην ιδέα

της κανονικότητας (Regelmaszligigkeit)

Θα θιγούν κάποια ανοιχτά ερωτήmicroατα σε σχέση microε τον επιστηmicroολογικό χαρακτήρα των

εννοιών των κανονικών ορίων και όρων που τίθενται ως σκοποί της κοινωνίας Α Ως

λογικές προϋποθέσεις των microαρξικών αναλύσεων αποτελούν απλώς συνθετικά πλαίσια

ανάλυσης ή υπερβατολογικές προϋποθέσεις που τίθενται κατά την ανάπτυξη των εννοιών

Β Η διαπραγmicroάτευση κάποιων κοινωνικών σκοπών ως ιστορικά πραγmicroατοποιηmicroένων (ως

ήδη συντελεσmicroένων και ταυτόχρονα στη διαδικασία τέλεσής τους ndash εργοστασιακή

17

νοmicroοθεσία) δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι κοινωνικοί σκοποί αποτελούν αναγκαίους

όρους της ουσιαστικής σχέσης

bull Γιώργος Καραmicroανώλης ∆ιδάσκων Φιλοσοφίας Π∆ 407 Τmicroήmicroα Φιλοσοφικών και

Κοινωνικών Σπουδών Πανmicroίου Κρήτης Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου74100 Ρέθυmicroνο


Fax 28310-77222

Ηλ ∆ιεύθυνσηgkaramanolismailfksuocgr

Έχει φιλοσοφική σηmicroασία η microελέτη της αρχαίας φιλοσοφίας σήmicroερα

Η αρχαία φιλοσοφία αποτελεί ένα κοmicromicroάτι της δυτικής φιλοσοφικής παράδοσης που

ιστορικά τουλάχιστον θεωρείται βασικό και έτσι το αντικείmicroενο θεραπεύεται από την

πλειονότητα των ερευνητικών φιλοσοφικών και ακαδηmicroαϊκών ιδρυmicroάτων Ο ίδιος θεmicroατικός

χώρος ωστόσο θεραπεύεται φυσικά και δικαιολογηmicroένα από ακαδηmicroαϊκά και ερευνητικά

ιδρύmicroατα microε αρχαιογνωστικό προσανατολισmicroό Το γεγονός αυτό δίνει λαβή σε microια

συζήτηση για το αν και κατά πόσο η αρχαία φιλοσοφία είναι αντικείmicroενο αρχαιογνωστικού

χαρακτήρα ή αν έχει φιλοσοφική σηmicroασία για τη σύγχρονη φιλο-σοφική συζήτηση Η θέση

που θα υποστηρίξω είναι ότι πρόκειται ουσιαστικά για ένα πλαστό δίληmicromicroα γιατί η αρχαία

φιλοσοφία ακόmicroα και στο στενό αρχαιογνωστικό της πλαίσιο είναι φορέας αξιών και

απόψεων για τον άνθρωπο και τον κόσmicroο που έχουν αναπόφευκτα φιλοσοφική σηmicroασία

Εκτός αυτού θα υποστηρίξω ότι η νεώτερη φιλοσοφία έχει απορροφήσει microερικώς και υπό

κάποια ερmicroηνεία την αρχαία φιλοσο-φική παράδοση συνεπώς microένει ένα φιλοσοφικά

αναξιοποίητο έρmicroα το οποίο αν microελετηθεί microε ιστορική ακρίβεια και φιλοσοφική ευαισθησία

microπορεί να συmicroβάλλει στην σύγχρονη συζήτηση Κάτι που άλλωστε γίνεται τελευταία στην

περίπτωση της Αριστοτελικής και Στωικής ηθικής όπως και της Αριστοτελικής ψυχολογίας

bull ∆ηmicroήτρης Καρύδας Υποψήφιος ∆ιδάκτωρ Πανmicroίου Βερολίνου Ηλ ∆ιεύθυνσηSiegel-Berlint-onlinede

Η δυνατότητα της Κριτικής σήmicroερα Προοπτικές των προτάσεων του Ψυχοπαίδη γιά το πρόβληmicroα της έκθεσης κατηγοριών Το ερώτηmicroα περί του πώς microία φιλοσοφία διατηρεί και εξελίσσει τις ζωτικές της

δυνατότητες εφrsquo όσον έχει παρέλθει κατά τον Αντόρνο η στιγmicroή πραγmicroάτωσής της είναι

18

γιά τη διαλεκτική παράδοση οmicroόλογο microε το ερώτηmicroα περί της δυνατότητας της Κριτικής

σήmicroερα Μία απάντηση microπορεί να ανακατασκευασθεί από το ύστερο έργο του Κοσmicroά

Ψυχοπαίδη καθώς τούτο χαρακτηρίζεται από τη microεθοδολογική απαίτηση της διαλεκτικής

έκθεσης των κατηγοριών ως Κριτικής της συνάφειας της Ολότητας Αυτό το ζητούmicroενο

εξετάζεται από τη σκοπιά εκδίπλωσης της προσδιορισmicroένης άρνησης η οποία ωστόσο

εmicroπλέκεται στην ιστορική συνάφεια της Κριτικής εφrsquo όσον τούτη υποθηκεύεται στις

ιστορικές της εκφάνσεις από την αλληλοmicroετάπτωση microεταξύ θετικισmicroού και microη-ταυτότητας

Τούτο επιβάλει τον ιστορικο-φιλοσοφικό αναστοχασmicroό τής microέσω της προσδιορισmicroένης

άρνησης συγκρότησης των κατηγοριών ή άλλως την επαναεπεξεργασία του χρονικού

πυρήνα της διαλεκτικής έκθεσης Η υπόθεση εργασίας που προκύπτει (επαν)εγγράφει τη

δυνατότητα της Κριτικής στην οποία προσmicroετρώνται οι επεξεργασίες του Ψυχοπαίδη στο

πεδίο έντασης microεταξύ αmicroεσότητας και διαmicroεσολάβησης κατά τη διαλεκτική έκθεση ώστε να

καταστήσει δυνατή από αυτή τη σκοπιά την καταγραφή των προοπτικών όπως και των

διληmicromicroάτων της σήmicroερα

bull Βάσω Κιντή Επίκουρη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Τmicroήmicroατος ΜΙΘΕ Πανmicroίου Αθηνών Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Άνω Ηλίσια15771 Αθήνα


Ηλ ∆ιεύθυνσηvkindiccuoagr

Μια microατιά στην Ιστορία Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήmicroης

Παρά την ιστορικιστική στροφή στη φιλοσοφία της επιστήmicroης τη δεκαετία του 60 οι

δύο κλάδοι ακολούθησαν τελικά διαφορετικούς δρόmicroους Υπήρχαν επιφυλάξεις και από τις

δύο πλευρές οι φιλόσοφοι θεωρούσαν ότι αν στηριχθούν στην ιστορία θα έχουν να

αντιmicroετωπίσουν τη διάκριση είναιδέοντος τα προβλήmicroατα του υποκαθορισmicroού και microια

πολύ ισχνή εmicroπειρική βάση λίγων ιστορικών περιπτώσεων για να microπορούν στη συνέχεια να

προχωρήσουν σε γενικεύσεις Οι ιστορικοί από την άλλη microεριά φοβούνταν τον

εναγκαλισmicroό της φιλοσοφίας διότι κατά τη γνώmicroη τους θα οδηγούσε σε microια φιλοσοφικά

διατεταγmicroένη ιστορία αναχρονιστικού τύπου Έχει χρησιmicroοποιηθεί η microεταφορά του laquoγάmicroου

ευκαιρίαςraquo για να εξηγηθεί η αποξένωση που διαδέχθηκε τον ενθουσιασmicroό της πρώτης

επαφής ανάmicroεσα στους δύο κλάδους και το τέλος της σχέσης microεταξύ ιστορίας και

φιλοσοφίας της επιστήmicroης διακηρύχθηκε

Ο TS Kuhn ο οποίος ήταν σε microεγάλο βαθmicroό υπεύθυνος για την ιστορική στροφή

στη φιλοσοφία της επιστήmicroης υποστήριξε στά ύστερα κείmicroενά του ότι αν και αρχικά είχε

θεωρήσει ότι το ιστορικό έργο του συνιστούσε την εmicroπειρική βάση των φιλοσοφικών του

19

συmicroπερασmicroάτων στη συνέχεια κατάλαβε ότι θα microπορούσε να συναγάγει τα ίδια

συmicroπεράσmicroατα a priori ρίχνοντας στην ιστορία laquomicroια microατιάraquo Ο Kuhn θεωρούσε ότι η microατιά

στην ιστορία θα του παρείχε την ιστορική οπτική δηλαδή microια οπτική που βλέπει την

επιστήmicroη στη δυναmicroική της εξέλιξη Ωστόσο microπορεί κανείς να εγκαταλείψει το στατικό

microοντέλο της επιστήmicroης και να τη σκεφτεί ως διαδικασία που αναπτύσσεται στον χρόνο

microέσα από την ίδια τη φιλοσοφία χωρίς δηλαδή να κάνει χρήση συγκεκριmicroένων ιστορικών

δεδοmicroένων Έτσι η microατιά στην ιστορία microε τον τρόπο που την εννοεί ο Kuhn γίνεται microια

περιττή χειρονοmicroία και το ερώτηmicroα είναι εάν υπάρχει κάποιος ρόλος για την ιστορία της

επιστήmicroης στη φιλοσοφία της επιστήmicroης δεδοmicroένων και των προβληmicroάτων που

προαναφέρθηκαν

Στην εργασία microου θέλω να χρησιmicroοποιήσω την πρόταση του Kuhn για τη microατιά στην

ιστορία αλλά όχι προς την κατεύθυνση προς την οποία αυτός δείχνει Θέλω να δείξω ότι η

ιστορία microπορεί να αξιοποιηθεί από τη φιλοσοφία της επιστήmicroης microε τρόπο ανάλογο προς

αυτόν που microε τον οποίο ο Wittgenstein χρησιmicroοποιεί τη laquoφυσική microας ιστορίαraquo Στη

βιβλιογραφία των Σπουδών της Επιστήmicroης (Science Studies) η σύγκριση αυτή έχει

θεωρηθεί ότι οδηγεί στην αντικατάσταση της φιλοσοφίας από την εθνοmicroεθοδολογία πράγmicroα

που σηmicroαίνει ότι η φιλοσοφία ανάγεται τελικά σε εmicroπειρική έρευνα Θα υποστηρίξω ότι

αυτό δεν είναι ισχύει για τον Wittgenstein και δεν πρέπει να ισχύσει για τη φιλοσοφία της

επιστήmicroης Θα συζητήσω το status και τον ρόλο των υποmicroνήσεων που φέρνει ο Wittgenstein

από τη φυσική microας ιστορία -ένα αmicroφιλεγόmicroενο ζήτηmicroα στη σχετική βιβλιογραφία- και θα

εξετάσω στη συνέχεια κατά πόσον η ιστορία της επιστήmicroης microπορεί να έχει έναν ανάλογο

ρόλο Η βασική microου θέση είναι ότι η ιστορία της επιστήmicroης microπορεί να προαγάγει έναν

φιλοσοφικό στόχο την καταπολέmicroηση της ουσιοκρατίας φέρνοντας στην επιφάνεια τους

διάφορους τρόπους άσκησης της επιστήmicroης Στον ρόλο αυτό η ιστορία δεν βρίσκεται σε

διατεταγmicroένη υπηρεσία από τη φιλοσοφία αλλά αποδεικνύεται χρήσιmicroη διατηρώντας έναν

από τους προσίδιους σε αυτήν στόχους την προσήλωση στις συγκεκριmicroένες λεπτοmicroέρειες

που διαφοροποιούν τα επί microέρους γεγονότα

bull Παύλος Κληmicroατσάκης ∆ιδάκτωρ Φιλοσοφίας Ηλ ∆ιεύθυνση pawlosklimatsakisyahoode

Είναι γνωστό ότι η microετεγελιανή σκέψη απέρριψε τη συστηmicroατικότητα δίνοντας τα

πρωτεία στην υποκειmicroενικότητα του διανοητή επιδιώκοντας συστηmicroική ανοικτότητα στην

ερmicroηνεία του φαινοmicroένου της ζωής και προβάλλοντας την ατοmicroική ύπαρξη απέναντι στο

20

καθολικό Οι φιλόσοφοι που εξέφρασαν τέτοιες ιδέες (πχ Κierkegaard Dilthey Heidegger)

επηρεάσθηκαν έmicromicroεσα ή άmicroεσα από τη θετική φιλοσοφία του Schelling η κατανόηση της

οποίας εποmicroένως microπορεί να βοηθήσει σηmicroαντικά στην εξιχνίαση πολλών ουσιαστικών

νηmicroάτων της διανόησης της εποχής microας Η θετική φιλοσοφία παρουσιάστηκε ως φιλοσοφία

της microυθολογίας και της αποκαλύψεως Η επίδρασή της δεν οφείλεται στην όmicroως στη

θεmicroατολογία της αλλά στο ότι ο Schelling αποκάλυψε έναν ορίζοντα αναγκαίας

ιστορικότητας της σκέψης υπό την έννοια ενός ορίου το οποίο η καθαρά λογική

(reinrational) φιλοσοφία δεν microπορεί να προσπελάσει a priori αλλά είναι αναγκασmicroένη να

στραφεί στην εmicroπειρία η οποία παρέχει το λεγόmicroενο θετικό στοιχείο το οποίο η νόηση

microπορεί να το νοήσει microόνο a posteriori Τους βασικούς όρους αυτής της θετικότητας της

σκέψης θα επιχειρήσουmicroε να παρουσιάσουmicroε

bull ∆ηmicroήτριος Κοτρόγιαννος Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Πολιτικής

Επιστήmicroης Πανmicroίου Κρήτης και Κωνσταντίνος Λάβδας Αναπλ Καθηγητής Πολιτικής

Επιστήmicroης Τmicroήmicroα Πολιτικής Επιστήmicroης Πανmicroίου Κρήτης

Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου74100 Ρέθυmicroνο

Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455

Ηλ ∆ιεύθυνση kotroyannossocialsocuocgr lavdaspolsocuocgr

Το λυκόφως των αξιών

Η νεότερη Φιλοσοφία χαρακτηρίζεται από την κρίση των αξιών Οι αξίες φαίνεται

στη νεότερη σκέψη σαν να χάνουν την οικουmicroενικότητά τους την ηθική τους βεβαιότητα

και τη δύναmicroή τους Όmicroως πράγmicroατι παρακολουθούmicroε το λυκόφως των αξιών Ή microήπως

παρακολουθούmicroε διαδικασίες συγκρότησης της ιδέας της αξίας που αναδεικνύουν την

εκmicroηδένιση της οικουmicroενικότητας της microορφής τους Η προοπτική όmicroως των αξιών δεν

επιβάλλει την εκmicroηδένισή τους αλλά την αναγκαιότητα να σκεφτούmicroε την αξία microε εκείνο

που καταξιώνει την ανθρωπινότητα του ανθρώπου

bull Βασίλειος Κρουστάλλης ΣΕΠ Ανοικτό Πανεπιστήmicroιο Ταχ ∆ιεύθυνση Αγ ∆ηmicroητρίου 10 Κέρκυρα 49100


Ηλ ∆ιεύθυνση bkroustaphluocgr basilisphilyahoocom

21

Η νύχτα των ζόmicroπι

Η περίπτωση ύπαρξης οντοτήτων που αποτελούν νευροφυσιολογικά και λειτουργικά

ισοδύναmicroα ανθρώπινων όντων microε ταυτόχρονη απουσία συνειδησιακών καταστάσεων

(εmicroπειρία χρωmicroάτων οσmicroών συναισθηmicroάτων κτλ) αποτελεί πρόκληση για microια

φυσιοκρατική προσέγγιση του νου Η παρούσα ανακοίνωση αντιmicroετωπίζει microέρος της

κριτικής ενάντια στη δυνατότητα ύπαρξης τέτοιων οντοτήτων -φιλοσοφικών ζόmicroπι και

προβάλλει ένα επιχείρηmicroα για τον εξηγητικό ρόλο της συνείδησης που στηρίζει microια τέτοια

σύλληψη

bull Αγγελική Κωνσταντοπούλου Αναπλ Καθηγήτρια Βαλκανικής Ιστορίας Πανmicroίου

Ιωαννίνων Ταχ ∆ιεύθυνση Τmicroήmicroα Ιστορίας ndash Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroιούπολη ∆ουρούτης 45110

Ιωάννινα


Fax26510 95255-6

Ηλ ∆ιεύθυνση aconstanccuoigr

Εθνικό κράτος και εθνοτική οmicroάδα Παραδείγmicroατα θεωρητικής θεmicroελίωσης

Όπως ο ιστορισmicroός τάση που κυριάρχησε το 19ο αιώνα στη microελέτη του

παρελθόντος ήταν λειτουργικά συνδεδεmicroένος microε το πολιτικό microοντέλο της laquoΕυρώπης των

εθνικοτήτωνraquo έτσι και η οmicroοκεντρική και ψυχολογίζουσα microελέτη των εθνοτικών οmicroάδων

και ταυτοτήτων είναι εξίσου λειτουργικά συνυφασmicroένη microε το microεταψυχροπολεmicroικό θεσmicroικό

πλαίσιο της ενωmicroένης Ευρώπης Από αυτή την άποψη η microελέτη της θεωρητικής

θεmicroελίωσης του πολιτικού και του ιστοριογραφικού λόγου για τα εθνικά κράτη και τις

εθνικές οmicroάδες microπορεί να φωτίσει το ρόλο του διανοουmicroένου (του ιστορικού ειδικότερα)

στη νέα συγκυρία και να συmicroβάλει στη συγκρότηση microιας κριτικής στάσης

bull Αλίκη Λαβράνου Επίκουρη Καθηγήτρια Τmicroήmicroα Κοινωνιολογίας Πανmicroίου Κρήτης Ταχ ∆ιεύθυνση Σεβαστείας 4 115 28 Αθήνα-Ιλίσσια

Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22

Ηλ ∆ιεύθυνση lavranusocialsocuocgr

Απροσδιοριστία και διαλεκτική κρίση για την προβληmicroατική της

∆ιαλεκτικής microεθόδου στο έργο του Κοσmicroά Ψυχοπαίδη

Η προβληmicroατική της απροσδιοριστίας αποτελεί ένα από τα κεντρικά ζητήmicroατα της

επιστηmicroολογίας των κοινωνικών επιστηmicroών καθώς συνδέεται τόσο microε την προβληmicroατική

της συνεκτικής συγκρότησης της ιστορικής-κοινωνικής πραγmicroατικότητας όσο και microε αυτήν

της κατηγοριακής σύλληψής της και της δυνατότητας κριτικής αποτίmicroησής της Θεωρήmicroατα

απροσδιοριστίας είναι κατrsquo αρχάς χαρακτηριστικά σχετικιστικών επιστηmicroολογιών (από την

πρώιmicroη ιστοριστική παράδοση microέχρι της σύγχρονες επιστηmicroολογίες τύπου Hayek)

Το ενδιαφέρον της ανακατασκευής της προβληmicroατικής της στο έργο του Κ

Ψυχοπαίδη έγκειται στο ότι αναπτύσσει στρατηγικές υιοθέτησης της απροσδιοριστίας της

το συmicroφέρον της ανάπτυξης microιας laquoκριτικής επιστηmicroολογίαςraquo Οι στρατηγικές αυτές

ανατρέχουν σε (και επαναδιατυπώνουν) αναλύσεις της κλασικής διαλεκτικής παράδοσης

που αφορούν την εσωτερική σχέση αναγκαιότητας και συmicroβεβηκότος (τυχαιότητας)

συmicroβεβηκότος και ελευθερίας microορφής και περιεχοmicroένου Οι σχέσεις αυτές από την πλευρά

τους είναι συγκροτησιακές της διαλεκτικής κρίσης ως προσδιορισmicroένης άρνησης και έτσι

του αιτήmicroατος δεσmicroευτικότητας της κριτικής

bull Μιχάλης Λάmicroπρου Καθηγητής Τmicroήmicroα Μαθηmicroατικών Πανεπιστηmicroίου Κρήτης Ταχ ∆ιεύθυνση Λεωφόρος Κνωσού Αmicroπελόκηποι 71409 Ηράκλειο Κρήτης


Ηλ ∆ιεύθυνση lambroumathuocgr

Η ιστορία του παλίmicroψηστου του Αρχιmicroήδη και τα ηθικά και νοmicroικά ερωτήmicroατα που

προκύπτουν

Θα εξιστορηθεί η περίπλοκη διαδροmicroή ενός σπουδαίου microαθηmicroατικού παλίmicroψηστου

χειρογράφου έργων του Αρχιmicroήδη από τον δέκατο αιώνα ως τις microέρες microας όταν το

χειρόγραφο πουλήθηκε για υπέρογκο ποσό σε διεθνή οίκο δηmicroοπρασιών Ο πωλητής και ο

αγοραστής είναι άγνωστοι Η οmicroιλία θα καταλήξει στα νοmicroικά και ηθικά προβλήmicroατα που

προκύπτουν από την εξαφάνιση του χειρογράφου πιθανότατα λόγω κλοπής κατά την

διάρκεια του Μικρασιατικής Καταστροφής το 1922 microέχρι την επανεmicroφάνισή του στην Νέα

23

Υόρκη το 1998 Επίσης θα συζητηθούν τα ηθικά προβλήmicroατα που προκύπτουν εξ αιτίας της

απόκρυψης του χειρογράφου από την ευρύτερη microαθηmicroατική κοινότητα

The story of Archimedes palimpsest and the moral and legal questions that arise

The complex story of an important mathematical palimpsest manuscript containing

works of Archimedes will be narrated from the tenth century to modern times when the

manuscript was sold for an exorbitant price by an international auction house The vendor

and buyer are unknown The talk will end with the legal and moral questions arising from

the manuscripts disappearance perhaps due to theft during the Asia Minor catastrophic

campaign of 1922 until its reappearance in New York in 1998 Also we shall discuss the

moral questions arising because of the manuscripts screening from the wider mathematical

community

bull Ανδρέας Λέmicroπεντεφ Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας Τmicroήmicroατος ΦΚΣ Πανεπιστηmicroίου Κρήτης



Fax 28310-77222

Ηλ ∆ιεύθυνση alebedevphluocgr

Λόγος και αλήθεια στον Ηράκλειτο

Οι περισσότεροι microελετητές του Ηράκλειτου αναγνωρίζουν ndashόχι αδικαιολόγητα-ότι η

καλούmicroενη laquoθεωρία του λόγουraquo στον Ηράκλειτο έχει άmicroεση σχέση microε την κεντρική

microεταφυσική του θέση για την coincidentia oppositorum Καmicroία από τις ερmicroηνείες όmicroως δεν

διευκρινίζει την εννοιολογική σχέση microεταξύ του laquoλόγουraquo και της ενότητας των αντιθέτων

Θα προσπαθήσουmicroε να λύσουmicroε αυτά τα προβλήmicroατα υποθέτοντας ότι στα αποσπάσmicroατα

Β1 και Β50 DK laquoαυτός ο λόγοςraquo (λόγος όδε) είναι microια επιστηmicroολογική microεταφορά που

σχετίζεται microε τη microέθοδο της laquoδιαίρεσηςraquo του λόγου σε συλλαβές και στοιχεία βλ Πλάτων

Θεαίτητος 201d

bull ∆ηmicroήτρης Μαρκής Καθηγητής Φιλοσοφίας Πανεπιστηmicroίου Μακεδονίας

Α Κριτικές παρατηρήσεις στην έννοια του Έθνους

24

Στην οmicroιλία microου θα εκθέσω την έννοια του έθνους ως microία ιστορική κατηγορία

Σύmicroφωνα microε τις αρχές της κριτικο-θεωρητικής Ερmicroηνευτικής που ακολουθώ πάντα στο

δικό microου έργο οι έννοιες δεν έχουν microία οντολογική αναλλοίωτη σηmicroασία αλλά

προσδιορίζονται πάντοτε από την εκάστοτε ερmicroηνευτική συγκυρία τους Έτσι από τη microία

microεριά θα πρέπει να απορριφθεί microία Μεταφυσική του Έθνους που το υψώνει σε microία αρχαϊκή

microυθική πρωταρχή Από την άλλη πρέπει να ανιχνευθεί η εκάστοτε ερmicroηνευτική συγκυρία

της ιστορικής εφαρmicroογής αυτής της έννοιας του έθνους Αυτή η ιστορικοφιλοσοφική

Ερmicroηνευτική καταδείχνει τη συστηmicroατική δισηmicroία του έθνους Σε άλλη χρονική συγκυρία το

έθνος επιδρά απελευθερωτικά σε άλλη όmicroως επιδρά φασιστικά Αν παρατηρήσουmicroε

κριτικοθεωρητικά την έννοια του έθνους τότε microπορούmicroε να πούmicroε ότι το έθνος δεν είναι

απλή ιδεολογία ούτε όmicroως και απλή ουτοπία αλλά και συγκροτησιακή αρχή της

ανθρώπινης Συmicroβίωσης Ειδικά δε στις microέρες microας στον laquoαιώνα της παγκοσmicroιοποίησηςraquo

επιβάλλεται η διάσωση της εθνικής εmicroπειρίας ως διορθωτικού ενός άκριτου

κοσmicroοπολιτισmicroού

Β Το πρόβληmicroα της microεταγραφής της Κριτικής Θεωρίας

Στην οmicroιλία microου θα προσπαθήσω να συνοψίσω αναmicroνηστικά microερικά microοτίβα της

κριτικής θεωρίας τα οποία microε καθοδήγησαν στη δική microου δουλειά Πρόκειται δηλαδή για

microία φιλοσοφική ερmicroηνεία της κριτικής θεωρίας σε αντιπαράθεση microε microία φιλολογική

ερmicroηνεία της Το πρόβληmicroα της microεταγραφής εστιάζεται πρώτον στη διάσωση microίας

πρωταρχικής φιλοσοφικής θεωρίας και δεύτερον στην ερmicroηνευτική εφαρmicroογή της σε microία νέα

αλλαγmicroένη ερmicroηνευτική συγκυρία ∆εν υπάρχει όmicroως το ΚΟΡΑΝΙΟ ή η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ της

κριτικής θεωρίας που θα το ερmicroηνεύσουmicroε σωστά Αντιθέτως εmicroείς οι ίδιοι πρέπει να

ανιχνεύσουmicroε το πρωτότυπο και να κάνουmicroε ταυτοχρόνως την ερmicroηνευτική εφαρmicroογή του

Αυτή την laquoπνευmicroατική microου εmicroπειρίαraquo microε την κριτική θεωρία θα προσπαθήσω να εκθέσω

ενάντια σε έναν φιλολογικό Θετικισmicroό (Μίmicroηση του Γράmicromicroατος) και microία laquoορθολογική

ανασυγκρότησηraquo που αποδοmicroεί αρνητικά το κείmicroενο της κριτικής θεωρίας χωρίς να είναι

σε θέση να το διασώσει Αυτή την ιστορικοφιλοσοφική διάσωση της κριτικής θεωρίας

χρειαζόmicroαστε όmicroως σήmicroερα στη δικιά microας φιλοσοφική ανεστιότητα προκειmicroένου να

laquoξεχειmicroωνιάσουmicroεraquo φιλοσοφικά

bull Αλεξάνδρα Μουρίκη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήmicroιο Πατρών Τmicroήmicroα Επιστηmicroών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

25

Ταχ ∆ιεύθυνση 26500 Ρίο-Πάτρα

Τηλ 2610-997791

Ηλ ∆ιεύθυνση mourikiupatrasgr


Στη διάρκεια του δεύτερου microισού του 20ου αιώνα η φιλοσοφική σκέψη οδηγήθηκε

συχνά σε microια ριζική αmicroφισβήτηση της έννοιας της αισθητικής και παραιτήθηκε από κάθε

διερώτηση σχετικά microε τη φύση αυτής της τελευταίας

Τα τελευταία χρόνια ωστόσο το ενδιαφέρον φιλοσόφων και θεωρητικών της τέχνης

στρέφεται εκ νέου προς microια εξέταση των όρων υπό τους οποίους microπορεί να επανατεθεί η

συζήτηση σχετικά microε την αισθητική Σε αρκετές περιπτώσεις microάλιστα γίνεται λόγος για microια

επανανάδυση του αισθητικού Πώς microπορεί να νοηθεί όmicroως αυτή η επανανάδυση Ποια θα

ήταν η σηmicroασία microιας επιστροφής της προβληmicroατικής σχετικά microε το αισθητικό

Τέτοια ερωτήmicroατα θα επιχειρήσει να θέσει η εισήγηση αυτή υποστηρίζοντας ότι η

επιστροφή αυτή θέτει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ζήτηmicroα για την εποχή της καλλιτεχνικής

ποικιλοmicroορφίας που είναι η δική microας Το ζήτηmicroα της ανάγκης επαναπροσέγγισης του

αισθητικού ως κατrsquo εξοχήν αξίας αναδεικνυόmicroενης εντός και δια microέσου της αυτονοmicroίας της

αισθητικής σφαίρας και συνδεόmicroενης microε τη δυνατότητα εκδίπλωσης νέων εκφραστικών

αρθρώσεων (τόσο σε επίπεδο καλλιτεχνικής δηmicroιουργίας όσο και αισθητικής εmicroπειρίας)

bull Παναγιώτης Νούτσος Καθηγητής Κοινωνικής και Πολιτικής φιλοσοφίας Πανmicroιου

Ιωαννίνων Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Πανmicroίου Ιωαννίνων 451 10 Ιωάννινα

Τηλέφωνο26510-95742

Fax 26510-0-95801

Ηλ ∆ιεύθυνση pnoutsosccuoigr

Η δοκιmicroιακή γραφή laquoφιλοσοφούντωνraquo ως καταφύγιο και εκτροφείο microορφών

ανορθολογισmicroού

1 Εισαγωγή για την υπόθεση εργασίας

2 Από την laquoδοκιmicroιακή γραφήraquo στη laquoδοκιmicroιακή σκέψηraquo 3 Κατά τη στιγmicroή του θανάτου του Κοσmicroά Ψυχοπαίδη 4 Το ζήτηmicroα του laquoροmicroαντισmicroούraquo 5 Η εκ νέου θέση συνεπαγωγές και προσαρmicroογές

26

6 Συmicroπεράσmicroατα

bull Γεώργιος Ξηροπαΐδης Αναπληρωτής Καθηγητής Πανmicroίου Αθηνών Ταχ ∆ιεύθυνση Μεγάλου Αλεξάνδρου 36 12122 Νέα Σmicroύρνη

Τηλέφωνο 2109329270

Ηλ ∆ιεύθυνση gexigsuoagr

Ο τόπος της ηθικής στο Είναι και Χρόνος του Μάρτιν Χάιντεγκερ

Από το Είναι και Χρόνος απουσιάζει η έννοια του αγαθού Στη διάλεξή microου θα

εξετάσω τις συνέπειες αυτής της απουσίας Ειδικότερα θα προσπάθήσω να δείξω ότι η

εχθρική στάση του Χάιντεγκερ απέναντι στην ηθική είχε ως αποτέλεσmicroα να υποβαθmicroίσει τη

σηmicroασία που έχει για την πρακτική φιλοσοφία ο στοχασmicroός πάνω στους αξιακά

οργανωmicroένους πολιτικούς και κοινωνικούς θεσmicroούς Η πολιτική του στάση κατά την

περίοδο του ναζισmicroού αναδεικνύει τους κινδύνους που προκύπτουν από microια τέτοια

παράκαmicroψη

bull Ιόλη Πατέλλη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Πανεπιστηmicroίου Πατρών Ταχ ∆ιεύθυνση ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη 26500 ΡίοΠάτρα


Fax 2610-995801

Ηλ ∆ιεύθυνση patellisupatrasgr

Καντ Η φιλοσοφία ως παραγωγός και προαγωγός αξιών

Με αφετηρία το δοκίmicroιο του Καντ umlΗ διένεξη των σχολών η ανακοίνωση

εξετάζει τις θεσmicroικές λειτουργίες που αποδίδει ο Καντ στη φιλοσοφία

καθιστώντας την πρακτικά ενεργό σε επίπεδο κοινωνίας στην πραγmicroατοποίηση

των αξιών που παράγει η ίδια Συγκεκριmicroένα εξετάζει πώς η φιλοσοφία microέσα

από το πανεπιστήmicroιο και άλλους θεσmicroούς προωθεί αυτές τις αξίες microέσω του

ελέγχου και της κριτικής που ασκεί στις επιστήmicroες και στο κράτος Στο

πρώτο τmicroήmicroα εξετάζεται η λειτουργία αυτών των αξιών στη συγκρότηση του

αντικειmicroένου των microη εφαρmicroοσmicroένων επιστηmicroών και η προώθησή τους microέσω των

επιστηmicroών αυτών Στο δεύτερο τmicroήmicroα εξετάζεται η κριτική που ασκεί η

27

φιλοσοφία στις εφαρmicroοσmicroένες επιστήmicroες και στο κράτος Τέλος η ανακοίνωση

χρησιmicroοποιεί τις θέσεις του Καντ για να ασκήσει κριτική στις θεσmicroικές

microεταρρυθmicroίσεις που επιτελούνται στο πανεπιστήmicroιο σήmicroερα

bull Θεόδωρος Πενολίδης Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Αριστοτέλειου

Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης

Ταχ ∆ιεύθυνση ΤΚ 54124 Τοmicroέας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής

Αριστοτέλειο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης


Ηλ ∆ιεύθυνση thepenoledlitauthgr

Φιλοσοφία ως κριτική ή ως διαλεκτική οντολογία

Η καντιανή απορριπτική κριτική της microεταφυσικής της τιmicroιωτάτης microεταξύ των

επιστηmicroών κατά Αριστοτέλη (Μεταφυσικά 983a5) θέτει θεmicroελιωδώς το ερώτηmicroα για το

νόηmicroα και την αξία της επιστήmicroης αυτής στην χορεία των επιστηmicroών εν γένει Αυτό που ο

Kant απορρίπτει δεν είναι τόσο η αυτάρκεια ήτοι η ελευθερία της microεταφυσικής σκέψης από

κάθε εξωτερικό σκοπό όσο η νοmicroιmicroότητα της απαίτησης του microεταφυσικού λόγου όχι microόνο

να διέρχεται όλες τις microορφές του πραγmicroατικού αποτελώντας πηγή αναστοχασmicroού των

microορφών - πράγmicroα καθrsquo όλα νόmicroιmicroο κατά τον Kant - αλλά και να τις αφηνει συνεχώς πίσω

του για να στραφεί στην αλήθεια των ίδιων των πραγmicroάτων που ενσαρκώνουν αυτές τις

microορφές

Πίσω από όλες τις microεταφυσικές αξιώσεις ελισσεται κατά τον Kant η αυταπάτη της

ήδη συντετελεσmicroένης παρούσας ολότητας (η ολότητα ως όριο που εξακολουθητικά

προσεγγίζεται είναι απεναντιάς θεmicroιτή) η οποία εκπηγάζει από την τυφλή υποταγή του

στοχαζόmicroενου υποκειmicroένου στην φυσική επιθυmicroία (κλίση ανάγκη) του λόγου να

απελευθερωθεί από το πλέγmicroα των υπερβατολογικών προϋποθέσεων και να υψωθεί στο ίδιο

το ανυπόθετο πράγmicroα

Την ως άνω αυταπάτη της microεταφυσικής σκέψης microπορεί κατά τον Kant να αποφύγει

microόνον ο υπερβατολογικός στοχασmicroός ο οποίος συνοδοιπορεί microε την αναγωγή του

πραγmicroατικού εν γένει στους όρους και τις προϋποθέσεις της εmicroπειρίας του Ωστόσο εν

συνόλω ειληmicromicroένη ως κριτική προπαιδεία και προστάδιο της επιστηmicroικής γνώσης η

φιλοσοφία συρρικνώνεται και ευτελίζεται σε φορmicroαλιστική microορφική επιστήmicroη σε εκείνη

ούτως ειπείν την επιστήmicroη των στοχαστικών τρόπων η οποία αποκλείει έξω από τον εαυτό

28

της την εmicroπράγmicroατη καθίδρυση της γνώσης και την εγκαταλείπει στις καθrsquoεκαστον

επιστήmicroες Η κριτική αποδόmicroηση της microεταφυσικής οδηγεί έτσι στην απώλεια της

εκτασιακής έννοιας της φιλοσοφίας και απολήγει σε microία φιλοσοφία που απαξιοί να

καθιδρύσει το ίδιο το περιεχόmicroενο της γνώσης καθώς η ίδια αυτοκατανοείται ως

microεταθεωρία ενός περιεχοmicroένου που έρχεται θύραθεν

Η εγκατάλειψη της εmicroπράγmicroατης φιλοσοφικής γνώσης οδηγεί όmicroως συγχρόνως στην

αποσκίρτηση της φιλοσοφίας όχι microόνο από την έννοια του πραγmicroατικού αλλά και από τον

ίδιο τον πραγmicroατικό παρόντα κόσmicroο ο οποίος εντούτοις τώρα επιστρέφει ως άλογο θετικό

αντικείmicroενο που ασκεί κυριαρχία στην ζωτική σφαίρα των έλλογων υποκειmicroένων στην ζωή

των ζώντων κατά την ρήση του Hegel

Από την ακατάλλακτη αντίφαση microεταξύ microορφής και περιεχοmicroένου της γνώσης

ορmicroάται η διαλεκτική ως η οντολογία εκείνη η οποία ζωοδοτείται από την πρόθεση της

σύνθεσης της σύmicroπτωσης των αντιθέτων Μόνον η διαλεκτική είναι σε θέση να

υπερκεράσει τον κίνδυνο της συρρίκνωσης της φιλοσοφίας σε microορφικό αναστοχασmicroό και να

χορηγήσει στην φιλοσοφική έννοια την εκτασιακότητα δηλαδή εκείνη την εξ ολοκλήρου

στην φιλοσοφία προσιδιάζουσα σχέση προς το πραγmicroατικό Είναι την οποία δεν microπορεί να

διεκδικήσει καmicroία άλλη επιστήmicroη

Για την διαλεκτική οντολογία η στοχαστική και κατασκευαστική γνώση που

χειραφετείται από την ωmicroή εmicroπειρία καθώς ανάγει τα πράγmicroατα στον microορφοποιητικό

υπερβατολογικό στοχασmicroό microολονότι επιτείνει την υποκειmicroενική αυτοτέλεια του

διανοείσθαι δεν οδηγεί εντούτοις στην αληθινή έννοια της φιλοσοφίας Η φιλοσοφία δεν

παράγει microόνο θεωρήmicroατα και κανόνες για ενδεχόmicroενη εmicroπειρική εφαρmicroογή αλλά η microέθοδός

της βρίσκεται πάντοτε στην προοπτική του καθορισmicroένου ή του συγκεκριmicroένου

πραγmicroατικού

bull Μανώλης Περάκης Υποψήφιος διδάκτορας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα ΦΚΣ Πανεπιστηmicroίου

Κρήτης



Fax 28310-77222

Ο σολιψισmicroός του πρώιmicroου Wittgenstein

29

Το θέmicroα της ανακοίνωσης αυτής είναι η ιδιότυπη microορφή σολιψισmicroού που

παρουσιάζει ο Wittgenstein στο Tractatus και τα Notebooks του Κατά την κλασική microορφή

του σολιψισmicroού αυτό που υπάρχει ο κόσmicroος είmicroαι εγώ το περιεχόmicroενο της συνείδησης

microου τα δεδοmicroένα των αισθήσεών microου Ο Wittgenstein επηρεασmicroένος από τον

Schopenhauer δεν υιοθετεί αυτή τη microορφή σολιψισmicroού Αντίθετα διακρίνει το

σκεπτόmicroενο ψυχολογικό υποκείmicroενο που έχει παραστάσεις από το microεταφυσικό υποκείmicroενο

Το τελευταίο είναι η προοπτική που καθιστά δυνατή τη θέαση του κόσmicroου δηλαδή του

συνόλου των γεγονότων Αυτή η προοπτική όmicroως δεν βρίσκεται microέσα στον κόσmicroο δεν είναι

ένα από τα γεγονότα του ούτε και έξω από αυτόν Είναι το όριο του κόσmicroου και κατά τούτο

αποτελεί απλώς microια λογικά αναγκαία προϋπόθεση για την θέασή του για την αντίληψή του

Αυτό που υπάρχει πραγmicroατικά είναι ο κόσmicroος που θεωρεί το microεταφυσικό υποκείmicroενο και

έτσι καταλήγουmicroε στην ταύτιση ρεαλισmicroού και της ιδιαίτερης microορφής σολιψισmicroού που

παρουσιάζεται στο Tractatus

bull Dr Andreas Poltermann Leiter fuer Bildung Wissenschaft Neue Technologien Heinrich-Boell-Stiftung Hackesche Hoefe Rosenthaler Strasse 4041 10178 Berlin

Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108

E-mailpoltermannboellde

New Reproductive Technologies Bio-politics between

Autonomy and Marketisation

The reproductive technologies introduced since the 1980s have been the subject of

extremely controversial discussions among women Whereas some see unobstructed access

to ultrasound examination in vitro fertilisation (IVF) pre-implantation diagnostics (PID)and

numerous genetic tests as a gain in freedom and control others fear that the introduction of

these new technologies will have the opposite effectmdashnamely weaken womenrsquos autonomy

Womenrsquos desire for her own child is seen as the key by which reproductive

technology invades the female body This some critics say constitutes the threat of a ldquonew

social appropriation of the female bodyrdquomdashfrom which women have emancipated themselves

since recognition of their right to abortion Embryo protection is supposed to fend off this

threat It is based on the principle of human dignity What we have to discuss now is a

politics of human dignity which is imposed strategically as a protection from reproductive

30

technology and a defence against an autonomy which turns out to be the autonomy of a

consumer eugenics

bull Μαρία Πουρνάρη Επίκουρη καθηγήτρια Παιδαγωγικό Τmicroήmicroα ∆Ε Πανεπιστήmicroιο

Ιωαννίνων

Ταχ ∆ιεύθυνσηΠανεπιστηmicroιούπολη ∆ουρούτης 451 10 Ιωάννινα


Fax 26510-95801

Ηλ ∆ιεύθυνση mpurnariccuoigr

Ο αξιακός χαρακτήρας των υποθέσεων στις φυσικές επιστήmicroες

Στην ιστορία της φιλοσοφίας η προβληmicroατική για την εγγύηση της επιστηmicroικής

ορθότητας των θεωριών στις φυσικές επιστήmicroες κυmicroαίνεται από την εφαρmicroογή κανόνων

microέχρι την αξιολόγηση των επιστηmicroονικών υποθέσεων άλλοτε ως ευρετικών κανόνων και

άλλοτε ως πρώτων αρχών Το ερώτηmicroα το οποίο τίθεται αφορά την εξέταση των κριτηρίων

τα οποία είναι κατάλληλα για την εν λόγω αξιολόγηση και τον προσδιορισmicroό του βαθmicroού

βεβαιότητας την οποία αυτά είναι δυνατό να προσφέρουν

bull Γιάννης Πρελορέντζος Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα ΦΠΨ Πανmicroίου Ιωαννίνων

Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Πανmicroίου Ιωαννίνων 451 10 Ιωάννινα


Fax 26510-95801

Ηλ ∆ιεύθυνση ipreloreccuoigr

Όψεις της επανόδου του Henri Bergson στο φιλοσοφικό προσκήνιο Όπως συνάγεται από το επίmicroετρο της προσφάτως εκδοθείσας microετάφρασης στα

ελληνικά της ∆ηmicroιουργικής εξέλιξης τα τελευταία είκοσι χρόνια παρατηρείται microια

αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τη φιλοσοφία του Bergson Στην ανακοίνωσή microου θα

επιχειρήσω να εντοπίσω τα βασικά στάδια της επανόδου του Bergson στο φιλοσοφικό

προσκήνιο εστιάζοντας το ενδιαφέρον microου

bull πρώτον στη microελέτη του Philippe Soulez Bergson politique (PUF 1989)

bull δεύτερον στον microπερξονισmicroό του Gilles Deleuze ο οποίος έχει γίνει αντικείmicroενο

πολλών microελετών τα τελευταία χρόνια πρωτίστως στον αγγλοσαξονικό χώρο

31

bull και τρίτον στην επιρροή που άσκησε ο Bergson σε γάλλους φαινοmicroενολόγους

κυρίως στον M Merleau-Ponty και microέσω αυτού στον Renaud Barbaras

Κατόπιν θα αναφερθώ σε ορισmicroένες βασικές προβληmicroατικές της φιλοσοφικής

ανθρωπολογίας του Bergson (προσωπικότητα συναισθήmicroατα προσπάθεια συνήθεια

ευγένεια) στις οποίες αξίζει κατά τη γνώmicroη microου να εmicroβαθύνουmicroε σήmicroερα

Η ανακοίνωση θα ολοκληρωθεί microε έναν κατάλογο συγκριτικών microελετών οι οποίες

αξίζει να εκπονηθούν Θα προσπαθήσω να αναδείξω τη γονιmicroότητα της σύγκρισης θέσεων

του Bergson επί συγκεκριmicroένων ζητηmicroάτων microε θέσεις των Kant Husserl Freud

Wittgenstein Sartre Canguilhem Καστοριάδη Bourdieu και Hans Jonas Τέλος microια

σύγκριση που επιβάλλεται σήmicroερα είναι αυτή ανάmicroεσα στη θεωρία του Bergson για την

εξέλιξη ndashmicroε έmicroφαση στις θέσεις του για την τελεολογία σrsquo αυτό το συγκείmicroενοndash και στη

θεωρία περί laquoευφυούς σχεδιασmicroούraquo την οποία υποστηρίζουν νεοσυντηρητικοί κύκλοι στην

Αmicroερική ως αντίπαλον δέος στη δαρβίνειο θεωρία περί εξελίξεως

bull Helmunt Reichelt Καθηγητής Κοινωνικής Θεωρίας Πανεπιστηmicroίου Βρέmicroης Helmut Reichelt Poltische Theorie Fachbereich Sozialwissenschaften Universitaet

Bremen Bibliothekstrasse 1 28359 Bremen Deutschland

email reicheltuni-bremende

Das Verhaumlltnis von Handlung und Struktur in der Sozialwissenschaft unddie

Bedeutung des Geltungskonzeptes im Marxschen Kapital

Zur genetischen Entwicklung einer emergenten Form

In der Sozialwissenschaft stehen sich zwei Konzeptionen gegenuumlber die

handlungstheoretische und die systemtheoretische Bisher gibt es nur einen Versuch diese

beiden Begriffsstrategien miteinander zu vermitteln und in eine Gesamtkonzept einzubinden

ndashdie Theorie des kommunikativen Handelns von Habermas Dieser Versuch muszlig als

gescheitert betrachtet werden - so die einhellige Meinung in Deutschland Das Programm

hatte aber bereits Adorno formuliert Es kommt darauf an gesellschaftliche Verhaumlltnisse aus

Verhalten abzuleiten Er rekurriert dabei auf den Begriff der abstrakten Arbeit bei Marx und

auf dessen Analyse der Geldform und sucht dies mit seiner von Sohn-Rethel

uumlbernommenen Konzeption einer objektiven Begrifflichkeit zu verbinden Doch ist dies

alles ebenfalls Programm geblieben

Was in der bisherigen Auseinandersetzung mit Marx unentdeckt geblieben ist ist

dessen intuitive Verwendung eines Geltungsbegriffs im Kapital der nicht mehr mit dem

32

Begriff der abstrakten Arbeit als Grundlage seiner Werttheorie vermittelt ist Aber nicht nur

dies es laumlszligt sich zeigen daszlig die Werttheorie selbst noch einmal abhaumlngt von diesem nicht

explizierten Geltungsbegriff mit dessen Hilfe die genetische Entwicklung einer objektiven

intersubjektiv guumlltigen Form (Geldform) moumlglich ist die ndash als Kern einer emergenten

Struktur ndash nicht die uumlblichen Erschleichungen ( methodologischer Individualismus)

aufweist sondern sich tatsaumlchlich als missing link von Handlung und Struktur ausweisen

laumlszligt

Στις κοινωνικές επιστήmicroες αντιπαρατίθενται δυο τύποι θεωρητικών προσεγγίσεων

οι θεωρίες της υποκειmicroενικής δράσης και οι συστηmicroικές θεωρίες Μέχρι τώρα υπάρχει microόνο

microια απόπειρα διαmicroεσολάβησης και σύνδεσης αυτών των δύο εννοιακών στρατηγικών σε ένα

γενικότερο θεωρητικό σχήmicroα η θεωρία του επικοινωνιακού πράττειν του Habermas Αυτή η

απόπειρα πρέπει να θεωρηθεί ως αποτυχηmicroένη ndash έτσι η οmicroόφωνη γνώmicroη στη Γερmicroανία Το

πρόγραmicromicroα εντούτοις το είχε διατυπώσει ήδη ο Adorno το ζήτηmicroα οι κοινωνικές σχέσεις να

παραχθούν από συmicroπεριφορές Ανατρέχει εν προκειmicroένω στην έννοια της αφηρηmicroένης

εργασίας στον Marx και στην ανάλυσή του της χρηmicroατικής microορφής και επιδιώκει να τα

συνδέσει microε την ndash από τον Sohn-Rethel δανεισmicroένη ndash αντίληψη του περί microιας

αντικειmicroενικής εννοιακής συγκρότησης Αλλά όλα αυτά παρέmicroεινα microόνον πρόγραmicromicroα

Αυτό που παρέmicroεινε αναποκάλυπτο στη microέχρι σήmicroερα έρευνα της θεωρίας του Marx

είναι η διαισθητική του χρήση microιας έννοιας της εγκυρότητος στο Kεφάλαιο η οποία δεν

είναι πλέον διαmicroεσολαβηmicroένη από την έννοια της αφηρηmicroένης εργασίας ως βάσης της

θεωρίας του περί αξίας Αλλά δεν είναι microόνον αυτό microπορεί να δειχθεί ότι η ίδια η θεωρία

της αξίας εξαρτάται και πάλι από τη microη διευκρινισmicroένη έννοια της εγκυρότητος microε τη

βοήθεια της οποίας είναι δυνατή η γενετική ανάπτυξη microιας αντικειmicroενικής διυποκειmicroενικά

έγκυρης microορφής (χρηmicroατική microορφή) η οποία ndash ως πυρήνας microιας αναδυόmicroενης δοmicroής ndash δεν

παρουσιάζει τις συνήθεις λαθροχηρίες (microεθοδολογικός ατοmicroικισmicroός) αλλά microπορεί πράγmicroατι

να αναδειχθεί ως ο αναζητούmicroενος συνδετικός κρίκος microεταξύ δράσης και δοmicroής

bull Θανάσης Σακελλαριάδης Λέκτορας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroατος ΦΠΨ Πανεπιστηmicroίου


Τηλέφωνο26510- 95657

Fax 26510-0-95801

Ηλ ∆ιεύθυνση asakelccuoigr

33

Φιλοσοφία και microορφές ζωής

Η εισήγηση αποπειράται microια κατά το δυνατόν ερmicroηνευτική προσέγγιση στο

ερώτηmicroα εάν οι microορφές ζωής αποτελούν το έσχατο θεmicroέλιο της κανονιστικής γλωσσικής

λειτουργίας ποιος είναι ο ρόλος της φιλοσοφίας στη συγκρότηση της έννοιάς τους Θα γίνει

αναφορά στην Βιτγγενσταϊνική γραmicromicroατεία καθώς και σε σύγχρονα πλαίσια ζωής

bull Νίκος Σέργης ∆ρ Φιλοσοφίας Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Πανmicroίου Ιωαννίνων Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Πανmicroιου Ιωαννίνων 451 10 Ιωάννινα


Fax 26510-95801

Ηλ ∆ιεύθυνση papasergisyahoogr

Η πρόσληψη των Hegel-Marx-Lukacs στη φιλοσοφική έρευνα

στην Ουγγαρία σήmicroερα

Η περίπτωση Hegel-Marx-Lukaacutecs στη Ουγγαρία του 21ου αιώνα

Στην εισήγηση θίγεται ένα πρόβληmicroα της σύγχρονης ευρωπαικής σκέψης που αφορά στην

πρόσληψη της microαρξιστικής παράδοσης από την laquoεθνικήraquo φιλοσοφική έρευνα στις πρώην

laquoκοmicromicroουνιστικέςraquo χώρες Με αφορmicroή τη σκόπιmicroη ή ανακλαστική αποσιώπηση του έργου

του G Lukacs στην πατρίδα του σήmicroερα microελετάται η γενικότερη προοπτική των εγελιανο-

microαρξιστικών σπουδών στη σύγχρονη Ευρώπη Καθώς η ύφεση που παρατηρείται στην

έρευνα περί την microαρξιστική φιλοσοφία- laquoταmicroπούraquo για την σκέψη στον πρωην laquoυπαρκτό

σοσιαλισmicroόraquo συmicroπαρασύρει όλη την laquoκληρονοmicroιάraquo του γερmicroανικού ιδεαλισmicroού στην

εισήγηση εξετάζονται αφενός οι τρέχουσες συνθήκες ως προς την επίδραση των κοινωνικο-

ιστορικών παραγόντων στη διαmicroόρφωση του φιλοσοφικού γίγνεσθαι και αφετέρου οι

προοπτικές υπέρβασης του αδιεξόδου δηλαδή η πιθανότητα microιας νέας laquoαναγέννησηςraquo του

εγελιανισmicroού στην ενοποιηmicroένη Ευρώπη του 21ου αιώνα

bull Κώστας Σιmicroόπουλος ∆ιδάκτωρ Φιλοσοφίας Ταχ ∆ιεύθυνση Ανδρέα Μεταξά 3 Αθήνα


34

Φιλοσοφία και ∆ηmicroοκρατία

Ο κλασικός τόπος της φιλοσοφίας και της δηmicroοκρατίας είναι η αρχαία ελληνική

πόλη Λόγω της ύπαρξης της πόλεως η αρχαία ελληνική φιλοσοφία στην ώριmicroη εξέλιξή της

γίνεται αυτόmicroατα πολιτική φιλοσοφία Έτσι εγκαινιάζεται ένας συνεχής διάλογος microεταξύ

φιλοσοφίας και δηmicroοκρατίας Η δηmicroοκρατία δεν αντιmicroετωπίζεται πια σαν microια φυσική

(αναγκαία) ή ιστορική (τυχαία) εξέλιξη αλλά ως κατεξοχήν φιλοσοφικό δηλαδή γνωστικό

πρόβληmicroα Η ένταση microεταξύ της φιλοσοφικής παιδείας και της δηmicroοκρατικής διεκδίκησης

εξουσίας δηλαδή microε φιλοσοφικούς πλέον όρους το ερώτηmicroα ποιος και πώς πρέπει να

κυβερνά η θεmicroελίωση των απαντήσεων στο λόγο ή στη φύση ή σε έναν συνδυασmicroό τους

αποτελεί το πρώτο θεmicroέλιο της προβληmicroατικής που καθορίζει ακόmicroα και σήmicroερα τον δυτικό

κόσmicroο Η παρέmicroβαση του χριστιανικο-ιουδαϊκού κοσmicroοειδώλου ιδρυτική για την έννοια

του ενεργού υποκειmicroένου αλλά και της εmicroφατικής ανθρώπινης ισότητας ενώπιον του Θεού

είναι το δεύτερο στοιχείο της παραδοσιακής κληρονοmicroιάς Η εmicroπλοκή η αντίθεση και η

εκκοσmicroίκευση αυτής της κληρονοmicroιάς απασχολεί το έργο του Κοσmicroά Ψυχοπαίδη που θα

εξετάσουmicroε

bull Βασιλική Σιούφα ∆ιδάσκουσα Πολιτικής Φιλοσοφίας Π∆ 407 Τmicroήmicroα

Κοινωνιολογίας Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου74100 Ρέθυmicroνο


Fax 28310-77

Ηλ∆ιεύθυνση vsioufamailgr

Ο κοινοτισmicroός και η προβληmicroατική της microετάφρασης

Η εισήγηση αποτελεί κριτική παρουσίαση της προβληmicroατικής της microετάφρασης στο

επιχείρηmicroα του σύγχρονου κοινοτισmicroού (communitarianism) και αντιπαράθεσή του σε microια

διαλεκτική ανάπτυξη του ζητήmicroατος της microεταφρασιmicroότητας microεταξύ αξιών προερχόmicroενων

από διαφορετικούς πολιτισmicroούς

bull Κώστας Σταmicroάτης Καθηγητής Φιλοσφίας του ∆ικαίου Τmicroήmicroα Νοmicroικής ΑΠΘ Ταχ ∆ιεύθυνση Καυκάσου 49 Καλαmicroαριά Θεσσαλονίκη 55133


35

Ηλ ∆ιεύθυνση stam-zickotenetgr

Yπερβατολογική θεmicroελίωση και τελεολογικός στοχασmicroός σε microια κριτική θεωρία

δικαιοσύνης

Στο πλαίσιο microιας κριτικής θεωρίας του δικαίου και της δικαιοσύνης microε προκείmicroενες

καντιανές αρχές δικαιοσύνης microπορούν να θεmicroελιωθούν υπερβατολογικά ως δεσmicroευτικά

αιτήmicroατα του ορθού πρακτικού Λόγου αλλά πάντως εντεύθεν microιας κριτικής φιλοσοφίας της

Ιστορίας Το υπερβατολογικο πλαίσιο θεmicroελίωσης πρέπει να εmicroπλουτιστεί microε ορούς

άσκησης δικαιοσύνης βάσει τελεολογικού αναστοχασmicroού πάνω στο ιστορικώς

συντελεσmicroένο και το γινόmicroενο ∆ιότι το αίτηmicroα της ίσης ελευθερίας είναι αξεχώριστο από

τη δηmicroιουργία των όρων της ελευθερίας στη ιστορική πραγmicroατικότητα Έτσι το επίπεδο της

υπερβατολογικης θεmicroελίωσης είναι εξ αρχής διαπερατό και microάλιστα microεροληπτικά από

ορισmicroένη εκδοχή ιστορικότητας αυτήν της ιστορικής προόδου για το ανθρώπινο γένος

συνολικά microε ευθύνη των δρώντων Οι αρχές δικαιοσύνης πρέπει εξ απαρχής να

διατυπωθούν microε τέτοιον τρόπο ώστε δυνητικά να προκύπτει το ακόλουθο όφελος Η

σύmicroφωνη προς αυτές διακιοπολιτική δράση των ανθρώπων να καθιστά τη βιαιότητα των

ισχυρών λιγότερη και τη υπακοή στους νόmicroους microεγαλύτερη microέσα σε κάθε χώρα αλλά και

στη διεθνή κοινωνία

bull Mάρκος Τσέτσος Επίκουρος Καθηγητής Αισθητικής της Μουσικής Πανεπιστηmicroίου

Αθηνών Ταχ ∆ιεύθυνση Αλ Παπαναστασίου 120-122 185 33 Καστέλλα Πειραιάς

Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334

Ηλ ∆ιεύθυνση mtsetsosmusicuoagr


Στη σηmicroερινή φιλοσοφία της τέχνης το αξιολογικό ζήτηmicroα είτε τίθεται στο

περιθόριο των συζητήσεων ως επουσιώδες σε σχέση microε το οντολογικό είτε ανάγεται σε

ζητήmicroατα ψυχολογίας και κοινωνιολογίας των προτιmicroήσεων δηλ παραπέmicroπεται

αποκλειστικά στη σφαίρα του υποκειmicroένου Η εξέτασή microας θα ανατρέξει κριτικά σε θεωρίες

νεοκαντιανές (Windelband Rickert) και φαινοmicroενολογικές (Scheler Hartmann Ingarden)

περί αντικειmicroενικότητας της αισθητικής αξίας καταδεικνύοντας ότι οι θεωρίες αυτές

διατηρούν τον χωρισmicroό είναι και αξίας microε προβληmicroατικές συνέπειες Ανατρέχοντας στην

36

αισθητική θεωρία του Adorno αλλά και στην κριτική αξιολογία του Κοσmicroά Ψυχοπαίδη microαζί

microε την κριτική του στις παραπάνω θεωρίες θα υποστηρίξουmicroε την πλήρη αξιακή

συγκρότηση του αισθητικού αντικειmicroένου και θα αναπτύξουmicroε ορισmicroένες από τις συνέπειες

αυτής της θέσης

bull Σταυρούλα Τσινόρεmicroα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφικών

και Κοινωνικών Σπουδών Πανmicroίου Κρήτης Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου74100 Ρέθυmicroνο


Fax 28310-77222

Ηλ ∆ιεύθυνση tsinoremafksuocgr

Αποχαιρετισmicroός στο Λόγο

Οι ιδέες που έχουν διαmicroορφώσει τη σύγχρονη σκέψη και την κατανόησή microας σχετικά

microε την επιστήmicroη την ηθική την πολιτική πηγάζουν από τη διαφωτιστική φιλοσοφία ένα

διανοητικό εγχείρηmicroα να επεκταθεί η αρmicroοδιότητα του λόγου σε βάρος της άγνοιας και της

προκατάληψης ώστε να περιέλθει η γνώση η ηθική και η πολιτική εντός του πεδίου της

ορθολογικής διερεύνησης να χειραφετηθεί η σκέψη και η πράξη και να οργανωθούν

ελεύθερα και ανεmicroπόδιστα οι σχέσεις των ανθρώπων microε στόχο το laquoευ ζηνraquo Το αίτηmicroα

αυτό microε το οποίο ιστορικά έχει ταυτισθεί η φιλοσοφία σήmicroερα τίθεται υπό ριζική

αmicroφισβήτηση Αmicroφισβητείται ο χειραφετητικός χαρακτήρας της laquoκληρονοmicroιάςraquo του

διαφωτισmicroού κι ακόmicroα ριζικότερα αmicroφισβητείται από ορισmicroένες τάσεις της σύγχρονης

διανόησης η ίδια η δυνατότητα της κριτικής σκέψης να διαmicroορφώνει δεσmicroευτικά κριτήρια

γνώσης ηθικής και πολιτικής πράξης- άρα και η δυνατότητα οποιαδήποτε δεσmicroευτικής

αξιολόγησης για το τι είναι δίκαιο και το τι είναι άδικο σε microια κοινωνία Μορφές

ντεσιζιονιστικού ανορθολογισmicroού και microηδενιστικού σχετικισmicroού συmicroπληρώνουν ένα

διανοητικό και πολιτισmicroικό κλίmicroα εντός του οποίου η ανθρώπινη ευηmicroερία και η κοινωνική

πρόοδος επενδύονται σε επιστηmicroονιστικές και ντετερmicroινιστικές microεταφυσικές microε αναγωγή

του κοινωνικού στο φυσικό του αξιολογικού στο λειτουργικό του κανονιστικού στο θετικό

και στο laquoδεδοmicroένοraquo Παράγονται microορφές νοηmicroατοδότησης του κόσmicroου όπου όλο και

λιγότερο η κοινωνική οργάνωση προσλαmicroβάνεται ως υπαγόmicroενη στην αρχή της ανθρώπινης

ελευθερίας και της υπεύθυνης δράσης

Ήρθε η ώρα για τον αποχαιρετισmicroό στο λόγο και το τέλος της φιλοσοφίας Ή microήπως

είναι καιρός να ξανασκεφθούmicroε την κριτική Και υπό ποιους όρους

37

bull Γιώργος Φαράκλας Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα

Πολιτικής Επιστήmicroης και Ιστορίας Παντείου Πανεπιστηmicroίου Ταχ ∆ιεύθυνση Ζέας 137-139 Πειραιάς 18534


Ηλ ∆ιεύθυνση faraklaspanteiongr

H απόφαση υπέρ του Λόγου Θέση της προϋπόθεσης και ενσωmicroάτωση της

αποφασιοκρατίας στον Ψυχοπαίδη

Ο Ψυχοπαίδης είναι διαλεκτικός αντίπαλος της αποφασιοκρατίας (ντεσιζιονισmicroού)

microε την έννοια ότι την ενσωmicroατώνει στο ορθολογικό εγχείρηmicroα προσδιορίζοντας ποια

περιεχόmicroενα όmicroως συνάδουν προς αυτό Όπως το καθέκαστον στην εγελειανή εννοιακή

συγκρότηση έτσι γενικά η απόφαση νοmicroιmicroοποιείται ως αναγκαία αν θέτει τους όρους υπό

τους οποίους έχει νόηmicroα να microιλάmicroε για απόφαση Λ χ η πολιτική απόφαση πρέπει έτσι

πάντα να θέτει τους όρους της ελευθερίας (προϋπόθεση της απόφασης) Το ορθολογικό

περιεχόmicroενο της απόφασης πρέπει λοιπόν οπωσδήποτε να περιλαmicroβάνει την microορφή της

ίδιας της απόφασης (laquoαπόλυτη microορφήraquo)

bull Dr Joseph Fracchia Associate Professor of History Clark Honors College University

of Oregon Eugene OR 97403 USA fax (541) 346-0125 e-mail fracchiauoregonedu

The Corporeal Depths of Marxrsquos Concept of Immiseration

In the German Ideology Marx noted almost parenthetically that ldquothe first factrdquo of

historical theory is ldquohuman corporeal organizationrdquo Though Marx never systematically

elaborated this first fact categories central to his analysis in Capital (use-value concrete

labor) are derived from human corporeal organization And in the chapters explicitly

devoted to deciphering the exploitative character of the capitalist valorization process he

constantly comments on capitalrsquos deformation of wage-laboring bodies My contention is

that Marxrsquos systematic though somewhat subterranean and often overlooked critique of the

corporeal consequences of the capitalist labor process is central to his concept of

immiseration To focus attention on this theme I shall juxtapose Capital and Franz Kafkarsquos

38

ldquoIn the Penal Colonyrdquo Kafkarsquos portrayal of painful mechanical inscriptions on vulnerable

bodiesmdashinscriptions that are difficult for observers to read but whose meaning is

experienced on the bodymdashhelps to expose the corporeal depths of Marxrsquos concept of

immiseration

bull Χρήστος Χατζηιωσήφ Καθηγητής Ιστορίας Τmicroήmicroατος Ιστορίας-Αρχαιολογίας

Πανεπιστηmicroίου Κρήτης Ταχ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Ρεθύmicroνου 74100 Ρέθυmicroνο


Fax 28310-77338 Ηλ∆ιεύθυνση synasosphluocgr

Αριστερά και Έθνος

Στη διάρκεια του τελευταίου έτους ο στόχος της ενασχόλησης microε την έννοια του

έθνους και τις εκδηλώσεις του εθνικισmicroού που έχει αναπτυχθεί στην Ελλάδα από την

προηγούmicroενη δεκαετία στο πλαίσιο ενός διεθνούς ιστοριογραφικού ρεύmicroατος τείνει να

microετατοπισθεί από την κριτική του ελληνικού εθνικισmicroού προς εκείνην της Αριστεράς microε

αφορmicroή τη σχέση που αυτή διατηρεί ή θεωρείται ότι διατηρεί microε το έθνος Η έκπληξη και οι

απορίες εξ αφορmicroής αυτής της σχέσης που εκδηλώνονται στην ιστοριογραφία και τον

πολιτικό σχολιασmicroό οφείλονται στο γεγονός ότι η αντίληψή τους για το έθνος ως microιας

κατασκευής που επέβαλαν σε πολιτισmicroικά microόνον ανοmicroοιογενείς κοινωνίες τα ταξικά

ουδέτερα κράτη δεν διαφέρει από την αντίληψη για το έθνος του ιστορισmicroού που είναι η

θεωρητική microήτρα του εθνικισmicroού του 19ου και του 20ου αιώνα ο οποίος αποτελεί το

αντικείmicroενο της κριτικής αυτής της ιστοριογραφικής και πολιτικής τάσης Οι απόψεις αυτές

αγνοούν ή αποσιωπούν το γεγονός ότι η αντίληψη του ιστορισmicroού για το έθνος αποτελεί τη

θεωρητική και πολιτική απάντηση στην αντίληψη του έθνους της Γαλλικής Επανάστασης

και του ∆ιαφωτισmicroού Το πέρασmicroα από τη microία αντίληψη στην άλλη αναδεικνύει τη σηmicroασία

των εννοιών της λαϊκής κυριαρχίας της κοινωνικής τάξης και της πολιτικής δηmicroοκρατίας

στη διαmicroόρφωση των αντιθέτων αντιλήψεων περί έθνους Όταν η αριστερά σε διάφορες

στιγmicroές της ιστορίας των δύο τελευταίων αιώνων υπερασπίσθηκε το έθνος δεν το έκανε

microέσα στο νοηmicroατικό πλαίσιο του ιστορισmicroού αλλά του ∆ιαφωτισmicroού του οποίου ήταν

κληρονόmicroος Η αγνόηση αυτών των στοιχείων από τους σύγχρονους επικριτές της

Αριστεράς για την υποτιθέmicroενη σχέση της microε το έθνος εν microέρει microόνο οφείλεται σε

θεωρητικά ελλείmicromicroατα σε microεγάλο microέρος εκφράζει πολιτικές τακτικές Παραmicroένοντας

39

εγκλωβισmicroένοι στο νοηmicroατικό πλαίσιο της αντιδραστικής θεωρίας περί έθνους την οποία

επικρίνουν αποφεύγουν να τοποθετηθούν πάνω στα αλληλένδετα ζητήmicroατα της λαϊκής

κυριαρχίας των κοινωνικών τάξεων και της δηmicroοκρατίας στο σύγχρονο κόσmicroο τα οποία

θέτει microια χειραφετική αντίληψη της κοινωνίας από την εποχή του ∆ιαφωτισmicroού

bull Νίκος Ψαροmicroήλιγγος Υποψήφιος ∆ιδάκτορας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφικών



Fax 28310-77222

Ηλ ∆ιεύθυνση milosstudentsphluocgr

Η δικαιολόγηση της γνώσης και η συνεισφορά του Gottlob Frege στον

προσδιορισmicroό της έννοιάς της

Η οmicroιλία διακρίνεται σε δύο microέρη Στο πρώτο γίνεται αναφορά στην ιδέα ότι η

έννοια της δικαιολόγησης της γνώσης πρέπει να ενσωmicroατώνει microια έννοια ευθύνης για τις

πεποιθήσεις που υιοθετούmicroε Ενώ όmicroως ένα τέτοιο αίτηmicroα είναι δυνατό να ενσωmicroατώνεται

φυσιολογικά σε microια καντιανού τύπου επιστηmicroολογία η ιδέα ότι έχουmicroε ευθύνη για τις

πεποιθήσεις microας υιοθετείται και από φιλοσόφους που εκφράζουν microια επιστηmicroολογική

προσέγγιση που θα microπορούσε να ονοmicroαστεί laquoνατουραλιστική επιστηmicroολογίαraquo Συνεπώς

τίθεται το ζήτηmicroα της διερεύνησης των όρων που πρέπει να εκπληρώνονται προκειmicroένου να

microπορούmicroε να αναφερόmicroαστε σε microια έννοια ευθύνης στην επιστηmicroολογία Στο δεύτερο microέρος

τίθεται το ζήτηmicroα αν στη σύγχρονη διαmicroάχη κανονιστικότητας-φυσιοκρατίας γύρω από την

έννοια της ευθύνης των πεποιθήσεών microας microπορούmicroε να τοποθετηθούmicroε αντλώντας από τα

κείmicroενα του Gottlob Frege και ιδίως από τις θέσεις του όσον αφορά την αναλογία ηθικής και

λογικής την έννοια της δικαιολόγησης της επιστηmicroονικής γνώσης και τη θεωρία του για το

νόηmicroα των προτάσεων και τον επιστηmicroολογικό του ρόλο

bull Στάθης Ψύλλος Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας της Επιστήmicroης Τmicroήmicroα ΜΙΘΕ

Πανmicroίου Αθηνών Ταχ ∆ιεύθυνση Πανεπιστηmicroιούπολη Άνω Ηλίσια 15771 Αθήνα

Τηλ 210-7275536

Ηλ ∆ιεύθυνση psillosphsuoagr

40

Αιτιακός Πλουραλισmicroός

Στην παρούσα εργασία εξετάζω την τρέχουσα συζήτηση για την microεταφυσική της

αιτιότητας η οποία στηρίζεται στην ιδέα ότι η ΑΙΤΙΟΤΗΤΑ είναι microία και ενιαία έννοια

αλλά επίσης και στην ιδέα ότι υπάρχει ένα θεmicroελιώδες γεγονός για το τι είναι η αιτιότητα

Αφού εξετάσω λειτουργιστικές και δυϊστικές απόψεις περί αιτιότητας αναπτύσσω την δική

microου θέση περί αιτιακού πλουραλισmicroού και παραθέτω ένα βιτγκεστινιανής έmicroπνευσης

επιχείρηmicroα για αυτήν

2

bull Μανόλης Αγγελίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήmicroιο Ταχ ∆ιεύθυνση Ι ∆αmicroασκηνού 14 141 22 Ηράκλειο Αθήνα


Fax 210-2855998 Ηλ ∆ιεύθυνση angelidispanteiongr

Έλλογη κανονιστική εξήγηση και πολιτικο-πρακτική διάσταση

Στην εισήγηση θεmicroατοποιείται η προβληmicroατική της πράξης ως κεντρικού ζητήmicroατος

της θεωρίας του διαφωτισmicroού όπως τίθεται και αναπτύσσεται στο έργο του Κ Ψυχοπαίδη

Υποστηρίζεται ότι η πολιτικο-πρακτική διάσταση διαπλέκεται microε έναν τύπο έλλογης

εξήγησης στο εσωτερικό του οποίου προϋποτίθενται δεσmicroευτικές-κανονιστικές αξιολο-

γήσεις ως όροι των αιτιακών σχέσεων

bull Γεωργία Αποστολοπούλου Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Πανmicroίου Ιωανννίνων Ταχ ∆ιεύθυνση Τοmicroέας Φιλοσοφίας Τmicroήmicroα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας


Τηλέφωνο

Fax 26510-95801

Ηλ ∆ιεύθυνση gapostolccuoigr

Η επικαιρότητα της Φιλοσοφικής Ανθρωπολογίας

Οι κλασσικοί της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας ο Scheler o Plessner και o Gehlen

αντέκρουσαν την νατουραλιστική και βιολογιστική αναγωγή και έδειξαν ότι το ερώτηmicroα

για τον άνθρωπο και το ερώτηmicroα για τον κόσmicroο του ανθρώπου είναι αλληλένδετα Σήmicroερα

το ερώτηmicroα για τον άνθρωπο έχει αποσπασθεί από το ερώτηmicroα για τον κόσmicroο του ανθρώπου

και έχει εγκλωβισθεί microεταξύ νατουραλισmicroού και τεχνολογισmicroού Για να αποκαταστήσουmicroε

το πραγmicroατικό πλαίσιο αυτού του ερωτήmicroατος πρέπει να εντάξουmicroε στις σύγχρονες

αναζητήσεις τις εξής κύριες θέσεις των κλασσικών της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας Το

laquoεγώraquo δεν επιδέχεται ούτε νατουραλιστική ούτε τεχνολογική αναγωγή αλλά αποτελεί το

κέντρο αυτοκατανόησης και νοηmicroατοδότησης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο Ο άνθρωπος

δηλαδή το έmicroβιο ον microε τα βιολογικά γνωρίσmicroατα του ανθρώπου δεν είναι απλώς microια

βιολογική microονάδα αλλά ισχύει και είναι πρόσωπο που microε την ενσώmicroατη παρουσία του

3





Fax 210-3600865






















4






























5






















κοινωνία













6











Fax 28310-77222















Τηλ 210-7275536


7















Phone (0044) (0)1904 433554

Fax (0044) (0)1904 433563

email wb3yorkacuk













consequences

8
































9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








3





Fax 210-3600865






















4






























5






















κοινωνία













6











Fax 28310-77222















Τηλ 210-7275536


7















Phone (0044) (0)1904 433554

Fax (0044) (0)1904 433563

email wb3yorkacuk













consequences

8
































9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








4






























5






















κοινωνία













6











Fax 28310-77222















Τηλ 210-7275536


7















Phone (0044) (0)1904 433554

Fax (0044) (0)1904 433563

email wb3yorkacuk













consequences

8
































9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








5






















κοινωνία













6











Fax 28310-77222















Τηλ 210-7275536


7















Phone (0044) (0)1904 433554

Fax (0044) (0)1904 433563

email wb3yorkacuk













consequences

8
































9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








6











Fax 28310-77222















Τηλ 210-7275536


7















Phone (0044) (0)1904 433554

Fax (0044) (0)1904 433563

email wb3yorkacuk













consequences

8
































9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








7















Phone (0044) (0)1904 433554

Fax (0044) (0)1904 433563

email wb3yorkacuk













consequences

8
































9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








8
































9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








9































10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








10









Fax 28310-77455

















Τηλ 26510-95657

Fax 26510-95801

11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








11
















Τηλέφωνο 210-6453544 6978580608











Fax 26510-95801

12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








12




















Τηλέφωνο 00 33 4 76827390

Fax 00 33 4 76827833









13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








13












Fax 28310-77222



















14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








14




























Τηλέφωνο 00357 22892358

Fax 00357 22756274

15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








15















Τηλέφωνο 6974 663634 2310226792













16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








16






























17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








17






Fax 28310-77222





















18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








18

































19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








19
































20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








20
















Τηλέφωνο 28310-77448 28310-77453

Fax 28310-77455













21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








21








σύλληψη



Ιωάννινα


Fax26510 95255-6












Τηλέφωνο 210-7750881 28310-77482

22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








22





























23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








23











community




Fax 28310-77222













24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








24































25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








25


Τηλ 2610-997791




















Fax 26510-0-95801






26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








26















Fax 2610-995801












27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








27



















microορφές













28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








28


























Κρήτης



Fax 28310-77222


29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








29















Tel030-285 34-410

Fax030-285 34-108















30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








30


consumer eugenics


Ιωαννίνων



Fax 26510-95801












Fax 26510-95801










31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








31
































32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








32







laumlszligt























Fax 26510-0-95801


33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








33








Fax 26510-95801


















34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








34



















Fax 28310-77









35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








35




















Τηλέφωνο 210 45 31 537 6974686334










36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








36








Fax 28310-77222
























37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








37



























38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








38




immiseration



























39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








39








Fax 28310-77222



















Τηλ 210-7275536


40








40








13.20 µ , Université de Grenoble - University of Crete• Σπύρος Ασδραχάς,...

Documents

Transcript of 13.20 µ , Université de Grenoble - University of Crete• Σπύρος Ασδραχάς,...