ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ

ΗΓ΄ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ

ΣΜΖΜΑ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ

ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ

ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

Θέκα:

ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΓΔΗΑ Δ ΜΔΣΑΒΑΖ: ΑΠΟ ΣΟ ΜΟΝΣΔΛΟ SEMASHKO

ΣΟ ΜΟΝΣΔΛΟ BISMARCK- ΟΗ ΜΔΣΑΡΡΤΘΜΗΔΗ ΣΖ

ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΤΓΔΗΑ ΣΧΝ ΥΧΡΧΝ ΣΖ

ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΔΤΡΧΠΖ ΠΟΤ ΔΗΖΛΘΑΝ ΠΡΟΦΑΣΑ ΣΖΝ

ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ- Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΖ ΠΟΛΧΝΗΑ, ΣΖ

ΟΤΓΓΑΡΗΑ & ΣΖ ΔΘΟΝΗΑ

Δπηβιέπσλ:

Μάκαο Θενδώξνπ

Δπηζηεκνληθόο πλεξγάηεο Δζληθήο ρνιήο Γεκόζηαο Γηνίθεζεο θαη

Διιεληθνύ Αλνηρηνύ Παλεπηζηεκίνπ

πνπδάζηξηα ΔΓΓ:

Άιθεζηηο Παιαηνζνδώξνπ

ΑΘΖΝΑ 2003

2

ΠΔΡΗΛΖΦΖ

SUMMARY

ΔΗΑΓΧΓΖ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ

1ν

ΜΟΝΣΔΛΑ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΤΓΔΗΑ

1. ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΓΔΗΑ

2. ΜΟΝΣΔΛΑ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΤΓΔΗΑ

1. ΓΖΜΟΗΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΓΔΗΑ ΒΑΗΜΔΝΑ ΣΟ ΜΟΝΣΔΛΟ

BEVERIDGE

2. ΓΖΜΟΗΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΓΔΗΑ ΠΟΤ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΟΤΝΣΑΗ

ΑΠΟ ΣΖΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ/ ΤΣΖΜΑΣΑ

ΔΠΖΡΔΑΜΔΝΑ ΑΠΟ ΣΟ ΜΟΝΣΔΛΟ BISMARCK

3. ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΓΔΗΑ ΠΟΤ ΒΑΗΕΟΝΣΑΗ ΣΖΝ ΗΓΗΧΣΗΚΖ

ΑΦΑΛΗΖ

4. ΜΟΝΣΔΛΟ ΔΜΑΚΟ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ

2ν

ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΧΝ ΥΧΡΧΝ ΣΖ

ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΔΤΡΧΠΖ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ

3ν

Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΖ ΔΘΟΝΗΑ

1. ΔΗΑΓΧΓΖ-ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ

2. ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΟ ΤΓΔΗΑ

1. ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ

2. ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΤΣΖΜΑΣΟ

3. ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ

1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

2. ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ & ΣΡΗΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

3. ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

2. ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟ ΣΟΜΔΑ

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ

3

4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ ΓΗΑ ΣΑ ΔΠΟΜΔΝΑ ΔΣΖ

5 ΓΗΔΘΝΔΗ ΤΝΔΡΓΑΗΔ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ

4ν

Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΖ ΟΤΓΓΑΡΗΑ

1. ΔΗΑΓΧΓΖ-ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ

2. ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΟ ΤΓΔΗΑ

1. ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ

2. ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΤΣΖΜΑΣΟ

3. ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ

1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

2. ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ & ΣΡΗΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

3. ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

2. ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟ ΣΟΜΔΑ

4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ ΓΗΑ ΣΑ ΔΠΟΜΔΝΑ ΔΣΖ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ

3ν

Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΖ ΠΟΛΧΝΗΑ

1. ΔΗΑΓΧΓΖ-ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ

2. ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΟ ΤΓΔΗΑ

1. ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ

2. ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΤΣΖΜΑΣΟ

3. ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ

1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

2. ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ & ΣΡΗΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

3. ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

2. ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟ ΣΟΜΔΑ

4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ ΓΗΑ ΣΑ ΔΠΟΜΔΝΑ ΔΣΖ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ

6ν

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ- ΤΕΖΣΖΖ

1. ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ -ΠΡΟΣΑΔΗ

4

2. ΤΓΚΡΗΖ ΜΔ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ

3. ΤΝΔΠΔΗΔ ΑΠΟ ΣΖΝ ΔΝΣΑΞΖ ΣΖΝ Δ.Δ.

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

5

ΠΔΡΗΛΖΦΖ

Οη κεηαξξπζκίζεηο ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο, νη νπνίεο έρνπλ

γεληθεπηεί ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, είλαη έλα δήηεκα πνπ αλαιχεηαη εθηελψο ζηε

δηεζλή βηβιηνγξαθία. Παξαηεξείηαη επίζεο έληνλν ελδηαθέξνλ, γηα ηηο κεηαξξπζκίζεηο

ζηελ πγεία ζηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο.

Σν ελδηαθέξνλ απηφ αλακέλεηαη λα απμεζεί, κεηά ηελ ηειεπηαία δηεχξπλζε ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.), ε νπνία ζπκπεξηέιαβε- πέξα απφ ηελ Κχπξν θαη ηε

Μάιηα- γηα πξψηε θνξά θαη νρηψ αλαηνιηθνεπξσπατθά θξάηε, πνπ είραλ

θνκκνπληζηηθά θαζεζηψηα πξηλ απφ ην 1990. Πξφθεηηαη γηα ηελ Δζζνλία, ηε Λεηνλία,

ηε Ληζνπαλία, ηελ Οπγγαξία, ηελ Πνισλία, ηε ινβαθία, ηε ινβελία θαη ηε Σζερία.

Αλάκεζα ζηηο νρηψ απηέο ρψξεο θαη ζηηο ρψξεο πνπ είλαη ήδε κέιε ηεο ΔΔ , ππάξρεη

κία δηάζηαζε φζνλ αθνξά ηνπο δείθηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, αιιά θαη ηελ

θαηάζηαζε πγείαο. Έηζη, κεηά ηελ δηεχξπλζε, ζπλερίδνληαη νη πξνζπάζεηεο γηα λα

εμνκαιπλζνχλ νη ππάξρνπζεο δηαθνξέο, έηζη ψζηε λα κελ θαζπζηεξήζεη ε επίηεπμε ηνπ

ζηφρνπ ηεο πεξαηηέξσ επξσπατθήο νινθιήξσζεο.

Παξάιιεια κε ηηο κεηαξξπζκίζεηο ζηελ νηθνλνκία, ζηελ λνκνζεζία, θ.ιπ., έγηλαλ θαη

ζεκαληηθέο κεηαξξπζκίζεηο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ ρσξψλ ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο

κε θχξην ζηφρν ηε κεηάβαζε απφ έλα ζχζηεκα, ρξεκαηνδνηνχκελν απφ ηνλ θξαηηθφ

πξνυπνινγηζκφ (κνληέιν εκάζθν), ζε έλα πνπ λα βαζίδεηαη ζηελ ρξεκαηνδφηεζε

κέζσ θνηλσληθήο αζθάιηζεο (κνληέιν Bismarck). Ζ κεηαξξχζκηζε ζηε ρξεκαηνδφηεζε

ζπκπιεξψλεηαη θαη κε ηελ πηνζέηεζε λέσλ κεζφδσλ απνδεκίσζεο ησλ πξνκεζεπηψλ

ππεξεζηψλ πγείαο, κε ζηφρν ηελ εηζαγσγή ζηνηρείσλ ειεγρφκελνπ αληαγσληζκνχ κέζα

ζην ζχζηεκα πγείαο. Δπίζεο, ζπλνδεχεηαη απφ αιιαγέο ζην ζχζηεκα πγείαο, φπσο

είλαη ε κεηαβίβαζε ησλ αξκνδηνηήησλ ζε πεξηθέξεηεο θαη γεληθφηεξα θνξείο ηεο

ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, θαη ν αλαπξνζαλαηνιηζκφο ζηελ Πξσηνβάζκηα Φξνληίδα

Τγείαο (ΠΦΤ) θαη ηελ Πξφιεςε. Οη αιιαγέο απηέο απνζθνπνχζαλ ζηελ εμεχξεζε

ιχζεσλ ζηα πξνβιήκαηα ππνρξεκαηνδφηεζεο πνπ ππήξραλ ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ

ρσξψλ απηψλ, ζηελ θαιχηεξε εμνηθνλφκεζε πφξσλ, αιιά θαη ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ

επηπέδνπ πγείαο ησλ πνιηηψλ ηνπο, κε ηελ παξνρή θαιχηεξσλ ππεξεζηψλ.

6

ηελ παξνχζα εξγαζία, γίλεηαη κία αλαιπηηθή θαη θξηηηθή παξνπζίαζε ησλ

κεηαξξπζκίζεσλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο ηξηψλ ρσξψλ ηνπ πξψελ

αλαηνιηθνχ ζπλαζπηζκνχ. Αξρηθά παξνπζηάδεηαη ε πεξίπησζε ηεο Δζζνλίαο, ε νπνία

επαλέθηεζε ηελ αλεμαξηεζία ηεο ην 1991. Σφηε, μεθίλεζαλ θαη νη κεηαξξπζκίζεηο ζην

ζχζηεκα πγείαο, κε ηελ ςήθηζε ηνπ λφκνπ γηα ηελ επαλαθνξά σο πεγή

ρξεκαηνδφηεζεο , ηεο αζθάιηζεο πγείαο. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο

ζπληνλίδεηαη κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο δεκφζηαο αζθάιηζεο πγείαο. Όζνλ αθνξά ηε

δηνίθεζε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, έρνπλ κεηαβηβαζηεί νη αξκνδηφηεηεο ζηνπο 15

λνκνχο (counties) νη νπνίνη έρνπλ ηελ επζχλε γηα ην ζρεδηαζκφ ηεο παξνρήο ησλ

ππεξεζηψλ, ελψ δεκηνπξγήζεθαλ 17 Σακεία Αζζέλεηαο- ζηα νπνία κεηαβηβάζηεθε ην

πξφγξακκα ηεο αζθάιηζεο πγείαο- θαη ην θεληξηθφ ηακείν αζθάιηζεο πγείαο (EESTI

HAIGEKASSA). Ωζηφζν, ηα 17 ηακεία ζεσξήζεθαλ πνιιά γηα κία κηθξή ρψξα φπσο ε

Δζζνλία, θη έηζη πξνηάζεθε ε κείσζε ηνπο. Δηζήρζε επίζεο ν ζεζκφο ηνπ

νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, κε ζηφρν λα κεησζνχλ ηα θφζηε πνπ πξνθαινχζαλ νη κε

αλαγθαίεο επηζθέςεηο ζε εηδηθνχο θαη ζε λνζνθνκεία. Οη νηθνγελεηαθνί ηαηξνί είλαη

θπξίσο ηδηψηεο, ζηνπο νπνίνπο έρνπλ δνζεί θίλεηξα γηα ηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο

ηνπο, κέζσ ησλ κεζφδσλ απνδεκίσζεο ηνπο- ζπλδπαζκφο ηεο κεζφδνπ θαηά θεθαιήλ

πξνζαξκνζκέλεο ζε ειηθηαθνχο δείθηεο (age- weighted capitation) & ηεο θαηά πξάμε

θαη πεξίπησζε. Όζνλ αθνξά ηελ ειάηησζε ηνπ θφζηνπο ηνπ λνζνθνκεηαθνχ ηνκέα,

αξρηθά ηέζεθε ν ζηφρνο ηεο κείσζεο ησλ θιηλψλ, εθφζνλ ζεσξήζεθε φηη ππήξρε

ππεξπιεζψξα, κε ην Hospital Master Plan 2000- 2015. Σέινο, ηα ηειεπηαία δχν

ρξφληα, άιιαμε θαη ε κέζνδνο απνδεκίσζεο ησλ λνζνθνκείσλ, θπξίσο κε ηελ εηζαγσγή

απφ θέηνο ησλ Nord DRGs.

ην ίδην πλεχκα πεξίπνπ θηλήζεθε θαη ε κεηαξξχζκηζε ζηελ Οπγγαξία, ζηελ νπνία ε

ζηξνθή πξνο ηε ρξεκαηνδφηεζε απφ ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, νπζηαζηηθά ζήκαηλε

επηζηξνθή ζην θαζεζηψο πνπ επηθξαηνχζε απφ ην 19ν αηψλα έσο ην 1948.

Ωο πξνο ηελ απνδεκίσζε ησλ πξνκεζεπηψλ, νη νηθνγελεηαθνί ηαηξνί ζηελ Οπγγαξία

απνδεκηψλνληαη θαηά θεθαιήλ θαη βάζεη ηεο απφδνζεο ηνπο. Πιένλ, πάλσ απφ 90%

ησλ νηθνγελεηαθψλ ηαηξψλ, αζθνχλ ην επάγγεικα ηνπο ηδησηηθά, κε ζπκβφιαηα κε ηνπο

λνκνχο (counties) θαη ην Δζληθφ Σακείν Τγείαο. ηελ Οπγγαξία ε πξνζπάζεηα

εηζαγσγήο ησλ DRGs ζηα λνζνθνκεία, σο κεζφδνπ απνδεκίσζεο, είρε αξρίζεη αξθεηά

λσξίηεξα θη έηζη ην 1997, μεθίλεζε ε εθαξκνγή ηνπ νπγγξηθνχ ζπζηήκαηνο

7

ηαμηλφκεζεο πεξηπηψζεσλ HBCs . χληνκα θάλεθαλ θαη νη πξψηεο αιιαγέο ζηα

λνζνθνκεία, ηα νπνία άξρηζαλ λα αλαπηχζζνπλ επηρεηξεκαηηθή ζπκπεξηθνξά.

Σέινο, παξνπζηάδεηαη ε Πνισλία, ζηελ νπνία νη κεηαξξπζκίζεηο ζηελ πγεία μεθίλεζαλ

αξγφηεξα, ην 1999. Σφηε δεκηνπξγήζεθαλ 17 ηακεία πγείαο (Kasy Chorych), κε ζηφρν

ζηαδηαθά λα κεηψλεηαη ε ρξεκαηνδφηεζε απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Δηζήρζε ν

ζεζκφο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, ρσξίο φκσο λα έρεη γίλεη ε απαξαίηεηε πξνεηνηκαζία

φζνλ αθνξά ηελ θαηάξηηζε ησλ ηαηξψλ πνπ ζα αλαιάκβαλαλ απηφ ην ξφιν. Ο θξαηηθφο

πξνυπνινγηζκφο θαη νη πφξνη πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο πεξηθέξεηεο, ρξεκαηνδνηνχλ

θαηά πνιχ κεγάιν πνζνζηφ ην ζχζηεκα πγείαο. Δπνκέλσο, αθφκε δελ έρεη

νινθιεξσζεί ε κεηάβαζε ζε έλα ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο βαζηζκέλν ζην κνληέιν

Bismarck. Πξφζθαηα, θαηαξγήζεθαλ ηα 17 ηακεία θη δεκηνπξγήζεθε έλα εληαίν ηακείν.

ε ζρέζε κε ην ζηφρν ηεο κεηαβίβαζεο αξκνδηνηήησλ ζηηο πεξηθέξεηεο (voivodships),

απφ ηελ άιιε κεξηά, έρεη γίλεη κεγάιε πξφνδνο ήδε απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ

1990, θη έηζη νη πεξηθέξεηεο δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δηαδηθαζία

ρξεκαηνδφηεζεο.

Απφ ηελ αλάιπζε ησλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ έγηλαλ ζε απηέο ηηο 3 ρψξεο, παξαηεξνχκε

φηη αλάινγεο πξνηάζεηο έρνπλ γίλεη θαη γηα ηελ Διιάδα. πγθεθξηκέλα, έρεη πξνηαζεί ε

αλάζεζε αξκνδηνηήησλ ζηηο πεξηθεξεηαθνχο θνξείο, ε αλάπηπμε ηεο ΠΦΤ, κε

παξάιιειε εηζαγσγή ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ σο gate-keeper, ψζηε λα κεησζεί ε

λνζνθνκεηαθή δαπάλε, έρεη πξνηαζεί ε εθαξκνγή ησλ DRGs σο εξγαιείν απνδεκίσζεο

ησλ λνζνθνκείσλ, θαζψο θαη ε δεκηνπξγία ελφο θνηλνχ ηακείνπ (ΟΓΗΠΤ). Δθηφο απφ

ηελ απνθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ, πνπ νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία ησλ ΠΔΤΠ ην

2001, νη ππφινηπεο πξνηάζεηο δελ έρνπλ πξνρσξήζεη αθφκε ζε κεγάιν βαζκφ.

Σέινο, γίλεηαη κία ζχληνκε αλαθνξά ζηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο πνπ ζα έρεη ε είζνδνο ζηελ

ΔΔ, ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ παξαπάλσ ρσξψλ, θαζψο θαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε

ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ:

πζηήκαηα Τγείαο, Μεηαξξχζκηζε , Αλαηνιηθή Δπξψπε, Δζζνλία, Οπγγαξία,

Πνισλία, Δπξσπατθή Έλσζε, Μνληέιν εκάζθν, Μνληέιν Bismarck, Μνληέιν

Beveridge, Υξεκαηνδφηεζε, Κνηλσληθή Αζθάιηζε, Σακεία Αζθάιηζεο

8

SUMMARY

During the past twenty years, there is a growing interest in studies of the reforms on

health sector funding in European countries and especially in studies about reforming

health systems of countries of Eastern Europe. This interest is going to grow even more,

after the recent accession to the EU, of 8 countries of the Eastern Europe. This is the

case of Check Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Slovak Republic

and Slovenia

There is a relatively wide gap between the wealth and health of the EU and the “new”

countries; therefore there is an on- going process of several reforms in these countries,

considering the system of finance, legislation and the health system. As far as the

health sector is concerned, the intention of the reform in most of the countries was to

shift away from the centralized and integrated tax-based state Shemasko model to a

social health insurance system, based on Bismarck model. Together with the financing

of health systems reform, new methods of remuneration of health service providers have

been adopted, aiming to introduce elements of managed competition in the public health

system. Moreover, changes have been made, like the decentralisation of health systems,

the focusing in Primary Health Care and Prevention of Diseases. All these changes,

aimed to resolve the problems of the underfunded eastern European health systems;

they also aimed to manage funds and to provide better services, in order to improve the

health of their nations.

In this paper, there is a detailed presentation of the reforms in the process of financing

of health systems, of three post- socialist countries. Firstly, we present the case of

Estonia, a country that regained independence in 1991. At that time, the country started

to reform the health system, by the Social Security Law. Financing of health system is

coordinated through a public health insurance system. As far as administration of health

system is concerned, responsibility of planning of health care provision has been given

to the 15 counties. Moreover, 17 Sickness Funds were created-, which became

responsible for the health insurance program, and also a central health insurance fund

(EESTI HAIGEKASSA). However, 17 funds were considered to be too many for a

small country like Estonia, so there is a proposal to reduce them. It was also decided to

introduce family physicians into health care system in order to reduce the costs deriving

9

form visits to specialists or hospitals. Family patricians basically on private sector;

incentives have been offered to them to work more efficiently, introducing a payment

system which is a combination of age- weighted capitation, and fee-for-service. In order

to reduce hospital sector costs, the reduction of hospital beds, is a priority of the

Estonian Hospital Master Plan 2000- 2015. Finally, the past two years, the method of

hospital remuneration has been changed, especially after the introduction of NordDRGs

this year.

The reform in health sector in Hungary was based in almost the same values, as the

Estonian reform. In Hungary the shift to a social insurance based health system, meant

actually, the return to the system that existed in the country before communism. As far

as remuneration of health service providers is concerned, there is in use a system of

performance-based capitation. So, at this time more than 90% of family physicians

work on the private sector, with contracts with the counties and the National Health

Insurance Fund. The process of the introduction of DRGs had started earlier in

Hungary, than the other two countries, so in 1997, the Hungarian system of case

classification HBCs was introduced. Soon, there had been noted changes in the

hospitals, were enterprise like behavior was introduced.

Finally, there is a presentation of Poland‟s case, where reforms in health started later, in

1999, the year when the 17 sickness funds (Kasy Chorych) were created, so that funding

from state budget would be gradually reduced. Family physician was introduced, but

without having implemented all the appropriate preparation, relating to the education of

the doctors. State budget and resources coming from the regions, are still the main

sources of finance for the health system. So, the shift to a financing system based on

Bismarck model has not yet completed. Recently, the 17 funds were dissolved and a

single Fund was created. On the other hand, there has been a lot of progress, concerning

the goal of decentralization, already from the middle of 90s; the regions (voivodships)

are now an important factor in the financing process.

Analysing the reforms in these countries shows that similar reforms had been proposed

for the Greek health system as well. There were some proposals, specifically, for the

decentralisation of the system, the development of primary health care and also the

introduction of family physicians in order to act as gate-keepers, to reduce hospital cost,

10

the implementation of a DRG type of remuneration of hospitals, and the creation of a

national – central insurance fund (ΟΓΗΠΤ). Except decentralisation, where a big step

was made with the creation of ΠΔΤΠ in 2001, there isn‟t much progress with the rest

of the proposals.

Finally, in this paper there is a brief presentation of the implications of EU accession in

the health systems of the 3 countries and also to the EU.

KEY WORDS:

Health systems, Reform, Eastern Europe, Estonia, Hungary, Poland, European Union,

Shemasko Model, Bismarck Model, Beveridge Model, Financing, Social Insurance,

Sickness Funds

11

ΔΗΑΓΧΓΖ

Ορηψ ρξφληα κεηά ηελ είζνδν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ηεο Απζηξίαο, ηεο νπεδίαο, θαη

ηεο Φηλιαλδίαο, ην 2003, επί ειιεληθήο πξνεδξίαο, έιαβε ρψξα κία λέα δηεχξπλζε, κε

ηελ είζνδν δέθα λέσλ ρσξψλ: πξφθεηηαη γηα ηελ Δζζνλία, ηελ Κχπξν, ηελ Λεηνλία,

ηελ Ληζνπαλία, ηελ Μάιηα, ηελ Οπγγαξία, ηελ Πνισλία, ηελ ινβαθία, ηελ ινβελία

θαη ηελ Σζερία. Δίλαη ε κεγαιχηεξε κέρξη ζηηγκήο δηεχξπλζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο,

ε νπνία πιένλ αξηζκεί 25 κέιε. Ζ δηεχξπλζε απηή είλαη ην απνηέιεζκα πνιπεηψλ

δηαπξαγκαηεχζεσλ αιιά θαη δηαδηθαζηψλ εμνκάιπλζεο ησλ δηαθνξψλ πνπ ππήξραλ

αλάκεζα ζηα ππνςήθηα κε ηα «παιαηά» κέιε.

Έλα ζηνηρείν πνπ δηαθνξνπνηεί ηελ ηειεπηαία δηεχξπλζε απφ φιεο ηηο πξνεγνχκελεο,

είλαη ην γεγνλφο φηη γηα πξψηε θνξά εηζάγνληαη ζηελ ΔΔ θξάηε ηα νπνία είραλ

θνκκνπληζηηθά θαζεζηψηα πξηλ απφ ην 1990. Απηή είλαη ε πεξίπησζε ησλ 8 απφ ηα 10

λέα θξάηε κέιε – φισλ δειαδή πιελ ηεο Κχπξνπ θαη ηεο Μάιηαο. ε απηφ ην ζεκείν,

πξέπεη λα επηζεκαλζεί ην γεγνλφο φηη, ππάξρεη κία ζρεηηθά κεγάιε δηάζηαζε αλάκεζα

ζηηο ρψξεο πνπ είλαη ήδε κέιε ηεο ΔΔ, κε ηηο 8 απφ ηηο δέθα ρψξεο πνπ εηζήιζαλ ην

ηξέρνλ έηνο, φζνλ αθνξά ηνπο δείθηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο– πνπ αθνξνχλ ηα

πνζνζηά ηεο αλεξγίαο, ηα επίπεδα ηνπ πιεζσξηζκνχ, ην ξπζκφ αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ, θνθ-

, αιιά θαη απηνχο ηεο θαηάζηαζεο πγείαο- πξνζδφθηκν επηβίσζεο, δείθηεο

ζλεζηκφηεηαο, δείθηεο παηδηθήο ζλεζηκφηεηαο θιπ. Αληίζηνηρα κεγάιε δηάζηαζε, ηφζν

ζε νηθνλνκηθνχο δείθηεο φζν θαη ζηελ θαηάζηαζε πγείαο, δελ ππήξρε αλάκεζα ζηηο

ρψξεο πνπ εηζήιζαλ ην 1995 θαη εθείλεο πνπ ήηαλ ηφηε, ήδε, κέιε. Έηζη, κεηά ηελ

επίηεπμε ηνπ πξψηνπ κεγάινπ ζηφρνπ, πνπ ήηαλ ε δηεχξπλζε, αθνινπζνχλ ζπλερείο

πξνζπάζεηεο γηα λα εμνκαιπλζνχλ νη δηαθνξέο πνπ ππάξρνπλ αλάκεζα ζηα νρηψ απφ

ηα «λέα» θξάηε- κέιε θαη ζηα «παιαηά». Απηή είλαη κία πνιχ ζεκαληηθή πξνυπφζεζε

γηα λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά ε ΔΔ, γηαηί ε χπαξμε ζεκαληηθψλ δηαθνξψλ κέζα

ζηνπο θφιπνπο ηεο, κπνξεί λα θαζπζηεξήζεη ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο πεξαηηέξσ

επξσπατθήο νινθιήξσζεο.

Γηα φινπο ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο, ε κειέηε ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο

ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, πνπ έιαβαλ ρψξα ζηα θξάηε ηνπ πξψελ αλαηνιηθνχ

12

ζπλαζπηζκνχ, ελ φςεη ηεο εηζφδνπ ζηελ ΔΔ, θαη νη νπνίεο ζπλερίδνληαη κεηά ηελ είζνδν

ζε απηήλ, απνηειεί έλα δήηεκα κεγάιεο ζεκαζίαο θαη θεληξηθνχ ελδηαθέξνληνο ηα

ηειεπηαία ρξφληα. Δπίζεο, ππάξρεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, γηα

ηηο κεηαξξπζκίζεηο πνπ έγηλαλ ζηνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο

ζηηο ρψξεο απηέο. ε απηφ ην ζεκείν, φκσο, πξέπεη λα επηζεκάλνπκε φηη νη

κεηαξξπζκίζεηο ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο, δελ ήηαλ

πξναπαηηνχκελνο φξνο γηα ηελ είζνδν ησλ ρσξψλ απηψλ ζηελ ΔΔ, αιιά έγηλαλ γηα λα

ιπζνχλ ηα ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηδαλ ηα ζπγθεθξηκέλα ζπζηήκαηα. Ζ

ΔΔ, εμάιινπ, δελ επεκβαίλεη άκεζα ζην επίπεδν ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ζπζηεκάησλ

πγείαο, δελ θαζνξίδεη π.ρ. πνηεο πξέπεη λα είλαη νη πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ

ζπζηήκαηνο, ε πσο πξέπεη λα γίλεηαη ε θαηαλνκή ησλ πφξσλ. Οη πνιηηηθέο ηεο,

θηλνχληαη θπξίσο ζην πιαίζην ηεο δεκφζηαο πγείαο. Σα δεηήκαηα ρξεκαηνδφηεζεο

απνηεινχλ, ζρεδφλ θαηά απνθιεηζηηθφηεηα, αξκνδηφηεηα ηεο εθάζηνηε ρψξαο.

Ωζηφζν, παξά ην απμαλφκελν ελδηαθέξνλ δηεζλψο, ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία, έρνπλ

γίλεη ειάρηζηεο πεξηγξαθέο θαη αλαιχζεηο φζνλ αθνξά ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε

ζηελ πγείαο, θαη θπξίσο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ ρσξψλ ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο.

Γελ έρνπλ γίλεη επίζεο πνιιέο αλαθνξέο, ζην κνληέιν νξγάλσζεο ησλ ζπζηεκάησλ

πγείαο πνπ επηθξαηνχζε ζηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, απφ ηε ζηηγκή ηεο

εγθαζίδξπζεο ησλ θνκκνπληζηηθψλ θαζεζηψησλ, έσο ηελ πηψζε ηνπο ζηα ηέιε ηνπ

1980. Απηφ ην γεγνλφο, απνηειεί έλα θελφ ζηε βηβιηνγξαθία γχξσ απφ ην ζέκα ηεο

πγείαο, ηδηαίηεξα ηψξα πνπ αλακέλεηαη λα γίλεη πην ζηελή ε ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηελ

Διιάδα θαη ηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο κεηά απφ ηε δηεχξπλζε, θη έηζη είλαη

ζθφπηκν λα γλσξίδεη ε ρψξα καο ηηο ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζε απηά ηα

θξάηε.

Ζ αλάιπζε ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο, ησλ δηαθφξσλ ρσξψλ, είλαη ζε γεληθέο γξακκέο,

θξίζηκεο ζεκαζίαο, γηα ηελ θαηαλφεζε ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ ηνπο ζε νξγαλσηηθά

ραξαθηεξηζηηθά, ζηελ επίηεπμε ησλ απνηειεζκάησλ, ζηε γεληθφηεξε αληαπφθξηζε ηνπο

ζηηο αλάγθεο ησλ πνιηηψλ θ.α. Ζ κειέηε ησλ κεηαξξπζκίζεσλ εηδηθφηεξα ζηα

ζπζηήκαηα πγείαο, κπνξεί λα δψζεη ζεκαληηθά ζπκπεξάζκαηα θαη΄ αξράο γηα ηε

ζθνπηκφηεηα ή κε ηεο εηζαγσγήο ηνπο, γηα ηα βήκαηα πνπ έπξεπε λα αθνινπζεζνχλ γηα

ηελ επηηπρή νινθιήξσζε ηνπο θιπ. Ζ θξηηηθή παξνπζίαζε ησλ αιιαγψλ ζην ζχζηεκα

πγείαο κίαο ρψξαο, κπνξεί λα δψζεη ηηο απαξαίηεηεο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ εηζαγσγή

13

επηηπρεκέλσλ πξνζεγγίζεσλ ζε έλα άιιν ζχζηεκα πγείαο, πξνζαξκνζκέλσλ ζηελ

ηδηαηηεξφηεηα ηεο εθάζηνηε ρψξαο, Μπνξεί επίζεο, λα απνηξέςεη ηελ επαλάιεςε

ιαλζαζκέλσλ ηαθηηθψλ πνπ είραλ αξλεηηθέο ζπλέπεηεο.

ηελ Διιάδα, ηα ηειεπηαία είθνζη ρξφληα, απφ ην 1983, ρξνληά πνπ ηδξχζεθε ην Δζληθφ

χζηεκα Τγείαο, ν ηνκέαο ηεο πγείαο γλσξίδεη ζπλερείο κεηαξξπζκίζεηο. Δίλαη

επνκέλσο πνιχηηκε ε θάζε επίθαηξε πιεξνθφξεζε απφ ηε δηεζλή εκπεηξία γχξσ απφ

ηηο κεηαξξπζκίζεηο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο, ψζηε λα γίλνπλ νη απαξαίηεηεο

ζπγθξίζεηο. Μέρξη ζηηγκήο, ε δηεζλήο πιεξνθφξεζε πξνέξρεηαη, θπξίσο απφ ηηο ρψξεο

ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο θαη απφ ηηο ΖΠΑ. Γηα φινπο ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο, ζεσξήζεθε

ζθφπηκν, ζηελ εξγαζία απηή, λα γίλεη κία αλαιπηηθή θαη θξηηηθή παξνπζίαζε ησλ

κεηαξξπζκίζεσλ πνπ έιαβαλ ρψξα, ζην ππνζχζηεκα ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ

ζπζηεκάησλ πγείαο, ζε ηξεηο απφ ηηο δέθα λέεο ρψξεο ηεο ΔΔ. Δπηιέρζεθαλ λα

παξνπζηαζηνχλ σο κειέηεο -πεξηπηψζεσλ ηξεηο ρψξεο, αληί κίαο, ψζηε ηα

ζπκπεξάζκαηα πνπ ζα ζπλαρζνχλ, λα παξνπζηάδνπλ γεληθφηεξν ελδηαθέξνλ, θαη λα

κελ πεξηνξίδνληαη ζηηο ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζε έλα κφλν θξάηνο.

Δπηιέρζεθε επίζεο, λα κελ παξνπζηαζηνχλ νη κεηαξξπζκίζεηο πνπ έγηλαλ ζε φιεο ηηο

λέεο ρψξεο ηεο ΔΔ, φρη κφλν γηαηί ππάξρεη πεξηνξηζκφο ζηνλ αξηζκφ ησλ ιέμεσλ πνπ

πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ε παξνχζα εξγαζία, αιιά θαη κε ζηφρν λα γίλεη κία εηο βάζνο

αλάιπζε ζην θάζε έλα ζχζηεκα πγείαο.

Κεληξηθή ηδέα ησλ κεηαξξπζκίζεσλ θαη ζηηο ηξεηο ρψξεο, φπσο ζα δνχκε ζηε ζπλέρεηα,

είλαη ε κεηάβαζε απφ έλα ζχζηεκα πγείαο, ρξεκαηνδνηνχκελν απφ ηνλ θξαηηθφ

πξνυπνινγηζκφ (βαζηζκέλν ζην κνληέιν εκάζθν), ζε έλα ζχζηεκα πνπ λα βαζίδεηαη

ζηελ ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο (βαζηζκέλν ζην κνληέιν

Bismarck). Ζ κεηαξξχζκηζε ζηε ρξεκαηνδφηεζε ζπκπιεξψλεηαη θαη κε ηελ εηζαγσγή

λέσλ κεζφδσλ απνδεκίσζεο ησλ πξνκεζεπηψλ ππεξεζηψλ πγείαο, κε ζηφρν ηελ

εηζαγσγή ζηνηρείσλ ειεγρφκελνπ αληαγσληζκνχ κέζα ζην ζχζηεκα πγείαο.

Δπηπξνζζέησο, ε κεηαξξχζκηζε ζηε ρξεκαηνδφηεζε ζπλνδεχεηαη θαη απφ αιιαγέο ζην

ζχζηεκα πγείαο, φπσο είλαη ε απνθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ θαη ε επηθέληξσζε

ζηελ αλάπηπμε ηεο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο θαη ηεο Πξφιεςεο. Οη αιιαγέο

απηέο ζηφρεπαλ, ηφζν ζηελ εμεχξεζε ιχζεσλ ζηα πξνβιήκαηα ππνρξεκαηνδφηεζεο

πνπ ππήξραλ ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ ηξηψλ ρσξψλ πνπ ζα εμεηάζνπκε, γηα ηελ

14

θαιχηεξε εμνηθνλφκεζε πφξσλ, φζν θαη ζηελ παξάιιειε αλαβάζκηζε ηνπ επηπέδνπ

πγείαο ησλ πνιηηψλ ηνπο.

Έηζη, ζηελ παξνχζα εξγαζία, γίλεηαη κία ζπλνπηηθή αλαθνξά ζηα δηάθνξα κνληέια

νξγάλσζεο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο, ψζηε λα παξνπζηαζηνχλ κε ζαθήλεηα νη δηαθνξέο

κεηαμχ ηνπο. Έκθαζε δίλεηαη ζηελ παξνπζίαζε ηνπ κνληέινπ εκάζθν,

παξνπζηάδνληαο ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ, αιιά θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ πνπ νδήγεζαλ

θαη ζηελ ζρεδφλ πιήξε εγθαηάιεηςε ηνπ. ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδνληαη θάπνηα βαζηθά

ραξαθηεξηζηηθά γηα ηηο ηξεηο πεξηπηψζεηο, φπσο είλαη ε θαηάζηαζε πγείαο, νη

πιεζπζκηαθνί δείθηεο θνθ, ηα νπνία καο επηηξέπνπλ λα απνθνκίζνπκε ζεκαληηθά

ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ αλαγθαηφηεηα θαη ηε θχζε ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ζην ρψξν ηεο

πγείαο. Γίλεηαη αλαιπηηθή θαη θξηηηθή παξνπζίαζε ζην ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο ηεο

πγείαο ηεο θάζε κία ρψξαο μερσξηζηά θαη κεηά κία ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ

κεηαξξπζκίζεσλ. Δπίζεο, γίλεηαη κία πξνζπάζεηα ζχγθξηζεο ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ζηηο

3 ρψξεο, κε απηέο πνπ έρνπλ γίλεη ζηελ Διιάδα, θαη γεληθφηεξα γίλεηαη κία πξνζπάζεηα,

λα ζπλαρζνχλ ζπκπεξάζκαηα, ηα νπνία λα κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ζηελ ειιεληθή

πξαγκαηηθφηεηα

Σέινο, παξνπζηάδνληαη νη ζπλέπεηεο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο απηψλ ησλ ρσξψλ απφ ηελ

έληαμε ζηελ ΔΔ, θαζψο θαη νη ζπλέπεηεο πνπ ζα έρεη ε ΔΔ απφ ηε δηεχξπλζε. Παξά ην

γεγνλφο φηη ηππηθά ε ΔΔ., δελ επεκβαίλεη ζε επίπεδν ζπζηήκαηνο πγείαο, γηαηί απηφ

είλαη αξκνδηφηεηα ηεο θπβέξλεζεο ηνπ θάζε θξάηνπο, σζηφζν, ππάξρεη έλαο κεγάινο

αξηζκφο επξσπατθψλ πνιηηηθψλ πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ

πξντφλησλ, ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ πνιηηψλ, νη νπνίεο επεξεάδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ

ηελ νξγάλσζε ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο. Δπίζεο, ε ΔΔ, δξαζηεξηνπνηείηαη ζε κεγάιν

βαζκφ ζε ζέκαηα πξνζηαζίαο ηεο δεκφζηαο πγείαο, γεγνλφο πνπ επίζεο επεξεάδεη ηα

ζπζηήκαηα πγείαο.

Ζ κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο

πεξηιακβάλεη ηα παξαθάησ βήκαηα:

Άληιεζε πιηθνχ απφ:

Βηβιηνζήθεο

Γηαδίθηπν

Τπνπξγεία Τγείαο Υσξψλ

15

Παγθφζκην Οξγαληζκφ Τγείαο (ΠΟΤ)

Μειέηε κεηαξξπζκίζεσλ ησλ πζηεκάησλ πγείαο

Μειέηε κεηαξξπζκίζεσλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο

Πξνζδηνξηζκφο ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ξνψλ κέζα ζην θάζε ζχζηεκα πγείαο

πγθξηηηθή αλάιπζε κεηαμχ ησλ ρσξψλ

χγθξηζε κε ηελ Διιάδα

πλέπεηεο απφ ηε δηεχξπλζε

16

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1ν

1. ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΓΔΗΑ

Σα ζπζηήκαηα πγείαο, ζχκθσλα κε ηελ πξνζέγγηζε πνπ πξνηείλεηαη απφ ηελ Έθζεζε

γηα ην 2000, ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Τγείαο (World Health Organization, WHO),

πεξηιακβάλνπλ φινπο εθείλνπο ηνπο νξγαληζκνχο, ηα ηδξχκαηα, ηνπο ζεζκνχο, θαη ηνπο

πφξνπο, πνπ είλαη αθηεξσκέλνη ζηελ παξαγσγή ελεξγεηψλ πγείαο. Μία ελέξγεηα πγείαο

νξίδεηαη σο θάζε πξνζπάζεηα πνπ γίλεηαη ζε επίπεδν πξνζσπηθήο θξνληίδαο, δεκφζησλ

ππεξεζηψλ πγείαο θαη δηαηνκεαθψλ πξσηνβνπιηψλ, ηεο νπνίαο ν θχξηνο ζηφρνο είλαη ε

πξναγσγή ηεο πγείαο. (European Health Report 2002 θαη Mc Kee- Healy, 2002)

Πξφζθαηα, αλεπηχρζε απφ ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Τγείαο, -ζε ζπλεξγαζία κε ηα

θξάηε -κέιε -έλα θνηλφ πιαίζην αμηνιφγεζεο ηεο απφδνζεο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο

(HSPA), ζχκθσλα κε ην νπνίν ππάξρνπλ 3 θνηλσληθνί ζηφρνη γηα ηα ζπζηήκαηα πγείαο:

(α) βειηίσζε ηεο πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ (επίπεδν θαη θαηαλνκή),

(β) βειηίσζε ηεο αληαπνθξηζηκφηεηαο (επίπεδν θαη θαηαλνκή) ζηηο λφκηκεο πξνζδνθίεο

ηνπ πιεζπζκνχ, θαη

(γ) δηαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο ζηηο ρξεκαηνδνηηθέο ζπλεηζθνξέο ζηελ πγεία.

Βάζεη απηψλ ησλ ζηφρσλ, αλαπηχρζεθαλ θάπνηνη δείθηεο κέηξεζεο ησλ επηηεπγκάησλ

ησλ ρσξψλ. (European Health Report 2002). Πην ζπγθεθξηκέλα, ην πιαίζην

αμηνιφγεζεο ηεο απφδνζεο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο (HSPA) πξνζδηνξίδεη 4 βαζηθέο

ιεηηνπξγίεο ελφο ζπζηήκαηνο πγείαο:

1. Γηαζθάιηζε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο (ρξεκαηνδφηεζε,

ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο ζπιινγήο εζφδσλ, ζπγθέληξσζεο θνλδπιίσλ

θαη πξνκήζεηαο).

2. Παξαγσγή αλαγθαίσλ ππεξεζηψλ (παξνρή πξνζσπηθψλ θαη κε ππεξεζηψλ

πγείαο).

3. Γεκηνπξγία απαξαίηεησλ εηζξνψλ (θηλεηνπνίεζε πφξσλ,

ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ αλζξψπηλσλ, εγθαηαζηάζεσλ θαη άιισλ), θαη

17

4. Αλαγθαηφηεηα δηαθπβέξλεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο (δηαρείξηζε,

ιεηηνπξγία επίβιεςεο). (European Health Report 2002)

18

2.ΜΟΝΣΔΛΑ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΤΓΔΗΑ:

χκθσλα κε ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηηο

παξαθάησ θαηεγνξίεο ζπζηεκάησλ πγείαο1:

1. Γεκόζηα πζηήκαηα Τγείαο βαζηζκέλα ζην Μνληέιν Beveridge

(Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ην NHS ηεο Μ. Βξεηαλίαο)

Σν βξεηαληθφ ζχζηεκα πγείαο (NHS) ζηεξίρζεθε ζηηο εηζεγήζεηο ηνπ Λφξδνπ

Beveridge, ν νπνίνο είρε ελζηεξληζηεί ηε ζεσξία πεξί θξαηηθνχ παξεκβαηηζκνχ ηνπ

Κέυλο γηα ηε δεκηνπξγία θνηλσληθνχ θξάηνπο. Δπξφθεηην γηα έλα ζχζηεκα πγείαο, ην

νπνίν επηθεληξσλφηαλ ζηελ θάιπςε ηεο αλάγθεο ηνπ πνιίηε θαη φρη ζηελ νηθνλνκηθή

ηνπ ηθαλφηεηα γηα λα πιεξψζεη ηελ ππεξεζία πνπ έπξεπε λα ηνπ παξαζρεζεί · παξείρε

επνκέλσο δσξεάλ ππεξεζίεο, ρσξίο νηθνλνκηθή επηβάξπλζε ηελ ψξα ηεο ρξήζεο, ζε

φινπο ηνπο πνιίηεο αλεμαηξέησο. Σν NHS ρξεκαηνδνηείην απφ ηελ γεληθή θνξνινγία

(θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο) (Κνληνχιε- Γείηνλα Μ., 1997). Σν 1978 θαη ην 1986

αληίζηνηρα, ε Ηηαιία θαη ε Ηζπαλία αλέπηπμαλ ηα δηθά ηνπο εζληθά ζπζηήκαηα πγείαο,

αθνινπζψληαο ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ην βξεηαληθφ πξφηππν. ηηο ρψξεο πνπ

αθνινπζνχλ απηφ ην κνληέιν νξγάλσζεο, ε παξαγσγή θαη δηαλνκή ππεξεζηψλ πγείαο

βξίζθεηαη ζε γεληθέο γξακκέο ππφ ηνλ έιεγρν ηνπ θξάηνπο, γεγνλφο πνπ δίλεη ηε

δπλαηφηεηα γηα θεληξηθφ πξνγξακκαηηζκφ ησλ ππεξεζηψλ, κε απνηέιεζκα ηελ

επθνιφηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε επέκβαζε γηα ηελ πινπνίεζε ηεο απνθέληξσζεο

ησλ ππεξεζηψλ πγείαο. Ωζηφζν, ην γεγνλφο φηη ν θξαηηθφο ηνκέαο έρεη ηζρπξφ ξφιν

1 Μεηά απφ κία αλαζθφπεζε ζε επηιεγκέλε ειιεληθή βηβιηνγξαθία αλαθνξηθά κε ηελ πγεία, κπνξνχκε

λα δηαθξίλνπκε δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο θαηεγνξηνπνίεζεο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο, νη νπνίνη αλαθέξνληαη

πεξηιεπηηθά ζηε ζπλέρεηα. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ην «Σςζηήμαηα Υγείαρ» (Θενδψξνπ θ.α., 2001)

ππάξρνπλ 3 κνξθέο ζπζηεκάησλ πγείαο: α) ην «Διεχζεξν» χζηεκα (Φηιειεχζεξν ή Ηδησηηθφ Μνληέιν)

β) ην Γεκφζην χζηεκα (Κξαηηθφ ή Δζληθφ Μνληέιν) ην νπνίν δηαθξίλεηαη κε ηε ζεηξά ηνπ ζε

ζπζηήκαηα πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε (κνληέιν Bismarck) θαη ζε απηά πνπ

ρξεκαηνδνηνχληαη θπξίσο απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ (κνληέιν Beveridge) θαη γ) ηα Μηθηά

πζηήκαηα, ηα νπνία, θαηά ηνπο ζπγγξαθείο είλαη θαη ηα πην ζπλήζε. ηελ «Ανάλςζη Σςζηημάηων

Υγείαρ» (Μπνπξζαλίδεο, 2003), γίλεηαη ε δηάθξηζε ζε ηξεηο κνξθέο ζπζηεκάησλ: α) ζην κνληέιν ηνπ

Beveridge β) ηνπ Bismarck θαη γ)ζε απηφ ηεο ηδησηηθήο αζθάιηζεο. Απφ ηελ άιιε κεξηά, φκσο, ζην

«Θέμαηα Οικονομικών και Πολιηικήρ ηηρ Υγείαρ» (Κπξηφπνπινο. & Νηάθαο , 1994), αλαθέξνληαη νη εμήο

κνξθέο ζπζηεκάησλ πγείαο: α) θηιειεχζεξα ζπζηήκαηα πγείαο, β) κηθηά ζπζηήκαηα πγείαο, ζηα νπνία

θαηαηάζζνπλ θαη ηα ζπζηήκαηα πνπ νξγαλψλνληαη ζχκθσλα κε ην κνληέιν Bismarck θαη γ) εζληθά

ζπζηήκαηα πγείαο, φπνπ θαηαηάζζνπλ απηά πνπ αθνινπζνχλ ην πξφηππν Beveridge. Παξά ηηο

δηαθνξεηηθέο νξνινγίεο, φκσο, νη ζπγγξαθείο ησλ παξαπάλσ κειεηψλ, ζπγθιίλνπλ ζε πνιχ κεγάιν

βαζκφ ζηελ πεξηγξαθή πνπ δίλνπλ ζηα ζπζηήκαηα πγείαο νξηζκέλσλ ρσξψλ, φπσο ε Βξεηαλλία, ε

Γεξκαλία θαη νη ΖΠΑ. Γηα απηφ ην ιφγν, ζηελ παξνχζα εξγαζία, γίλεηαη αλαθνξά θαη ζε απηέο ηηο ρψξεο.

19

ζηελ δηαδηθαζία παξαγσγήο θαη δηαλνκήο ππεξεζηψλ, δελ ζεκαίλεη φηη δελ αθήλνληαη

πεξηζψξηα γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο· απιά, έρεη γίλεη ε πξφβιεςε

ψζηε θαη ε παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο απφ ηδηψηεο, λα εληάζζεηαη κέζα ζε έλα

ζπγθεθξηκέλν πξνγξακκαηηζκφ.

Ο πξνγξακκαηηζκφο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο γίλεηαη κε γλψκνλα ηηο πγεηνλνκηθέο

αλάγθεο ησλ πνιηηψλ θαη ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ

αλαγθψλ θαη ηελ επίηεπμε ηεο ίζεο πξφζβαζεο ζηηο ππεξεζίεο πγείαο, είλαη ν ηξφπνο

νξγάλσζεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ε κέζνδνο ρξεκαηνδφηεζεο θαη δηαλνκήο ησλ

νηθνλνκηθψλ πφξσλ. Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 90 θαη κεηά έρνπλ ιάβεη ρψξα - αξρηθά ζηε

Βξεηαλία θαη ζηε ζπλέρεηα ζηηο ρψξεο πνπ έρνπλ επεξεαζηεί απφ ην ζχζηεκα πγείαο

ηεο- ζεκαληηθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ ην δηαρσξηζκφ ηεο δηαδηθαζίαο

ρξεκαηνδφηεζεο απφ απηήλ ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο, θαζψο θαη ηελ εηζαγσγή

ζηνηρείσλ ειεγρφκελνπ αληαγσληζκνχ κέζα ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο πγείαο.

Ωο αξλεηηθφ ζηνηρείν ησλ ζπζηεκάησλ πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηνλ θξαηηθφ

πξνυπνινγηζκφ, κέζσ ηεο θνξνινγίαο, ζεσξείηαη ην γεγνλφο φηη ν πνιίηεο δελ έρεη ηε

δπλαηφηεηα λα ζπζρεηίζεη απηά πνπ απνδίδεη ζην θξάηνο σο θφξνπο, κε απηά πνπ ηνπ

απνδίδνληαη απφ ην θξάηνο κε ηε κνξθή ησλ παξνρψλ πγείαο. Έηζη, δελ κπνξεί λα ηνπ

γίλεη ζπλείδεζε ε ζρέζε παξνρψλ θαη δαπαλψλ ή θφζηνπο. Έηζη, κπνξεί νξηζκέλνη

πνιίηεο λα πξνβνχλ ζε θαηάρξεζε ζπάλησλ πφξσλ. (Μπνπξζαλίδεο, 2003)

2. Γεκόζηα πζηήκαηα Τγείαο πνπ ρξεκαηνδνηνύληαη από ηελ Κνηλσληθή

Αζθάιηζε/ πζηήκαηα επεξεαζκέλα από ην κνληέιν Bismarck (Υαξαθηεξηζηηθφ

παξάδεηγκα ε Γεξκαλία)

ηα ζπζηήκαηα πγείαο πνπ ζηεξίδνληαη ζηνλ ζεζκφ ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο, ην

θξάηνο δελ αλαιακβάλεη απεπζείαο ηελ επζχλε γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο πγείαο, αιιά

ηελ αλαζέηεη ζε θάπνηνπο εηδηθνχο θνξείο, κε ζρεηηθή δηνηθεηηθή θαη νηθνλνκηθή

απηνηέιεηα (Μπνπξζαλίδεο, 2003)· πξφθεηηαη γηα ηα ηακεία πγείαο ή αζζέλεηαο, ηα

νπνία είηε είλαη πνιιά θαη απεπζχλνληαη ζε νκάδεο εξγαδνκέλσλ (Γεξκαλία), είηε

ιεηηνπξγνχλ ππφ ηελ κνξθή εζληθήο αζθάιηζεο πγείαο, (Γαιιία) γηα φινπο φζνπο

πξνζθέξνπλ εμαξηεκέλε εξγαζία. Σα ζπζηήκαηα απηά βαζίδνληαη ζην κνληέιν

θνηλσληθήο αζθάιηζεο πνπ εκπλεχζηεθε θαη πινπνίεζε ν θαγθειάξηνο Bismarck, φηαλ

20

ςήθηζε γηα πξψηε θνξά λφκν γηα ηελ θάιπςε ησλ εξγαηψλ, φζνλ αθνξά θνηλσληθνχο

θηλδχλνπο φπσο ηα εξγαηηθά αηπρήκαηα, νη αλαπεξίεο, ηελ αζζέλεηα, ην γήξαο θαη ηελ

αλεξγία (Θενδψξνπ θ.α., 2001).

Σν πην ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ζπζηήκαηνο πγείαο πνπ ρξεκαηνδνηείηαη απφ ηελ

θνηλσληθή αζθάιηζε, είλαη ην γεξκαληθφ, «ζην νπνίν ζπλππάξρνπλ αξκνληθά θαη

απνηειεζκαηηθά ν θξαηηθφο έιεγρνο, ε ρξεκαηνδφηεζε απφ εξγνδφηεο θαη

εξγαδφκελνπο, ε επαγγεικαηηθή απηνλνκία ησλ γηαηξψλ θαη ν έιεγρνο ησλ

λνζνθνκεηαθψλ δαπαλψλ απφ ηα ηακεία πγείαο» (Θενδψξνπ θ.α., 2001). Τπάξρεη

πςειφο βαζκφο ζπλαίλεζεο κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη ζε απηφ θαζψο θαη

πςειφο βαζκφο απνθέληξσζεο, απφ ηελ άπνςε ηεο δνκήο θαη νξγάλσζεο. Ζ

ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θπβεξλήζεσλ ζεσξείηαη πνιχ ζεκαληηθή φζνλ αθνξά ηελ

πνιηηηθή πγείαο, εθφζνλ κπνξνχλ λα παξεκβαίλνπλ θαη λα λνκνζεηνχλ ζε ζέκαηα

ηνπηθήο εκβέιεηαο, ελψ ηα ηακεία θαη νη ελψζεηο ηακείσλ εκπιέθνληαη ζε κεγάιν βαζκφ

ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ζπζηήκαηνο.

Ζ Γαιιία θαη ε Οιιαλδία, επίζεο, είλαη δχν ραξαθηεξηζηηθέο πεξηπηψζεηο ρσξψλ, ησλ

νπνίσλ ηα ζπζηήκαηα πγείαο βαζίδνληαη ζηε ρξεκαηνδφηεζε κέζσ θνηλσληθήο

αζθάιηζεο.

3. πζηήκαηα πγείαο πνπ βαζίδνληαη ζηελ ηδησηηθή αζθάιηζε (Υαξαθηεξηζηηθφ

παξάδεηγκα νη ΖΠΑ)

Σν ζχζηεκα πγείαο ησλ ΖΠΑ ιεηηνπξγεί θαηά θχξην ιφγν ζχκθσλα κε ηνπο λφκνπο ηεο

ειεχζεξεο αγνξάο, γεγνλφο ην νπνίν αληηηίζεηαη θαηά θάπνηνλ ηξφπν ζηνλ θνηλσληθφ

ραξαθηήξα ηνπ αγαζνχ πγεία. πγθεθξηκέλα, είλαη θνηλά παξαδεθηφ φηη ζηελ

ακεξηθαληθή θνηλσλία ην δηθαίσκα ζηελ πγεία εμαξηάηαη θαηά θχξην ιφγν απφ ηελ

νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα ηνπ θάζε αηφκνπ λα πιεξψζεη γηα λα ηχρεη ηεο αλάινγεο

πεξίζαιςεο (Θενδψξνπ θ.α., 2001). Δμάιινπ, ε αζθάιηζε πγείαο δελ είλαη

ππνρξεσηηθή, είλαη επνκέλσο επηινγή ηνπ ρξήζηε- θαηαλαισηή, ην αλ ζα εληαρζεί ή φρη

ζε θάπνην ζχζηεκα αζθάιηζεο. (Κνληνχιε-Γείηνλα, 1997)

Ζ θξαηηθή ζπκκεηνρή ζηελ παξνρή θαη ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο

ζεσξείηαη πεξηνξηζκέλε, ζε ζχγθξηζε θαη κε ηα ππφινηπα ζπζηήκαηα πγείαο πνπ

21

πεξηγξάςακε πξνεγνπκέλσο. Δπηπιένλ, νη πξνκεζεπηέο ππεξεζηψλ πγείαο είλαη ηδηψηεο,

ελψ θαη γηα ηελ αζθάιηζε πγείαο κεξηκλνχλ θπξίσο νη ηδησηηθέο αζθαιηζηηθέο εηαηξίεο.

Ζ παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο πεξηνξίδεηαη ζηε ράξαμε ηνπ γεληθφηεξνπ πιαηζίνπ

ιεηηνπξγίαο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο. Δπίζεο, ε νκνζπνλδηαθή θαη νη πνιηηεηαθέο

θπβεξλήζεηο ρξεκαηνδνηνχλ ελ κέξεη ή πιήξσο ηα πξνγξάκκαηα Medicare &

Medicaid2. (Θενδψξνπ θ.α., 2001)

4. Μνληέιν εκάζθν (Semashko)3:

ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία, ζε γεληθέο γξακκέο, ηα ζπζηήκαηα πγείαο πνπ

επηθξάηεζαλ ζηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, δελ θαηαηάζζνληαη ζε θάπνην

μερσξηζηφ κνληέιν. Θεσξείηαη φηη αλήθνπλ ακηγψο ζην Γεκφζην χζηεκα (Θενδψξνπ

θ.α., 2001), ιφγσ ηεο θαζνιηθήο ζρεδφλ έιιεηςεο ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο.

Αληίζεηα, ζε μελφγισζζε βηβιηνγξαθία, παξαηεξνχκε φηη, σο πξνο ηα επξσπατθά

ζπζηήκαηα πγείαο, γίλεηαη μερσξηζηή αλαθνξά, εθηφο απφ ηα ζπζηήκαηα ηχπνπ

Bismarck θαη Beveridge, θαη ζε απηά ηνπ κνληέινπ εκάζθν (Mihalyi, 2000, Ovseiko,

2002).

Πξφθεηηαη γηα έλα νκνηφκνξθν κνληέιν νξγάλσζεο ππεξεζηψλ πγείαο ην νπνίν

εθαξκφζηεθε αξρηθά ζηελ ΔΓ θαη ζπλέρεηα ζηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο

Αλαηνιηθήο Δπξψπεο κεηά ην Β‟ Παγθφζκην πφιεκν. Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ

ηνπ κνληέινπ, είλαη ην γεγνλφο φηη ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο

2 Σν Medicare απεπζχλεηαη ζε ειηθησκέλνπο θαη αλάπεξνπο ελψ ην Medicaid ζε άλεξγνπο θα άπνξνπο

3 Απηφ ην κνληέιν νξγάλσζεο ζπζηήκαηνο πγείαο νθείιεη ην φλνκα ηνπ ζηνλ δξ. Νηθανιάη εκάζθν, ν

νπνίνο ππήξμε ν πξψηνο ππνπξγφο πγείαο ζηνλ θφζκν. Σνλ Ηνχιην ηνπ 1918, πεξίπνπ έλα ρξφλν κεηά ηελ

Οθησβξηαλή Δπαλάζηαζε, ν δξ. εκάζθν, ν νπνίνο ήηαλ πξνζσπηθφο θίινπο ηνπ Λέληλ, πξνήδξεπζε ζε

κία πνιχ ζεκαληηθή ζπλδηάζθεςε ζηελ Μφζρα, γηα ηελ ηαηξηθή θαη ηελ δεκφζηα πγεία. ε απηή ηε

ζπλδηάζθεςε απνθαζίζηεθαλ θαη ηέζεθαλ νη βαζηθνί άμνλεο ηνπ πξψηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο ΔΓ,

ελψ ζηνλ εκάζθν δφζεθε ε ζέζε «ηνπ εθπξφζσπνπ ηνπ ιανχ γηα ηελ πγεία» (The People‟s

Commissariat of Health of the Russian Republic) – θάηη αληίζηνηρν κε ηνλ ππνπξγφ πγείαο – ελψ

ηδξχζεθε θαη ην πξψην Τπνπξγείν Τγείαο ζηνλ θφζκν. Σν επφκελν έηνο ηδξχζεθε ην Τπνπξγείν Τγείαο

ηεο Βξεηαλλίαο.

22

γίλεηαη εμ‟ νινθιήξνπ απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, κε δεκφζηαο

ηδηνθηεζίαο θέληξα παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο (λνζνθνκεία θνθ) θαη δεκνζίσο

παξερφκελεο ππεξεζίεο. Ζ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο απφ ηδηψηεο, είλαη ζρεδφλ

αλχπαξθηε, ππφ ην ζχζηεκα απηφ. Γηαθνξεηηθά επίπεδα θξαηηθήο δηνίθεζεο –

θεληξηθή δηνίθεζε, πεξηθέξεηεο θαη ηνπηθφ επίπεδν (επαξρίεο, δήκνη)- ήηαλ

αξκφδηα γηα ην ζρεδηαζκφ, ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ θαη ηε δηαρείξηζε ησλ

θεθαιαηνπρηθψλ δαπαλψλ4. (ζρήκα 1).Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ φκσο ήηαλ ε θαη

ππεξζπγθέληξσζε εμνπζηψλ ζηελ θεληξηθή δηνίθεζε, γεγνλφο πνπ νδεγνχζε ζε

αχμεζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο. ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηνπ πξψελ αλαηνιηθνχ

κπινθ δελ ηζρχεη πηα απηφ ην κνληέιν, ιφγσ ηνπ θχκαηνο ησλ κεηαξξπζκίζεσλ

πνπ εθήξκνζαλ ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ηνπο ζηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90,

δειαδή κεηά ηελ πηψζε ησλ θνκκνπληζηηθψλ θαζεζηψησλ, θαη ηελ επηθξάηεζε

γεληθφηεξα ζηνηρείσλ θηιειεπζεξηζκνχ ζηελ νηθνλνκία ηνπο.

Πέξα απφ ηνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο, ην κνληέιν εκάζθν ή ζνβηεηηθφ κνληέιν,

παξείρε αξθεηά εθηεηακέλεο παξνρέο πγείαο δσξεάλ θαηά ηε ρξήζε ζηνπο πνιίηεο, ελψ

πεξηειάκβαλε ζεκαληηθή δξάζε ζηνλ ηνκέα ηεο δεκφζηαο πγείαο (π.ρ. εθηεηακέλα

πξνγξάκκαηα εκβνιηαζκψλ, θαηαπνιέκεζε κεηαδηδφκελσλ αζζελεηψλ).θ.α. Οη

εθηεηακέλεο παξνρέο πγείαο, απέξξεαλ απφ ηε δέζκεπζε ησλ θαζεζηψηνο φηη ε πγεία

είλαη δεκφζην αγαζφ θαη πξέπεη λα ην απνιακβάλνπλ φινη, φπσο αλαθεξφηαλ θαη ζην

πξψην χληαγκα ηεο ΔΓ, ην νπνίν ζπληάρζεθε απφ ηνλ Β. Η. Λέληλ5.

Σα ζπζηήκαηα πγείαο πνπ νξγαλψζεθαλ ζχκθσλα κε ην κνληέιν εκάζθν, νδήγεζαλ

ζε ζεκαληηθή βειηίσζε ηεο πγείαο ησλ πνιηηψλ, ιφγσ ησλ δσξεάλ παξνρψλ αιιά θαη

ηεο θαιά νξγαλσκέλεο πνιηηηθήο δεκφζηαο πγείαο πνπ είραλ αξρηθά. Δπίζεο, θαηά ηε

κεγαιχηεξε δηάξθεηα ηεο εθαξκνγήο ηνπ, ιεηηνχξγεζε ηθαλνπνηεηηθά φζνλ αθνξά ηνλ

έιεγρν ηνπ θφζηνπο θαη ησλ δαπαλψλ, ζε πεξηφδνπο φκσο πνπ ηα ζπζηήκαηα πγείαο

ήηαλ ιηγφηεξν εληάζεσο- ηερλνινγίαο, απφ ζήκεξα.

4 www.observatory.dk, ν νξηζκφο πνπ δίλεη ην γισζζάξην ηνπ Observatory

5 Mobilizing citizens and communities for better health: The civil society context in central and eastern Europe

A background paper prepared for USAID Conference, Washington, DC 29-31 July 2002 Ten Years of Health Systems Transition in

Central and Eastern Europe and Eurasia, Ilona Kickbusch

23

Σε ζηηγκή ινηπφλ, πνπ είρε επηηχρεη ζε αξθεηνχο απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ, ην ζχζηεκα

πγείαο πνπ βαζίδεηαη ζην κνληέιν εκάζθν, θαίλεηαη λα είλαη ν ιηγφηεξν αλεπαξθήο

ηνκέαο ησλ ρσξψλ πνπ είραλ θνκκνπληζηηθφ ζχζηεκα δηνίθεζεο, ζε ζχγθξηζε κε άιια

θξάηε (Mihalyi, 2000). Όζνλ αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο,

εηδηθφηεξα, δελ ππάξρεη ηδηαίηεξα κεγάιε δηαθνξά κε ηηο δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο· θαη

ζε απηέο ηηο ρψξεο, ε δηαδηθαζία ηεο ρξεκαηνδφηεζεο, ππήρζε ππφ θξαηηθφ έιεγρν κεηά

ην Β Παγθφζκην πφιεκν. Πην ζπγθεθξηκέλα, κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε πάξα

πνιιέο νκνηφηεηεο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο πνπ βαζίδνληαη ζην κνληέιν εκάζθν, κε

ηα ζπζηήκαηα ηνπ κνληέινπ Beveridge. ην NHS φπσο πξναλαθέξακε, ππάξρεη

θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ, ελψ νη πεξηζζφηεξεο ππεξεζίεο

πγείαο είλαη δσξεάλ θαηά ηε ρξήζε. Δπίζεο, ππάξρεη κία ηζρπξή θεληξηθή δηνίθεζε

(Τπνπξγείν), ε νπνία δίλεη ηηο βαζηθέο θαηεπζχλζεηο ηεο πνιηηηθήο πγείαο. Οξηζκέλνη

ζπγγξαθείο επηζεκαίλνπλ, εμάιινπ, σο πξνο απηέο ηηο νκνηφηεηεο, φηη ην κνληέιν

εκάζθν επεξέαζε θαηά θάπνηνλ ηξφπν ην κνληέιν Beveridge . Ωζηφζν, ην κνληέιν

Beveridge, κε θχξην παξάδεηγκα ην NHS, ζεσξείηαη σο έλα απφ ηα πην πεηπρεκέλα

ζπζηήκαηα πγείαο, ζε αληίζεζε κε ηα ζπζηήκαηα πνπ βαζίζηεθαλ ζην εκάζθν, θαη ηα

νπνία ζηαδηαθά, κέζα ζηε δεθαεηία ηνπ 90 κεηαζρεκαηίζηεθαλ πιήξσο. Πξνθχπηεη

επνκέλσο εχινγα ην εξψηεκα, γηαηί ην κνληέιν εκάζθν ζεσξήζεθε απνηπρεκέλν θαη

«θαηαξγήζεθε», ελψ βαζηδφηαλ ζε κεγάιν βαζκφ ζηηο ίδηεο αξρέο κε απηέο ηνπ

Beveridge ;

Σν κνληέιν εκάζθν, φπσο πξναλαθέξζεθε ζεσξήζεθε επηηπρεκέλν θαηά ηελ αξρή

ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Όζν φκσο, νη αλάγθεο πγείαο απμάλνληαλ θαη γηλφηαλ φιν θαη πην

πνιχπινθεο, θάλεθε φηη απηφ ην κνληέιν δελ κπνξνχζε λα εμειηρζεί θαη θαηά ζπλέπεηα

λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο ησλ πνιηηψλ ησλ ρσξψλ φπνπ εθαξκφζηεθε. Σα

ζπζηήκαηα πγείαο πνπ νξγαλψζεθαλ βάζεη απηνχ ηνπ πξνηχπνπ, είραλ ζε γεληθέο

γξακκέο ηα παξαθάησ πξνβιήκαηα:

Γελ ππήξρε θακία αληηζηνηρία αλάκεζα ζηηο δαπάλεο πγείαο θαη ζηηο

δπλαηφηεηεο ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο.

Δίρε δνζεί ππεξβνιηθά κεγάιε έκθαζε ζηελ νξγάλσζε ηνπ λνζνθνκεηαθνχ

ηνκέα, κε απνηέιεζκα ηελ χπαξμε πνιχ κεγάινπ αξηζκνχ ηαηξψλ κε πνιχ

24

εμεηδηθεπκέλεο εηδηθφηεηεο, πνιχ κεγαιχηεξνπ απφ φηη ρξεηαδφηαλ γηα λα

θαιπθζνχλ νη αλάγθεο ηνπ πιεζπζκνχ

Τπήξρε ε κεγάιε αληίζεζε αλάκεζα ζηελ πξσηνβάζκηα θαη ζηε λνζνθνκεηαθή

θξνληίδα πγείαο: απφ ηε κία ππήξρε κία ππεξβνιηθή ζπγθέληξσζε εγθαηαζηάζεσλ

δεπηεξνβάζκηαο θαη ηξηηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο, ελψ αληίζηνηρα δελ είρε δνζεί

ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ πξσηνβάζκηα θξνληίδα πγείαο.

Σν ζχζηεκα πγείαο δελ ρξεκαηνδνηνχληαλ επαξθψο , θη έηζη νη ππεξεζίεο πνπ

παξέρνληαλ δελ ήηαλ ηδηαίηεξα θαιέο, Απηφ είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε

θαηλνκέλσλ φπσο ε αχμεζε ησλ άηππσλ πιεξσκψλ πξνο ηνπο ηαηξνχο. Έηζη παξά

ην γεγνλφο φηη ζεσξεηηθά ε παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο ήηαλ δσξεάλ θαηά ηελ ψξα

ηεο ρξήζεο θαη δίδνληαλ ζεσξεηηθά, ίζεο επθαηξίεο γηα φινπο σο πξνο ηελ

πεξίζαιςε, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ππήξραλ πνιιά θαηλφκελα πνπ θαηαδείθλπαλ ηελ

δηαθζνξά θαη ηελ αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο.

Γηα φινπο απηνχο ηνπο ιφγνπο έγηλε αληηιεπηή ε αλάγθε αλαδηνξγάλσζεο ηνπ

ζπζηήκαηνο πγείαο, ηελ ίδηα πεξίνδν πνπ αλαζπγθξνηνχληαλ ηα ζπζηήκαηα

δηαθπβέξλεζεο ησλ ρσξψλ ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο. Δμάιινπ, φπσο πξναλαθέξζεθε,

θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 90 έγηλαλ εθηεηακέλεο κεηαξξπζκίζεηο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο

εηζαγσγήο ζηνηρείσλ ειεγρφκελνπ αληαγσληζκνχ κέζα ζηα δεκφζηα ζπζηήκαηα πγείαο

ζηηο πεξηζζφηεξεο επξσπατθέο ρψξεο . Αληηζέησο, ζηηο ΖΠΑ, νη κεηαξξπζκίζεηο, νη

νπνίεο είραλ μεθηλήζεη απφ πνιχ λσξίηεξα, είραλ σο γλψκνλα ηελ εηζαγσγή ζηνηρείσλ

θξαηηθήο παξέκβαζεο φπσο είλαη ηα πξνγξάκκαηα Medicare θαη Medicaid.(Θενδψξνπ

θ.α., 2001) Παξαηεξνχκε, έηζη φηη πιένλ δελ ππάξρνπλ ακηγψο θξαηηθά ή ηδησηηθά

ζπζηήκαηα πγείαο, αιιά ζπζηήκαηα ηα νπνία ζπλερψο κεηαιιάζζνληαη ψζηε λα

επηηχρνπλ ηε ζπγθξάηεζε ηνπ θφζηνπο θαη ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ησλ πνιηηψλ.

Όζνλ αθνξά ηε Γπηηθή Δπξψπε, ππάξρνπλ θάπνηεο ζπγθεθξηκέλεο ηάζεηο: θαηαξράο

ππάξρεη ε ηάζε λα κεηαβηβάδνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν νη απιέο αξκνδηφηεηεο ζε

θαηψηεξα θιηκάθηα δηνίθεζεο. Παξαηεξνχκε δειαδή ηελ επηθξάηεζε ζην ρψξν ηεο

πγείαο, ελφο απνθεληξσηηθνύ κνληέινπ δεκόζηαο δηνίθεζεο, κε ην νπνίν ε Γηνίθεζε

κπνξεί λα γίλεη πεξηζζφηεξν πξνζηηή ζηνλ πνιίηε, ν νπνίνο ζα πξέπεη λα έρεη ηε

δπλαηφηεηα άκεζεο επαθήο κε ηα φξγαλα, ηα αξκφδηα λα ιάβνπλ απνθάζεηο γηα ηηο

25

ππνζέζεηο πνπ ηνλ αθνξνχλ θη επίζεο λα επηηχρεη έλαλ θαιχηεξν θαηακεξηζκφ ησλ

εξγαζηψλ. Έρεη επίζεο επηθξαηήζεη έλαο λένο ηξφπνο δηαρείξηζεο ησλ ππεξεζηψλ

πγείαο, κέζσ ζπκβάζεσλ κε ηδηψηεο πξνκεζεπηέο, φπνπ αγνξαζηέο ησλ ππεξεζηψλ πνπ

παξέρνπλ, είλαη είηε ηα ηακεία, είηε νη πεξηθέξεηεο θη νη δήκνη.

Δπίζεο, φζνλ αθνξά ηελ πεξίζαιςε, επλνείηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ε αληηκεηψπηζε

ησλ δηαθφξσλ πεξηζηαηηθψλ εθηφο λνζνθνκείνπ, φζν απηφ είλαη εθηθηφ, θαζψο θαη ε

ελδπλάκσζε ηεο πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο. Απφ ηελ άιιε κεξηά, ε βηνταηξηθή

ηερλνινγία εμειίζζεηαη δηαξθψο, κε απνηέιεζκα λα εμειίζζνληαη θαη νη κέζνδνη

δηάγλσζεο θαη πεξίζαιςεο, αιιά θαη λα αλεβαίλνπλ ηα θφζηε ηεο λνζνθνκεηαθήο

θξνληίδαο. Ζ αχμεζε ηνπ νξίνπ ειηθίαο ζηελ Δπξψπε, εμάιινπ, έρεη απμήζεη ηηο

απαηηήζεηο γηα αληηκεηψπηζε ησλ αλαγθψλ ησλ ειηθησκέλσλ, κε θπξίαξρν αίηεκα ηελ

παξνρή ησλ αλάινγσλ εγθαηαζηάζεσλ θξνληίδαο πγείαο . Πξνσζείηαη επίζεο, κία

αληίιεςε νιηζηηθήο αληηκεηψπηζεο ηεο πγείαο, ε νπνία επλνεί ηελ ζπλεξγαζία κεηαμχ

δηαθφξσλ εηδηθνηήησλ θαη θιηληθψλ. Γηα απηφ ην ιφγν, αλακέλεηαη ηα φξηα κεηαμχ

ηκεκάησλ θαη θιηληθψλ λα πέζνπλ ζηαδηαθά. Όινη απηνί νη παξάγνληεο επεξεάδνπλ

ζεκαληηθά ηε δεπηεξνβάζκηα θαη ηξηηνβάζκηα θξνληίδα πγείαο.

Δπίζεο, παξαηεξείηαη κία γεληθφηεξε ζηξνθή πξνο ηελ πξσηνβάζκηα θξνληίδα πγείαο

θαη ηελ πξφιεςε, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα εμνηθνλνκήζεη ζεκαληηθνχο πφξνπο γηα ην

ζχζηεκα πγείαο: θαη αξράο, αλ αληηκεησπηζηνχλ νη αζζέλεηεο ελ ηε γελέζεη ηνπο,

εμνηθνλνκνχληαη ηα ρξήκαηα πνπ ζα έπξεπε λα δηαηεζνχλ γηα πνιπέμνδεο ζεξαπείεο

ησλ πνιηηψλ ζηα λνζνθνκεία· γη απηφ ην ιφγν, φζνλ αθνξά ηελ πξφιεςε ηνπ θαξθίλνπ,

πνπ είλαη κία αζζέλεηα – κάζηηγα γηα ηελ επνρή καο, βιέπνπκε φηη γίλνληαη π.ρ.

εθζηξαηείεο θαηά ηνπ θαπλίζκαηνο, ππέξ ηεο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ γηα λα

πξαγκαηνπνηνχλ ζπρλφηεξα πξνιεπηηθέο εμεηάζεηο θιπ. Δπίζεο, ζηηο πεξηζζφηεξεο

επξσπατθέο ρψξεο, παίδεη πξσηαξρηθφ ξφιν ζηα ζπζηήκαηα πγείαο θαη εηδηθφηεξα ζηνλ

ηνκέα ηεο ΠΦΤ, ν γεληθφο- νηθνγελεηαθφο γηαηξφο (general or family practitioner), ν

νπνίνο θαιείηαη λα ιεηηνπξγήζεη σο «θίιηξν» γηα ηε κεηάβαζε ηνπ αζζελή ζε αλψηεξεο

βαζκίδεο πεξίζαιςεο.

ηα ζπζηήκαηα πγείαο ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, θαη ηδίσο

ζηηο 3 ρψξεο πνπ ζα εμεηάζνπκε ε δηαδηθαζία αλαζπγθξφηεζεο, πεξηιακβάλεη δχν

άμνλεο: θαηαξράο έπξεπε ζηαδηαθά λα πηνζεηεζεί έλαο πην απνθεληξσηηθφο ηξφπνο

26

δηνίθεζεο, πνπ λα αθήλεη επίζεο πεξηζψξηα θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο ηδησηηθήο

πξσηνβνπιίαο · επίζεο, έπξεπε λα γίλνπλ κεηαξξπζκίζεηο ζην ππνζχζηεκα ηεο

ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, δειαδή απφ έλα ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο

απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ λα πεξάζνπκε ζε έλα ην νπνίν ζα βαζίδεηαη ζηελ

αζθάιηζε πγείαο. ε θάζε κία απφ ηηο 3 ρψξεο, έγηλαλ ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηεο πξνο

απηέο ηηο θαηεπζχλζεηο, ηηο νπνίεο ζα εμεηάζνπκε ζηε ζπλέρεηα γηα ηελ θάζε κία ρψξα

μερσξηζηά.

27

ρήκα 1: Απεηθόληζε ηνπ ηξόπνπ ρξεκαηνδόηεζεο ησλ ππεξεζηώλ πγείαο ζηελ

Αλαηνιηθή Δπξώπε πξηλ από ηηο κεηαξξπζκίζεηο

Πεγή:Menabde, 2003

28

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2ν

ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΧΝ ΥΧΡΧΝ ΣΖ

ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΔΤΡΧΠΖ:

ηηο ρψξεο ηνπ πξψελ αλαηνιηθνχ ζπλαζπηζκνχ, είλαη εκθαλήο ε επίδξαζε ηεο

έιιεηςεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, θαζψο θαη ησλ ζπλερψλ αιιαγψλ ζηελ νηθνλνκία, ζηελ

θαηάζηαζε ηεο πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ. Αλ θαη έσο ηηο αξρέο ηνπ 70 ην επίπεδν πγείαο

ήηαλ αξθεηά πςειφ, σο απνηέιεζκα ησλ ελεξγεηψλ ηνπ πξνεγνχκελνπ θαζεζηψηνο, νη

πξνέξρνληαλ απφ ηε δέζκεπζε ηνπ λα παξάζρεη δσξεάλ ππεξεζίεο πγείαο γηα φινπο, ηα

ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κία ππνβάζκηζε. Δίλαη γεληθά παξαδεθηφ φηη ε

ππνβάζκηζε απηή νθείιεηαη ηφζν ζηελ θνηλσληθή απνδφκεζε πνπ επήιζε κεηά ηελ

αιιαγή ηνπ θαζεζηψηνο, φζν θαη ζηελ ζηαδηαθή παξαθκή ηνπ κνληέινπ νξγάλσζεο

ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο πνπ επηθξαηνχζε ζηηο ρψξεο απηέο έσο ηα ηέιε ηνπ 1980.

ΠΛΗΘΤΜΟ:

ε γεληθέο γξακκέο παξαηεξείηαη ζηηο ρψξεο ηνπ πξψελ αλαηνιηθνχ ζπλαζπηζκνχ, κία

ηάζε κείσζεο ηνπ πιεζπζκνχ θαζψο θαη κία γεληθφηεξε ηάζε γήξαλζεο, θαηλφκελα

πνπ ζπλαληάκε θαη ζηελ ππφινηπε Δπξψπε. Ζ κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ ζε κεγάιν βαζκφ

ζηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο νθείιεηαη ζηε κεηαλάζηεπζε θαζψο θαη ζηνλ

αξλεηηθφ δείθηε θπζηθήο αλάπηπμεο . Σν θαηλφκελν απηφ είλαη αξθεηά έληνλν ζηελ

Δζζνλία6.

ΔΣΖΗΑ ΑΤΞΖΖ ΠΛΖΘΤΜΟΤ %

1991-2001

ΔΘΟΝΗΑ -1,3

ΟΤΓΓΑΡΗΑ -0,4

ΠΟΛΧΝΗΑ 0,1

ΔΛΛΑΓΑ 0,4

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο (κέιε σο

2003)

≈0,3

Πίνακαρ 1

ΠΖΓΖ: Ίδηνη ππνινγηζκνί απφ http://www3.who.int/whosis/country/

6 http://www.euro.who.int/InformationSources/Evidence

29

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ:

Ζ νηθνλνκηθή αλάπηπμε έρεη ζεκαληηθή αιιειεπίδξαζε κε ην ρψξν ηεο πγείαο φπσο ζα

δνχκε θαη ζηε ζπλέρεηα: ε αλάπηπμε ηνπ ηνκέα ηεο πγείαο κπνξεί γηα παξάδεηγκα λα

απνηειέζεη ζεκαληηθφ κνριφ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ ρσξψλ απηψλ, νδεγψληαο

ζε αχμεζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο. ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ν ηνκέαο πγείαο απνξξνθάεη

πεξίπνπ ην 10% ησλ ζπλνιηθψλ ζέζεσλ εξγαζίαο, είλαη επνκέλσο έλαο απφ ηνπο

κεγαιχηεξνπο «εξγνδφηεο» · αληίζηνηρα ην επίπεδν νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ελφο

θξάηνπο θαζνξίδεη ην χςνο ησλ πφξσλ πνπ δηαηίζεληαη γηα ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηεο

πγείαο θη έηζη αλάινγα κε ηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε δηακνξθψλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ

θαη ην επίπεδν ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ. Οη ρψξεο πνπ ζα εμεηαζηνχλ ζηε ζπλέρεηα,

πέξαζαλ κία αξθεηά δχζθνιε νηθνλνκηθή πεξίνδν, απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80

θαη ζην εμήο, ιφγσ ησλ ζπλεπεηψλ ηεο κεηάβαζεο απφ ην θνκκνπληζηηθφ θαζεζηψο, ζε

θαζεζηψο ειεχζεξεο αγνξάο. Υξεηάζηεθε λα εθαξκνζηνχλ πξνγξάκκαηα ιηηφηεηαο θαη

λα γίλνπλ θαη αξθεηέο ηδησηηθνπνηήζεηο δεκνζίσλ επηρεηξήζεσλ. Απηφ είρε ζαλ

απνηέιεζκα, νη πφξνη πνπ ζα έπξεπε λα δηαηεζνχλ γηα ηελ πγεία λα κελ είλαη ηδηαίηεξα

πςεινί. Όκσο, ζηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη ζεκαληηθά βήκαηα ζηηο ρψξεο απηέο,

κε απνηέιεζκα νη νηθνλνκίεο ηνπο λα παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθή αλάθακςε. Όζνλ

αθνξά ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, αμηνζεκείσηε ήηαλ ε πξφνδνο πνπ ζεκείσζε ε

Οπγγαξία.

ΚΑΣΑΣΑΗ ΤΓΕΙΑ- ΤΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ:

Γείθηεο ζλεζηκόηεηαο:

Ζ θαηάζηαζε πγείαο ζηηο ρψξεο ηνπ πξψελ αλαηνιηθνχ ζπλαζπηζκνχ, ζε γεληθέο

γξακκέο βειηησλφηαλ ζηαδηαθά ζε κεγάιν βαζκφ έσο ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70,

κεηά φκσο παξέκεηλε ζηάζηκε, γηα πνιχ κεγάιν δηάζηεκα. Οη δείθηεο ζλεζηκφηεηαο

άξρηζαλ λα πέθηνπλ θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 90 θαη ην πξνζδφθηκν δσήο απμήζεθε. Όκσο

νη ζεκαληηθέο εμειίμεηο ζην θνηλσληθν-πνιηηηθφ- νηθνλνκηθφ επίπεδν πνπ έιαβαλ ρψξα

εθείλε ηελ επνρή, νδήγεζαλ ζηελ πηψζε ηνπ αξηζκνχ ησλ γελλήζεσλ, θαη ζηελ αχμεζε

ηεο κεηαλάζηεπζεο, ιφγσ ίζσο ηνπ γεληθφηεξνπ θιίκαηνο αβεβαηφηεηαο (πηψζε

θαζεζηψησλ, αιιαγή νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, δηάιπζε θξαηψλ θαη αλεμαξηεηνπνηήζεηο).

Ζ κεηαλάζηεπζε εηδηθφηεξα, απνζηέξεζε ηηο ρψξεο απηέο απφ έλα κεγάιν πνζνζηφ

30

αηφκσλ ζε ελεξγή εξγαζηαθή ειηθία. Έηζη ε αλαινγία αλάκεζα ζε λένπο θαη

ειηθησκέλνπο, ζε απηέο ηηο ρψξεο, έρεη αιιάμεη. Έρνπλ απμεζεί νη ειηθησκέλνη, θαη

πάιη φκσο ηα πνζνζηά επί ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ, ησλ θαηνίθσλ ειηθίαο 60 θαη

άλσ, είλαη ρακειφηεξα απφ ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο –

ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Διιάδαο.

ΠΟΟΣΟ % ΠΛΖΘΤΜΟΤ ΔΣΧΝ 60 + ΑΝΧ

1991 2001

ΔΘΟΝΗΑ 17,5 20,3

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 19,1 19,9

ΠΟΛΧΝΗΑ 15,1 16,6

ΔΛΛΑΓΑ 20,4 23,7

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο ( κέιε

πξηλ ην 2003)

≈ 20,2 ≈ 21,8

Πίνακας 2

ΠΖΓΖ: Ίδηνη ππνινγηζκνί από http://www3.who.int/whosis/country/

Απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο, παξαηεξνχκε

φζνλ αθνξά:

α) ην πξνζδφθηκν δσήο θαηά ηε γέλλεζε: ππάξρεη γεληθά αχμεζε ζην ηέινο ηεο

δεθαεηίαο ηνπ 90

β) ην πξνζδφθηκν δσήο ζηηο κεγαιχηεξεο ειηθίεο: ζε γεληθέο γξακκέο είλαη θαηψηεξν

ηνπ επηπέδνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ Δζζνλία (καδί κε ηηο άιιεο δχν ρψξεο ηεο

Βαιηηθήο) παξνπζίαζαλ ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα ζλεζηκφηεηαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο

θνηλσληθήο κεηάβαζεο ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 θαη ζηηο αξρέο ηνπ 90 θαη ηψξα

έρνπλ ηνπο πην ρακεινχο δείθηεο φζνλ αθνξά ην πξνζδφθηκν δσήο αλάκεζα ζηηο ρψξεο

ηνπ πξψελ αλαηνιηθνχ κπινθ. ηελ Οπγγαξία επίζεο, ην πξνζδφθηκν δσήο είλαη ζε

αξθεηά ρακειά επίπεδα, φζνλ αθνξά ηηο κεγαιχηεξεο ειηθίεο.

γ) Ζ δηαθνξνπνίεζε αλάκεζα ζηα γέλε φζνλ αθνξά ην πξνζδφθηκν δσήο είλαη

κεγαιχηεξε ζε απηέο ηηο ρψξεο απφ φηη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, αιιά θαη πάιη ηα

«ράζκαηα» ζηελεχνπλ ηα ηειεπηαία ρξφληα. ηελ Οπγγαξία ην πξνζδφθηκν δσήο γηα

ηνπο άλδξεο έπεζε ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, ελψ γηα ηηο γπλαίθεο παξέκεηλε

ζηάζηκν. ηε ζπλέρεηα θαη γηα ηα δχν θχια ην πξνζδφθηκν δσήο απμήζεθε, αιιά

παξακέλεη ζε ζρεηηθά ρακειά επίπεδα. ηελ Δζζνλία θαη ζηηο άιιεο 2 ρψξεο ηεο

Βαιηηθήο παξαηεξείηαη ην κεγαιχηεξν ράζκα αλάκεζα ζην πξνζδφθηκν δσήο γηα ηα

δχν θχια ζηελ Δπξψπε. (11,4 έηε θαηά κέζν φξν γηα ην 2001) (Menabde, 2003). ε

γεληθέο γξακκέο, ε πγεία ησλ αλδξψλ ζηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, είλαη ζε

31

αξθεηά ρακειφ επίπεδν ζε ζχγθξηζε ηφζν κε ηελ αληίζηνηρε πγεηνλνκηθή θαηάζηαζε

ησλ αληξψλ ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ αιιά θαη ησλ γπλαηθψλ ζπκπαηξησηηζζψλ ηνπο.

Ωζηφζν, παξαηεξείηαη ε ηάζε θαη νη γπλαίθεο ζηαδηαθά λα πηνζεηνχλ επηδήκηεο γηα ηελ

πγεία ηνπο ζπλήζεηεο, φπσο ην θάπληζκα, ε θαηαλάισζε αιθνφι, θη επίζεο πνιχ ζπρλά

ζε απηέο ηηο ρψξεο, νη γπλαίθεο πέθηνπλ ζχκαηα βηαηνπξαγηψλ.

Προζδόκιμο επιβίωζης ζηην ΕΕ και ζε Εζθονία, Πολωνία, Οσγγαρία

2001 ΥΧΡΔ ΤΝΟΛΗΚΟ ΑΝΓΡΔ ΓΤΝΑΗΚΔ

ΔΘΟΝΗΑ 70,7 64,9 76,4

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 72,6 68,3 76,8

ΠΟΛΧΝΗΑ 74 69,8 78,1

ΔΛΛΑΓΑ 78,1* 75,5* 80,8*

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο ( κέιε πξηλ ην 2003) 77,9 73,8 80,3

Πίνακας 3

ΠΖΓΖ: Ίδηα δηακφξθσζε απφ, Nata Menabde, 2003

*νη δείθηεο γηα ηελ Διιάδα, πξνέξρνληαη απφ http://www3.who.int/whosis/country/

ε ζρέζε κε ηνλ ηξφπν δσήο, εμάιινπ, πνπ αθνινπζνχλ νη θάηνηθνη ζηηο ρψξεο απηέο

παξαηεξνχκε: πςειά πνζνζηά θαηαλάισζεο αιθνφι, ζρεηηθά κεγάιν πνζνζηφ

θαπληζηψλ θαη ηάζε γηα δηαηξνθή βαζηζκέλε ζην θξέαο θαη ιηγφηεξν ζηα θξέζθα

θξνχηα θαη ιαραληθά. Δπίζεο έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ επηβαξχλεη ηελ πγεία

ηνπ πιεζπζκνχ ζα ιέγακε φηη είλαη ε θνηλσληθν-νηθνλνκηθή αβεβαηφηεηα πνπ

παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία 15 ρξφληα.

Αηηίεο ζλεζηκόηεηαο:

Όζνλ αθνξά, ηηο αηηίεο ζλεζηκφηεηαο, επίζεο, ε Δζζνλία θαη ε Οπγγαξία, νη 2 απφ ηηο 3

ρψξεο πνπ εμεηάζζεθαλ, παξνπζηάδνπλ κεγάια πνζνζηά πξφσξεο ζλεζηκφηεηαο ιφγσ

θαξδηαγγεηαθψλ λνζεκάησλ. Σν πνζνζηφ απηφ ζπλδέεηαη κε ην κεγάιν πνζνζηφ

ζαλάησλ απφ ηζραηκηθή θαξδηαθή λφζν.

32

Αξηζκόο Θαλάησλ Από Ηζραηκηθή Καξδηαθή Νόζν (2001)

ε Δ.Δ & Δζζνλία, Οπγγαξία, Πνισλία

ΤΝΟΛΟ/100.000

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο (κέιε πξηλ ην 2003) 103 (1999)

ΔΘΟΝΗΑ 331

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 225

ΠΟΛΧΝΗΑ 141

Πίνακας 4

ΠΖΓΖ: Ίδηα δηακφξθσζε απφ Menabde, 2003

Ζ πξφσξε ζλεζηκφηεηα ιφγσ δηαθφξσλ κνξθψλ θαξθίλνπ απμήζεθε ζε φιεο ηηο ρψξεο

ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, κέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 Απφ ηφηε, ζηελ

Οπγγαξία ην πνζνζηφ ζαλάησλ απφ θαξθίλν ζπλέρηζε λα απμάλεηαη ζηαδηαθά, θαη κφλν

ηειεπηαία έρεη αξρίζεη λα δείρλεη ζεκάδηα κείσζεο. Ζ Οπγγαξία είλαη εμάιινπ, ε

κνλαδηθή ρψξα πνπ έρεη ηφζν πςειφ δείθηε ζλεζηκφηεηαο ιφγσ θαξθίλνπ ζηελ πξψελ

αλαηνιηθή Δπξψπε. Ζ Πνισλία θαη ε Δζζνλία επίζεο έρνπλ κεγάια πνζνζηά

ζλεζηκφηεηαο ιφγσ θαξθίλνπ, αιιά παξνπζηάδνπλ κία πηψζε ζηνπο αξηζκνχο.

Αξηζκόο Θαλάησλ από όιεο ηηο κνξθέο θαξθίλνπ (2001)

ε Δ.Δ & Δζζνλία, Οπγγαξία, Πνισλία

ΤΝΟΛΟ/100.000

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο ( κέιε πξηλ ην 2003) 185 (1999)

ΔΘΟΝΗΑ 197

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 266

ΠΟΛΧΝΗΑ 216

Πίνακας 5

ΠΖΓΖ: Ίδηα δηακφξθσζε απφ Menabde, 2003

Ο θαξθίλνο ηνπ πλεχκνλα είλαη κία απφ ηηο κνξθέο θαξθίλνπ πνπ παξνπζηάδνπλ

κεγάιε δηάδνζε, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηελ χπαξμε κεγάινπ πνζνζηνχ θαπληζηψλ.

Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη νη κηζνί άλδξεο θαπλίδνπλ ζηαζεξά ζηελ Οπγγαξία θαη ζηελ

Πνισλία, ελψ ην πνζνζηφ ησλ γπλαηθψλ θαπληζηξηψλ είλαη ην 30% ηνπ πιεζπζκνχ ζε

απηέο ηηο δχν ρψξεο .

33

Αξηζκόο Αλδξώλ πνπ θαπλίδνπλ ζηαζεξά, Δ.Δ & Δζζνλία, Οπγγαξία, Πνισλία, 2000

ΤΝΟΛΟ/100.000

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο (κέιε πξηλ ην 2003) 29

ΔΘΟΝΗΑ 44

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 53

ΠΟΛΧΝΗΑ 51

Πίνακας 6

ΠΖΓΖ: Ίδηα δηακφξθσζε απφ Menabde 2003

Πξφζθαηα, ε Οπγγαξία, ε Πνισλία θαη νη 3 ρψξεο ηεο Βαιηηθήο, πήξαλ κέηξα θαηά ηνπ

θαπλίζκαηνο, ηα νπνία είλαη αθφκα πην απζηεξά απφ απηά πνπ ηζρχνπλ ζε πνιιέο

ρψξεο ηεο Δ.Δ. (http:// www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/)

Γράθημα 1

ΠΖΓΖ: Ίδηα δηακφξθσζε απφ European Communities and World Health Organization

Health Status Overview for Countries of Central and Eastern Europe that are candidates for Accession to

the European Union, 2002

ηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, ππήξμε κία πηψζε ηεο

πξφσξεο ζλεζηκφηεηαο ιφγσ θαξθίλνπ ηεο ηξαρείαο, βξφγρσλ θαη πλεχκνλα, ζηε

Τάσεις της θνησιμότητας από καρκίνο της τρατείας και των

πνεσμόνων, ηλικίες 0-64, στην Οσγγαρία, την Πολωνία και

Ε.Ε., 2000

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

19

70

19

73

19

76

19

79

19

82

19

85

19

88

19

91

19

94

19

97

20

00

ΕΤΗ

ΠΟ

ΣΟ

ΣΤ

Α

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

ΠΟΛΩΝΙΑ

Μ.Ο. Εσρ.

Ένωσης (15 μέλη

ως 2003)

34

δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, σζηφζν ηα πνζνζηά είλαη πςειφηεξα απφ ην κέζν φξν

ησλ ρσξψλ ηεο Δ.Δ. Ζ Οπγγαξία, σζηφζν, απνηειεί εμαίξεζε ζηνλ θαλφλα, δηφηη ηα

πνζνζηά πξφσξεο ζλεζηκφηεηαο είλαη αθφκε πνιχ πςειά – ηα πςειφηεξα ζηελ

Δπξψπε- θαη κφιηο πξφζθαηα άξρηζαλ λα πέθηνπλ.

ε φιεο ηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο παξαηεξνχληαη πςειά πνζνζηά ζαλάησλ

απφ αηπρήκαηα θαη εγθιεκαηηθέο πξάμεηο, θαη εηδηθφηεξα ζηελ Δζζνλία θαη ηηο άιιεο 2

ρψξεο ηεο Βαιηηθήο, φπνπ ππάξρεη θαη πνιχ κεγάιν πνζνζηφ ζαλάησλ ιφγσ

απηνθηλεηηζηηθψλ δπζηπρεκάησλ . Απηά ηα πνζνζηά πξνθχπηνπλ απφ ηελ θαηαλάισζε

αιθνφι. (Πίλαθαο 7)

Αηπρήκαηα κε απηνθίλεην/ κνηνζηθιέηα θαη θαηαλάισζε αιθνόι Δ.Δ & Δζζνλία, Οπγγαξία,

Πνισλία, 2000

Aηπρήκαηα ύλνιν/100.000 Αιθνόι(lt)/άηνκν/έηνο

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο (κέιε πξηλ 2003) 11(1999) 9,3

ΔΘΟΝΗΑ 13 7,2

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 12 9,1

ΠΟΛΧΝΗΑ 16(2000) 6,6

Πίνακας 7

Πεγή:ίδηα δηακφξθσζε απφ http:// www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/)

Θάλαηνη από απηνθηνλία ζε Δ. Δ θαη Δζζνλία, Οπγγαξία, Πνισλία

Γράθημα 2

ΠΖΓΖ: Ίδηα δηακφξθσζε απφ

http://www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/)

05

1015

202530

3540

4550

ΕΣ

Η

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

Μ.Ο. Εσρ.Ένωσης (15μέλη ως 2003)

ΕΘΟΝΙΑ

ΟΤΓΓΑΡΙΑ

ΠΟΛΩΝΙΑ

35

ηελ Δζζνλία επίζεο, θαη ζηηο ππφινηπεο Βαιηηθέο ρψξεο, παξαηεξείηαη κεγάιν

πνζνζηφ αλζξσπνθηνληψλ. Δπίζεο, φζνλ αθνξά ηνπο ζαλάηνπο απφ απηνθηνλία, απηνί

είλαη πνιχ δηαδεδνκέλνη ζηελ Οπγγαξία θαη ζηελ Δζζνλία, ελψ ζηελ Πνισλία ε

θηλνχληαη ζηα ίδηα επίπεδα κε ηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ.(γξάθεκα 2). Οη ζάλαηνη απφ

απηνθηνλίεο, νη νπνίνη είλαη ζπρλφηεξνη ζηνπο άλδξεο απφ φηη ζηηο γπλαίθεο, ζπλδένληαη

ζηελά κε ηελ πνιηηηθή θαη νηθνλνκηθή αβεβαηφηεηα πνπ επηθξάηεζε ζηηο πεξηζζφηεξεο

απφ απηέο ηηο ρψξεο, κεηά ην 1989.

ΤΠΗΡΕΙΕ ΤΓΕΙΑ

Όπσο ζα δνχκε ζηε ζπλέρεηα, έρνπλ μεθηλήζεη θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 90, επξχηαηεο

κεηαξξπζκίζεηο, κε ζηφρν ηε απφ ζπζηήκαηα νξγαλσκέλα βάζεη ηνπ κνληέινπ

εκάζθν7 πξνο έλα πεξηζζφηεξν πινπξαιηζηηθφ ζχζηεκα, κε πνιχ κεγαιχηεξε πνηθηιία

ζηνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ζηνλ ηξφπν δηαλνκήο ησλ ππεξεζηψλ

πγείαο.

ηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία γηα απηέο ηηο ρψξεο γίλεηαη ιφγνο γηα ηελ επηηαθηηθή αλάγθε

αλάπηπμεο ππεξεζηψλ θαη πξνγξακκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πξφιεςε. Όπσο

είδακε θαη παξαπάλσ, ζηελ παξνπζίαζε ηνπ πγεηνλνκηθνχ πξνθίι ησλ λέσλ ρσξψλ ηεο

ΔΔ, νη αζζέλεηεο πνπ είλαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλεο ζε απηέο ηηο ρψξεο, είλαη απφξξνηα

ζε κεγάιν βαζκφ ηεο έιιεηςεο πξνγξακκάησλ πξφιεςεο, ηα νπνία λα δίλνπλ ζσζηέο

θαηεπζχλζεηο ζηνπο πνιίηεο σο πξνο ηνλ ηξφπν δσήο ηνπο.

ε γεληθέο γξακκέο, νη ρψξεο ηηο νπνίεο ζα εμεηάζνπκε, έιαβαλ ππφςε ηνπο ηε δηεζλή

εκπεηξία φζνλ αθνξά ηηο κεηαξξπζκίζεηο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο θαη αθνινχζεζαλ

θάπνηεο γεληθέο ηάζεηο πνπ απνηεινχλ θαη ζηφρνη (15-18) ηνπ πξνγξάκκαηνο Τγεία 21:

δηαρσξηζκφο πξνκεζεπηή ππεξεζηψλ πγείαο απφ ην θνξέα ρξεκαηνδφηεζεο κε ηελ

αλάπηπμε ζπκβνιαίσλ (contracting), αλάπηπμε ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο, ζχλδεζε

πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο κε ηε δεπηεξνβάζκηα, εθαξκνγή κεζφδσλ

ρξεκαηνδφηεζεο λνζνθνκεηαθνχ ηνκέα βαζηζκέλσλ ζην απνηέιεζκα θιπ

7 Θα αλαθεξζνχκε ζε απηφ ζην πξψην θεθάιαην.

36

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3ν

Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΖ ΔΘΟΝΗΑ

37

3.1. ΔΗΑΓΧΓΖ-ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ

Ζ Δζζνλία, είλαη ε κηθξφηεξε απφ ηηο 3 ρψξεο ηεο Βαιηηθήο ηεο πξψελ ΔΓ.

Όζνλ αθνξά ηνλ πιεζπζκφ ηεο, είλαη έλαο απφ ηνπο κηθξφηεξνπο ζηνλ θφζκν, κε

πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα (κφιηο 31,9) (www.estonica.org). Όπσο θαη ζηηο άιιεο

Βαιηηθέο ρψξεο, ππάξρεη κία πνιππιεζήο ξσζηθή κεηνλφηεηα (28%). Απφ ην 1989, ν

πιεζπζκφο ηεο Δζζνλίαο άξρηζε λα κεηψλεηαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ, θπξίσο ιφγσ ηεο

κεηαλάζηεπζεο κεγάινπ αξηζκνχ ηνπ ξσζηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο ζηε Ρσζία,

γεγνλφο πνπ θνξπθψζεθε ην 1992, ηνλ πξψην ρξφλν ηεο αλεμαξηεζίαο, φηαλ

απνρψξεζε ν ζνβηεηηθφο ζηξαηφο θαη πνιινί απφ ηνπο εξγαδφκελνπο ζε απηφλ. ηα

θείκελα γηα ην ζχζηεκα πγείαο ηεο Δζζνλίαο, γίλνληαη πνιιέο αλαθνξέο ζε ζέκαηα

πνπ αθνξνχλ ηφζν ηε κείσζε, φζν θαη ηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ. (www.estonica.org,

OBSERVATORY, 2000)

Σν πνιίηεπκα ηεο ρψξαο είλαη ε θνηλνβνπιεπηηθή δεκνθξαηία. Σν θνηλνβνχιην

(Riigikogu) έρεη 101 κέιε. Οη δήκνη ηεο ρψξαο είλαη κηθξνί, κε πιεζπζκφ απφ 300 σο

100 000, κε εμαίξεζε ηελ πξσηεχνπζα Σαιίλ (Tallinn), κε 450 000 θαηνίθνπο. Όζνλ

αθνξά ηε δηνηθεηηθή δηάξζξσζε, ε ρψξα ρσξίδεηαη ζε 15 λνκνχο (counties).

Οη ηάζεηο αλαθνξηθά κε ην πξνζδφθηκν δσήο κεηά ηε γέλλεζε, είλαη αληίζηνηρεο κε

απηέο ζηηο άιιεο ρψξεο Βαιηηθήο θαη ζηε Ρσζία. Μεηά απφ ηελ εθζηξαηεία ηνπ 85 θαηά

ηεο θαηαλάισζε αιθνφι -επί πξνεδξίαο Γθνξκπαηζψθ- ππήξμε κία ζεκαληηθή

βειηίσζε ζηνπο δείθηεο πγείαο. ηε ζπλέρεηα φκσο, ππήξμε κία ζηαδηαθή πηψζε, ε

νπνία επηηαρχλζεθε κεηά ηε δηάιπζε ηεο ΔΓ ην 1991. Μεηά ην 94, σζηφζν,

παξαηεξείηαη θάπνηα βειηίσζε. Απηέο νη αιιαγέο ζηνπο δείθηεο αληηθαηνπηξίδνπλ ηελ

αιιαγή ζηηο αηηίεο ζαλάηνπ, εηδηθά φζνλ αθνξά ηνπο άλδξεο κεηαμχ 20-50· νη

θπξηφηεξεο αηηίεο ζαλάηνπ πιένλ είλαη ηα αηπρήκαηα θαη νη βηαηνπξαγίεο, θαη ηα

θαξδηαγγεηαθά λνζήκαηα (331 ζάλαηνη απφ ηζραηκηθή θαξδηαθή λφζν αλά 100.000 γηα

ην 2001, ελψ 103 ζηηο 100.000 είλαη ν κέζνο φξνο ησλ ρσξψλ ηεο ΔΔ). Ζ παηδηθή

ζλεζηκφηεηα πέθηεη ζηαδηαθά, θαη πάιη φκσο έρεη πνιχ πην ςειφ πνζνζηφ(8,8 γηα ην

2000) απφ ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν (4,9). Δπίζεο, ην πνζνζηφ ησλ εθηξψζεσλ, ην

νπνίν ήηαλ ζε πςειά επίπεδα πξηλ ηε δηάιπζε ηεο ΔΓ ζε φιεο ηηο ζνβηεηηθέο

38

δεκνθξαηίεο, πέθηεη ζηαδηαθά ζηελ Δζζνλία, αλ θαη παξακέλεη πςειφ – ην 1998

εθηξψζεηο έθαλαλ νη 50.2 ζηηο 1000 γπλαίθεο ζε γφληκε ειηθία- ζε ζχγθξηζε κε ηηο

δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο.(www.estonica.org, θαη Observatory, 2000)

3.2. ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΟ ΤΓΔΗΑ

3.2.1. ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ

Ζ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ζηελ Δζζνλία θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20νπ

αηψλα,

έρεη επεξεαζηεί φπσο θαη ζηηο ππφινηπεο ρψξεο, απφ ηηο δξακαηηθέο πνιηηηθέο εμειίμεηο

πνπ ζπλέβεζαλ, θη έηζη έρεη λα παξνπζηάζεη πνιιέο, απφηνκεο, αιιαγέο ζην ζρεδηαζκφ

θαη ζηελ νξγάλσζε. Ζ εμέιημε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο ρψξαο, κπνξεί λα ρσξηζζεί

ζε ηξεηο πεξηφδνπο .

Πριν από ηο 1940

ηηο αξρέο ηνπ 20νπ

αηψλα ππήξρε έλα βαζηθφ ζχζηεκα θξνληίδαο πγείαο ζηε ρψξα, ην

νπνίν ήηαλ ζε κεγάιν βαζκφ απνθεληξσκέλν. Δηδηθφηεξα, ππήξραλ ηξεηο ηχπνη

λνζνθνκείσλ: απηά πνπ αλήθαλ ζην θξάηνο, ηα δεκνηηθά θαη ηα ηδησηηθά.

Τπήξραλ επίζεο θιηληθέο γηα κεηέξεο θαη παηδηά, ζαλαηφξηα, θαη αλαξξσηήξηα γηα ηνπο

ςπρηθά αζζελείο. Ζ πξσηνβάζκηα θξνληίδα πγείαο παξερφηαλ θπξίσο απφ ηδηψηεο

ηαηξνχο, ζε πνιπθιηληθέο πνπ αλήθαλ ζηα ηακεία αζθάιηζεο θαη ζε ζρνιεία. Καηά ηε

δηεηία 1920 θαη 1921, εμαπιψζεθαλ νη δξαζηεξηφηεηεο ησλ ηακείσλ αζζελείαο,

απμήζεθε ν αξηζκφο ησλ ηαηξψλ ελψ ζπζηάζεθαλ ελψζεηο ηαηξψλ.

1940 έως 1991

Με ηελ ππνγξαθή ηνπ πκθψλνπ Μνιφησθ- Ρίκπεληξνπ, ε Δζζνλία πξνζρψξεζε ζηελ

ΔΓ, θη έηζη αλαθφπεθε ε πξνεγνχκελε πνξεία ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο, θαη

μεθίλεζε ε εθαξκνγή ελφο ζπζηήκαηνο πγείαο ζηα πξφηππα ηνπ κνληέινπ εκάζθν, κε

ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πεξηγξάςακε ζην πξψην θεθάιαην.

Από ηο 1991 έως ζήμερα

To 1991, ε Δζζνλία αλέθηεζε κεηά απφ 50 ρξφληα ηελ αλεμαξηεζία ηεο. Όπσο ήηαλ

αλακελφκελν, ε πγεία ήηαλ κέζα ζηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο αλαδηνξγάλσζεο ηεο

δεκφζηαο πνιηηηθήο. Μέζα ζε απηφ ην γεληθφηεξν θιίκα αλαθαηάηαμεο, ζηνπο ηνκείο

ηεο νηθνλνκίαο, ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο αλέθπςε ην ζέκα ηεο αλαβάζκηζεο ηεο

39

πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο. Ζ πνηφηεηα έγηλε ε ιέμε –θιεηδί ζηε γεληθφηεξε

ζπδήηεζε γηα ηελ κεηαξξχζκηζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο.(Ministry of social affairs,

www.sm.ee) Απφ ην 1991 έσο ζήκεξα, έρνπλ νινθιεξσζεί δχν ζεκαληηθέο

κεηαξξπζκίζεηο, ε ηξίηε νινθιεξψζεθε πνιχ πξφζθαηα, ελψ ε ηέηαξηε έρεη κφιηο

αξρίζεη. Όζνλ αθνξά ηηο δχν πξψηεο- δηνηθεηηθή απνθέληξσζε ηνπ

πξνγξακκαηηζκνύ θαη ηεο παξνρήο ππεξεζηώλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαη

εθαξκνγή ζπζηήκαηνο ρξεκαηνδόηεζεο, πνπ λα βαζίδεηαη ζηελ αζθάιηζε πγείαο –

δηεθπεξαηψζεθαλ θαηά ηελ ηξηεηία 1992-1994. Ζ ηξίηε μεθίλεζε ην 1997, κε ζηφρνπο

α) ηελ εμάπισζε ηνπ ζεζκνχ ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ θαη β) ηελ αλάπηπμε ηεο

δεκφζηαο πγείαο. Ζ επφκελε κεηαξξχζκηζε ζηνρεχεη λα βειηηψζεη ηελ πνηφηεηα ησλ

λνζνθνκεηαθψλ ππεξεζηψλ, κε ηε ζπγθέληξσζε ζε θεληξηθφ επίπεδν ηεο νμείαο

λνζνθνκεηαθήο θξνληίδαο (acute in-patient care) θαη ηεο πςειήο ηαηξηθήο ηερλνινγίαο,

θαζψο επίζεο θαη κε ηε δεκηνπξγία ελφο ζχγρξνλνπ θαη νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο

θνηλσληθήο ππνζηήξημεο θαη λνζειεπηηθήο θξνληίδαο, ην νπνίν ζηεξείηαη ε Δζζνλία

έσο ηψξα. (Kiivet, 2000)

3.2.2. ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΤΣΖΜΑΣΟ

Σν βαζηθφηεξν φξγαλν ζηε δηαδηθαζία ράξαμεο ηεο πνιηηηθήο πγείαο, είλαη ην

Τπνπξγείν Κνηλσληθψλ Τπνζέζεσλ (Ministry of Social Affairs), ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ

νπνίνπ αθνινπζνχλ νη ηνπηθέο θπβεξλήζεηο.

ΤΠΟΤΡΓΔΗΟ ΚΟΗΝΩΝΗΚΩΝ ΤΠΟΘΔΔΩΝ

Πξηλ απφ ηελ αλεμαξηεηνπνίεζε ηεο Δζζνλίαο, ην ζχζηεκα πγείαο ζην ζχλνιν ηνπ

δηεπζπλφηαλ απφ ην Τπνπξγείν Τγείαο, βάζεη ησλ νδεγηψλ πνπ έπαηξλε απφ ηελ

θεληξηθή θπβέξλεζε, κε έδξα ηε Μφζρα. Σν 1993, ζπζηάζεθε ην Τπνπξγείν

Κνηλσληθψλ Τπνζέζεσλ, κεηά ηε ζπγρψλεπζε ησλ έσο ηφηε μερσξηζηψλ Τπνπξγείσλ

Τγείαο, Κνηλσληθήο Πξφλνηαο, θαη Δξγαζίαο. Έθηνηε, ζηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ

Τπνπξγείνπ, θαη ζπγθεθξηκέλα ζην Σκήκα Τγείαο, ζπκπεξηιήθζεθε θαη ε παξνρή ησλ

ππεξεζηψλ θξνληίδαο πγείαο θαζψο θαη ε αζθάιηζε πγείαο.

Σν Σκήκα Τγείαο, ρσξίδεηαη ζε 3 δηεπζχλζεηο: ζηελ Γηεχζπλζε Φξνληίδαο Τγείαο, ε

νπνία αζρνιείηαη κε ηηο ππεξεζίεο πγείαο, ζηε Γ/λζε Γεκφζηαο Τγείαο θαη ζηελ Γ/λζε

40

Πξφιεςεο θαη Πξνζηαζίαο. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ππφ ην πξίζκα ηεο εηζφδνπ ηεο

Δζζνλίαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, δφζεθε ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηελ ελδπλάκσζε ησλ

ππεξεζηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πξφιεςε, θαζψο θαη ζε δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ην

εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ (αζθάιεηα ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο θνθ).

Μέζα ζηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ Τπνπξγείνπ, είλαη ν πξνγξακκαηηζκφο θαη ε δηαρείξηζε

ησλ ππεξεζηψλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο, εθηφο απφ ηηο απηέο πνπ αθνξνχλ ηηο έλνπιεο

δπλάκεηο θαη ηηο θπιαθέο. Όια ηα παξάιιεια ζπζηήκαηα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο,

πνπ ππήξμαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζνβηεηηθήο πεξηφδνπ θαη πεξηειάκβαλαλ εθείλα γηα

ηνπο ζηδεξνδξνκηθνχο ππαιιήινπο θαη ηνπο ππαιιήινπο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ,

ελζσκαηψζεθαλ ζε έλα θαη κνλαδηθφ δεκφζην ζχζηεκα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο.

(Kiivet, 2000, www.arth.ut.ee). Σν ππνπξγείν ρξεκαηνδνηεί πξνγξάκκαηα πξφιεςεο,

ηηο ππεξεζίεο παξνρήο άκεζεο θξνληίδαο πγείαο, θαζψο θαη ηηο θεθαιαηνπρηθέ

επελδχζεηο ζε θάπνηα λνζνθνκεία. (Observatory, 2000)

ΓΖΜΟΗΟ ΤΜΒΟΤΛΗΟ ΤΓΔΗΑ (STATE HEALTH COUNCIL)

Ο Τπνπξγφο Κνηλσληθψλ Τπνζέζεσλ είλαη ν επηθεθαιήο ηνπ Γεκφζηνπ πκβνπιίνπ

Τγείαο, ελφο ζπκβνπιεπηηθνχ νξγάλνπ ηεο Δζζνληθήο Κπβέξλεζεο ζε ζέκαηα πνπ

αθνξνχλ ηελ πνιηηηθή πγείαο, θαζψο θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ λνκνζεηηθψλ πξνηάζεσλ.

Σν πκβνχιην απνηειείηαη απφ αληηπξφζσπνπο ηεο Μφληκεο Κνηλνβνπιεπηηθήο

Δπηηξνπήο γηα θνηλσληθά ζέκαηα, ηνπ Τπνπξγείνπ Κνηλσληθψλ Τπνζέζεσλ, ηηο

ππεξεζίεο παξνρήο έθηαθηεο πεξίζαιςεο, ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε, απφ ηνλ πξφεδξν

ηεο Ηαηξηθήο ρνιήο ηνπ ηζηνξηθνχ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Tartu, θαζψο θαη ηνπ

επηθεθαιήο ησλ εζληθψλ ελψζεσλ ηαηξψλ θαη λνζειεπηψλ, θαη ηνπ Δξπζξνχ ηαπξνχ.

Ζ δξάζε ηνπ φκσο δελ είλαη ηδηαίηεξα ελεξγή απφ ζπζηάζεσο ηνπ έσο θαη ζήκεξα.

ΘΔΜΟΗ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ/ ΣΟΠΗΚΔ ΚΤΒΔΡΝΖΔΗ

Με ην λφκν ηνπ 1994 Πεξί Οξγάλσζεο ησλ Τπεξεζηψλ Τγείαο, πέξαζε ζηηο ηνπηθέο

θπβεξλήζεηο ε αξκνδηφηεηα γηα ηελ νξγάλσζε ηεο πξσηνβάζκηαο, αιιά θαη ηεο

δεπηεξνβάζκηαο. Με απηφ ην λφκν εηζήρζε ν ζεζκφο ηνπ ηαηξνχ ηνπ λνκνχ θαη ηνπ

δεκνηηθνχ ηαηξνχ ( county and municipal physician), νη νπνίνη είλαη νη αληηπξφζσπνη

ηνπ ππνπξγείνπ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Δηδηθφηεξα, νη ηαηξνί ηνπ λνκνχ, είλαη

41

ππεχζπλνη γηα ηνλ έιεγρν θαη ην ζρεδηαζκφ ησλ ππεξεζηψλ πγείαο ζε επίπεδν λνκνχ

θαζψο θαη γηα ηελ πξφιεςε. Ζ ζεηεία ηνπο είλαη 5 έηε, θαη δηνξίδνληαη απφ ηνλ

θπβεξλήηε ηνπ λνκνχ, κε ηελ έγθξηζε ηνπ ππνπξγνχ. Οη ηαηξνί ηνπ λνκνχ δηεπζχλνπλ

ηα ζπκβνχιηα πγείαο ηνπ λνκνχ, ηα νπνία ζπκβνπιεχνπλ ηνλ θπβεξλήηε ηνπ λνκνχ ζε

ζέκαηα πγείαο. Σα κέιε ηνπο πξνέξρνληαη απφ ηηο ηνπηθέο θπβεξλήζεηο, είλαη δεκνηηθνί

ηαηξνί, ηδηψηεο πξνκεζεπηέο ππεξεζηψλ πγείαο, εθπξφζσπνη ησλ πεξηθεξεηαθψλ

ηακείσλ αζθάιηζεο πγείαο, εθπξφζσπνη ελψζεσλ ηαηξψλ θ.α. (Observatory, 2000)

ΣΑΜΔΗΑ ΑΦΑΛΗΖ ΤΓΔΗΑ

Ηδξχζεθαλ ην 1992, ζπλνιηθά 22 ηακεία –έλα γηα θάζε λνκφ, θάπνηα ζπκπιεξσκαηηθά

γηα ηηο κεγάιεο πφιεηο θαη έλα ηακείν γηα ηνπο λαπηηθνχο. Ηδξχζεθε επίζεο θαη κία

Έλσζε Αζθαιηζηηθψλ Σακείσλ, γηα ηνλ ζπληνληζκφ ζε εζληθφ επίπεδν.

Σν 1994, ηδξχζεθε ην Δζληθφ Σακείν Τγείαο (EESTI HAIGEKASSA), γηα λα

ελδπλακψζεη θάπνηεο ιεηηνπξγίεο, φπσο ν ζρεδηαζκφο, ε θαηαλνκή ησλ πφξσλ πξνο

ηνπο λνκνχο ψζηε λα επηηπγράλεηαη ε ηζφηεηα, θαη ν έιεγρνο ησλ δαπαλψλ.

Μεηά απφ απηήλ ηελ αιιαγή, ηα πεξηθεξεηαθά ηακεία, πεξλνχλ ζηνλ έιεγρν ηνπ Eesti

Haigekassa, ελψ πξηλ ηα έιεγραλ νη λνκνί θαη νη δήκνη. χληνκα κεηψζεθε ν αξηζκφο

ηνπο ζε 17, κε ζηφρν λα γίλεηαη πην απνδνηηθή ρξήζε ησλ πφξσλ. Αξρηθά ηα ηακεία

ήηαλ εκη- δεκφζηνη νξγαληζκνί., απφ ηφηε φκσο έσο ζήκεξα, έρεη ζπδεηεζεί ε αιιαγή

ηνπ θαζεζηψηνο ηνπο. Σα ηακεία, ηέινο, δελ αληαγσλίδνληαη κεηαμχ ηνπο γηα ην πνην ζα

πξνζειθχζεη πεξηζζφηεξα κέιε.

3.2.3. ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ

3.2.3.1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

ηε δηάξθεηα ησλ 50 ρξφλσλ φπνπ ε Δζζνλία αλήθε ζηελ ΔΓ, ε Πξσηνβάζκηα

Φξνληίδα Τγείαο ήηαλ νξγαλσκέλε ζχκθσλα κε ην ζνβηεηηθφ πξφηππν. ηηο πφιεηο,

ππήξραλ νη πνιπθιηληθέο, φπνπ παξείραλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο ηαηξνί κε δηαθνξεηηθέο

εηδηθφηεηεο. ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο, ε ΠΦΤ παξερφηαλ απφ θέληξα πγείαο, ηα νπνία

είραλ νξγαλσηηθή ζχλδεζε κε κηθξά αγξνηηθά λνζνθνκεία (Θενδψξνπ θ.α., 2001) Σν

1990, άξρηζαλ λα γίλνληαη αιιαγέο ζηελ ηαηξηθή εθπαίδεπζε ζηελ Δζζνλία, κεηά απφ

ηελ απφθαζε πνπ είρε παξζεί λα εηζαρζεί ν ζεζκφο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ ζην

42

ζχζηεκα πγείαο. πγθεθξηκέλα, δφζεθαλ θίλεηξα ζε λένπο ηαηξνχο γηα λα

κεηεθπαηδεπηνχλ ζηελ νηθνγελεηαθή ηαηξηθή. Σν 1991, ηδξχζεθε ε Έλσζε

Οηθνγελεηαθψλ Ηαηξψλ Δζζνλίαο. Σν 1993, ε νηθνγελεηαθή ηαηξηθή αλαγλσξίζηεθε σο

εηδηθφηεηα, ελψ απφ ην 1992, ζηε κνλαδηθή ηαηξηθή ζρνιή ηεο ρψξαο, ζην Tartu,

ηδξχζεθε έλα ηκήκα ηαηξηθήο γηα πνιπθιηληθέο θαη νηθνγελεηαθήο ηαηξηθήο. Γελ είλαη

ηπραίν, άιισζηε ην γεγνλφο φηη, ζηελ πξάμε, ε αλαδηνξγάλσζε ηεο ΠΦΤ, μεθίλεζε απφ

ηελ πφιε ηνπ Tartu (πιεζ.100,000) ην 1994, φπνπ ζπζηάζεθαλ 3 λέεο νκάδεο

νηθνγελεηαθψλ ηαηξψλ. Σν εληαηηθφ πξφγξακκα κεηεθπαίδεπζεο απέδσζε ζχληνκα

θαξπνχο: ζηα ηέιε ηνπ 1997, ππήξραλ 280 νηθνγελεηαθνί ηαηξνί, είρε δειαδή θαιπθζεί

ην έλα ηξίην ηεο αλάγθεο. Σν ππφινηπν θνκκάηη ησλ ππεξεζηψλ ΠΦΤ, ην θάιππηαλ νη

πνιπθιηληθέο. (Lember)

Μεηά απφ ζπληνληζκέλεο πξνζπάζεηεο, ην 2003 ππήξραλ 1500 - 2300 εγγεγξακκέλνη

αλά νηθνγελεηαθφ ηαηξφ ελψ εμαζθνχζαλ ην επάγγεικα 705 νηθνγελεηαθνί ηαηξνί

ε πνιχ κεγάιν πνζνζηφ (87% ηνπ πιεζπζκνχ ην 2002)ην θνηλφ δείρλεη λα είλαη

επραξηζηεκέλν απφ απηφλ ηνλ λέν ζεζκφ (Vask, 2003 ), ελψ ε θαηλνχξηα εηδηθφηεηα

θεξδίδεη έδαθνο, ηδηαίηεξα ζηνπο θχθινπο ησλ λέσλ επαγγεικαηηψλ, ιφγσ θαη ησλ

νηθνλνκηθψλ εληζρχζεσλ πνπ δίλνληαη ζηνπο νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο.

Ζ εηζαγσγή ηνπ ζεζκνχ ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, είρε σο ζηφρν ηε κείσζε ησλ

επηζθέςεσλ ζε εηδηθνχο ηαηξνχο βξαρππξφζεζκα, θαη καθξνπξφζεζκα ηε κεηαζηξνθή

ηνπ πξνθίι ηεο πνιηηηθήο πγείαο ηεο Δζζνλίαο, ψζηε απφ έλα ζχζηεκα επηθεληξσκέλν

ζηελ πνιπέμνδε λνζνθνκεηαθή θξνληίδα, λα απνθηήζεη έλα ιηγφηεξν δαπαλεξφ, ηνπ

νπνίνπ ε θηινζνθία ζα ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηελ πξφιεςε ησλ αζζελεηψλ, θαη

δεπηεξεπφλησο ζηελ θαηαπνιέκεζε ηνπο.

Ο ηδησηηθφο ηνκέαο, θαηαιακβάλεη κεγάιν πνζνζηφ ζηελ ζπλνιηθή παξνρή

εμσλνζνθνκεηαθψλ ππεξεζηψλ, ηδηαίηεξα ζηελ νδνληηαηξηθή φπνπ ησλ 75% ησλ

πξνκεζεπηψλ είλαη ηδηψηεο. Σν γεληθφ πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, ζηελ

ΠΦΤ, απμήζεθε ην 1998, κε απνηέιεζκα ην 50% πεξίπνπ ησλ πξνκεζεπηψλ ππεξεζηψλ

ΠΦΤ λα είλαη ζπκβεβιεκέλνη ηδηψηεο. (Observatory, 2000)

3.2.3.2. ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ ΚΑΗ ΣΡΗΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

Ζ αλάγθε ηεο κείσζεο ηνπ αξηζκνχ ησλ λνζνθνκεηαθψλ θιηλψλ, είρε γίλεη θαηαλνεηή

πξηλ αθφκα απφ ηελ αλάθηεζε ηεο αλεμαξηεζίαο,. Δίραλ αξρίζεη δειαδή λα

εγθαηαιείπνληαη νη παιαηφηεξεο αληηιήςεηο γηα ηελ πγεία, νη νπνίεο ζπλέδεαλ ην

ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν πγείαο, κε ηελ χπαξμε πνιιψλ λνζνθνκείσλ, λνζνθνκεηαθψλ

θιηλψλ θαη ζπρλψλ επηζθέςεσλ ζε ηαηξνχο.

Σν απνηέιεζκα ησλ πνιηηηθψλ πγείαο πνπ είραλ βαζηζηεί ζε απηέο ηηο αληηιήςεηο, ήηαλ

φηη ην 1990 ζηελ Δζζνλία ππήξραλ 125 λνζνθνκεία, 19044 λνζνθνκεηαθέο θιίλεο, 5498

ηαηξνί (121,5 θιίλεο θαη 35,1 ηαηξνί γηα 10000 θαηνίθνπο). Σν 2000, αληίζηνηρα,

ππήξραλ 68 λνζνθνκεία, 9323 λνζνθνκεηαθέο θιίλεο, 4414 ηαηξνί (71,9 θιίλεο θαη 32,3

ηαηξνί γηα 10000 θάηνηθνπο). (Kỡre). Βιέπνπκε, επνκέλσο φηη ππήξμε θάπνηα κείσζε

ζηνπο δείθηεο, ε νπνία φκσο δελ ζεσξήζεθε αξθεηή. ην λνζνθνκεηαθφ ζρέδην 2000-

2015, ζην νπνίν ζα αλαθεξζνχκε ζηε ζπλέρεηα, αλαιχνληαη νη ζηφρνη ηεο θπβέξλεζεο

φζνλ αθνξά ηελ πεξαηηέξσ κείσζε ησλ θιηλψλ.

Ζ εηζαγσγή ελφο ζπζηήκαηνο ρνξήγεζεο αδεηψλ ζχζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο (hospital

licensing system) ην 1994, ζπλέβαιε επίζεο ζηε κείσζε ησλ λνζνθνκείσλ θαη ησλ

θιηλψλ, θαζψο απφ ηηο κηθξέο κνλάδεο αθαηξέζεθαλ νη άδεηεο γηα ηελ νμεία λνζειεία.

Πνιιά απφ ηα ζκηθξά λνζνθνκεία, επίζεο, κεηαηξάπεθαλ ζε μελψλεο γηα

ειηθησκέλνπο, ή ζε πνιπθιηληθέο πνπ παξείραλ πξσηνβάζκηα θξνληίδα πγείαο.

(www.medicover.com). Έλα πξφβιεκα πνπ εληάζεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα, ήηαλ ε

αχμεζε ησλ ιηζηψλ αλακνλήο ζηα λνζνθνκεία, ηδηαίηεξα γηα εηδηθή λνζνθνκεηαθή

θξνληίδα. πγθεθξηκέλα, ζηηο αξρέο ηνπ 2002, ππήξρε ε αλαινγία 200 αηφκσλ ζηνπο

100.000, πνπ πεξίκελαλ γηα εμεηδηθεπκέλεο ηαηξηθέο ππεξεζίεο πάλσ απφ έμε κήλεο

Έλαο ζπλερψο απμαλφκελνο αξηζκφο λνζνθνκείσλ, έρνπλ γίλεη ηδησηηθνχ δηθαίνπ κε ηελ

κνξθή ηνπ foundation (ίδξπκα) π.ρ., παξφιν πνπ παξακέλνπλ ππφ ηελ ηδηνθηεζία

νξηζκέλσλ δήκσλ. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ην κεγαιχηεξν λνζνθνκείν

ηεο Δζζνλίαο, ην παλεπηζηεκηαθφ ηνπ Tartu, ην νπνίν ιεηηνπξγεί σο απηνδηνηθνχκελν

ίδξπκα απφ ην 1999. (Observatory, 2000)

44

Καηά ην 2000, έγηλαλ 280.000 εηζαγσγέο ζε λνζνθνκείν, ελψ νη ππεξεζίεο επείγνπζαο

αλάγθεο έρνπλ εμππεξεηήζεη 270.000 αζζελείο. Ζ ηαηξηθή δξαζηεξηφηεηα ζηα

λνζνθνκεία ηεο Δζζνλίαο, αληηθαηνπηξίδεη ηηο αιιαγέο ζην επηδεκηνινγηθφ πξνθίι ηεο

ρψξαο, ζην νπνίν αλαθεξζήθακε θαη ζην δεχηεξν θεθάιαην. Σν 2000, ζπγθεθξηκέλα,

έγηλε έλαο κεγάινο αξηζκφο ρεηξνπξγηθψλ επεκβάζεσλ, (70.000 πεξίπνπ) γεγνλφο πνπ

νθείιεηαη ζηελ αχμεζε ησλ αηπρεκάησλ αιιά θαη ζηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ

(κεγάιν πνζνζηφ εγρεηξήζεσλ γηα θαηαξξάθηε, αξηεξηνζθιήξσζε θ.ι.π.). (KiivetΣα

ηειεπηαία ρξφληα έρεη δνζεί έκθαζε ζηελ πξφιεςε ησλ αζζελεηψλ, κέζσ εηδηθψλ

πξνγξακκάησλ πνπ ζα αλαιπζνχλ ζηε ζπλέρεηα, κε ζθνπφ ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ

αζζελεηψλ πνπ απνηεινχλ ηηο θχξηεο απηήλ ηελ ζηηγκή αηηίεο λνζειείαο ζε λνζνθνκείν,

ψζηε λα επηηεπρζεί ε πεξαηηέξσ κείσζε ηνπ θφζηνπο.

45

3.3.ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

Κχξηα πεγή ρξεκαηνδφηεζεο (67 % γηα ην 2000) ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, είλαη ην

ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο. (Vask, 2003) (βι. γξάθεκα 3 & ζρήκα 2). Τπάξρεη

πςειφο βαζκφο θάιπςεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη πςειφο βαζκφο αιιειεγγχεο: απφ ην

ζπλνιηθφ αξηζκφ αζθαιηζκέλσλ ην 52 % δελ πιεξψλεη εηζθνξέο, έλαληη 47% φζσλ

πιεξψλνπλ. Αλάκεζα ζηηο θαηεγνξίεο αηφκσλ πνπ θαιχπηνληαη ρσξίο λα πιεξψλνπλ

εηζθνξέο, είλαη νη ζχδπγνη πνπ αζρνινχληαη κε ηα νηθηαθά, φια ηα παηδηά έσο ηελ

ειηθία ησλ 18 εηψλ, νη θνηηεηέο, νη ζπληαμηνχρνη, νη έγθπεο θ.α. Παξέρεηαη επίζεο

αζθάιηζε πγείαο ζηνπο άλεξγνπο θαη ζε φζνπο θάλνπλ ηε ζηξαηησηηθή ηνπο ζεηεία,

εθφζνλ ην θξάηνο πιεξψλεη ην κεξίδην ησλ εηζθνξψλ ηνπο.

Σν δηθαίσκα ζηελ αζθάιηζε πγείαο, δίδεηαη βάζε ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο -φρη κε ηελ

ηδηφηεηα ηνπ πνιίηε- θαη απνδεηθλχεηαη κε ηελ θαηνρή κίαο καγλεηηθήο θάξηαο. Σν

2000, θαιχπηνληαλ αζθαιηζηηθά ην 93% ηνπ πιεζπζκνχ. (Vask, 2003) Ζ αζθάιηζε

πγείαο πιεξψλεηαη απφ ηνπο εξγνδφηεο, κφλν, κε κία επηβάξπλζε ηεο ηάμεσο ηνπ 13%,

επί ησλ κηζζψλ πνπ δίδνληαη ζηνπο ππαιιήινπο. Σν 1992, θαζηεξψζεθε σο εηζθνξά

αζθάιηζεο πγείαο. Γχν ρξφληα αξγφηεξα, γηα λα ελδπλακσζεί ε ζπιινγή ησλ πφξσλ, ε

εηζθνξά γηα ηελ αζθάιηζε πγείαο πξνζηέζεθε ζηελ εηζθνξά γηα ηε ζπληαμηνδφηεζε

(20%), δεκηνπξγψληαο ην ιεγφκελν «θνηλσληθφ» θφξν ηνπ 33% . Ζ εηζθνξά γηα ηελ

αζθάιηζε πγείαο (13%) ζπιιεγφηαλ αξρηθά απφ ηα ηακεία, απφ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1999

φκσο, πέξαζε ζηελ Δθνξία απηή ε αξκνδηφηεηα, γεγνλφο πνπ αχμεζε πνιχ ηηο δαπάλεο

αξρηθά, ιφγσ ηνπ δηνηθεηηθνχ θφζηνπο. (Observatory, 2000)

Σν 1999, ππήξραλ πεξίπνπ 70.000 αλαζθάιηζηνη: πξφθεηηαη είηε γηα άηνκα πνπ

εξγάδνληαη άηππα, είηε γηα άηνκα πνπ βξίζθνληαη ζηε ρψξα παξάλνκα (θπξίσο πνιίηεο

ηεο πξψελ ΔΓ, πνπ δελ έρνπλ δειψζεη αθφκα σο ηφπν κφληκεο θαηνηθίαο ηελ

Δζζνλία). Οη δήκνη είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο ζε

αλαζθάιηζηνπο, κε θνλδχιηα δηθά ηνπο θαη κε απηά πνπ παίξλνπλ απφ ηνλ θξαηηθφ

πξνυπνινγηζκφ γηα λα θαιχπηνπλ ηελ επείγνπζα ηαηξηθή θξνληίδα ηνπο. (Observatory,

2000)

46

Σν ζχζηεκα αζθάιηζεο πγείαο ηεο Δζζνλίαο, ιεηηνχξγεζε απνδνηηθά ζε κεγάιν

βαζκφ. Σν γεγνλφο φηη ε εηζθνξά απνθαζίζηεθε λα πιεξψλεηαη κφλν απφ ηνπο

εξγνδφηεο, εμαζθάιηζε ηε ζηαζεξφηεηα ζηε ζπιινγή ησλ πφξσλ, νδεγψληαο ζε

ζηαδηαθή αχμεζε ησλ πξνυπνινγηζκψλ σο ην 1999, απφ 20 έσο 30%, ελψ απφ ηφηε έσο

ζήκεξα ε αχμεζε θπκαίλεηαη ζην 10%. (Jesse, 2001)

Αξρηθά, είραλ δεκηνπξγεζεί θάπνηα πξνβιήκαηα απφ ηελ απνθεληξσηηθή δνκή ηνπ

ζπζηήκαηνο ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο, πνπ ζπλίζηαληαη ζηνλ ειιηπή θαζνξηζκφ

ξφισλ θαη αξκνδηνηήησλ, ηελ αλεπαξθή εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ, θ.α. ηα νπνία

αληηκεησπίζηεθαλ ζε κεγάιν βαζκφ κε ηελ αλαζεψξεζε ηνπ 1994. Δμάιινπ, ηα

δηνηθεηηθά θφζηε απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ ηακείσλ είλαη πνιχ ρακειά (ιηγφηεξν απφ 2%

ηνπ ζπλνιηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε), ελψ ε ιεηηνπξγηθφηεηα

ηνπο απμάλεηαη ρξφλν κε ην ρξφλν. Ο λφκνο γηα ηελ Αζθάιηζε Τγείαο ηνπ Ηνπλίνπ ηνπ

2002, νπζηαζηηθά δηαηεξεί φιεο ηηο βαζηθέο αξρέο ηνπ λφκνπ ηνπ 1991. (Jesse, 2001)

Σέινο, εθηφο απφ ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ζην ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο ζπκκεηέρεη

θαη ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο θαιχπηεη ην 7% ηεο

ζπλνιηθήο δαπάλεο γηα ηελ πγεία, ελψ νη δεκνηηθνί πξνυπνινγηζκνί ην 2%.

Γξάθεκα 3

Πεγή: ίδηα δηακφξθσζε απφ Vask, 20003

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΥΓΕΙΑΣ ΕΤΟΥΣ 2000

67%7%

2%

20%

4% Ασυάλιση

Υγείας

Κρατικός

Προϋπολογισμ

όςΔημοτικοί

Προϋπολογισμ

οίOut of Pocket

Άλλοι Πόροι

47

Πξνϋπνινγηζκόο Δζληθνύ Σακείνπ (EESTI HAAGEKASA)

2002, 200 εθ Δπξώ

2%

13%

76%

7%2%

Πξφιεςε

Π.Φ.Τ

Δηδηθή

Ννζνθνκεηαθή

Φξνληίδα

Οδνληηαηξηθή

Φξνληίδα

Υξφληα Φξνληίδα

Τγείαο

Γξάθεκα 4

Πεγή: ίδηα δηακφξθσζε Vask, 2003

Όπσο βιέπνπκε ζην παξαπάλσ γξάθεκα, ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ πφξσλ, δηαηίζεηαη

γηα ηε λνζνθνκεηαθή θξνληίδα.

ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί κπνξνχκε λα δνχκε πσο γίλεηαη ζπλνιηθά ε ξνή ησλ

νηθνλνκηθψλ πφξσλ πξνο ηηο δηάθνξεο ππεξεζίεο πγείαο :

ΥΖΜΑ 2

ΠΖΓΖ: ίδηα δηακφξθσζε απφ Observatory, 2000

48

ΠΑΡΟΥΔ

Ζ αζθάιηζε πγείαο ζηελ Δζζνλία, πεξηιακβάλεη θαη ηελ απνδεκίσζε απφ αζζέλεηα θαη

άδεηα κεηξφηεηαο, φπσο επίζεο θαη ηε ρξήζε ππεξεζηψλ πγείαο. Σν παθέην παξνρψλ

είλαη αξθεηά κεγάιν, δηαηεξψληαο ζε κεγάιν βαζκφ ηηο παξνρέο πνπ ππήξραλ απφ ην

πξνεγνχκελν θαζεζηψο. Οη ππεξεζίεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην βαζηθφ παθέην

παξνρψλ, απνθαζίζηεθαλ απφ ην Τπνπξγείν, ην νπνίν αμηνιφγεζε ηηο πξνηάζεηο κίαο

επηηξνπήο, ε νπνία απνηειείην απφ εθπξνζψπνπο πξνκεζεπηψλ θαη ησλ ηακείσλ.

Πέξα απφ ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο, θαιχπηεηαη θη

ε ζεξαπεία ζην εμσηεξηθφ απφ ην EESTI HAIGEKASSA, είηε βάζεη ησλ δηκεξψλ

ζπκθσληψλ πνπ ππήξραλ αλάκεζα ζηελ Δζζνλία θαη ηελ άιιε ρψξα, ή κεηά απφ εηδηθή

έγθξηζε ηεο θάζε πεξίπησζεο. Μεηά ηελ είζνδν ζηελ Δ.Δ., αλακέλεηαη λα αιιάμεη ε

θαηάζηαζε, εθφζνλ ζα δηεπθνιπλζεί αθφκε πεξηζζφηεξν ε θπθινθνξία ησλ αζζελψλ.

Σα ηειεπηαία ρξφληα γίλνληαη ζπλερψο πξνηάζεηο γηα λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζην παθέην

λέεο ππεξεζίεο, φπσο π.ρ. ε ηερλεηή γνληκνπνίεζε.

Πεξηνξίζηεθε ε παξνρή νδνληηαηξηθήο θξνληίδαο, ελψ απνθιείζηεθαλ ππεξεζίεο απφ

ην παθέην, φπσο ε πιαζηηθή ρεηξνπξγηθή γηα αηζζεηηθνχο ιφγνπο, νη ελαιιαθηηθέο

ζεξαπείεο, θ.α. πδεηείηαη ε πεξαηηέξσ κείσζε ηνπ παθέηνπ παξνρψλ κε ηελ εηζαγσγή

ζπλ- πιεξσκψλ γηα θάπνηεο ππεξεζίεο.

ΗΓΗΧΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΘΔΛΟΝΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΤΓΔΗΑ

Ζ εζεινληηθή αζθάιηζε πγείαο, θαιχπηεη κφλν ην 1% ηεο ζπλνιηθήο δαπάλεο γηα ηελ

πγεία, θαη πεξηνξίδεηαη θπξίσο ζηελ ηαμηδησηηθή αζθάιηζε. Παξέρεηαη απφ ηδησηηθέο

κε- θεξδνζθνπηθέο εηαηξίεο. Γελ ππάξρεη πξνο ην παξφλ θάπνηα πνιηηηθή γηα λα

απμεζεί ην κεξίδην ηεο ηδησηηθήο αζθάιηζεο.

49

ΠΖΓΔ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

Δθηφο απφ ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ηε γεληθή θνξνινγία, ηηο ίδηεο πιεξσκέο θ.α.

(ζρήκα 2), πξέπεη λα αλαθεξζεί θαη ε δηεζλήο βνήζεηα πνπ έρεη δνζεί. Δθηφο απφ ηελ

ελίζρπζε απφ ην πξφγξακκα PHARE, έρνπλ ζπλαθζεί αξθεηά δάλεηα κε ηελ

Παγθφζκηα Σξάπεδα. Σν πνζφ πνπ δηαηέζεθε γηα ηελ πγεία απφ ην πξψην (1992)

δάλεην, ήηαλ πεξίπνπ 3 εθ δνιάξηα ΖΠΑ , θαη δηαηέζεθε γηα ηελ αγνξά ησλ αλαγθαίσλ

θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ θαη εμνπιηζκνχ πςειήο ηερλνινγίαο ζηα λνζνθνκεία. Σν

δεχηεξν δάλεην, ην 1995, δηαηέζεθε γηα ηελ νηθνλνκηθή ππνζηήξημε ησλ

κεηαξξπζκίζεσλ. (Observatory, 2000)

Αξθεηέο επξσπατθέο ρψξεο, έρνπλ ζπλεξγαζηεί κε ηελ Δζζνλία, παξέρνληαο

νηθνλνκηθή βνήζεηα. ηαδηαθά ε βνήζεηα απηή κεηψλεηαη. Οη πφξνη απφ ην εμσηεξηθφ

αληηπξνζψπεπαλ γηα ην 2001 έλα πνζνζηφ 0,5% (http://www3.who.int/whosis/country/)

3.3.1 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

Σν 1998 ζπλέβε κία κεγάιε αιιαγή ζην ζχζηεκα πγείαο: πξνζθέξζεθε ζηνπο

νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο ε δπλαηφηεηα λα ζπλάπηνπλ ζπκβφιαηα κε ηα αζθαιηζηηθά

ηακεία απηφλνκα, ελψ άιιαμε θαη ην ζχζηεκα πιεξσκήο ηνπο. ην ζχζηεκα πνπ

ππήξρε έσο ηφηε θαη βαζηδφηαλ ζηελ πιεξσκή θαηά πξάμε θαη πεξίπησζε, πξνζηέζεθε

θαη ην ζηνηρείν ηεο θαηά θεθαιήλ πιεξσκήο αιιά θαη ηεο πιεξσκήο κε βαζηθφ

κηζζφ.(Lember)

Ζ θνηλσληθή αζθάιηζε πγείαο, ρξεκαηνδνηεί σο επί ην πιείζηνλ ηελ ΠΦΤ, βάζεη ελφο

ζπλδπαζκνχ ηεο weighted capitation (ζηαζκηζκέλε θαηά θεθαιήλ) θαη ηεο πιεξσκήο

θαηά πξάμε θαη πεξίπησζε. Δπίζεο δίλεη ζηνπο νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο, πέξα απφ ηα

βαζηθά επηδφκαηα, θαη θάπνηα εηδηθά bonus. (Vask, 2003)

Όζνλ αθνξά ηελ πιεξσκή θαηά θεθαιήλ, ππάξρεη έλα κεληαίν πνζφ πνπ δίδεηαη γηα

θάζε εγγεγξακκέλν ζηελ θαηάζηαζε ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ αζθαιηζκέλν. Απφ ην

1999, ν ηξφπνο πιεξσκήο πξνζαξκφδεηαη αλάινγα κε ηελ ειηθία ησλ πειαηψλ·

50

ζπγθεθξηκέλα, ππάξρνπλ 3 ειηθηαθέο νκάδεο. Όζνλ αθνξά ηελ πιεξσκή θαηά πξάμε

θαη πεξίπησζε, απηή βαζίδεηαη ζε κία πξνθαζνξηζκέλε ιίζηα 44 ππεξεζηψλ, θαη 47

εμεηάζεσλ. Όιεο νη παξαπνκπέο ζε εηδηθνχο ηαηξνχο, πιεξψλνληαη απφ ην Σακείν,

μερσξηζηά, ελψ ηα πνζά απνδίδνληαη απεπζείαο ζηνπο ηαηξνχο. Όπσο πξναλαθέξακε,

δίλνληαη ζπγθεθξηκέλα νηθνλνκηθά βνεζήκαηα ζηνπο νηθνγ. Ηαηξνχο, αλάινγα κε ηελ

απφζηαζε πνπ έρεη ν ρψξνο εξγαζίαο ηνπο απφ ην πιεζηέζηεξν γεληθφ λνζνθνκείν –

αλαπξνζαξκφδεηαη ην νηθνλνκηθφ επίδνκα, αλάινγα κε ηα ρηιηφκεηξα- θαη κε ηε

κφξθσζε πνπ έρνπλ (κεηαπηπρηαθά θιπ). Δπίζεο, θαιχπηνληαη ηα θφζηε ηνπ

εμνπιηζκνχ. (Vask, 2003)

3.3.2 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟΤ ΣΟΜΔΑ

Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ λνζνθνκεηαθνχ ηνκέα βάζεη ηνπ ζπζηήκαηνο line-item budget

αληηθαηαζηάζεθε αξρηθά απφ έλα γεξκαληθνχ ηχπνπ ζχζηεκα point system ην νπνίν

ζηα επφκελα έηε εμειίρζεθε ζε έλα πιήξεο ζχζηεκα ακνηβήο θαηά πξάμε. Σν 2001, ην

πξφγξακκα ηειψλ/ ακνηβψλ ηεο αζθάιηζεο πγείαο, πεξηειάκβαλε πεξηζζφηεξα απφ

1800 ηέιε/ ακνηβέο, αλάκεζα ζηα νπνία ππήξραλ θαη 48 δηαθνξεηηθά ηέιε/ ακνηβέο γηα

εκέξεο παξακνλήο ζε λνζνθνκεηαθή θιίλε (Palu, 2002)

Ζ ρξεκαηνδφηεζε βάζεη ηνπ ζπζηήκαηνο ακνηβήο θαηά πξάμε, φκσο, ζεσξείηαη φηη

δίλεη ζηα λνζνθνκεία ην θίλεηξν λα παξέρνπλ πνιιέο θαη «αθξηβέο» ππεξεζίεο, ψζηε

λα θεξδίζνπλ ηελ θαηάιιειε επηρνξήγεζε απφ ην EESTI HAIGEKASSA (Estonian

Health Insurance Fund). Σν 2000 ην EESTI HAIGEKASSA έδσζε απνδεκηψζεηο γηα

2.5 εθαηνκκχξηα εκέξεο παξακνλήο ζε λνζνθνκεηαθή θιίλε, 4 εθαηνκκχξηα

εξγαζηεξηαθέο δηαδηθαζίεο (laboratory procedures), 3.5 εθαηνκκχξηα δηαγλσζηηθέο

δηαδηθαζίεο (diagnostic procedures), 87 000 ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο (surgical

operations), θαη 49 000 άιιεο ππεξεζίεο (π.ρ. ρεκεηνζεξαπείεο γηα θαξθίλν θιπ). Ζ

κέζε δηάξθεηα παξακνλήο ζε λνζνθνκείν ήηαλ, παξά ηηο πξνζπάζεηεο πνπ γίλνληαη γηα

κείσζε, 9 εκέξεο ην 2000. Δμάιινπ, ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ δαπαλψλ ζηα

θαξκαθεπηηθά πξντφληα, ε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ EEESTI HAIGEKASSA ζην

λνζνθνκεηαθφ ηνκέα κεηψλεηαη απφ ην 1997.

Σα πξνβιήκαηα ηνπ λνζνθνκεηαθνχ ηνκέα ζπλδπάζηεθαλ κε κία πξφρεηξε πνιηηηθή

επελδχζεσλ. Παξφιν πνπ ήηαλ ππνρξέσζε ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο, θαζψο θαη ησλ

ηνπηθψλ θπβεξλήζεσλ, λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο ησλ λνζνθνκείσλ φζνλ αθνξά ηηο

51

επελδχζεηο, ηειηθά ζε απηφλ ηνλ ηνκέα ε ρξεκαηνδφηεζε ήηαλ εμαηξεηηθά ρακειή. Σν

2000, ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ θεθαιαηνπρηθψλ επελδχζεσλ ηνπ ηνκέα πγείαο ήηαλ κφιηο

ην 2% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαπαλψλ γηα ηελ πγεία (National Health Accounts data). Γηα

απηφ ην ιφγν, πνιιά λνζνθνκεία, ηείλνπλ λα παίξλνπλ δάλεηα απφ ηξάπεδεο, ηα νπνία

επηζηξέθνπλ κε ην εηζφδεκα πνπ παίξλνπλ απφ ηα ηακεία αζζέλεηαο.(Observatory,

2000)

Γηα φινπο ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο, θαηά ηε δηεηία 2002-3, έγηλε κία ζεηξά

κεηαξξπζκίζεσλ ζηνλ εζζνληθφ λνζνθνκεηαθφ ηνκέα, νη νπνίεο δηαπλένληαη απφ ηνπο

αθφινπζνπο ζηφρνπο:

Σελ παξνρή ηζρπξψλ θηλήηξσλ γηα απνηειεζκαηηθή παξνρή λνζνθνκεηαθψλ

ππεξεζηψλ· κία απφ ηηο βαζηθέο ζηξαηεγηθέο είλαη ε εηζαγσγή ησλ DRGs γηα ηε

λνζνθνκεηαθή απνδεκίσζε. Θεσξήζεθε ζθφπηκν λα εηζαρζεί ε εθδνρή ησλ Nord

DRGs ην 2003, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο ζθαλδηλαβηθέο ρψξεο. Δίλαη 498

DRGs θαη βαζίδνληαη ζηελ ICD- 10. Δπηιέρζεθε απηή ε εθδνρή, θαηαξράο, γηαηί

ήηαλ πνιπέμνδν λα αλαπηπρζεί, εθ λένπ, εηδηθφ ζχζηεκα DRGs γηα ηελ Δζζνλία, ε

νπνία έρεη λα παξνπζηάζεη κηθξφ αξηζκφ πεξηπηψζεσλ. Δπίζεο, φπνηα πιεξνθνξία

θαη λα ρξεηαδφηαλ γηα λα εθαξκνζηνχλ ηα Nord DRGs, ήηαλ εχθνιν λα ζπιιερζεί,

ζε αληίζεζε π.ρ. κε ηα απζηξαιηαλά DRGs, γηαηί νη ρψξεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ Nord

DRGs είλαη αξθεηά θνληά ζηελ Δζζνλία. Έηζη, κπνξνχλ πην εχθνια λα παξάζρνπλ

ηερληθή βνήζεηα ή βνήζεηα ζε ζέκαηα ηερλνγλσζίαο.

πξνψζεζε ελφο πξνγξάκκαηνο ζπγρσλεχζεσλ ησλ λνζνθνκείσλ· ε αλάπηπμε

λνζνθνκεηαθψλ δηθηχσλ, κέζσ ησλ ζπγρσλεχζεσλ, είλαη πην εχθνιε δηαδηθαζία

απφ απηή ηνπ θιεηζίκαηνο ησλ «πξνβιεκαηηθψλ» εγθαηαζηάζεσλ, θη έηζη κπνξεί λα

ρξεζηκνπνηεζεί κέζα ζηα πιαίζηα ηνπ γεληθφηεξνπ πξνγξάκκαηνο Estonia Hospital

Master Plan 2015 γηα ηε κείσζε ησλ λνζνθνκεηαθψλ θιηλψλ. Σα λνζνθνκεία

κπνξνχλ λα γίλνπλ foundations (ή foundation trusts) ή joint stock companies8.

8 Πξφθεηηαη γηα λέα κνληέια λνζνθνκεηαθήο ηδηνθεζίαο, φπνπ ηα λνζνθνκεία κπνξνχλ λα ιάβνπλ ηε

κνξθή ζπλεηαηξηζκνχ ή νκφξξπζκεο εηαηξίαο . Σα κνληέια απηά ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ χπαξμε

πνιπθσλίαο ζηε δηνίθεζε ησλ λνζνθνκείσλ, εθφζνλ ζε απηήλ κπνξνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ εθπξφζσπνη

ησλ ζσκαηείσλ, ηεο ηνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, εθπξφζσπνη ελψζεσλ ησλ αζζελψλ θ.α.

52

Γηαρσξηζκφο ηεο νμείαο λνζνθνκεηαθήο θξνληίδαο απφ ηελ ρξφληα θξνληίδα

πγείαο· φινη νη αζζελείο πνπ ρξεηάδνληαη ρξφληα θξνληίδα πγείαο ζα αμηνινγνχληαη

απφ κία νκάδα αμηνιφγεζεο, ε νπνία ζα απνηειείηαη απφ ηαηξνχο, λνζειεχηξηεο, θαη

θνηλσληθνχο ιεηηνπξγνχο, νη νπνίνη ζα είλαη αξκφδηνη λα θξίλνπλ ην είδνο ηεο

θξνληίδαο πγείαο πνπ ρξεηάδεηαη ν θάζε αζζελήο. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηεο ρξφληαο

θξνληίδαο πγείαο ζα πξνέιζεη απφ 3 πεγέο: αζθάιηζε πγείαο, ηνπηθέο θπβεξλήζεηο

θαη εηζθνξέο αζζελψλ.

Να ιπζεί νξηζηηθά ην πξφβιεκα ησλ ειιηπψο ρξεκαηνδνηνχκελσλ λνζνθνκείσλ

ζε ζέκαηα θεθαιαηνπρηθνχ θφζηνπο, ζπκπεξηιακβάλνληαο ην θφζηνο γηα ην

θεθάιαην ζε ηηκέο ππεξεζηψλ πνπ ζα απνδεκηψλνληαη απφ ην ηακείν αζθάιηζεο

πγείαο· ηα λνζνθνκεία ζα πξέπεη λα έρνπλ ηνπο πφξνπο γηα λα παίξλνπλ ηηο δηθέο

ηνπο επελδπηηθέο απνθάζεηο· αθφκε, νη πςεινχ θφζηνπο επελδχζεηο, ξπζκίδνληαη

κέζσ ησλ ιεγφκελσλ «πηζηνπνηεηηθψλ αλαγθψλ», ηα νπνία εθδίδνληαη απφ ην

Γεκφζην πκβφιαην Τγείαο.

Ννκηκνπνίεζε θαη εηζαγσγή κε λνκνζεηηθή ξχζκηζε ησλ ζπλ-πιεξσκψλ (co-

payments) γηα λνζνθνκεηαθέο ππεξεζίεο, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα απνθέξνπλ

έλα πξφζζεην εηζφδεκα ζηα λνζνθνκεία· επίζεο, λα ιεηηνπξγήζνπλ παξάιιεια σο

θξαγκφο ζηελ ππεξβνιηθή δήηεζε απφ πιεπξάο ησλ αζζελψλ γηα λνζνθνκεηαθέο

ππεξεζίεο. Οη ζπλ -πιεξσκέο, ζα αλαπξνζαξκφδνληαη θάζε έηνο αλάινγα κε ηνλ

πιεζσξηζκφ. Οη αζζελείο ρξεψλνληαη πιήξσο ην θφζηνο αλ ζέινπλ λα

παξαθάκςνπλ ηηο ιίζηεο αλακνλήο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ε παξάθακςε δελ

απμάλεη ηνλ ρξφλν παξακνλήο γηα ηνπο ππφινηπνπο αζζελείο πνπ δελ κπνξνχλ λα

πιεξψζνπλ (Palu, 2002).

53

3.4 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟ ΟΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΠΖΡΔΗΔ ΤΓΔΗΑ ΓΗΑ ΣΑ

ΔΠΟΜΔΝΑ ΔΣΖ

ΓΖΜΟΗΑ ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΠΡΟΛΖΦΖ

Ζ Δζζνλία έρεη μεθηλήζεη αξθεηά πξνγξάκκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πξφιεςε (γηα

ηελ πίεζε, θαξθίλν θαη αηπρήκαηα, κε ζηφρν νινθιήξσζεο ην 2009) θαη ηελ

θαηαπνιέκεζε ησλ εμαξηήζεσλ, φπσο ην αιθνφι θαη ηα λαξθσηηθά (έλα εζληθφ

πξφγξακκα πνπ ζα νινθιεξσζεί ην 2007) θαζψο θαη εηδηθά πξνγξάκκαηα γηα ηελ πγεία

ησλ παηδηψλ θαη ησλ εθήβσλ (νινθιήξσζε ην 2005)

ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟ ΣΟΜΔΑ

Όζνλ αθνξά ην λνζνθνκεηαθφ ηνκέα, έρεη ήδε μεθηλήζεη ε εθαξκνγή ηνπ ESTONIA

HOSPITAL MASTER PLAN 2015. Ζ δεκηνπξγία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ master plan

αλαηέζεθε ζε δχν ζνπεδηθέο εηαηξίεο, (Scandinavian Care Consultants AB θαη SWECO

International AB). Σν ζρέδην παξαδφζεθε ζηηο 15 Απξηιίνπ ηνπ 2000. Σν Hospital

Master Plan (HMP) απνηειεί κία ζεκαληηθή έθθαλζε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο

αλαδηνξγάλσζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο Δζζνλίαο, ελψ φπσο αλαθέξεηαη ζην

παξαδνηέν ηνπ, δίλεη ιχζεηο γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ λνζνθνκεηαθνχ ηνκέα, βάζεη

ηεο δηεζλνχο εκπεηξίαο.

Οη ζπληάθηεο ηνπ ζρεδίνπ ζεψξεζαλ φηη ηα λνζνθνκεία πνπ είραλ νξγαλσζεί ζηελ

Δζζνλία, βάζεη ηνπ ζνβηεηηθνχ ζπζηήκαηνο πγείαο, δελ αληαπνθξίλνληαλ επ‟ νπδελί

ζηηο αλάγθεο ηνπ εζζνληθνχ πιεζπζκνχ. Γη απηφ ην ιφγν, πξφηεηλαλ θαη ζηε ζπλέρεηα

μεθίλεζε κία δηαδηθαζία κείσζεο ηνπ αξηζκνχ ησλ λνζνθνκείσλ ή ζπγρψλεπζεο ηνπο.

Μέζα ζην ζρέδην, πεξηιακβάλεηαη κία benchmarking αλάιπζε κε ηε Ννξβεγία θαη ηε

νπεδία. Ο ιφγνο πνπ επηιέρζεθαλ απηέο νη ρψξεο είλαη, εθηφο απφ ηελ εγγχηεηα, θαη νη

νκνηφηεηεο ζηελ πιεζπζκηαθή ζχλζεζε. (ESTONIA HOSPITAL MASTER PLAN

2015)

54

Γηα λα νινθιεξσζεί ην ζρέδην, έγηλε κία έξεπλα, θπξίσο κε επί ηφπνπ επηζθέςεηο ησλ

ζπκβνχισλ ζε 60 λνζνθνκεία ηεο ρψξαο, ζηα νπνία είρε απνζηαιεί πξνεγνπκέλσο απφ

έλα εξσηεκαηνιφγην. Όηαλ παξαδφζεθε ην ζρέδην (2000) ππήξραλ 68 λνζνθνκεία ζηελ

Δζζνλία9.Πέξα απφ ηελ κείσζε ηνπ αξηζκνχ ηνπο, ήηαλ απαξαίηεηε ε πιήξεο

αλαδηνξγάλσζε ηνπο, ηφζν ζε ζέκαηα δηνίθεζεο, φζν ζε ζέκαηα θηηξηαθήο ππνδνκήο. Ζ

θαηάζηαζε επίζεο, φζνλ αθνξά ηηο ζπλζήθεο πγηεηλήο δελ ήηαλ ηθαλνπνηεηηθή, ηφζν

απφ ηνπο αζζελείο φζν θαη απφ ην πξνζσπηθφ.

χκθσλα κε ην ζρέδην εμάιινπ, ν αξηζκφο ησλ εηζαγσγψλ ζηα λνζνθνκεία, θαζψο θαη

ε κέζε δηάξθεηα παξακνλήο ήηαλ αξθεηά πςειφο, ζε ζχγθξηζε κε ηε Ννξβεγία θαη ηε

νπεδία,. Απηφ νθείιεηαη ηφζν θαη ζην γεγνλφο φηη ε Δζζνλία πζηεξεί ζε πξνεγκέλεο

ηαηξηθέο ηερλνινγίεο ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο δχν ρψξεο, φζν θαη ζε δηαθνξά

λννηξνπίαο (βι. ζρήκα)

Μέζη διάπκεια νοζηλείαρ, ζε νοζοκομεία οξείαρ νοζηλείαρ

Δζζνλία Ννξβεγία νπεδία

Γξάθεκα 5:

Πεγή: ίδηα δηακφξθσζε απφ Estonian Hospital Master Plan 2015

Έρεη γίλεη επίζεο, φπσο πξναλαθέξζεθε, ε πξφηαζε γηα ζπγθέληξσζε ηεο

εμεηδηθεπκέλεο λνζνθνκεηαθήο θξνληίδαο ζε νξηζκέλα επηιεγκέλα λνζνθνκεία, ψζηε

λα κεησζνχλ ηα επελδπηηθά θφζηε ζηνλ εμνπιηζκφ πνπ ρξεηάδεηαη γηα απηνχ ηνπ είδνπο

ηε θξνληίδα. Δπίζεο, κε ηε ζπγθέληξσζε ζα δηαζθαιηζηεί ε πνηφηεηα ηεο ζεξαπείαο,

9 Σν 2001 ν αξηζκφο ηνπο κεηψζεθε ζε 67 (Palu, 2003)

55

επλνψληαο θαη ηελ πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζε ηνπ πγεηνλνκηθνχ πξνζσπηθνχ ζε απηφ ην

είδνο λνζνθνκεηαθήο θξνληίδαο .

Δμάιινπ, σο πξνο ηελ θαηαλνκή ησλ λνζνθνκείσλ ζηε ρψξα, πξνηείλεηαη απηή λα

βαζίδεηαη ζε δεκνγξαθηθά ζηνηρεία, ζην κέγεζνο ηεο πεξηνρήο θάιπςεο, θαη ζηα κέζα.

Ζ βαζηθή αξρή ήηαλ φηη ν θάζε Δζζνλφο, ζα πξέπεη λα έρεη ζε απφζηαζε έσο 70 ρικ

(πεξίπνπ κία ψξα καθξηά) έλα λνζνθνκείν νμείαο θξνληίδαο (acute care hospital). Γη

απηφ ην ιφγν, πξνηάζεθε ν ρσξηζκφο ηεο Δζζνλίαο ζε 4 θχξηεο πεξηνρέο θάιπςεο. ε

θάζε κία απφ απηέο, ζα ππάξρεη έλα θεληξηθφ ή πεξηθεξεηαθφ/ παλεπηζηεκηαθφ

λνζνθνκείν. „Έηζη, ην 2015 ζα έρεη πηα κεησζεί ν αξηζκφο ησλ λνζνθνκείσλ νμείαο

θξνληίδαο απφ 27 ζε 13, θη ν αξηζκφο ησλ θξεβαηηψλ ζε 3100. Παξάιιεια ζα

κεηψλεηαη θαη ν αξηζκφο ησλ εκεξψλ παξακνλήο ζην λνζνθνκείν, γηαηί ζα πξνσζείηαη

φπνπ είλαη δπλαηφλ, ε αληηκεηψπηζε ησλ αζζελεηψλ ρσξίο ν αζζελήο λα εηζάγεηαη. Σα

13 λνζνθνκεία ζα είλαη: έλα παλεπηζηεκηαθφ ζηελ πφιε Tartu, φπνπ ππάξρεη θαη ε

ηαηξηθή ζρνιή, έλα πεξηθεξεηαθφ ζηελ πφιε Mustamäe, 4 θεληξηθά λνζνθνκεία, εθ ησλ

νπνίσλ ηα δχν ζα βξίζθνληαη ζηελ πξσηεχνπζα Tallinn, θαη 7 λνζνθνκεία πνπ ζα

παξέρνπλ δεπηεξνβάζκηα θξνληίδα πγείαο (ζηηο πφιεηο: Haapsalu, Paide, Rakvere,

Narva, Kuressaare, Viljandi, Vöru).

Τπάξρεη πξφβιεςε γηα νξηζκέλα κηθξά λνζνθνκεία, λα κεηαηξαπνχλ ζε θέληξα πγείαο

πνπ λα παξέρνπλ ΠΦΤ, ή (γηα νξηζκέλα εηδηθά λνζνθνκεία) λα ελζσκαησζνχλ ζε

λνζνθνκεία δεπηεξνβάζκηαο ή ηξηηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο.. Ωζηφζν, ζα

δηαηεξεζνχλ θάπνηα λνζνθνκεία εηδηθά γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θπκαηίσζεο, ηεο

ςπρηθήο πγείαο θαη θάπνηα θέληξα απνθαηάζηαζεο. Όζνλ αθνξά ηελ ςπρηθή πγεία,

πξνηείλεηαη φπσο θαη ζηελ Διιάδα, ε πξνψζεζε ηεο πεξίζαιςεο ησλ αζζελψλ κε

ςπρνινγηθά πξνβιήκαηα ζε γεληθά λνζνθνκεία, ζε εθείλεο ηηο πεξηπηψζεηο πνπ νη

ζπγθεθξηκέλνη αζζελείο δελ λνζειεχνληαη γηα αληηκεηψπηζε ςπρηθψλ, αιιά θνηλψλ

λνζεκάησλ· γη απηφ ην ιφγν πξνσζείηαη ε κείσζε ησλ θιηλψλ ηνπο, αιιά θαη ε

αλαδηνξγάλσζε ηνπο.

Κάπνηα απφ ηα λνζνθνκεία πνπ είλαη κηθξά θαη ζε θαθή θαηάζηαζε πξέπεη λα

θιείζνπλ, ελψ γηα φζα είλαη εθηθηφ, κπνξνχλ λα κεηαηξαπνχλ ζε μελψλεο, ζε θέληξα

56

παξνρήο ρξφληαο θξνληίδαο πγείαο (long-term care), θαη ζε θέληξα απνθαηάζηαζεο.

Γίλεηαη επίζεο ιφγνο ζην ζρέδην γηα ηε βειηίσζε ηνπ ππάξρνληνο ζπζηήκαηνο

ρνξήγεζεο αδεηψλ ζηα λνζνθνκεία (licencing). Πξέπεη λα ηεζνχλ θάπνηεο αξρέο, γηα ηα

ππάξρνληα λνζνθνκεία, φπσο ν αξηζκφο ησλ θαηνίθσλ πνπ ζηνρεχνπλ λα

εμππεξεηήζνπλ ζηηο πεξηνρέο θάιπςεο ησλ λνζνθνκείσλ, ν πιεζπζκφο πνπ αληηζηνηρεί

ζε θάζε νηθνγελεηαθφ ηαηξφ θιπ. Σν ζχζηεκα ρνξήγεζεο αδεηψλ ζε λνζνθνκεία, πξέπεη

λα δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην αξκφδην Τπνπξγείν λα θαζνξίδεη ηνλ αξηζκφ ησλ

λνζνθνκείσλ πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα θαιχςνπλ ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηνπ

πιεζπζκνχ, θαη λα κελ δίλεη έηζη άδεηεο αθφκα θαη ζε λνζνθνκεία πνπ πιεξνχλ ηηο

πξνυπνζέζεηο, αλ θξίλεη φηη ππάξρεη επάξθεηα θιηλψλ ζε θάπνηα πεξηνρή.

Όζνλ αθνξά ηνπο ειέγρνπο πνηφηεηαο θαη ηελ πηζηνπνίεζε, ππάξρεη ε πξννπηηθή λα

δεκηνπξγεζεί κία αλεμάξηεηε ξπζκηζηηθή αξρή ε νπνία ζα αζρνιείηαη κε ειέγρνπο ζην

ρψξν ηεο πγείαο. Απηή ε αξρή ζα ππάγεηαη απ‟ επζείαο ζηελ θπβέξλεζε θαη ζα

ππνζηεξίδεη ην λνκνζεηηθφ ηεο έξγν. ην κέιινλ, ηα ζπκβφιαηα αλάκεζα ζηα ηακεία

θαη ηνπο πξνκεζεπηέο ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ θαη δείθηεο πνηφηεηαο. Δπίζεο, ε

αλεμάξηεηε απηή αξρή ζα πξέπεη λα αζρνιείηαη θαη κε ηνλ ηαηξηθφ έιεγρν10

.

Σέινο, ζην ζρέδην έγηλε ε πξφηαζε λα κεησζεί ν αξηζκφο ησλ ηακείσλ (17) θαη λα

εληζρπζεί πεξαηηέξσ ν ξφινο ηνπ EESTI HAIGEKASSA. (ESTONIA HOSPITAL

MASTER PLAN 2015)

.

10

Οη παξαθάησ αζζέλεηεο είλαη θαηάιιειεο, ζχκθσλα κε ην ζρέδην, γηα έιεγρν πνηφηεηαο.

- Δγθεθαιηθφ

- Καξθίλνο ηνπ πλεχκνλα θαη ηνπ καζηνχ

- Πλεπκνλία

- Γηαβήηεο

θιπ.

57

3.5 ΓΗΔΘΝΔΗ ΤΝΔΡΓΑΗΔ

Σα ηειεπηαία ρξφληα, ην Ministry of Social Affairs, αλέπηπμε ηδηαίηεξα ζηελή

ζπλεξγαζία κε ηελ Δπηηξνπή, φζνλ αθνξά ηνλ ηνκέα ηεο πγείαο. Σν πξψην δείγκα

απηήο ηεο πξνζέγγηζεο, ήηαλ ε ππνζηήξημε απφ ην πξφγξακκα PHARE ηνπ

πξνγξάκκαηνο «Οινθιεξσκέλεο Τπνζηήξημεο ηεο Μεηαξξχζκηζεο ηνπ Σνκέα

Τγείαο», ην νπνίν μεθίλεζε ην 1997.

εκαληηθή επίζεο είλαη ε ζπκκεηνρή ηεο πξνγξάκκαηα πξφιεςεο αζζελεηψλ θαη

επηδεκηψλ, κέζα ζηα πιαίζηα ηεο γεληθήο ζπλεξγαζίαο ηεο κε ηηο ρψξεο ηεο Βφξεηαο

Γηάζηαζεο.

Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, επίζεο, αλαπηχρζεθαλ πνιιά πξνγξάκκαηα,

δηκεξψλ θαη πνιπκεξψλ ζπλεξγαζηψλ κε αξθεηέο επξσπατθέο ρψξεο, πνπ

πεξηιακβάλνπλ εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα (νπεδία, Γαλία) είηε παξνρή ηεο

απαξαίηεηεο ηερλνγλσζίαο ή εμνπιηζκνχ. πγθεθξηκέλα:

Φηλιαλδία: πξφγξακκα ζπλεξγαζίαο ζε ζέκαηα ζηαηηζηηθήο (1999)

νπεδία:

Γφζεθε νηθνλνκηθή βνήζεηα γηα ηε δεκηνπξγία ηεο θαξκαθεπηηθήο εηαηξίαο

Vagos (Observatory, 2000)

πλεξγαζία ζηελ αλάπηπμε ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ ρεδίνπ (Master Plan) ηνπ

λνζνθνκείνπ ηνπ Mustamäe

πλεξγαζία ζηελ αλάπηπμε ηεο νξγαλσηηθήο δνκήο ηνπ Νεπξνινγηθνχ Κέληξνπ

Απνθαηάζηαζεο ηνπ Haapsalu "

Γαλία:

"Πξφγξακκα απνηίκεζεο λνζνθνκεηαθψλ θιηλψλ", (1998). Απηφ ην πξφγξακκα

πεξηειάκβαλε κία εζληθήο εκβέιεηαο έξεπλα ζε λνζνθνκεία· ε έξεπλα έγηλε κε

ζθνπφ λα εμαρζνχλ νη πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηεο ρψξαο ζε λνζνθνκεηαθέο θιίλεο

πλεξγαζία γηα ηελ αλάπηπμε ππνζηεξηθηηθψλ ππεξεζηψλ γηα παηδηά, έθεβνπο,

ΑΜΔΑ, ηνμηθνκαλείο θαη αιθννιηθνχο, πφξλεο, άζηεγνπο θιπ.

Γεξκαλία:

58

Τπήξμε ζπλεξγαζία θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 1997 κε ηε Γεξκαλία, ε νπνία πεξηειάκβαλε

ηελ παξνρή ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ ζε ζέκαηα αζθάιηζεο, φζνλ αθνξά ηα

εξγαζηαθά αηπρήκαηα θαη λφζνπο πξνεξρφκελνπο απφ ηελ εξγαζία θ.α.

Οιιαλδία: δηεηέο πξφγξακκα (1996-1998) γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ

ππεξεζηψλ πγείαο ζηελ Δζζνλία

Διβεηία: ηξηεηέο πξφγξακκα (1996-1999) πνπ είρε ζθνπφ ηε βνήζεηα ηεο Δζζνλίαο

ψζηε λα αληηθαηαζηήζεη ζηαδηαθά ηελ απαξραησκέλε ηερλνινγία πνπ είρε γηα ηελ

απνζηείξσζε θαη απνιχκαλζε ζηηο εγθαηαζηάζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο.

(ΠΖΓΖ: Ministry of Social Affairs)

59

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4ν

Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΖ ΟΤΓΓΑΡΗΑ

60

4.1. ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ

Απφ εδαθηθήο απφςεσο, ζα ιέγακε φηη ε Οπγγαξία είλαη κία κηθξή ρψξα, θαζψο ην

έδαθνο ηεο θαηαιακβάλεη ην 1% ηεο πεξηνρήο ηεο Δπξψπεο

(http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/2.html). Έρεη 10,1 εθαηνκκχξηα θάηνηθνπο.

Μεγάιν πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ είλαη Ρνκά (αζίγγαλνη) (450.000 ην 1996, ζχκθσλα

κε ην Observatory-1). Δπίζεο, ππάξρνπλ θαη θάπνηεο εζληθέο κεηνλφηεηεο, φπσο

Κξνάηεο, Γεξκαλνί, έξβνη, ινβάθνη, ινβέλνη θαη Ρνπκάλνη (ζπλνιηθά 100.000)

(Observatory,1999-1). Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ Οχγγξσλ, είλαη θαζνιηθνί (68%).

Τπάξρνπλ ηξεηο βαζκίδεο: ε θεληξηθή δηνίθεζε, θαη δχν ηχπνη πεξηθεξεηαθήο

δηνίθεζεο, νη counties (λνκνί) θαη νη settlements(ζπλνηθηζκνί). ηελ ρψξα ππάξρνπλ 20

δηνηθεηηθέο κνλάδεο , νη 19 λνκνί θαη ε πξσηεχνπζα .

Ζ επίζεκε γιψζζα είλαη ε νπγγξηθή (Magyar) ε νπνία αλήθεη ζηελ θηλν- νπγγξηθή

γισζζηθή νηθνγέλεηα. Ζ Οπγγαξία απνηεινχζε γηα πνιινχο αηψλεο κέξνο ηεο

απζηξννπγγξηθήο απηνθξαηνξίαο, γη απηφ ην ιφγν ππάξρνπλ ζηελνί δεζκνί ηφζν κε ηελ

Απζηξία, φζν θαη ηε Γεξκαλία. Μεηά ην Β‟ Παγθφζκην πφιεκν, ε ρψξα αθνινχζεζε ην

θνκκνπληζηηθφ ζχζηεκα δηαθπβέξλεζεο.

Όζνλ αθνξά ηελ πνξεία ηεο πξνο ηελ είζνδν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, πξέπεη λα

αλαθέξνπκε θαη‟ αξράο φηη ε πξνλνκηαθή γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Οπγγαξίαο, ππήξμε

έλαο πνιχ ζεκαληηθφο παξάγνληαο, πνπ επλφεζε ηελ νηθνλνκηθή ηεο αλάπηπμε, θαζψο

βξίζθεηαη ζηελ θαξδηά ηεο Δπξψπεο. Δπίζεο, ζηελ Οπγγαξία, ε κεηάβαζε απφ ην

θνκκνπληζηηθφ θαζεζηψο ζηελ αλνηθηή νηθνλνκία ηεο αγνξάο, έγηλε κε εμαηξεηηθά

νκαιφ ηξφπν. Δίλαη δε ραξαθηεξηζηηθφ, ην γεγνλφο φηη ε νηθνλνκηθή

θηιειεπζεξνπνίεζε ηεο αγνξάο ζπλέβε πξηλ απφ ηελ πνιηηηθή κεηαξξχζκηζε. Καηά

θάπνηνλ ηξφπν, κάιηζηα, ε νηθνλνκηθή θηιειεπζεξνπνίεζε ιεηηνχξγεζε σο κνριφο

πίεζεο γηα ηελ αιιαγή ηνπ θαζεζηψηνο δηαθπβέξλεζεο. πγθεθξηκέλα, ε Οπγγαξία είρε

αξρίζεη λα δηαγξάθεη κία πνξεία πξνο ηε θηιειεπζεξνπνίεζε ηεο αγνξάο ήδε απφ ηηο

αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80: απφ ην 1982 απνηειεί κέινο ηνπ Γηεζλνχο Ννκηζκαηηθνχ

Σακείνπ (IMF) θαη ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο, ελψ ην ίδην έηνο ε Κπβέξλεζε ήξε ηνπο

61

λνκηθνχο πεξηνξηζκνχο πνπ αθνξνχζαλ ηε ζχζηαζε ησλ κηθξψλ ηδησηηθψλ εηαηξεηψλ,

κε απνηέιεζκα λα απμεζεί ακέζσο ζεκαληηθά ν αξηζκφο ηνπο. Απφ ην 1987, εμάιινπ,

άξρηζε λα ιεηηνπξγεί πιήξσο ην ηξαπεδηθφ ηεο ζχζηεκα, φπνπ νη κελ εκπνξηθέο

ηξάπεδεο παξείραλ ηηο ζπλεζηζκέλεο ηξαπεδηθέο ππεξεζίεο, ε δε Δζληθή Σξάπεδα ηεο

ρψξαο (Mayar Nemzeti Bank, MNB), άξρηζε λα ιεηηνπξγεί σο ε Κεληξηθή Σξάπεδα. Σν

επφκελν έηνο, ηέζεθε ζε ηζρχ ε Πξάμε γηα ηηο Ξέλεο Δπελδχζεηο, ε νπνία ιεηηνχξγεζε

σο θίλεηξν πξνζέιθπζεο θεθαιαίσλ απφ ην εμσηεξηθφ. Σέινο, ην πξψην

Υξεκαηηζηήξην αλάκεζα ζηηο ππφινηπεο ρψξεο ηνπ πξψελ αλαηνιηθνχ κπινθ πνπ

επαλαιεηηνχξγεζε κεηά απφ ηελ κεηάβαζε ζην θνκκνπληζηηθφ θαζεζηψο, ήηαλ ην

Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ ηεο Βνπδαπέζηεο ην 1990, ην νπνίν είρε παξακείλεη θιεηζηφ γηα

42 ρξφληα. Όζνλ αθνξά ηελ νκαιή πνξεία πξνο ηε κεηάβαζε, πξέπεη λα επηζεκάλνπκε

επίζεο, ην γεγνλφο φηη θαζ‟ φιε ηελ δηάξθεηα ηεο θνκκνπληζηηθήο δηαθπβέξλεζεο,

ιεηηνπξγνχζε ζηε ρψξα ν ηδησηηθφο ηνκέαο, ρσξίο λα δηαδξακαηίδεη, σζηφζν,

ζεκαίλνληα ξφιν ζηελ νηθνλνκηθή δσή.

Ζ δεηλή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε πνπ επηθξαηνχζε ζηε ρψξα ην 1988 (πςειφ εμσηεξηθφ

ρξένο, κεγάιν πνζνζηφ πιεζσξηζκνχ, παξανηθνλνκία) έθαλε θαηαλνεηή ηελ αλάγθε

εγθαηάιεηςεο ηνπ θνκκνπληζηηθνχ ηξφπνπ δηαθπβέξλεζεο. Έηζη, ζηηο 23 Οθησβξίνπ

ηνπ 1989, εγθαζηδξχεηαη ε Γεκνθξαηία ηεο Οπγγαξίαο. Απφ ηφηε έσο ζήκεξα, ε

Οπγγαξία ζεσξείηαη ρψξα - πξφηππν γηα ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο πξψελ Αλαηνιηθήο

Δπξψπεο ιφγσ ηεο νκαιήο πνιηηηθήο θαηάζηαζεο, πνπ απνξξέεη απφ ηελ νκαιή

ελαιιαγή ησλ θπβεξλήζεσλ.

Ζ νηθνλνκία ηεο έρεη παξνπζηάζεη ζεκαληηθή αλάθακςε, χζηεξα απφ ην πξφγξακκα

ιηηφηεηαο πνπ αθνινπζήζεθε κεηά ην 1996, απφ ηηο καδηθέο ηδησηηθνπνηήζεηο, θαζψο

θαη απφ ηα θίλεηξα πνπ έδσζε ε νπγγξηθή θπβέξλεζε γηα ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ

επελδχζεσλ. Σελ πεξίνδν 1997-1999, ε κέζε εηήζηα αχμεζε ηνπ ΑΔΠ μεπέξαζε ην

4,5%. Δπίζεο, ην 2001, ε νπγγξηθή νηθνλνκία θαηφξζσζε λα δηαηεξήζεη ηε ζεηηθή

πνξεία, ζεκεηψλνληαο 3,8% αχμεζε ηνπ ΑΔΠ, ζε επνρέο δηεζλνχο θξίζεο. Δμάιινπ, ην

δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα κεηψζεθε ζεκαληηθά απφ 6,5% ηνπ ΑΔΠ ην 1998 ζε 2,5% ην

2001. Όζνλ αθνξά ην δεκφζην ρξένο, ην 2001 έπεζε ζην 50,9% ηνπ ΑΔΠ, απφ 61,5%

ην 1998. Σν 2001, επίζεο, ν πιεζσξηζκφο αλεξρφηαλ ζην 9,3%, ελψ ε αλεξγία

θπκαηλφηαλ ζην 5,5%. Οη εμαγσγέο αλήιζαλ ζηα 30,5 δηο δνιάξηα γηα ην 2001, ελψ νη

εηζαγσγέο ζηα 33,7 δηο γηα ην ίδην έηνο.

62

Πέξα φκσο απφ ηε ζεηηθή εηθφλα πνπ δείρλνπλ νη νηθνλνκηθνί δείθηεο, ε

πξαγκαηηθφηεηα φζνλ αθνξά ηε θαζεκεξηλή δσή ζηελ Οπγγαξία είλαη δηαθνξεηηθή:

έρεη απμεζεί ην πνζνζηφ ηεο εγθιεκαηηθφηεηαο, ηεο παξανηθνλνκίαο θαη ηεο

δηαθζνξάο, ελψ ππάξρνπλ ζνβαξά πξνβιήκαηα ιφγσ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ, κεηαμχ

πεξηθεξεηψλ αιιά θαη κεηαμχ θνηλσληθψλ νκάδσλ π.ρ.. ν ηξφπνο δηαβίσζεο ησλ Ρνκά,

παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο ειιείςεηο. Γηα φινπο απηνχο ηνπο ιφγνπο, ζεζπίζηεθε ην

Δζληθφ Πξφγξακκα Αλάπηπμεο 2004-2006, ζηα πιαίζηα ελαξκφληζεο κε ηελ Δ.Δ., ην

νπνίν πεξηιακβάλεη δξάζεηο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ηελ εμαζθάιηζε

θνηλσληθήο ζπλνρήο, απαζρφιεζεο θαη πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο. (Αξγπξνπνχινπ,

2003). Όζνλ αθνξά ην ζέκα ηεο εξγαζίαο καο, εμάιινπ, πξέπεη λα αλαθεξζεί ην

γεγνλφο φηη, ελψ πνπ ην ζχζηεκα πγείαο ηεο ρψξαο απηήο πξνζνκνηάδεη ζε κεγάιν

βαζκφ, ζε αξθεηά απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ κε απηά άιισλ ρσξψλ ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο , παξφια απηά ην πξνζδφθηκν δσήο είλαη ζρεηηθά ρακειφ, ζε

ζχγθξηζε κε ηελ Διιάδα θαη ην κέζν φξν ηεο ΔΔ, ελψ ν βαζκφο αχμεζεο ηνπ ηα

ηειεπηαία 20 ρξφληα είλαη αξθεηά αξγφο, φπσο βιέπνπκε θαη ζηνλ πίλαθα πνπ

αθνινπζεί .

ΥΧΡΔ ΤΝΟΛΗΚΟ ΑΝΓΡΔ ΓΤΝΑΗΚΔ ΔΣΖΗΑ

ΑΤΞΖΖ

ΠΛΖΘΤΜΟΤ

1991-2001

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 72,6 68,3 76,8 -0,4

ΠΟΛΧΝΗΑ 74 69,8 78,1 0,1

ΔΛΛΑΓΑ 78,1 75,5 80,8 0,4

Μ.Ο. Δπξ. Έλσζεο ( κέιε πξηλ ην

2003)

77,9 73,8 80,3 ≈0,3

Πίνακας 8

ΠΖΓΖ: Ίδηα δηακφξθσζε απφ, Nata Menabde, 2003 θαη http://www3.who.int/whosis/country/

Σν νπγγξηθφ ζχζηεκα πγείαο είλαη ζρεηηθά εληάζεσο πφξσλ θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ

πςεινχο δείθηεο λνζειείαο ζε λνζνθνκείν θαη ππεξπιεζψξα εηδηθψλ ηαηξψλ (κε

λνζνθνκεηαθέο εηδηθφηεηεο). Ο αλεπαξθήο έιεγρνο απφ ηελ θξαηηθή δηνίθεζε, πξηλ ην

1989, νδήγεζε ζε κία αλεμέιεγθηε δηφγθσζε ηφζν ηνπ αξηζκνχ φζν θαη ηεο

ζνβαξφηεηαο ησλ πεξηζηαηηθψλ. Οη πξφζθαηεο κεηαξξπζκίζεηο επηθεληξψζεθαλ ζηε

κίσζε ηνπ θφζηνπο, σζηφζν νη ελέξγεηεο γηα λα βειηησζεί ε παξνρή ησλ ππεξεζηψλ θαη

ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ πγεία δέρζεθαλ πιήγκαηα απφ πξνβιήκαηα ζεζκηθψλ

63

ζπγθξνχζεσλ. Αλ θαη νη πηέζεηο ζην ζχζηεκα πγείαο απφ ηα απμαλφκελα θφζηε

πξνθαλψο ζα εληαζνχλ ζην κέιινλ, ε ηθαλφηεηα ηεο νπγγξηθήο νηθνλνκίαο λα

απνδεκηψλεη πξνβιέπεηαη λα βειηησζεί θαη, σο απνηέιεζκα απηνχ ηνπ γεγνλφηνο, ην

«ράζκα» αλάκεζα ζηελ πνηφηεηα θαη ηελ πνζφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνπ

νπγγξηθνχ ζπζηήκαηνο ζε ζχγθξηζε κε απηά άιισλ επξσπατθψλ ρσξψλ ζα γεθπξσζεί

ζηαδηαθά. Πξέπεη σζηφζν λα δνζεί έκθαζε ζε κέηξα πνπ ελδπλακψλνπλ ηηο ππεξεζίεο

πξφιεςεο πγείαο, γηαηί πνιιέο απφ ηηο αζζέλεηεο πνπ ηαιαλίδνπλ ην ζχζηεκα πγείαο

πξνέξρνληαη απφ βιαβεξέο ζπλήζεηεο (θάπληζκα, αιθνφι)· ρξεηάδνληαη εμάιινπ

ζπγθεθξηκέλεο αιιαγέο ζηνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο, θαζψο θαη ζε νξγαλσηηθφ θαη

λνκνζεηηθφ επίπεδν ηέινο πξέπεη λα δνζεί έκθαζε ζηελ αλάπηπμε ηεο θαη νίθνλ

λνζειείαο θαη ζηελ αλάπηπμε θαηάιιεισλ μελψλσλ γηα ηνπο ειηθησκέλνπο θαη ηνπο

ρξνλίσο πάζρνληεο, ψζηε λα απνζπκθνξεζνχλ ηα λνζνθνκεία (http://ideas.repec.org/).

4.2. ΤΣΖΜΑ ΤΓΔΗΑ

4.2.1 ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ

Α) πξηλ απφ ην 1948:

Ζ Οπγγαξία είλαη κία ρψξα κε καθξά παξάδνζε ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο. Δίλαη

ραξαθηεξηζηηθφ φηη ήδε απφ ην 15ν αηψλα είρε πξνβιεθζεί ε παξνρή ππεξεζηψλ

δεκφζηαο πγείαο ζηνπο θησρνχο, αθνχ ηφηε θαζηεξψζεθε γηα πξψηε θνξά ν ζεζκφο ηνπ

αζηίαηξνπ. ηε δηάξθεηα ηνπ 19νπ

αηψλα, άξρηζε ζηαδηαθά λα αλαπηχζζεηαη έλα

ζχζηεκα αζθάιηζεο πγείαο γη απηνχο πνπ δελ κπνξνχζαλ λα πιεξψζνπλ γηα ηηο

ππεξεζίεο πγείαο θαη λα ηδξχνληαη ηα πξψηα ηακεία.. (Observatory-1, 1999)

Σν 1930, ην έλα ηξίην ηνπ νπγγξηθνχ πιεζπζκνχ είρε αζθαιηζηηθή θάιπςε πγείαο. Έσο

ην 1940, εμάιινπ, νη ππεξεζίεο πγείαο παξέρνληαλ θπξίσο κέζσ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα

θαη κεξηθψλ δεκνζίσλ λνζνθνκείσλ. Σα ηακεία αζθάιηζεο πξνζιάκβαλαλ ηαηξνχο θαη

επίζεο είραλ ππφ ηελ ηδηνθηεζία ηνπο νξηζκέλεο εγθαηαζηάζεηο παξνρήο θξνληίδαο

πγείαο. Τπάξρεη σζηφζν, απηήλ ηελ πεξίνδν έληνλε αληζφηεηα σο πξνο ηελ παξνρή

ππεξεζηψλ εηο βάξνο ησλ θαηνίθσλ ηεο ππαίζξνπ παξά ηηο πξνζπάζεηεο ηεο Green

Cross Service (ππεξεζία ζηειερσκέλε θπξίσο απφ λνζνθφκεο).

Παξαηεξνχκε επνκέλσο, φηη ζηα πξψηα ηνπ βήκαηα, θαη ην νπγγξηθφ ζχζηεκα πγείαο

ήηαλ ζαθψο επεξεαζκέλν απφ ην κνληέιν Bismarck, αλ θαη ε νξγάλσζε ησλ

ππεξεζηψλ ήηαλ ζε πξψηκε κνξθή.

64

1948-1989:

Σν ζχζηεκα πγείαο ηεο Οπγγαξίαο αλαζπληάρζεθε πιήξσο κεηά ην 1948, φηαλ ε ρψξα

πηνζέηεζε ηνλ θνκκνπληζηηθφ ηξφπν δηαθπβέξλεζεο. Σν ζχζηεκα πγείαο νξγαλψζεθε

ζχκθσλα κε ην ζνβηεηηθφ κνληέιν εκάζθν. Οη ηδησηηθνί θνξείο παξνρήο ππεξεζηψλ

πγείαο θαζψο θαη νη ηδησηηθέο αζθαιηζηηθέο εηαηξίεο θαηαξγήζεθαλ ζηελ πιεηνλφηεηα

ηνπο απφ ην θαζεζηψο. ην νπγγξηθφ χληαγκα ηνπ 1949, ε πξνζηαζία ηεο πγείαο

νξίζηεθε σο ζεκειηψδεο δηθαίσκα ησλ πνιηηψλ, γηα ηελ πξναγσγή ηεο νπνίαο ππεχζπλν

είλαη ην θξάηνο. Καηά ηελ θνκκνπληζηηθή πεξίνδν, ζηε ρψξα απηή φπσο θαη ζηηο ινηπέο

ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, ην θξάηνο ήηαλ ππεχζπλν ηφζν γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε

φζν θαη γηα ηελ παξνρή θαη δηαλνκή ησλ ππεξεζηψλ πγείαο. Σν Τπνπξγείν Τγείαο

ρξεκαηνδνηνχζε θαη δηέλεηκε φιεο ηηο ππεξεζίεο πγείαο. Ζ ιήςε ησλ απνθάζεσλ

γηλφηαλ ζε θεληξηθφ επίπεδν θαη δελ ππήξραλ πνιιά πεξηζψξηα επειημίαο.

Δίλαη γεγνλφο φηη ζηε δηάξθεηα ησλ δεθαεηηψλ 50 θαη 60, ην επίπεδν πγείαο ησλ

Οχγγξσλ βειηηψζεθε ζε κεγάιν βαζκφ, ράξε ζηα κέηξα πνπ είρε πάξεη ην Τπνπξγείν

πγείαο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ επηδεκηψλ θαη γηα ηε δηάδνζε ησλ εκβνιηαζκψλ. Ζ

θαηαλνκή ησλ λνζνθνκείσλ θαη ησλ ηαηξψλ, γηλφηαλ βάζεη ηνπ κνληέινπ εκάλζθν,

ζχκθσλα απζηεξνχο θαλφλεο βαζηζκέλνπο ζε πιεζπζκηαθά ζρέδηα. Αξρηθά απηφ ην

ζχζηεκα εμαζθάιηδε θαιή δηαλνκή ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, σζηφζν θαηά ηε δεθαεηία

ηνπ 70 άξρηζαλ λα θαίλνληαη νη αδπλακίεο ηνπ ζπζηήκαηνο: ε γεληθφηεξε «αθακςία»

ηνπ ζπζηήκαηνο ιφγσ ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο, δελ ηνπ έδσζε ηε δπλαηφηεηα λα

αληαπνθξίλεηαη ζηηο θνηλσληθέο αιιαγέο θαη ζηηο λέεο αλάγθεο πγείαο, νπφηε

εκθαλίζηεθαλ αξθεηά πξνβιεκαηηθά θαηλφκελα, φπσο αλαθέξεηαη θαη ζην θεθάιαην 1

ζηεο εξγαζίαο. Έηζη, μεθίλεζε ε δηαδηθαζία ηεο κεηαξξχζκηζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο.

65

4.2.2 ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΤΣΖΜΑΣΟ

Ζ κεηαξξχζκηζε, φπσο θαη ζηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο,

επηθεληξψζεθε ζε δχν άμνλεο:

α) απνθέληξσζε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο κε ηελ έλλνηα ηεο κεηαβίβαζεο αξκνδηνηήησλ

ζηηο πεξηθέξεηεο (counties)

β) ζηξνθή ζηνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο

Έηζη, ηα ηειεπηαία 10 ρξφληα ην ζχζηεκα πγείαο έγηλε πνιχ πην πινπξαιηζηηθφ, εθφζνλ

νη αξκνδηφηεηεο κνηξάζηεθαλ αλάκεζα ζε δηάθνξνπο παξάγνληεο πνπ

δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ζχζηεκα πγείαο. Οη ππεξεζίεο πγείαο επίζεο,

ρξεκαηνδνηνχληαη πιένλ σο επί ην πιείζηνλ απφ ην Δζληθφ ηακείν Αζθάιηζεο

(National Health Insurance Fund) φζνλ αθνξά ηα ηξέρνληα θφζηε, θαη απφ ηε

θνξνινγία, φζνλ αθνξά ηα θεθαιαηνπρηθά θφζηε. Οη ππεξεζίεο πγείαο πξνζθέξνληαη

θπξίσο απφ πξνκεζεπηέο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα , ελψ νη εγθαηαζηάζεηο πξσηνβάζκηαο

θαη δεπηεξνβάζκηαο, αλήθνπλ θπξίσο ζε ηνπηθέο θπβεξλήζεηο. Οη πξνκεζεπηέο

ζπλάπηνπλ ζπκβφιαηα κε ην National Health Insurance Fund. Ζ θπβέξλεζε είλαη ν

θχξηνο ξπζκηζηήο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, επηβιέπεη ζε ζεζκηθφ επίπεδν ην NHIF,

ρξεκαηνδνηεί ηηο δαπάλεο γηα ηα θεθαιαηνπρηθά θφζηε, ρξεκαηνδνηεί θαη κεξηκλά γηα

ηελ παξνρή ππεξεζηψλ δεκφζηαο πγείαο θαη παξέρεη ηηο πεξηζζφηεξεο ππεξεζίεο

ηξηηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο.

Οη ζρέζεηο αλάκεζα ζηα δηάθνξα φξγαλα ιήςεο απφθαζεο, βαζίδνληαη είηε ζηελ

ηεξαξρία (εκπεξηέρνληαο ηελ ηδηνθηεζία θαη ηνλ άκεζν έιεγρν) είηε ζηε ζχλαςε

ζπκβνιαίσλ.

Α) Ζ Κπβέξλεζε

Ζ Πξάμε CLIV γηα ηελ πγεία ηνπ 1997 (Act CLIV of 1997 on Health) αλαζέηεη ηηο

αξκνδηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ πγεία ζην Κνηλνβνχιην, ηελ Κπβέξλεζε, ην Τπνπξγείν

πγείαο, ην National Public Health and Medical Officer Service, ελψ νη ηνπηθέο

θπβεξλήζεηο δηεπζχλνπλ πνιιέο απφ ηηο εγθαηαζηάζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο.

66

Σν Τπνπξγείν Τγείαο έρεη, ηελ θχξηα αξκνδηφηεηα γηα ηε ράξαμε ηεο γεληθφηεξεο

πνιηηηθήο πγείαο. Ωζηφζν, κεηά ηηο εθινγέο ηνπ 1998, ην γξαθείν ηνπ πξσζππνπξγνχ

άξρηζε λα δηαδξακαηίδεη πην ελεξγφ ξφιν ζην ζρεδηαζκφ ηεο πνιηηηθήο πγείαο, ελψ

αθαηξέζεθε κε ην δηάηαγκα ηνπ 1998, ην δηθαίσκα ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο λα αζθεί

βέην, ζε ζέκαηα πγείαο. Δπίζεο, απφ ηνλ Ηνχλην ηνπ 1999, ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ

πήξε αθφκε πην ζεκαληηθφ ξφιν, γηαηί αλέιαβε ηελ επνπηεία ηνπ NHIF απφ ηνπ ην

Γξαθείν ηνπ Πξσζππνπξγνχ.

Τπνπξγείν Τγείαο:

Ζ θπβέξλεζε Orban δεκηνχξγεζε έλα λέν Τπνπξγείν (Ministry of Social and Family

Affairs) θη έηζη ην Τπνπξγείν Τγείαο δελ είλαη πηα αξκφδην γηα ζέκαηα πξφλνηαο θαη

Κνηλσληθψλ ππεξεζηψλ. ε φηη αθνξά ζέκαηα εθπαίδεπζεο θαη επηκφξθσζεο ην

Τπνπξγείν Τγείαο κνηξάδεηαη ηελ αξκνδηφηεηα κε ην Τπνπξγείν παηδείαο θαη γηα

ζέκαηα θνηλσληθήο αζθάιηζεο κε ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ. Ο θπξίαξρνο ξφινο ηνπ

Τπνπξγείνπ Τγείαο ζηε δηακφξθσζε ηεο πνιηηηθήο, ζην ζπληνληζκφ, ηε ξχζκηζε θαη ην

ζρεδηαζκφ, επηβεβαηψζεθε κε ην λφκν ηνπ 1997. Μία ζεηξά απφ νξγαληζκνχο είλαη ππφ

ηνλ έιεγρν ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο, φπσο ε Δζληθή Δπηηξνπή Γεκφζηαο Τγείαο, ε

National Ambulance Service γηα ηα επείγνληα πεξηζηαηηθά, ε Δζληθή Τπεξεζία

Αηκνδνζίαο θ.α., γηα ηνπο νπνίνπο κνηξάδεηαη ηελ επζχλε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο κε ην

NHIF.

Δθηφο απφ ηελ επνπηεία απηψλ ησλ νξγαληζκψλ, ην Τπνπξγείν Τγείαο είλαη επίζεο

ππεχζπλν γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ Σξηηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο (ΣΦΤ).Σν

θιηληθφ έξγν ησλ νξγαληζκψλ πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο ΣΦΤ ρξεκαηνδνηείηαη απφ ην

NHIF, ελψ νη ινηπέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο θαιχπηνληαη απφ ηελ θπβέξλεζε. Με ην

λφκν ηνπ 1997 (1997 Health Act) ηα National Institutes, αλαγλσξίζηεθαλ σο

νξγαληζκνί πνπ επηθνπξνχλ ζην έξγν ηνπ ηνλ Τπνπξγφ Τγείαο . Σν Τπνπξγείν Τγείαο

επίζεο δηνηθεί 7 θξαηηθά Ννζνθνκεία (θπξίσο ζαλαηφξηα), ηα νπνία δέρνληαη αζζελείο

απφ φιε ηε ρψξα θαη ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην NHIF.

Πξέπεη επίζεο λα αλαθεξζνχκε ζην Κέληξν Πιεξνθνξηώλ γηα ηελ Τγεία ηνπ

Τπνπξγείνπ Τγείαο (The Ministry of Health‟s Information Center for Health Care)

(GYÓGYINFOK), ην νπνίν έρεη θνκβηθφ ξφιν, ζηελ αλάπηπμε κεραληζκψλ

67

απνδεκίσζεο ππεξεζηψλ πγείαο (φπσο ήηαλ ε εηζαγσγή ησλ DRGs) θαη έρεη ζρεδηάζεη

θαη πινπνηήζεη πνιιά ζρεηηθά πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα.

Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ:

Ο ξφινο ηνπ, κεηά ηηο κεηαξξπζκίζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, έρεη γίλεη πνιχ ζεκαληηθφο.

Δίλαη αξκφδην γηα ηε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή θαη ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ.

Καζνξίδεη πιένλ ην πνζνζηφ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πνπ ζα δνζεί γηα ηελ πγεία, θαζψο

θαη απηφ πνπ ζα δηαηεζεί ζην NHIF, έπεηηα απφ δηαπξαγκάηεπζε κε ην Τπνπξγείν

Τγείαο, πξηλ λα

Σν Γξαθείν ηνπ Πξσζππνπξγνχ:

Ο ξφινο ηνπ ηζρπξνπνηήζεθε κεηά ηηο εθινγέο ηνπ 1998. Σν γξαθείν ηνπ

πξσζππνπξγνχ, εληζρχζεθε κε πνιιέο ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο. Ζ ζπκβνπιεπηηθή

ππεξεζία γηα ηελ πγεία θαη ηελ θνηλσληθή πνιηηηθή, είλαη αξκφδηα γηα ηνλ δηαηνκεαθφ

δηνηθεηηθφ ζπληνληζκφ ησλ εκπιεθφκελσλ ζηηο ζρεηηθέο πνιηηηθέο. Δπίζεο, ην γξαθείν

ηνπ Πξσζππνπξγνχ ζπκκεηέρεη ζηε ράξαμε ηεο πνιηηηθήο πγείαο κέζσ ηνπ Σκήκαηνο

ηξαηεγηθψλ Αλαιχζεσλ . Σέινο, ήηαλ αξκφδην απφ ηα κέζα ηνπ 98 έσο ηνλ Ηνχλην

ηνπ 99 γηα ηελ επίβιεςε ησλ Σακείσλ Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο, αιιά κεηά απηήλ ηελ

αξκνδηφηεηα ηελ πήξε ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ (Observatory-1, 1999).

Β) ΔΘΝΗΚΟ ΣΑΜΔΗΟ ΑΦΑΛΗΖ ΤΓΔΗΑ (National Health Insurance Fund)

Όπσο πξναλαθέξακε, είλαη ε πην ζεκαληηθή πεγή ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ππεξεζηψλ

πγείαο, φζνλ αθνξά ηα ηξέρνληα θφζηε. Σν NHIF επίζεο είλαη ππεχζπλν γηα ηελ

δηαλνκή παξνρψλ ζε ρξήκα φπσο ηνπ επηδφκαηνο αζζέλεηαο θαη ηεο ζχληαμεο

αλαπεξίαο. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ, φπσο πξναλαθέξζεθε, είλαη μερσξηζηφο απφ απηφλ

ηεο Κπβέξλεζεο, ε νπνία δελ δηθαηνχηαη λα ρξεζηκνπνηήζεη πνζά απφ ην NHIF γηα ηε

ρξεκαηνδφηεζε ζθνπψλ πνπ δελ έρνπλ ζρέζε κε ηελ πγεία. Ζ Κπβέξλεζε σζηφζν,

είλαη ππνρξεσκέλε λα θαιχπηεη ηα ειιείκκαηα ηνπ NHIF.

Τπάξρνπλ 19 παξαξηήκαηα ηνπ NHIF, ζε επίπεδν λνκνχ, ηα νπνία είλαη ππεχζπλα γηα

ηε ζχλαςε ζπκβνιαίσλ κε ηνπο θαηά ηφπνπο πξνκεζεπηέο ππεξεζηψλ πγείαο. Ζ

68

αξκνδηφηεηα ηεο ζπιινγήο ησλ εηζθνξψλ γηα ηελ αζθάιηζε πγείαο, κεηαθέξζεθε ην

1998 ζηελ Δθνξία (Tax Authority ).

Με ην λφκν XXI ηνπ 1998 γηα ην Σακείν Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο, (Act XXI of 1988 on

the Social Insurance Fund) επεηεχρζε ν πξψηνο δηαρσξηζκφο ηνπ Σακείνπ Κνηλσληθήο

Αζθάιηζεο απφ ηνλ θπβεξλεηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Σν 1992, ην Σακείν Κνηλσληθήο

Αζθάιηζεο ρσξίζηεθε ζε δχν: ζην Σακείν Αζθάιηζεο Τγείαο θαη ζην Σακείν

πληάμεσλ.

Έσο ην 1992 ν Τπνπξγφο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο (Minister of Welfare) είρε ηελ

αξκνδηφηεηα ηεο επίβιεςεο ησλ ηακείσλ, αιιά κε ην λφκν ( Act LXXXIV of 1991)

νξίζηεθε κία απηνδηνηθνχκελε δνκή ησλ ηακείσλ ε νπνία απνηειείηαη απφ

αληηπξνζψπνπο ησλ εξγνδνηψλ, ησλ ελψζεσλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ

ηακείσλ. Έηζη δεκηνπξγήζεθαλ ην 1993, δχν εκη- θπβεξλεηηθά ζψκαηα (quasi

government bodies), ζηα νπνία δφζεθαλ εμαηξεηηθέο αξκνδηφηεηεο νη νπνίεο αθνξνχλ

απνθάζεηο γηα ηνλ πξνυπνινγηζκφ θαη έρνπλ ην δηθαίσκα άζθεζεο βέην ζε απνθάζεηο

ηεο θπβέξλεζεο πνπ αθνξνχλ ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε. Ωζηφζν, θαηά ηελ ηεηξαεηία

(1994 –1998), ε θπβέξλεζε Horn πξνζπάζεζε λα κεηψζεη απηέο ηηο αξκνδηφηεηεο, αιιά

ε αλαζπγθξφηεζε απηψλ ησλ ζσκάησλ ζεσξήζεθε αληηζπληαγκαηηθή. Με ηελ

θπβέξλεζε πνπ πξνέθπςε ην 1998, θαηαξγήζεθε ε πιήξεο απηνδηνίθεζε ησλ ηακείσλ

θαη απνθαζίζηεθε λα επνπηεχνληαη απφ ην γξαθείν Πξσζππνπξγνχ αξρηθά, φπσο

πξναλαθέξακε θαη ζηε ζπλέρεηα απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ. (Observatory-1,

1999)

Γ) ΣΟΠΗΚΔ ΚΤΒΔΡΝΖΔΗ

Οη ηνπηθέο θπβεξλήζεηο ζε επίπεδν δήκνπ -νη νπνίεο ήηαλ 3131 ην 1998- θαη ζε επίπεδν

λνκνχ (19 ζπλ ηελ πξσηεχνπζα) κνηξάδνληαη ηηο αξκνδηφηεηεο βάζεη ηεο αξρήο ηεο

επηθνπξηθφηεηαο. Δπνκέλσο, νη λνκνί αλαιακβάλνπλ ηελ ππνρξέσζε λα παξάζρνπλ

κφλν ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο πνπ δελ κπνξνχλ λα δηεθπεξαηψζνπλ νη δεκνηηθέο αξρέο

θαη πνπ έρνπλ ηελ βνχιεζε λα ηνπο ηηο κεηαβηβάζνπλ.

Με ην λφκν ηνπ 1990 γηα ηηο Σνπηθέο Κπβεξλήζεηο (1990 Local Government Act),

αλαηέζεθε ζε απηέο ε αξκνδηφηεηα ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο, αιιά παξάιιεια

ηνπο παξαζρέζεθε ην δηθαίσκα λα ζπλάπηνπλ ζπκβφιαηα κε ηδηψηεο –πξνκεζεπηέο. Με

69

ηνλ ίδην λφκν, κεηαβηβάζηεθε απφ ηελ Κεληξηθή Γηνίθεζε ζηηο Σνπηθέο Κπβεξλήζεηο ε

ηδηνθηεζία ησλ εγθαηαζηάζεσλ παξνρήο ππεξεζηψλ ΠΦΤ, (θπξίσο ησλ πνιπθιηληθψλ)

θαη ησλ λνζνθνκείσλ. Έηζη, νη ηνπηθέο θπβεξλήζεηο είλαη πιένλ ν θχξηνο θνξέαο

παξνρήο θξνληίδαο πγείαο ζηελ Οπγγαξία. πγθεθξηκέλα, νη δήκνη είλαη ηδηνθηήηεο

εγθαηαζηάζεσλ ΠΦΤ, ελψ ε δεπηεξνβάζκηα θξνληίδα πγείαο παξέρεηαη θπξίσο κέζσ

δεκνηηθψλ λνζνθνκείσλ. Οη λνκνί είλαη έρνπλ ππφ ηελ ηδηνθηεζία ηνπο κεγάια

λνκαξρηαθά λνζνθνκεία ηα νπνία παξέρνπλ δεπηεξνβάζκηα θαη ηξηηνβάζκηα θξνληίδα

πγείαο.

Με ην λφκν Act LXIII ηνπ 1996 γηα ηελ Τπνρξέσζε Παξνρήο Τπεξεζηψλ Τγείαο θαη

γηα ηηο Αξρέο πνπ ηζρχνπλ γηα ηελ Παξνρή ζε Πεξηθεξεηαθφ Δπίπεδν, φπσο επίζεο θαη

κε ηνλ λφκν 1997 Health Act, ξπζκίδεηαη πεξαηηέξσ ε παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο.

Δμάιινπ, ν λφκνο ηνπ 1996 πεξί απφδνζεο, θαζνξίδεη ηηο σξάξην θαηά ην νπνίν

παξέρνληαη νη ππεξεζίεο θαζψο θαη ην ζχλνιν ησλ λνζνθνκεηαθψλ θιηλψλ πνπ πξέπεη

λα θαηέρνπλ νη ηνπηθέο θπβεξλήζεηο. Δπίζεο, θαζηζηά ππεχζπλνπο ηνπο ηδηνθηήηεο ησλ

εγθαηαζηάζεσλ παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο -είηε πξφθεηηαη γηα ζπκβεβιεκέλνπο ηδηψηεο

πξνκεζεπηέο είηε γηα ηηο ηνπηθέο θπβεξλήζεηο- γηα ηε ζπληήξεζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ.

Σα ηακεία ρξεκαηνδνηνχλ φπσο πξναλαθέξακε ηα πξνζπκθσλεκέλα ηξέρνληα θφζηε,

ελψ ηα θεθαιαηνπρηθά θφζηε επηβαξχλνπλ ηνπο ηδηνθηήηεο. Ωζηφζν, επεηδή ηα

θεθαιαηνπρηθά θφζηε είλαη πςειφηεξα απφ ηνπο πφξνπο ησλ ηνπηθψλ θπβεξλήζεσλ, ε

θεληξηθή Κπβέξλεζε παξέρεη νηθνλνκηθή ελίζρπζε, ε νπνία έρεη ζπκθσλεζεί εθ ησλ

πξνηέξσλ. (Observatory-1, 1999)

4. 2.3 ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ

4. 2.3.1. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΠΑΡΟΥΖ ΒΟΖΘΔΗΑ ΚΑΣ’

ΟΗΚΟΝ

Σν 1992 εηζήρζε ε ππεξεζία ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ. Πιένλ, ν αζζελήο έρεη

δηθαίσκα λα επηζθεθζεί ηνλ νηθνγελεηαθφ ηαηξφ ηεο επηινγήο ηνπ

(http://www.factbook.net/hungary). Οη ππεξεζίεο ΠΦΤ θαη πξφιεςεο, παξέρνληαη απφ

5,159 νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο, 1,570 νηθνγελεηαθνχο παηδίαηξνπο (family pediatricians)

θαη 5,859 λνζνθφκεο ην 2000.

70

Σν 1999 ππήξραλ πεξηζζφηεξνη απφ 36.386 ηαηξνί ελ ελεξγεία, δειαδή ε αλαινγία

ηαηξνχ αλά θαηνίθνπο ήηαλ 36,2 πξνο 10.000. Σν πνζνζηφ απηφ ζεσξείηαη ζρεηηθά

πςειφ, ζε ζρέζε κε ηηο δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο. Αληίζεηα, ππάξρεη ζνβαξή έιιεηςε

εμεηδηθεπκέλσλ λνζειεπηξηψλ. Πξφζθαηα, πξνσζήζεθε ε ηδησηηθνπνίεζε ηνπ ζεζκνχ

ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, κε λφκν πνπ ςεθίζηεθε ην 2000.

Τπάξρεη επίζεο έλα εθηεηακέλν δίθηπν επηζθεπηψλ πγείαο –πξφθεηηαη γηα λνζειεπηηθφ

θπξίσο πξνζσπηθφ ην νπνίν κεξηκλά γηα ηελ πγεία ηεο κεηέξαο θαη ηνπ παηδηνχ - ην

νπνίν ην 2000, πεξηειάκβαλε 5,005 λνζειεχηξηεο.

(http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/)

O ζεζκφο ηεο πνιπθιηληθήο, πνπ ζπλαληάκε ζε φιεο ζρεδφλ ηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο

Δπξψπεο, δηαηεξήζεθε θαη κεηά ηε κεηάβαζε. Σν 2000, ππήξραλ 155 πνιπθιηληθέο

ζπλδεδεκέλεο κε λνζνθνκεία θαη πεξίπνπ 100 αλεμάξηεηεο πνιπθιηληθέο, νη νπνίεο

παξείραλ δηαγλσζηηθέο ζεξαπεπηηθέο ππεξεζίεο, ππνζηεξηθηηθέο ζηελ ΠΦΤ.,

δηεμήγαγαλ εκεξήζηεο εγρεηξίζεηο, θιπ..

Αλακέλεηαη ζχληνκα λα ηδησηηθνπνηεζνχλ θαη απηέο νη πνιπθιηληθέο, ελψ ζηνπο

ηαηξνχο ηνπο ζα παξαζρεζνχλ θίλεηξα, γηα λα ζπλερίζνπλ λα παξέρνπλ ηηο ππεξεζίεο

ηνπο, σο ηδηψηεο- πξνκεζεπηέο. (http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/27.html)

Σέινο, απφ ην 1995 παξέρεηαη βνήζεηα ζην ζπίηη απφ εμεηδηθεπκέλν λνζειεπηηθφ

πξνζσπηθφ, ελψ ππάξρεη θαη έλαο εθηεηακέλνο αξηζκφο μελψλσλ (hospices).

Απφ ην 1994, είρε μεθηλήζεη απφ ην NHIF έλα πηινηηθφ πξφγξακκα γηα ηελ παξνρή

βνήζεηαο ζην ζπίηη, κε ζηφρν ηελ απνζπκθφξεζε ησλ λνζνθνκείσλ, γηα ην νπνίν

ζπλεξγάζηεθε κε ηελ εηαηξία Harris Health Services, ε νπνία δξαζηεξηνπνηείηαη ζην

Σέμαο, ησλ ΖΠΑ. Απηή ε εηαηξία, έρεη νξγαλψζεη θαη εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα γηα

λνζειεχηξηεο ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ θνηλσληθήο θξνληίδαο θαη‟ νίθνλ, δίλνληαο ηνπο

ηε δπλαηφηεηα λα κεηεθπαηδεπηνχλ θαη ζηηο ΖΠΑ.

71

4.2.3.2. ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ ΚΑΗ ΣΡΗΣΟΒΑΘΜΗΑ

ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΖ ΦΡΟΝΣΗΓΑ

Σν ζχζηεκα πγείαο ηεο Οπγγαξίαο πξηλ απφ ην 1989, έδηλε έκθαζε ζηελ ίδξπζε

κεγάισλ λνζνθνκείσλ (κε 1,500-2,000 θιίλεο) θαη παλεπηζηεκηαθψλ θιηληθψλ.

Ωο απνηέιεζκα κίαο κεηαξξχζκηζεο πνπ έρεη μεθηλήζεη, έρεη κεησζεί ζε κεγάιν βαζκφ

ν αξηζκφο ησλ λνζνθνκεηαθψλ θιηλψλ, ελψ αλακέλεηαη λα κεησζεί πεξαηηέξσ.

Οη πεξηζζφηεξνη εξγαδφκελνη είλαη κηζζσηνί δεκφζηνη ππάιιεινη, ελψ ηα πην πνιιά

γεληθά λνζνθνκεία αλήθνπλ ζηηο ηνπηθέο θπβεξλήζεηο (λνκνί θαη δήκνη)· ηα εζληθά

ηλζηηηνχηα θαη νη ηαηξηθέο ζρνιέο δηνηθνχληαη απφ ηελ θεληξηθή δηνίθεζε. Σν 2000

ππήξραλ 178 λνζνθνκεία κε 82.663 θιίλεο , επνκέλσο ε αλαινγία ήηαλ 83,2

λνζνθνκεηαθέο θιίλεο αλά 10.000 θαηνίθνπο. Τπάξρνπλ επνκέλσο ηξία επίπεδα

λνζνθνκεηαθήο θξνληίδαο: α)ηα δεκνηηθά λνζνθνκεία, πνπ είλαη ην πξψην ζεκείν ζην

νπνίν κπνξεί λα κεηαθεξζεί ν αζζελήο. β) ηα λνκαξρηαθά λνζνθνκεία (county

hospitals), πνπ πξνζθέξνπλ πην εμεηδηθεπκέλε θξνληίδα πγείαο. γ) ηα Δζληθά

Ηλζηηηνχηα Τγείαο θαη ηα παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα παξέρνπλ πςειήο εμεηδίθεπζεο

ηξηηνβάζκηα θξνληίδα πγείαο. Σν 76,7 % ησλ θιηλψλ αλήθεη ζηηο ηνπηθέο θπβεξλήζεηο

θαη ζηνπο δήκνπο. Ζ θεληξηθή δηνίθεζε θαηέρεη ην 16,7 %11

ησλ θιηλψλ. Σέινο, ην

6.6% ησλ θιηλψλ αλήθεη ζε ηδηψηεο ή εθθιεζηαζηηθά θηιαλζξσπηθά ηδξχκαηα.

χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ 2000, ππήξρε ην 2000, κφλν έλα ηδησηηθφ λνζνθνκείν, ην

νπνίν ιεηηνπξγνχζε ρσξίο ρξεκαηνδφηεζε απφ ην NHIF, θαη ν νπνίν βξηζθφηαλ έμσ

απφ ηε Βνπδαπέζηε θαη είρε 50-60 θιίλεο,

(http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/31.html)

11

Κάπνηα λνζνθνκεία αλήθνπλ ζε άιινπο θξαηηθνχο ζεζκνχο, εθηφο ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο, φπσο π.ρ.

ζην ηξαηφ, ζηνλ νξγαληζκφ ηδεξνδξφκσλ θιπ.

72

4.3 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

Με ην λφκν LXXX ηνπ 1997 «γηα φζνπο δηθαηνχληαη ησλ ππεξεζηψλ ηεο Κνηλσληθήο

Αζθάιηζεο θαη γα ηηο Ηδησηηθέο πληάμεηο θαη γηα ηε Υξεκαηνδφηεζε απηψλ ησλ

ππεξεζηψλ», θαζνξίδνληαη νη απνιαβέο ησλ δηθαηνχρσλ θαζψο θαη ηηο ππνρξεψζεηο

ηνπο σο πξνο ηηο πιεξσκέο ησλ εηζθνξψλ. Απηφ πνπ ηζρχεη σο γεληθφο θαλφλαο, είλαη

φηη δηθαηνχληαη ηηο παξνρέο ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο φζνη πιεξψλνπλ ηηο εηζθνξέο.

Ωζηφζν, έρνπλ πξνβιεθζεί αξθεηέο εμαηξέζεηο ζε απηφλ ηνλ θαλφλα, φπσο επί

παξαδείγκαηη νη ζπληαμηνχρνη θαη νη άλεξγνη πνπ παίξλνπλ νηθνλνκηθά επηδφκαηα.

Ζ θνηλσληθή αζθάιηζε πγείαο είλαη ππνρξεσηηθή γηα φινπο θαη δελ επηηξέπεηαη ε

εγθαηάιεηςε ηεο θαη ε έληαμε ζε άιιν ζρήκα αζθάιηζεο (φπσο π.ρ. γίλεηαη ζηελ

Γεξκαλία θαη ζηελ Οιιαλδία). Ζ θάιπςε ηνπ πιεζπζκνχ είλαη ζρεδφλ θαζνιηθή,

θαζψο κφλν ην 1% δελ θαιχπηεηαη. (Observatory-1,1999)

Οη ππεξεζίεο πγείαο παξέρνληαη ζηνλ θάζε αζθαιηζκέλν κε ηε ρξήζε ηνπ πξνζσπηθνχ

αξηζκνχ ηαπηφηεηαο πγεηνλνκηθήο αζθάιηζεο. Ζ ζπλεηζθνξά (23.5 %) κνηξάδεηαη

αλάκεζα ζηνλ εξγνδφηε θαη ηνλ εξγαδφκελν κε αλαινγία 75 / 25 % αληίζηνηρα. Σα

αλαινγηθά πνζά ζπλεηζθνξάο είλαη πξνθαζνξηζκέλα γηα φινλ ηνλ πιεζπζκφ. Τπάξρεη

έλα θαηψηαην φξην εηζνδήκαηνο, ην νπνίν πξέπεη λα θαηέρεη ν εξγαδφκελνο γηα λα

ζπλεηζθέξεη, θαη ην νπνίν θαζνξίδεηαη θάζε ρξφλν απφ ην Κνηλνβνχιην. Τπάξρνπλ

εμάιινπ, εηδηθέο ξπζκίζεηο γηα ηνπο απηφ-απαζρνινχκελνπο θαζψο θαη γηα ηελ

θαηεγνξία εθείλε ησλ γεσξγψλ πνπ έρνπλ ρακειά εηζνδήκαηα.

Ζ θπβέξλεζε θαζψο θαη ην NHIF νθείινπλ λα θαιχςνπλ απφ θνηλνχ ηε δαπάλε γηα ηελ

πεξίζαιςε φζσλ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία πνπ δελ πιεξψλεη εηζθνξέο. πγθεθξηκέλα,

φζνη παίξλνπλ επηδφκαηα αζζελείαο θαη αλαπεξίαο, πξέπεη λα θαιχπηνληαη απφ ην

Σακείν, ελψ ε Κπβέξλεζε (ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο) κεηαθέξεη ηνπο πφξνπο απφ

«ηνλ θφξν θξνληίδαο πγείαο» ζην Σακείν, ψζηε λα ηχρνπλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο νη

ζπληαμηνχρνη, νη άλεξγνη θ.α..

Σα πξνβιήκαηα:πνπ έρνπλ πξνθχςεη θαη δελ έρεη βξεζεί αθφκε ιχζε α) πςειέο

εηζθνξέο, βάξνο γηα ηνπο εξγνδφηεο β) θνξνδηαθπγή, ηδηαίηεξα απφ ηνπο

73

απηναπαζρνινχκελνπο θαη γεληθψο ηνπο ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο (Observatory-1,

1999)

ΠΑΡΟΥΔ

Με ην λφκν LXXXIII ηνπ 1997, θαζνξίδεηαη πιήξσο ην παθέην ησλ ππεξεζηψλ πνπ

παξέρνληαη, θαζψο θαη απηψλ ρξεηάδνληαη ζπλ- πιεξσκή. Οη πεξηζζφηεξεο ππεξεζίεο

πγείαο πνπ αθνξνχλ ηελ ΠΦΤ, ηε δεπηεξνβάζκηα θαη ηελ ηξηηνβάζκηα, παξέρνληαη απφ

ην παθέην αζθάιηζεο. πλ- πιεξσκέο απαηηνχληαη γηα θάπνηεο νδνληηαηξηθέο

ππεξεζίεο, νξηζκέλα θάξκαθα θαη ηαηξηθά βνεζήκαηα, ζεξαπεία ζε ζαλαηφξην, γηα

επίζθεςε ζε εηδηθφ ρσξίο λα έρεη γίλεη παξαπνκπή απφ νηθνγελεηαθφ ηαηξφ (εθηφο απφ

πεξηπηψζεηο έθηαθηεο αλάγθεο), θαη γηα θάπνηεο «μελνδνρεηαθέο» ππεξεζίεο ησλ

λνζνθνκείσλ (π.ρ. αλαβάζκηζε ζέζεο). Γελ θαιχπηεηαη ε πιαζηηθή ρεηξνπξγηθή γηα

αηζζεηηθνχο ιφγνπο, νχηε ε λνζειεία ζε ηδησηηθά λνζνθνκεία, νχηε ε έθηξσζε ή ε

ζηείξσζε ρσξίο ηελ παξαπνκπή ηαηξνχ θ.α.. (http://www.factbook.net/hungary) Γελ

θαιχπηνληαη επίζεο, εηδηθέο εμεηάζεηο, φπσο είλαη απηέο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ

απφθηεζε δηπιψκαηνο νδήγεζεο θ.α. Δπίζεο, γηα θάπνηεο παξνρέο φπσο π.ρ. ε ηερλεηή

γνληκνπνίεζε ππάξρεη ζπγθεθξηκέλνο πεξηνξηζκφο ηνπ αξηζκνχ ησλ πξνζπαζεηψλ πνπ

θαιχπηνληαη. ην δηάηαγκα No. 46/1997. (XII. 17.) NM of the Minister of Welfare,

ππάξρεη ζπγθεθξηκέλε ιίζηα κε ηηο ππεξεζίεο πνπ εμαηξνχληαη απφ ην παθέην, νη νπνίεο

είλαη ππεξεζίεο πνπ δελ είλαη θαηαρσξεκέλεο ζηελ International Classification of

Medical Interventions . (Observatory-1,1999)

ΔΘΔΛΟΝΣΗΚΖ-ΗΓΗΧΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ

Ο λφκνο XCVI ηνπ 1993, εηζήγαγε ην λνκηθφ πιαίζην γηα ηελ δηάδνζε κε-

θεξδνζθνπηθψλ αζθαιηζηηθψλ ζρεδίσλ. Μέρξη ζηηγκήο, ιίγα απηνχ ηνπ ηχπνπ ηακεία,

έρνπλ δεκηνπξγεζεί, ηα νπνία παξέρνπλ πεξηνξηζκέλνπ εχξνπο παξνρέο. Σν 1998,

ζπγθεθξηκέλα, ππήξραλ πεξίπνπ 30 εζεινληηθά αζθαιηζηηθά ηακεία ζηελ Οπγγαξία, ηα

νπνία θάιππηαλ πεξίπνπ 30.000. (Observatory-1, 1999)

Ζ ηδησηηθή αζθάιηζε πγείαο επίζεο, δελ είλαη αθφκε επξέσο δηαδεδνκέλε. Δλψ ε

πξννπηηθή ηεο αλάπηπμεο ζπκπιεξσκαηηθήο αζθάιηζεο πγείαο έρεη γίλεη δεθηή, σο

ζηφρνο ηεο πνιηηηθήο πγείαο, ε δνκή γηα ηέηνηα αζθαιηζηηθά πξνγξάκκαηα δελ έρεη

ηχρεη πιήξνπο επεμεξγαζίαο αθφκε. Τπάξρνπλ δηάθνξα πξνγξάκκαηα πγεηνλνκηθήο

74

αζθάιηζεο ηδησηηθψλ εηαηξηψλ, θπξίσο πνιπεζληθψλ πνπ έρνπλ ππνθαηαζηήκαηα ζηελ

Οπγγαξία. Δπίζεο δνθηκάδνληαη ζε 10 θέληξα ζε φιε ηελ ρψξα, θάπνηα πξνγξάκκαηα

ηχπνπ HMOs (health maintenance organizations), ν αξηζκφο ησλ νπνίσλ αλακέλεηαη λα

απμεζεί. (http://www.factbook.net/hungary)

4.3.1 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΠΦΤ- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΠΑΡΟΥΖ ΒΟΖΘΔΗΑ

ΚΑΣ’ ΟΗΚΟΝ

Απηή ηε ζηηγκή, πάλσ απφ 90% ησλ νηθνγελεηαθψλ ηαηξψλ, εμαζθνχλ ην επάγγεικα

ηνπο, σο ηδηψηεο επηρεηξεκαηίεο, πνπ ζπκβάιινληαη κε ηηο ηνπηθέο θπβεξλήζεηο θαη HIF.

Οη ππφινηπνη (5-10 %) είλαη δεκφζηνη ππάιιεινη, θαη πιεξψλνληαη κε κηζζφ. Οη

νηθνγελεηαθνί ηαηξνί απνδεκηψλνληαη θαηά θεθαιήλ θαη βάζεη ηεο απφδνζεο ηνπο, (on

performance-based capitation), δειαδή, ην εηζφδεκα ηνπο δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε

ηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ εγγξάθνληαη ζηνπο θαηαιφγνπο ηνπο, αθνχ ιεθζεί φκσο

ππφςε θαη ε ειηθία ησλ αζζελψλ, αιιά θαη ην επίπεδν εηδίθεπζεο ηνπ ηαηξνχ· ε παξνρή

ππεξεζηψλ ζε ειηθησκέλνπο θαη ζε παηδηά, πιεξψλεηαη πεξηζζφηεξν. Καηά κέζνλ φξν,

1500-1600 άηνκα εγγξάθνληαη αλά ηαηξφ.

(http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/27.html). Ωζηφζν, ππάξρεη έλα

ζπγθεθξηκέλν φξην αζζελψλ πνπ κπνξεί λα δερζεί ν ηαηξφο θαη λα πιεξσζεί γηα ηελ

πεξίζαιςε ηνπο· αλ δεη αζζελείο πεξηζζφηεξνπο απφ απηφ ην φξην, δελ πιεξψλεηαη γηα

ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πξνο απηνχο.

Όζνλ αθνξά ηελ παξνρή ππεξεζηψλ θαη‟ νίθνλ, απφ ην 1995 ε ππεξεζία απηή έρεη

πεξάζεη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ NHIF. Σν ηακείν δηαζέηεη πεξίπνπ 0,6 % ηνπ

θνλδπιίνπ πνπ έρεη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ γηα λνζνθνκεηαθή θξνληίδα, ζηελ παξνρή

ππεξεζηψλ θαη‟ νίθνλ. Τπάξρνπλ γχξσ ζηνπο 350 νξγαληζκνχο πνπ παξέρνπλ απηνχ

ηνπ είδνπο ηηο ππεξεζίεο (θπξίσο ηδησηηθνί νξγαληζκνί) νη νπνίνη απνδεκηψλνληαη απφ

ην NHIF βάζεη ηνπ αξηζκνχ ησλ επηζθέςεσλ πνπ δηεθπεξαηψλνπλ.

(http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/)

75

4.3.2. ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟΤ ΣΟΜΔΑ

Μεηά ηε κεηαξξχζκηζε ησλ αξρψλ ηνπ 90 θαη ηελ αιιαγή ζηνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο

ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, ζηελ Οπγγαξία άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη έλα πνιχπινθν

ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο per-case.

Οη Homogeneous Disease Group Payments θαιχπηνπλ ηε δαπάλε φρη φκσο θαη γηα ηα

θεθαιαηνπρηθά θφζηε γηα ηα νπνία είλαη αξκφδηνη γηα λα ηα θαιχςνπλ νη ηδηνθηήηεο ησλ

λνζνθνκείσλ, κέζσ ηεο επηρνξήγεζεο πνπ ιακβάλνπλ απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ

γηα ηελ πγεία (ν νπνίνο θαζνξίδεηαη απφ θνηλνχ απφ ηα ππνπξγεία Οηθνλνκηθψλ, Τγείαο

θαη Δζσηεξηθψλ).

Σν ζχζηεκα ησλ νκνγελνπνηεκέλσλ θαηεγνξηψλ αζζελείαο επεθηάζεθε ζε φιε ηελ

Οπγγαξία ην 1993, ελψ απφ ηφηε έρνπλ γίλεη αξθεηέο δνκηθέο αιιαγέο ζε απηφ. H

λνζειεία ζε αζζελείο πνπ παξακέλνπλ κφλν γηα κία εκέξα, απνδεκηψλεηαη βάζεη ελφο

κέζνπ φξνπ per- day, ν νπνίνο βαζίδεηαη ζηηο νκνγελνπνηεκέλεο θαηεγνξίεο αζζελεηψλ

πνιιαπιαζηαζκέλεο επί έλα ζπληειεζηή ηνπ 0,7. Οη πεξηπηψζεηο ησλ αζζελψλ νη νπνίνη

λνζειεχνληαη γηα κεγάιν δηάζηεκα απνδεκηψλνληαη αλά εκέξα. Όζνλ αθνξά θάπνηεο

αθξηβέο ππεξεζίεο πγείαο, φπσο π.ρ. ε κεηακφζρεπζε, νη νπνίεο παξέρνληαη κφλν ζε

πεξηθεξεηαθά ή εζληθά ηλζηηηνχηα, απηέο απνδεκηψλνληαη βάζεη ελφο ζπζηήκαηνο

απνδεκίσζεο θαηά πξάμε θαη πεξίπησζε θαη ρξεκαηνδνηνχληαη μερσξηζηά απφ ηελ

θεληξηθή δηνίθεζε. (McKee – Healy, 2002)

Σν 1992 αξρίδνπλ λα ζπγθεληξψλνληαη φιεο νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο, φζνλ αθνξά

ηηο ρξεψζεηο κε ζηφρν ηελ πινπνίεζε ηνπ λένπ ζπζηήκαηνο απνδεκίσζεο ην νπνίν ζα

βαζίδεηαη ζηα DRGs. Σν 1993 νινθιεξψλεηαη ην ζχζηεκα απνδεκίσζεο πνπ βαζίδεηαη

ζηα DRGs γηα ηελ παξνρή νμείαο λνζνθνκεηαθήο θξνληίδαο. To 1997 νινθιεξψλεηαη ε

γεληθή εθδνρή ηνπ νπγγξηθνχ ζπζηήκαηνο ηαμηλφκεζεο πεξηπηψζεσλ HBCs . χληνκα

θάλεθαλ θαη νη πξψηεο αιιαγέο ζηα λνζνθνκεία, εθφζνλ απέθηεζαλ ζε θάπνην βαζκφ

επηρεηξεκαηηθή ζπκπεξηθνξά. Έγηλαλ επίζεο ελέξγεηεο πξνο ηελ δηακφξθσζε

ζθαηξηθψλ πξνυπνινγηζκψλ. Δπίζεο, ελζαξξχλζεθαλ νη έιεγρνη πνηφηεηαο ζηα

λνζνθνκεία, γηα ην ιφγν φηη απηφο ν ηξφπνο πιεξσκήο ρξεηάδεηαη πνιχ θαιή

76

πιεξνθφξεζε. Ωζηφζν, νη δείθηεο πνπ αθνξνχλ ηε δηάξθεηα λνζειείαο ζε λνζνθνκείν

δελ έπεζαλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ.(Dozsa et all, 2002)

4.4. ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΑ ΣΑ ΔΠΟΜΔΝΑ ΔΣΖ

Γηα λα αληηκεησπηζηνχλ ηα απμαλφκελα πξνβιήκαηα πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ, ηέζεθε ζε

ηζρχ ην πξφγξακκα «Γηα Έλα Τγηέο Έζλνο» (2001-2010. Σν πξφγξακκα απηφ είλαη

ζπλεπέο σο πξνο ηνπο ζηφρνπο ηεο ΠΟΤ βάζεη ηεο πνιηηηθήο Τγεία 21, ελψ

πεξηιακβάλεη θαη ηηο απαξαίηεηεο δξάζεηο γηα ηελ έληαμε ζηελ ΔΔ. πγθεθξηκέλα,

ζηνρεχεη ζηελ αχμεζε ηνπ πξνζδφθηκνπ δσήο ζηα 70 έηε γηα ηνπο άλδξεο θαη ζηα 78

γηα ηηο γπλαίθεο (αληί 67,3 θαη 71, 6 αληίζηνηρα), ζηε κέησζε ηεο παηδηθήο

ζλεζηκφηεηαο θαη ζηελ εμάιεηςε ησλ θνηλσληθψλ δηαθξίζεσλ φζνλ αθνξά ην επίπεδν

πγείαο. Πεξηιακβάλεη πξνγξάκκαηα γηα ηελ πξναγσγή πην πγηψλ ηξφπσλ δσήο, κε

εθζηξαηείεο θαηά ηνπ θαπλίζκαηνο, ηεο θαηαλάισζεο αιθνφι, ηελ εμάπισζε ηεο

πγηνχο δηαηξνθήο, ηελ αλάπηπμε ηεο εθπαίδεπζεο γχξσ απφ ηελ πγεία, ηελ αλάπηπμε

ελφο πγηνχο πεξηβάιινληνο θ.α. Με ην πξφγξακκα απηφ ελνπνηνχληαη φιεο νη

δξαζηεξηφηεηεο πνπ ήδε ππήξραλ γηα ηε δεκφζηα πγεία θαη ηελ πξφιεςε. Δπίζεο,

ηίζεληαη σο ζηφρνη ε ζηελφηεξε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ππνπξγείσλ, κεηαμχ ηεο

θπβέξλεζεο θαη ησλ Με Κπβεξλεηηθψλ Οξγαληζκψλ θ.α.

Ζ Οπγγαξία ζπκκεηέρεη απφ ην 1998 ζηα πξνγξάκκαηα ηεο ΔΔ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο

πγείαο, ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ θαξθίλνπ, ηελ πξφιεςε ηνπ AIDS θαζψο θαη άιισλ

κεηαδνηηθψλ αζζελεηψλ, ηελ πξφιεςε ηεο ηνμηθνκαλίαο θ.α.

ε ζρέζε κε ηελ ελαξκφληζε ηεο λνκνζεζίαο ηεο κε απηήλ ηεο ΔΔ, δελ έρεη αθφκε

νινθιεξσζεί φζνλ αθνξά ην θάπληζκα. Οη πξνζπάζεηεο γηα ηε κεηαξξχζκηζε ηνπ

Δζληθνχ πζηήκαηνο Γεκφζηαο Τγείαο, πξέπεη επίζεο λα ζπλερηζηνχλ ζηνλ ηνκέα ηνπ

εθζπγρξνληζκνχ ηεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαη ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο.

(http://europa.eu.int/index_el.htm)

77

Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΖ ΠΟΛΧΝΗΑ

Δδαθηθή Έθηαζε: 311.904 ηεηξαγσληθά ρηιηόκεηξα

Πιεζπζκόο: 38,64 εθ. θάηνηθνη

Πξσηεύνπζα: Βαξζνβία

Νόκηζκα: Ειόηη

78

5. 1.ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ

Ζ Πνισλία είλαη ε κεγαιχηεξε απφ ηηο ρψξεο πνπ εηζήρζεζαλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε

κε ηελ ηειεπηαία δηεχξπλζε (2003), ηφζν ζε εδαθηθή έθηαζε φζν θαη ζε πιεζπζκφ

(www.eu2003.gr/gr/articles/2002/12/8/1137 ). Δίλαη επίζεο ε πην νκνηνγελήο φζνλ

αθνξά ηελ εζληθφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ ηεο, ηε ζξεζθεία θαη ηε γιψζζα, απφ φιεο ηηο

ρψξεο ηεο πξψελ Αλαηνιηθήο Δπξψπεο12

.

ηοιτεία για ηην οικονομία ηης τώρας:

Όπσο ζπλέβε θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, ε νηθνλνκία ηεο

Πνισλίαο ρξεηάζηεθε λα αλαδηαξζξσζεί εθ βάζξσλ, κεηά ηε πηψζε ηνπ

θνκκνπληζηηθνχ θαζεζηψηνο. Ο ηδησηηθφο ηνκέαο άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ξαγδαία: ε

ζπκβνιή ηνπ ζην ΑΔΠ απμήζεθε απφ 18% πεξίπνπ ην 1989 ζε 70% ην 1999, ελψ ε

ζπκβνιή ηνπ ζηελ απαζρφιεζε ήηαλ 72%.

(http://www.eu2003.gr/gr/articles/2002/12/8/1137 θαη

http://europa.eu.int/scadplus/printversion/el/lvb/ ).

Ζ Πνισλία ζεσξείηαη ζηνπο θχθινπο ηεο ΔΔ σο βηψζηκε νηθνλνκία ηεο αγνξάο, ε

νπνία κπνξεί λα αληηκεησπίζεη κεζνπξφζεζκα ηηο ζπγθπξηαθέο πηέζεηο θαη ηηο δπλάκεηο

ηεο αγνξάο ζην εζσηεξηθφ ηεο ΔΔ. Ζ νηθνλνκία ηεο άιισζηε άληεμε ζηε ξσζηθή θξίζε.

Δμάιινπ, έρεη εληζρπζεί ε εκπνξηθή ελνπνίεζε κε ηελ ΔΔ.. Δπίζεο, ράξε ζηα ζηαζεξά

βήκαηα πνπ έγηλαλ γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάθακςε, ζεκεηψζεθε κία ζεκαληηθή αχμεζε

ηνπ ΑΔΠ αλά θάηνηθν, ην νπνίν αλέβεθε ζην 39,2% ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ΔΔ ην 2000,

απφ ην 34% ην 1995, φκσο απηά ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία εκπεξηέρνπλ ζεκαληηθέο

αληζφηεηεο απφ λνκφ ζε λνκφ. χκθσλα κε ηελ έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο γηα ην 2002, ε

αλεξγία παξακέλεη ην θεληξηθφ πξφβιεκα γηα ηελ Πνισλία κεηά ηε κεηάβαζε, εθφζνλ

ην πνζνζηφ αλέβεθε απφ 11% ην 1997 ζε 18,4%ην 2001.

12

Με πνζνζηφ 98 % νη Πνισλνί, απνηεινχλ ηελ θχξηα εζλνηηθή νκάδα ηεο ρψξαο. Σν ππφινηπν πνζνζηφ

θαηαιακβάλνπλ νη Λεπθνξψζνη, Γεξκαλνί, Ληζνπαλνί θαη Οπθξαλνί . Με πνζνζηφ 95% επίζεο, νη

ξσκαηνθαζνιηθνί απνηεινχλ ηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ζηε ρψξα (Observatory-2, 1999,θαη

www.eu2003.gr/gr/articles/2002/12/8/1137 )

79

Τπήξμε, φκσο, ζεκαληηθή κείσζε ζην δεκφζην ρξένο : απφ πνζνζηφ 47% ηνπ ΑΔΠ ην

1997 ζε 39,3% ην 2001. Ο πιεζσξηζκφο, κεηψζεθε δξακαηηθά απφ 11,6% ην 1998, ζε

3,5% ην 2001. Καηά ηελ Δπηηξνπή (έθζεζε 2002) ε Πνισλία ζπλερίδεη λα βειηηψλεη ηε

ιεηηνπξγία ηεο σο νηθνλνκία ειεχζεξεο αγνξάο, ράξε ζε κία ζπλεηή καθξννηθνλνκηθή

πνιηηηθή θαη ζηελ νινθιήξσζε ηεο εθαξκνγήο δηαθφξσλ δηαξζξσηηθψλ

κεηαξξπζκίζεσλ. (http:// europa.eu.int/scadplus/printversion/el/lvb/ ).

Πορεία προς ηη μεηάβαζη:

Καηά ηε δεθαεηία ηνπ 80, κέζα ζε έλα θιίκα γεληθφηεξσλ πνιηηηθψλ δπκψζεσλ ζηηο

ρψξεο ηεο πξψελ Αλαηνιηθήο Δπξψπεο, ζηελ Πνισλία αλεβαίλεη ζηελ εμνπζία έλα

πνιχ ηζρπξφ ζπλδηθάην ε Αιιειπγγχε (Solidarnosc) κε εγέηε ηνλ Λερ Βαιέζα, ν

νπνίνο εθιέρζεθε πξφεδξνο ην 1990, ελψ νη πξψηεο βνπιεπηηθέο εθινγέο έγηλαλ ηνλ

Οθηψβξην ηνπ 1991. Απφ ην 1989 σο ην 1998, ζεκεηψζεθαλ 8 αιιαγέο ζηε θπβέξλεζε

ηεο ρψξαο, γεγνλφο πνπ δείρλεη θάπνηα αζηάζεηα ζηελ πνιηηηθή θαηάζηαζε.

Πολίηεσμα- Διοικηηική Διάρθρωζη:

Σν πνιίηεπκα ηεο ρψξαο είλαη ε θνηλνβνπιεπηηθή δεκνθξαηία. Ζ Δζληθή πλέιεπζε

πεξηιακβάλεη δχν ζψκαηα: ηελ Κάησ Βνπιή (Sejm) κε 460 έδξεο θαη ηε Γεξνπζία

(Senat) κε 100 έδξεο. Ο πξφεδξνο είλαη θαη ν αξρεγφο ηνπ θξάηνπο θαη εθιέγεηαη απ‟

επζείαο. (Observatory-2, 1999 θαη http://www.eu2003.gr/gr/articles/2002/12/8/1137 )

Ζ ρψξα σο ην 1999 ήηαλ ρσξηζκέλε ζε 49 δηνηθεηηθέο κνλάδεο, ηηο voivodships νη

νπνίεο κεηψζεθαλ ζε 16 ην 1999. Ο επηθεθαιήο ηεο voivodship είλαη ν voivod θαη

δηνξίδεηαη απφ ην θξάηνο. Τπάξρνπλ άιιεο δχν βαζκίδεο απηνδηνίθεζεο :

Ζ gmina, ε νπνία πξνζηέζεθε ην 1990 θαη είλαη έλα εθιεγκέλν ζπκβνχιην13

.

Ζ powiat, ε νπνία πξνζηέζεθε κε ηηο εθινγέο ην 199814

.

13

Τπάξρνπλ 2121 gminas νη νπνίεο θαιχπηνπλ πιεζπζκφ ηεο ηάμεσο ησλ 24000 θαηνίθσλ, ππάξρνπλ

φκσο θαη εμαηξέζεηο φπσο είλαη π.ρ. ε θεληξηθή gmina ηεο Βαξζνβίαο πνπ έρεη 700.000 θαηνίθνπο 14

Απηή ηε ζηηγκή ππάξρνπλ 373 powiats, νη νπνίεο θαιχπηνπλ πνιιέο gminas. Με ηελ εηζαγσγή ηεο

powiat γίλεηαη κία επηζηξνθή ζην ζχζηεκα πνπ ίζρπε πξηλ απφ ην 1975, ρξνληά πνπ θαηαξγήζεθαλ φιεο

νη ηνπηθέο κνλάδεο θαη νη voivodships απφ 17 απμήζεθαλ ζε 49.

80

5.2 ΓΔΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΟ ΤΓΔΗΑ

5.2.1. ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΤΣΖΜΑΣΟ ΤΓΔΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ

1918-1945

Καηά ηελ πξψηε πεξίνδν ηεο πνισληθήο αλεμαξηεζίαο ππήξρε ε παξνρή θάπνησλ

ππεξεζηψλ πγείαο ρξεκαηνδνηνχκελσλ απφ έλα πεξηνξηζκέλν ζχζηεκα αζθάιηζεο

πγείαο ηχπνπ Bismarck, ην νπνίν θάιππηε ην 7% ηνπ πιεζπζκνχ κφλν.

1945-1997

Όηαλ ε Πνισλία ήηαλ ππφ θνκκνπληζηηθφ θαζεζηψο, ην χζηεκα πγείαο ηεο ήηαλ

ηδηαίηεξα ζπγθεληξσηηθφ φπσο ήηαλ εμάιινπ θαη ε νηθνλνκία ηεο ρψξαο. Σν χζηεκα

Τγείαο ήηαλ ππφ ηελ ηδηνθηεζία θαη ηε δηνίθεζε ηνπ θξάηνπο. Ωζηφζν, παξφιν πνπ ε

Πνισλία αθνινπζνχζε φπσο είπακε ην κνληέιν εκάζθν, ην νπνίν πεξηγξάθεηαη ζην

πξψην θεθάιαην, ππήξραλ ζηνηρεία κέζα ζην ζχζηεκα ηα νπνία έξρνληαλ ζε αληίζεζε

κε απηφ ην κνληέιν, φπσο π.ρ. ε άηππε χπαξμε θάπνηαο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο. Απηφ

ίζρπε κε ηε κνξθή ηεο ηδησηηθήο άζθεζεο ηνπ ηαηξηθνχ επαγγέικαηνο απφ θάπνηνπο

δηεπζπληέο ηκεκάησλ λνζνθνκείσλ ή απφ θάπνηνπο πνιχ εμεηδηθεπκέλνπο εηδηθνχο

ηαηξνχο. Παξέκεηλαλ επίζεο ζε ιεηηνπξγία θάπνηνη ηδησηηθνί ηαηξηθνί ζπλεηαηξηζκνί

θαζψο θαη θέληξα παξνρήο νδνληηαηξηθψλ ππεξεζηψλ πγείαο . (Jasiutowicz, 1999)

Τπήξμαλ ηξεηο βαζηθέο δέζκεο κέηξσλ γηα ηε κεηαξξχζκηζε ηνπ ηνκέα ηεο πγείαο. Ζ

πξψηε ζεηξά ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ζηφρεπε ζηελ εμαζθάιηζε ηεο παξνρήο δσξεάλ

ππεξεζηψλ θξνληίδαο πγείαο γηα φινπο. Ζ αλάγθε ηεο παξνρήο δσξεάλ ππεξεζηψλ

πγείαο είρε ζεσξεζεί σο αξρή άκεζα ζπλπθαζκέλε κε ηα θνκκνπληζηηθά ηδεψδε, θαη γη

απηφ ην ιφγν έγηλε θαη ζπγθεθξηκέλε αλαθνξά ζε άξζξν ηνπ πληάγκαηνο. Τπεξεζίεο

πγείαο πξνζθέξνληαλ εμ αξρήο δσξεάλ ζε φινπο ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο, ελψ ζηε

δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50 ηδξχζεθαλ θιηληθέο γηα ηνπο εξγαδφκελνπο, ζηνπο

ρψξνπο εξγαζίαο. Σν 1972, ε θάιπςε απφ ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο πγείαο επεθηάζεθε

γηα λα ζπκπεξηιάβεη θαη ηνπο απαζρνινχκελνπο ζε γεσξγηθέο θαη θηελνηξνθηθέο

εξγαζίεο, θη έηζη βειηηψζεθε ζε ζεκαληηθφ βαζκφ θαη ε θαηάζηαζε ηεο παξνρήο

ππεξεζηψλ πγείαο ζηνπο θαηνίθνπο ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ, ζηνπο νπνίνπο σο ηφηε

παξέρνληαλ πνιχ πεξηνξηζκέλεο δσξεάλ ππεξεζίεο.

Ζ δεχηεξε ζεηξά κεηαξξπζκίζεσλ ζηφρεπε ζην λα ελψζεη ηα δίθηπα ησλ ππεξεζηψλ

πγείαο θαη απηά ησλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ ζε θάζε πεξηνρή. Σν 1960, ην Τπνπξγείν

Τγείαο κεηνλνκάδεηαη ζε Τπνπξγείν Τγείαο θαη Πξφλνηαο (Ministry of Health and

81

Social Welfare). Σν 1972, ηδξχζεθαλ νη ιεγφκελεο «νινθιεξσκέλεο κνλάδεο δηνίθεζεο

θαη δηαρείξηζεο πγείαο», νη ZOZ (Zespol Opieki Zdrowotnej)15

.

Ζ ηξίηε ζεηξά ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ηνπ ηνκέα πγείαο, θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 80,

ζπλδένληαλ κε ηηο πξνζπάζεηεο γηα ηε γεληθφηεξε απνθέληξσζε ηεο δηνηθεηηθήο δνκήο

ηεο ρψξαο κε ηελ ελδπλάκσζε ηνπ ξφινπ ηεο voivodship θαη αξγφηεξα ηεο gmina.

Μέζα ζε απηφ ην θιίκα, ην 1983, νη εμνπζίεο ηνπ Τπνπξγείνπ κεηψζεθαλ, ελψ δφζεθαλ

παξάιιεια πεξηζζφηεξεο δηνηθεηηθέο αξκνδηφηεηεο ζηηο voivodships θαη ζηηο ZOZ.

(Observatory-2, 1999)

Ωζηφζν, ηα απμαλφκελα θφζηε ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο, νδήγεζαλ ζε πξνβιήκαηα

αληζνηήησλ, ρακειήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη δηαθζνξάο. Πνιινί κίιεζαλ

θαη γηα επηθείκελε θαηάξξεπζε ηνπ ζπζηήκαηνο. Μέζα ην γεληθφηεξν πνιηηηθφ θιίκα

δπζαξέζθεηαο γηα ην θαζεζηψο ζηελ Πνισλία, έγηλε θαηαλνεηή ε αλάγθε κηαο

ζπλνιηθήο κεηαξξχζκηζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη θαηά ζπλέπεηα θαη ηνπ

ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο ρψξαο.

Ωζηφζν, κέζα ζην πιαίζην ηεο ζπλνιηθήο αλαδηάξζξσζεο ηεο ρψξαο, ε κεηαξξχζκηζε

ζηελ πγεία, αλ θαη ζεσξήζεθε ζεκαληηθή πξνηεξαηφηεηα, θαζπζηέξεζε αξθεηά, γηαηί

έπξεπε πξψηα λα ζηαζεξνπνηεζεί ε νηθνλνκία. (www.medicover.com)

1997-2003

Οπζηαζηηθά ην 1999, έγηλε ε πξψηε νπζηαζηηθή κεηαξξχζκηζε, ε νπνία είρε σο θχξην

ραξαθηεξηζηηθφ ηελ αιιαγή ζηνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο.

χκθσλα κε απηήλ, ην θξάηνο δελ είλαη πιένλ απνθιεηζηηθφο ππεχζπλνο θνξέαο γηα γηα

ηελ θάιπςε ηνπ θφζηνπο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο , αιιά εηζάγεηαη θαη ε θνηλσληθή

αζθάιηζε πγείαο. Ο λφκνο γηα ηελ αζθάιηζε πγείαο πέξαζε ζηηο 6 Φεβξνπαξίνπ ηνπ

1997, αλαζεσξήζεθε ηνλ Απγνπζην ηνπ 1998, θαη ππνγξάθζεθε απφ ηνλ Πξφεδξν ηεο

Γεκνθξαηίαο ζηηο 24 Απγνχζηνπ ηνπ 1998, ελψ άξρηζε λα ηζρχεη απφ 1/1 ηνπ 1999. Ο

λφκνο φξηδε φηη ν θάζε πνιίηεο φθεηιε λα δηαζέηεη ην 7,5% ηνπ θφξνπ εηζνδήκαηνο ηνπ,

ζηνπο νξγαληζκνχο αζθάιηζεο πγείαο, ηα ηακεία, ηα νπνία νλνκάζηεθαλ “Kasy

15

Γηα ηηο ZOZ ππάξρεη πην αλαιπηηθή αλαθνξά ζην ππνθεθάιαην πνπ αλαθέξεηαη ζηελ Οξγαλσηηθή

Γνκή ηνπ πζηήκαηνο

82

Chorych” θαη ζρεδηάζηεθαλ κε πξφηππν ηα γεξκαληθά Kranken Kassen. (Jasiutowicz,

1999) Οη ηέζζεξηο βαζηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ην λφκν ηνπ 1997, ήηαλ:

1) θαζνιηθή θαη ππνρξεσηηθή ζπκκεηνρή ζην πξφγξακκα ηεο θνηλσληθήο

αζθάιηζεο

2) θνηλσληθή αιιειεγγχε

3) απηνδηνίθεζε θαη δηνηθεηηθή αλεμαξηεζία ησλ ηακείσλ αζζέλεηαο

4) εγγχεζε απφ ην θξάηνο γηα ηελ ζηαζεξφηεηα θαη ηε βησζηκφηεηα ηνπ

πξνγξάκκαηνο θνηλσληθήο αζθάιηζεο (WHO, 2001)

Έηζη, ην 1999, ηδξχζεθαλ 16 πεξηθεξεηαθά ηακεία πγείαο θαη άιιν έλα ηακείν γηα ηα

ζψκαηα αζθαιείαο, θαη ηνπο ζηδεξνδξνκηθνχο· ζ‟ απηά πέξαζε ε αξκνδηφηεηα ηεο

δηαπξαγκάηεπζεο θαη «αγνξάο» ππεξεζηψλ πγείαο γηα ηα κέιε ηνπο, θαζψο θαη απηή

ηεο απνδεκίσζεο γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο. Όζνλ αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε

γεληθψο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, ε πξφζεζε ήηαλ ε θπβεξλεηηθή ελίζρπζε κέζσ ηνπ

πξνυπνινγηζκνχ λα ππνρσξήζεη ζηαδηαθά, ελψ ε ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ηεο αζθάιηζεο

ζα επεθηείλεηαη. Ωζηφζν, ππήξρε ε πξφβιεςε γηα θάπνηεο εμεηδηθεπκέλεο ππεξεζίεο-

π.ρ. κεηακφζρεπζε νξγάλσλ- θαη επίζεο γηα θάπνηα εζληθά πξνγξάκκαηα πγείαο- ην

Δζληθφ Πξφγξακκα Τγείαο, ην Δζληθφ Πξφγξακκα γηα ηελ Πξφιεςε ησλ Καξδηαθψλ

Παζήζεσλ θαη ην Πξφγξακκα Διέγρνπ ηεο Δμάπισζεο ηνπ Καξθίλνπ- λα ζπλερηδφηαλ

ε ρξεκαηνδφηεζε απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ.(Observatory-2, 1999).

Οη πξνζδνθίεο ηνπ θνηλνχ ήηαλ εμαηξεηηθά πςειέο απφ ηε κεηαξξχζκηζε. Όκσο, εηδηθά

ε πξψηε ρξνληά ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο απνδείρηεθε εμαηξεηηθά δχζθνιε. Έλα

απφ ηα ζεηηθά ζηνηρεία ηνπ λένπ ζπζηήκαηνο, ήηαλ ε αλάπηπμε ηεο ηδησηηθήο

πξσηνβνπιίαο απφ ηελ πιεπξά ησλ πξνκεζεπηψλ. Οη αξρηηέθηνλεο ηεο κεηαξξχζκηζεο

είραλ ππνζρεζεί ηε δεκηνπξγία ζπλζεθψλ θαιχηεξεο πνηφηεηαο ζηελ πγεία, ζε

ζπλδπαζκφ κε ηε ζεκαληηθή κείσζε ησλ ρξεψλ ησλ κνλάδσλ παξνρήο πγεηνλνκηθήο

θξνληίδαο. Ωζηφζν, ήδε απφ ην πξψην ηεηξάκελν ηνπ 1999, παξνπζηάζηεθαλ

ζεκαληηθά πξνβιήκαηα: νη αζζελείο παξαπνληφληνπζαλ γηα πεξηνξηζκέλε πξφζβαζε

ζηηο ππεξεζίεο πγείαο, θαη γεληθά έιιεηςε επαξθνχο πιεξνθφξεζεο γηα ην πνπ ζα

έπξεπε λα απεπζπλζνχλ αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε.

Σα ηακεία έξημαλ ηηο επζχλεο ηνπο ζηνλ αλεπαξθή ηξφπν ζπιινγήο ησλ εηζθνξψλ γηα

ηελ πγεία. χληνκα, νη κεηαξξπζκίζεηο πέξαζαλ ζηε ζπλείδεζε ηνπ κέζνπ πνιίηε

83

αξλεηηθά, φπσο δήισζε θαη ην 70% ηνπ θνηλνχ ζε κία εζληθή έξεπλα.

(www.medicover.com ) Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη, ζε πξφζθαηε έξεπλα ηεο Wprost, ηεο

εβδνκαδηαίαο πνισληθήο εθεκεξίδαο, ην 69% ηάρζεθε ππέξ ηεο κεηαξξχζκηζεο ηνπ

ππάξρνληνο ζπζηήκαηνο πγείαο. ε γεληθέο γξακκέο, ε βαζηθή αλεζπρία ηνπ κέζνπ

πνισλνχ πνιίηε, είλαη φηη δελ ζα ηχρεη νχηε ηεο ζηνηρεηψδνπο θξνληίδαο πγείαο ζε

πεξίπησζε πνπ ζα αζζελήζεη. Απηή ε πεπνίζεζε πξνέξρεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ζηελ

πξαγκαηηθφηεηα ε παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο απέρεη πνιχ απφ ην λα είλαη «δσξεάλ θαηά

ηε ρξήζε». Μία έξεπλα ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο απφ ην 1998 δείρλεη φηη παξαπάλσ

απφ ην 78% ησλ Πνισλψλ θαηαθεχγεη ζε άηππεο πιεξσκέο γηα ηελ εμαζθάιηζε ελφο

θαιχηεξνπ επηπέδνπ ππεξεζηψλ πγείαο. ( www.medicover.com)

Ζ πιεηνλφηεηα ησλ νκάδσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ή έρνπλ ζπκθέξνληα ζην ρψξν ηεο

πγείαο είλαη ππέξ κίαο ζεκαληηθήο ζηξνθήο πξνο έλα επξσπατθνχ ζηπι ζπζηήκαηνο

ρξεκαηνδφηεζεο ηεο πγείαο, βαζηζκέλνπ ζηελ αζθάιηζε, κε πφξνπο πξνεξρφκελνπο

απφ εηζθνξέο, κε ηακεία ηα νπνία ζα αληαγσλίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Ζ κεηαξξχζκηζε ηνπ

ππνπξγνχ πγείαο Mariusz Lapinski δελ θηλήζεθε πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε,

αληηζέησο, πεξηνξίδεηαη ζηελ θαηάξγεζε ησλ 16 πεξηθεξεηαθψλ ηακείσλ πνπ ππήξραλ

απφ ην 1999, γηα λα εγθαζηδξχζεη έλα θνηλφ ηακείν. Δπίζεο, ε πιεηνλφηεηα απηψλ πνπ

αζθνχλ θξηηηθή ζην ζχζηεκα, είλαη ζεηηθά δηαθείκελνη ζηελ αχμεζε ησλ εηζθνξψλ γηα

ησλ αζθάιηζε πγείαο, σζηφζν, δελ είλαη θάηη πνπ έρεη ζπδεηεζεί επξχηεξα. Ζ Πνισλία

δαπαλάεη ζχκθσλα κε ηειεπηαίνπο ππνινγηζκνχο 6% ηνπ ΑΔΠ ηεο γηα ην ζχζηεκα

πγείαο(http://www3.who.int/whosis/country/), δειαδή έλα πνζνζηφ ζεκαληηθά

ρακειφηεξν απφ απηφ ησλ δπηηθνεπξσπατθψλ ρσξψλ, πνζνζηφ πνπ ζα κπνξνχζε λα

απμεζεί κέζσ κεγαιχηεξεο θνξνινγίαο, αιιά απφ φηη θαίλεηαη ε θπβέξλεζε δελ ζέιεη

λα ρξεσζεί απηφ ην πνιηηηθφ θφζηνο. χκθσλα κε ηηο ηειεπηαίεο εμειίμεηο (Μάηνο

2003), νη αιιαγέο ζην Νφκν γηα ην θεληξηθφ Σακείν Τγείαο πέξαζαλ ζην Sejm θαη

ελζσκαηψζεθαλ ζην λφκν, θη έηζη εγθαζηδξχζεθε ην Δζληθφ Σακείν Τγείαο, δειαδή

έλαο εληαίνο αζθαιηζηηθφο θνξέαο, ζηε ζέζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ ηακείσλ. Ωζηφζν δελ

ζηακάηεζαλ νη δηακάρεο γηα ηε κεηαξξχζκηζε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, κε πην πξφζθαην

απνηέιεζκα ηελ παξαίηεζε ηνπ επηθεθαιήο ηνπ Δζληθνχ Σακείνπ Aleksander Nauman,

κεηά απφ θαηεγνξίεο γηα δηαθζνξά νη νπνίεο εκπιέθνπλ θαη ηνλ πξσζππνπξγφ.

84

Δπίζεο, ζχκθσλα κε ηε λέα κεηαξξχζκηζε, ν αζζελήο, έρεη πιένλ ηε δπλαηφηεηα λα

επηιέμεη ειεχζεξα ηελ ππεξεζία πγείαο πνπ πξνηηκάεη. Σν πξψην απνηέιεζκα απφ απηφ

ην κέηξν, ήηαλ φκσο λα δεκηνπξγεζνχλ ηεξάζηηεο νπξέο θαη ιίζηεο αλακνλήο ζε εθείλα

ηα λνζνθνκεία πνπ ζεσξνχληαη θαιχηεξα. (Kowalska, 2002)

5.2.2 ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΤΣΖΜΑΣΟ

ην πνισληθφ ζχζηεκα πγείαο ππάξρνπλ, φπσο πξναλαθέξζεθε, ηξία επίπεδα

δηνίθεζεο: ην θεληξηθφ επίπεδν (Τπνπξγείν Τγείαο), ην πεξηθεξεηαθφ (voivodship), θαη

ζην θνηλνηηθφ επίπεδν (gmina) κε ηηο νινθιεξσκέλεο κνλάδεο δηνίθεζεο θαη

δηαρείξηζεο πγείαο (ZOZ). Σν Τπνπξγείν είλαη ππεχζπλν γηα εζληθέο ππεξεζίεο πγείαο

θαη γηα εζληθά πξνγξάκκαηα πγείαο, πεξηιακβάλνληαο λνζνθνκεία ζπλδεδεκέλα κε

ηαηξηθέο ζρνιέο, ηλζηηηνχηα ηαηξηθήο έξεπλαο, θαζψο θαη γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ηε

κεηεθπαίδεπζε ηνπ ηαηξηθνχ πξνζσπηθνχ. Μεηά ηηο δηαξθείο κεηαξξπζκίζεηο θαζ‟ φιε

ηε δεθαεηία ηνπ 80, νπφηε θαη πνιιέο αξκνδηφηεηεο πέξαζαλ ζηηο πεξηθέξεηεο θαη κε

ηελ εηζαγσγή ηεο ρξεκαηνδφηεζεο κέζσ ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο, έρεη κεησζεί ν

ξφινο ηνπ Τπνπξγείνπ σο ρξεκαηνδφηε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο. (Girouard- Imai, 2000)

ε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, νη voivodships παξέρνπλ αξθεηέο ππεξεζίεο πξσηνβάζκηαο

θαη δεπηεξνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο. Απφ ην 1990 θαη ζην εμήο, ηνπο δφζεθαλ πνιχ

ζεκαληηθέο αξκνδηφηεηεο, πνπ αθνξνχλ ηνλ πεξηθεξεηαθφ ζρεδηαζκφ ηεο πνιηηηθήο

πγείαο, ηε ιήςε απφθαζεο γηα ηε δνκή ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, θαη ηελ θαηαλνκή ησλ

πφξσλ, νη νπνίνη πξνέξρνληαλ απφ ηνπηθνχο θφξνπο θαη απφ ηνλ θξαηηθφ

πξνυπνινγηζκφ (http://www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/ θαη

Saltman- Figueras, 1997). ε επίπεδν θνηλφηεηαο, ζεκαληηθφο είλαη ν ξφινο ησλ ZOZ,

νη νπνίεο ήηαλ θαη νη βαζηθέο κνλάδεο παξνρήο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο

θξνληίδαο πγείαο ζηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90. Ζ ιέμε ZOZ είλαη έλα αξθηηθφιεμν

πνπ πξνέξρεηαη απφ ηηο ιέμεηο νινθιεξσκέλε κνλάδα παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο θαη

θνηλσληθήο ππεξεζίαο.

Ζ θάζε κία κνλάδα ZOZ απφ ηηο 500 ζπγθεθξηκέλα, πεξηιακβάλεη ηνπιάρηζηνλ έλα

λνζνθνκείν, δεκνηηθέο (ή αγξνηηθέο) ππεξεζίεο πγείαο, π.ρ. πνιπθιηληθέο ζηειερσκέλεο

απφ παζνιφγνπο θαη θάπνηνπο εηδηθνχο γηαηξνχο, ζρνιηθά ηαηξεία θαη θιηληθέο ζε

85

ρψξνπο εξγαζίαο, θη έλα πην πεξηνξηζκέλν αξηζκφ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ. Όιεο απηέο

νη θνηλσληθέο θαη πγεηνλνκηθέο ππεξεζίεο, ήηαλ ππφ ηελ ίδηα δηεχζπλζε θαη

ρξεκαηνδνηνχληαλ απφ ηνλ ίδην πξνυπνινγηζκφ, ν νπνίνο πεξηειάκβαλε πφξνπο

πξνεξρφκελνπο απφ ηελ voivodship ζηελ νπνία αλήθε ε κνλάδα ΕΟΕ . Κάζε κία απφ

ηηο κνλάδεο θάιππηε έλα ζχλνιν πιεζπζκνχ (100.000 άηνκα θαηά κέζν φξν).

Δπίζεο, κέζα ζηα πιαίζηα ηεο δηαδηθαζίαο απνθέληξσζεο πνπ αλαθέξζεθε πξηλ, ην

1994 μεθίλεζε έλα πηινηηθφ πξφγξακκα, ην νπνίν πεξηειάκβαλε ηε κεηαθνξά ηεο

αξκνδηφηεηαο ηεο ιήςεο απφθαζεο απφ ηηο πεξηθέξεηεο ζε 28 κεγάιεο πφιεηο.

(Saltman- Figueras, 1997)

Δπίζεο, κεηά ηε κεηαξξχζκηζε ηνπ 1999, πξνζηέζεθαλ ζην ζχζηεκα ηα 17 ηακεία

(Kasy Chorych), ηα νπνία είλαη κε θεξδνζθνπηθνί νξγαληζκνί, ρξεκαηνδνηνχκελνη απφ

ηηο εηζθνξέο θνηλσληθήο αζθάιηζεο.

86

5.2.3. ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΤΓΔΗΑ

5.2.3.1 ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

Σν δίθηπν παξνρήο ππεξεζηψλ Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο πνπ ππάξρεη ζηελ

Πνισλία ηα ηειεπηαία 40 ρξφληα βαζίδεηαη ζε έλα δίθηπν απφ πνιπθιηληθέο θαη απφ

κνλάδεο πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο πγείαο, νη νπνίεο βξίζθνληαη θνληά ζε θαηνηθίεο,

ζρνιεία θαη παλεπηζηήκηα θαη ρψξνπο εξγαζίαο. (Observatory-2, 1999). Πάλσ απφ ηα

κηζά απφ ηα 3300 θέληξα παξνρήο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο πνπ ππήξραλ ην 1998,

δηνηθνχληαλ απφ ηηο voivodships, ελψ ηνπιάρηζηνλ ην έλα ηξίην (θαη ε αλαινγία

αλακελφηαλ λα απμεζεί) είρε κεηαθεξζεί ππφ ηελ επζχλε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο ησλ

gminas.

Όπσο ζπλέβε θαη ζηηο άιιεο ρψξεο πνπ εμεηάδνληαη ζε απηήλ ηελ εξγαζία, εηζήρζε ν

ζεζκφο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, κε ηελ πξννπηηθή λα ιεηηνπξγήζεη σο gate-keeper

ζην ζχζηεκα πγείαο. Γηα λα εμαζθαιηζζεί ε εθπαίδεπζε ησλ νηθνγελεηαθψλ ηαηξψλ

ηδξχζεθε ην Κνιέγην ησλ Οηθνγελεηαθψλ Ηαηξψλ ζηελ Βαξζνβία ην 1992, ελψ ην ίδην

έηνο ε Κπβέξλεζε ππέγξαςε ζπκβφιαηα κε ηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα θαη ηελ

Δπξσπατθή Σξάπεδα γηα λα βξεη πφξνπο θαη γηα λα πάξεη ηελ απαξαίηεηε ηερλνγλσζία

γηα ηελ νξγάλσζε ηεο κεηαξξχζκηζεο ηεο πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο. Σν 1993

ηδξχζεθαλ άιιεο 12 πεξηθεξεηαθέο κνλάδεο εθπαίδεπζεο γηα νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο

ζε ηαηξηθέο ζρνιέο ηεο Πνισλίαο. Σν 1994 εηζήρζε επίζεκα ε εηδηθφηεηα ηνπ

νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ. (Girouard-Imai, 2000). Ωζηφζν, ηα απνηειέζκαηα δελ ήηαλ

ηδηαίηεξα εληππσζηαθά, θαζψο νη λένη ηαηξνί πξνηηκνχζαλ θπξίσο άιιεο εηδηθφηεηεο.

Δπίζεο, ην θνηλφ, δελ έκεηλε ηδηαίηεξα επραξηζηεκέλν απφ ηηο κεηαξξπζκίζεηο ζηελ

ΠΦΤ θαη ηελ εηζαγσγή ηνπ ζεζκνχ ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ.(Golinowska, 2002).

Καη‟ αξράο, ν αξρηθφο ζηφρνο, λα ιεηηνπξγήζεη δειαδή ν ηαηξφο σο gate- keeper, πξνο

αλψηεξεο βαζκίδεο πεξίζαιςεο, ζα έπξεπε λα έρεη ιάβεη εηδηθή εθπαίδεπζε, δειαδή λα

έρεη ηελ αληίζηνηρε εηδηθφηεηα νηθνγελεηαθνχ γηαηξνχ. Όηαλ άξρηζε λα ηζρχζεη ν

ζεζκφο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, ε πιεηνλφηεηα ησλ γηαηξψλ πνπ θαηέιαβαλ απηέο ηηο

ζέζεηο ήηαλ γηαηξνί πνπ εξγάδνληαλ πξηλ ζε πνιπθιηληθέο κε απνηέιεζκα λα κελ

κπνξνχλ λα αμηνινγήζνπλ ζσζηά ηηο πεξηπηψζεηο πνπ αληηκεηψπηδαλ. πλέρηζαλ, έηζη,

επεηδή ζεσξνχζαλ φηη δελ κπνξνχζαλ νη ίδηνη λα παξάζρνπλ ηελ αλαγθαία ζεξαπεία, λα

ζηέιλνπλ «ειαθξά» πεξηζηαηηθά ζηα Ννζνθνκεία. Απφ ηελ άιιε κεξηά, ε δηαδηθαζία

87

ηεο παξαπνκπήο ζε θάπνηνλ εηδηθφ ηαηξφ κέζσ ηνπ νηθνγελεηαθνχ γηαηξνχ έγηλε ηφζν

ρξνλνβφξα κεηά ηε κεηαξξχζκηζε, πνπ ην θνηλφ αλαγθάζηεθε λα ζηξαθεί ζε ηδηψηεο

εηδηθνχο ηαηξνχο γηα πην γξήγνξε εμππεξέηεζε. (Golinowska, 2002).

5.2.3.2 ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟ ΣΟΜΔΑ

Μεηά ηελ ηειεπηαία κεηαξξχζκηζε ζηελ πγεία, ηα λνζνθνκεία ρσξίζηεθαλ ζε ηξεηο

θαηεγνξίεο: ζε λνζνθνκεία νμείαο λνζειείαο, ζε λνζνθνκεία γηα ρξνλίσο πάζρνληεο ,

θαη ζε μελψλεο . Σν θαζέλα απφ απηά έρεη κία πεξηνρή θάιπςεο, θαη πξέπεη λα

αληαπνθξίλνληαη ζε εζληθψο θαζνξηζκέλα θξηηήξηα, ηα νπνία νξίδνληαη απφ ην

Τπνπξγείν.

Ζ απφδνζε ησλ πνισληθψλ λνζνθνκείσλ δελ θξίλεηαη ηθαλνπνηεηηθή ζε γεληθέο

γξακκέο, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη θπξίσο ζε ειιηπή έιεγρν θαη αλεπαξθή δηνίθεζε.

Πνιιά πξνβιήκαηα, εμάιινπ δεκηνπξγνχληαη απφ ην κηθξφ ζρεηηθά αξηζκφ εηδηθψλ

μελψλσλ γηα ειηθησκέλνπο θαη θιηληθψλ γηα ρξνλίσο πάζρνληεο, κε απνηέιεζκα νη

αζζελείο πνπ ρξεηάδνληαη καθξνρξφληα θξνληίδα λα λνζειεχνληαη πνιιέο θνξέο καδί

κε εθείλνπο ηεο βξαρείαο λνζειείαο. Απηφ ην γεγνλφο πξνθαιεί κεγάιε αχμεζε ηνπ

λνζνθνκεηαθνχ θφζηoπο, έλα πξφβιεκα πνπ παξαηεξείηαη θαη ζηελ Διιάδα. Καηά ηε

δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 κεηψζεθε ν αξηζκφο ησλ θιηλψλ βξαρείαο λνζειείαο,

φπσο επίζεο θαη ε αλαινγία αξηζκνχ θιηλψλ αλά 10.000 θαηνίθνπο (απφ 57.2 ην 1990

ζε 54.1 ην 1997)..

Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα 700 λνζνθνκεία ηεο Πνισλίαο, είλαη ππνρξεκαηνδνηνχκελα,

κε αλεπαξθή εμνπιηζκφ θαη θαθνδηαηεξεκέλεο θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο. ε ζχγθξηζε

δε, κε ηελ Οπγγαξία θαη ηελ Σζερία, ε Πνισλία έρεη αξθεηέο ειιείςεηο ζε βηνταηξηθή

ηερλνινγία. χγρξνλνο δηαγλσζηηθφο θαη ζεξαπεπηηθφο εμνπιηζκφο, ππάξρεη θπξίσο ζε

θάπνηα θαηλνχξηα λνζνθνκεία, παλεπηζηεκηαθά, πεξηθεξεηαθά, θαη ζε ηδησηηθά

λνζνθνκεία.

Σν 1995, ην Δζληθφ Κέληξν γηα ηε Γηαζθάιηζε Πνηφηεηαο (National Center for Quality

Assessment -NCQA) ην νπνίν βξίζθεηαη ζηελ Κξαθνβία, κε ηελ νηθνλνκηθή βνήζεηα

ηνπ νξγαληζκνχ USAID ζε ζέκαηα ηερλνινγηθήο ππνζηήξημεο, μεθίλεζε ηελ εθαξκνγή

88

ζχγρξνλσλ κεζφδσλ ηερλνινγηθήο αμηνιφγεζεο ζε πνισληθά λνζνθνκεία. Ζ αξρηθή

θάζε είρε αμηφινγα απνηειέζκαηα:

Μείσζε ηνπ ρξφλνπ αλακνλήο γηα νθζαικνινγηθέο επεκβάζεηο απφ 7 ζε 10

εκέξεο ζε έλα λνζνθνκείν ηεο Κξαθνβίαο (Krakow)

Μείσζε ηεο θαζπζηέξεζεο πξηλ απφ ηελ επέκβαζε ηνπ κέζνπ φξνπ απφ 5,8 ζε

1,1 εκέξεο ζε έλα λνζνθνκείν ζην Lodz

Μείσζε θαηά 18% ηεο επαλάιεςεο ησλ εξγαζηεξηαθψλ εμεηάζεσλ 9 (νη νπνίεο

νθείινληαλ ζε απψιεηα δεηγκάησλ ή ησλ απνηειεζκάησλ) ζε έλα λνζνθνκείν ζην

Lodz

Μείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αζζελψλ πνπ πεξίκελαλ γηα καζηνγξαθία απφ 18%

ζε 7% ζε έλα δηαγλσζηηθφ θέληξν ζηε Legnica θιπ (Borowitz et all, 2002)

Σν Τπνπξγείν Τγείαο θαη Πξφλνηαο (Ministry of Health and Social Welfare), έρεη ζέζεη

φπσο πξναλαθέξζεθε θάπνηα θξηηήξηα γηα ηε λνζνθνκεηαθή πηζηνπνίεζε, κέζα ζηα

πιαίζηα ελφο λένπ πξνγξάκκαηνο, ην νπνίν αλακέλεηαη λα νδεγήζεη ζην θιείζηκν

νξηζκέλσλ κηθξψλ λνζνθνκείσλ, ελψ αλακέλεηαη λα κεησζεί ν αξηζκφο ησλ θιηλψλ,

παξφιν πνπ ήδε ππάξρεη έιιεηςε θιηλψλ. (WHO, 2001).

Σέινο, φζνλ αθνξά ηα ηδησηηθά λνζνθνκεία, ν αξηζκφο ηνπο αλεβαίλεη ξαγδαία. Ζ

πιεηνςεθία απφ απηά ηα ηδησηηθά λνζνθνκεία, ιεηηνπξγνχλ κε έλα ζχζηεκα ακνηβήο

θαηά πξάμε θαη πεξίπησζε. (Girouard-Imai, 2000)

89

5.3 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

Σν πνισληθφ ζχζηεκα πγείαο σο ηε δεθαεηία ηνπ 90 ρξεκαηνδνηείην ζε πνιχ κεγάιν

βαζκφ απφ ηελ θπβέξλεζε, κέζσ θαηαλνκψλ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ , ηηο νπνίεο έθαλε ην

Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, ελψ νη πφξνη θαηαλέκνληαλ ζηνπο θχξηνπο πξνκεζεπηέο

ππεξεζηψλ πγείαο: ηελ θεληξηθή δηνίθεζε, ηηο voivodships θαη ζε κηθξφηεξν βαζκφ ηηο

gminas. ηε δηαδηθαζία απηή πξνζηέζεθαλ ζηε ζπλέρεηα ηα ηακεία, ηα νπνία

θαηαξγήζεθαλ φπσο πξναλαθέξζεθε ην 2003, θαη πξνέθπςε έλα εληαίν ηακείν.

Ζ δαπάλε γηα ηηο ππεξεζίεο πγείαο, σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ θαη σο πνζνζηφ ηνπ θξαηηθνχ

πξνυπνινγηζκνχ έπεζε ειαθξά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, παξφιν πνπ

ήηαλ ήδε ζε ρακειφ επίπεδν.

Δημόζιερ Δαπάνερ Υγείαρ ζηην Πολωνία καηά ηη δεκαεηία ηος 90

Γαπάλεο 1990 1994 1997 1999

Γεκόζηεο δαπάλεο γηα ππ.πγείαο % ΑΔΠ 5 4,8 4,4 4,2

Βαζηθέο ππεξεζίεο πγείαο 18,9 (1991) 23,8 18,5 20

Ννζνθνκεηαθή θξνληίδα 48,5 (1991) 52,2 48,3 46

Φάξκαθα 12 11,3 8,1 14

Πξώηεο βνήζεηεο 2,5 (1991) 2,8 2,6 2,8

Κέληξα απνθαηάζηαζεο θαη ζαλαηόξηα 2,7 2,2 1,7

Πηγή: ίδια διαμόπθωζη από ηο Health care Reform in Poland After 3 Years; Challenges for new Authorities,

Stanislawa Gollinowska

Ζ δηαδηθαζία ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο έκεηλε ζε κεγάιν βαζκφ

ζηάζηκε, αθνχ ην θξάηνο δελ κπνξνχζε λα δηαζέζεη πφξνπο γηα λα θάλεη

κεηαξξπζκίζεηο ζην ζχζηεκα, θαη ν πιεζπζκφο δελ κπνξνχζε λα αληεπεμέιζεη ζε

εηζθνξέο επαξθνχο αζθάιηζεο πγείαο. Ζ κείσζε ησλ θαηαλνκψλ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ

δεκηνχξγεζαλ πξφζζεηα πξνβιήκαηα ζην ζχζηεκα πγείαο. Οη ζθνπνί ηνπ λένπ

ζπζηήκαηνο αζθάιηζεο ήηαλ λα εμαζθαιίζνπλ λένπο πφξνπο, λα ηππνπνηήζνπλ ηνλ

ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ ηνκέα πγείαο, λα πξνρσξήζνπλ ζε πξφζζεηε απνθέληξσζε

ηεο δηνίθεζεο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο θαη λα εηζαγάγνπλ πξαθηηθέο νηθνλνκίαο ηεο

αγνξάο, ψζηε λα απμήζνπλ ηελ απνδνηηθφηεηα.

90

Ο Γεληθφο Νφκνο γηα ηελ Αζθάιηζε Τγείαο ηνπ 1997, άιιαμε ζαθψο, φπσο

πξναλαθέξζεθε ην ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο. Οη πφξνη πξνέξρνληαη πιένλ απφ δχν

βαζηθέο πεγέο. Πξψηνλ, ηα αζθαιηζηηθά ηακεία ζα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηα άκεζα θφζηε

ησλ ππεξεζηψλ πγείαο ζηνπο αζζελείο κέζσ ζπκβνιαίσλ κε πξνκεζεπηέο. Δπίζεο, ν

θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο πξνεξρφκελνο απφ ηε θεληξηθή δηνίθεζε, ηηο voivodships ή

ηηο gminas, ζα ζπλερίζεη λα ρξεκαηνδνηεί ππεξεζίεο δεκφζηαο πγείαο, φπσο ηα

θεθαιαηνπρηθά θφζηε φισλ ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, θαη θάπνηεο εμεηδηθεπκέλεο

ππεξεζίεο ηξηηνβάζκηαο, π.ρ. κεηακνζρεχζεηο θαη πνιχ αθξηβά θάξκαθα.

Οη αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο πξνέξρνληαη απνθιεηζηηθά απφ ηνπο εξγαδφκελνπο. Γελ

δίλεηαη ε δπλαηφηεηα γηα έλαλ εξγαδφκελν λα εγθαηαιείςεη ην δεκφζην ζχζηεκα

θνηλσληθήο αζθάιηζεο πγείαο. Τπήξρε ε πξφζεζε αξρηθά, λα δνζεί ζηα ηακεία ε

δπλαηφηεηα λα αληαγσλίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Γη απηφ ην ιφγν, δεκηνπξγήζεθε θη έλα

Σακείν Δμηζνξξφπεζεο, γηα λα θαιχςεη ηηο αληζφηεηεο πνπ ππήξραλ ζε ηακεία πνπ

είραλ πνιιά άηνκα κε ρακειφ εηζφδεκα ή /θαη επηβαξεκέλε πγεία. (Girouard- Imai,

2000). Όζνλ αθνξά ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ, ην Σακείν Δμηζνξξφπεζεο θαηαλέκεη

ηνπο πφξνπο, ζηηο πεξηθέξεηεο, βάζεη ηεο ειηθίαο ησλ θαηνίθσλ θαη ηνπ χςνπο ηνπ

εηζνδήκαηνο ηνπο.

ΠΖΓΔ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ

Σν ππνπξγείν πγείαο πιένλ ρξεκαηνδνηεί ην ζχζηεκα πγείαο απφ ηνλ θεληξηθφ/ εζληθφ

πξνυπνινγηζκφ, αλ θαη άιιεο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο άξρηζαλ λα είλαη πεξηζζφηεξν

ζεκαληηθέο κεηά ην 1990. Οη ηνπηθέο θπβεξλήζεηο (gminas) επίζεο ζπλεηζθέξνπλ κε

έλα κηθξφ πνζνζηφ ζηνλ ζπλνιηθφ πξνυπνινγηζκφ ηεο ρψξαο κε ηνπο πφξνπο ηνπο.

Ωζηφζν απηφ ην πνζνζηφ κπνξεί λα είλαη ζεκαληηθφ, αλάινγα κε ηελ gmina, φπσο

έγηλε κε απηήλ ηεο Κξαθνβίαο, ε νπνία δηέζεζε ην 20% ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο γηα

ηελ πγεία ην 1996. Οη gminas επίζεο κπνξνχλ λα απμήζνπλ ηνπο ηνπηθνχο θφξνπο, κεηά

απφ έλα δεκνςήθηζκα ζηελ πεξηνρή ηνπο, δελ ην έρνπλ θάλεη αθφκε σζηφζν. Πξνο ην

παξφλ, δελ ππάξρεη πιεξνθφξεζε γηα ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηεο θνηλσληθήο

αζθάιηζεο ζηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο.

91

ΠΑΡΟΥΔ

Σν πνισληθφ θξάηνο απφ ηε δεθαεηία ηνπ 50 παξείρε θάιπςε πγείαο ζε φιν ηνλ

πιεζπζκφ. Οη κεηαξξπζκίζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 πξνζπάζεζαλ λα δηαηεξήζνπλ

απηή ηε δέζκεπζε. Ο λφκνο ηνπ 1991 γηα The 1991 Health Care Institutions Act θαη

παξφκνηεο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο θαζφξηζαλ ην βαζηθφ παθέην παξερφκελσλ

ππεξεζηψλ, ην νπνίν πεξηειάκβαλε λνζειεία ζε λνζνθνκείν, εηδηθή θξνληίδα

(specialist treatment), δηαγλσζηηθέο εμεηάζεηο, θξνληίδα γηα ηηο εγθχνπο, βαζηθέο

νδνληηαηξηθέο ππεξεζίεο, κεηαθνξά απφ αζζελνθφξα, θαζψο θαη έλαλ κεγάιν αξηζκφ

θαξκάθσλ θαη ηαηξηθψλ εμαξηεκάησλ (π.ρ. νξζνπεδηθψλ βνεζεκάησλ) θ.α. Μφλν

κεξηθέο ππεξεζίεο πγείαο εμαηξέζεθαλ, φπσο ήηαλ νη ελαιιαθηηθέο ζεξαπείεο θαη ε

πιαζηηθή ρεηξνπξγηθή. (Observatory-2, 1999 θαη Girourd- Imai, 2000)

Έρεη μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία εηζαγσγήο ζπλ- πιεξσκψλ, γηα νδνληηαηξηθέο ππεξεζίεο,

γηα θάπνηεο δηαγλσζηηθέο εμεηάζεηο, γηα νξηζκέλα θάξκαθα, νξζνπεδηθά βνεζήκαηα

θ.α.. ηελ πεξίπησζε ησλ νδνληηαηξηθψλ ππεξεζηψλ, π.ρ. νη ζπλ- πιεξσκέο, δε ζα

μεπεξάζνπλ ην 50% ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο, ελψ ζα παξέρνληαη δσξεάλ ππεξεζίεο γηα

παηδηά θάησ ησλ 18, εγθπκνλνχζεο θ.α.. Γεληθά, ην κέηξν ηεο εηζαγσγήο ζπλ-

πιεξσκψλ, παξφιν πνπ ζα απμήζεη ηε δπζαξέζθεηα ηνπ θνηλνχ, κπνξεί λα

ιεηηνπξγήζεη σο έλαο ζεκαληηθφο κεραληζκφο εμνηθνλφκεζεο ησλ ήδε ιηγνζηψλ πφξσλ

γηα ηελ πγείαο. (Girouard –Imai, 2000)

ΓΑΠΑΝΔ ΤΓΔΗΑ

Σν 1996, φηαλ ζρεδηάζηεθε ε κεηαξξχζκηζε είρε πξνβιεθζεί λα δηαηεζεί κεγαιχηεξν

πνζνζηφ δεκνζίσλ δαπαλψλ γηα ηελ πγεία (πεξίπνπ ην 10%) απφ απηφ πνπ ηειηθά

δηαηέζεθε φηαλ νινθιεξψζεθαλ ηα κέηξα (πεξίπνπ ην 7,5%). Σελ ίδηα επνρή ζηελ

πιεηνλφηεηα ησλ ρσξψλ ηνπ ΟΟΑ , νη δεκφζηεο δαπάλεο πγείαο απμάλνληαλ αληί λα

πέθηνπλ. ην γξάθεκα 6, βιέπνπκε φηη ε Πνισλία βξηζθφηαλ ζηελ ηειεπηαία ζέζε,

φζνλ αθνξά ηηο δαπάλεο πγείαο ζπλνιηθά, ηελ επνρή πνπ πξνζπαζνχζε λα αιιάμεη ηε

δνκή ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο.

92

Γξάθεκα 6

Πηγή: ίδια διαμόπθωζη από ηο Health care Reform in Poland After 3 Years; Challenges for new Authorities,

Stanislawa Gollinowska

Δίρε αηζζεηή δηαθνξά επίζεο κε ηελ Οπγγαξία θαη ηελ Σζερία, δχν ρψξεο ηεο Κ.Α.Δ

πνπ επίζεο ηελ ίδηα πεξίνδν έθαλαλ κεηαξξπζκίζεηο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ηνπο .

Δπίζεο, νη δεκφζηεο δαπάλεο γηα ηελ πγεία, φπσο βιέπνπκε ζηνλ πίλαθα γξάθεκα 7,

κεηψζεθαλ ζην δηάζηεκα απφ ην 1990 σο ην 1998, θαηά 0,2 κνλάδεο, ελψ ζε φιεο ηηο

ρψξεο απμήζεθαλ ηελ ίδηα πεξίνδν.

Ζ κεηαξξχζκηζε ρξεηαδφηαλ πφξνπο γηα λα θέξεη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα,

εθφζνλ άιιαδε ηε δνκή ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο (δεκηνπξγία ησλ Kasy) . Σν

απνηέιεζκα ηεο κείσζεο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ ήηαλ θαη ε αχμεζε ησλ ηδησηηθψλ

δαπαλψλ, ιφγσ ηεο ζηξνθήο ηνπ θνηλνχ πξνο ζε πξνκεζεπηέο ππεξεζηψλ ηνπ ηδησηηθνχ

ηνκέα.

93

Γξάθεκα 7

Γαπάλεο γηα ηελ πγεία ζε ζρέζε κε ΑΔΠ

Πεγή: ίδηα δηακφξθσζε απφ Gollinowska, 2002

Σελ ίδηα ζηηγκή πνπ νη δαπάλεο γηα ηελ πγείαο πέθηνπλ, ε δαπάλε γηα ην θάξκαθν

θαηαιακβάλεη πνιχ πςειά πνζνζηά ζην ζχλνιν ησλ δαπαλψλ πγείαο ησλ λνηθνθπξηψλ,

φπσο επίζεο θαη ζην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ γηα ηελ πγεία (βι. πίλαθα ). (

www.unuz.gov.pl)

Οη αηηίεο γηα ηε κεγάιε αχμεζε ησλ δαπαλψλ γηα θάξκαθα ζηελ Πνισλία ηα ηειεπηαία

ρξφληα κπνξνχλ λα αλαδεηεζνχλ ζε δχν παξάγνληεο:

ε ιφγνπο θνηλσληθνχο:

ηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη‟ αξράο, θαηλφκελν δηεζλέο, ην νπνίν

δελ έρεη κελ ζηελ Πνισλία ηηο δηαζηάζεηο πνπ έρεη ζε άιιεο ρψξεο,

σζηφζν θαη ε ρψξα απηή παξνπζηάδεη κεγάιν πνζνζηφ ειηθησκέλσλ (βι.

δείθηεο πιεζπζκνχ). Οη ειηθησκέλνη εθ ησλ πξαγκάησλ έρνπλ

κεγαιχηεξεο αλάγθεο πγείαο, άξα ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξα θαη

αθξηβφηεξα πνιιέο θνξέο θάξκαθα γηα ηελ θάιπςε ησλ.

ηελ αχμεζε ηεο ελεκέξσζεο γηα ζέκαηα πγείαο, σο επαθφινπζν ηεο

αλφδνπ ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ ηνπ πιεζπζκνχ. Οη πνιίηεο πνπ έρνπλ

πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν, ελεκεξψλνληαη ζε βάζνο γηα ηελ θαηάζηαζε

ηεο πγείαο ηνπο θαη έρνπλ κεγαιχηεξεο απαηηήζεηο.

94

ε ιφγνπο πνπ αθνξνχλ ηε δξάζε θαη ηε δνκή ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ελ γέλεη

ζηελ Πνισλία θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ ειιηπή άζθεζε ειέγρνπ απφ ην θξάηνο ζε

ζέκαηα ζπληαγνγξάθεζεο, θαηαλάισζεο, ηηκνιφγεζεο θαξκάθσλ θνθ.

ΗΓΗΧΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΤΓΔΗΑ

Σα ηειεπηαία ρξφληα απμάλεηαη ζηαδηαθά ν αξηζκφο ησλ αζθαιηζηηθψλ πξαθηφξσλ ,

θαζψο θαη ησλ ππνθαηαζηεκάησλ ησλ πνιπεζληθψλ εηαηξηψλ πνπ πξνζθέξνπλ θπξίσο

πξνγξάκκαηα managed care (www.medicover.com, θαη Http://

www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/ ).Οη παξνρέο ηεο ηδησηηθήο

αζθάιηζεο πγείαο πεξηιακβάλνπλ θπξίσο παξνρέο πνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζην

βαζηθφ αζθαιηζηηθφ παθέην απφ ηελ δεκφζηα αζθάιηζε πγείαο, φπσο π.ρ. λνζειεία ζε

ηδησηηθά λνζνθνκεία. Πξνο ην παξφλ, ε δαπάλε γηα ηδησηηθή αζθάιηζε πγείαο είλαη

πνιχ κηθξή. Ωζηφζν ν αξηζκφο αλακέλεηαη λα αλέβεη, θαη γεληθφηεξα ε Πνισλία

ζεσξείηαη φηη παξέρεη αμηφινγν επελδπηηθφ πεξηβάιινλ απφ ηη μέλεο αζθαιηζηηθέο

εηαηξίεο. (www.medicover.com, θαη

http://www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/ )

5.3.1 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΠΦΤ

Όπσο πξναλαθέξζεθε, κία απφ ηηο πην βαζηθέο κεηαξξπζκίζεηο σο πξνο ηε

ρξεκαηνδφηεζε ηεο ΠΦΤ, ήηαλ ε ππαγσγή ηεο ζηηο gminas. Σν 1995 ππνγξάθεθαλ ηα

πξψηα ζπκβφιαηα αλάκεζα ζε θνξείο ρξεκαηνδφηεζεο πξνεξρφκελνπο απφ ην δεκφζην

θαη θαη αλεμάξηεηνπο ηδηψηεο πξνκεζεπηέο ππεξεζηψλ πγείαο- νηθνγ. Ηαηξνχο. Οη

νηθνγελεηαθνί ηαηξνί ζπλάπηνπλ ζπκβφιαηα θπξίσο κε ηηο voivodships ή ηηο gminas, κε

ηξφπν απνδεκίσζεο ηελ θαηά θεθαιήλ πιεξσκή, θαη είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ θάιπςε

ησλ αλαγθψλ πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ ζηελ πεξηνρή επζχλεο ηνπο.

Ο Γεληθφο Νφκνο γηα ηελ Αζθάιηζε Τγείαο ηνπ 1997, έδσζε ηε δπλαηφηεηα ζηνπο

ηαηξνχο λα ζπκβάιινληαη απ‟ επζείαο κε ηα αζθαιηζηηθά ηακεία, γεγνλφο ην νπνίν ζα

κπνξνχζε λα δψζεη θίλεηξα ζηνπο ηαηξνχο λα βειηηψζνπλ ην εχξνο θαη ηελ πνηφηεηα

ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζέθεξαλ θαη λα ηνπο δψζεη κεγαιχηεξε απηνλνκία.

95

Πξφζθαηα, εηζήρζε θαη ζηελ Πνισλία, ζχζηεκα απνδεκίσζεο θαηά θεθαιήλ,

πξνζαξκνζκέλν ζε ειηθηαθνχο δείθηεο, γηα ηνπο νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο (http://

www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/). Ζ πξαθηηθή απηή

εθαξκφζηεθε αξρηθά ζηελ gmina ηεο Κξαθνβίαο, γηα ηα ζπκβφιαηα πνπ ζπλάπηνληαλ

κε ηνπο νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο (Girouard-Imai, 2000)

5.3.2 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΟΤ ΣΟΜΔΑ

Σα πεξηζζφηεξα πεξηθεξεηαθά ηακεία επέιεμαλ έλαλ απιφ case-mix ζχζηεκα

πιεξσκήο ην νπνίν ζπλίζηαην απφ 9-29 θαηεγνξίεο. Απηφ ην ζχζηεκα πιεξσκήο

ρξεζηκνπνηείηαη κφλν γηα ηα ηξέρνληα έμνδα ελψ νη managers ησλ λνζνθνκείσλ

πεξηνξίδνληαη απφ ηνπο εζληθνχο εξγαηηθνχο λφκνπο θαη δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα

παίξλνπλ απνθάζεηο γηα λα θάλνπλ θεθαιαηνπρηθέο επελδχζεηο. Αθφκε δίδνληαη

θνλδχιηα απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ γηα ηελ επηρνξήγεζε εμεηδηθεπκέλσλ ππεξεζηψλ θαη

θεθαιαηνπρηθψλ επελδχζεσλ. (McKee - Healy, 2002)

ρήκα 3

Ζ ξνή ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ δεκνζίσλ πφξσλ ζηνλ ηνκέα πγείαο κεηά ηε

κεηαξξχζκηζε ηνπ 1999 (πεγή:ίδηα δηακφξθσζε απφ Golinowska, 2002)

96

5.4 ΔΘΝΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟ ΓΗΑ ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ

Βξίζθεηαη ήδε ζε ηζρχ απφ ην 1996 ην Δζληθφ Πξφγξακκα Τγείαο (National Health

Program), ην νπνίν ζα νινθιεξσζεί ην 2005. ηφρνο απηνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο, είλαη ε

πξνζηαζία θαη ε γεληθφηεξε βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ. Τπάξρνπλ

18 δηνηθεηηθνί ζηφρνη ζε απηφ ην Πξφγξακκα, νη νπνίνη ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνψζεζε

ελφο πγηή ηξφπνπ δσήο, ηελ πξφιεςε, θαη ηε βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ

πγείαο. Σν 2000, ην Δζληθφ Πξφγξακκα Τγείαο εθζπγρξνλίζηεθε.

Ωζηφζν, ππήξραλ αξθεηά κεγάια πξνβιήκαηα ζηελ νινθιήξσζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο,

φζνλ αθνξά ηελ πξφιεςε θαξδηναγγεηαθψλ αζζελεηψλ, κνξθψλ θαξθίλνπ, ιφγσ ηεο

γεληθήο ππνρξεκαηνδφηεζεο ηνπ. (WHO, 2001).

97

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6ν:

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΤΕΖΣΖΖ:

1. ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ -ΠΡΟΣΑΔΗ

Καηά ηελ αλάιπζε ησλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ έγηλαλ ζην νξγαλσηηθφ επίπεδν, αιιά

θπξίσο ζην ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο ζηηο ρψξεο πνπ εμεηάζζεθαλ, έρεη επηζεκαλζεί

αξθεηέο θνξέο ε ζηξνθή πνπ επηθξαηεί ζηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο

γεληθφηεξα, πξνο έλα κνληέιν ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, ηχπνπ

Bismarck.

Δπηιέρζεθε ε ζηξνθή πξνο ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε σο κέζν ρξεκαηνδφηεζεο, γηαηί:

1. ζηηο πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηη ρψξεο (π.ρ. ζηηο 3 ρψξεο πνπ εμεηάζζεθαλ)

ππήξραλ πξηλ απφ ηελ επηθξάηεζε ηνπ θνκκνπληζηηθνχ ηξφπνπ δηαθπβέξλεζεο

ζπζηήκαηα θνηλσληθήο αζθάιηζεο πγείαο.

2. ε θνηλσληθή αζθάιηζε πξνζέθεξε πεξηζζφηεξε ζηαζεξφηεηα ζε κία πεξίνδν φπνπ

νη εζληθνί πξνυπνινγηζκνί ήηαλ εμαηξεηηθά εχζξαπζηνη

Ωζηφζν, ε κεηάβαζε πξνο ην κνληέιν Bismarck, ήηαλ κία δηαδηθαζία κε αξθεηέο

δπζθνιίεο θαη πξνβιήκαηα. ηελ Πνισλία, ζπγθεθξηκέλα, κφιηο ην 1999, μεθίλεζαλ νη

κεηαξξπζκίζεηο γηα ηελ εηζαγσγή ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο νη νπνίεο αθφκα δελ έρνπλ

αληαπνθξηζεί ζηηο πξνζδνθίεο ησλ εκπλεπζηψλ ηνπο. Παξφιε ηελ πξνζπάζεηα γηα ηε

κεηάβαζε ζην λέν ζχζηεκα, ε γεληθή θνξνινγία θαη νη ίδηεο πιεξσκέο (θπξίσο νη

άηππεο) ζπλερίδνπλ λα ρξεκαηνδνηνχλ ζε κεγάιν πνζνζηφ ηε θξνληίδα πγείαο.

πγθεθξηκέλα, ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ έρεη θιεζεί αξθεηέο θνξέο λα θαιχςεη ηα

πνζά πνπ ρξσζηνχζαλ ηα ηακεία-φπσο επίζεο θαη ηα λνζνθνκεία θαη άιιεο ππεξεζηψλ

πγείαο- ζε ηξάπεδεο θαη κηθξέο ηδησηηθέο εηαηξίεο.

ηελ Δζζνλία θαη ζηελ Οπγγαξία, ππάξρνπλ επίζεο πξνβιήκαηα ιφγσ ηεο αλεξγίαο θαη

ηεο παξάλνκεο εξγαζίαο, θαη γεληθφηεξα ηεο παξανηθνλνκίαο. πγθεθξηκέλα, ε

παξανηθνλνκία, αληηπξνζσπεχεη ην 39.1 % ηνπ ΑΔΠ ζηελ Δζζνλία, ην 24,4% ζηελ

98

Οπγγαξία, θαη ην 27, 9 %16

ζηελ Πνισλία. Δίλαη έλα πξφβιεκα πνπ πξέπεη λα

αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά, γηαηί έηζη ράλνληαη ζεκαληηθνί πφξνη απφ ηελ

θνηλσληθή αζθάιηζε.

Έλα πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα, ην νπνίν άιισζηε αληηκεησπίδνπλ θαη νη πεξηζζφηεξεο

επξσπατθέο ρψξεο, είλαη θαη ε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ, ε νπνία νδεγεί ζηε ζπλερή

ειάηησζε ησλ αζθαιηζκέλσλ πνπ πιεξψλνπλ εηζθνξέο, κε απνηέιεζκα λα κεηψλνληαη

νη πφξνη ησλ αζθαιηζηηθψλ ηακείσλ. ηελ Δζζνλία, φπσο είδακε ππάξρεη ζεκαληηθφ

πνζνζηφ ειηθησκέλσλ : θαηά πάζα πηζαλφηεηα απνηεινχλ ηελ πιεηνςεθία ζηελ

θαηεγνξία ησλ αζθαιηζκέλσλ πνπ δελ πιεξψλνπλ εηζθνξέο, νη νπνίνη

αληηπξνζσπεχνπλ ην 52 % ηνπ ζπλφινπ, έλαληη ηνπ 48% φζσλ θαηαβάιινπλ εηζθνξέο.

Δπνκέλσο, απφ φηη θαίλεηαη, ρξεηάδεηαη λα πεξηνξηζηεί ζε έλα βαζκφ ην παθέην

παξνρψλ ησλ ηακείσλ αζθάιηζεο, γηα λα εμαζθαιηζηεί ε νηθνλνκηθή ηνπο επηβίσζε.

Δίλαη κάιινλ δχζθνιν λα ζπλδπαζηεί, ε παξνρή πξνο φινπο ηνπο αζθαιηζκέλνπο ηεο

θάιπςεο γηα ηηο ππεξεζίεο πγείαο, κε έλα πιήξεο παθέην παξνρψλ. Πξνθεηκέλνπ λα

θαιπθζνχλ φινη νη πνιίηεο, είλαη πξνηηκφηεξν λα κεησζνχλ νη παξνρέο. Υξεηάδεηαη απφ

φηη θαίλεηαη λα ζπζηαζηνχλ θάπνηα απφ ηα πξνλφκηα πνπ έδηλε ην παιαηφηεξν

θαζεζηψο, ηα νπνία δηαηεξήζεθαλ θαη κεηά ηε κεηαξξχζκηζε, έηζη ψζηε λα εγγπεζνχλ

νη ππεχζπλνη ησλ κεηαξξπζκίζεσλ, ηελ παξνρή πγεηνλνκηθήο θξνληίδαο πξνο ηα κέιε

πνπ ηε ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξν, θαη λα εμαζθαιηζηνχλ νη πνιηηηθέο δεκφζηαο πγείαο.

ηελ Οπγγαξία, ε αλάγθε κείσζεο ηνπ βαζηθνχ παθέηνπ έρεη γίλεη θαηαλνεηή ήδε, κε

ηελ εηζαγσγή ζπλ-πιεξσκψλ.

Οη ζπλ- πιεξσκέο, κπνξεί λα εηζαρζνχλ σο ελαιιαθηηθή ιχζε, ζην θαηλφκελν ησλ

άηππσλ πιεξσκψλ, ην νπνίν έρεη ιάβεη ζεκαληηθέο δηαζηάζεηο, φπσο ην δείρλεη ην

πνζνζηφ ηνπ 78% ησλ αζζελψλ πνπ ρξεηάζηεθε λα δψζνπλ θάπνην πνζφ άηππα ζηελ

Πνισλία. (Mossialos et all, 2002 θαη www.medicover.com). Σν θαηλφκελν ησλ άηππσλ

πιεξσκψλ, απνηειεί ζε κεγάιν βαζκφ απφξξνηα ηεο αλαπνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ

ζπζηήκαηνο πγείαο ζε αξθεηέο πηπρέο ηνπ. Δίλαη έλα θαηλφκελν ην νπνίν νμχλεη ηηο

αληζφηεηεο ζην ζχζηεκα πγείαο θαη ην νπνίν παξαηεξείηαη θαη ζηελ Διιάδα. Ζ

ζεζκνπνίεζε θάπνηαο κνξθήο ζπκπιεξσκαηηθψλ πιεξσκψλ – δειαδή ε

16

Πεγή: www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/

99

«ελζσκάησζε» ησλ άηππσλ πιεξσκψλ ζην ζχζηεκα πγείαο - είλαη δχζθνιε ζαλ

δηαδηθαζία θαη ρξεηάδεηαη δηνηθεηηθή απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηερλνγλσζία. Δίλαη κία

δηαδηθαζία πνπ έρεη μεθηλήζεη ζηελ Οπγγαξία: ζπγθεθξηκέλα, ρξεηάδεηαη λα πιεξσζεί

θάπνην ζπκπιεξσκαηηθφ πνζφ, γηα επίζθεςε ζε εηδηθφ ρσξίο λα έρεη γίλεη παξαπνκπή

απφ νηθνγελεηαθφ ηαηξφ (εθηφο απφ πεξηπηψζεηο έθηαθηεο αλάγθεο), γηα θάπνηεο

«μελνδνρεηαθέο» ππεξεζίεο ησλ λνζνθνκείσλ (π.ρ. αλαβάζκηζε ζέζεο) θ.α. (Mc Kee-

Healy, 2002)

Απφ ηελ άπνςε ησλ αγνξαζηψλ ησλ ππεξεζηψλ πγείαο- ηακεία σο επί ην πιείζηνλ- δχν

κεηαξξπζκίζεηο είλαη εμαηξεηηθά ζεκαληηθέο. Υξεηάδεηαη, πξψηα απφ φια, λα γίλνπλ

πεξηζζφηεξα βήκαηα γηα λα επηηεπρζεί ν δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηνπο θνξείο παξνρήο

ησλ ππεξεζηψλ πγείαο θαη ηνπο θνξείο ρξεκαηνδφηεζεο, ηάζε πνπ θεξδίδεη νινέλα θαη

πεξηζζφηεξν έδαθνο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ. Σν contracting

πξέπεη λα γεληθεπηεί, σο εξγαιείν δηνηθεηηθνχ management. Πξνο ην παξφλ βξίζθεη

εθαξκνγή θπξίσο ζηελ ΠΦΤ (παξάξηεκα, πίλαθαο 6). Θα πξέπεη λα γεληθεπηεί θαη ζην

λνζνθνκεηαθφ ηνκέα, ζηα πξφηππα ησλ ππφινηπσλ επξσπατθψλ ρσξψλ. Ωζηφζν,

πξέπεη λα βξεζεί ιχζε ζε πξνβιήκαηα φπσο ε αλεπάξθεηα ησλ πφξσλ, ε απνπζία

ηθαλνπνηεηηθψλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, ε ρακειή απηνλνκία κεηαμχ ησλ

πξνκεζεπηψλ, ε έιιεηςε δηνηθεηηθψλ δεμηνηήησλ. Δπίζεο, πξέπεη λα ηεζνχλ δείθηεο πνπ

λα εμαζθαιίδνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, θη επίζεο ηα

ζπκβφιαηα λα γίλνπλ πην δεζκεπηηθά, λα πεξηιακβάλνπλ δειαδή θπξψζεηο, ζε

πεξίπησζε αζέηεζεο ζπκθσλίαο, φπσο ζπκβαίλεη ζηε Βξεηαλλία, ζηε Γαιιία, ηελ

Ηηαιία, ηελ Ηζπαλία θ.α.. Γεχηεξνλ, πξέπεη ζηαδηαθά λα εηζαρζνχλ ζπζηήκαηα

πιεξσκήο πξνκεζεπηψλ πνπ λα βαζίδνληαη ζε δείθηεο απφδνζεο. Έλα απφ απηά ηα

ζπζηήκαηα είλαη θαη ε θαηά θεθαιήλ κέζνδνο απνδεκίσζεο (capitation), ε νπνία έρεη

εηζαρζεί ζε φιεο ηηο ρψξεο, σο ηξφπνο πιεξσκήο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ. Ηδηαίηεξα,

ζηελ Δζζνλία, έρεη ε εηζαρζεί ε weighted capitation, σο κέζν απνδεκίσζεο ησλ ηαηξψλ

απφ ηα ηακεία, ελψ ζηελ Οπγγαξία, γηα ηνπο νηθνγελεηαθνχο ηαηξνχο επίζεο, ηζρχεη έλα

ζχζηεκα θαηά θεθαιήλ ην νπνίν βαζίδεηαη ζηελ απφδνζε ηνπο αιιά θαη

αλαπξνζαξκφδεηαη θαη εδψ αλάινγα κε ηελ ειηθία ησλ αζθαιηζκέλσλ. Σα πξψηα

απνηειέζκαηα απφ ηελ εηζαγσγή απηψλ ησλ κεζφδσλ δελ είλαη νχηε ηδηαίηεξα ζεηηθά,

νχηε θαη αξλεηηθά. ε γεληθέο γξακκέο, ηα ζπζηήκαηα απνδεκίσζεο δελ ζπλδπάδνληαη

πνιιέο θνξέο, νχηε ζπκπιεξψλνπλ ην έλα ην άιιν· δεκηνπξγνχληαη επίζεο

πξνβιήκαηα απφ ηα νηθνλνκηθά ειιείκκαηα ησλ δεκνζίσλ πξνκεζεπηψλ θ.α. ην

100

λνζνθνκεηαθφ ηνκέα, ε Οπγγαξία έρεη εηζαγάγεη ηα HBCS απφ ην 1997, ελψ θαη ζηηο

άιιεο δχν ρψξεο γίλνληαη πξνζπάζεηεο γηα λα αιιάμεη ην ζχζηεκα απνδεκίσζεο ησλ

λνζνθνκείσλ απφ αλαδξνκηθφ ζε πξννδεπηηθφ.

Υξεηάδεηαη επίζεο, λα εληζρπζνχλ νη κεραληζκνί γηα ηε ζπγθέληξσζε θεθαιαίσλ, κε ην

λα ζπκπεξηιεθζνχλ θαη άιινη πφξνη πιελ ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο πγείαο γηα λα

εληζρπζεί ε πην απνδνηηθή ζε ζέκαηα ζπγθξάηεζεο θφζηνπο, ρξήζε ηεο

ρξεκαηνδφηεζεο. Ζ ηδησηηθή αζθάιηζε, κπνξεί λα είλαη κία ιχζε, δεδνκέλνπ φηη

αλακέλεηαη λα αλαπηπρζεί ζηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο: αλακέλεηαη λα απμεζεί

ν αξηζκφο ησλ ππνθαηαζηεκάησλ ησλ μέλσλ αζθαιηζηηθψλ εηαηξηψλ, γηαηί νη ρψξεο

απηέο ζεσξνχληαη πξφζθνξν επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ.

Ζ ηερληθή θαη δηνηθεηηθή ηθαλφηεηα ησλ αγνξαζηψλ πξέπεη επίζεο λα εληζρπζεί ψζηε

λα επηηεπρζεί ε κέγηζηε απνδνηηθφηεηα ησλ πξνκεζεπηψλ. Απηφ απαηηεί ηελ αλάπηπμε

ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ηνπ ρψξνπ ηεο πγείαο θαη ησλ δηνηθεηηθψλ-

ειεγθηηθψλ ζπζηεκάησλ, ηα νπνία λα κπνξνχλ λα δψζνπλ έγθπξε θαη ζχγρξνλε

πιεξνθνξία θαη ηελ εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ, έηζη ψζηε λα αμηνπνηήζεη απηή ηελ

πιεξνθνξία. Με ηνλ ίδην ηξφπν, νη θπβεξλεηηθέο ξπζκίζεηο ζα είλαη πνιχ ζεκαληηθφο

παξάγνληαο γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο δξάζεο ησλ αγνξαζηψλ ζχκθσλα κε ηα

ζπκθέξνληα ηνπ πιεζπζκνχ.(Figueras et all, 2002)

101

2. ΤΓΚΡΗΖ ΜΔ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ:

Δμεηάδνληαο ηηο κεηαξξπζκίζεηο πνπ έρνπλ γίλεη ή είλαη ζε εμέιημε ζηηο 3 ρψξεο πνπ

παξνπζηάζηεθαλ, πνπ παξαηεξνχκε φηη παξφκνηεο πξνηάζεηο έρνπλ γίλεη θαηά θαηξνχο

θαη γηα ην Διιεληθφ χζηεκα Τγείαο. Οη ζπλέπεηεο πνπ είραλ νη κεηαξξπζκίζεηο ζηελ

Δζζνλία, Οπγγαξία, Πνισλία, είλαη ζέκαηα πνπ ζα έπξεπε λα ιεθζνχλ ππφςε θαη ζηε

ρψξα καο, θαζψο ε πιεξνθφξεζε απφ ηε δηεζλή εκπεηξία είλαη πάληα πνιχηηκε.

ηελ Διιάδα, έρεη πξνηαζεί απφ ην 1994, ε αλάγθε αλαπξνζαλαηνιηζκνχ πξνο ηελ

Πξσηνβάζκηα Φξνληίδα πγείαο, θη έρεη επηζεκαλζεί ε αλάγθε αλαβάζκηζεο ηεο. Έρεη

πξνηαζεί ε εηζαγσγή ηνπ ζεζκνχ ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, ν νπνίνο απηή ηε ζηηγκή

ππάξρεη κφλν ζην ΗΚΑ. ηηο ρψξεο πνπ εμεηάζηεθαλ, είδακε φηη ε εηζαγσγή ηνπ

νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ, ήηαλ έλαο ζεκαληηθφ κέζν γηα ηε καθξνπξφζεζκε κείσζε ηνπ

θφζηνπο, εθφζνλ ν ηαηξφο ιεηηνπξγεί σο gate- keeper (ζπξσξφο): αληηκεησπίδεη ν ίδηνο

ηα απιά πεξηζηαηηθά θαη θπξίσο απφ εθείλνλ, παξαπέκπνληαη νη αζζελείο ζε αλψηεξεο

βαζκίδεο ππεξεζηψλ πγείαο. Δπνκέλσο, δελ αξθεί κφλν ε πξφζιεςε ή ε ζπλεξγαζία κε

άηνκα πνπ έρνπλ απηήλ ηελ εηδηθφηεηα, αιιά πξέπεη λα νξγαλσζεί θαη ην θαηάιιειν

ζχζηεκα, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε παξαπνκπή ζε εηδηθφ ή ζε λνζνθνκείν γηα εμεηάζεηο,

ζα γίλεηαη απφ ηνλ νηθνγελεηαθφ ηαηξφ.

Όκσο, πξέπεη λα ιάβνπκε ππφςε καο ην παξάδεηγκα ηεο Πνισλίαο, φπνπ ιφγσ ηεο

ειιηπνχο εθπαίδεπζεο ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ αλέιαβαλ σο νηθνγελεηαθνί ηαηξνί,

δεκηνπξγήζεθαλ κεγάιεο δπζιεηηνπξγίεο ζην ζχζηεκα πγείαο, εθφζνλ δελ

αληηκεηψπηδαλ νη ίδηνη ηα ειαθξά πεξηζηαηηθά, αιιά ζπλέρηδαλ λα ηα ζηέιλνπλ ζηα

λνζνθνκεία. Υξεηάδεηαη επνκέλσο, λα ζπλδέεηαη επνηθνδνκεηηθά ε ηαηξηθή εθπαίδεπζε

κε ηηο αλάγθεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, φπσο έγηλε ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ Δζζνλία

πγθεθξηκέλα, ζε απηήλ ηε ρψξα, δεκηνπξγήζεθαλ νη θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο ψζηε

λα πεηζηνχλ πεξηζζφηεξνη λένη ηαηξνί λα επηιέμνπλ απηήλ ηελ εηδηθφηεηα, κέζσ ηεο

παξνρήο θαη νηθνλνκηθψλ θηλήηξσλ. Δπίζεο, είλαη ζεκαληηθφ ην γεγνλφο φηη θαη ζηηο

ηξεηο ρψξεο, ρξεζηκνπνηήζεθε σο κέζν πιεξσκήο ησλ ηαηξψλ, ε θαηά θεθαιήλ

απνδεκίσζε, ε νπνία δίλεη νηθνλνκηθά θίλεηξα γηα ηελ αχμεζε ηεο απφδνζεο.

Ζ ρξήζε κεζφδσλ απνδεκίσζεο πνπ απμάλνπλ ηελ απνδνηηθφηεηα, έπξεπε ζαθψο λα

ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηηο ρψξεο πνπ εμεηάζακε, ιφγσ ησλ ιηγνζηψλ δηαζέζηκσλ πφξσλ γηα

102

ηελ πγεία. Ηδηαίηεξα ζην λνζνθνκεηαθφ ηνκέα, ν νπνίνο ζε γεληθέο γξακκέο, απνξξνθά

ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ πφξσλ γηα ηελ πγείαο, έγηλαλ πξνζπάζεηεο γηα ηελ εηζαγσγή

ησλ DRGs. Έρεη επηζεκαλζεί θαη γηα ηελ Διιάδα ε ζθνπηκφηεηα ηεο ρξήζεο ηνπο,

γηαηί κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο απνδνηηθή κέζνδνο ρξεκαηνδφηεζεο, αιιά θαη σο

εξγαιείν πξνγξακκαηηζκνχ θαη δηνίθεζεο. Ωζηφζν, κέρξη ζηηγκήο ρξεζηκνπνηνχληαη

κφλν γηα πεξηνξηζκέλν αξηζκφ θαξδηνινγηθψλ πεξηζηαηηθψλ. Σν ζχζηεκα απνδεκίσζεο

ηνπ λνζνθνκεηαθνχ ηνκέα βάζεη ηνπ εκεξήζηνπ λνζειίνπ πνπ ηζρχεη ζηελ Διιάδα

απηή ηε ζηηγκή, δελ αληαλαθιά ην πξαγκαηηθφ θφζηνο ησλ ηαηξηθψλ πξάμεσλ, κε

απνηέιεζκα ηε δηάζηαζε κεηαμχ λνζειεηψλ πνπ ρξεψλνληαη ηα αζθαιηζηηθά ηακεία θαη

πξαγκαηηθψλ ηηκψλ.

ηηο ρψξεο πνπ εμεηάζακε, ππάξρεη έλα θνηλφ ηακείν, ην νπνίν, ζηελ Δζζνλία θαη ζηελ

Οπγγαξία, έρεη παξαξηήκαηα ζηνπο εθάζηνηε λνκνχο. ηελ Πνισλία, φπσο είδακε, ην

θνηλφ ηακείν δελ ππήξρε εμ‟ αξρήο, πξνέθπςε κεηά ηελ θαηάξγεζε ησλ 17 Kassy

Chorych . Σν θνηλφ ηακείν, ζπληνλίδεη θη επηβιέπεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ

λνκαξρηαθψλ ηακείσλ πγείαο, θη επίζεο είλαη αξκφδην γηα ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ

πξνο απηά. ηελ Οπγγαξία, εμάιινπ, ην θνηλφ ηακείν, έρεη απμεκέλεο αξκνδηφηεηεο,

φπσο ην δηθαίσκα άζθεζεο βέην ζε απνθάζεηο ηεο θπβέξλεζεο πνπ αθνξνχλ ηελ

θνηλσληθή αζθάιηζε. ηε ρψξα καο, ην ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο, ιεηηνπξγεί

πνιχ δηαθνξεηηθά. Τπάξρεη πιεζψξα αζθαιηζηηθψλ ηακείσλ, πνιιά απφ ηα νπνία

δηαζέηνπλ θαη θιάδν πγείαο. Σν θξηηήξην έληαμεο ελφο εξγαδνκέλνπ ζε έλα

αζθαιηζηηθφ ηακείν είλαη ε επαγγεικαηηθή ηνπ ηδηφηεηα. Σα κεγαιχηεξα απφ ηα ηακεία

πνπ έρνπλ θιάδν πγείαο, είλαη ην ΗΚΑ, ν ΟΓΑ, ν ΟΑΔΔ, θη ν ΟΠΑΓ, εθφζνλ

εμππεξεηνχλ ην κεγαιχηεξν αξηζκφ αζθαιηζκέλσλ. Μεηαμχ ησλ ηακείσλ δελ ππάξρεη

αληαγσληζκφο, φπσο ζπκβαίλεη π.ρ. ζηε Γεξκαλία, νχηε θαη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνλ

αζζελή λα επηιέμεη ζε πνην ηακείν ζα εηζαρζεί, εθφζνλ απηφ εμαξηάηαη φπσο είπακε

απφ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ ηδηφηεηα. Έρεη θαηά θαηξνχο επηζεκαλζεί ε ζθνπηκφηεηα

ηεο ζχζηαζεο θαη ζηελ Διιάδα ελφο εζληθνχ θνξέα, δειαδή ελφο θνηλνχ ηακείνπ.

πγθεθξηκέλα, έρεη ζπδεηεζεί ε δεκηνπξγία ηνπ Ο.ΓΗ.Π.Τ. (Οξγαληζκφο Γηαρείξηζεο

Πφξσλ Τγείαο), ν νπνίνο ζα ζπγθεληξψλεη θαη ζα δηαρεηξίδεηαη ηνπο πφξνπο πγείαο ησλ

κεγαιχηεξσλ αζθαιηζηηθψλ νξγαληζκψλ. Μέζσ ηνπ θνηλνχ ηακείνπ, δίδεηαη ε

δπλαηφηεηα γηα ηελ πεξηθεξεηαθή θαηαλνκή ησλ πφξσλ θαη πξνσζείηαη ε πεξηθεξεηαθή

ηζφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, επλνψληαο ηελ ίζε πξφζβαζε ζηηο ππεξεζίεο

πγείαο. Σν θνηλφ ηακείν, ζα κπνξνχζε λα ιεηηνπξγήζεη, επίζεο, σο δηακεζνιαβεηήο

103

αλάκεζα ζηνπο ρξήζηεο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο θαη ζηνπο πξνκεζεπηέο, κε ζθνπφ ηελ

αλάπηπμε ξπζκηζηηθψλ κεραληζκψλ αλάκεζα ζηε δήηεζε θαη ηελ πξνζθνξά θαη ηελ

επίηεπμε ηεο αλαγθαίαο θαη επηζπκεηήο ηζνξξνπίαο ηηκψλ θαη πνζνηήησλ ζηηο

ππεξεζίεο πγείαο. (Κπξηφπνπινο- Νηάθαο, 1994).

104

3.ΤΝΔΠΔΗΔ ΑΠΟ ΣΖΝ ΔΝΣΑΞΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ.

Δίλαη γεγνλφο φηη ππάξρνπλ αξθεηέο αληζφηεηεο σο πξνο ην επίπεδν πγείαο, αλάκεζα

ζηηο ρψξεο πνπ είλαη ήδε κέιε θαη ζε απηέο πνπ εηζήρζεζαλ πξφζθαηα είηε ζην ζέκα

ησλ πφξσλ πνπ δηαηίζεληαη γηα ηελ πγεία, είηε ζην επίπεδν πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ. Ο

ζρεδηαζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, θαη θαηά ζπλέπεηα ηνπ ηξφπνπ ρξεκαηνδφηεζεο

ηνπ, είλαη κέιεκα θπξίσο ησλ θξαηψλ- κειψλ, θαη ιηγφηεξν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο

σζηφζν, ηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο πνπ έγηλαλ

πξφζθαηα κέιε, αλακέλεηαη λα επεξεαζηνχλ, έκκεζα κελ , αιιά ζε κεγάιν πνζνζηφ

απφ ηελ λνκνζεζία ηεο ΔΔ.

Οη πνιίηεο κηαο ρψξαο πνπ γίλεηαη κέινο ηεο ΔΔ, απνθηνχλ ακέζσο θαη ην δηθαίσκα

ηεο ειεχζεξεο δηαθίλεζεο κέζα ζην ρψξν ηεο Έλσζεο. Ζ απφθηεζε απηνχ ηνπ

δηθαηψκαηνο, επλνεί θαη ηελ κεηαθίλεζε ησλ αζζελψλ, αιιά θαη ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ

εξγάδεηαη ζην ρψξν ηεο πγείαο. Μέρξη ζηηγκήο, γηα ηηο ρψξεο πνπ ήηαλ κέιε ήδε πξηλ ην

2003, δελ έρεη παξαηεξεζεί θάπνην ζεκαληηθφ πνζνζηφ «εζσηεξηθήο κεηαλάζηεπζεο»-

δειαδή απφ κία ρψξα ηεο ΔΔ ζε κία άιιε- εξγαδφκελσλ ζην ρψξν ηεο πγείαο

σζηφζν, γηα ηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, εθφζνλ νη κηζζνί ηνπο είλαη πνιχ

ρακειφηεξνη γηα ην πγεηνλνκηθφ πξνζσπηθφ απφ άιιεο επξσπατθέο ρψξεο, ππάξρεη ε

πηζαλφηεηα λα κεηαλαζηεχζνπλ αξθεηνί εξγαδφκελνη, γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο. Απηφ

ην γεγνλφο κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη αξλεηηθά γηα ηα ζπζηήκαηα πγείαο απηψλ ησλ

ρσξψλ, θαζψο έλα κεγάιν ηκήκα ηνπ πξνζσπηθνχ- ζηε κφξθσζε ηνπ νπνίνπ έρνπλ

επελδχζεη απηέο νη ρψξεο κε έμνδα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πνπ έρνπλ δηαζέζεη γηα ηελ

ηαηξηθή εθπαίδεπζε θαη κεηεθπαίδεπζε- κπνξεί λα «δειεαζηεί» απφ νηθνλνκηθά

θίλεηξα θαη λα πξνζθέξεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ ζε άιιεο ρψξεο, φπνπ δελ έρεη γίλεη ε

αλάινγε επέλδπζε ζε εθπαίδεπζε ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ.

ε απηφ ην ζεκείν πξέπεη λα αλαθεξζεί, φηη νη 3 ρψξεο πνπ εμεηάζηεθαλ ζε απηήλ ηελ

εξγαζία, δηαζέηνπλ αμηφινγεο θαη ηζηνξηθέο ηαηξηθέο ζρνιέο, νη νπνίεο ηα ηειεπηαία

ρξφληα εθζπγρξνλίδνληαη επξχηαηα γηα λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο πνπ έρνπλ πξνθχςεη

ηφζν απφ ηε δηεχξπλζε, φζν θαη απφ ηελ ζε βάζνο κεηαξξχζκηζε πνπ γίλεηαη ζηα

ζπζηήκαηα πγείαο ηνπο. Έλα παξάδεηγκα ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε είλαη ε έληαμε ηεο

εηδηθφηεηαο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηαηξνχ ζηα παλεπηζηήκηα απηψλ ησλ ρσξψλ, ψζηε λα

θαιπθζνχλ νη αλάγθεο ηεο κεηαξξχζκηζεο ζηελ ΠΦΤ. Δμάιινπ, ζηελ Πνισλία,

105

εηδηθφηεξα, σο πξνο ην ζέκα ηεο εθπαίδεπζεο έρνπλ γίλεη πνιχ ζεκαληηθά βήκαηα

ελφςεη ηεο έληαμεο, εηδηθά φζνλ αθνξά ηελ εθπαίδεπζε ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ.

Δπνκέλσο, ε είζνδνο ζηελ ΔΔ, κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη θαη ιεηηνπξγεί ζε κεγάιν βαζκφ

ζεηηθά, σο πξνο ηε αλαβάζκηζε ηνπ πγεηνλνκηθνχ πξνζσπηθνχ.

Όζνλ αθνξά ηελ ειεχζεξε κεηαθίλεζε ησλ αζζελψλ, ε νπνία ηζρχεη ήδε γηα ηνπο

πνιίηεο ησλ ρσξψλ πνπ ήηαλ κέιε σο ην 2003, αλακέλεηαη λα απμεζεί κε ηελ είζνδν

ησλ 10 λέσλ ρσξψλ θαζψο θαη κε ηελ αχμεζε ηεο «εζσηεξηθήο» κεηαλάζηεπζεο. Απηφ

ην ζηνηρείν κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηνπ αληαγσληζκνχ κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ

πγείαο, θαζψο αλακέλεηαη λα δηεπθνιπλζεί ε κεηαθίλεζε ησλ αζζελψλ ζε άιιεο ρψξεο,

νη νπνίνη ζέινπλ λα ηχρνπλ θαιχηεξεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. Ζ κεηαθίλεζε

αζζελψλ ζε γεηηνληθή ρψξα ηεο ΔΔ, είλαη έλα γεγνλφο πνπ ήδε παξαηεξείηαη, αιιά ζε

ζρεηηθά κηθξφ βαζκφ: έρεη απμεζεί ζπγθεθξηκέλα ν αξηζκφο ησλ αζζελψλ πνπ

κεηαθηλνχληαη απφ ηε βφξεηα Πνξηνγαιία ζηε Γαιηθία ηεο Ηζπαλίαο, φπνπ νη ππεξεζίεο

πγείαο ζεσξνχληαη θαιχηεξα. Οη ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο κπνξνχλ ζε απηφ ην

ζέκα λα πξνζθέξνπλ ην πιενλέθηεκα ηεο παξνρήο πην νηθνλνκηθψλ ππεξεζηψλ.

Ζ δηαδηθαζία έληαμεο ζηελ ΔΔ, έρεη ήδε επλνήζεη ηα ζπζηήκαηα πγείαο απηψλ ησλ

ρσξψλ, θπξίσο γηαηί ηνπο έρεη δνζεί νηθνλνκηθή βνήζεηα. Δίρε επηζεκαλζεί απφ ηελ

Δπηηξνπή ην γεγνλφο φηη ε δηαδηθαζία ηεο δηεχξπλζεο ζα κπνξνχζε λα θέξεη ζηελ

Δπξσπατθή Έλσζε ρψξεο νη νπνίεο αληηκεησπίδνπλ εηδηθέο πξνθιήζεηο ζην λα

βειηηψζνπλ ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο θαη εξγαζίαο ησλ πνιηηψλ ηνπο, ψζηε λα

ελαξκνληζηνχλ κε ηελ θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζην ζχλνιν ησλ ππαξρφλησλ θξαηψλ-

κειψλ.

Μέζα ζε απηφ ην πλεχκα ε Δπηηξνπή απνθάζηζε λα ιάβεη δξάζε ψζηε λα:

1) δηεπθνιχλεη ηελ εηζαγσγή ησλ θεληξηθψλ αμηψλ ηεο επξσπατθήο θνηλσληθήο

πνιηηηθήο, νη νπνίεο ζα παίμνπλ έλα πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ εχξπζκε νινθιήξσζε

ηεο κεηάβαζεο ησλ ρσξψλ ηεο πξψελ Αλαηνιηθήο Δπξψπεο.

2) εγγπεζεί ηελ ζηαδηαθή εκπινθή ησλ ππνςεθίσλ ρσξψλ ζε πξνγξάκκαηα θαη

δξαζηεξηφηεηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο- ελψ ζα πξνσζήζεη ηνλ θνηλσληθφ δηάινγν ζαλ

ζεκαληηθφ ππιψλα ηεο Έλσζεο

3) λα βνεζήζεη ηηο ππφ έληαμε ρψξεο θπξίσο κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο PHARE ζηελ

θαηάθηεζε ηνπ θνηλνηηθνχ θεθηεκέλνπ (acquis communautaire).

(http://www.europarl.eu.int/enlargement/briefings/#F17)

106

Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ελέθξηλε απφ ην 1989 ην πξφγξακκα PHARE ην νπνίν

δεκηνπξγήζεθε, αξρηθά, φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηνλ ηίηιν ηνπ (Poland Hungary

Assistance for the Reconstruction of the Economy), γηα λα παξαζρεζεί ε απαξαίηεηε

βνήζεηα ζηελ Πνισλία θαη ζηελ Οπγγαξία γηα ηελ αλαζπγθξφηεζε ηεο νηθνλνκίαο

ηνπο. ηε ζπλέρεηα, παξαζρέζεθε βνήζεηα θαη ζε άιιεο ρψξεο ηεο πξψελ αλαηνιηθήο

Δπξψπεο. (Rosenmöller, 2002)

Όζνλ αθνξά ην πξφγξακκα PHARE , ην 80% πεξίπνπ ηνπ ζπλφινπ ηνπ

πξνυπνινγηζκνχ ηνπ 2002, δηαηίζεηαη ζε εζληθά πξνγξάκκαηα, ηα νπνία δηεμάγνληαη

βάζεη δηκεξψλ ζπκθσληψλ κε ηελ θάζε ρψξα. πλνιηθά, γηα ην 2002, δηαηέζεθαλ νη

εμήο πφξνη γηα ηηο παξαθάησ ρψξεο 40,4 εθ € γηα ηελ Δζζνλία, 120,7 γηα ηελ Οπγγαξία

θαη 449,8 γηα ηελ Πνισλία.

(http://europa.eu.int/comm/enlargement/pas/phare/index.htm). ¨Έλα κέξνο απηψλ ησλ

θνλδπιίσλ έρεη δηαηεζεί θαη ζε πξνγξάκκαηα γηα ηελ πγεία.

Σέινο, ε ζπκκεηνρή ησλ ρσξψλ ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο ζε θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα

πξφιεςεο ησλ κεηαδηδφκελσλ αζζελεηψλ θαη ειέγρνπ απηψλ, ζα έρεη πνιχ ζεηηθέο

ζπλέπεηεο ηφζν γηα ηηο ρψξεο απηέο, φζν θαη γηα ηηο ινηπέο ρψξεο κέιε. πγθεθξηκέλα,

ζα ππάξρεη θαιχηεξνο ζπληνληζκφο ησλ πνιηηηθψλ δεκφζηαο πγείαο, ψζηε λα

επηηπγράλεηαη ν έιεγρνο ηεο εμάπισζεο ησλ αζζελεηψλ, ζε κία πνιχ επξχηεξε εδαθηθή

έθηαζε πιένλ.

Δπίζεο, κε ηε δξάζε ηεο ΔΔ ζην ρψξν ηεο πγείαο- ε νπνία αλ θαη δελ επεκβαίλεη άκεζα

ζηε κεηαξξχζκηζε ησλ ζπζηεκάησλ, δίλεη φκσο, έκκεζα αξθεηέο θαηεπζχλζεηο- έρνπκε

αθφκε κεγαιχηεξε ηάζε άκβιπλζεο ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ. Οη

δξαζηεξηφηεηεο ηεο ΔΔ, φπσο πξναλαθέξζεθε επηθεληξψλνληαη ζηνλ ηνκέα ηεο

Γεκφζηαο Τγείαο, ηνκέαο σζηφζν, πνπ δηεπξχλεηαη ζπλερψο, πεξηθιείνληαο θαη ζέκαηα

αμηνιφγεζεο βηνταηξηθήο ηερλνινγίαο θαη θάπνηεο πιεπξέο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο.

πγθεθξηκέλα, ε πλζήθε ηνπ Maastricht (1992) γηα πξψηε θνξά, πξνέβιεςε ηε

δηάζεζε παξνρψλ γηα ηε δεκφζηα πγεία, (άξζξν 129), ζέηνληαο ηελ πξνζηαζία θαη ηελ

πξναγσγή ηεο πγείαο σο αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο.

(www.eucomed.be). πγθεθξηκέλα, ζηελ παξάγξαθν 1, αλαθέξεηαη φηη ε πξνζηαζία

107

ηεο πγείαο ησλ πνιηηψλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ, «πξέπεη λα απνηειεί ζπζηαηηθφ

κέξνο φισλ ησλ πνιηηηθψλ ηεο Κνηλφηεηαο.», ελψ ζηελ παξάγξαθν 2, θξίλεηαη

«αλαγθαίνο ν ζπληνληζκφο ησλ πξνγξακκάησλ θαη ησλ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηθψλ θάζε

ρψξαο κέινπο κε ηελ επνπηεία ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο.» Σέινο, κε ηελ παξάγξαθν

3, γίλεηαη ζαθέο φηη ελζαξξχλεηαη ε ζπλεξγαζία ησλ θξαηψλ κειψλ κε άιιεο ρψξεο θαη

κε δηεζλείο νξγαληζκνχο, ζηε δεκφζηα πγεία. (Κνληνχιε- Γείηνλα, 1997). Με ηε

πλζήθε ηνπ Amsterdam , επεθηάζεθε πεξαηηέξσ ηε δξαζηεξηφηεηα ηεο ΔΔ ζε ζέκαηα

δεκφζηαο πγείαο, Ζ Δπηηξνπή, επίζεο έζεζε ην πιαίζην δξάζεο ηεο Δπξσπατθήο

Κνηλφηεηαο ζην πεδίν ηεο δεκφζηαο πγείαο ζηηο Communications ηεο 24/11/1993 θαη

ηνπ Απξηιίνπ ηνπ 1998. Δπίζεο, ζηηο 23 επηεκβξίνπ ηνπ 2002, ην Δπξσθνηλνβνχιην

θαη ην πκβνχιην ελέθξηλαλ ην Πξφγξακκα γηα ηελ Κνηλνηηθή Γξάζε ζηνλ Σνκέα ηεο

Γεκφζηαο Τγείαο (Programme of Community Action in the Field of Public Health) γηα

ηα έηε 2003-2008.

Μπνξνχκε επνκέλσο λα παξαηεξήζνπκε, φηη κέζα ζηα πιαίζηα ηεο ΔΔ, θαζψο θαη ηνπ

WHO, ε δηεζλήο ζπλεξγαζία ζε ζέκαηα πγείαο απμάλεηαη: απηφ ην γεγνλφο κπνξεί λα

σθειήζεη ηηο ρψξεο, πνπ, φζνλ αθνξά ηνπο δείθηεο πγείαο, έρνπλ ρακειφηεξν επίπεδν

πγείαο. Δτλαη ζεηηθφ ην γεγνλφο φηη, πέξα απφ ηε δξάζε ΔΔ, θαη κεκνλσκέλα νη

πεξηζζφηεξν «εχπνξεο» ρψξεο ηεο πεξηνρήο επζχλεο ηνπ WHO, δείρλνπλ λα

αληηιακβάλνληαη ηελ αλάγθε ζπλεξγαζίαο κε ηηο ρψξεο «ππφ κεηάβαζε», θαη ηνπο

παξέρνπλ βνήζεηα ζε ζέκαηα κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο, ψζηε λα εμαιεηθζνχλ ζηαδηαθά

νη αληζφηεηεο ζην ρψξν ηεο πγείαο.

108

1. ΤΝΟΛΗΚΟ ΠΗΝΑΚΑ- ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΜΔΣΑΡΡΤΘΜΗΔΧΝ

2. ΜΔΣΑΒΑΖ ΠΡΟ ΣΟ ΜΟΝΣΔΛΟ BISMARCK

3. ΓΗΚΑΗΟΤΥΟΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ& ΔΤΡΟ ΚΑΛΤΦΖ

ΑΠΟ ΣΖΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ

4. ΦΟΡΔΗ ΤΛΛΟΓΖ ΚΑΗ ΑΝΑΓΗΑΝΟΜΖ ΣΧΝ ΠΟΡΧΝ

5. ΜΔΡΗΓΗΟ ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΣΖ ΗΓΗΧΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ Δ

ΔΠΗΛΔΓΜΔΝΟ ΑΡΗΘΜΟ ΑΠΟ ΣΗ ΝΔΟΔΗΑΥΘΔΗΔ ΣΖΝ Δ.Δ.

ΥΧΡΔ

6. ΤΜΒΟΛΑΗΑ (CONTRACTING)

7. ΜΔΣΑΡΡΤΘΜΗΔΗ ΣΖΝ ΠΑΡΟΥΖ ΣΧΝ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΣΗ 3

ΥΧΡΔ

8. ΤΣΖΜΑΣΑ ΑΠΟΕΖΜΗΧΖ ΠΡΟΜΖΘΔΤΣΧΝ

9. ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΦΡΟΝΣΗΓΑ ΤΓΔΗΑ

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

109

ΤΝΟΛΗΚΟ ΠΗΝΑΚΑ

1.ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΜΔΣΑΡΡΤΘΜΗΔΧΝ

ΔΘΟΝΗΑ ΟΤΓΓΑΡΗΑ ΠΟΛΧΝΗΑ

Νόκηκε άζθεζε

ηδησηηθνύ

επαγγέικαηνο από

ηαηξνύο

1990 Ίζρπε πξηλ από ην

1989

Ίζρπε πξηλ από ην

1989

Ηδησηηθνπνίεζε ησλ

ππεξεζηώλ νηθνγ.

Ηαηξνύ

Έρεη μεθηλήζεη Ξεθίλεζε ην 1992 Έρεη μεθηλήζεη

Μεηαθνξά

αξκνδηνηήησλ από

Τπνπξγείν

1994 1990 1983-1995

Μεηαηξνπή

λνζνθνκείσλ ζε

επέιηθηεο νληόηεηεο

(ηδ. δηθαίνπ)

Έρεη μεθηλήζεη ήδε κε

ην Hospital Master

Plan (2000-2015)

ρεδηάδεηαη 1991

Πεγή: MIHALYI, 2000

Estonia Hospital Master Plan (2000-2015)

110

2.ΜΔΣΑΒΑΖ ΠΡΟ ΣΟ ΜΟΝΣΔΛΟ BISMARCK

ΥΧΡΑ Φήθηζε λόκνπ

εηζαγσγήο

Κ.Α.Τ.

Έλαξμε

ζπιινγήο

εηζθνξώλ Κ.Α.Τ.

Απηνλνκία

Σακείνπ-ίσλ

Δηζθνξέο/παξνρέο

απνθαζίδεη

Κπβέξλεζε;

ΔΘΟΝΗΑ 1991 1992 ΟΥΗ ΝΑΗ

ΟΤΓΓΑΡΗΑ 1991 1991 ΟΥΗ ΝΑΗ

ΠΟΛΧΝΗΑ 1997 1999 ΝΑΗ ΟΥΗ

Πεγή: http:// www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/

3. ΓΗΚΑΗΟΤΥΟΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ& ΔΤΡΟ ΚΑΛΤΦΖ

ΑΠΟ ΣΖΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ

ΥΧΡΑ ΓΗΚΑΗΟΤΥΟΗ ΔΤΡΟ ΚΑΛΤΦΖ πκπι. Πιεξσκέο γηα

βαζηθέο παξνρέο

ΔΘΟΝΗΑ Μόληκνη Κάηνηθνη

παλεζληθή

ΟΥΗ

ΟΤΓΓΑΡΗΑ

Δξγαδόκελνη(εηζθνξέο)

ΠΟΛΧΝΗΑ ρεδόλ παλεζληθή ΛΟΗΠΔ ΥΏΡΔ

ΣΖ ΑΝΑΣΟΛΗΚΉ

ΔΤΡΏΠΖ

Σζερία& ινβαθία:

κόληκνη θάηνηθνη

Λεηνλία: θνξ/κελνη

(28.4% θόξνπ

εηζνδήκαηνο)

Ληζνπαλία:εξγαδόκελνη

ινβελία: πνιίηεο

παλεζληθή

ΝΑΗ:ζε όιεο πιελ

Σζερίαο

ΛΟΗΠΔ ΝΔΟΔΗΑΥΘΔΗΔ ΥΧΡΔ Δ Δ.Δ.

ΚΤΠΡΟ Φνξ/κελνη(εηνηκάδεηαη

Δζληθό ρέδην

Αζθ/ζεο σο 2005

65% πιπζπζκνύ

πιήξεο θάιπςε

ΝΑΗ

ΜΑΛΣΑ ΠΟΛΗΣΔ παλεζληθή ΟΥΗ

Πεγή: http:// www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/

111

4. ΦΟΡΔΗ ΤΛΛΟΓΖ ΚΑΗ ΑΝΑΓΗΑΝΟΜΖ ΣΧΝ ΠΟΡΧΝ

ΥΧΡΑ ΦΟΡΔΑ ΤΛΛΟΓΖ ΦΟΡΔΑ ΑΝΑΓΗΑΝΟΜΖ

ΔΘΟΝΗΑ ΔΦΟΡΗΑ (taxation agency) EESTI HAIGEKASSA

+ πεξηθεξεηαθά ηακεία

αζζέλεηαο

ΟΤΓΓΑΡΗΑ NHIF

+ λνκαξρηαθά παξαξηήκαηα

ηνπ

Κάζε ηακείν δηαλέκεη πόξνπο

ΠΟΛΧΝΗΑ σο 2003:Σα 17 ηακεία

σο 2003: Κάζε ηακείν

δηαλέκεη πόξνπο

Πεγή: http:// www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/

5. ΜΔΡΗΓΗΟ ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΣΖ ΗΓΗΧΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ Δ

ΔΠΗΛΔΓΜΔΝΟ ΑΡΗΘΜΟ ΑΠΟ ΣΗ ΝΔΟΔΗΑΥΘΔΗΔ ΣΖΝ Δ.Δ. ΥΧΡΔ

ΥΧΡΑ ΠΡΟΜΖΘΔΤΣΔ ΠΑΡΟΥΔ ΓΑΠΑΝΖ ΗΓ.

ΑΦ/Ζ

ΔΘΟΝΗΑ Ηδ. Δηαηξίεο –Αζθ/ηέο Σαμηδησηηθή Αζθάιηζε

ΠΡΟ ΣΟ ΠΑΡΟΝ

ΔΛΑΥΗΣΖ ٭٭٭

ΟΤΓΓΑΡΗΑ Ηδ. Δηαηξίεο-

Αζθαιηζηέο

Σακεία

Δζεινληηθήο

Αζθάιηζεο

Παξαξηήκαηα

Ξέλσλ Δηαηξηώλ٭

Ννζειεία ζε ηδ.

Ννζνθνκεία

Δπηδόκαηα

αλαπιήξσζεο

εηζνδήκαηνο

από αζζέλεηα

Δθπηώζεηο

ΠΟΛΧΝΗΑ Ηδ. Δηαηξίεο-

Αζθαιηζηέο

Παξαξηήκαηα Ξ.

Δηαηξηώλ٭

Ννζειεία ζε ηδ.

Ννζνθνκεία

Παξνρέο (εθηόο

βαζηθνύ

παθέηνπ)

ΛΟΗΠΔ ΥΧΡΔ

ΥΏΡΔ ΣΖ

ΑΝΑΣΟΛΗΚΉ

ΔΤΡΏΠΖ

(CCEE)٭٭

Γηαθνξνπνίεζε –

ρώξα٭٭٭٭

Γηαθνξ/ζε – ρώξα

٭٭٭٭٭

πνπχη αηακκάξγνξπ λπνρέξαπ οείνπν ην٭managed care θπξίσο

ΑΗΥΔΣ, ΑΗΚΑΒΟΛ ,ΑΗΝΔΒΟΛ ,ΑΗΝΑΤΟΘΗΛ ,ΑΗΝΟΣΔΛ ٭٭

φηθε ٭٭٭ο ηεο ινβελίαο, φπνπ ε ηδησηηθή αζθάιηζε ζπκκεηέρεη κε πνζνζηφ 11,6% (1998) ζηελ

ζπλνιηθή δαπάλε πγείαο

φπσο π.ρ. θάπνηα εηαηξηθά πξνγξάκκαηα αζθάιηζεο (Λεηνλία) ٭٭٭٭

π.ρ. Λεηνλία: πιεξσκέο νδνληηαηξηθήο θξνληίδαο, λνζειεία ζε ζαλαηφξηα, ζε θέληξα ٭٭٭٭٭

απνθαηάζηαζεο, δαπάλεο γηα θάξκαθα, ινβελία: ζπκπιεξσκαηηθέο πιεξσκέο, λνζειεία ζην

εμσηεξηθφ

112

Πεγή: http:// www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/

6. ΤΜΒΟΛΑΗΑ (CONTRACTING)

Υώξεο πκβάζεηο Αγνξαζηέο Πξνκ/ηέο Πεξηερόκελν

πκβάζεσλ

ΔΘΟΝΗΑ

Κπξίσο γηα ΠΦΤ

Αζθαιηζηηθά

ηακεία

Γεληθνί Οηθ. Ηαηξνί

(GP). Δπίζεο

ηδησηηθά θαη

δεκόζηα λνζνθνκεία

Πξνβιέπεηαη από ην

Hospital Master Plan

2000-2015 λα ππάξρνπλ

έιεγρνη πνηόηεηαο

ΟΤΓΓΑΡΗΑ

Κπξίσο γηα ΠΦΤ

Πεξηθέξεηεο

Αζθαιηζηηθά

ηακεία

Γεληθνί Οηθ. Ηαηξνί

(GP). Δπίζεο

ηδησηηθά θαη

δεκόζηα λνζνθνκεία

Τπό δηακόξθσζε

ΠΟΛΧΝΗΑ

ε πξσηόιεηα

κνξθή-Κπξίσο γηα

ΠΦΤ

Voivodships

Γθκίλεο

Σακεία (από

99-2002)

Γεληθνί Οηθ. Ηαηξνί

(GP). ε πνιύ

κηθξόηεξν βαζκό,

ηδησηηθά θαη

δεκόζηα λνζνθνκεία

Τπό δηακόξθσζε

113

7. ΜΔΣΑΡΡΤΘΜΗΔΗ ΣΖΝ ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΣΗ 3 ΥΧΡΔ

ΥΧΡΔ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΝΟΟΚΟΜΔΗΑ

ΔΘΟΝΗΑ

Δηζαγσγή ζεζκνύ νηθνγ. Ηαηξνύ-

Ηδηώηεο πξνκεζεπηέο θπξίσο

Hospital Plan 2000- 2015:

Μείσζε θιηλώλ,

πγρσλεύζεηο,

Κιείζηκν,

Μεηαηξνπή θάπνησλ ζε

μελώλεο

ΟΤΓΓΑΡΗΑ Ννζνθνκεία πνπ αλήθνπλ ζην

Τπνπξγείν, ζηνπο λνκνύο

Μείσζε θιηλώλ γηα ιόγνπο

απνδνηηθόηεηαο

ΠΟΛΧΝΗΑ Ννζνθνκεία πνπ αλήθνπλ ζην

θξάηνο, ζηηο voivodships, ζηηο ΕΟΕ

Πεγή: Reforms in Health Care Organization in Central and Eastern European Countries, Peter Berman January 26, 2003 , presentation ppt, www.worldbank.org

8. ΤΣΖΜΑΣΑ ΑΠΟΕΖΜΗΧΖ ΠΡΟΜΖΘΔΤΣΧΝ

ΥΧΡΑ ΠΦΤ (Οηθ. Ηαηξόο) ΝΟΟΚΟΜΔΗΑ

ΔΘΟΝΗΑ θαηά θεθαιήλ

πξνζαξκνζκέλε ζε

ειηθηαθνύο δείθηεο

(age- weighted

capitation)

θαηά πξάμε θαη

πεξίπησζε

Per day

o Case mix

o Καηά

πξάμε γηα

θάπνηεο

δηαδηθαζίεο

DRGs από θέηνο

ΟΤΓΓΑΡΗΑ Καηά θεθαιήλ πνπ

αλαπξνζαξκόδεηαη αλάινγα κε

απόδνζε, ειηθία, εηδίθεπζε

ηαηξνύ

HBCS από 1997

(777 Καηεγνξίεο)

Καηά πξάμε γηα

θάπνηεο δηαδηθαζίεο

ΠΟΛΧΝΗΑ θαηά θεθαιήλ πξνζαξκνζκέλε

ζε ειηθηαθνύο δείθηεο (age-

weighted capitation)

Per case

Καηεγνξίεο: 9-29

Πεγέο: ίδηα δηακφξθσζε απφ:http:// www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/

http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/27.html

Vask, 2003, Dixon et all, 2002, Palu, 2003, Dozsa et all, 2002 θ.α.

114

Πεγή: ίδηα δηακφξθσζε απφ Berman, 2003

115

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ:

ΔΛΛΖΝΗΚΖ:

Αξγπξνπνχινπ, Υξηζηίλα, (2003):Οσγγαρία, ζηελ εξγαζία Προζέλκσζη

Επενδύζεων: Σζετία, Οσγγαρία, Λ.Δ. Κίνας, ησλ ζπνπδαζηψλ Αξγπξνπνχινπ Υ,

Γξίκπα Υ, ηηαξά Β, Σκήκα ΔκπνξηθψλΑθνινχζσλ, ζεκηλάξην: Πξνζέιθπζε θαη

Αμηνιφγεζε επελδπηηθψλ ρεδίσλ, επηβιέπνληεο: νινχληα Μ- Μνπξαηίδεο Δ,

ΔΓΓ

Γεκνιηάηεο, Γηάλλεο, (2002): ΤΓΔΗΑ 21, Παγθόζκηα Οξγάλσζε Τγείαο,

εθδφζεηο Σππσζείην, Αζήλα 2002

Γφιγεξαο Απφζηνινο-Κπξηφπνπινο Γηάλλεο, (2000): Ιζόηηηα,

Αποηελεζμαηικόηηηα και Αποδοηικόηηηα ζηις Τπηρεζίες Τγείας, Αζήλα, εθδφζεηο

Θεκέιην

Θενδψξνπ Μάκαο, αξξήο Μάξθνο, νχιεο σηήξεο, (2001): σζηήμαηα Τγείας,

Αζήλα, εθδ. Παπαδήζε

Κνληνχιε- Γείηνλα, Μαξία (1992): θαιρικός Προϋπολογιζμός. Μια μορθή

τρημαηοδόηηζης ηων Νοζοκομείων, Αζήλα, Δζληθφ θαη Καπνδηζηξηαθφ

Παλεπηζηήκην Αζελψλ, Σκήκα Ννζειεπηηθήο, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή

Κνληνχιε- Γείηνλα, Μαξία (1997): Πολιηική και Οικονομία ηης Τγείας, Αζήλα,

εθδ. Δμάληαο

Κπξηφπνπινο Γηάλλεο, Νηάθαο Γεκήηξεο ,(1991): Η Υρημαηοδόηηζη ηων

Τπηρεζιών Τγείας ζηην Ελλάδα, Αζήλα, Τγεηνλνκηθή ρνιή Αζελψλ, Σνκέαο

Οηθνλνκηθψλ ηεο Τγείαο

Κπξηφπνπινο Γηάλλεο, Νηάθαο Γεκήηξεο ,(1994): Θέμαηα Οικονομικών και

Πολιηικής ηης Τγείας, Αζήλα, Κέληξν Κνηλσληθψλ Δπηζηεκψλ ηεο Τγείαο

116

Μπνπξζαλίδεο, Υξήζηνο (2003):Γηδαθηηθέο εκεηψζεηο ζην εκηλάξην: Ανάλσζη

σζηημάηων Τγείας, Typescript, Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Σκήκα

Κνηλσληθήο Γηνίθεζεο, Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Τγείαο , Αζήλα

Σνχληαο, Γηάλλεο (2000): Κοινωνία και Τγεία,

Αζήλα, εθδφζεηο Οδπζζέαο/ Νέα Τγεία

ΞΔΝΟΓΛΧΖ:

Aaviksoo, Ain (2002): Access for all to health care in Estonia

Social inclusion seminar, June 18, 2002 Tallinn, Estonia, Ministry of Social Affairs

presentation

Berman, Peter (1998): National Health Insurance in Poland: A Coach

without Horses? Harvard School of Public Health, Boston, USA

Berman, Peter (2003): Reforms in Health Care Organization in Central and

Eastern European Countries,January 26, 2003 , presentation ppt,

Borowitz Michael, Massoud Rashad, McKee Martin (2002): Promoting quality in

health care, A background paper prepared for USAID Conference, Washington,

DC, 29–31 July 2002

Ten Years of Health Systems Transition in Central and Eastern Europe and Eurasia,

Bossert, Thomas (2000): Privatization and Payments: Lessons for Poland from

Chile and Colombia, Harvard School of Public Health, Boston, USA

Bossert, Thomas (2000): Poland Health Policy: Democracy and Governance At

Local Levels In International Perspective, Harvard School of Public Health, Boston,

USA

Brendan, Martin (1996): Privatisation in Transition Economies

Chawla Mukesh- Berman Peter- Kawiorska Dorota (1997): Financing Health

Services in Poland: New Evidence on Private Expenditures, Harvard School of

Public Health, Boston, USA

117

Dixon Anna, Langenbrunner Jack, Mossialos Elias (2002): Facing the challenges

of health Care financing A background paper prepared for USAID Conference,

Washington, DC 29-31 July 2002 Ten Years of Health Systems Transition in Central

and Eastern Europe and Eurasia

Dozsa Csaba- Nagy Julia- Boncz Imre (National Health Insurance Fund) (2002):

The Impact of DRGs in Hungary – Why Hospital Utilization Rates Have Not

Changed, United States Agency for International Development (USAID) 2002

Conference Washington, July 28- 31, 2002

European Communities and World Health Organization (2002):

Health Status Overview for Countries of Central and Eastern Europe that are

Candidates for Accession to the European Union

European Observatory on Health Care Systems, 1999 “Health Care Systems in

Transition, Hungary”

European Observatory on Health Care Systems, 1999 “Health Care Systems in

Transition, Poland

European Observatory on Health Care Systems, 2000 “Health Care Systems in

Transition, Estonia”

Figueras Josep, McKee Martin, Lessof Suszy (2002): Ten years of health sector

reform in CEE and NIS: An OverviewA background paper prepared for USAID

Conference, Washington, DC 29–31 July 2002 Ten Years of Health Systems

Transition in Central and Eastern Europe and Eurasia

Finkler S.A- Ward D.M (1999): New Approaches to Cost Accounting in

Essentials of Cost Accounting for Health Care Organizations, Aspen Publishers ink

Girouard Nathalie- Imai Yutaka, (2000) The Health Care System in Poland,

ECONOMICS DEPARTMENT WORKING PAPERS NO.25

ECO/WKP(2000)30, OECD

118

Golinowska, Stanislava (2002) Health Care Reform in Poland After 3Years;

Challenges for New Authorities, paper prepared under the research project,

“Operation of Health Care Institutions After the Reform; Premises for Changes,

project financed by CASE Foundation

Goetz H. Klaus- Wollman Hellmut (2001): Governmentalizing Central Executives

in Post Communist Europe: a Four- Country Comparison in Journal of European

Public Policy, 8/6 December 2001

Jasiutowicz, Krzysztof (1999) Health Care Reform in Poland

Kickbusch, Ilona (2002): Mobilizing citizens and communities for better health:

The civil society context in central and Eastern Europe

A background paper prepared for USAID Conference, Washington, DC 29-31 July

2002 Ten Years of Health Systems Transition in Central and Eastern Europe and

Eurasia

Kiivet, Raul (2000): Health Service Utilization in Health in Estonia

1991-2000

Kowalska, Iwona (2002) The difficulties in accessing the specialized services – “

the waiting lists” as a selected issue related to health .

The Institute of Public Health Jagiellonian University – Krakow, Session on Policy

Analysis – Paris, 14 June 2002

Kộre, Jüri Ph.D. ,Assistant Professor University of Tartu: Possibilities for

integration of Health and Welfare Services in Estonia in Liberal Political and

Economical Circumstances

Lember, Margus., Estonian Society of Family Doctors, presentation

McKee Martin and Judith Healy (editors) (2002): Hospitals in a changing Europe,

European Observatory on Health Care Systems Series

119

Menabde, Nata (2003) Partnership for Health Action: WHO/ EURO and E.C.

cooperation to support Rapid Transition Countries, WHO Regional office for

Europe, Athens, May 2003, presentation

Mihalyi, Peter (2000): Post-Socialist Health Systems in Transition: Czech

Republic, Hungary and Poland, Budapest, CENTRAL EUROPEAN

UNIVERSITY, DEPARTMENT OF ECONOMICS

Miko, L. Tivadar: Hungarian health care financing reform: managing the

change, Presentation

Mossialos Elias, Dixon Anna, Figueras Josep and Kutzin Joe (editors) (2002):

Funding health care: options for Europe, 2002 European Observatory on Health

Care Systems Series

Ovseiko, Pavel (2002): The Politics of Health Sector Reform in Eastern European

Actor-Centered Institutionalist Framework for Analysis

Palu, Toomas (2003): Member of Management Board, Paying hospitals in Estonia:

moving towards needs based planning and providing the right incentives,

Estonian Health Insurance Fund EHIF

Rosenmöller, Magdalene (2002): Health and support for EU accession: Phare

and other initiatives, in Eurohealth magazine Volume 8 Number 4(Autumn 2002)

Special Issue «Health and EU Enlargement»

Saltman Richard- Figueras Josep (1997): European Health Care Reform-Analysis

of Current Strategies, WHO Regional Office for Europe, Copenhagen,

WHO Regional Publications, European Series No 72

Vask, Arvi (2003): Financing Primary Care in Estonia, Eesti Haigekassa, Estonian

Health Insurance Fund

WHO (2001) : Highlights on Health in Poland

WHO Regional Office for Europe (2002): European Health Report 2002,

Copenhagen, WHO Regional Publications, European Series No 97

120

IΣΟΔΛΗΓΔ:

www.ceu.hu

www.estonica.org

http://www.eszcsm.hu/eum/english/nursing/2.html

www.eucomed.be

http://europa.eu.int/index_el.htm

www.europa.eu.int/comm.employment_social/news/2003/

http://europa.eu.int/comm/enlargement/pas/phare/index.htm

http://www.euro.who.int/InformationSources/Evidence

http://www.eu2003.gr/gr/articles/2002/12/8/1137

http://www.factbook.net/hungary

http:// friko.onet.pl/cz/kpjas/en/nhs_reform.html

www.globalfamilydoctor.com/publications/original/Estoniapdf

http://library.psa.org.nz/collection/other

www.medicover.com

www.observatory.dk

http://www.policy.hu/ovseiko

www.pubcare.uu.se/nordwho/verksam/norddrgs/htm

http://republika.pl/kpjas/en/nhs_reform.html

www.sm.ee

www.socialeurope.com/pdfs/Venice/presenations/Kore.pdf

www.unuz.gov.pl

http://www3.who.int/whosis/country/

www.worldbank.org

www.worldbank.org