Η χρήση υπολογιστή στην εκπαίδευση

(Makaton - Hot Potatoes)

Διδακτική της Πληροφορικής ΙΙ

Ομάδα Β

Η χρήση υπολογιστή στην εκπαίδευση

των ατόμων με αυτισμό

● Επισκόπηση πρόσφατων ερευνών πάνω στην χρήση

των υπολογιστών στην εκπαίδευση ατόμων με

αυτισμό.

● Παρατηρήσεις σχετικά με την επαφή των

αυτιστικών μαθητών του Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. Κορινθίας με

τους Η/Υ.

● Συζήτηση για μελλοντικές εφαρμογές της χρήσης

των Η/Υ σε αυτό το πεδίο.

● Εφαρμογή λογισμικού hot-potatoes με χρήση

εικόνων Makaton.

Σύνδρομο του Αυτισμού

Το άτομο παρουσιάζει έλλειψη ανταπόκρισης προς

τους άλλους, ενώ συγχρόνως στρέφεται προς τον

εαυτό του (από όπου και ο όρος «αυτισμός»)

● Διαταραχή στην κοινωνική αλληλεπίδραση

● Διαταραχή στην επικοινωνία

● Διαταραχή στη φαντασία / δημιουργική σκέψη

Πως παρουσιάζεται

● Δυσκολίες στην κοινωνική κατανόηση συναλλαγή και

στην συναισθηματική αμοιβαιότητα

● Δυσκολίες στον τρόπο επικοινωνίας, περιορισμένο,

στερεότυπο, επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο

δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων.

● Ανομοιογενή ανάπτυξη γνωσιακών λειτουργιών

Γιατί οι Η/Υ είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιμο

εργαλείο στην

εκπαίδευση ατόμων με αυτισμό Ι

Η προσοχή τους τείνει να εστιάζει σε μεμονωμένα

αντικείμενα που τα βλέπουν σαν μέσα από μια

σήραγγα.

Τα εξωτερικά γεγονότα μπορούν εύκολα να

αγνοηθούν κατά την εστίαση σε μια οθόνη

υπολογιστή, καθώς η περιοχή συγκέντρωσης

περιορίζεται από τα όρια της οθόνης.

Η μικρή περιοχή εστίασης μπορεί να εξηγήσει το

γιατί τα άτομα με αυτισμό μπορούν να ανεχθούν

μεγαλύτερη είσοδο ερεθισμάτων μέσω του

υπολογιστή, από αυτή που μπορούν να ανεχθούν

οπουδήποτε αλλού.

Γιατί οι Η/Υ είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιμο

εργαλείο στην

εκπαίδευση ατόμων με αυτισμό ΙΙ

Μελέτη των Moore και Culvert, 2000

Επίδραση των υπολογιστών στην απόκτηση

λεξιλογίου μικρών παιδιών με αυτισμό.

Σύγκριση απόδοσης ενός συμπεριφοριστικού

προγράμματος και ενός εκπαιδευτικού λογισμικού,

έχοντας ως κριτήρια την προσοχή, κινητοποίηση και

την εκμάθηση λέξεων.

Το πείραμα ανέδειξε νικητή τον υπολογιστή καθώς τα

παιδιά ήταν πιο προσεχτικά πιο κινητοποιημένα κάι

έμαθαν περισσότερες λέξεις χρησιμοποιώντας τον.

Μελέτη των Williams et al.,

2002

Σύγκριση εκμάθησης ανάγνωσης χρησιμοποιώντας

βιβλίο και υπολογιστή.

Τα συμπεράσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν αυτά

των Moore & Culvert.

Τα παιδιά περνούσαν περισσότερο χρόνο διαβάζοντας

το υλικό του μαθήματος και αντιδρούσαν λιγότερο

στη χρήση του όταν αυτό ήταν στον υπολογιστή.

Bosseler & Massaro, 2003

Η έρευνα τους βασίστηκε στην αξιολόγηση

εκπαιδευτικού λογισμικού για τη διδασκαλία

λεξιλογίου και γραμματικής με τη βοήθεια επόπτη

από κινούμενα γραφικά.

Η χρήση του λογισμικού βοήθησε τους μαθητές να

εφαρμόσουν τις γνωσεις που αποκόμισαν από τον

υπολογιστή στο φυσικό περιβάλλον.

Bernard-Opitz et al., 1990 ; Chen &

Bernard-Opitz, 1993

Το μάθημα με τη βοήθεια υπολογιστή αυξάνει τον

ενθουσιασμό των μαθητών και έχει θετική επίδραση

στα προβλήματα συμπεριφοράς όπως η αποφυγή της

βλεμματικής επαφής και η ηχολαλία.

Η μελέτη του Whalen, 2006 έρχεται να επιβεβαιώσει

τα παραπάνω προσθέτοντας το συμπέρασμα ότι οι

συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν πιο πολλές

αυθόρμητες χειρονομίες και λεκτικές αιτήσεις για

βοήθεια κατά την διδασκαλία με υπολογιστή.

Συμπεράσματα Ι

Σε γενικές γραμμές όλη η διεθνής βιβλιογραφία

υποστηρίζει την άποψη ότι η εκπαίδευση με την

βοήθεια υπολογιστή οδηγεί σε μεγαλύτερη

κινητοποίηση και ενθουσιασμό των αυτιστικών

μαθητών, λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και

πιο αποτελεσματική εκμάθηση.

Συμπεράσματα ΙΙ

Η χρήση του Η/Υ όμως δεν μεταφράζεται σε αύξηση

του ρυθμού εκμάθησης. Μάλιστα σε πειράματα που

έγιναν σε παιδιά με βαριές μορφές αυτισμού το

μάθημα πραγματοποιούνταν μόνο όταν χειριστής

του λογισμικού ήταν ο ίδιος ο δάσκαλος καθώς σε

κάθε άλλη περίπτωση οι μαθητές διέκοπταν τη

δραστηριότητα.

Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής

Κατάρτισης (Ε.Ε.Ε.Ε.Κ.) Ν. Κορινθίας

●Έτος ιδρύσεως 2003 σύμφωνα με το Νόμο 2817/2000

περί ειδικής αγωγής

●Ανήκει στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

●Απευθύνεται σε μαθητές από 14 εώς 22 ετών με

ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, που δεν μπορούν να

επωφεληθούν από το πρόγραμμα της γενικής

εκπαίδευσης

●Παρέχει τεχνική κατάρτιση μέσα από δραστηριότητες

που αποσκοπούν στην ανάπτυξη προεπαγγελματικών

και επαγγελματικών δεξιοτήτων

Σκοπός του μαθήματος της

Πληροφορικής στα Ε.Ε.Ε.Ε.Κ.

● Να αποκτήσουν οι μαθητές σφαιρική αντίληψη πάνω στους

Η/Υ.

– Το βάθος των γνώσεων είναι ανάλογο με τις ιδιαίτερες

δυνατότητες τους και σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο

εύρος.

● Να μπορούν να χειρίζονται προγράμματα γενικού

χαρακτήρα και να ενδυναμώσουν τη μεθοδικότητά τους.

● Να μάθουν να χρησιμοποιούν τον Η/Υ σαν εργασιακό

εργαλείο.

● Να αναπτύξουν τεχνικές αναζήτησης πληροφοριών, ώστε να

έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε νέες γνώσεις.

Σκοπός του μαθήματος της

Πληροφορικής στα Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. ΙΙ

● Στόχος δεν είναι η απόκτηση γνώσεων

Πληροφορικής (χρήση κειμενογράφου ή του

διαδικτύου) αλλά…

● Η χρήση του υπολογιστή ώστε οι μαθητές να

βελτιώσουν

– Την αντίληψή τους

– Τον οπτικό-κινητικό συντονισμό

– Να μειωθεί η διάσπαση της προσοχής τους

– Να αυξηθεί η επικοινωνία με τη καθηγήτρια –

συμμαθητές τους

Η ανάγκη για εξατομίκευση

● Λόγω του εύρους του αυτιστικού φάσματος,

υπάρχει η ανάγκη της εξατομίκευσης του

προγράμματος.

– Επιλογή του κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισμικού

– Σχεδιασμός του κατάλληλου χρονοδιαγράμματος

– Η ίδια η εκπαιδευτική διαδικασία

● Κάθε μαθητής ακολουθεί ξεχωριστό πρόγραμμα,

ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ιδιαιτερότητες

του.

Τα βασικότερα προβλήματα της

διδασκαλίας

● Κατά την πρώτη τους επαφή με τους υπολογιστές,

είχαν την τάση να συγκεντρώνονται στα ίδια τα

αντικείμενα και όχι στην χρήση τους

● Αίσθηση φόβου ή ενόχλησης απέναντι στον

υπολογιστή

– Άρνηση να κοιτάξουν την οθόνη

– Φόβος να αγγίξουν οποιαδήποτε περιφερειακή συσκευή

Τα βασικά βήματα της διδασκαλίας

● Παρουσίαση διάφορων απλών δραστηριοτήτων

(ζωγραφική) από την καθηγήτρια ώστε οι μαθητές

να παρακολουθούν το δείκτη του ποντικιού στην

οθόνη

● Χρήση του πληκτρολογίου από τους μαθητές ώστε

να μετακινούν ένα αντικείμενο στην οθόνη με τα

πλήκτρα-βέλη

● Χρήση του ποντικιού – το δυσκολότερο βήμα.

Παρατηρήσεις στα πλαίσια του

μαθήματος

● Η ενασχόληση με τον υπολογιστή μειώνει το άγχος

– Ο Η/Υ είναι ένα μέσο διδασκαλίας απόλυτα προβλέψιμο

και ελεγχόμενο

● Ενισχύεται η συνεργασία και η επικοινωνία μεταξύ

των μαθητών

– Κινητοποιούνται να μιλήσουν είτε στον Η/Υ, είτε στους

συμμαθητές τους, είτε στην καθηγήτρια

● Παρουσιάστηκε μεγαλύτερη συγκέντρωση των

μαθητών, μείωση της υπερκινητικότητάς τους και

των στερεοτυπιών σε σύγκριση με άλλα μαθήματα

Παρατηρήσεις στα πλαίσια του

μαθήματος ΙΙ

● Βελτίωση της συμπεριφοράς μέσα στην τάξη με ελάχιστα

επεισόδια επιθετικότητας

– Επιλογή καταλληλότερης εφαρμογής για κάθε μαθητή με

κατάλληλες ρυθμίσεις

● Έντονη μείωση της ηχολαλίας

● Αύξηση του ρυθμού εκμάθησης και βελτίωση της απόδοσής

των μαθητών συγκριτικά με τα άλλα μαθήματα

● Η χρήση του Η/Υ λειτουργεί ως ενισχυτής για την σωστή

διαγωγή του μαθητή και για την προσπάθεια του στο

μάθημα της πληροφορικής και στα άλλα μαθήματα

● Τα τελευταία χρόνια, η ευεργετική χρήση των

υπολογιστών στην ειδική αγωγή έχει αναγνωριστεί και

στην χώρα μας

● Aπο το 2008 ξεκίνησε η προσπάθεια να εισαχθούν

ηλεκτρονικοί υπολογιστές σε όλες τις βαθμίδες της

ειδικής αγωγής μαζί με εκπαιδευτικά λογισμικά για

διάφορα διδακτικά αντικείμενα, εκ των οποίων δύο

είναισχεδιασμένα ειδικά για αυτιστικούς μαθητές.

Μελλοντικές εφαρμογές στην χρήση

Η/Υ στην εκπαίδευση ατόμων με

αυτισμό

Πληροφορική και Ειδική Αγωγη

...τα πρώτα βήματα

● Δυστυχώς δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά στοιχεία

που να μας δίνουν πληροφορίες για τα

αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας.

● γιατι;

● Χρειάζονται περισσότερες έρευνες γύρω από τα

εκπαιδευτικά λογισμικά

● πιο αξιόπιστες αξιολογήσεις λογισμικών, ώστε να

μπορέσουμε να μιλήσουμε για ουσιαστική συμβολή στην

εκπαίδευση.

● Επίσης αναγκαία κρίνεται η συνεργασία

ψυχολόγων, εργοθεραπευτών, λογοθεραπευτών

● Επιπλέον, για την ενίσχυση της μάθηση των

αυτιστικών μαθητών είναι απαραίτητη η χρήση

εξειδικευμένου τεχνικού εξοπλισμού όπως:

● οθονών αφής

● πληκτρολογίων αφής

● μεγάλων πλήκτρων.

● Και το πιο σημαντικό απ' όλα ,σωστή εξειδίκευση

των καθηγητών πληροφορικής.

Πληροφορική και Ειδική Αγωγη

...τα πρώτα βήματα (συνέχεια)

H χρήση

της Εικονικής Πραγματικότητας στην

θεραπεία ατόμων με φοβίες

● Η εικονική πραγματικότητα χρησιμοποιείται ως ένα ασφαλές μέσο

για να εκτεθούν τα άτομα σταδιακά στους φόβους τους.

πλεονεκτήματα που έχει η Εικονική Πραγματικότητα για τα

αυτιστικά άτομα:

● χρησιμοποιεί τον ήχο και την εικόνα περισσότερο από το άγγιγμα

● τα ερεθίσματα μπορούν να ρυθμιστούν σε ένα ανεκτό από το

άτομο επίπεδο

● το περιβάλλον μπορεί να μετατραπεί σταδιακά για να διδάξει την

γενίκευση και την αναγνώριση.

παρέχει ένα ασφαλές εκπαιδευτικό περιβάλλον, όπου

το άτομο μπορεί να κάνει λάθη που στον πραγματικό κόσμο θα ήταν

επικίνδυνα

Bιο-ανάδραση

● Η βιο-ανάδραση παρέχει στον υπολογιστή στοιχεία, που

έχουν να κάνουν με την σωματική κατάσταση του χρήστη,

μέσω αισθητήρων

● Οι αισθητήρες τοποθετούνται για παράδειγμα στα δάχτυλα

και μετρούν βιολογικούς δείκτες όπως οι σφυγμοί ή η

εφίδρωση

● Το λογισμικό, λαμβάνοντας υπ’όψην αυτές τις μετρήσεις

διαπιστώσει αν ο χρήστης αισθάνεται άγχος, φόβο ή

νευρικότητα, απέναντι σε διάφορα ερεθίσματα

Βιο-ανάδραση (συνέχεια)

● Η χρησιμότητα της βιο-ανάδρασης είναι

σπουδαία ιδιαίτερα στην περίπτωση των των

ατόμων με αυτισμό που δεν διαθέτουν λόγο.

Μπορούμε επίσης να διαπιστώσουμε ποιοί

ήχοι, ποιές εικόνες και ποιά χρώματα τους

είναι δυσάρεστα, ώστε αφενός να

προλαμβάνουμε τις κρίσεις και αφετέρου να

διαμορφώνουμε κατάλληλα το εκπαιδευτικό

περιβάλλον και υλικό

Υπολογιστής = εργαλείο εκμάθησης

● δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε την χρήση υπολογιστή

σαν πανάκεια

● σε καμία περίπτωση δεν πρέπει ο υπολογιστής να

αντικαταστήσει τον δάσκαλο αφού:

– η σωστή χρήση του υπολογιστή εξαρτάται από τον τρόπο

που ο καθηγητής θα τον εντάξει στην μαθησιακή

διαδικασία

– Ο καηγητής σχεδιάζει κι επιλέγει τις εργασίες που θα

κάνει ο μαθητής στον υπολογιστή

Ο ρόλος του καθηγητή

● Ο Καθηγητής βοηθάει τον μαθητή να κατανοήσει

την εργασία

● Ενισχύει τη μάθηση με παράλληλες εργασίες και

με την συνεργασία καθηγητών άλλωνειδικοτήτων.

● Τελικός στόχος του καθηγητή πρέπει να είναι η

καλλιέργεια της γνωστικής αυτονόμησης του

μαθητή, που επιτυγχάνεται με το να μειώθει

σταδιακά το ρόλο του και τελικά να αποσύρεται

την ώρα που ο μαθητής

«έχει μάθει να μαθαίνει».

Λογισμικό για παιδιά με ελαφριά-μέτρια

νοητική υστέρηση

● δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε την χρήση

υπολογιστή σαν πανάκεια σε καμία

περίπτωση οτι ο υπολογιστής πρέπει να

αντικαταστήσει τον δάσκαλο αφού:

– η σωστή χρήση του υπολογιστή

εξαρτάται από τον τρόπο που ο

καθηγητής θα τον εντάξει στην

μαθησιακή διαδικασία

– Ο κα8ηγητής σχεδιάζει κι επιλέγει τις

εργασίες που θα κάνει ο μαθητής στον

υπολογιστή

Στόχοι λογισμικού

● Δημιουργία αλληλεπίδρασης μεταξύ μαθητή και

διδακτικού αντικειμένου για την επίτευξη της

διδασκαλίας «βήμα προς βήμα», εξατομικευμένης

και προσαρμοσμένης στις ιδιαίτερες αναπτυξιακές

ικανότητες του κάθε μαθητή χωριστά.

● Οι εικόνες των ασκήσεων πρέπει να

δραστηριοποιούν και να αναπτύσσουν την κριτική

σκέψη του μαθητή.

Hot Potatoes

•open-source software

•δημιουργία διαφόρων μορφών ασκήσεων

•διαμοιρασμός ασκήσεων στο δίκτυο/Internet

•freeware

Makaton

•Margaret Walker, λογοπαιδικός, 1973

•πολυαισθητηριακή προσέγγιση για εκμάθηση

δεξιοτήτων (λόγου, γραφής)

•εφαρμόσιμο σε όλα τα περιβάλλοντα

•η διδακτική του προσέγγιση εστιάζει σε πρώτο

επίπεδο στην απόκτηση βασικών δεξιοτήτων

επικοινωνίας

• κύριο πρόγραμμα και "extras" (10 είδη ασκήσεων)

• 4 είδη ασκήσεων

• Γνωριμία με το πρόγραμμα

• αυτόνομη λειτουργία χωρίς παρέμβαση εκπαιδευτικού

• Ικανοποίηση της επίτευξης των διδακτικών στόχων

• Ο μαθητής δουλεύει μόνος του

• οι ασκήσεις έχουν δομηθεί εκ των προτέρων αποκλειστικά

για αυτόν από τον δάσκαλο του.

• αυξανόμενος βαθμός δυσκολίας, δυνατότητα επανάληψης

ασκήσεων για εμπέδωση.

• ελευθερία κινήσεων = πλεονέκτημα ικανοποίησης

• κατάκτηση στόχου χωρίς καθοδήγηση = αύξηση

αυτοεκτίμησης.

Διδακτική Μέθοδος Hot Potatoes

Μέθοδος

Το Hot Potatoes αποτελείται από :

•Το «κύριο πρόγραμμα» JClose JMatch JQuiz JCross JMix

•Τα «πρόσθετα» JGloss JGloze

Find it 3.1a Find it 3.1b

Memory Game

Στόχοι

• Να μπορεί ένα παιδί με νοητική υστέρηση

να χειριστεί μόνο του το πρόγραμμα,

λειτουργώντας αυτόνομα.

• Μείωση της συμβολής του εκπαιδευτικού.

• Ικανοποίηση επίτευξης διδακτικών στόχων

(προσαρμοσμένες από τον εκπαιδευτικό

κάθε φορά).

• Οδήγηση βήμα προς βήμα , χωρίς φανερή

καθοδήγηση , με δυνατότητα επανάληψης.

Επιλέχθηκαν 3 ασκήσεις από το «κύριο

πρόγραμμα» και 1 από τα «πρόσθετα»…

• JQuiz : προτάσεις με εικόνες που αφήνουν ένα κενό για να απαντηθεί από τον μαθητή , επιλέγοντας ανάμεσα σε 2 άλλες .

• JMix : εικόνες γνωστές στο μαθητή , ο οποίος χρησιμοποιώντας την τεχνική « drag & drop», τις τοποθετεί στη σωστή , κατ’ αυτόν, σειρά.

• JMatch : χρήση « drag & drop ». Παρουσιάζονται 2 στήλες με εικόνες και ο μαθητής καλείται να τις ταιριάξει , σέρνοντας τη μια δίπλα στην άλλη.

• Memory Game : πρέπει να ανοιχτούν 8 ίδια ζευγάρια εικόνων ,αφού εντοπιστούν τα όμοιά τους.

Συμπεράσματα (1)

● Λαμβάνονται υπόψη :

Η μαθησιακή ετοιμότητα

Οι γνώσεις και οι δεξιότητες

Η ευκολία στη χρήση των γνώσεων αυτών

Η δυνατότητα εφαρμογής όλων των

παραπάνω

Συμπεράσματα (2)

• Αναπτύσσονται:

Αλληλεπιδραστικότητα

Μοντελοποίηση

Πειραματισμός για την επίλυση

προβλημάτων

Σύνδεση με πολυμέσα και δίκτυα

επικοινωνίας

Πάντα με την κατάλληλη διαμεσολάβηση

του δασκάλου..

Συμπεράσματα (3)

• Η επιτυχία της μάθησης βασίζεται στις 8 παρακάτω αρχές :

1. Αρχή της επανάληψης & άσκησης 2. Αρχή των μικρών βημάτων 3. Αρχή της αυτοματοποίησης 4. Αρχή της εξατομίκευσης 5. Αρχή γενίκευσης 6. Αρχή οργάνωσης & τάξης 7. Αρχή της μάθησης μέσω παιχνιδιού 8. Αρχή της αυτοδιόρθωσης

Δημοσιεύσεις

● Λογισμικό για παιδιά με ελαφριά-μέτρια νοητική

υστέρηση (εφαρμογή λογισμικού hot potatoes με

χρήση εικόνων makaton)

● Η χρήση υπολογιστή στην εκπαίδευση των ατόμων

με αυτισμό

Ερωτήσεις – Απορίες;

Καλό Πάσχα!