MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

11

1

Την άνοιξη του 1917 όταν ο δρ Ρίτσαρντ Ντάιβερ πρωτόφτασε

στη Ζυρίχη ήταν είκοσι έξι χρονών μια φίνα ηλικία όπου ένας

άντρας βρίσκεται στην ακμή της εργένικής του ζωής Ακόμα και

μες στον πόλεμο ήταν φίνα ηλικία για τον Ντικ που ήδη παραshy

ήταν πολύτιμος είχαν επενδύσει πολλά σrsquo αυτόν για να τον

αφήσουν να πάει από σφαίρα Χρόνια αργότερα πλέον είχε την

εντύπωση πως ακόμα και σε τούτο το άσυλο δεν τη γλίτωσε φτηshy

νά αλλά δεν αποκρυστάλλωσε ποτέ γνώμη για το εν λόγω θέμα

ndash και το 1917 αυτή η ιδέα τον έκανε να γελά και να λέει απολογηshy

τικά πως ο πόλεμος δεν τον άγγιξε καθόλου Οι εντολές από το

τοπικό συμβούλιο ήταν να περατώσει τις σπουδές του και να

πάρει πτυχίο όπως το rsquoχε σχεδιάσει

Η Ελβετία ήταν ένα νησί που από τη μια μεριά έσκαζε απάνω

του όμοιος με κύματα ο ορυμαγδός γύρω από την Γκορίτζια κι

από την άλλη οι θύελλες του Σομ και του Εν Για πρώτη φορά

έμοιαζε να υπάρχουν στα καντόνια πιο πολλοί ξένοι που κινούshy

σαν την περιέργεια παρά άρρωστοι αλλά έπρεπε κανείς να

μαντεύει ποιος ήταν τι ndash οι άντρες που ψιθύριζαν στα μικρά

καφέ της Βέρνης και της Γενεύης μπορεί εξίσου να ήταν πωληshy

τές διαμαντιών ή πλασιέ Ωστόσο κανενός δεν του είχαν διαφύshy

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

12

γει οι μακριές φάλαγγες από τυφλωμένους ακρωτηριασμένους

ετοιμοθάνατους άντρες που διασταυρώνονταν ανάμεσα στις

λαμπερές λίμνες της Κωνσταντίας και του Νεσατέλ Στις μπιραshy

ρίες και στις βιτρίνες υπήρχαν ζωηρόχρωμες αφίσες με Ελβετούς

που υπερασπίζονταν τα σύνορά τους το 1914 ndash μrsquo αγριάδα που

ενέπνεε και παρακινούσε νέοι και γέροι κοιτούσαν βλοσυρά

ψηλά από κορφοβούνια Γάλλους και Γερμανούς που rsquoδειχναν

άυλοι φαντάσματα θαρρείςmiddot κι ο στόχος ήταν να μοιραστεί η

ελβετική καρδιά τη μεταδοτική δόξα κείνων των ημερών Καθώς

το μακελειό συνεχιζόταν οι αφίσες πάλιωναν και καμιά χώρα

δεν ξαφνιάστηκε πιο πολύ απrsquo την αδελφή δημοκρατία τους

όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν κακήν κακώς στον πόλεμο

Τότε πλέον ο δρ Ντάιβερ είχε έρθει σrsquo επαφή με τις παρυφές

του πολέμου Tο 1914 ήταν ένας υπότροφος απrsquo το Κονέκτικατ

στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Επέστρεψε στην πατρίδα για

μια τελευταία χρονιά στο Τζον Χόπκινς και πήρε το πτυχίο του

Το 1916 κατάφερε να πάει στη Βιέννη με την εντύπωση ότι αν

δεν βιαζόταν μια βόμβα ριγμένη από αεροπλάνο θα πρόφταινε

να ξεκάνει τον μέγα Φρόιντ Και τότε ακόμα η γριά Βιέννη κι ο

θάνατος ήταν παλιοί φίλοι όμως ο Ντικ κατόρθωσε να προμηshy

θευτεί αρκετό κάρβουνο και πετρέλαιο για να καθίσει στην

κάμαρά του στην Νταμενστιφτγκάσε και να γράψει κείνα τα

φυλλάδια που αργότερα τα κατέστρεψε αλλά που όταν τα rsquoγραshy

ψε ξανά αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του βιβλίου που εξέδωσε

στη Ζυρίχη το 1920

Οι περισσότεροι έχουμε μια αγαπημένη ηρωική περίοδο στη

ζωή μας και του Ντικ Ντάιβερ ήταν τούτη Κατrsquo αρχάς δεν είχε

ιδέα ότι ήταν γοητευτικός ότι η στοργή που χάριζε κι ενέπνεε

ήταν κάτι ασυνήθιστο στους υγιείς ανθρώπους Την τελευταία

του χρονιά στο Νιου Χέιβεν κάποιος τον αποκάλεσε laquoΤυχερό

Ντικraquo κι αυτός ο χαρακτηρισμός δεν έλεγε έκτοτε να φύγει απrsquo

το μυαλό του

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

13

laquoΑ Τυχερέ Ντικ παλιοκατεργάρηraquo μονολογούσε κάνοντας

κύκλους γύρω από τα τελευταία απομεινάρια φλόγας στην κάμαshy

ρά του laquoΠέτυχες διάνα αγόρι μου Κανένας δεν είχε την παραshy

μικρή ιδέα ώσπου έσκασες μύτη εσύraquo

Στις αρχές του 1917 όταν ήταν πλέον δύσκολο να βρει κάρshy

βουνο για να ζεσταθεί έκαψε εκατό συγγράμματα που rsquoχε μαζέshy

ψειmiddot αλλά μόνο με τη χαιρέκακη διαβεβαίωση μέσα του καθώς

τα rsquoριχνε ένα ένα στη φωτιά ότι ο ίδιος αποτελούσε μια επιτομή

όσων λέγονταν μέσα σε κάθε βιβλίο και ότι σε πέντε χρόνια θα

μπορούσε να τα συνοψίσει αν τους άξιζε να συνοψιστούν Αυτό

το rsquoκανε οποιαδήποτε ώρα χρειαζόταν μrsquo ένα χράμι ριγμένο

στους ώμους του κι έχοντας μέσα του κείνη την υπέροχη ηρεμία

ενός λογίου που πιότερο από καθετί προσιδιάζει στην ουράνια

γαλήνη ndash αλλά που έπρεπε αλίμονο να πάρει τέλος όπως τώρα

θα ειπωθεί

Για την προσωρινή διατήρησή της ευχαριστούσε το κορμί του

που είχε κάνει γυμναστική ndashκρίκουςndash στο Νιου Χέιβεν και που

τώρα κολυμπούσε στον χειμωνιάτικο Δούναβη Με τον Έλκινς

δεύτερο γραμματέα στην πρεσβεία μοιραζόταν ένα διαμέρισμα

όπου δυο ωραίες κοπέλες τούς επισκέπτονταν ndash αλλά ούτε αυτές

ούτε η πρεσβεία ήταν δα κάτι σπουδαίο Η επαφή του με τον Εντ

Έλκινς ήγειρε μέσα του μια πρώτη αχνή αμφιβολία για τη λειshy

τουργία του μυαλού του για το ποιόν της που εντέλει δεν διέshy

φερε και πολύ από τον τρόπο σκέψης του Έλκινς ενός ανθρώshy

που που μπορούσε να σου ονοματίσει όλους τους κουόρτερ

μπακ στην ομάδα ποδοσφαίρου του Νιου Χέιβεν τα τελευταία

τριάντα χρόνια

laquohellipΚι ο Τυχερός Ντικ δεν μπορεί να είναι ένα από τούτα τα

σαΐνια Θα πρέπει να γίνει λιγότερο αλώβητος ως και λιγάκι

κατεστραμμένος και θα πρέπει να του το προκαλέσει η ίδια η ζωή

αυτό δεν μπορεί να την υποκαταστήσει μια αρρώστια μια ραγιshy

σμένη καρδιά ένα σύνδρομο κατωτερότητας ndash αν και από την

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

14

άλλη τίποτα απrsquo αυτά δεν θα έβλαπτε απεναντίας θα τον έκανε

καλύτεροraquo

Κορόιδευε τη λογική του αποκαλώντας την παραπλανητική

κι laquoαμερικανικήraquo γιατί γιrsquo αυτόν οι κούφιες φράσεις ήταν οι

αμερικανικές ndash ετούτος ήταν ο γνώμονάς του το κριτήριό του

Ήξερε ωστόσο ότι για να παραμείνει αλώβητος το τίμημα ήταν

να rsquoναι ταυτόχρονα λειψός ανολοκλήρωτος

laquoΤο καλύτερο που μπορώ παιδί μου να σου ευχηθώraquo είπε η

νεράιδα Μπλάκστικ στο Ρόδο και το δαχτυλίδι του Θάκερι laquoείναι

λίγη κακοτυχίαraquo

Όταν τον έπιαναν τα διαόλια του τα rsquoβαζε με τη λογική του

Φταίω εγώ δηλαδή αν ο Πιτ Λίβινγκστον καθόταν στrsquo αποδυτήρια

την ημέρα που οι φοιτητικές αδελφότητες εξέλεγαν τα μέλη τους

κι όλοι τον γύρευαν παντού Κι εξέλεξαν εμένα ενώ ειδάλλως

δεν θα είχα μπει στην Ελιχού καθώς γνώριζα ελάχιστους Ήταν

σπαθί τύπος και θα rsquoπρεπε να είχα καθίσει εγώ στrsquo αποδυτήρια

στη θέση του Ίσως κιόλας να το είχα κάνει αν πίστευα πως είχα

την παραμικρή πιθανότητα να εκλεγώ Όμως ο Μέρσερ ερχόταν

και ξαναρχόταν στην κάμαρά μου κείνες τις βδομάδες Φαντάζοshy

μαι πως εντέλει ήξερα ότι είχα μια πιθανότητα Θα μου άξιζε να

κατάπινα στα ντους την καρφίτσα μου με το έμβλημα της αδελshy

φότητας κι ας ερχόμουν σε σύγκρουση με τον εαυτό μου

Μετά τις παραδόσεις στο πανεπιστήμιο το κουβέντιαζε αυτό

μrsquo έναν νεαρό ρουμάνο διανοούμενο που τον διαβεβαίωνε laquoΔεν

υπάρχουν ενδείξεις πως ο Γκαίτε ήρθε ποτέ σε ldquoσύγκρουσηrdquo με

τον εαυτό του με τη σύγχρονη έννοια ndash ή ακόμα κι ο Γιουνγκ για

παράδειγμα Δεν είσαι ρομαντικός φιλόσοφος αλλά επιστήμοshy

νας Με μνήμη πυγμή χαρακτήρα ndash και κυρίως με κοινό νου

Τα βάζεις όμως με τον εαυτό σου και θα βρεις τον μπελά σου

Κάποτε γνώρισα κάποιον που δούλευε δυο χρόνια πάνω στον

εγκέφαλο ενός αρμαδίλου πιστεύοντας ότι αργά ή γρήγορα θα

γνώριζε περισσότερα απrsquo οποιονδήποτε άλλον σχετικά με τον

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

15

εγκέφαλο του αρμαδίλου Συνεχώς του έλεγα ότι αυτό παραήταν

αυθαίρετο και δεν προσέθετε τίποτε στο φάσμα της ανθρώπινης

γνώσης Και η κατάληξη Έστειλε την εργασία του σrsquo ένα ιατρικό

περιοδικό και την απέρριψαν Είχαν μόλις δεχτεί μια διατριβή από

κάποιον άλλον πάνω στο ίδιο θέμα Αν δεν υπάρχει κοινός νουςhellipraquo

Ο Ντικ έφτασε στη Ζυρίχη έχοντας λιγότερες αχίλλειες πτέρshy

νες απrsquo όσες θα χρειαζόταν μια σαρανταποδαρούσα αλλά πάshy

ντως έχοντας μπόλικες ndashτην ψευδαίσθηση της παντοτινής ρώshy

μης και υγείας της θεμελιώδους καλοσύνης των ανθρώπωνndash

που ήταν άλλωστε οι ψευδαισθήσεις ενός ολόκληρου έθνους τα

παραμύθια απανωτών γενεών από μανάδες πιονιέρων που τους

είχαν νανουρίσει με ψέματα πως δήθεν δεν υπήρχαν λύκοι έξω

από την πόρτα του καλυβιού Αφού πήρε το πτυχίο του έλαβε

την εντολή να συμμετάσχει σε μια νευρολογική μονάδα που δημιshy

ουργούνταν τότε στο Μπαρ σιρ Ομπ Στη Γαλλία διαπίστωσε μrsquo

αηδία πως η δουλειά του ήταν πιο πολύ διοικητική παρά πρακτιshy

κή Σrsquo αντιστάθμισμα βρήκε τον χρόνο να ολοκληρώσει το σύshy

ντομο σύγγραμμά του και να συλλέξει το υλικό για το επόμενο

εγχείρημά του Επέστρεψε στη Ζυρίχη την άνοιξη του rsquo19 έχοshy

ντας αποστρατευτεί

Τα προαναφερθέντα δίνουν την εντύπωση βιογραφίας εφόshy

σον ο αναγνώστης δεν έχει την ικανοποίηση να γνωρίζει εκ των

προτέρων πως μια πολύπλοκη μοίρα περιμένει τον ήρωά μας

όπως τον στρατηγό Γκραντ όταν σκότωνε μύγες στο παντοπωshy

λείο του στο Γκαλίνα Ας είμαστε καθησυχαστικοί λοιπόν ndash τώρα

άρχιζε η μεγάλη στιγμή του Ντικ Ντάιβερ

16

2

Ήταν μια υγρή μέρα του Απρίλη με στενόμακρα διαγώνια σύνshy

νεφα πάνω από το Άλμπισχορν και με το νερό να rsquoναι ακύμαντο

στα πεδινά Η Ζυρίχη δεν διαφέρει από μιαν αμερικανική πόλη

Νιώθοντας κάτι να του λείπει αφότου έφτασε πριν από δύο

μέρες ο Ντικ διαπίστωσε πως ήταν κείνη η αίσθηση που είχε

στα γαλλικά δρομάκια που άρχιζαν και τέλειωναν δίχως να υπάρshy

χει τίποτε άλλο Στη Ζυρίχη υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός απrsquo τη

Ζυρίχη ndashοι σκεπές οδηγούσαν προς τα πάνω το βλέμμα ως τα

βοσκοτόπια όπου ηχούσαν κουδούνες αγελάδων κι ακόμα πιο

ψηλά στις λοφοπλαγιέςndash έτσι η ζωή ήταν η αφετηρία για μια

κατακόρυφη πορεία προς τα ειδυλλιακά ουράνια Οι αλπικοί

τόποι πατρίδα του παιχνιδιού και του τελεφερίκ του καρουσέλ

και της μελωδικής καμπανούλας δεν ήταν ένα χειροπιαστό εδώ

όπως στη Γαλλία όπου τα γαλλικά αμπέλια φυτρώνουν μες στα

πόδια σου

Κάποτε στο Σάλτσμπουργκ ο Ντικ είχε νιώσει να του επιβάλshy

λεται όλος διαμιάς ένας αγορασμένος και δάνειος αιώνας μουσιshy

κήςmiddot κάποτε στα εργαστήρια του πανεπιστημίου στη Ζυρίχη

σκαλίζοντας προσεχτικά τον φλοιό ενός εγκεφάλου είχε νιώσει

περισσότερο σαν παιχνιδοποιός και λιγότερο σαν τον σίφουνα

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

11

1

Την άνοιξη του 1917 όταν ο δρ Ρίτσαρντ Ντάιβερ πρωτόφτασε

στη Ζυρίχη ήταν είκοσι έξι χρονών μια φίνα ηλικία όπου ένας

άντρας βρίσκεται στην ακμή της εργένικής του ζωής Ακόμα και

μες στον πόλεμο ήταν φίνα ηλικία για τον Ντικ που ήδη παραshy

ήταν πολύτιμος είχαν επενδύσει πολλά σrsquo αυτόν για να τον

αφήσουν να πάει από σφαίρα Χρόνια αργότερα πλέον είχε την

εντύπωση πως ακόμα και σε τούτο το άσυλο δεν τη γλίτωσε φτηshy

νά αλλά δεν αποκρυστάλλωσε ποτέ γνώμη για το εν λόγω θέμα

ndash και το 1917 αυτή η ιδέα τον έκανε να γελά και να λέει απολογηshy

τικά πως ο πόλεμος δεν τον άγγιξε καθόλου Οι εντολές από το

τοπικό συμβούλιο ήταν να περατώσει τις σπουδές του και να

πάρει πτυχίο όπως το rsquoχε σχεδιάσει

Η Ελβετία ήταν ένα νησί που από τη μια μεριά έσκαζε απάνω

του όμοιος με κύματα ο ορυμαγδός γύρω από την Γκορίτζια κι

από την άλλη οι θύελλες του Σομ και του Εν Για πρώτη φορά

έμοιαζε να υπάρχουν στα καντόνια πιο πολλοί ξένοι που κινούshy

σαν την περιέργεια παρά άρρωστοι αλλά έπρεπε κανείς να

μαντεύει ποιος ήταν τι ndash οι άντρες που ψιθύριζαν στα μικρά

καφέ της Βέρνης και της Γενεύης μπορεί εξίσου να ήταν πωληshy

τές διαμαντιών ή πλασιέ Ωστόσο κανενός δεν του είχαν διαφύshy

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

12

γει οι μακριές φάλαγγες από τυφλωμένους ακρωτηριασμένους

ετοιμοθάνατους άντρες που διασταυρώνονταν ανάμεσα στις

λαμπερές λίμνες της Κωνσταντίας και του Νεσατέλ Στις μπιραshy

ρίες και στις βιτρίνες υπήρχαν ζωηρόχρωμες αφίσες με Ελβετούς

που υπερασπίζονταν τα σύνορά τους το 1914 ndash μrsquo αγριάδα που

ενέπνεε και παρακινούσε νέοι και γέροι κοιτούσαν βλοσυρά

ψηλά από κορφοβούνια Γάλλους και Γερμανούς που rsquoδειχναν

άυλοι φαντάσματα θαρρείςmiddot κι ο στόχος ήταν να μοιραστεί η

ελβετική καρδιά τη μεταδοτική δόξα κείνων των ημερών Καθώς

το μακελειό συνεχιζόταν οι αφίσες πάλιωναν και καμιά χώρα

δεν ξαφνιάστηκε πιο πολύ απrsquo την αδελφή δημοκρατία τους

όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν κακήν κακώς στον πόλεμο

Τότε πλέον ο δρ Ντάιβερ είχε έρθει σrsquo επαφή με τις παρυφές

του πολέμου Tο 1914 ήταν ένας υπότροφος απrsquo το Κονέκτικατ

στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Επέστρεψε στην πατρίδα για

μια τελευταία χρονιά στο Τζον Χόπκινς και πήρε το πτυχίο του

Το 1916 κατάφερε να πάει στη Βιέννη με την εντύπωση ότι αν

δεν βιαζόταν μια βόμβα ριγμένη από αεροπλάνο θα πρόφταινε

να ξεκάνει τον μέγα Φρόιντ Και τότε ακόμα η γριά Βιέννη κι ο

θάνατος ήταν παλιοί φίλοι όμως ο Ντικ κατόρθωσε να προμηshy

θευτεί αρκετό κάρβουνο και πετρέλαιο για να καθίσει στην

κάμαρά του στην Νταμενστιφτγκάσε και να γράψει κείνα τα

φυλλάδια που αργότερα τα κατέστρεψε αλλά που όταν τα rsquoγραshy

ψε ξανά αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του βιβλίου που εξέδωσε

στη Ζυρίχη το 1920

Οι περισσότεροι έχουμε μια αγαπημένη ηρωική περίοδο στη

ζωή μας και του Ντικ Ντάιβερ ήταν τούτη Κατrsquo αρχάς δεν είχε

ιδέα ότι ήταν γοητευτικός ότι η στοργή που χάριζε κι ενέπνεε

ήταν κάτι ασυνήθιστο στους υγιείς ανθρώπους Την τελευταία

του χρονιά στο Νιου Χέιβεν κάποιος τον αποκάλεσε laquoΤυχερό

Ντικraquo κι αυτός ο χαρακτηρισμός δεν έλεγε έκτοτε να φύγει απrsquo

το μυαλό του

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

13

laquoΑ Τυχερέ Ντικ παλιοκατεργάρηraquo μονολογούσε κάνοντας

κύκλους γύρω από τα τελευταία απομεινάρια φλόγας στην κάμαshy

ρά του laquoΠέτυχες διάνα αγόρι μου Κανένας δεν είχε την παραshy

μικρή ιδέα ώσπου έσκασες μύτη εσύraquo

Στις αρχές του 1917 όταν ήταν πλέον δύσκολο να βρει κάρshy

βουνο για να ζεσταθεί έκαψε εκατό συγγράμματα που rsquoχε μαζέshy

ψειmiddot αλλά μόνο με τη χαιρέκακη διαβεβαίωση μέσα του καθώς

τα rsquoριχνε ένα ένα στη φωτιά ότι ο ίδιος αποτελούσε μια επιτομή

όσων λέγονταν μέσα σε κάθε βιβλίο και ότι σε πέντε χρόνια θα

μπορούσε να τα συνοψίσει αν τους άξιζε να συνοψιστούν Αυτό

το rsquoκανε οποιαδήποτε ώρα χρειαζόταν μrsquo ένα χράμι ριγμένο

στους ώμους του κι έχοντας μέσα του κείνη την υπέροχη ηρεμία

ενός λογίου που πιότερο από καθετί προσιδιάζει στην ουράνια

γαλήνη ndash αλλά που έπρεπε αλίμονο να πάρει τέλος όπως τώρα

θα ειπωθεί

Για την προσωρινή διατήρησή της ευχαριστούσε το κορμί του

που είχε κάνει γυμναστική ndashκρίκουςndash στο Νιου Χέιβεν και που

τώρα κολυμπούσε στον χειμωνιάτικο Δούναβη Με τον Έλκινς

δεύτερο γραμματέα στην πρεσβεία μοιραζόταν ένα διαμέρισμα

όπου δυο ωραίες κοπέλες τούς επισκέπτονταν ndash αλλά ούτε αυτές

ούτε η πρεσβεία ήταν δα κάτι σπουδαίο Η επαφή του με τον Εντ

Έλκινς ήγειρε μέσα του μια πρώτη αχνή αμφιβολία για τη λειshy

τουργία του μυαλού του για το ποιόν της που εντέλει δεν διέshy

φερε και πολύ από τον τρόπο σκέψης του Έλκινς ενός ανθρώshy

που που μπορούσε να σου ονοματίσει όλους τους κουόρτερ

μπακ στην ομάδα ποδοσφαίρου του Νιου Χέιβεν τα τελευταία

τριάντα χρόνια

laquohellipΚι ο Τυχερός Ντικ δεν μπορεί να είναι ένα από τούτα τα

σαΐνια Θα πρέπει να γίνει λιγότερο αλώβητος ως και λιγάκι

κατεστραμμένος και θα πρέπει να του το προκαλέσει η ίδια η ζωή

αυτό δεν μπορεί να την υποκαταστήσει μια αρρώστια μια ραγιshy

σμένη καρδιά ένα σύνδρομο κατωτερότητας ndash αν και από την

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

14

άλλη τίποτα απrsquo αυτά δεν θα έβλαπτε απεναντίας θα τον έκανε

καλύτεροraquo

Κορόιδευε τη λογική του αποκαλώντας την παραπλανητική

κι laquoαμερικανικήraquo γιατί γιrsquo αυτόν οι κούφιες φράσεις ήταν οι

αμερικανικές ndash ετούτος ήταν ο γνώμονάς του το κριτήριό του

Ήξερε ωστόσο ότι για να παραμείνει αλώβητος το τίμημα ήταν

να rsquoναι ταυτόχρονα λειψός ανολοκλήρωτος

laquoΤο καλύτερο που μπορώ παιδί μου να σου ευχηθώraquo είπε η

νεράιδα Μπλάκστικ στο Ρόδο και το δαχτυλίδι του Θάκερι laquoείναι

λίγη κακοτυχίαraquo

Όταν τον έπιαναν τα διαόλια του τα rsquoβαζε με τη λογική του

Φταίω εγώ δηλαδή αν ο Πιτ Λίβινγκστον καθόταν στrsquo αποδυτήρια

την ημέρα που οι φοιτητικές αδελφότητες εξέλεγαν τα μέλη τους

κι όλοι τον γύρευαν παντού Κι εξέλεξαν εμένα ενώ ειδάλλως

δεν θα είχα μπει στην Ελιχού καθώς γνώριζα ελάχιστους Ήταν

σπαθί τύπος και θα rsquoπρεπε να είχα καθίσει εγώ στrsquo αποδυτήρια

στη θέση του Ίσως κιόλας να το είχα κάνει αν πίστευα πως είχα

την παραμικρή πιθανότητα να εκλεγώ Όμως ο Μέρσερ ερχόταν

και ξαναρχόταν στην κάμαρά μου κείνες τις βδομάδες Φαντάζοshy

μαι πως εντέλει ήξερα ότι είχα μια πιθανότητα Θα μου άξιζε να

κατάπινα στα ντους την καρφίτσα μου με το έμβλημα της αδελshy

φότητας κι ας ερχόμουν σε σύγκρουση με τον εαυτό μου

Μετά τις παραδόσεις στο πανεπιστήμιο το κουβέντιαζε αυτό

μrsquo έναν νεαρό ρουμάνο διανοούμενο που τον διαβεβαίωνε laquoΔεν

υπάρχουν ενδείξεις πως ο Γκαίτε ήρθε ποτέ σε ldquoσύγκρουσηrdquo με

τον εαυτό του με τη σύγχρονη έννοια ndash ή ακόμα κι ο Γιουνγκ για

παράδειγμα Δεν είσαι ρομαντικός φιλόσοφος αλλά επιστήμοshy

νας Με μνήμη πυγμή χαρακτήρα ndash και κυρίως με κοινό νου

Τα βάζεις όμως με τον εαυτό σου και θα βρεις τον μπελά σου

Κάποτε γνώρισα κάποιον που δούλευε δυο χρόνια πάνω στον

εγκέφαλο ενός αρμαδίλου πιστεύοντας ότι αργά ή γρήγορα θα

γνώριζε περισσότερα απrsquo οποιονδήποτε άλλον σχετικά με τον

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

15

εγκέφαλο του αρμαδίλου Συνεχώς του έλεγα ότι αυτό παραήταν

αυθαίρετο και δεν προσέθετε τίποτε στο φάσμα της ανθρώπινης

γνώσης Και η κατάληξη Έστειλε την εργασία του σrsquo ένα ιατρικό

περιοδικό και την απέρριψαν Είχαν μόλις δεχτεί μια διατριβή από

κάποιον άλλον πάνω στο ίδιο θέμα Αν δεν υπάρχει κοινός νουςhellipraquo

Ο Ντικ έφτασε στη Ζυρίχη έχοντας λιγότερες αχίλλειες πτέρshy

νες απrsquo όσες θα χρειαζόταν μια σαρανταποδαρούσα αλλά πάshy

ντως έχοντας μπόλικες ndashτην ψευδαίσθηση της παντοτινής ρώshy

μης και υγείας της θεμελιώδους καλοσύνης των ανθρώπωνndash

που ήταν άλλωστε οι ψευδαισθήσεις ενός ολόκληρου έθνους τα

παραμύθια απανωτών γενεών από μανάδες πιονιέρων που τους

είχαν νανουρίσει με ψέματα πως δήθεν δεν υπήρχαν λύκοι έξω

από την πόρτα του καλυβιού Αφού πήρε το πτυχίο του έλαβε

την εντολή να συμμετάσχει σε μια νευρολογική μονάδα που δημιshy

ουργούνταν τότε στο Μπαρ σιρ Ομπ Στη Γαλλία διαπίστωσε μrsquo

αηδία πως η δουλειά του ήταν πιο πολύ διοικητική παρά πρακτιshy

κή Σrsquo αντιστάθμισμα βρήκε τον χρόνο να ολοκληρώσει το σύshy

ντομο σύγγραμμά του και να συλλέξει το υλικό για το επόμενο

εγχείρημά του Επέστρεψε στη Ζυρίχη την άνοιξη του rsquo19 έχοshy

ντας αποστρατευτεί

Τα προαναφερθέντα δίνουν την εντύπωση βιογραφίας εφόshy

σον ο αναγνώστης δεν έχει την ικανοποίηση να γνωρίζει εκ των

προτέρων πως μια πολύπλοκη μοίρα περιμένει τον ήρωά μας

όπως τον στρατηγό Γκραντ όταν σκότωνε μύγες στο παντοπωshy

λείο του στο Γκαλίνα Ας είμαστε καθησυχαστικοί λοιπόν ndash τώρα

άρχιζε η μεγάλη στιγμή του Ντικ Ντάιβερ

16

2

Ήταν μια υγρή μέρα του Απρίλη με στενόμακρα διαγώνια σύνshy

νεφα πάνω από το Άλμπισχορν και με το νερό να rsquoναι ακύμαντο

στα πεδινά Η Ζυρίχη δεν διαφέρει από μιαν αμερικανική πόλη

Νιώθοντας κάτι να του λείπει αφότου έφτασε πριν από δύο

μέρες ο Ντικ διαπίστωσε πως ήταν κείνη η αίσθηση που είχε

στα γαλλικά δρομάκια που άρχιζαν και τέλειωναν δίχως να υπάρshy

χει τίποτε άλλο Στη Ζυρίχη υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός απrsquo τη

Ζυρίχη ndashοι σκεπές οδηγούσαν προς τα πάνω το βλέμμα ως τα

βοσκοτόπια όπου ηχούσαν κουδούνες αγελάδων κι ακόμα πιο

ψηλά στις λοφοπλαγιέςndash έτσι η ζωή ήταν η αφετηρία για μια

κατακόρυφη πορεία προς τα ειδυλλιακά ουράνια Οι αλπικοί

τόποι πατρίδα του παιχνιδιού και του τελεφερίκ του καρουσέλ

και της μελωδικής καμπανούλας δεν ήταν ένα χειροπιαστό εδώ

όπως στη Γαλλία όπου τα γαλλικά αμπέλια φυτρώνουν μες στα

πόδια σου

Κάποτε στο Σάλτσμπουργκ ο Ντικ είχε νιώσει να του επιβάλshy

λεται όλος διαμιάς ένας αγορασμένος και δάνειος αιώνας μουσιshy

κήςmiddot κάποτε στα εργαστήρια του πανεπιστημίου στη Ζυρίχη

σκαλίζοντας προσεχτικά τον φλοιό ενός εγκεφάλου είχε νιώσει

περισσότερο σαν παιχνιδοποιός και λιγότερο σαν τον σίφουνα

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

12

γει οι μακριές φάλαγγες από τυφλωμένους ακρωτηριασμένους

ετοιμοθάνατους άντρες που διασταυρώνονταν ανάμεσα στις

λαμπερές λίμνες της Κωνσταντίας και του Νεσατέλ Στις μπιραshy

ρίες και στις βιτρίνες υπήρχαν ζωηρόχρωμες αφίσες με Ελβετούς

που υπερασπίζονταν τα σύνορά τους το 1914 ndash μrsquo αγριάδα που

ενέπνεε και παρακινούσε νέοι και γέροι κοιτούσαν βλοσυρά

ψηλά από κορφοβούνια Γάλλους και Γερμανούς που rsquoδειχναν

άυλοι φαντάσματα θαρρείςmiddot κι ο στόχος ήταν να μοιραστεί η

ελβετική καρδιά τη μεταδοτική δόξα κείνων των ημερών Καθώς

το μακελειό συνεχιζόταν οι αφίσες πάλιωναν και καμιά χώρα

δεν ξαφνιάστηκε πιο πολύ απrsquo την αδελφή δημοκρατία τους

όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν κακήν κακώς στον πόλεμο

Τότε πλέον ο δρ Ντάιβερ είχε έρθει σrsquo επαφή με τις παρυφές

του πολέμου Tο 1914 ήταν ένας υπότροφος απrsquo το Κονέκτικατ

στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Επέστρεψε στην πατρίδα για

μια τελευταία χρονιά στο Τζον Χόπκινς και πήρε το πτυχίο του

Το 1916 κατάφερε να πάει στη Βιέννη με την εντύπωση ότι αν

δεν βιαζόταν μια βόμβα ριγμένη από αεροπλάνο θα πρόφταινε

να ξεκάνει τον μέγα Φρόιντ Και τότε ακόμα η γριά Βιέννη κι ο

θάνατος ήταν παλιοί φίλοι όμως ο Ντικ κατόρθωσε να προμηshy

θευτεί αρκετό κάρβουνο και πετρέλαιο για να καθίσει στην

κάμαρά του στην Νταμενστιφτγκάσε και να γράψει κείνα τα

φυλλάδια που αργότερα τα κατέστρεψε αλλά που όταν τα rsquoγραshy

ψε ξανά αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του βιβλίου που εξέδωσε

στη Ζυρίχη το 1920

Οι περισσότεροι έχουμε μια αγαπημένη ηρωική περίοδο στη

ζωή μας και του Ντικ Ντάιβερ ήταν τούτη Κατrsquo αρχάς δεν είχε

ιδέα ότι ήταν γοητευτικός ότι η στοργή που χάριζε κι ενέπνεε

ήταν κάτι ασυνήθιστο στους υγιείς ανθρώπους Την τελευταία

του χρονιά στο Νιου Χέιβεν κάποιος τον αποκάλεσε laquoΤυχερό

Ντικraquo κι αυτός ο χαρακτηρισμός δεν έλεγε έκτοτε να φύγει απrsquo

το μυαλό του

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

13

laquoΑ Τυχερέ Ντικ παλιοκατεργάρηraquo μονολογούσε κάνοντας

κύκλους γύρω από τα τελευταία απομεινάρια φλόγας στην κάμαshy

ρά του laquoΠέτυχες διάνα αγόρι μου Κανένας δεν είχε την παραshy

μικρή ιδέα ώσπου έσκασες μύτη εσύraquo

Στις αρχές του 1917 όταν ήταν πλέον δύσκολο να βρει κάρshy

βουνο για να ζεσταθεί έκαψε εκατό συγγράμματα που rsquoχε μαζέshy

ψειmiddot αλλά μόνο με τη χαιρέκακη διαβεβαίωση μέσα του καθώς

τα rsquoριχνε ένα ένα στη φωτιά ότι ο ίδιος αποτελούσε μια επιτομή

όσων λέγονταν μέσα σε κάθε βιβλίο και ότι σε πέντε χρόνια θα

μπορούσε να τα συνοψίσει αν τους άξιζε να συνοψιστούν Αυτό

το rsquoκανε οποιαδήποτε ώρα χρειαζόταν μrsquo ένα χράμι ριγμένο

στους ώμους του κι έχοντας μέσα του κείνη την υπέροχη ηρεμία

ενός λογίου που πιότερο από καθετί προσιδιάζει στην ουράνια

γαλήνη ndash αλλά που έπρεπε αλίμονο να πάρει τέλος όπως τώρα

θα ειπωθεί

Για την προσωρινή διατήρησή της ευχαριστούσε το κορμί του

που είχε κάνει γυμναστική ndashκρίκουςndash στο Νιου Χέιβεν και που

τώρα κολυμπούσε στον χειμωνιάτικο Δούναβη Με τον Έλκινς

δεύτερο γραμματέα στην πρεσβεία μοιραζόταν ένα διαμέρισμα

όπου δυο ωραίες κοπέλες τούς επισκέπτονταν ndash αλλά ούτε αυτές

ούτε η πρεσβεία ήταν δα κάτι σπουδαίο Η επαφή του με τον Εντ

Έλκινς ήγειρε μέσα του μια πρώτη αχνή αμφιβολία για τη λειshy

τουργία του μυαλού του για το ποιόν της που εντέλει δεν διέshy

φερε και πολύ από τον τρόπο σκέψης του Έλκινς ενός ανθρώshy

που που μπορούσε να σου ονοματίσει όλους τους κουόρτερ

μπακ στην ομάδα ποδοσφαίρου του Νιου Χέιβεν τα τελευταία

τριάντα χρόνια

laquohellipΚι ο Τυχερός Ντικ δεν μπορεί να είναι ένα από τούτα τα

σαΐνια Θα πρέπει να γίνει λιγότερο αλώβητος ως και λιγάκι

κατεστραμμένος και θα πρέπει να του το προκαλέσει η ίδια η ζωή

αυτό δεν μπορεί να την υποκαταστήσει μια αρρώστια μια ραγιshy

σμένη καρδιά ένα σύνδρομο κατωτερότητας ndash αν και από την

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

14

άλλη τίποτα απrsquo αυτά δεν θα έβλαπτε απεναντίας θα τον έκανε

καλύτεροraquo

Κορόιδευε τη λογική του αποκαλώντας την παραπλανητική

κι laquoαμερικανικήraquo γιατί γιrsquo αυτόν οι κούφιες φράσεις ήταν οι

αμερικανικές ndash ετούτος ήταν ο γνώμονάς του το κριτήριό του

Ήξερε ωστόσο ότι για να παραμείνει αλώβητος το τίμημα ήταν

να rsquoναι ταυτόχρονα λειψός ανολοκλήρωτος

laquoΤο καλύτερο που μπορώ παιδί μου να σου ευχηθώraquo είπε η

νεράιδα Μπλάκστικ στο Ρόδο και το δαχτυλίδι του Θάκερι laquoείναι

λίγη κακοτυχίαraquo

Όταν τον έπιαναν τα διαόλια του τα rsquoβαζε με τη λογική του

Φταίω εγώ δηλαδή αν ο Πιτ Λίβινγκστον καθόταν στrsquo αποδυτήρια

την ημέρα που οι φοιτητικές αδελφότητες εξέλεγαν τα μέλη τους

κι όλοι τον γύρευαν παντού Κι εξέλεξαν εμένα ενώ ειδάλλως

δεν θα είχα μπει στην Ελιχού καθώς γνώριζα ελάχιστους Ήταν

σπαθί τύπος και θα rsquoπρεπε να είχα καθίσει εγώ στrsquo αποδυτήρια

στη θέση του Ίσως κιόλας να το είχα κάνει αν πίστευα πως είχα

την παραμικρή πιθανότητα να εκλεγώ Όμως ο Μέρσερ ερχόταν

και ξαναρχόταν στην κάμαρά μου κείνες τις βδομάδες Φαντάζοshy

μαι πως εντέλει ήξερα ότι είχα μια πιθανότητα Θα μου άξιζε να

κατάπινα στα ντους την καρφίτσα μου με το έμβλημα της αδελshy

φότητας κι ας ερχόμουν σε σύγκρουση με τον εαυτό μου

Μετά τις παραδόσεις στο πανεπιστήμιο το κουβέντιαζε αυτό

μrsquo έναν νεαρό ρουμάνο διανοούμενο που τον διαβεβαίωνε laquoΔεν

υπάρχουν ενδείξεις πως ο Γκαίτε ήρθε ποτέ σε ldquoσύγκρουσηrdquo με

τον εαυτό του με τη σύγχρονη έννοια ndash ή ακόμα κι ο Γιουνγκ για

παράδειγμα Δεν είσαι ρομαντικός φιλόσοφος αλλά επιστήμοshy

νας Με μνήμη πυγμή χαρακτήρα ndash και κυρίως με κοινό νου

Τα βάζεις όμως με τον εαυτό σου και θα βρεις τον μπελά σου

Κάποτε γνώρισα κάποιον που δούλευε δυο χρόνια πάνω στον

εγκέφαλο ενός αρμαδίλου πιστεύοντας ότι αργά ή γρήγορα θα

γνώριζε περισσότερα απrsquo οποιονδήποτε άλλον σχετικά με τον

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

15

εγκέφαλο του αρμαδίλου Συνεχώς του έλεγα ότι αυτό παραήταν

αυθαίρετο και δεν προσέθετε τίποτε στο φάσμα της ανθρώπινης

γνώσης Και η κατάληξη Έστειλε την εργασία του σrsquo ένα ιατρικό

περιοδικό και την απέρριψαν Είχαν μόλις δεχτεί μια διατριβή από

κάποιον άλλον πάνω στο ίδιο θέμα Αν δεν υπάρχει κοινός νουςhellipraquo

Ο Ντικ έφτασε στη Ζυρίχη έχοντας λιγότερες αχίλλειες πτέρshy

νες απrsquo όσες θα χρειαζόταν μια σαρανταποδαρούσα αλλά πάshy

ντως έχοντας μπόλικες ndashτην ψευδαίσθηση της παντοτινής ρώshy

μης και υγείας της θεμελιώδους καλοσύνης των ανθρώπωνndash

που ήταν άλλωστε οι ψευδαισθήσεις ενός ολόκληρου έθνους τα

παραμύθια απανωτών γενεών από μανάδες πιονιέρων που τους

είχαν νανουρίσει με ψέματα πως δήθεν δεν υπήρχαν λύκοι έξω

από την πόρτα του καλυβιού Αφού πήρε το πτυχίο του έλαβε

την εντολή να συμμετάσχει σε μια νευρολογική μονάδα που δημιshy

ουργούνταν τότε στο Μπαρ σιρ Ομπ Στη Γαλλία διαπίστωσε μrsquo

αηδία πως η δουλειά του ήταν πιο πολύ διοικητική παρά πρακτιshy

κή Σrsquo αντιστάθμισμα βρήκε τον χρόνο να ολοκληρώσει το σύshy

ντομο σύγγραμμά του και να συλλέξει το υλικό για το επόμενο

εγχείρημά του Επέστρεψε στη Ζυρίχη την άνοιξη του rsquo19 έχοshy

ντας αποστρατευτεί

Τα προαναφερθέντα δίνουν την εντύπωση βιογραφίας εφόshy

σον ο αναγνώστης δεν έχει την ικανοποίηση να γνωρίζει εκ των

προτέρων πως μια πολύπλοκη μοίρα περιμένει τον ήρωά μας

όπως τον στρατηγό Γκραντ όταν σκότωνε μύγες στο παντοπωshy

λείο του στο Γκαλίνα Ας είμαστε καθησυχαστικοί λοιπόν ndash τώρα

άρχιζε η μεγάλη στιγμή του Ντικ Ντάιβερ

16

2

Ήταν μια υγρή μέρα του Απρίλη με στενόμακρα διαγώνια σύνshy

νεφα πάνω από το Άλμπισχορν και με το νερό να rsquoναι ακύμαντο

στα πεδινά Η Ζυρίχη δεν διαφέρει από μιαν αμερικανική πόλη

Νιώθοντας κάτι να του λείπει αφότου έφτασε πριν από δύο

μέρες ο Ντικ διαπίστωσε πως ήταν κείνη η αίσθηση που είχε

στα γαλλικά δρομάκια που άρχιζαν και τέλειωναν δίχως να υπάρshy

χει τίποτε άλλο Στη Ζυρίχη υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός απrsquo τη

Ζυρίχη ndashοι σκεπές οδηγούσαν προς τα πάνω το βλέμμα ως τα

βοσκοτόπια όπου ηχούσαν κουδούνες αγελάδων κι ακόμα πιο

ψηλά στις λοφοπλαγιέςndash έτσι η ζωή ήταν η αφετηρία για μια

κατακόρυφη πορεία προς τα ειδυλλιακά ουράνια Οι αλπικοί

τόποι πατρίδα του παιχνιδιού και του τελεφερίκ του καρουσέλ

και της μελωδικής καμπανούλας δεν ήταν ένα χειροπιαστό εδώ

όπως στη Γαλλία όπου τα γαλλικά αμπέλια φυτρώνουν μες στα

πόδια σου

Κάποτε στο Σάλτσμπουργκ ο Ντικ είχε νιώσει να του επιβάλshy

λεται όλος διαμιάς ένας αγορασμένος και δάνειος αιώνας μουσιshy

κήςmiddot κάποτε στα εργαστήρια του πανεπιστημίου στη Ζυρίχη

σκαλίζοντας προσεχτικά τον φλοιό ενός εγκεφάλου είχε νιώσει

περισσότερο σαν παιχνιδοποιός και λιγότερο σαν τον σίφουνα

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

13

laquoΑ Τυχερέ Ντικ παλιοκατεργάρηraquo μονολογούσε κάνοντας

κύκλους γύρω από τα τελευταία απομεινάρια φλόγας στην κάμαshy

ρά του laquoΠέτυχες διάνα αγόρι μου Κανένας δεν είχε την παραshy

μικρή ιδέα ώσπου έσκασες μύτη εσύraquo

Στις αρχές του 1917 όταν ήταν πλέον δύσκολο να βρει κάρshy

βουνο για να ζεσταθεί έκαψε εκατό συγγράμματα που rsquoχε μαζέshy

ψειmiddot αλλά μόνο με τη χαιρέκακη διαβεβαίωση μέσα του καθώς

τα rsquoριχνε ένα ένα στη φωτιά ότι ο ίδιος αποτελούσε μια επιτομή

όσων λέγονταν μέσα σε κάθε βιβλίο και ότι σε πέντε χρόνια θα

μπορούσε να τα συνοψίσει αν τους άξιζε να συνοψιστούν Αυτό

το rsquoκανε οποιαδήποτε ώρα χρειαζόταν μrsquo ένα χράμι ριγμένο

στους ώμους του κι έχοντας μέσα του κείνη την υπέροχη ηρεμία

ενός λογίου που πιότερο από καθετί προσιδιάζει στην ουράνια

γαλήνη ndash αλλά που έπρεπε αλίμονο να πάρει τέλος όπως τώρα

θα ειπωθεί

Για την προσωρινή διατήρησή της ευχαριστούσε το κορμί του

που είχε κάνει γυμναστική ndashκρίκουςndash στο Νιου Χέιβεν και που

τώρα κολυμπούσε στον χειμωνιάτικο Δούναβη Με τον Έλκινς

δεύτερο γραμματέα στην πρεσβεία μοιραζόταν ένα διαμέρισμα

όπου δυο ωραίες κοπέλες τούς επισκέπτονταν ndash αλλά ούτε αυτές

ούτε η πρεσβεία ήταν δα κάτι σπουδαίο Η επαφή του με τον Εντ

Έλκινς ήγειρε μέσα του μια πρώτη αχνή αμφιβολία για τη λειshy

τουργία του μυαλού του για το ποιόν της που εντέλει δεν διέshy

φερε και πολύ από τον τρόπο σκέψης του Έλκινς ενός ανθρώshy

που που μπορούσε να σου ονοματίσει όλους τους κουόρτερ

μπακ στην ομάδα ποδοσφαίρου του Νιου Χέιβεν τα τελευταία

τριάντα χρόνια

laquohellipΚι ο Τυχερός Ντικ δεν μπορεί να είναι ένα από τούτα τα

σαΐνια Θα πρέπει να γίνει λιγότερο αλώβητος ως και λιγάκι

κατεστραμμένος και θα πρέπει να του το προκαλέσει η ίδια η ζωή

αυτό δεν μπορεί να την υποκαταστήσει μια αρρώστια μια ραγιshy

σμένη καρδιά ένα σύνδρομο κατωτερότητας ndash αν και από την

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

14

άλλη τίποτα απrsquo αυτά δεν θα έβλαπτε απεναντίας θα τον έκανε

καλύτεροraquo

Κορόιδευε τη λογική του αποκαλώντας την παραπλανητική

κι laquoαμερικανικήraquo γιατί γιrsquo αυτόν οι κούφιες φράσεις ήταν οι

αμερικανικές ndash ετούτος ήταν ο γνώμονάς του το κριτήριό του

Ήξερε ωστόσο ότι για να παραμείνει αλώβητος το τίμημα ήταν

να rsquoναι ταυτόχρονα λειψός ανολοκλήρωτος

laquoΤο καλύτερο που μπορώ παιδί μου να σου ευχηθώraquo είπε η

νεράιδα Μπλάκστικ στο Ρόδο και το δαχτυλίδι του Θάκερι laquoείναι

λίγη κακοτυχίαraquo

Όταν τον έπιαναν τα διαόλια του τα rsquoβαζε με τη λογική του

Φταίω εγώ δηλαδή αν ο Πιτ Λίβινγκστον καθόταν στrsquo αποδυτήρια

την ημέρα που οι φοιτητικές αδελφότητες εξέλεγαν τα μέλη τους

κι όλοι τον γύρευαν παντού Κι εξέλεξαν εμένα ενώ ειδάλλως

δεν θα είχα μπει στην Ελιχού καθώς γνώριζα ελάχιστους Ήταν

σπαθί τύπος και θα rsquoπρεπε να είχα καθίσει εγώ στrsquo αποδυτήρια

στη θέση του Ίσως κιόλας να το είχα κάνει αν πίστευα πως είχα

την παραμικρή πιθανότητα να εκλεγώ Όμως ο Μέρσερ ερχόταν

και ξαναρχόταν στην κάμαρά μου κείνες τις βδομάδες Φαντάζοshy

μαι πως εντέλει ήξερα ότι είχα μια πιθανότητα Θα μου άξιζε να

κατάπινα στα ντους την καρφίτσα μου με το έμβλημα της αδελshy

φότητας κι ας ερχόμουν σε σύγκρουση με τον εαυτό μου

Μετά τις παραδόσεις στο πανεπιστήμιο το κουβέντιαζε αυτό

μrsquo έναν νεαρό ρουμάνο διανοούμενο που τον διαβεβαίωνε laquoΔεν

υπάρχουν ενδείξεις πως ο Γκαίτε ήρθε ποτέ σε ldquoσύγκρουσηrdquo με

τον εαυτό του με τη σύγχρονη έννοια ndash ή ακόμα κι ο Γιουνγκ για

παράδειγμα Δεν είσαι ρομαντικός φιλόσοφος αλλά επιστήμοshy

νας Με μνήμη πυγμή χαρακτήρα ndash και κυρίως με κοινό νου

Τα βάζεις όμως με τον εαυτό σου και θα βρεις τον μπελά σου

Κάποτε γνώρισα κάποιον που δούλευε δυο χρόνια πάνω στον

εγκέφαλο ενός αρμαδίλου πιστεύοντας ότι αργά ή γρήγορα θα

γνώριζε περισσότερα απrsquo οποιονδήποτε άλλον σχετικά με τον

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

15

εγκέφαλο του αρμαδίλου Συνεχώς του έλεγα ότι αυτό παραήταν

αυθαίρετο και δεν προσέθετε τίποτε στο φάσμα της ανθρώπινης

γνώσης Και η κατάληξη Έστειλε την εργασία του σrsquo ένα ιατρικό

περιοδικό και την απέρριψαν Είχαν μόλις δεχτεί μια διατριβή από

κάποιον άλλον πάνω στο ίδιο θέμα Αν δεν υπάρχει κοινός νουςhellipraquo

Ο Ντικ έφτασε στη Ζυρίχη έχοντας λιγότερες αχίλλειες πτέρshy

νες απrsquo όσες θα χρειαζόταν μια σαρανταποδαρούσα αλλά πάshy

ντως έχοντας μπόλικες ndashτην ψευδαίσθηση της παντοτινής ρώshy

μης και υγείας της θεμελιώδους καλοσύνης των ανθρώπωνndash

που ήταν άλλωστε οι ψευδαισθήσεις ενός ολόκληρου έθνους τα

παραμύθια απανωτών γενεών από μανάδες πιονιέρων που τους

είχαν νανουρίσει με ψέματα πως δήθεν δεν υπήρχαν λύκοι έξω

από την πόρτα του καλυβιού Αφού πήρε το πτυχίο του έλαβε

την εντολή να συμμετάσχει σε μια νευρολογική μονάδα που δημιshy

ουργούνταν τότε στο Μπαρ σιρ Ομπ Στη Γαλλία διαπίστωσε μrsquo

αηδία πως η δουλειά του ήταν πιο πολύ διοικητική παρά πρακτιshy

κή Σrsquo αντιστάθμισμα βρήκε τον χρόνο να ολοκληρώσει το σύshy

ντομο σύγγραμμά του και να συλλέξει το υλικό για το επόμενο

εγχείρημά του Επέστρεψε στη Ζυρίχη την άνοιξη του rsquo19 έχοshy

ντας αποστρατευτεί

Τα προαναφερθέντα δίνουν την εντύπωση βιογραφίας εφόshy

σον ο αναγνώστης δεν έχει την ικανοποίηση να γνωρίζει εκ των

προτέρων πως μια πολύπλοκη μοίρα περιμένει τον ήρωά μας

όπως τον στρατηγό Γκραντ όταν σκότωνε μύγες στο παντοπωshy

λείο του στο Γκαλίνα Ας είμαστε καθησυχαστικοί λοιπόν ndash τώρα

άρχιζε η μεγάλη στιγμή του Ντικ Ντάιβερ

16

2

Ήταν μια υγρή μέρα του Απρίλη με στενόμακρα διαγώνια σύνshy

νεφα πάνω από το Άλμπισχορν και με το νερό να rsquoναι ακύμαντο

στα πεδινά Η Ζυρίχη δεν διαφέρει από μιαν αμερικανική πόλη

Νιώθοντας κάτι να του λείπει αφότου έφτασε πριν από δύο

μέρες ο Ντικ διαπίστωσε πως ήταν κείνη η αίσθηση που είχε

στα γαλλικά δρομάκια που άρχιζαν και τέλειωναν δίχως να υπάρshy

χει τίποτε άλλο Στη Ζυρίχη υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός απrsquo τη

Ζυρίχη ndashοι σκεπές οδηγούσαν προς τα πάνω το βλέμμα ως τα

βοσκοτόπια όπου ηχούσαν κουδούνες αγελάδων κι ακόμα πιο

ψηλά στις λοφοπλαγιέςndash έτσι η ζωή ήταν η αφετηρία για μια

κατακόρυφη πορεία προς τα ειδυλλιακά ουράνια Οι αλπικοί

τόποι πατρίδα του παιχνιδιού και του τελεφερίκ του καρουσέλ

και της μελωδικής καμπανούλας δεν ήταν ένα χειροπιαστό εδώ

όπως στη Γαλλία όπου τα γαλλικά αμπέλια φυτρώνουν μες στα

πόδια σου

Κάποτε στο Σάλτσμπουργκ ο Ντικ είχε νιώσει να του επιβάλshy

λεται όλος διαμιάς ένας αγορασμένος και δάνειος αιώνας μουσιshy

κήςmiddot κάποτε στα εργαστήρια του πανεπιστημίου στη Ζυρίχη

σκαλίζοντας προσεχτικά τον φλοιό ενός εγκεφάλου είχε νιώσει

περισσότερο σαν παιχνιδοποιός και λιγότερο σαν τον σίφουνα

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

14

άλλη τίποτα απrsquo αυτά δεν θα έβλαπτε απεναντίας θα τον έκανε

καλύτεροraquo

Κορόιδευε τη λογική του αποκαλώντας την παραπλανητική

κι laquoαμερικανικήraquo γιατί γιrsquo αυτόν οι κούφιες φράσεις ήταν οι

αμερικανικές ndash ετούτος ήταν ο γνώμονάς του το κριτήριό του

Ήξερε ωστόσο ότι για να παραμείνει αλώβητος το τίμημα ήταν

να rsquoναι ταυτόχρονα λειψός ανολοκλήρωτος

laquoΤο καλύτερο που μπορώ παιδί μου να σου ευχηθώraquo είπε η

νεράιδα Μπλάκστικ στο Ρόδο και το δαχτυλίδι του Θάκερι laquoείναι

λίγη κακοτυχίαraquo

Όταν τον έπιαναν τα διαόλια του τα rsquoβαζε με τη λογική του

Φταίω εγώ δηλαδή αν ο Πιτ Λίβινγκστον καθόταν στrsquo αποδυτήρια

την ημέρα που οι φοιτητικές αδελφότητες εξέλεγαν τα μέλη τους

κι όλοι τον γύρευαν παντού Κι εξέλεξαν εμένα ενώ ειδάλλως

δεν θα είχα μπει στην Ελιχού καθώς γνώριζα ελάχιστους Ήταν

σπαθί τύπος και θα rsquoπρεπε να είχα καθίσει εγώ στrsquo αποδυτήρια

στη θέση του Ίσως κιόλας να το είχα κάνει αν πίστευα πως είχα

την παραμικρή πιθανότητα να εκλεγώ Όμως ο Μέρσερ ερχόταν

και ξαναρχόταν στην κάμαρά μου κείνες τις βδομάδες Φαντάζοshy

μαι πως εντέλει ήξερα ότι είχα μια πιθανότητα Θα μου άξιζε να

κατάπινα στα ντους την καρφίτσα μου με το έμβλημα της αδελshy

φότητας κι ας ερχόμουν σε σύγκρουση με τον εαυτό μου

Μετά τις παραδόσεις στο πανεπιστήμιο το κουβέντιαζε αυτό

μrsquo έναν νεαρό ρουμάνο διανοούμενο που τον διαβεβαίωνε laquoΔεν

υπάρχουν ενδείξεις πως ο Γκαίτε ήρθε ποτέ σε ldquoσύγκρουσηrdquo με

τον εαυτό του με τη σύγχρονη έννοια ndash ή ακόμα κι ο Γιουνγκ για

παράδειγμα Δεν είσαι ρομαντικός φιλόσοφος αλλά επιστήμοshy

νας Με μνήμη πυγμή χαρακτήρα ndash και κυρίως με κοινό νου

Τα βάζεις όμως με τον εαυτό σου και θα βρεις τον μπελά σου

Κάποτε γνώρισα κάποιον που δούλευε δυο χρόνια πάνω στον

εγκέφαλο ενός αρμαδίλου πιστεύοντας ότι αργά ή γρήγορα θα

γνώριζε περισσότερα απrsquo οποιονδήποτε άλλον σχετικά με τον

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

15

εγκέφαλο του αρμαδίλου Συνεχώς του έλεγα ότι αυτό παραήταν

αυθαίρετο και δεν προσέθετε τίποτε στο φάσμα της ανθρώπινης

γνώσης Και η κατάληξη Έστειλε την εργασία του σrsquo ένα ιατρικό

περιοδικό και την απέρριψαν Είχαν μόλις δεχτεί μια διατριβή από

κάποιον άλλον πάνω στο ίδιο θέμα Αν δεν υπάρχει κοινός νουςhellipraquo

Ο Ντικ έφτασε στη Ζυρίχη έχοντας λιγότερες αχίλλειες πτέρshy

νες απrsquo όσες θα χρειαζόταν μια σαρανταποδαρούσα αλλά πάshy

ντως έχοντας μπόλικες ndashτην ψευδαίσθηση της παντοτινής ρώshy

μης και υγείας της θεμελιώδους καλοσύνης των ανθρώπωνndash

που ήταν άλλωστε οι ψευδαισθήσεις ενός ολόκληρου έθνους τα

παραμύθια απανωτών γενεών από μανάδες πιονιέρων που τους

είχαν νανουρίσει με ψέματα πως δήθεν δεν υπήρχαν λύκοι έξω

από την πόρτα του καλυβιού Αφού πήρε το πτυχίο του έλαβε

την εντολή να συμμετάσχει σε μια νευρολογική μονάδα που δημιshy

ουργούνταν τότε στο Μπαρ σιρ Ομπ Στη Γαλλία διαπίστωσε μrsquo

αηδία πως η δουλειά του ήταν πιο πολύ διοικητική παρά πρακτιshy

κή Σrsquo αντιστάθμισμα βρήκε τον χρόνο να ολοκληρώσει το σύshy

ντομο σύγγραμμά του και να συλλέξει το υλικό για το επόμενο

εγχείρημά του Επέστρεψε στη Ζυρίχη την άνοιξη του rsquo19 έχοshy

ντας αποστρατευτεί

Τα προαναφερθέντα δίνουν την εντύπωση βιογραφίας εφόshy

σον ο αναγνώστης δεν έχει την ικανοποίηση να γνωρίζει εκ των

προτέρων πως μια πολύπλοκη μοίρα περιμένει τον ήρωά μας

όπως τον στρατηγό Γκραντ όταν σκότωνε μύγες στο παντοπωshy

λείο του στο Γκαλίνα Ας είμαστε καθησυχαστικοί λοιπόν ndash τώρα

άρχιζε η μεγάλη στιγμή του Ντικ Ντάιβερ

16

2

Ήταν μια υγρή μέρα του Απρίλη με στενόμακρα διαγώνια σύνshy

νεφα πάνω από το Άλμπισχορν και με το νερό να rsquoναι ακύμαντο

στα πεδινά Η Ζυρίχη δεν διαφέρει από μιαν αμερικανική πόλη

Νιώθοντας κάτι να του λείπει αφότου έφτασε πριν από δύο

μέρες ο Ντικ διαπίστωσε πως ήταν κείνη η αίσθηση που είχε

στα γαλλικά δρομάκια που άρχιζαν και τέλειωναν δίχως να υπάρshy

χει τίποτε άλλο Στη Ζυρίχη υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός απrsquo τη

Ζυρίχη ndashοι σκεπές οδηγούσαν προς τα πάνω το βλέμμα ως τα

βοσκοτόπια όπου ηχούσαν κουδούνες αγελάδων κι ακόμα πιο

ψηλά στις λοφοπλαγιέςndash έτσι η ζωή ήταν η αφετηρία για μια

κατακόρυφη πορεία προς τα ειδυλλιακά ουράνια Οι αλπικοί

τόποι πατρίδα του παιχνιδιού και του τελεφερίκ του καρουσέλ

και της μελωδικής καμπανούλας δεν ήταν ένα χειροπιαστό εδώ

όπως στη Γαλλία όπου τα γαλλικά αμπέλια φυτρώνουν μες στα

πόδια σου

Κάποτε στο Σάλτσμπουργκ ο Ντικ είχε νιώσει να του επιβάλshy

λεται όλος διαμιάς ένας αγορασμένος και δάνειος αιώνας μουσιshy

κήςmiddot κάποτε στα εργαστήρια του πανεπιστημίου στη Ζυρίχη

σκαλίζοντας προσεχτικά τον φλοιό ενός εγκεφάλου είχε νιώσει

περισσότερο σαν παιχνιδοποιός και λιγότερο σαν τον σίφουνα

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

15

εγκέφαλο του αρμαδίλου Συνεχώς του έλεγα ότι αυτό παραήταν

αυθαίρετο και δεν προσέθετε τίποτε στο φάσμα της ανθρώπινης

γνώσης Και η κατάληξη Έστειλε την εργασία του σrsquo ένα ιατρικό

περιοδικό και την απέρριψαν Είχαν μόλις δεχτεί μια διατριβή από

κάποιον άλλον πάνω στο ίδιο θέμα Αν δεν υπάρχει κοινός νουςhellipraquo

Ο Ντικ έφτασε στη Ζυρίχη έχοντας λιγότερες αχίλλειες πτέρshy

νες απrsquo όσες θα χρειαζόταν μια σαρανταποδαρούσα αλλά πάshy

ντως έχοντας μπόλικες ndashτην ψευδαίσθηση της παντοτινής ρώshy

μης και υγείας της θεμελιώδους καλοσύνης των ανθρώπωνndash

που ήταν άλλωστε οι ψευδαισθήσεις ενός ολόκληρου έθνους τα

παραμύθια απανωτών γενεών από μανάδες πιονιέρων που τους

είχαν νανουρίσει με ψέματα πως δήθεν δεν υπήρχαν λύκοι έξω

από την πόρτα του καλυβιού Αφού πήρε το πτυχίο του έλαβε

την εντολή να συμμετάσχει σε μια νευρολογική μονάδα που δημιshy

ουργούνταν τότε στο Μπαρ σιρ Ομπ Στη Γαλλία διαπίστωσε μrsquo

αηδία πως η δουλειά του ήταν πιο πολύ διοικητική παρά πρακτιshy

κή Σrsquo αντιστάθμισμα βρήκε τον χρόνο να ολοκληρώσει το σύshy

ντομο σύγγραμμά του και να συλλέξει το υλικό για το επόμενο

εγχείρημά του Επέστρεψε στη Ζυρίχη την άνοιξη του rsquo19 έχοshy

ντας αποστρατευτεί

Τα προαναφερθέντα δίνουν την εντύπωση βιογραφίας εφόshy

σον ο αναγνώστης δεν έχει την ικανοποίηση να γνωρίζει εκ των

προτέρων πως μια πολύπλοκη μοίρα περιμένει τον ήρωά μας

όπως τον στρατηγό Γκραντ όταν σκότωνε μύγες στο παντοπωshy

λείο του στο Γκαλίνα Ας είμαστε καθησυχαστικοί λοιπόν ndash τώρα

άρχιζε η μεγάλη στιγμή του Ντικ Ντάιβερ

16

2

Ήταν μια υγρή μέρα του Απρίλη με στενόμακρα διαγώνια σύνshy

νεφα πάνω από το Άλμπισχορν και με το νερό να rsquoναι ακύμαντο

στα πεδινά Η Ζυρίχη δεν διαφέρει από μιαν αμερικανική πόλη

Νιώθοντας κάτι να του λείπει αφότου έφτασε πριν από δύο

μέρες ο Ντικ διαπίστωσε πως ήταν κείνη η αίσθηση που είχε

στα γαλλικά δρομάκια που άρχιζαν και τέλειωναν δίχως να υπάρshy

χει τίποτε άλλο Στη Ζυρίχη υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός απrsquo τη

Ζυρίχη ndashοι σκεπές οδηγούσαν προς τα πάνω το βλέμμα ως τα

βοσκοτόπια όπου ηχούσαν κουδούνες αγελάδων κι ακόμα πιο

ψηλά στις λοφοπλαγιέςndash έτσι η ζωή ήταν η αφετηρία για μια

κατακόρυφη πορεία προς τα ειδυλλιακά ουράνια Οι αλπικοί

τόποι πατρίδα του παιχνιδιού και του τελεφερίκ του καρουσέλ

και της μελωδικής καμπανούλας δεν ήταν ένα χειροπιαστό εδώ

όπως στη Γαλλία όπου τα γαλλικά αμπέλια φυτρώνουν μες στα

πόδια σου

Κάποτε στο Σάλτσμπουργκ ο Ντικ είχε νιώσει να του επιβάλshy

λεται όλος διαμιάς ένας αγορασμένος και δάνειος αιώνας μουσιshy

κήςmiddot κάποτε στα εργαστήρια του πανεπιστημίου στη Ζυρίχη

σκαλίζοντας προσεχτικά τον φλοιό ενός εγκεφάλου είχε νιώσει

περισσότερο σαν παιχνιδοποιός και λιγότερο σαν τον σίφουνα

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

16

2

Ήταν μια υγρή μέρα του Απρίλη με στενόμακρα διαγώνια σύνshy

νεφα πάνω από το Άλμπισχορν και με το νερό να rsquoναι ακύμαντο

στα πεδινά Η Ζυρίχη δεν διαφέρει από μιαν αμερικανική πόλη

Νιώθοντας κάτι να του λείπει αφότου έφτασε πριν από δύο

μέρες ο Ντικ διαπίστωσε πως ήταν κείνη η αίσθηση που είχε

στα γαλλικά δρομάκια που άρχιζαν και τέλειωναν δίχως να υπάρshy

χει τίποτε άλλο Στη Ζυρίχη υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός απrsquo τη

Ζυρίχη ndashοι σκεπές οδηγούσαν προς τα πάνω το βλέμμα ως τα

βοσκοτόπια όπου ηχούσαν κουδούνες αγελάδων κι ακόμα πιο

ψηλά στις λοφοπλαγιέςndash έτσι η ζωή ήταν η αφετηρία για μια

κατακόρυφη πορεία προς τα ειδυλλιακά ουράνια Οι αλπικοί

τόποι πατρίδα του παιχνιδιού και του τελεφερίκ του καρουσέλ

και της μελωδικής καμπανούλας δεν ήταν ένα χειροπιαστό εδώ

όπως στη Γαλλία όπου τα γαλλικά αμπέλια φυτρώνουν μες στα

πόδια σου

Κάποτε στο Σάλτσμπουργκ ο Ντικ είχε νιώσει να του επιβάλshy

λεται όλος διαμιάς ένας αγορασμένος και δάνειος αιώνας μουσιshy

κήςmiddot κάποτε στα εργαστήρια του πανεπιστημίου στη Ζυρίχη

σκαλίζοντας προσεχτικά τον φλοιό ενός εγκεφάλου είχε νιώσει

περισσότερο σαν παιχνιδοποιός και λιγότερο σαν τον σίφουνα

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

17

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

που πριν από δυο χρόνια περνούσε μέσrsquo από τα κτίρια του Πανεshy

πιστημίου Χόπκινς με το κόκκινο παλιό τους τούβλο απτόητος

από την ειρωνεία του γιγάντιου Χριστού στην είσοδο

Κι εντούτοις είχε αποφασίσει να μείνει άλλα δυο χρόνια στη

Ζυρίχη γιατί δεν υποτιμούσε την αξία της παιχνιδοποιίας της

άπειρης ακρίβειας της άπειρης υπομονής

Σήμερα βγήκε να δει τον Φραντς Γκρεγκορόβιους στην κλινιshy

κή του Ντόμλερ στη λίμνη της Ζυρίχης Ο Φραντς εσωτερικός

παθολόγος στην κλινική με καταγωγή από το καντόνι της Βο

και λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τον Ντικ τον συνάντησε σε

μια στάση του τραμ Είχε σκούρα και μεγαλοπρεπή θωριά σαν

του Καλιόστρο και σrsquo αντίθεση μάτια αγίου Ήταν ο τρίτος από

τους Γκρεγκορόβιους ndash ο παππούς του ήταν δάσκαλος του Έμιλ

Κρέπελιν όταν η ψυχιατρική μόλις αναδυόταν απrsquo τα σκότη

Ήταν περήφανος φλογερός μα και πράος σαν πρόβατο και

θεωρούσε τον εαυτό του υπνωτιστή Αν και η αρχική ευφυΐα της

οικογένειας είχε αρχίσει λιγάκι να ξεθυμαίνει ο Φραντς αναμφίshy

βολα θα γινόταν εξαίρετος κλινικός γιατρός

Καθrsquo οδόν για την κλινική είπε laquoΜίλα μου για τις εμπειρίες

σου από τον πόλεμο Έχεις αλλάξει όπως οι υπόλοιποι Είσαι

ακόμη κοκκινομάλλης Έχεις το ίδιο αγέραστο αμερικανικό πρόshy

σωποraquo

laquoΔεν είδα τίποτε από τον πόλεμοraquo είπε ο Ντικ laquoΘα το κατάshy

λαβες αυτό από τα γράμματά μου Φραντςraquo

laquoΔεν έχει σημασία αυτό Έχουμε περιπτώσεις νευρικής διαshy

ταραχής εξαιτίας μόνον του ήχου μιας μακρινής αεροπορικής

επιδρομής Έχουμε μερικούς που απλώς διάβαζαν εφημερίshy

δεςraquo

laquoΌλα αυτά μού φαίνονται ανοησίεςraquo

laquoΜπορεί και να rsquoναι Ντικ όμως είμαστε κλινική για πλουshy

σίους και δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ldquoανοησίεςrdquo Πες μου ειλιshy

κρινά ήρθες για να δεις εμένα ή εκείνη την κοπέλαraquo

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

18

Κοιτάχτηκαν λοξά κι ο Φραντς χαμογέλασε αινιγματικά

laquoΕννοείται πως είδα όλα τα πρώτα γράμματαraquo είπε με τον

επίσημο μπάσο τόνο του laquoΌταν άρχισε η αλλαγή η λεπτότητα

μου απαγόρευε νrsquo ανοίξω άλλα Είχε γίνει δική σου ασθενής

στην πραγματικότηταraquo

laquoΕίναι καλά λοιπόνraquo ρώτησε ο Ντικ

laquoΠολύ καλά Εγώ την έχω αναλάβειmiddot για την ακρίβεια έχω

αναλάβει τους περισσότερους εγγλέζους κι αμερικανούς ασθεshy

νείς Με φωνάζουν δρα Γκρέγκοριraquo

laquoΝα σου εξηγήσω γιrsquo αυτή την κοπέλαraquo είπε ο Ντικ laquoΤην

είδα μία φορά όλη κι όλη Όταν ήρθα να σrsquo αποχαιρετήσω προshy

τού φύγω για τη Γαλλία Ήταν η πρώτη φορά που φόρεσα τη

στολή μου κι ένιωθα κάλπικος κυκλοφορώντας έτσι ντυμένος

και χαιρετώντας στρατιωτικάraquo

laquoΓιατί δεν τη φόρεσες σήμεραraquo

laquoΕ Πάνε τρεις βδομάδες που αποστρατεύτηκα Να λοιπόν

πώς έτυχε να δω αυτή την κοπέλα Όταν σε χαιρέτησα κι έφυγα

πήγα προς εκείνο το κτίριό σας στη λίμνη για να πάρω το ποδήshy

λατό μουhellipraquo

laquoΠρος τους Κέδρουςraquo

laquohellipΉταν υπέροχη νύχτα ξέρειςmiddot με το φεγγάρι πάνω απrsquo τα

βουνάhellipraquo

laquoΤο Κρέντσεγκraquo

laquohellipΠέτυχα μια νοσοκόμα και μια κοπέλα Η κοπέλα δεν μου

φάνηκε να rsquoναι ασθενής Ρώτησα τη νοσοκόμα για τις ώρες του

τραμ και προχωρήσαμε μαζί Η κοπέλα ήταν τrsquo ομορφότερο

πλάσμα που είχα δειraquo

laquoΑκόμη είναιraquo

laquoΔεν είχε ξαναδεί αμερικανική στολή Κουβεντιάσαμε δίχως

να μου περάσει τίποτε απrsquo το μυαλόraquo Σώπασε αναγνωρίζοντας

μιαν όψη των πραγμάτων που του ήταν οικεία και κατόπιν συshy

νέχισε laquoΜονάχα που Φραντς δεν είμαι τόσο σκληρόπετσος

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

19

όσο εσύ ndash ακόμη τουλάχιστον Όταν βλέπω ένα όμορφο κέλυshy

φος δεν μπορώ να μην αισθανθώ θλίψη για ότι υπάρχει μέσα

Αυτό ήταν όλο ndash ώσπου άρχισαν να rsquoρχονται τα γράμματαraquo

laquoΉταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να της έχει συμβείraquo είπε

με υπερβολική έμφαση ο Φραντςmiddot laquoμια ολωσδιόλου τυχαία ψυχοshy

λογική μεταβίβαση Γιrsquo αυτό ήρθα να σε βρω μια τόσο φορτωμέshy

νη μέρα Θέλω να rsquoρθεις στο γραφείο μου και να κάνουμε μια

μακρά συζήτηση προτού τη δεις Για την ακρίβεια την έστειλα

για κάτι θελήματα στη Ζυρίχηraquo Η φωνή του ήταν νευρική απrsquo

τον ενθουσιασμό laquoΤην έστειλα μάλιστα δίχως νοσοκόμα μαζί

με μιαν άλλη λιγότερο ισορροπημένη ασθενή Είμαι πολύ περήshy

φανος γιrsquo αυτή την ιατρική περίπτωση που τη χειρίστηκα με τη

συμπτωματική αρωγή σουraquo

Το αμάξι είχε ακολουθήσει την όχθη της λίμνης της Ζυρίχης

σε μια εύφορη περιοχή με βοσκοτόπια και χαμηλούς λόφους με

σαλέ στην κορυφή Ο ήλιος αναδύθηκε σε μια θάλασσα γαλάshy

ζιου ουρανού και η ελβετική κοιλάδα ξεπρόβαλε με όλη της την

ομορφιά μrsquo ευχάριστους ήχους και ψιθύρους και με μια μυρωshy

διά φρεσκάδας υγείας κι ευφροσύνης

Το συγκρότημα του καθηγητή Ντόμλερ αποτελούνταν από

τρία παλιά κτίρια κι από δυο καινούργια ανάμεσα σrsquo ένα χαμηλό

οροπέδιο και στην όχθη της λίμνης Όταν ιδρύθηκε πριν από

δέκα χρόνια ήταν η πρώτη σύγχρονη κλινική για ψυχικά νοσήshy

ματα και με μια πρόχειρη ματιά κανένας μη ειδικός δεν θα την

αναγνώριζε ως καταφύγιο για τους τσακισμένους τους λειψούς

τους απειλητικούς ετούτου του κόσμου αν και δυο κτίρια περιshy

βάλλονταν από τοίχους με παραπλανητικό ύψος που περικοshy

κλάδες απάλυναν την όψη τους Έξω μερικοί θημώνιαζαν σανό

στη λιακάδαmiddot εδώ κι εκεί καθώς προχωρούσες με το αμάξι προshy

σπερνούσες τη λευκή καλύπτρα μιας νοσοκόμας που όμοια με

σημαία κυμάτιζε πλάι σrsquo έναν ασθενή στο μονοπάτι

Αφού οδήγησε τον Ντικ στο γραφείο του ο Φραντς ζήτησε

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

20

συγγνώμη κι έλειψε για ένα μισάωρο Μόνος του ο Ντικ περιshy

φέρθηκε στο δωμάτιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια εικόνα

για τον Φραντς απrsquo τα λογής λογής πράγματα πάνω στο γραφείο

του από τα βιβλία του και τα βιβλία τού ndashκι από τονndash πατέρα του

και τον παππού τουmiddot από την ελβετική ευλάβεια που την απέshy

πνεε μια τεράστια φωτογραφία σε μπορντό του πατέρα στον

τοίχο Υπήρχε καπνός στο δωμάτιο Ο Ντικ άνοιξε την μπαλκοshy

νόπορτα και μπήκε ένας κώνος ηλιόφωτος Έξαφνα οι σκέψεις

του στράφηκαν στην ασθενή στην κοπέλα

Είχε λάβει περί τα πενήντα γράμματα απrsquo αυτήν γραμμένα

σε μια περίοδο οχτώ μηνών Το πρώτο ήταν απολογητικό του

εξηγούσε πως είχε ακούσει στην Αμερική πώς έγραφαν οι κοπέshy

λες σε άγνωστούς τους στρατιώτες Είχε βρει τrsquo όνομα και τη

διεύθυνση απrsquo τον δρα Γκρέγκορι και ήλπιζε να μην τον πείραζε

αν κάποιες φορές του rsquoστελνε ευχές κλπ

Ως τώρα ο τόνος ήταν εύκολα αναγνωρίσιμοςmiddot από τα επιστοshy

λικά μυθιστορήματα Μπαρμπα-Μακροπόδης της Τζιν Γουέμπστερ

και Molly Make-Believe της Έλινορ Χάλογουελ Άμποτ ndash κεφάτες

και συναισθηματικές συλλογές γραμμάτων που στις Ηνωμένες

Πολιτείες ήταν της μόδας Ωστόσο η ομοιότητα έληγε εδώ

Τα γράμματα ήταν χωρισμένα σε δύο κατηγορίες όπου η

πρώτη περίπου ως την ανακωχή φανέρωνε μια έκδηλη παθοshy

λογική τάση ενώ η δεύτερη από τότε ως το παρόν ήταν ολωσshy

διόλου φυσιολογική κι αποκάλυπτε μια πλούσια φύση που ωρίshy

μαζε Τούτες οι δεύτερες επιστολές ήταν ο λόγος που ο Ντικ

περίμενε όλο λαχτάρα τους τελευταίους ανιαρούς μήνες στο

Μπαρ σιρ Ομπ ndash ωστόσο ήδη από τα πρώτα γράμματα είχε

συμπεράνει πολύ μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας απrsquo όσο θα

μάντευε ποτέ ο Φραντς

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

21

MON CAPITAINE

Μου φάνηκες τόσο όμορφος όταν σε είδα με τη στολή Και μετά σκέφτη-

κα και στα γαλλικά και στα γερμανικά Je mrsquoen fiche στα παλιά μου τα

παπούτσια Σου φάνηκα κι εγώ χαριτωμένη αλλά το rsquoχω ξαναζήσει αυτό

και το έχω ανεχτεί και με το παραπάνω Αν έρθεις ξανά εδώ έχοντας

τέτοια χυδαία κι εγκληματική συμπεριφορά ndashεπrsquo ουδενί ότι έχω διδαχτεί

πως αρμόζει σrsquo έναν κύριοndash τότε ουαί κι αλίμονό σου Ωστόσο δείχνεις

πιο ήσυχος απrsquo τους άλλους

[σελίδα] 2ndash

απαλός παντού σαν μεγάλος γάτος Κατέληξα να μrsquo αρέσουν τα αγόρια

που rsquoναι αδελφές Είσαι αδελφή Υπήρχαν τέτοιοι κάπου

Συγχώρα με για όλα αυτά είναι το τρίτο γράμμα που σου γράφω και

είτε θα το στείλω αμέσως είτε δεν θα το στείλω ποτέ Σκέφτομαι επίσης

πολύ το φεγγαρόφωτο κι υπάρχουν πολλοί μάρτυρες που θα μπορούσα

να βρω αρκεί να rsquoβγαινα αποδώ

3ndash

Είπαν ότι rsquoσαι γιατρός αν όμως είσαι γάτος το πράγμα διαφέρει Αχ το

κεφάλι μου πονάει τόσο κι αυτό εξηγεί πιστεύω που περπατούσα εκεί

πέρα σαν χαζή μαζί μrsquo έναν άσπρο γάτο Μιλώ τρεις γλώσσες τέσσερις

με τrsquo αγγλικά κι είμαι σίγουρη ότι θα rsquoμουν χρήσιμη ως διερμηνέας αν το

κανονίσεις στη Γαλλίαmiddot είμαι σίγουρη πως θα έλεγχα τα πάντα μrsquo όλους

δεμένους με λουριά σαν να rsquoταν Τετάρτη Είναι Σάββατο τώρα

4ndash

κι είσαι μακριά ίσως να rsquoχεις σκοτωθεί

Γύρνα μια μέρα σrsquo εμένα γιατί θα rsquoμαι εδώ παντοτινά σε τούτο τον

πράσινο λόφο Εκτός κι αν μrsquo αφήσουν να γράψω στον πατέρα μου που

τόσο τον αγαπούσα

laquoΛοχαγέ μουraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

22

Συγχώρα με γιrsquo αυτό Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα Θα γράψω

ξανά όταν νιώσω καλύτερα

Γεια και χαρά

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

Και συγχώρα με για όλα αυτά

ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Ξέρω πως η ενδοσκόπηση δεν είναι καλή σε μια τόσο νευρωτική κατά-

σταση σαν τη δικιά μου αλλά θα rsquoθελα να ξέρεις πού βρίσκομαι Πέρσι ή

όποτε ήταν τέλος πάντων στο Σικάγο όταν έφτασα να μην μπορώ να

μιλήσω στους υπηρέτες ή να περπατήσω έξω στον δρόμο δεν έπαυα να

περιμένω κάποιος να μου το πει Ήταν καθήκον όποιου καταλάβαινε Ο

τυφλός χρειάζεται καθοδήγηση Μόνο που κανένας δεν μου τα έλεγε

όλα μου rsquoλεγαν μόνο τα μισά κι ήμουν ήδη αρκετά θολωμένη για να βάλω

ως και τα πιο απλά πράγματα σε μια σειρά Ένας ήταν καλός ndash ήταν

Γάλλος αξιωματικός και καταλάβαινε Μου χάρισε ένα λουλούδι κι είπε

ότι ήταν

[σελίδα] 2ndash

laquoplus petite et moins entendueraquo Ήμασταν φίλοι Και μετά το πήρε

πίσω Αρρώστησα πιο πολύ και δεν υπήρχε κανένας να μου εξηγήσει

Μου τραγουδούσαν ένα τραγούδι για τη Ζαν ντrsquo Αρκ όμως αυτό ήταν

σκέτη κακία μrsquo έκανε απλώς να κλαίωmiddot γιατί τότε δεν έτρεχε τίποτε με το

μυαλό μου Κι όλο μιλούσαν για σπορ αλλά εμένα δεν μrsquo ένοιαζε πια

Μια μέρα πήγα στη λεωφόρο Μίσιγκαν περπάτησα χιλιόμετρα ατέλειω-

τα και τελικά με ακολούθησαν

3ndash

μrsquo ένα αμάξι όμως αρνήθηκα να μπω Τελικά μrsquo έβαλαν με το ζόρι κι

υπήρχαν νοσοκόμες Έκτοτε άρχισα να τα καταλαβαίνω όλα επειδή

laquoΜικρό κι ασήμαντοraquo [ΣτΜ]

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

23

ένιω θα τι συνέβαινε στους άλλους Βλέπεις λοιπόν πώς έχει το πράγμα μrsquo

εμένα Σε τι με ωφελεί να μένω εδώ με τους γιατρούς να μου κοπανάνε

τα πράγματα που για να τα ξεπεράσω ήρθα εδώ πέρα Σήμερα έγραψα

λοιπόν του πατέρα μου να έρθει

4ndash

και να με πάρει Χαίρομαι που σrsquo ενδιαφέρει τόσο να εξετάζεις ανθρώ-

πους και να τους στέλνεις πίσω Πρέπει να rsquoναι τόσο διασκεδαστικό

Κι από ένα άλλο γράμμα

Θα μπορούσες να ματαιώσεις την επόμενη εξέταση και να μου γράψεις

Μόλις μου έστειλαν μερικές πλάκες γραμμοφώνου μήπως και ξεχνούσα

το μάθημά μου κι εγώ τις έσπασα όλες κι έτσι η νοσοκόμα δεν μου μιλά

Ήταν στrsquo αγγλικά ώστε να μην καταλαβαίνουν οι νοσοκόμες Ένας για-

τρός στο Σικάγο έλεγε ότι μπλόφαρα όμως αυτό που εννοούσε στην

πραγματικότητα ήταν πως δεν είχε ξαναδεί πολλαπλή προσωπικότητα

σαν τη δικιά μου Αλλά ήμουν τόσο έξω φρενών τότε που καρφί δεν μου

καιγόταν τι έλεγεmiddot όταν είμαι έξω φρενών δεν μου καίγεται καρφί τι

λένε δεν πα να rsquoμουν χίλιες κοπέλες

Μου rsquoπες εκείνη τη νύχτα πως θα μου μάθαινες να παίζω Λοιπόν

θαρρώ ότι η αγάπη

[σελίδα] 2ndash

είναι ότι υπάρχει ή ότι θα rsquoπρεπε να υπάρχει Τέλος πάντων χαίρομαι

που το ενδιαφέρον σου για τις εξετάσεις σε κρατά απασχολημένο

Tout agrave vous

ΝΙΚΟΛ ΓΟΥΟΡΕΝ

laquoΌλη δική σαςraquo [ΣτΜ]

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

24

Υπήρχαν κι άλλα γράμματα όπου πιο σκοτεινοί ρυθμοί ενέshy

δρευαν ανάμεσα στις παύσεις απελπισίας

ΑΓΑΠΗΤΕ ΛΟΧΑΓΕ ΝΤΑΪΒΕΡ

Σου γράφω επειδή δεν έχω σε ποιον άλλον να στραφώ και μου φαίνεται

πως αν ετούτη η φαρσοκωμωδία είναι φανερή σrsquo εμένα που είμαι τόσο

άρρωστη τότε θα πρέπει να είναι φανερή και σrsquo εσένα Πλέον δεν είμαι

διανοητικά διαταραγμένη αλλrsquo είμαι ολότελα τσακισμένη και ταπεινωμέ-

νη ndash εάν αυτό είναι που ήθελαν Η οικογένειά μου μrsquo έχει επαίσχυντα

παραμελήσει και δεν έχει νόημα να ζητήσω απrsquo αυτούς βοήθεια ή συμπό-

νια Μπούχτισα κι απλώς καταστρέφω

[σελίδα] 2ndash

την υγεία μου και χαραμίζω τον χρόνο μου παριστάνοντας πως ότι τρέ-

χει με το μυαλό μου μπορεί να γιατρευτεί

Να με σrsquo ένα άσυλο για μισότρελους μόνο και μόνο επειδή σε κανέ-

ναν δεν φάνηκε σωστό να μου πει την αλήθεια για οτιδήποτε Μόνο να

rsquoξερα τι συνέβαινε όπως ξέρω τώρα θα το άντεχα πιστεύω γιατί είμαι

δυνατή όμως εκείνοι που θα έπρεπε να μου ανοίξουν τα μάτια

3ndash

δεν θεώρησαν σωστό να το κάνουν Και τώρα που ξέρω κι έχω πληρώσει

τέτοιο τίμημα για τούτη τη γνώση εκείνοι κάθονται εκεί πέρα με τη σκυ-

λίσια τους ζωή και λένε ότι καλά έκανα και πίστευα αυτά που πίστευα

Ιδίως ένας μα τώρα ξέρω

Νιώθω διαρκώς μοναξιάmiddot μακριά από φίλους και συγγενείς στην

άλλη μεριά του Ατλαντικού περιπλανιέμαι παραζαλισμένη Αν μπορού-

σες να μου βρεις

4ndash

ένα πόστο διερμηνέως (μιλώ τα γαλλικά και τα γερμανικά σαν να rsquoναι η

μητρική μου γλώσσα καθώς και καλά ιταλικά και λίγα ισπανικά) ή στο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

25

ασθενοφόρο του Ερυθρού Σταυρού ή σαν νοσοκόμα σε τρένο αν και θα

rsquoπρεπε να εκπαιδευτώmiddot τότε θα rsquoσουν αληθινή ευλογία για μένα

Και πάλι

Μιας και θrsquo αρνηθείς να δεχτείς την εξήγησή μου για το τι συμβαίνει θα

μπορούσες τουλάχιστον να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις εσύ επειδή έχεις

όψη καλόβουλου γάτου κι όχι κείνη την περίεργη έκφραση που rsquoναι της

μόδας εδώ Ο δρ Γκρέγκορι μου rsquoδωσε μια φωτογραφία σου όπου δεν

είσαι τόσο όμορφος όσο με τη στολή σου αλλά δείχνεις νεότερος

MON CAPITAINE

χαίρομαι που έλαβα την κάρτα σου και που σrsquo ενδιαφέρει τόσο το να

κρίνεις νοσοκόμες ως ακατάλληλες Α ναι κατάλαβα πολύ καλά το

σημείωμά σου μόνο που από την πρώτη στιγμή που σε γνώρισα πίστε-

ψα πως ήσουν διαφορετικός

ΑΓΑΠΗΤΕ CAPITAINE

Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο Αυτό είναι στην πραγμα-

τικότητα ότι τρέχει όλο κι όλο μrsquo εμένα μαζί με μια τρελή αψηφισιά και

μια απουσία της αίσθησης του μέτρου Θα υποδεχόμουν με χαρά όποιον

φρενολόγο θα rsquoχες να μου προτείνεις Εδώ είναι ξαπλωμένοι μες στις

μπανιέρες τους και τραγουδούν το Play in your own yard ndashακούς

εκεί laquoπαίξε στην πίσω αυλή σουraquondashθαρρείς κι έχω πίσω αυλή για να παί-

ξω ή λες κι έχω πού να αναζητήσω μπρος ή πίσω

[σελίδα] 2ndash

κάποια ελπίδα Το προσπάθησαν ξανά στο μαγαζί με τα ζαχαρωτά και

παραλίγο να χτυπήσω με το ζύγι τον τύπο αλλά με κράτησαν

Δεν θα σου γράψω άλλο Δεν μπορώ να ισορροπήσω καθόλου

Κι έπειτα ένας μήνας δίχως γράμματα Και μετά ξάφνου η

αλλαγή

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Φ Σ Φ Ι Τ Ζ Ε Ρ Α Λ Ν Τ

26

ndashΣιγά σιγά επανέρχομαι στη ζωήhellip

ndashΣήμερα τα λουλούδια και τα σύννεφαhellip

ndashΟ πόλεμος τελείωσε κι ούτε που κατάλαβα πως έγινε πόλεμοςhellip

ndashΠόσο καλός ήσουν Πρέπει να rsquoσαι πολύ σοφός πίσω απrsquo αυτό το μούτρο

σου του άσπρου γάτου μόνο που δεν δείχνεις έτσι στη φωτογραφία που

μου έδωσε ο δρ Γκρέγκοριhellip

ndashΣήμερα πήγα στη Ζυρίχη Τι παράξενη αίσθηση να βλέπεις μια πόλη

ξανά

ndashΣήμερα πήγαμε στη Βέρνη ήταν τόσο ωραία με τα ρολόγια

ndashΣήμερα αναρριχηθήκαμε αρκετά ψηλά ώστε να βρούμε ασφόδελους και

εντελβάιςhellip

Κατόπιν τα γράμματα ήταν λιγότερα όμως εκείνος απάντησε

σε όλα Ήταν ένα

Μακάρι κάποιος να ήταν ερωτευμένος μαζί μου όπως ήταν τrsquo αγόρια

πολύ παλιά προτού αρρωστήσω Θα περάσουν όμως χρόνια φαντάζο-

μαι προτού μπορέσω να σκεφτώ κάτι τέτοιο

Όταν ωστόσο η απάντηση του Ντικ καθυστερούσε για οποιονshy

δήποτε λόγο αυτό έφερνε ένα νευρικό ξέσπασμα ανησυχίας

όμοιο με την ανησυχία μιας ερωμένης laquo Ίσως σrsquo έκανα να πλήshy

ξειςraquo και laquoΜάλλον παραπήρα θάρροςraquo και laquoΤη νύχτα σκέφτομαι

ότι αρρώστησες και δεν κλείνω μάτιraquo

Ο Ντικ είχε πράγματι αρπάξει γρίπη Όταν συνήλθε ήταν

αποκαμωμένος έτσι καταπιάστηκε μόνο με την επίσημη αλληshy

λογραφία του και με καμία άλλη κι έπειτα η θύμηση της κοπέshy

λας σκεπάστηκε από την ολοζώντανη παρουσία μιας τηλεφωνήshy

τριας από το Ουισκόνσιν στο αρχηγείο στο Μπαρ σιρ Ομπ Είχε

κόκκινα χείλια σαν κορίτσι σε αφίσα και στο εστιατόριο οι άντρες

την ήξεραν με το χυδαίο παρατσούκλι laquoΚέντρο Διερχομένωνraquo

Ο Φραντς ήταν όλο κόρδωμα όταν γύρισε στο γραφείο του Ο

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

Τ Ρ Υ Φ Ε Ρ Η Ε Ι Ν Α Ι Η Ν Υ Χ Τ Α

27

Ντικ σκέφτηκε ότι μάλλον θα γινόταν καλός κλινικός γιατρός

γιατί η ηχηρή ή στακάτο φωνή του με την οποία επέβαλλε πειshy

θαρχία στις νοσοκόμες και στους ασθενείς δεν έβγαινε απευθείας

από το νευρικό του σύστημα αλλά πήγαζε από μια τρομερή μα

άκακη ματαιοδοξία Τα αληθινά του συναισθήματα ήταν πιο πειshy

θαρχημένα και τα κρατούσε μέσα του

laquoΤώρα σχετικά με την κοπέλα Ντικraquo είπε laquoΦυσικά θέλω να

μάθω για σένα και να σου πω κι εγώ για μένα αλλά πρώτα ας

μιλήσουμε για την κοπέλα επειδή περιμένω τόσο καιρό να σου

πω γιrsquo αυτήνraquo

Έψαξε για μια δεσμίδα χαρτιά και τη βρήκε μέσα σε μια αρshy

χειοθήκηmiddot αφού τα ξεφύλλισε όμως αποφάσισε ότι του ήταν

εμπόδιο και τrsquo άφησε πάνω στο γραφείο του Τελικά διηγήθηκε

στον Ντικ την ιστορία

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page

MΕΤΑΦΡΑΣΗ Μιχάλης Μακρόπουλος

Φ Σ ΦιτζέραλντΤρυφερή είναι η νύχτα

ISBN 978-960-566-243-1

ΒΟΗΘ ΚΩΔ ΜΗΧΣΗΣ 6243

Όπως γράφτηκε μετά τον θάνατό του laquoο Φιτζέραλντ ήταν καλύτερος από ότι μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ποτέ ο ίδιος γιατί ουσιαστικά και μεταφορικά επινόησε μια γενιάraquo Εκπρόσωποι αυτής της χαμένης γενιάς του Μεσοπολέμου ο Ντικ και η Νικόλ Ντάιβερ πλούσιοι όμορφοι ευφυείς δίνουν πάρτι μυθικά δημιουργούν απερίγραπτη ατμόσφαιρα για τους φίλους τους είναι αφάνταστα ελκυστικοί Ζουν μια φαινομενικά ανέμελη ζωή πλούτου και περιηγήσεων Και όμως πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβουν εκείνη ένα μυστικό κι αυτός μια αδυναμία Κατευθύνονται προς τους βράχους πάνω στους οποίους θα συντριβεί η ζωή τους Ιστορία τρυφερή αλλά και δυνατή ένας κόσμος ολέθριας ευημε-ρίας και λεηλατημένου ιδεαλισμού

Το γράψιμο του Φιτζέραλντ είναι τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας

Έρνεστ Χεμινγουέι

Ο Φ Σ Φιτζέραλντ γεννήθη-κε στο Σεντ Πολ της Μινε-σότα το 1896 Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον πριν καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό το 1917 Το 1920 πα-ντρεύτηκε τη Ζέλντα Σέαρ Η μοιραία τραυματική τους σχέση με τις συνεχείς διακυ-μάνσεις υπήρξε πολύ σημα-ντική επιρροή στο συγγραφι-κό του έργο Εξέδωσε πέντε μυθιστορήματα (ενδεικτικά Ο υπέροχος Γκάτσμπυ Όμορφοι και καταραμένοι) έξι συλλογές διηγημάτων και τη συλλογή αυτοβιογραφικών κειμένων Το ράγισμα Πέθανε το 1940

Την Πρωτομαγιά του 1925 τρεις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του Υπέροχου Γκάτσμπυ ο Φιτζέραλντ έγραφε στον εκδότη του για το νέο του μυθιστόρημα laquoΕίναι κάτι αληθινά ΝΕΟ στη μορφή την ιδέα τη δομή για την εποχή μας ndash αυτό το πρότυπο που αναζητούν ο Τζόις και η Στάιν και που δεν το βρήκε ο Κόνραντraquo Η συγγραφή του πέρασε έπειτα από σαράντα κύματα ndash η κατάρρευση της συζύγου του το ᾽30 κι ο εγκλεισμός της σε κλινική στην Ελβετία το ταξίδι της επιστροφής των Φιτζέραλντ στην Αμερική το ᾽31 η υποτροπή της Ζέλντα ο εκ νέου εγκλεισμός της σε κλινική Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε συνέχειες και με αναθεωρήσεις και περικοπές σε μορφή βιβλίου τον Απρίλη 1934 και χάρισε στον συγγραφέα του τον τίτλο του σύγχρονου Ορφέα

Φ Σ

Φιτ

ζέρα

λντ

Τρυφ

ερή

είνα

ι η ν

ύχτα

Ένα από τα εκατό σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα

Modern Library

• Blank Page