Κυριακή της Ορθοδοξίας ( Α΄ Νηστειών) - H Αναστήλωση των...
32
-1- Κ Κ ς ς π π ι ι α α κ κ ή ή η η η η ρ ρ Ο Ο π π θ θ ο ο δ δ ο ο ξ ξ ί ί α α ρ ρ ( ( Α Α ΄ ΄ Ν Ν η η ζ ζ η η ε ε ι ι ώ ών ν ) ) H H Α Α ν ν α α ζ ζ η η ή ή λ λ ω ωζ ζ η η η η ω ων ν Α Α γ γ ί ί ω ω ν ν Ε Ε ι ι κ κ ό ό ν ν ω ων ν κ κ α α ι ι η η Α Α γ γ ί ί α α Θ Θ ε ε ο ο δ δ ώ ώπ π α α η η Α Α ς ς γ γ ο ο ύ ύ ζ ζ η η α α . . ΠΡΩΣΖ ΑΝΑΡΣΖΖ: 07/03/2014 Γξάθεη Δπάγγεινο ν άκηνο ρόιην ΠΑΕΛ : Ζ Πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ, μκμιάγεηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ. Αοηήκ ηδκ διένα βζμνηάγμοιε ηδκ ακαζηφθςζδ ηςκ αβίςκ ηαζ ζεικχκ εζηυκςκ απυ ηδκ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ημ 843 ι.Υ. ηδξ μπμίαξ ημ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε ημ 1456 ζηδκ Κένηονα, υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ. Ζ ικήιδ ηδξ ηζιάηαζ ζηζξ 11 Φεανμοανίμο. Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζ’ αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ, μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ. Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ: Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ, είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή. «Οο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ, αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξ» δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο. Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ. Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία. Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ. Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ
Transcript of Κυριακή της Ορθοδοξίας ( Α΄ Νηστειών) - H Αναστήλωση των...
-1-
ΚΚΚςςςπππιιιααακκκήήή ηηηηηηρρρ ΟΟΟπππθθθοοοδδδοοοξξξίίίαααρρρ ((( ΑΑΑ΄ ΝΝΝηηηζζζηηηεεειιιώώώννν)))
HHH ΑΑΑννναααζζζηηηήήήλλλωωωζζζηηη ηηηωωωννν ΑΑΑγγγίίίωωωννν ΕΕΕιιικκκόόόνννωωωννν
κκκαααιιι ηηη ΑΑΑγγγίίίααα ΘΘΘεεεοοοδδδώώώπππααα ηηη ΑΑΑςςςγγγοοούύύζζζηηηααα
ΠΡΩΣΖ ΑΝΑΡΣΖΖ 07032014
Γξάθεη Δπάγγεινο ν άκηνο
ρόιην ΠΑΕΛ Ζ Πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ μκμιάγεηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Αοηήκ ηδκ διένα βζμνηάγμοιε ηδκ ακαζηφθςζδ ηςκ αβίςκ ηαζ ζεικχκ εζηυκςκ απυ ηδκ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ημ 843 ιΥ ηδξ μπμίαξ ημ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε ημ 1456 ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ Ζ ικήιδ ηδξ ηζιάηαζ ζηζξ 11 Φεανμοανίμο
Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ
μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή
laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο
Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ
-2-
Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νίηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδ
Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ
Αοηά ηαζ άθθα πμθθά εα δζααάζμοιε ιέζα απυ ηδξ εκυηδηεξ ηδξ πανμφζαξ ακάνηδζδξ
Έρνπκε ινηπόλ ηηο παξαθάησ ελόηεηεο
1 Απνιπηίθην ενξηήο 2 Σν Δπαγγειηθό Αλάγλσζκα ηεο Κπξηαθήο Α Νεζηεηώλ Σεο Οξζνδνμίαο (Ησάλ α΄ 44 - 52) 3 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (ηζηνξηθό ενξηήο) 4 Λόγνο εηο ηελ Αrsquo Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ηνπ Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαία 5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά 6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ 7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π
Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ 8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην
πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κ θόληδνπ 9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν) 11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν) 12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδάληην) 13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν) 14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν) 15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ
πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
1 Απνιπηίθην ενξηήο Σὴλ ἄρξαληνλ Δἰθόλα ζνπ πξνζθπλνῦκελ Ἀγαζέ αἰηνύκελνη ζπγρώξεζηλ ηῶλ πηαηζκάησλ ἡκῶλ Υξηζηὲ ὁ Θεόο βνπιήζεη γὰξ εὐδόθεζαο ζαξθὶ ἀλειζεῖλ ἐλ ηῷ ηαπξῷ ἵλα ῥύζῃ νὓο ἔπιαζαο ἐθ ηῆο δνπιείαο ηνῦ ἐρζξνῦ ὅζελ εὐραξίζησο βνῶκέλ ζνη Υαξᾶο ἐπιήξσζαο ηὰ πάληα ὁ σηὴξ ἡκῶλ παξαγελόκελνο εἰο ηὸ ζῶζαη ηὸλ Κόζκνλ
httpyoutubeQs0Uch79ibE
2 Σν Δπαγγειηθό Αλάγλσζκα ηεο Κπξηαθήο Α Νεζηεηώλ ηεο Οξζνδνμίαο (Ησάλ α΄ 44 - 52) Σῷ ηαζνῷ εηείκῳ εέθδζεκ ὁ Ἰδζμῦξ ἐλεθεεῖκ εἰξ ηὴκ Γαθζθαίακmiddot ηαὶ ενίζηεζ Φίθζππμκ ηαὶ θέβεζ αηῷmiddot ἀημθμφεεζ ιμζ Ἦκ δὲ ὁ Φίθζππμξ ἀπὸ Βδεζασδά ἐη ηῆξ πυθεςξ ᾿Ακδνέμο ηαὶ Πέηνμο Δνίζηεζ Φίθζππμξ ηὸκ Ναεακαὴθ ηαὶ θέβεζ αηῷmiddot ὃκ ἔβναρε Μςοζῆξ ἐκ ηῷ κυιῳ ηαὶ μἱ πνμθῆηαζ ενήηαιεκ Ἰδζμῦκ ηὸκ οἱὸκ ημῦ Ἰςζὴθ ηὸκ ἀπὸ Ναγανέη Καὶ εἶπεκ αηῷ Ναεακαήθmiddot ἐη Ναγανὲη δφκαηαί ηζ ἀβαεὸκ εἶκαζ θέβεζ αηῷ Φίθζππμξmiddot ἔνπμο ηαὶ ἴδε Δἶδεκ ὁ Ἰδζμῦξ ηὸκ Ναεακαὴθ ἐνπυιεκμκ πνὸξ αηὸκ ηαὶ θέβεζ πενὶ αημῦmiddot ἴδε ἀθδεῶξ Ἰζναδθίηδξ ἐκ ᾧ δυθμξ μη ἔζηζ Λέβεζ αηῷ Ναεακαήθmiddot πυεεκ ιε βζκχζηεζξ ἀπεηνίεδ Ἰδζμῦξ ηαὶ εἶπεκ αηῷmiddot πνὸ ημῦ ζε Φίθζππμκ θςκῆζαζ ὄκηα πὸ ηὴκ ζοηῆκ εἶδυκ ζε Ἀπεηνίεδ
-3-
Ναεακαὴθ ηαὶ θέβεζ αηῷmiddot ναααί ζὺ εἶ ὁ οἱὸξ ημῦ Θεμῦ ζὺ εἶ ὁ ααζζθεὺξ ημῦ Ἰζναήθ Ἀπεηνίεδ Ἰδζμῦξ ηαὶ εἶπεκ αηῷmiddot ὅηζ εἶπυκ ζμζ εἶδυκ ζε πμηάης ηῆξ ζοηῆξ πζζηεφεζξ ιείγς ημφηςκ ὄρεζ Καὶ θέβεζ αηῷmiddot ἀιὴκ ἀιὴκ θέβς ιῖκ ἀπ ἄνηζ ὄρεζεε ηὸκ μνακὸκ ἀκεῳβυηα ηαὶ ημὺξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαὶ ηαηαααίκμκηαξ ἐπὶ ηὸκ οἱὸκ ημῦ ἀκενχπμο Απόδνζε ζηε λενειιεληθή Σὸκ ηαζνυ εηείκμ ἤεεθε ὁ Ἰδζμῦξ κὰ ιεηααῇ εἰξ ηὴκ Γαθζθαίακ ηαὶ ανίζηεζ ηὸκ Φίθζππμκ ηαὶ ημῦ θέβεζmiddot Ἀημθμφεδζέ ιε Καηήβεημ δὲ ὁ Φίθζππμξ ἀπὸ ηὴκ Βδεζασδά ἀπὸ ηὴκ πυθζκ ημῦ Ἀκδνέα ηαὶ ημῦ Πέηνμο Φίθζππμξ ενίζηεζ ηὸκ Ναεακαὴθ ηαὶ ημῦ θέβεζmiddot Δνήηαιε ἐηεῖκμκ δζὰ ηὸκ ὁπμῖμκ ἔβναρε ὁ Μςτζῆξ εἰξ ηὸκ κυιμκ ηαὶ μἱ Πνμθῆηαζ ηὸκ Ἰδζμῦκ ηὸκ οἱὸκ ημῦ Ἰςζὴθ ἀπὸ ηὴκ Ναγανέη Καὶ ὁ Ναεακαὴθ ημῦ εἶπε Δἶκαζ δοκαηὸκ ἀπὸ ηὴκ Ναγανὲη κὰ πνμέθεῃ ηακέκα ηαθυ Λέβεζ ζε αηὸκ ὁ Φίθζππμξmiddot Ἔθα κὰ ἰδῇξ Δἶδε ὁ Ἰδζμῦξ ηὸκ Ναεακαὴθ κὰ ἔνπεηαζ πνὸξ αηὸκ ηαὶ εἶπεmiddot Νὰ ἕκαξ ἀθδεζκὸξ Ἰζναδθίηδξ εἰξ ηὸκ ὁπμῖμκ δὲκ πάνπεζ δυθμξ Ναεακαὴθ ημῦ εἶπεmiddot Ἀπὸ πμῦ ιὲ βκςνίγεζξ Καὶ ὁ Ἰδζμῦξ ημῦ ἀπεηνίεδmiddot Πνὶκ ζὲ θςκάλῃ ὁ Φίθζππμξ ζὲ εἶδα κὰ εἶζαζ ηάης ἀπὸ ηὴ ζοηζά Ναεακαὴθ ημῦ θέβεζmiddot Ραααί ζὺ εἶζαζ ὁ Τἱὸξ ημῦ Θεμῦ ζὺ εἶζαζ ὁ ααζζθεὺξ ημῦ Ἰζναήθ Ἰδζμῦξ ημῦ ἀπεηνίεδ πεζδὴ ζμῦ εἶπα ὅηζ ζὲ εἶδα ηάης ἀπὸ ηὴ ζοηζά πζζηεφεζξ Θὰ ἰδῇξ ιεβαθφηενα πνάβιαηα ἀπὸ αηά Καὶ πνμζέεεζεmiddot Ἀθήεεζα ἀθήεεζα ζᾶξ θέβς ἀπὸ ηχνα εὰ αθέπεηε ηὸκ μνακὸκ ἀκμζβιέκςκ ηαὶ ημὺξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κὰ ἀκεααίκμοκ ηαὶ κὰ ηαηεααίκμοκ πνὸξ ηὸκ Τἱὸκ ημῦ ἀκενχπμο httpxristianosgrforumviewtopicphpf=141ampt=8150
3 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (ηζηνξηθό ενξηήο)
Ζ Πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ μκμιάγεηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Αοηήκ ηδκ διένα βζμνηάγμοιε ηδκ ακαζηφθςζδ ηςκ αβίςκ ηαζ ζεικχκ εζηυκςκ απυ ηδκ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ημ 843 ιΥ
Ζ εζημκμιαπία λεηίκδζε ημ 726 ιΥ ηαζ ηεθείςζε ημ 843 ιΥ Ζ απυδμζδ ηζιήξ πνμξ ηζξ ζενέξ εζηυκεξ ημο Υνζζημφ ηδξ Πακαβίαξ ηαζ ηςκ Αβίςκ έανζζηακ ακηίεεημοξ ημοξ εζημκμιάπμοξ μζ μπμίμζ ημ εεςνμφζακ ιμνθή εζδςθμθαηνίαξ ηαζ απμηαθμφζακ υζμοξ πνμζηοκμφζακ ηζξ εζηυκεξ εζημκμθάηνεξ Οζ εζημκμιάπμζ μκμιάγμκηαζ επίζδξ ηαζ εζημκμηθάζηεξ επεζδή ηαηέζηνεθακ ηζξ εζηυκεξ Ανπζηά μ Λέςκ Γ μ Ίζαονμξ πνμζπάεδζε κα πάνεζ ιε ημ ιένμξ ημο ημκ Άβζμ Γενιακυ Παηνζάνπδ Κςκζηακηζκμφπμθδξ Σμο είπε υηζ δε ανίζηεζ δζαθμνέξ ακάιεζα ζηζξ άβζεξ εζηυκεξ ηαζ ηα είδςθα ηαζ ημο γήηδζε κα ηζξ απμιαηνφκεζ ή ακ υζεξ εζημκίγμοκ αβίμοξ είκαζ αθδεζκέξ κα ηνειαζημφκ ρδθά βζα κα ιδκ ιζαίκμκηαζ υηακ ηζξ αζπάγεηαζ μ ηυζιμξ ιε ηα αιανηςθά ημο πείθδ ηαζ ιμθφκμκηαζ Ο
Παηνζάνπδξ Γενιακυξ έηακε υηζ ιπμνμφζε βζα ημκ απμηνέρεζ αθθά πςνίξ απμηέθεζια Σμ 726 ιΥ μ Λέςκ Γ ελέδςζε δζάηαβια ζφιθςκα ιε ημ μπμίμ μζ εζηυκεξ έπνεπε κα ημπμεεηδεμφκ πμθφ ρδθά ζηζξ εηηθδζίεξ (χζηε κα ιδκ ιπμνμφκ κα ηζξ αζπαζημφκ ηαζ κα ηζξ πνμζηοκήζμοκ μζ πζζημί) ηαζ λεηίκδζε ηδ ζογήηδζδ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Θεςνμφζε υηζ δ ηίιδζδ ηςκ εζηυκςκ είκαζ ιζα ιμνθή εζδςθμθαηνίαξ ηαζ ημ 730 ιΥ ακηζηαηέζηδζε ημκ Παηνζάνπδ Γενιακυ ιε έκακ εζημκμιάπμ ηαζ ιε δζάηαβια απαβυνερε ηδκ θαηνεία ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Ο Κςκζηακηίκμξ Δ μ Κμπνχκοιμξ αθαίνεζε ηζξ εζηυκεξ απυ ηζξ εηηθδζίεξ ηαζ έηακε δζςβιμφξ εκάκηζα ζημοξ εζημκμθάηνεξ Σμ 754 ιΥ ζοβηάθεζε ακηζηακμκζηή Οζημοιεκζηή φκμδμ ηδκ θεβυιεκδ εζημκμιαπζηή ζηδκ Ηένεζα βζα κα επζαεααζχζεζ δμβιαηζηά ηδκ εζημκμιαπία Δηείκδ ηδκ επμπή
-4-
ιεβζζημπμζήεδηακ μζ δζςβιμί εκάκηζα ηςκ ιμκαπχκ (μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημοξ εεςνμφζε εζδςθμθάηνεξ ηαζ μπαδμφξ ημο ζηυημοξ) μζ ηαηαζηνμθέξ ιμκαζηδνζχκ αθθά ηαζ μζ ηαηαζηνμθέξ ηςκ εζηυκςκ Μάθζζηα υηακ έκαξ ζηναηδβυξ ημο ημκ εκδιένςζε υηζ δεκ είπε ιείκεζ ηακέκαξ ιμκαπυξ ζηδκ πενζμπή ηδξ Θνάηδξ μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημο έβναρε υηζ ε εζέκα ανήηα έκακ άκενςπμ ηδξ ηανδζάξ ιμο ηάπμζμκ πμο δνα υπςξ εέθς Καηά ηδκ πνχηδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ λεπχνζζε μ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ πμο ιε επζζημθέξ ηαζ θυβμοξ οπμζηήνζλακ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ Ο βζμξ ημο Κμπνχκοιμο Λέςκ Γ ηαζ δ βοκαίηα ημο Δζνήκδ δ Αεδκαία ζηαιάηδζακ ημοξ δζςβιμφξ ηαζ ηαηάνβδζακ ηζξ απαβμνεφζεζξ ηςκ πνμδβμοιέκςκ Σμ 787 ιΥ ιεηά ημ εάκαημ ημο Λέμκηα Γ δ Δζνήκδ δ Αεδκαία ηαθεί ηδ Ε Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ Ζ φκμδμξ αοηή ηαηαδίηαγε ηδκ εζημκμιαπία ηαζ υνζγε ηζξ εζηυκεξ ηζξ πνμζηοκμφιε ηζιδηζηά αθθά δεκ ηζξ θαηνεφμοιε Ζ Δζνήκδ δ Αεδκαία έηηζζε ηαζ πμθθμφξ καμφξ ζηδκ πυθδ ηςκ Αεδκχκ ακάιεζά ημοξ ημκ καυ ηδξ Θεμηυημο Γμνβμεπδηυμο (ηχνα είκαζ καυξ ημο αβίμο Δθεοεενίμο) Πενίπμο ηυηε ηηίζηδηε ηαζ μ καυξ ηδξ Θεμηυημο Καπκζηανέα ή Καιμοπανέα Οζ επυιεκμζ αοημηνάημνεξ (Λέμκηαξ Δ΄ 813-820 ηαζ μζ δζάδμπμί ημο Μζπαήθ Β΄ Σναοθυξ 825-829 ηαζ Θευθζθμξ 829-842) ήηακ εζημκμιάπμζ ηαζ μζ δζαιάπεξ ζοκεπίζηδηακ ιέπνζ ημ 843 ιΥ Καηά ηδ δεφηενδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ λεπχνζζε απ ημοξ οπεναζπζζηέξ ηδξ μνεμδμλίαξ Ζ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ςξ ηδδειυκαξ ημο ακήθζημο οζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ πνμεημίιαζε ηδκ επζηνάηδζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ οβηάθεζε ημπζηή ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ επζηονχκμκηαξ ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ηαζ ηενιάηζζε μνζζηζηά ηδκ εζημκμιαπία Μμθμκυηζ μφηε δ Δηηθδζία μφηε ημ ηνάημξ απαβυνερακ ηζξ βθοπηέξ ακαπαναζηάζεζξ αβίςκ πνμζχπςκ ή ζενχκ ζηδκχκ ιεηά ηδκ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ ελαθακίζηδηακ ηέημζεξ ακαπαναζηάζεζξ απυ ηδκ Ακαημθζηή Δηηθδζία Ζ 11 Φεανμοανίμο ημο 843 ιΥ (πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ εηείκμο ημο έημοξ) μνίζηδηε ςξ δ διενμιδκία πμο εα βζκυηακ δ ακαζηφθςζδ ηςκ εζηυκςκ ηαζ απυ ηυηε εμνηάγεηαζ ηάεε πνυκμ ςξ δ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Παθζυηενα μζ ζζημνζημί εεςνμφζακ ςξ πζεακή διενμιδκία ακαζηφθςζδξ ηςκ εζηυκςκ ημ 842 ιΥ αθθά μζ κέεξ επζζηδιμκζηέξ ιεθέηεξ εέθμοκ ημ 843 ιΥ κα είκαζ δ ζςζηή διενμιδκία httpmyoperacomgialioyblog200903088-3-09
4 Λόγνο εηο ηελ Αrsquo Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ηνπ Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο
Σδκ πνχηδ Κονζαηή ηδξ Μεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ δ Αβία ιαξ Δηηθδζία πακδβονίγεζ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδξ μνεήξ πίζηεςξ δ μπμία ηαηαπάηδζε υθεξ ηδξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενεχεδηε βζα πάκηα Γζrsquo αοηυ δ Κονζαηή αοηή ηαθείηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Οζ αζνέζεζξ θάκδηακ ήδδ απανπήξ ημο πνζζηζακζζιμφ Οζ ίδζμζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ πνμεζδμπμζμφζακ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημοξ ηαζ ιαγί ημοξ ηαζ ειάξ βζα ημκ ηίκδοκμ απυ ημοξ ρεοδμδζδαζηάθμοξ Ο Άβζμξ Απυζημθμξ Πέηνμξ ζηδ Βrsquo Καεμθζηή επζζημθή βνάθεζ ημ ελήξ laquoΔβέκμκημ δε ηαζ ρεοδμπνμθήηαζ εκ ης θαχ ςξ ηαζ εκ οιίκ έζμκηαζ ρεοδμδζδάζηαθμζ μίηζκεξ πανεζζάλμοζζκ αζνέζεζξ απςθείαξ ηαζ ημκ αβμνάζακηα αοημφξ δεζπυηδκ ανκμφιεκμζ επάβμκηεξ εαοημίξ ηαπζκήκ απχθεζακ ηαζ πμθθμί ελαημθμοεήζμοζζκ αοηχκ ηαζξ αζεθβείαζξ δζrsquo μοξ δ μδυξ ηδξ αθδεείαξ αθαζθδιδεήζεηαζraquo (Βrsquo Πεη 2 1-2) Ο Άβζμξ Παφθμξ επζζηνέθμκηαξ ζηδκ Παθαζζηίκδ απυ ηδκ Δθθάδα έηακε ζηάζδ ζηδκ Έθεζμ Δηεί ζημοξ πνζζηζακμφξ ηαημίημοξ ηδξ πυθεςξ έθεβε laquoΔβχ βαν μίδα ημφημ υηζ εζζεθεφζμκηαζ ιεηά ηδκ άθζλίκ ιμο θφημζ αανμίξ εζξ οιάξ ιδ θεζδυιεκμζ ημο πμζικίμο ηαζ ελ οιχκ αοηχκ ακαζηήζμκηαζ άκδνεξ θαθμφκηεξ δζεζηναιιέκα ημο απμζπάκ ημοξ ιαεδηάξ μπίζς αοηχκraquo (Πναλ 20 29-30) Πμθθμί ηέημζμζ ρεοδμδζδάζηαθμζ ηαζ ζπζζιαηζημί οπήνπακ ζημοξ πνχημοξ αζχκεξ ημο πνζζηζακζζιμφ Μενζηέξ αζνέζεζξ ηάναγακ ηδκ Δηηθδζία μθυηθδνμοξ αζχκεξ υπςξ βζα πανάδεζβια μζ αζνέζεζξ ημο Ανείμο
-5-
ημο Μαηεδμκίμο ημο Δοηδπμφξ ημο Γζμζηυνμο ημο Νεζημνίμο ηαζ επίζδξ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ Οζ αζνέζεζξ αοηέξ πνμηάθεζακ πμθθέξ δζαηαναπέξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ηδκ ααζάκζζακ πμθφ Τπήξραλ πνιινί νκνινγεηέο ηαζ ιάνηονεξ πμο έποζακ ημ αίια ημοξ οπεναζπζγυιεκμζ ηδκ αθδεζκή πίζηδ ζημκ αβχκα ηαηά ηςκ ρεοδμδζδαζηάθςκ ηαζ ηςκ αζνεηζηχκ Τπήνπακ επίζδξ ηαζ πμθθμί ηαζ ιεβάθμζ ζενάνπεξ μζ μπμίμζ ηαζ αοημί οπέθενακ πμθθμφξ δζςβιμφξ ηαζ πμθθέξ θμνέξ ελμνίζηδηακ Ο Άβζμξ Φθααζακυξ παηνζάνπδξ Κςκζηακηζκμοπυθεςξ βζα πανάδεζβια ζε ιία ζφκμδμ οπυ ηδκ πνμεδνία ημο Γζμζηυνμο δ μπμία ηαθείηαζ laquoθεζζηνζηήraquo πηοπήεδηε ηυζμ άβνζα πμο
ιεηά απυ ηνεζξ διένεξ πέεακε Ζ ηεθεοηαία ζηδ ζεζνά ηςκ αζνέζεςκ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ ήηακ αοηή πμο επέθενε ηα πενζζζυηενα αάζακα ζηδκ Ονευδμλδ Δηηθδζία ιαξ Ζ αίνεζδ αοηή ειθακίζηδηε βζα πνχηδ θμνά ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Λέμκημξ ημο Ηζαφνμο μ μπμίμξ ακέαδηε ζημ ενυκμ ημ 717 Ακέαδηε ζημ ενυκμ ιε ηδ αμήεεζα ημο ζηναημφ υπμο οπήνπακ πμθθμί ακηίπαθμζ ηδξ πνμζηοκήζεςξ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Δπεζδή ήεεθε κα εοανεζηήζεζ ημ ζηναηυ άνπζζε ζηθδνυ δζςβιυ ηαηά ηςκ εζημκμθίθςκ Ο δζςβιυξ αοηυξ ζοκεπίζηδηε ηαζ ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Κςκζηακηίκμο ημο Κμπνςκφιμο μ μπμίμξ δζαδέπηδηε ζημ ενυκμ ημκ Λέμκηα Ζ ηυπνμξ ζδιαίκεζ ηα ηυπνακα Οκμιάζηδηε Κμπνχκοιμξ δζυηζ ηαηά ηδκ αάπηζζή ημο ιυθοκε ηδκ ημθοιαήενα Οζ δφμ αοημί αοημηνάημνεξ βζα πμθθά πνυκζα είπακ ηδκ ελμοζία ζηα πένζα ημοξ ηαζ πνμηάθεζακ πμθθά δεζκά ζηδκ Δηηθδζία Μεηά απυ αοημφξ οπήνπακ ηαζ άθθμζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ μζ μπμίμζ ζοκέπζζακ ημ ένβμ ηςκ πνμηαηυπςκ ημοξ ηαζ ααζάκζζακ ηδκ Δηηθδζία επί μθυηθδνα πνυκζα Γεκ ιπμνμφιε κα πενζβνάρμοιε ηα αάζακα πμο οπέθενε δ Δηηθδζία ζηα πνυκζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ζδζαίηενα μζ ιμκαπμί μζ
μπμίμζ ανίζημκηακ ζηδκ πνχηδ βναιιή ημο αβχκα ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Οζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ έηθεζζακ πμθθά ιμκαζηήνζα πμθθέξ εηηθδζίεξ υπμο οπήνπακ εζηυκεξ ηζξ έηακακ απμεήηεξ Σμοξ ιμκαπμφξ ημοξ ααζάκζγακ άβνζα ημοξ έαβαγακ ιάηζα ημοξ έημαακ ιφηεξ έζπαγακ εζηυκεξ πάκς ζημ ηεθάθζ ημοξ Σμοξ αβζμβνάθμοξ ιε ηα ποναηηςιέκα ζίδενα ημοξ έηαζβακ ηα δάηηοθα Μυκμ ηυηε υηακ ζημ ενυκμ ημο Βογακηίμο ακέαδηε δ αοημηνάηεζνα Δζνήκδ ζηαιάηδζε μ δζςβιυξ αθθά υπζ μνζζηζηά Σμ 787 δ Δζνήκδ ζοβηάθεζε ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία δζαηφπςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία πενί ηδξ ηζιδηζηήξ πνμζηφκδζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Αθθά ηαζ ιεηά ηδ ζφκμδμ οπήνπακ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ υπςξ βζα πανάδεζβια μ Μζπαήθ ηαζ άθθμζ Ζ αίνεζδ αοηή ζοκηνίθηδηε μνζζηζηά ιυκμ επί ηδξ εεμζεαέζηαηδξ Αοβμφζηαξ Θεμδχναξ υηακ ημ 842 ζοβηθήεδηε δ ημπζηή ζφκμδμξ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία Ζ ζφκμδμξ αοηή ακαεειάηζζε υθμοξ αοημφξ πμο ημθιμφκ κα θέκε υηζ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ είκαζ εζδςθμθαηνία ηαζ μζ μνευδμλμζ πνζζηζακμί είκαζ εζδςθμθάηνεξ Καζ εδχ μζ αζνεηζημί ιαξ θέκε αηνζαχξ αοηυ ημ πνάβια Σμθιμφκ κα απμηαθμφκ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα ηαζ ειάξ εζδςθμθάηνεξ Καζ ιέπνζ πμο θηάκεζ ημ ενάζμξ ημοξ Θα ζαξ πς έκα πενζζηαηζηυ πμο έβζκε πνυζθαηα ζε ιία πυθδ ηδξ ζαδνίαξ Σδκ χνα ηδξ θεζημονβίαξ δφμ ααπηζζηέξ ιπήηακ ιέζα ζηδκ εηηθδζία ηαζ άνπζζακ εηεί κα θςκάγμοκ υηζ μζ μνευδμλμζ είκαζ εζδςθμθάηνεξ ηαζ μζ εζηυκεξ ημοξ είδςθα Σζ ακμδζία Πςξ ημθιμφκ αοημί κα ακμίβμοκ ημ αηάεανημ ζηυια ημοξ ηαζ κα θέκε αοηά ηα θυβζα πμο ζηάγμοκ δδθδηήνζμ απμηαθχκηαξ ιαξ εζδςθμθάηνεξ ηαζ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα Αοηυ δείπκεζ πςξ δεκ έπμοκ ηαηακμήζεζ ζςζηά ηδκ δεφηενδ εκημθή ημο Μςζασημφ κυιμο laquoμο πμζήζεζξ ζrsquo εαοηχ είδςθμκ μοδέ πακηυξ μιμίςια υζα εκ ης μονακχ άκς ηαζ υζα εκ ηδ βή ηάης ηαζ υζα εκ ημζξ φδαζζκ οπμηάης ηδξ βήξ Οο πνμζηοκήζεζξ αοημίξ μοδέ ιδ θαηνεφζεζξ αοημίξraquo (Δλ 204) Σζ ζδιαίκεζ αοηή δ εκημθή Νμιίγς υηζ ημ κυδιά ηδξ είκαζ λεηάεανμ Ζ εκημθή αοηή απαβμνεφεζ ακηί κα πνμζηοκάιε ημκ Έκα Μμκαδζηυ ηαζ Αθδεζκυ Θευ κα ηαηαζηεοάγμοιε είδςθα ηαζ κα ηα πνμζηοκάιε πςξ ημ έηακακ μζ ανπαίμζ θαμί μζ Αζζφνζμζ μζ Βααοθχκζμζ μζ Αζβφπηζμζ μζ Έθθδκεξ μζ Ρςιαίμζ ηαζ άθθμζhellip Αοηή είκαζ δ εζδςθμθαηνία Ζ δζηή ιαξ υιςξ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ιμζάγεζ ζε ηίπμηα ιε ηδκ εζδςθμθαηνία Αζθαθχξ υπζ Σα είδςθα απεζηυκζγακ ηάηζ πμο δεκ οπάνπεζ ζηδκ πναβιαηζηυηδηα πμο
-6-
είκαζ ηανπυξ θακηαζίαξ Οζ δζηέξ ιαξ εζηυκεξ εζημκίγμοκ ηδκ πναβιαηζηυηδηα Πναβιαηζηά δεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ μ Κφνζμξ Ηδζμφξ Υνζζηυξ ημκ Οπμίμκ δμλάγμοιε ηαζ ηζξ εζηυκεξ ημο Οπμίμο πνμζηοκάιε Γεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ δ Πακαβία ηδκ μπμία γςβνάθζζε μ Άβζμξ απυζημθμξ ηαζ εοαββεθζζηήξ Λμοηάξ Σδκ εζηυκα ημο αοηή ηδκ εοθυβζζε δ ίδζα δ Θεμηυημξ θέβμκηαξ υηζ δ πάνδ ηδξ εα είκαζ πάκηα ιrsquo αοηή ηδκ εζηυκα Ξένεηε πυζα εαφιαηα βίκμκηαζ απυ ηζξ εζηυκεξ ηδξ Πακαβίαξ Καζ μζ άθθεξ εζηυκεξ δεκ εζημκίγμκηαζ ζrsquo αοηέξ πναβιαηζηά πνυζςπα ηςκ αβίςκ ημο Θεμφ πμο γμφζακ εδχ πάκς ζηδ βή Οζ εζηυκεξ ημοξ αοηέξ είκαζ ηα πμνηναίηα ημοξ ηαζ ιε ηακέκα ηνυπμ δεκ είκαζ είδςθα Μυκμ αζεαέξ ηαζ αηάεανημ ζηυια ημθιά κα θέεζ υηζ μζ εζηυκεξ ιαξ είκαζ είδςθα ηαζ ειείξ είιαζηε εζδςθμθάηνεξ Να ζζςπήζμοκ μζ αζεαείξ δζυηζ δ Οζημοιεκζηή φκμδμξ απήββεζθε ημ ακάεεια εκακηίμκ ημοξ Να ημ λένεηε κα ημ εοιάζηε ηαζ κα ιδκ ζοκακαζηνέθεζηε ιε ημοξ αζνεηζημφξ Να ιδκ απμιαηνφκεζηε απυ ηδκ Δηηθδζία ιδ ζπίγεηε ημ πζηχκα ημο Υνζζημφ Να εοιάζηε υηζ μ Υνζζηυξ ζηδκ ανπζεναηζηή ημο πνμζεοπή παναηαθμφζε ημκ Παηένα Σμο θέβμκηαξ laquoίκα πάκηεξ έκ χζζ ηαεχξ ζο πάηεν εκ ειμί ηαβχ εκ ζμζ ίκα ηαζ αοημί εκ διίκ έκ χζζκ ίκα μ ηυζιμξ πζζηεφζεζ υηζ ζο ιε απέζηεζθαξraquo (Ης 17 21) Ο Κφνζμξ εέθεζ εκυηδηα ηδξ Δηηθδζίαξ Οζ ζπζζιαηζημί μζ μπμίμζ ανίζημοκ ζθάθιαηα ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Δηηθδζίαξ απμιαηνφκμκηαζ απrsquo αοηήκ ηαζ πζζηεφμοκ υηζ εα ανμφκ ηδ ζςηδνία ζηζξ αζνεηζηέξ ημοξ μνβακχζεζξ Ξένεηε υιςξ ηζ έθεβακ μζ ιεβάθμζ άβζμζ βζα ημοξ ακενχπμοξ πμο ζπίγμοκ ημ πίηχκα ημο Υνζζημφ Ο Άβζμξ Κοπνζακυξ επίζημπμξ Κανεαβέκδξ είπε υηζ μζ άκενςπμζ μζ μπμίμζ απμιαηνφκμκηαζ απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ δεκ έπμοκ ημζκςκία ιαγί ηδξ ηαζ ιάνηονεξ κα είκαζ αηυια ηαζ ιε ημ αίια ημοξ δεκ ηαεανίγμοκ ηδκ αιανηία ημοξ δζυηζ δ αανζά αοηή αιανηία ηδξ δζαίνεζδξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ ηαεανίγεηαζ μφηε ιε ημ αίια Καζ μ άβζμξ ζενμιάνηοναξ Ηβκάηζμξ μ Θεμθυνμξ είπε υηζ αοηυξ πμο πνμηαθεί ζπίζια ζηδκ Δηηθδζία δε εα ηθδνμκμιήζεζ ηδκ ααζζθεία ημο Θεμφ θμζ μζ αζνεηζημί υιςξ είκαζ ηήνοηεξ ημο ζπίζιαημξ Δκχ μ απυζημθμξ θέεζ laquoΠαναηαθχ δε οιάξ αδεθθμί ζημπείκ ημοξ ηαξ δζπμζηαζίαξ ηαζ ηα ζηάκδαθα πανά ηδκ δζδαπήκ ήκ οιείξ ειάεεηε πμζμφκηαξ ηαζ εηηθίκαηε απrsquo αοηχκraquo (Ρςι 16 17) Καζ ζηδκ άθθδ επζζημθή ημο θέεζ ημ ελήξ laquoεί ηζξ οιάξ εοαββεθίγεηαζ πανrsquo υ πανεθάαεηε ακάεεια έζηςraquo (Γαθ 1 9) Καζ υθμζ μζ αζνεηζημί εοαββεθίγμοκ υπζ αοηυ πμο εοαββεθίγεζ δ Ονευδμλδ Δηηθδζία δ μπμία ιαξ βέκκδζε πκεοιαηζηά Θοιδεείηε ηαζ ημκ θυβμ ημο Κονίμο Ηδζμφ Υνζζημφ μ Οπμίμξ είπε ζημοξ απμζηυθμοξ ηαζ ιέζς αοηχκ ζε ιαξ ημοξ δζαδυπμοξ ημοξ laquoΟ αημφςκ οιχκ ειμφ αημφεζ ηαζ μ αεεηχκ οιάξ ειέ αεεηείmiddot μ δε ειέ αεεηχκ αεεηεί ημκ απμζηείθακηά ιεraquo (Λη 10 16)Σνμιενά είκαζ αοηά ηα θυβζα ημο Κονίμο Να ηα εοιάζηε πάκημηε Να ιδκ λεπκάηε ηαζ αοηήκ ηδκ διένα ηδκ διένα ημο ενζάιαμο ηδξ μνεμδυλμο πίζηεςξ Ζ πίζηδ αοηή δζαηοπχεδηε μνζζηζηά ζηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία ζηενέςζε ηδκ Ονεμδμλία ηαζ ηαηαπάηδζε υθεξ ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ηα ζπίζιαηα Πάκς απυ πίθζα πνυκζα πέναζακ απυ ηυηε πμο έβζκε δ Εacute Οζημοιεκζηή φκμδμξ ηαζ δεκ έπμοκ λακαβίκεζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Γζαηί Οζ θυβμζ είκαζ πμθζηζημί Γεκ οπήνπε δοκαηυηδηα κα ζοβηθδεμφκ Αθθά κα ιδκ θοπυιαζηε πμο δεκ έβζκακ άθθεξ ηαζ δεκ βίκμκηαζ ζήιενα μζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Αοηέξ μζ επηά πμο έπμοιε ηαηημπμίδζακ υθα ηα γδηήιαηα ηαζ έθοζακ υθα ηα πνμαθήιαηα πμο είπε δ Δηηθδζία ιε ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενέςζακ ηδκ μνευδμλδ πίζηδ Θα πείηε πςξ ζήιενα έπμοιε πμθθέξ ηαζκμφνζεξ αζνέζεζξ ηαζ ζπίζιαηα Ναζ έπεηε δίηαζμ Αθθά πνέπεζ κα λένμοιε πςξ μζ ηαζκμφνζεξ αοηέξ αζνέζεζξ δεκ θέκε ηίπμηε ηαζκμφνζμ αθθά επακαθαιαάκμοκ αοηά πμο ήδδ έπμοκ πεζ μζ παθαζμί αζνεηζημί Καζ υθεξ αοηέξ μζ αζνέζεζξ ακαεειαηίζηδηακ απυ ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ Γζrsquo αοηυ ιαξ ανημφκ μζ απμθάζεζξ ηςκ επηά Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ ηαζ ζδζαίηενα ηδξ Δαδυιδξ Γζrsquo αοηυ ηαζ παζνυιαζηε ηαζ πακδβονίγμοιε ζήιενα ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδ μπμία ελέθναζε ηαζ ζηενέςζε δ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμξ Αηνζαχξ βζrsquo αοηυ ημ θυβμ μνίζηδηε αοηή ηδκ διένα κα ράθθεηαζ δμλμθμβία ςξ εοπανζζηία ζημ Θευ βζα ηδκ ζηενέςζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Καζ αοηή ηδκ δμλμθμβία εα ράθθμοιε ηχνα _______________________ Πεγή Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο Λόγνη θαη Οκηιίεο ηόκνο Αacute
httpwwwpemptousiagr201203CEBBCF8CCEB3CEBFCF82-CEB5CEB9CF82-CF84CEB7CEBD-CEB1-CEBACF85CF81CEB9CEB1CEBACEAE-CF84CF89CEBD-CEBDCEB7CF83CF84CEB5CEB9CF8ECEBD
-7-
5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά
Ζ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΠΗΣΖ
(Ἰς 1 44-52) Μή κέλεηε ζηά βιεπόκελα
ήιενα εἶκαζ Κονζαηή ηῆξ νεμδμλίαξ Γδθαδή πακοβδνίγμιε ηυκ ενίαιαμ ηῆξ ἀθδεζκῆξ πίζηδξ Θνίαιαμ ἐκακηίμκ ηῶκ ρεφηζηςκ ἐκηοπχζεςκ πμφ ζπδιαηίγεζ ὁ ἄκενςπμξ βζά ηυκ Υνζζηυ ηαί βζά ηήκ ηηθδζία Κάεε αἵνεζδ ηαί ηάεε ηαζκμφνβζα δμλαζία ηαί εεςνία εἶκαζ ἕκα θάεμξ βζαηί ἀπμπθακᾶ ἀπυ ηήκ ἀθδεζκή πίζηδ ἀπυ ηήκ ιυκδ ἀθήεεζα πμφ εἶκαζ ὅηζ Συκ ηυζιμ ηυκ δδιζμφνβδζε ὁ Θευξ Ὅηζ ὅθμζ εἴιαζηε πθάζιαηά ημο Ὅηζ ὁ Θευξ εἶκαζ πακάβαεμξ Παηέναξ Καί ὅηζ βζά ιᾶξ βζά κά ιᾶξ ιαγέρεζ ημκηά ημο ἔζηεζθε ζηυκ ηυζιμ ηυκ Τἱυ ημο ὁιμμφζζμ ηαί ζοκάκανπμ λrsquo ἴζμο Θευ ιέ ηυκ Παηένα Θευ νεμδμλία εἶκαζ κά πζζηεφεζ ηακείξ ὅηζ ὁ Ἰδζμῦξ Υνζζηυξ ὁ Τἱυξ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅηζ εἶκαζ ὁ ἀθδεζκυξ Θευξ Γζ αηυ ζήιενα δζααάζαιε ηυ Δαββέθζμ πμφ θέβεζ
Πῆβε ὁ Φίθζππμξ πμφ βκχνζγε ηυκ Υνζζηυ ζηυ Ναεακαήθ ηαί ημῦ εἶπε -Δνήηαιε ηυκ Ἰδζμῦκ ηυκ ἀπυ Ναγανέη Συκ Τἱυ ημῦ Θεμῦ -Ἀπυ ηήκ Ναγανέη Ββαίκεζ ηίπμηε ηαθυ ηαί ιεβάθμ Γέκ εἶκαζ δοκαηυκ Ἔηζζ ἔθεβε ηυ ιοαθυ ημῦ ἀκενχπμο ζηέρδ ημῦ ἀκενχπμο ηά θζθμζμθήιαηα ηά ρεοημθζθμζμθήιαηα ηῶκ ἀκενχπςκ Σμῦ ἀπακηάεζ ὁ Φίθζππμξ -Ἔνπμο ηαί ἴδε Σί κά νεεῖ κά δεῖ Ἕκα ζπῆια ἐλςηενζηυ Καί ημφξ ἱενεῖξ ημφξ αθέπμιε Ἀθθά ἅια ημφξ αθέπμιε πςνίξ ηήκ ἱενςζφκδ ηί αθέπμιε Σίπμηε Καί ηήκ εἰηυκα ημῦ Υνζζημῦ ηήκ αθέπμιε Ἅια ὅιςξ δέκ αθέπμιε δζά ηῆξ εἰηυκαξ ηυκ Θευ ηῆξ δυλδξ ηί ηήκ εέθμιε ηαί ηήκ αθέπμιε
Ὁ Τἱόο ηνῦ ἀλζξώπνπ θέληξν ηνῦ θόζκνπ Πῆβε ὁ Ναεακαήθ ηαί ζηάεδηε ιπνμζηά ζηυκ Υνζζηυ Σμῦ θέεζ ὁ Υνζζηυξ -Καθχζrsquo ηυκ ηαθυ Ἰζναδθίηδ πμφ δέκ ἔπεζ ιέζα ζηήκ ηανδζά ημο δυθμ Παναλεκεφηδηε ὁ Ναεακαήθ ηαί ηυκ νχηδζε -Πυεεκ ιέ βζκχζηεζξ Πμῦ ιέ λένεζξ -έ εἶδα πνίκ ἀπυ θίβμ πμφ ἤζμοκ ηάης ἀπυ ιζά ζοηζά Σί ζηεπηυηακ Θευξ λένεζ Ἀθθά ὁ Υνζζηυξ ημῦ ἔδςζε κά ηαηαθάαεζ ιζά ἀθήεεζα Ὅηζ ὅθα ὅζα ζηεπηυηακ ἐηείκδ ηήκ ζηζβιή ηά ἤλενε Σά ἤλενε ηαθφηενα ἀπυ ηυκ ἴδζμ Καί ὁιμθυβδζε ὁ Ναεακαήθ ηαί εἶπε -φ εἶζαζ Κφνζε ὁ θοηνςηήξ ημῦ Ἰζναήθ ὁ θοηνςηήξ ημῦ ηυζιμο Υνζζηυξ ημῦ εἶπε ηυηε ηήκ πζυ πανάλεκδ ημοαέκηα πμφ ιπμνεῖ κά θακηαζηεῖ ηακείξ -Καθά ηυ εἶπεξ ηαί ἀπ ἄνηζ ἀπ αηή ηήκ ὥνα εά αθέπεηε ὄπζ εά δεῖηε ηάπμζα ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαί ηαηαααίκμκηαξ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Μέ αθέπεηε ἕκακ ἄκενςπμ ηχνα ἐλςηενζηυ πενίαθδια ἁπθυ ζοκδεζζιέκμ ηαηαθνμκειέκμ Πυζμοξ ἀκενχπμοξ ιπμνεῖ κά ἐλμθμενεφζεζ ιζά αυιαα Πυζμοξ ἕκαξ πονμαμθζζιυξ Πυζμοξ ἕκαξ ἄθθμξ ηνυπμξ Συ πζυ ἐλεοηεθζζιέκμ πνάβια ζήιενα πανυθα ηά δζηαζχιαηά ημο ημκηεφεζ κά ηαηακηήζεζ ὁ ἄκενςπμξ
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-2-
Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νίηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδ
Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ
Αοηά ηαζ άθθα πμθθά εα δζααάζμοιε ιέζα απυ ηδξ εκυηδηεξ ηδξ πανμφζαξ ακάνηδζδξ
Έρνπκε ινηπόλ ηηο παξαθάησ ελόηεηεο
1 Απνιπηίθην ενξηήο 2 Σν Δπαγγειηθό Αλάγλσζκα ηεο Κπξηαθήο Α Νεζηεηώλ Σεο Οξζνδνμίαο (Ησάλ α΄ 44 - 52) 3 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (ηζηνξηθό ενξηήο) 4 Λόγνο εηο ηελ Αrsquo Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ηνπ Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαία 5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά 6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ 7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π
Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ 8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην
πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κ θόληδνπ 9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν) 11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν) 12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδάληην) 13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν) 14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν) 15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ
πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
1 Απνιπηίθην ενξηήο Σὴλ ἄρξαληνλ Δἰθόλα ζνπ πξνζθπλνῦκελ Ἀγαζέ αἰηνύκελνη ζπγρώξεζηλ ηῶλ πηαηζκάησλ ἡκῶλ Υξηζηὲ ὁ Θεόο βνπιήζεη γὰξ εὐδόθεζαο ζαξθὶ ἀλειζεῖλ ἐλ ηῷ ηαπξῷ ἵλα ῥύζῃ νὓο ἔπιαζαο ἐθ ηῆο δνπιείαο ηνῦ ἐρζξνῦ ὅζελ εὐραξίζησο βνῶκέλ ζνη Υαξᾶο ἐπιήξσζαο ηὰ πάληα ὁ σηὴξ ἡκῶλ παξαγελόκελνο εἰο ηὸ ζῶζαη ηὸλ Κόζκνλ
httpyoutubeQs0Uch79ibE
2 Σν Δπαγγειηθό Αλάγλσζκα ηεο Κπξηαθήο Α Νεζηεηώλ ηεο Οξζνδνμίαο (Ησάλ α΄ 44 - 52) Σῷ ηαζνῷ εηείκῳ εέθδζεκ ὁ Ἰδζμῦξ ἐλεθεεῖκ εἰξ ηὴκ Γαθζθαίακmiddot ηαὶ ενίζηεζ Φίθζππμκ ηαὶ θέβεζ αηῷmiddot ἀημθμφεεζ ιμζ Ἦκ δὲ ὁ Φίθζππμξ ἀπὸ Βδεζασδά ἐη ηῆξ πυθεςξ ᾿Ακδνέμο ηαὶ Πέηνμο Δνίζηεζ Φίθζππμξ ηὸκ Ναεακαὴθ ηαὶ θέβεζ αηῷmiddot ὃκ ἔβναρε Μςοζῆξ ἐκ ηῷ κυιῳ ηαὶ μἱ πνμθῆηαζ ενήηαιεκ Ἰδζμῦκ ηὸκ οἱὸκ ημῦ Ἰςζὴθ ηὸκ ἀπὸ Ναγανέη Καὶ εἶπεκ αηῷ Ναεακαήθmiddot ἐη Ναγανὲη δφκαηαί ηζ ἀβαεὸκ εἶκαζ θέβεζ αηῷ Φίθζππμξmiddot ἔνπμο ηαὶ ἴδε Δἶδεκ ὁ Ἰδζμῦξ ηὸκ Ναεακαὴθ ἐνπυιεκμκ πνὸξ αηὸκ ηαὶ θέβεζ πενὶ αημῦmiddot ἴδε ἀθδεῶξ Ἰζναδθίηδξ ἐκ ᾧ δυθμξ μη ἔζηζ Λέβεζ αηῷ Ναεακαήθmiddot πυεεκ ιε βζκχζηεζξ ἀπεηνίεδ Ἰδζμῦξ ηαὶ εἶπεκ αηῷmiddot πνὸ ημῦ ζε Φίθζππμκ θςκῆζαζ ὄκηα πὸ ηὴκ ζοηῆκ εἶδυκ ζε Ἀπεηνίεδ
-3-
Ναεακαὴθ ηαὶ θέβεζ αηῷmiddot ναααί ζὺ εἶ ὁ οἱὸξ ημῦ Θεμῦ ζὺ εἶ ὁ ααζζθεὺξ ημῦ Ἰζναήθ Ἀπεηνίεδ Ἰδζμῦξ ηαὶ εἶπεκ αηῷmiddot ὅηζ εἶπυκ ζμζ εἶδυκ ζε πμηάης ηῆξ ζοηῆξ πζζηεφεζξ ιείγς ημφηςκ ὄρεζ Καὶ θέβεζ αηῷmiddot ἀιὴκ ἀιὴκ θέβς ιῖκ ἀπ ἄνηζ ὄρεζεε ηὸκ μνακὸκ ἀκεῳβυηα ηαὶ ημὺξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαὶ ηαηαααίκμκηαξ ἐπὶ ηὸκ οἱὸκ ημῦ ἀκενχπμο Απόδνζε ζηε λενειιεληθή Σὸκ ηαζνυ εηείκμ ἤεεθε ὁ Ἰδζμῦξ κὰ ιεηααῇ εἰξ ηὴκ Γαθζθαίακ ηαὶ ανίζηεζ ηὸκ Φίθζππμκ ηαὶ ημῦ θέβεζmiddot Ἀημθμφεδζέ ιε Καηήβεημ δὲ ὁ Φίθζππμξ ἀπὸ ηὴκ Βδεζασδά ἀπὸ ηὴκ πυθζκ ημῦ Ἀκδνέα ηαὶ ημῦ Πέηνμο Φίθζππμξ ενίζηεζ ηὸκ Ναεακαὴθ ηαὶ ημῦ θέβεζmiddot Δνήηαιε ἐηεῖκμκ δζὰ ηὸκ ὁπμῖμκ ἔβναρε ὁ Μςτζῆξ εἰξ ηὸκ κυιμκ ηαὶ μἱ Πνμθῆηαζ ηὸκ Ἰδζμῦκ ηὸκ οἱὸκ ημῦ Ἰςζὴθ ἀπὸ ηὴκ Ναγανέη Καὶ ὁ Ναεακαὴθ ημῦ εἶπε Δἶκαζ δοκαηὸκ ἀπὸ ηὴκ Ναγανὲη κὰ πνμέθεῃ ηακέκα ηαθυ Λέβεζ ζε αηὸκ ὁ Φίθζππμξmiddot Ἔθα κὰ ἰδῇξ Δἶδε ὁ Ἰδζμῦξ ηὸκ Ναεακαὴθ κὰ ἔνπεηαζ πνὸξ αηὸκ ηαὶ εἶπεmiddot Νὰ ἕκαξ ἀθδεζκὸξ Ἰζναδθίηδξ εἰξ ηὸκ ὁπμῖμκ δὲκ πάνπεζ δυθμξ Ναεακαὴθ ημῦ εἶπεmiddot Ἀπὸ πμῦ ιὲ βκςνίγεζξ Καὶ ὁ Ἰδζμῦξ ημῦ ἀπεηνίεδmiddot Πνὶκ ζὲ θςκάλῃ ὁ Φίθζππμξ ζὲ εἶδα κὰ εἶζαζ ηάης ἀπὸ ηὴ ζοηζά Ναεακαὴθ ημῦ θέβεζmiddot Ραααί ζὺ εἶζαζ ὁ Τἱὸξ ημῦ Θεμῦ ζὺ εἶζαζ ὁ ααζζθεὺξ ημῦ Ἰζναήθ Ἰδζμῦξ ημῦ ἀπεηνίεδ πεζδὴ ζμῦ εἶπα ὅηζ ζὲ εἶδα ηάης ἀπὸ ηὴ ζοηζά πζζηεφεζξ Θὰ ἰδῇξ ιεβαθφηενα πνάβιαηα ἀπὸ αηά Καὶ πνμζέεεζεmiddot Ἀθήεεζα ἀθήεεζα ζᾶξ θέβς ἀπὸ ηχνα εὰ αθέπεηε ηὸκ μνακὸκ ἀκμζβιέκςκ ηαὶ ημὺξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κὰ ἀκεααίκμοκ ηαὶ κὰ ηαηεααίκμοκ πνὸξ ηὸκ Τἱὸκ ημῦ ἀκενχπμο httpxristianosgrforumviewtopicphpf=141ampt=8150
3 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (ηζηνξηθό ενξηήο)
Ζ Πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ μκμιάγεηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Αοηήκ ηδκ διένα βζμνηάγμοιε ηδκ ακαζηφθςζδ ηςκ αβίςκ ηαζ ζεικχκ εζηυκςκ απυ ηδκ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ημ 843 ιΥ
Ζ εζημκμιαπία λεηίκδζε ημ 726 ιΥ ηαζ ηεθείςζε ημ 843 ιΥ Ζ απυδμζδ ηζιήξ πνμξ ηζξ ζενέξ εζηυκεξ ημο Υνζζημφ ηδξ Πακαβίαξ ηαζ ηςκ Αβίςκ έανζζηακ ακηίεεημοξ ημοξ εζημκμιάπμοξ μζ μπμίμζ ημ εεςνμφζακ ιμνθή εζδςθμθαηνίαξ ηαζ απμηαθμφζακ υζμοξ πνμζηοκμφζακ ηζξ εζηυκεξ εζημκμθάηνεξ Οζ εζημκμιάπμζ μκμιάγμκηαζ επίζδξ ηαζ εζημκμηθάζηεξ επεζδή ηαηέζηνεθακ ηζξ εζηυκεξ Ανπζηά μ Λέςκ Γ μ Ίζαονμξ πνμζπάεδζε κα πάνεζ ιε ημ ιένμξ ημο ημκ Άβζμ Γενιακυ Παηνζάνπδ Κςκζηακηζκμφπμθδξ Σμο είπε υηζ δε ανίζηεζ δζαθμνέξ ακάιεζα ζηζξ άβζεξ εζηυκεξ ηαζ ηα είδςθα ηαζ ημο γήηδζε κα ηζξ απμιαηνφκεζ ή ακ υζεξ εζημκίγμοκ αβίμοξ είκαζ αθδεζκέξ κα ηνειαζημφκ ρδθά βζα κα ιδκ ιζαίκμκηαζ υηακ ηζξ αζπάγεηαζ μ ηυζιμξ ιε ηα αιανηςθά ημο πείθδ ηαζ ιμθφκμκηαζ Ο
Παηνζάνπδξ Γενιακυξ έηακε υηζ ιπμνμφζε βζα ημκ απμηνέρεζ αθθά πςνίξ απμηέθεζια Σμ 726 ιΥ μ Λέςκ Γ ελέδςζε δζάηαβια ζφιθςκα ιε ημ μπμίμ μζ εζηυκεξ έπνεπε κα ημπμεεηδεμφκ πμθφ ρδθά ζηζξ εηηθδζίεξ (χζηε κα ιδκ ιπμνμφκ κα ηζξ αζπαζημφκ ηαζ κα ηζξ πνμζηοκήζμοκ μζ πζζημί) ηαζ λεηίκδζε ηδ ζογήηδζδ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Θεςνμφζε υηζ δ ηίιδζδ ηςκ εζηυκςκ είκαζ ιζα ιμνθή εζδςθμθαηνίαξ ηαζ ημ 730 ιΥ ακηζηαηέζηδζε ημκ Παηνζάνπδ Γενιακυ ιε έκακ εζημκμιάπμ ηαζ ιε δζάηαβια απαβυνερε ηδκ θαηνεία ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Ο Κςκζηακηίκμξ Δ μ Κμπνχκοιμξ αθαίνεζε ηζξ εζηυκεξ απυ ηζξ εηηθδζίεξ ηαζ έηακε δζςβιμφξ εκάκηζα ζημοξ εζημκμθάηνεξ Σμ 754 ιΥ ζοβηάθεζε ακηζηακμκζηή Οζημοιεκζηή φκμδμ ηδκ θεβυιεκδ εζημκμιαπζηή ζηδκ Ηένεζα βζα κα επζαεααζχζεζ δμβιαηζηά ηδκ εζημκμιαπία Δηείκδ ηδκ επμπή
-4-
ιεβζζημπμζήεδηακ μζ δζςβιμί εκάκηζα ηςκ ιμκαπχκ (μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημοξ εεςνμφζε εζδςθμθάηνεξ ηαζ μπαδμφξ ημο ζηυημοξ) μζ ηαηαζηνμθέξ ιμκαζηδνζχκ αθθά ηαζ μζ ηαηαζηνμθέξ ηςκ εζηυκςκ Μάθζζηα υηακ έκαξ ζηναηδβυξ ημο ημκ εκδιένςζε υηζ δεκ είπε ιείκεζ ηακέκαξ ιμκαπυξ ζηδκ πενζμπή ηδξ Θνάηδξ μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημο έβναρε υηζ ε εζέκα ανήηα έκακ άκενςπμ ηδξ ηανδζάξ ιμο ηάπμζμκ πμο δνα υπςξ εέθς Καηά ηδκ πνχηδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ λεπχνζζε μ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ πμο ιε επζζημθέξ ηαζ θυβμοξ οπμζηήνζλακ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ Ο βζμξ ημο Κμπνχκοιμο Λέςκ Γ ηαζ δ βοκαίηα ημο Δζνήκδ δ Αεδκαία ζηαιάηδζακ ημοξ δζςβιμφξ ηαζ ηαηάνβδζακ ηζξ απαβμνεφζεζξ ηςκ πνμδβμοιέκςκ Σμ 787 ιΥ ιεηά ημ εάκαημ ημο Λέμκηα Γ δ Δζνήκδ δ Αεδκαία ηαθεί ηδ Ε Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ Ζ φκμδμξ αοηή ηαηαδίηαγε ηδκ εζημκμιαπία ηαζ υνζγε ηζξ εζηυκεξ ηζξ πνμζηοκμφιε ηζιδηζηά αθθά δεκ ηζξ θαηνεφμοιε Ζ Δζνήκδ δ Αεδκαία έηηζζε ηαζ πμθθμφξ καμφξ ζηδκ πυθδ ηςκ Αεδκχκ ακάιεζά ημοξ ημκ καυ ηδξ Θεμηυημο Γμνβμεπδηυμο (ηχνα είκαζ καυξ ημο αβίμο Δθεοεενίμο) Πενίπμο ηυηε ηηίζηδηε ηαζ μ καυξ ηδξ Θεμηυημο Καπκζηανέα ή Καιμοπανέα Οζ επυιεκμζ αοημηνάημνεξ (Λέμκηαξ Δ΄ 813-820 ηαζ μζ δζάδμπμί ημο Μζπαήθ Β΄ Σναοθυξ 825-829 ηαζ Θευθζθμξ 829-842) ήηακ εζημκμιάπμζ ηαζ μζ δζαιάπεξ ζοκεπίζηδηακ ιέπνζ ημ 843 ιΥ Καηά ηδ δεφηενδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ λεπχνζζε απ ημοξ οπεναζπζζηέξ ηδξ μνεμδμλίαξ Ζ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ςξ ηδδειυκαξ ημο ακήθζημο οζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ πνμεημίιαζε ηδκ επζηνάηδζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ οβηάθεζε ημπζηή ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ επζηονχκμκηαξ ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ηαζ ηενιάηζζε μνζζηζηά ηδκ εζημκμιαπία Μμθμκυηζ μφηε δ Δηηθδζία μφηε ημ ηνάημξ απαβυνερακ ηζξ βθοπηέξ ακαπαναζηάζεζξ αβίςκ πνμζχπςκ ή ζενχκ ζηδκχκ ιεηά ηδκ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ ελαθακίζηδηακ ηέημζεξ ακαπαναζηάζεζξ απυ ηδκ Ακαημθζηή Δηηθδζία Ζ 11 Φεανμοανίμο ημο 843 ιΥ (πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ εηείκμο ημο έημοξ) μνίζηδηε ςξ δ διενμιδκία πμο εα βζκυηακ δ ακαζηφθςζδ ηςκ εζηυκςκ ηαζ απυ ηυηε εμνηάγεηαζ ηάεε πνυκμ ςξ δ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Παθζυηενα μζ ζζημνζημί εεςνμφζακ ςξ πζεακή διενμιδκία ακαζηφθςζδξ ηςκ εζηυκςκ ημ 842 ιΥ αθθά μζ κέεξ επζζηδιμκζηέξ ιεθέηεξ εέθμοκ ημ 843 ιΥ κα είκαζ δ ζςζηή διενμιδκία httpmyoperacomgialioyblog200903088-3-09
4 Λόγνο εηο ηελ Αrsquo Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ηνπ Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο
Σδκ πνχηδ Κονζαηή ηδξ Μεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ δ Αβία ιαξ Δηηθδζία πακδβονίγεζ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδξ μνεήξ πίζηεςξ δ μπμία ηαηαπάηδζε υθεξ ηδξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενεχεδηε βζα πάκηα Γζrsquo αοηυ δ Κονζαηή αοηή ηαθείηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Οζ αζνέζεζξ θάκδηακ ήδδ απανπήξ ημο πνζζηζακζζιμφ Οζ ίδζμζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ πνμεζδμπμζμφζακ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημοξ ηαζ ιαγί ημοξ ηαζ ειάξ βζα ημκ ηίκδοκμ απυ ημοξ ρεοδμδζδαζηάθμοξ Ο Άβζμξ Απυζημθμξ Πέηνμξ ζηδ Βrsquo Καεμθζηή επζζημθή βνάθεζ ημ ελήξ laquoΔβέκμκημ δε ηαζ ρεοδμπνμθήηαζ εκ ης θαχ ςξ ηαζ εκ οιίκ έζμκηαζ ρεοδμδζδάζηαθμζ μίηζκεξ πανεζζάλμοζζκ αζνέζεζξ απςθείαξ ηαζ ημκ αβμνάζακηα αοημφξ δεζπυηδκ ανκμφιεκμζ επάβμκηεξ εαοημίξ ηαπζκήκ απχθεζακ ηαζ πμθθμί ελαημθμοεήζμοζζκ αοηχκ ηαζξ αζεθβείαζξ δζrsquo μοξ δ μδυξ ηδξ αθδεείαξ αθαζθδιδεήζεηαζraquo (Βrsquo Πεη 2 1-2) Ο Άβζμξ Παφθμξ επζζηνέθμκηαξ ζηδκ Παθαζζηίκδ απυ ηδκ Δθθάδα έηακε ζηάζδ ζηδκ Έθεζμ Δηεί ζημοξ πνζζηζακμφξ ηαημίημοξ ηδξ πυθεςξ έθεβε laquoΔβχ βαν μίδα ημφημ υηζ εζζεθεφζμκηαζ ιεηά ηδκ άθζλίκ ιμο θφημζ αανμίξ εζξ οιάξ ιδ θεζδυιεκμζ ημο πμζικίμο ηαζ ελ οιχκ αοηχκ ακαζηήζμκηαζ άκδνεξ θαθμφκηεξ δζεζηναιιέκα ημο απμζπάκ ημοξ ιαεδηάξ μπίζς αοηχκraquo (Πναλ 20 29-30) Πμθθμί ηέημζμζ ρεοδμδζδάζηαθμζ ηαζ ζπζζιαηζημί οπήνπακ ζημοξ πνχημοξ αζχκεξ ημο πνζζηζακζζιμφ Μενζηέξ αζνέζεζξ ηάναγακ ηδκ Δηηθδζία μθυηθδνμοξ αζχκεξ υπςξ βζα πανάδεζβια μζ αζνέζεζξ ημο Ανείμο
-5-
ημο Μαηεδμκίμο ημο Δοηδπμφξ ημο Γζμζηυνμο ημο Νεζημνίμο ηαζ επίζδξ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ Οζ αζνέζεζξ αοηέξ πνμηάθεζακ πμθθέξ δζαηαναπέξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ηδκ ααζάκζζακ πμθφ Τπήξραλ πνιινί νκνινγεηέο ηαζ ιάνηονεξ πμο έποζακ ημ αίια ημοξ οπεναζπζγυιεκμζ ηδκ αθδεζκή πίζηδ ζημκ αβχκα ηαηά ηςκ ρεοδμδζδαζηάθςκ ηαζ ηςκ αζνεηζηχκ Τπήνπακ επίζδξ ηαζ πμθθμί ηαζ ιεβάθμζ ζενάνπεξ μζ μπμίμζ ηαζ αοημί οπέθενακ πμθθμφξ δζςβιμφξ ηαζ πμθθέξ θμνέξ ελμνίζηδηακ Ο Άβζμξ Φθααζακυξ παηνζάνπδξ Κςκζηακηζκμοπυθεςξ βζα πανάδεζβια ζε ιία ζφκμδμ οπυ ηδκ πνμεδνία ημο Γζμζηυνμο δ μπμία ηαθείηαζ laquoθεζζηνζηήraquo πηοπήεδηε ηυζμ άβνζα πμο
ιεηά απυ ηνεζξ διένεξ πέεακε Ζ ηεθεοηαία ζηδ ζεζνά ηςκ αζνέζεςκ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ ήηακ αοηή πμο επέθενε ηα πενζζζυηενα αάζακα ζηδκ Ονευδμλδ Δηηθδζία ιαξ Ζ αίνεζδ αοηή ειθακίζηδηε βζα πνχηδ θμνά ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Λέμκημξ ημο Ηζαφνμο μ μπμίμξ ακέαδηε ζημ ενυκμ ημ 717 Ακέαδηε ζημ ενυκμ ιε ηδ αμήεεζα ημο ζηναημφ υπμο οπήνπακ πμθθμί ακηίπαθμζ ηδξ πνμζηοκήζεςξ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Δπεζδή ήεεθε κα εοανεζηήζεζ ημ ζηναηυ άνπζζε ζηθδνυ δζςβιυ ηαηά ηςκ εζημκμθίθςκ Ο δζςβιυξ αοηυξ ζοκεπίζηδηε ηαζ ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Κςκζηακηίκμο ημο Κμπνςκφιμο μ μπμίμξ δζαδέπηδηε ζημ ενυκμ ημκ Λέμκηα Ζ ηυπνμξ ζδιαίκεζ ηα ηυπνακα Οκμιάζηδηε Κμπνχκοιμξ δζυηζ ηαηά ηδκ αάπηζζή ημο ιυθοκε ηδκ ημθοιαήενα Οζ δφμ αοημί αοημηνάημνεξ βζα πμθθά πνυκζα είπακ ηδκ ελμοζία ζηα πένζα ημοξ ηαζ πνμηάθεζακ πμθθά δεζκά ζηδκ Δηηθδζία Μεηά απυ αοημφξ οπήνπακ ηαζ άθθμζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ μζ μπμίμζ ζοκέπζζακ ημ ένβμ ηςκ πνμηαηυπςκ ημοξ ηαζ ααζάκζζακ ηδκ Δηηθδζία επί μθυηθδνα πνυκζα Γεκ ιπμνμφιε κα πενζβνάρμοιε ηα αάζακα πμο οπέθενε δ Δηηθδζία ζηα πνυκζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ζδζαίηενα μζ ιμκαπμί μζ
μπμίμζ ανίζημκηακ ζηδκ πνχηδ βναιιή ημο αβχκα ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Οζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ έηθεζζακ πμθθά ιμκαζηήνζα πμθθέξ εηηθδζίεξ υπμο οπήνπακ εζηυκεξ ηζξ έηακακ απμεήηεξ Σμοξ ιμκαπμφξ ημοξ ααζάκζγακ άβνζα ημοξ έαβαγακ ιάηζα ημοξ έημαακ ιφηεξ έζπαγακ εζηυκεξ πάκς ζημ ηεθάθζ ημοξ Σμοξ αβζμβνάθμοξ ιε ηα ποναηηςιέκα ζίδενα ημοξ έηαζβακ ηα δάηηοθα Μυκμ ηυηε υηακ ζημ ενυκμ ημο Βογακηίμο ακέαδηε δ αοημηνάηεζνα Δζνήκδ ζηαιάηδζε μ δζςβιυξ αθθά υπζ μνζζηζηά Σμ 787 δ Δζνήκδ ζοβηάθεζε ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία δζαηφπςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία πενί ηδξ ηζιδηζηήξ πνμζηφκδζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Αθθά ηαζ ιεηά ηδ ζφκμδμ οπήνπακ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ υπςξ βζα πανάδεζβια μ Μζπαήθ ηαζ άθθμζ Ζ αίνεζδ αοηή ζοκηνίθηδηε μνζζηζηά ιυκμ επί ηδξ εεμζεαέζηαηδξ Αοβμφζηαξ Θεμδχναξ υηακ ημ 842 ζοβηθήεδηε δ ημπζηή ζφκμδμξ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία Ζ ζφκμδμξ αοηή ακαεειάηζζε υθμοξ αοημφξ πμο ημθιμφκ κα θέκε υηζ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ είκαζ εζδςθμθαηνία ηαζ μζ μνευδμλμζ πνζζηζακμί είκαζ εζδςθμθάηνεξ Καζ εδχ μζ αζνεηζημί ιαξ θέκε αηνζαχξ αοηυ ημ πνάβια Σμθιμφκ κα απμηαθμφκ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα ηαζ ειάξ εζδςθμθάηνεξ Καζ ιέπνζ πμο θηάκεζ ημ ενάζμξ ημοξ Θα ζαξ πς έκα πενζζηαηζηυ πμο έβζκε πνυζθαηα ζε ιία πυθδ ηδξ ζαδνίαξ Σδκ χνα ηδξ θεζημονβίαξ δφμ ααπηζζηέξ ιπήηακ ιέζα ζηδκ εηηθδζία ηαζ άνπζζακ εηεί κα θςκάγμοκ υηζ μζ μνευδμλμζ είκαζ εζδςθμθάηνεξ ηαζ μζ εζηυκεξ ημοξ είδςθα Σζ ακμδζία Πςξ ημθιμφκ αοημί κα ακμίβμοκ ημ αηάεανημ ζηυια ημοξ ηαζ κα θέκε αοηά ηα θυβζα πμο ζηάγμοκ δδθδηήνζμ απμηαθχκηαξ ιαξ εζδςθμθάηνεξ ηαζ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα Αοηυ δείπκεζ πςξ δεκ έπμοκ ηαηακμήζεζ ζςζηά ηδκ δεφηενδ εκημθή ημο Μςζασημφ κυιμο laquoμο πμζήζεζξ ζrsquo εαοηχ είδςθμκ μοδέ πακηυξ μιμίςια υζα εκ ης μονακχ άκς ηαζ υζα εκ ηδ βή ηάης ηαζ υζα εκ ημζξ φδαζζκ οπμηάης ηδξ βήξ Οο πνμζηοκήζεζξ αοημίξ μοδέ ιδ θαηνεφζεζξ αοημίξraquo (Δλ 204) Σζ ζδιαίκεζ αοηή δ εκημθή Νμιίγς υηζ ημ κυδιά ηδξ είκαζ λεηάεανμ Ζ εκημθή αοηή απαβμνεφεζ ακηί κα πνμζηοκάιε ημκ Έκα Μμκαδζηυ ηαζ Αθδεζκυ Θευ κα ηαηαζηεοάγμοιε είδςθα ηαζ κα ηα πνμζηοκάιε πςξ ημ έηακακ μζ ανπαίμζ θαμί μζ Αζζφνζμζ μζ Βααοθχκζμζ μζ Αζβφπηζμζ μζ Έθθδκεξ μζ Ρςιαίμζ ηαζ άθθμζhellip Αοηή είκαζ δ εζδςθμθαηνία Ζ δζηή ιαξ υιςξ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ιμζάγεζ ζε ηίπμηα ιε ηδκ εζδςθμθαηνία Αζθαθχξ υπζ Σα είδςθα απεζηυκζγακ ηάηζ πμο δεκ οπάνπεζ ζηδκ πναβιαηζηυηδηα πμο
-6-
είκαζ ηανπυξ θακηαζίαξ Οζ δζηέξ ιαξ εζηυκεξ εζημκίγμοκ ηδκ πναβιαηζηυηδηα Πναβιαηζηά δεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ μ Κφνζμξ Ηδζμφξ Υνζζηυξ ημκ Οπμίμκ δμλάγμοιε ηαζ ηζξ εζηυκεξ ημο Οπμίμο πνμζηοκάιε Γεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ δ Πακαβία ηδκ μπμία γςβνάθζζε μ Άβζμξ απυζημθμξ ηαζ εοαββεθζζηήξ Λμοηάξ Σδκ εζηυκα ημο αοηή ηδκ εοθυβζζε δ ίδζα δ Θεμηυημξ θέβμκηαξ υηζ δ πάνδ ηδξ εα είκαζ πάκηα ιrsquo αοηή ηδκ εζηυκα Ξένεηε πυζα εαφιαηα βίκμκηαζ απυ ηζξ εζηυκεξ ηδξ Πακαβίαξ Καζ μζ άθθεξ εζηυκεξ δεκ εζημκίγμκηαζ ζrsquo αοηέξ πναβιαηζηά πνυζςπα ηςκ αβίςκ ημο Θεμφ πμο γμφζακ εδχ πάκς ζηδ βή Οζ εζηυκεξ ημοξ αοηέξ είκαζ ηα πμνηναίηα ημοξ ηαζ ιε ηακέκα ηνυπμ δεκ είκαζ είδςθα Μυκμ αζεαέξ ηαζ αηάεανημ ζηυια ημθιά κα θέεζ υηζ μζ εζηυκεξ ιαξ είκαζ είδςθα ηαζ ειείξ είιαζηε εζδςθμθάηνεξ Να ζζςπήζμοκ μζ αζεαείξ δζυηζ δ Οζημοιεκζηή φκμδμξ απήββεζθε ημ ακάεεια εκακηίμκ ημοξ Να ημ λένεηε κα ημ εοιάζηε ηαζ κα ιδκ ζοκακαζηνέθεζηε ιε ημοξ αζνεηζημφξ Να ιδκ απμιαηνφκεζηε απυ ηδκ Δηηθδζία ιδ ζπίγεηε ημ πζηχκα ημο Υνζζημφ Να εοιάζηε υηζ μ Υνζζηυξ ζηδκ ανπζεναηζηή ημο πνμζεοπή παναηαθμφζε ημκ Παηένα Σμο θέβμκηαξ laquoίκα πάκηεξ έκ χζζ ηαεχξ ζο πάηεν εκ ειμί ηαβχ εκ ζμζ ίκα ηαζ αοημί εκ διίκ έκ χζζκ ίκα μ ηυζιμξ πζζηεφζεζ υηζ ζο ιε απέζηεζθαξraquo (Ης 17 21) Ο Κφνζμξ εέθεζ εκυηδηα ηδξ Δηηθδζίαξ Οζ ζπζζιαηζημί μζ μπμίμζ ανίζημοκ ζθάθιαηα ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Δηηθδζίαξ απμιαηνφκμκηαζ απrsquo αοηήκ ηαζ πζζηεφμοκ υηζ εα ανμφκ ηδ ζςηδνία ζηζξ αζνεηζηέξ ημοξ μνβακχζεζξ Ξένεηε υιςξ ηζ έθεβακ μζ ιεβάθμζ άβζμζ βζα ημοξ ακενχπμοξ πμο ζπίγμοκ ημ πίηχκα ημο Υνζζημφ Ο Άβζμξ Κοπνζακυξ επίζημπμξ Κανεαβέκδξ είπε υηζ μζ άκενςπμζ μζ μπμίμζ απμιαηνφκμκηαζ απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ δεκ έπμοκ ημζκςκία ιαγί ηδξ ηαζ ιάνηονεξ κα είκαζ αηυια ηαζ ιε ημ αίια ημοξ δεκ ηαεανίγμοκ ηδκ αιανηία ημοξ δζυηζ δ αανζά αοηή αιανηία ηδξ δζαίνεζδξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ ηαεανίγεηαζ μφηε ιε ημ αίια Καζ μ άβζμξ ζενμιάνηοναξ Ηβκάηζμξ μ Θεμθυνμξ είπε υηζ αοηυξ πμο πνμηαθεί ζπίζια ζηδκ Δηηθδζία δε εα ηθδνμκμιήζεζ ηδκ ααζζθεία ημο Θεμφ θμζ μζ αζνεηζημί υιςξ είκαζ ηήνοηεξ ημο ζπίζιαημξ Δκχ μ απυζημθμξ θέεζ laquoΠαναηαθχ δε οιάξ αδεθθμί ζημπείκ ημοξ ηαξ δζπμζηαζίαξ ηαζ ηα ζηάκδαθα πανά ηδκ δζδαπήκ ήκ οιείξ ειάεεηε πμζμφκηαξ ηαζ εηηθίκαηε απrsquo αοηχκraquo (Ρςι 16 17) Καζ ζηδκ άθθδ επζζημθή ημο θέεζ ημ ελήξ laquoεί ηζξ οιάξ εοαββεθίγεηαζ πανrsquo υ πανεθάαεηε ακάεεια έζηςraquo (Γαθ 1 9) Καζ υθμζ μζ αζνεηζημί εοαββεθίγμοκ υπζ αοηυ πμο εοαββεθίγεζ δ Ονευδμλδ Δηηθδζία δ μπμία ιαξ βέκκδζε πκεοιαηζηά Θοιδεείηε ηαζ ημκ θυβμ ημο Κονίμο Ηδζμφ Υνζζημφ μ Οπμίμξ είπε ζημοξ απμζηυθμοξ ηαζ ιέζς αοηχκ ζε ιαξ ημοξ δζαδυπμοξ ημοξ laquoΟ αημφςκ οιχκ ειμφ αημφεζ ηαζ μ αεεηχκ οιάξ ειέ αεεηείmiddot μ δε ειέ αεεηχκ αεεηεί ημκ απμζηείθακηά ιεraquo (Λη 10 16)Σνμιενά είκαζ αοηά ηα θυβζα ημο Κονίμο Να ηα εοιάζηε πάκημηε Να ιδκ λεπκάηε ηαζ αοηήκ ηδκ διένα ηδκ διένα ημο ενζάιαμο ηδξ μνεμδυλμο πίζηεςξ Ζ πίζηδ αοηή δζαηοπχεδηε μνζζηζηά ζηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία ζηενέςζε ηδκ Ονεμδμλία ηαζ ηαηαπάηδζε υθεξ ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ηα ζπίζιαηα Πάκς απυ πίθζα πνυκζα πέναζακ απυ ηυηε πμο έβζκε δ Εacute Οζημοιεκζηή φκμδμξ ηαζ δεκ έπμοκ λακαβίκεζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Γζαηί Οζ θυβμζ είκαζ πμθζηζημί Γεκ οπήνπε δοκαηυηδηα κα ζοβηθδεμφκ Αθθά κα ιδκ θοπυιαζηε πμο δεκ έβζκακ άθθεξ ηαζ δεκ βίκμκηαζ ζήιενα μζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Αοηέξ μζ επηά πμο έπμοιε ηαηημπμίδζακ υθα ηα γδηήιαηα ηαζ έθοζακ υθα ηα πνμαθήιαηα πμο είπε δ Δηηθδζία ιε ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενέςζακ ηδκ μνευδμλδ πίζηδ Θα πείηε πςξ ζήιενα έπμοιε πμθθέξ ηαζκμφνζεξ αζνέζεζξ ηαζ ζπίζιαηα Ναζ έπεηε δίηαζμ Αθθά πνέπεζ κα λένμοιε πςξ μζ ηαζκμφνζεξ αοηέξ αζνέζεζξ δεκ θέκε ηίπμηε ηαζκμφνζμ αθθά επακαθαιαάκμοκ αοηά πμο ήδδ έπμοκ πεζ μζ παθαζμί αζνεηζημί Καζ υθεξ αοηέξ μζ αζνέζεζξ ακαεειαηίζηδηακ απυ ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ Γζrsquo αοηυ ιαξ ανημφκ μζ απμθάζεζξ ηςκ επηά Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ ηαζ ζδζαίηενα ηδξ Δαδυιδξ Γζrsquo αοηυ ηαζ παζνυιαζηε ηαζ πακδβονίγμοιε ζήιενα ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδ μπμία ελέθναζε ηαζ ζηενέςζε δ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμξ Αηνζαχξ βζrsquo αοηυ ημ θυβμ μνίζηδηε αοηή ηδκ διένα κα ράθθεηαζ δμλμθμβία ςξ εοπανζζηία ζημ Θευ βζα ηδκ ζηενέςζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Καζ αοηή ηδκ δμλμθμβία εα ράθθμοιε ηχνα _______________________ Πεγή Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο Λόγνη θαη Οκηιίεο ηόκνο Αacute
httpwwwpemptousiagr201203CEBBCF8CCEB3CEBFCF82-CEB5CEB9CF82-CF84CEB7CEBD-CEB1-CEBACF85CF81CEB9CEB1CEBACEAE-CF84CF89CEBD-CEBDCEB7CF83CF84CEB5CEB9CF8ECEBD
-7-
5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά
Ζ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΠΗΣΖ
(Ἰς 1 44-52) Μή κέλεηε ζηά βιεπόκελα
ήιενα εἶκαζ Κονζαηή ηῆξ νεμδμλίαξ Γδθαδή πακοβδνίγμιε ηυκ ενίαιαμ ηῆξ ἀθδεζκῆξ πίζηδξ Θνίαιαμ ἐκακηίμκ ηῶκ ρεφηζηςκ ἐκηοπχζεςκ πμφ ζπδιαηίγεζ ὁ ἄκενςπμξ βζά ηυκ Υνζζηυ ηαί βζά ηήκ ηηθδζία Κάεε αἵνεζδ ηαί ηάεε ηαζκμφνβζα δμλαζία ηαί εεςνία εἶκαζ ἕκα θάεμξ βζαηί ἀπμπθακᾶ ἀπυ ηήκ ἀθδεζκή πίζηδ ἀπυ ηήκ ιυκδ ἀθήεεζα πμφ εἶκαζ ὅηζ Συκ ηυζιμ ηυκ δδιζμφνβδζε ὁ Θευξ Ὅηζ ὅθμζ εἴιαζηε πθάζιαηά ημο Ὅηζ ὁ Θευξ εἶκαζ πακάβαεμξ Παηέναξ Καί ὅηζ βζά ιᾶξ βζά κά ιᾶξ ιαγέρεζ ημκηά ημο ἔζηεζθε ζηυκ ηυζιμ ηυκ Τἱυ ημο ὁιμμφζζμ ηαί ζοκάκανπμ λrsquo ἴζμο Θευ ιέ ηυκ Παηένα Θευ νεμδμλία εἶκαζ κά πζζηεφεζ ηακείξ ὅηζ ὁ Ἰδζμῦξ Υνζζηυξ ὁ Τἱυξ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅηζ εἶκαζ ὁ ἀθδεζκυξ Θευξ Γζ αηυ ζήιενα δζααάζαιε ηυ Δαββέθζμ πμφ θέβεζ
Πῆβε ὁ Φίθζππμξ πμφ βκχνζγε ηυκ Υνζζηυ ζηυ Ναεακαήθ ηαί ημῦ εἶπε -Δνήηαιε ηυκ Ἰδζμῦκ ηυκ ἀπυ Ναγανέη Συκ Τἱυ ημῦ Θεμῦ -Ἀπυ ηήκ Ναγανέη Ββαίκεζ ηίπμηε ηαθυ ηαί ιεβάθμ Γέκ εἶκαζ δοκαηυκ Ἔηζζ ἔθεβε ηυ ιοαθυ ημῦ ἀκενχπμο ζηέρδ ημῦ ἀκενχπμο ηά θζθμζμθήιαηα ηά ρεοημθζθμζμθήιαηα ηῶκ ἀκενχπςκ Σμῦ ἀπακηάεζ ὁ Φίθζππμξ -Ἔνπμο ηαί ἴδε Σί κά νεεῖ κά δεῖ Ἕκα ζπῆια ἐλςηενζηυ Καί ημφξ ἱενεῖξ ημφξ αθέπμιε Ἀθθά ἅια ημφξ αθέπμιε πςνίξ ηήκ ἱενςζφκδ ηί αθέπμιε Σίπμηε Καί ηήκ εἰηυκα ημῦ Υνζζημῦ ηήκ αθέπμιε Ἅια ὅιςξ δέκ αθέπμιε δζά ηῆξ εἰηυκαξ ηυκ Θευ ηῆξ δυλδξ ηί ηήκ εέθμιε ηαί ηήκ αθέπμιε
Ὁ Τἱόο ηνῦ ἀλζξώπνπ θέληξν ηνῦ θόζκνπ Πῆβε ὁ Ναεακαήθ ηαί ζηάεδηε ιπνμζηά ζηυκ Υνζζηυ Σμῦ θέεζ ὁ Υνζζηυξ -Καθχζrsquo ηυκ ηαθυ Ἰζναδθίηδ πμφ δέκ ἔπεζ ιέζα ζηήκ ηανδζά ημο δυθμ Παναλεκεφηδηε ὁ Ναεακαήθ ηαί ηυκ νχηδζε -Πυεεκ ιέ βζκχζηεζξ Πμῦ ιέ λένεζξ -έ εἶδα πνίκ ἀπυ θίβμ πμφ ἤζμοκ ηάης ἀπυ ιζά ζοηζά Σί ζηεπηυηακ Θευξ λένεζ Ἀθθά ὁ Υνζζηυξ ημῦ ἔδςζε κά ηαηαθάαεζ ιζά ἀθήεεζα Ὅηζ ὅθα ὅζα ζηεπηυηακ ἐηείκδ ηήκ ζηζβιή ηά ἤλενε Σά ἤλενε ηαθφηενα ἀπυ ηυκ ἴδζμ Καί ὁιμθυβδζε ὁ Ναεακαήθ ηαί εἶπε -φ εἶζαζ Κφνζε ὁ θοηνςηήξ ημῦ Ἰζναήθ ὁ θοηνςηήξ ημῦ ηυζιμο Υνζζηυξ ημῦ εἶπε ηυηε ηήκ πζυ πανάλεκδ ημοαέκηα πμφ ιπμνεῖ κά θακηαζηεῖ ηακείξ -Καθά ηυ εἶπεξ ηαί ἀπ ἄνηζ ἀπ αηή ηήκ ὥνα εά αθέπεηε ὄπζ εά δεῖηε ηάπμζα ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαί ηαηαααίκμκηαξ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Μέ αθέπεηε ἕκακ ἄκενςπμ ηχνα ἐλςηενζηυ πενίαθδια ἁπθυ ζοκδεζζιέκμ ηαηαθνμκειέκμ Πυζμοξ ἀκενχπμοξ ιπμνεῖ κά ἐλμθμενεφζεζ ιζά αυιαα Πυζμοξ ἕκαξ πονμαμθζζιυξ Πυζμοξ ἕκαξ ἄθθμξ ηνυπμξ Συ πζυ ἐλεοηεθζζιέκμ πνάβια ζήιενα πανυθα ηά δζηαζχιαηά ημο ημκηεφεζ κά ηαηακηήζεζ ὁ ἄκενςπμξ
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-3-
Ναεακαὴθ ηαὶ θέβεζ αηῷmiddot ναααί ζὺ εἶ ὁ οἱὸξ ημῦ Θεμῦ ζὺ εἶ ὁ ααζζθεὺξ ημῦ Ἰζναήθ Ἀπεηνίεδ Ἰδζμῦξ ηαὶ εἶπεκ αηῷmiddot ὅηζ εἶπυκ ζμζ εἶδυκ ζε πμηάης ηῆξ ζοηῆξ πζζηεφεζξ ιείγς ημφηςκ ὄρεζ Καὶ θέβεζ αηῷmiddot ἀιὴκ ἀιὴκ θέβς ιῖκ ἀπ ἄνηζ ὄρεζεε ηὸκ μνακὸκ ἀκεῳβυηα ηαὶ ημὺξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαὶ ηαηαααίκμκηαξ ἐπὶ ηὸκ οἱὸκ ημῦ ἀκενχπμο Απόδνζε ζηε λενειιεληθή Σὸκ ηαζνυ εηείκμ ἤεεθε ὁ Ἰδζμῦξ κὰ ιεηααῇ εἰξ ηὴκ Γαθζθαίακ ηαὶ ανίζηεζ ηὸκ Φίθζππμκ ηαὶ ημῦ θέβεζmiddot Ἀημθμφεδζέ ιε Καηήβεημ δὲ ὁ Φίθζππμξ ἀπὸ ηὴκ Βδεζασδά ἀπὸ ηὴκ πυθζκ ημῦ Ἀκδνέα ηαὶ ημῦ Πέηνμο Φίθζππμξ ενίζηεζ ηὸκ Ναεακαὴθ ηαὶ ημῦ θέβεζmiddot Δνήηαιε ἐηεῖκμκ δζὰ ηὸκ ὁπμῖμκ ἔβναρε ὁ Μςτζῆξ εἰξ ηὸκ κυιμκ ηαὶ μἱ Πνμθῆηαζ ηὸκ Ἰδζμῦκ ηὸκ οἱὸκ ημῦ Ἰςζὴθ ἀπὸ ηὴκ Ναγανέη Καὶ ὁ Ναεακαὴθ ημῦ εἶπε Δἶκαζ δοκαηὸκ ἀπὸ ηὴκ Ναγανὲη κὰ πνμέθεῃ ηακέκα ηαθυ Λέβεζ ζε αηὸκ ὁ Φίθζππμξmiddot Ἔθα κὰ ἰδῇξ Δἶδε ὁ Ἰδζμῦξ ηὸκ Ναεακαὴθ κὰ ἔνπεηαζ πνὸξ αηὸκ ηαὶ εἶπεmiddot Νὰ ἕκαξ ἀθδεζκὸξ Ἰζναδθίηδξ εἰξ ηὸκ ὁπμῖμκ δὲκ πάνπεζ δυθμξ Ναεακαὴθ ημῦ εἶπεmiddot Ἀπὸ πμῦ ιὲ βκςνίγεζξ Καὶ ὁ Ἰδζμῦξ ημῦ ἀπεηνίεδmiddot Πνὶκ ζὲ θςκάλῃ ὁ Φίθζππμξ ζὲ εἶδα κὰ εἶζαζ ηάης ἀπὸ ηὴ ζοηζά Ναεακαὴθ ημῦ θέβεζmiddot Ραααί ζὺ εἶζαζ ὁ Τἱὸξ ημῦ Θεμῦ ζὺ εἶζαζ ὁ ααζζθεὺξ ημῦ Ἰζναήθ Ἰδζμῦξ ημῦ ἀπεηνίεδ πεζδὴ ζμῦ εἶπα ὅηζ ζὲ εἶδα ηάης ἀπὸ ηὴ ζοηζά πζζηεφεζξ Θὰ ἰδῇξ ιεβαθφηενα πνάβιαηα ἀπὸ αηά Καὶ πνμζέεεζεmiddot Ἀθήεεζα ἀθήεεζα ζᾶξ θέβς ἀπὸ ηχνα εὰ αθέπεηε ηὸκ μνακὸκ ἀκμζβιέκςκ ηαὶ ημὺξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κὰ ἀκεααίκμοκ ηαὶ κὰ ηαηεααίκμοκ πνὸξ ηὸκ Τἱὸκ ημῦ ἀκενχπμο httpxristianosgrforumviewtopicphpf=141ampt=8150
3 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (ηζηνξηθό ενξηήο)
Ζ Πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ μκμιάγεηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Αοηήκ ηδκ διένα βζμνηάγμοιε ηδκ ακαζηφθςζδ ηςκ αβίςκ ηαζ ζεικχκ εζηυκςκ απυ ηδκ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ημ 843 ιΥ
Ζ εζημκμιαπία λεηίκδζε ημ 726 ιΥ ηαζ ηεθείςζε ημ 843 ιΥ Ζ απυδμζδ ηζιήξ πνμξ ηζξ ζενέξ εζηυκεξ ημο Υνζζημφ ηδξ Πακαβίαξ ηαζ ηςκ Αβίςκ έανζζηακ ακηίεεημοξ ημοξ εζημκμιάπμοξ μζ μπμίμζ ημ εεςνμφζακ ιμνθή εζδςθμθαηνίαξ ηαζ απμηαθμφζακ υζμοξ πνμζηοκμφζακ ηζξ εζηυκεξ εζημκμθάηνεξ Οζ εζημκμιάπμζ μκμιάγμκηαζ επίζδξ ηαζ εζημκμηθάζηεξ επεζδή ηαηέζηνεθακ ηζξ εζηυκεξ Ανπζηά μ Λέςκ Γ μ Ίζαονμξ πνμζπάεδζε κα πάνεζ ιε ημ ιένμξ ημο ημκ Άβζμ Γενιακυ Παηνζάνπδ Κςκζηακηζκμφπμθδξ Σμο είπε υηζ δε ανίζηεζ δζαθμνέξ ακάιεζα ζηζξ άβζεξ εζηυκεξ ηαζ ηα είδςθα ηαζ ημο γήηδζε κα ηζξ απμιαηνφκεζ ή ακ υζεξ εζημκίγμοκ αβίμοξ είκαζ αθδεζκέξ κα ηνειαζημφκ ρδθά βζα κα ιδκ ιζαίκμκηαζ υηακ ηζξ αζπάγεηαζ μ ηυζιμξ ιε ηα αιανηςθά ημο πείθδ ηαζ ιμθφκμκηαζ Ο
Παηνζάνπδξ Γενιακυξ έηακε υηζ ιπμνμφζε βζα ημκ απμηνέρεζ αθθά πςνίξ απμηέθεζια Σμ 726 ιΥ μ Λέςκ Γ ελέδςζε δζάηαβια ζφιθςκα ιε ημ μπμίμ μζ εζηυκεξ έπνεπε κα ημπμεεηδεμφκ πμθφ ρδθά ζηζξ εηηθδζίεξ (χζηε κα ιδκ ιπμνμφκ κα ηζξ αζπαζημφκ ηαζ κα ηζξ πνμζηοκήζμοκ μζ πζζημί) ηαζ λεηίκδζε ηδ ζογήηδζδ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Θεςνμφζε υηζ δ ηίιδζδ ηςκ εζηυκςκ είκαζ ιζα ιμνθή εζδςθμθαηνίαξ ηαζ ημ 730 ιΥ ακηζηαηέζηδζε ημκ Παηνζάνπδ Γενιακυ ιε έκακ εζημκμιάπμ ηαζ ιε δζάηαβια απαβυνερε ηδκ θαηνεία ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Ο Κςκζηακηίκμξ Δ μ Κμπνχκοιμξ αθαίνεζε ηζξ εζηυκεξ απυ ηζξ εηηθδζίεξ ηαζ έηακε δζςβιμφξ εκάκηζα ζημοξ εζημκμθάηνεξ Σμ 754 ιΥ ζοβηάθεζε ακηζηακμκζηή Οζημοιεκζηή φκμδμ ηδκ θεβυιεκδ εζημκμιαπζηή ζηδκ Ηένεζα βζα κα επζαεααζχζεζ δμβιαηζηά ηδκ εζημκμιαπία Δηείκδ ηδκ επμπή
-4-
ιεβζζημπμζήεδηακ μζ δζςβιμί εκάκηζα ηςκ ιμκαπχκ (μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημοξ εεςνμφζε εζδςθμθάηνεξ ηαζ μπαδμφξ ημο ζηυημοξ) μζ ηαηαζηνμθέξ ιμκαζηδνζχκ αθθά ηαζ μζ ηαηαζηνμθέξ ηςκ εζηυκςκ Μάθζζηα υηακ έκαξ ζηναηδβυξ ημο ημκ εκδιένςζε υηζ δεκ είπε ιείκεζ ηακέκαξ ιμκαπυξ ζηδκ πενζμπή ηδξ Θνάηδξ μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημο έβναρε υηζ ε εζέκα ανήηα έκακ άκενςπμ ηδξ ηανδζάξ ιμο ηάπμζμκ πμο δνα υπςξ εέθς Καηά ηδκ πνχηδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ λεπχνζζε μ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ πμο ιε επζζημθέξ ηαζ θυβμοξ οπμζηήνζλακ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ Ο βζμξ ημο Κμπνχκοιμο Λέςκ Γ ηαζ δ βοκαίηα ημο Δζνήκδ δ Αεδκαία ζηαιάηδζακ ημοξ δζςβιμφξ ηαζ ηαηάνβδζακ ηζξ απαβμνεφζεζξ ηςκ πνμδβμοιέκςκ Σμ 787 ιΥ ιεηά ημ εάκαημ ημο Λέμκηα Γ δ Δζνήκδ δ Αεδκαία ηαθεί ηδ Ε Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ Ζ φκμδμξ αοηή ηαηαδίηαγε ηδκ εζημκμιαπία ηαζ υνζγε ηζξ εζηυκεξ ηζξ πνμζηοκμφιε ηζιδηζηά αθθά δεκ ηζξ θαηνεφμοιε Ζ Δζνήκδ δ Αεδκαία έηηζζε ηαζ πμθθμφξ καμφξ ζηδκ πυθδ ηςκ Αεδκχκ ακάιεζά ημοξ ημκ καυ ηδξ Θεμηυημο Γμνβμεπδηυμο (ηχνα είκαζ καυξ ημο αβίμο Δθεοεενίμο) Πενίπμο ηυηε ηηίζηδηε ηαζ μ καυξ ηδξ Θεμηυημο Καπκζηανέα ή Καιμοπανέα Οζ επυιεκμζ αοημηνάημνεξ (Λέμκηαξ Δ΄ 813-820 ηαζ μζ δζάδμπμί ημο Μζπαήθ Β΄ Σναοθυξ 825-829 ηαζ Θευθζθμξ 829-842) ήηακ εζημκμιάπμζ ηαζ μζ δζαιάπεξ ζοκεπίζηδηακ ιέπνζ ημ 843 ιΥ Καηά ηδ δεφηενδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ λεπχνζζε απ ημοξ οπεναζπζζηέξ ηδξ μνεμδμλίαξ Ζ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ςξ ηδδειυκαξ ημο ακήθζημο οζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ πνμεημίιαζε ηδκ επζηνάηδζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ οβηάθεζε ημπζηή ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ επζηονχκμκηαξ ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ηαζ ηενιάηζζε μνζζηζηά ηδκ εζημκμιαπία Μμθμκυηζ μφηε δ Δηηθδζία μφηε ημ ηνάημξ απαβυνερακ ηζξ βθοπηέξ ακαπαναζηάζεζξ αβίςκ πνμζχπςκ ή ζενχκ ζηδκχκ ιεηά ηδκ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ ελαθακίζηδηακ ηέημζεξ ακαπαναζηάζεζξ απυ ηδκ Ακαημθζηή Δηηθδζία Ζ 11 Φεανμοανίμο ημο 843 ιΥ (πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ εηείκμο ημο έημοξ) μνίζηδηε ςξ δ διενμιδκία πμο εα βζκυηακ δ ακαζηφθςζδ ηςκ εζηυκςκ ηαζ απυ ηυηε εμνηάγεηαζ ηάεε πνυκμ ςξ δ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Παθζυηενα μζ ζζημνζημί εεςνμφζακ ςξ πζεακή διενμιδκία ακαζηφθςζδξ ηςκ εζηυκςκ ημ 842 ιΥ αθθά μζ κέεξ επζζηδιμκζηέξ ιεθέηεξ εέθμοκ ημ 843 ιΥ κα είκαζ δ ζςζηή διενμιδκία httpmyoperacomgialioyblog200903088-3-09
4 Λόγνο εηο ηελ Αrsquo Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ηνπ Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο
Σδκ πνχηδ Κονζαηή ηδξ Μεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ δ Αβία ιαξ Δηηθδζία πακδβονίγεζ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδξ μνεήξ πίζηεςξ δ μπμία ηαηαπάηδζε υθεξ ηδξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενεχεδηε βζα πάκηα Γζrsquo αοηυ δ Κονζαηή αοηή ηαθείηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Οζ αζνέζεζξ θάκδηακ ήδδ απανπήξ ημο πνζζηζακζζιμφ Οζ ίδζμζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ πνμεζδμπμζμφζακ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημοξ ηαζ ιαγί ημοξ ηαζ ειάξ βζα ημκ ηίκδοκμ απυ ημοξ ρεοδμδζδαζηάθμοξ Ο Άβζμξ Απυζημθμξ Πέηνμξ ζηδ Βrsquo Καεμθζηή επζζημθή βνάθεζ ημ ελήξ laquoΔβέκμκημ δε ηαζ ρεοδμπνμθήηαζ εκ ης θαχ ςξ ηαζ εκ οιίκ έζμκηαζ ρεοδμδζδάζηαθμζ μίηζκεξ πανεζζάλμοζζκ αζνέζεζξ απςθείαξ ηαζ ημκ αβμνάζακηα αοημφξ δεζπυηδκ ανκμφιεκμζ επάβμκηεξ εαοημίξ ηαπζκήκ απχθεζακ ηαζ πμθθμί ελαημθμοεήζμοζζκ αοηχκ ηαζξ αζεθβείαζξ δζrsquo μοξ δ μδυξ ηδξ αθδεείαξ αθαζθδιδεήζεηαζraquo (Βrsquo Πεη 2 1-2) Ο Άβζμξ Παφθμξ επζζηνέθμκηαξ ζηδκ Παθαζζηίκδ απυ ηδκ Δθθάδα έηακε ζηάζδ ζηδκ Έθεζμ Δηεί ζημοξ πνζζηζακμφξ ηαημίημοξ ηδξ πυθεςξ έθεβε laquoΔβχ βαν μίδα ημφημ υηζ εζζεθεφζμκηαζ ιεηά ηδκ άθζλίκ ιμο θφημζ αανμίξ εζξ οιάξ ιδ θεζδυιεκμζ ημο πμζικίμο ηαζ ελ οιχκ αοηχκ ακαζηήζμκηαζ άκδνεξ θαθμφκηεξ δζεζηναιιέκα ημο απμζπάκ ημοξ ιαεδηάξ μπίζς αοηχκraquo (Πναλ 20 29-30) Πμθθμί ηέημζμζ ρεοδμδζδάζηαθμζ ηαζ ζπζζιαηζημί οπήνπακ ζημοξ πνχημοξ αζχκεξ ημο πνζζηζακζζιμφ Μενζηέξ αζνέζεζξ ηάναγακ ηδκ Δηηθδζία μθυηθδνμοξ αζχκεξ υπςξ βζα πανάδεζβια μζ αζνέζεζξ ημο Ανείμο
-5-
ημο Μαηεδμκίμο ημο Δοηδπμφξ ημο Γζμζηυνμο ημο Νεζημνίμο ηαζ επίζδξ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ Οζ αζνέζεζξ αοηέξ πνμηάθεζακ πμθθέξ δζαηαναπέξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ηδκ ααζάκζζακ πμθφ Τπήξραλ πνιινί νκνινγεηέο ηαζ ιάνηονεξ πμο έποζακ ημ αίια ημοξ οπεναζπζγυιεκμζ ηδκ αθδεζκή πίζηδ ζημκ αβχκα ηαηά ηςκ ρεοδμδζδαζηάθςκ ηαζ ηςκ αζνεηζηχκ Τπήνπακ επίζδξ ηαζ πμθθμί ηαζ ιεβάθμζ ζενάνπεξ μζ μπμίμζ ηαζ αοημί οπέθενακ πμθθμφξ δζςβιμφξ ηαζ πμθθέξ θμνέξ ελμνίζηδηακ Ο Άβζμξ Φθααζακυξ παηνζάνπδξ Κςκζηακηζκμοπυθεςξ βζα πανάδεζβια ζε ιία ζφκμδμ οπυ ηδκ πνμεδνία ημο Γζμζηυνμο δ μπμία ηαθείηαζ laquoθεζζηνζηήraquo πηοπήεδηε ηυζμ άβνζα πμο
ιεηά απυ ηνεζξ διένεξ πέεακε Ζ ηεθεοηαία ζηδ ζεζνά ηςκ αζνέζεςκ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ ήηακ αοηή πμο επέθενε ηα πενζζζυηενα αάζακα ζηδκ Ονευδμλδ Δηηθδζία ιαξ Ζ αίνεζδ αοηή ειθακίζηδηε βζα πνχηδ θμνά ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Λέμκημξ ημο Ηζαφνμο μ μπμίμξ ακέαδηε ζημ ενυκμ ημ 717 Ακέαδηε ζημ ενυκμ ιε ηδ αμήεεζα ημο ζηναημφ υπμο οπήνπακ πμθθμί ακηίπαθμζ ηδξ πνμζηοκήζεςξ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Δπεζδή ήεεθε κα εοανεζηήζεζ ημ ζηναηυ άνπζζε ζηθδνυ δζςβιυ ηαηά ηςκ εζημκμθίθςκ Ο δζςβιυξ αοηυξ ζοκεπίζηδηε ηαζ ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Κςκζηακηίκμο ημο Κμπνςκφιμο μ μπμίμξ δζαδέπηδηε ζημ ενυκμ ημκ Λέμκηα Ζ ηυπνμξ ζδιαίκεζ ηα ηυπνακα Οκμιάζηδηε Κμπνχκοιμξ δζυηζ ηαηά ηδκ αάπηζζή ημο ιυθοκε ηδκ ημθοιαήενα Οζ δφμ αοημί αοημηνάημνεξ βζα πμθθά πνυκζα είπακ ηδκ ελμοζία ζηα πένζα ημοξ ηαζ πνμηάθεζακ πμθθά δεζκά ζηδκ Δηηθδζία Μεηά απυ αοημφξ οπήνπακ ηαζ άθθμζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ μζ μπμίμζ ζοκέπζζακ ημ ένβμ ηςκ πνμηαηυπςκ ημοξ ηαζ ααζάκζζακ ηδκ Δηηθδζία επί μθυηθδνα πνυκζα Γεκ ιπμνμφιε κα πενζβνάρμοιε ηα αάζακα πμο οπέθενε δ Δηηθδζία ζηα πνυκζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ζδζαίηενα μζ ιμκαπμί μζ
μπμίμζ ανίζημκηακ ζηδκ πνχηδ βναιιή ημο αβχκα ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Οζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ έηθεζζακ πμθθά ιμκαζηήνζα πμθθέξ εηηθδζίεξ υπμο οπήνπακ εζηυκεξ ηζξ έηακακ απμεήηεξ Σμοξ ιμκαπμφξ ημοξ ααζάκζγακ άβνζα ημοξ έαβαγακ ιάηζα ημοξ έημαακ ιφηεξ έζπαγακ εζηυκεξ πάκς ζημ ηεθάθζ ημοξ Σμοξ αβζμβνάθμοξ ιε ηα ποναηηςιέκα ζίδενα ημοξ έηαζβακ ηα δάηηοθα Μυκμ ηυηε υηακ ζημ ενυκμ ημο Βογακηίμο ακέαδηε δ αοημηνάηεζνα Δζνήκδ ζηαιάηδζε μ δζςβιυξ αθθά υπζ μνζζηζηά Σμ 787 δ Δζνήκδ ζοβηάθεζε ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία δζαηφπςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία πενί ηδξ ηζιδηζηήξ πνμζηφκδζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Αθθά ηαζ ιεηά ηδ ζφκμδμ οπήνπακ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ υπςξ βζα πανάδεζβια μ Μζπαήθ ηαζ άθθμζ Ζ αίνεζδ αοηή ζοκηνίθηδηε μνζζηζηά ιυκμ επί ηδξ εεμζεαέζηαηδξ Αοβμφζηαξ Θεμδχναξ υηακ ημ 842 ζοβηθήεδηε δ ημπζηή ζφκμδμξ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία Ζ ζφκμδμξ αοηή ακαεειάηζζε υθμοξ αοημφξ πμο ημθιμφκ κα θέκε υηζ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ είκαζ εζδςθμθαηνία ηαζ μζ μνευδμλμζ πνζζηζακμί είκαζ εζδςθμθάηνεξ Καζ εδχ μζ αζνεηζημί ιαξ θέκε αηνζαχξ αοηυ ημ πνάβια Σμθιμφκ κα απμηαθμφκ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα ηαζ ειάξ εζδςθμθάηνεξ Καζ ιέπνζ πμο θηάκεζ ημ ενάζμξ ημοξ Θα ζαξ πς έκα πενζζηαηζηυ πμο έβζκε πνυζθαηα ζε ιία πυθδ ηδξ ζαδνίαξ Σδκ χνα ηδξ θεζημονβίαξ δφμ ααπηζζηέξ ιπήηακ ιέζα ζηδκ εηηθδζία ηαζ άνπζζακ εηεί κα θςκάγμοκ υηζ μζ μνευδμλμζ είκαζ εζδςθμθάηνεξ ηαζ μζ εζηυκεξ ημοξ είδςθα Σζ ακμδζία Πςξ ημθιμφκ αοημί κα ακμίβμοκ ημ αηάεανημ ζηυια ημοξ ηαζ κα θέκε αοηά ηα θυβζα πμο ζηάγμοκ δδθδηήνζμ απμηαθχκηαξ ιαξ εζδςθμθάηνεξ ηαζ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα Αοηυ δείπκεζ πςξ δεκ έπμοκ ηαηακμήζεζ ζςζηά ηδκ δεφηενδ εκημθή ημο Μςζασημφ κυιμο laquoμο πμζήζεζξ ζrsquo εαοηχ είδςθμκ μοδέ πακηυξ μιμίςια υζα εκ ης μονακχ άκς ηαζ υζα εκ ηδ βή ηάης ηαζ υζα εκ ημζξ φδαζζκ οπμηάης ηδξ βήξ Οο πνμζηοκήζεζξ αοημίξ μοδέ ιδ θαηνεφζεζξ αοημίξraquo (Δλ 204) Σζ ζδιαίκεζ αοηή δ εκημθή Νμιίγς υηζ ημ κυδιά ηδξ είκαζ λεηάεανμ Ζ εκημθή αοηή απαβμνεφεζ ακηί κα πνμζηοκάιε ημκ Έκα Μμκαδζηυ ηαζ Αθδεζκυ Θευ κα ηαηαζηεοάγμοιε είδςθα ηαζ κα ηα πνμζηοκάιε πςξ ημ έηακακ μζ ανπαίμζ θαμί μζ Αζζφνζμζ μζ Βααοθχκζμζ μζ Αζβφπηζμζ μζ Έθθδκεξ μζ Ρςιαίμζ ηαζ άθθμζhellip Αοηή είκαζ δ εζδςθμθαηνία Ζ δζηή ιαξ υιςξ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ιμζάγεζ ζε ηίπμηα ιε ηδκ εζδςθμθαηνία Αζθαθχξ υπζ Σα είδςθα απεζηυκζγακ ηάηζ πμο δεκ οπάνπεζ ζηδκ πναβιαηζηυηδηα πμο
-6-
είκαζ ηανπυξ θακηαζίαξ Οζ δζηέξ ιαξ εζηυκεξ εζημκίγμοκ ηδκ πναβιαηζηυηδηα Πναβιαηζηά δεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ μ Κφνζμξ Ηδζμφξ Υνζζηυξ ημκ Οπμίμκ δμλάγμοιε ηαζ ηζξ εζηυκεξ ημο Οπμίμο πνμζηοκάιε Γεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ δ Πακαβία ηδκ μπμία γςβνάθζζε μ Άβζμξ απυζημθμξ ηαζ εοαββεθζζηήξ Λμοηάξ Σδκ εζηυκα ημο αοηή ηδκ εοθυβζζε δ ίδζα δ Θεμηυημξ θέβμκηαξ υηζ δ πάνδ ηδξ εα είκαζ πάκηα ιrsquo αοηή ηδκ εζηυκα Ξένεηε πυζα εαφιαηα βίκμκηαζ απυ ηζξ εζηυκεξ ηδξ Πακαβίαξ Καζ μζ άθθεξ εζηυκεξ δεκ εζημκίγμκηαζ ζrsquo αοηέξ πναβιαηζηά πνυζςπα ηςκ αβίςκ ημο Θεμφ πμο γμφζακ εδχ πάκς ζηδ βή Οζ εζηυκεξ ημοξ αοηέξ είκαζ ηα πμνηναίηα ημοξ ηαζ ιε ηακέκα ηνυπμ δεκ είκαζ είδςθα Μυκμ αζεαέξ ηαζ αηάεανημ ζηυια ημθιά κα θέεζ υηζ μζ εζηυκεξ ιαξ είκαζ είδςθα ηαζ ειείξ είιαζηε εζδςθμθάηνεξ Να ζζςπήζμοκ μζ αζεαείξ δζυηζ δ Οζημοιεκζηή φκμδμξ απήββεζθε ημ ακάεεια εκακηίμκ ημοξ Να ημ λένεηε κα ημ εοιάζηε ηαζ κα ιδκ ζοκακαζηνέθεζηε ιε ημοξ αζνεηζημφξ Να ιδκ απμιαηνφκεζηε απυ ηδκ Δηηθδζία ιδ ζπίγεηε ημ πζηχκα ημο Υνζζημφ Να εοιάζηε υηζ μ Υνζζηυξ ζηδκ ανπζεναηζηή ημο πνμζεοπή παναηαθμφζε ημκ Παηένα Σμο θέβμκηαξ laquoίκα πάκηεξ έκ χζζ ηαεχξ ζο πάηεν εκ ειμί ηαβχ εκ ζμζ ίκα ηαζ αοημί εκ διίκ έκ χζζκ ίκα μ ηυζιμξ πζζηεφζεζ υηζ ζο ιε απέζηεζθαξraquo (Ης 17 21) Ο Κφνζμξ εέθεζ εκυηδηα ηδξ Δηηθδζίαξ Οζ ζπζζιαηζημί μζ μπμίμζ ανίζημοκ ζθάθιαηα ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Δηηθδζίαξ απμιαηνφκμκηαζ απrsquo αοηήκ ηαζ πζζηεφμοκ υηζ εα ανμφκ ηδ ζςηδνία ζηζξ αζνεηζηέξ ημοξ μνβακχζεζξ Ξένεηε υιςξ ηζ έθεβακ μζ ιεβάθμζ άβζμζ βζα ημοξ ακενχπμοξ πμο ζπίγμοκ ημ πίηχκα ημο Υνζζημφ Ο Άβζμξ Κοπνζακυξ επίζημπμξ Κανεαβέκδξ είπε υηζ μζ άκενςπμζ μζ μπμίμζ απμιαηνφκμκηαζ απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ δεκ έπμοκ ημζκςκία ιαγί ηδξ ηαζ ιάνηονεξ κα είκαζ αηυια ηαζ ιε ημ αίια ημοξ δεκ ηαεανίγμοκ ηδκ αιανηία ημοξ δζυηζ δ αανζά αοηή αιανηία ηδξ δζαίνεζδξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ ηαεανίγεηαζ μφηε ιε ημ αίια Καζ μ άβζμξ ζενμιάνηοναξ Ηβκάηζμξ μ Θεμθυνμξ είπε υηζ αοηυξ πμο πνμηαθεί ζπίζια ζηδκ Δηηθδζία δε εα ηθδνμκμιήζεζ ηδκ ααζζθεία ημο Θεμφ θμζ μζ αζνεηζημί υιςξ είκαζ ηήνοηεξ ημο ζπίζιαημξ Δκχ μ απυζημθμξ θέεζ laquoΠαναηαθχ δε οιάξ αδεθθμί ζημπείκ ημοξ ηαξ δζπμζηαζίαξ ηαζ ηα ζηάκδαθα πανά ηδκ δζδαπήκ ήκ οιείξ ειάεεηε πμζμφκηαξ ηαζ εηηθίκαηε απrsquo αοηχκraquo (Ρςι 16 17) Καζ ζηδκ άθθδ επζζημθή ημο θέεζ ημ ελήξ laquoεί ηζξ οιάξ εοαββεθίγεηαζ πανrsquo υ πανεθάαεηε ακάεεια έζηςraquo (Γαθ 1 9) Καζ υθμζ μζ αζνεηζημί εοαββεθίγμοκ υπζ αοηυ πμο εοαββεθίγεζ δ Ονευδμλδ Δηηθδζία δ μπμία ιαξ βέκκδζε πκεοιαηζηά Θοιδεείηε ηαζ ημκ θυβμ ημο Κονίμο Ηδζμφ Υνζζημφ μ Οπμίμξ είπε ζημοξ απμζηυθμοξ ηαζ ιέζς αοηχκ ζε ιαξ ημοξ δζαδυπμοξ ημοξ laquoΟ αημφςκ οιχκ ειμφ αημφεζ ηαζ μ αεεηχκ οιάξ ειέ αεεηείmiddot μ δε ειέ αεεηχκ αεεηεί ημκ απμζηείθακηά ιεraquo (Λη 10 16)Σνμιενά είκαζ αοηά ηα θυβζα ημο Κονίμο Να ηα εοιάζηε πάκημηε Να ιδκ λεπκάηε ηαζ αοηήκ ηδκ διένα ηδκ διένα ημο ενζάιαμο ηδξ μνεμδυλμο πίζηεςξ Ζ πίζηδ αοηή δζαηοπχεδηε μνζζηζηά ζηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία ζηενέςζε ηδκ Ονεμδμλία ηαζ ηαηαπάηδζε υθεξ ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ηα ζπίζιαηα Πάκς απυ πίθζα πνυκζα πέναζακ απυ ηυηε πμο έβζκε δ Εacute Οζημοιεκζηή φκμδμξ ηαζ δεκ έπμοκ λακαβίκεζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Γζαηί Οζ θυβμζ είκαζ πμθζηζημί Γεκ οπήνπε δοκαηυηδηα κα ζοβηθδεμφκ Αθθά κα ιδκ θοπυιαζηε πμο δεκ έβζκακ άθθεξ ηαζ δεκ βίκμκηαζ ζήιενα μζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Αοηέξ μζ επηά πμο έπμοιε ηαηημπμίδζακ υθα ηα γδηήιαηα ηαζ έθοζακ υθα ηα πνμαθήιαηα πμο είπε δ Δηηθδζία ιε ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενέςζακ ηδκ μνευδμλδ πίζηδ Θα πείηε πςξ ζήιενα έπμοιε πμθθέξ ηαζκμφνζεξ αζνέζεζξ ηαζ ζπίζιαηα Ναζ έπεηε δίηαζμ Αθθά πνέπεζ κα λένμοιε πςξ μζ ηαζκμφνζεξ αοηέξ αζνέζεζξ δεκ θέκε ηίπμηε ηαζκμφνζμ αθθά επακαθαιαάκμοκ αοηά πμο ήδδ έπμοκ πεζ μζ παθαζμί αζνεηζημί Καζ υθεξ αοηέξ μζ αζνέζεζξ ακαεειαηίζηδηακ απυ ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ Γζrsquo αοηυ ιαξ ανημφκ μζ απμθάζεζξ ηςκ επηά Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ ηαζ ζδζαίηενα ηδξ Δαδυιδξ Γζrsquo αοηυ ηαζ παζνυιαζηε ηαζ πακδβονίγμοιε ζήιενα ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδ μπμία ελέθναζε ηαζ ζηενέςζε δ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμξ Αηνζαχξ βζrsquo αοηυ ημ θυβμ μνίζηδηε αοηή ηδκ διένα κα ράθθεηαζ δμλμθμβία ςξ εοπανζζηία ζημ Θευ βζα ηδκ ζηενέςζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Καζ αοηή ηδκ δμλμθμβία εα ράθθμοιε ηχνα _______________________ Πεγή Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο Λόγνη θαη Οκηιίεο ηόκνο Αacute
httpwwwpemptousiagr201203CEBBCF8CCEB3CEBFCF82-CEB5CEB9CF82-CF84CEB7CEBD-CEB1-CEBACF85CF81CEB9CEB1CEBACEAE-CF84CF89CEBD-CEBDCEB7CF83CF84CEB5CEB9CF8ECEBD
-7-
5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά
Ζ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΠΗΣΖ
(Ἰς 1 44-52) Μή κέλεηε ζηά βιεπόκελα
ήιενα εἶκαζ Κονζαηή ηῆξ νεμδμλίαξ Γδθαδή πακοβδνίγμιε ηυκ ενίαιαμ ηῆξ ἀθδεζκῆξ πίζηδξ Θνίαιαμ ἐκακηίμκ ηῶκ ρεφηζηςκ ἐκηοπχζεςκ πμφ ζπδιαηίγεζ ὁ ἄκενςπμξ βζά ηυκ Υνζζηυ ηαί βζά ηήκ ηηθδζία Κάεε αἵνεζδ ηαί ηάεε ηαζκμφνβζα δμλαζία ηαί εεςνία εἶκαζ ἕκα θάεμξ βζαηί ἀπμπθακᾶ ἀπυ ηήκ ἀθδεζκή πίζηδ ἀπυ ηήκ ιυκδ ἀθήεεζα πμφ εἶκαζ ὅηζ Συκ ηυζιμ ηυκ δδιζμφνβδζε ὁ Θευξ Ὅηζ ὅθμζ εἴιαζηε πθάζιαηά ημο Ὅηζ ὁ Θευξ εἶκαζ πακάβαεμξ Παηέναξ Καί ὅηζ βζά ιᾶξ βζά κά ιᾶξ ιαγέρεζ ημκηά ημο ἔζηεζθε ζηυκ ηυζιμ ηυκ Τἱυ ημο ὁιμμφζζμ ηαί ζοκάκανπμ λrsquo ἴζμο Θευ ιέ ηυκ Παηένα Θευ νεμδμλία εἶκαζ κά πζζηεφεζ ηακείξ ὅηζ ὁ Ἰδζμῦξ Υνζζηυξ ὁ Τἱυξ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅηζ εἶκαζ ὁ ἀθδεζκυξ Θευξ Γζ αηυ ζήιενα δζααάζαιε ηυ Δαββέθζμ πμφ θέβεζ
Πῆβε ὁ Φίθζππμξ πμφ βκχνζγε ηυκ Υνζζηυ ζηυ Ναεακαήθ ηαί ημῦ εἶπε -Δνήηαιε ηυκ Ἰδζμῦκ ηυκ ἀπυ Ναγανέη Συκ Τἱυ ημῦ Θεμῦ -Ἀπυ ηήκ Ναγανέη Ββαίκεζ ηίπμηε ηαθυ ηαί ιεβάθμ Γέκ εἶκαζ δοκαηυκ Ἔηζζ ἔθεβε ηυ ιοαθυ ημῦ ἀκενχπμο ζηέρδ ημῦ ἀκενχπμο ηά θζθμζμθήιαηα ηά ρεοημθζθμζμθήιαηα ηῶκ ἀκενχπςκ Σμῦ ἀπακηάεζ ὁ Φίθζππμξ -Ἔνπμο ηαί ἴδε Σί κά νεεῖ κά δεῖ Ἕκα ζπῆια ἐλςηενζηυ Καί ημφξ ἱενεῖξ ημφξ αθέπμιε Ἀθθά ἅια ημφξ αθέπμιε πςνίξ ηήκ ἱενςζφκδ ηί αθέπμιε Σίπμηε Καί ηήκ εἰηυκα ημῦ Υνζζημῦ ηήκ αθέπμιε Ἅια ὅιςξ δέκ αθέπμιε δζά ηῆξ εἰηυκαξ ηυκ Θευ ηῆξ δυλδξ ηί ηήκ εέθμιε ηαί ηήκ αθέπμιε
Ὁ Τἱόο ηνῦ ἀλζξώπνπ θέληξν ηνῦ θόζκνπ Πῆβε ὁ Ναεακαήθ ηαί ζηάεδηε ιπνμζηά ζηυκ Υνζζηυ Σμῦ θέεζ ὁ Υνζζηυξ -Καθχζrsquo ηυκ ηαθυ Ἰζναδθίηδ πμφ δέκ ἔπεζ ιέζα ζηήκ ηανδζά ημο δυθμ Παναλεκεφηδηε ὁ Ναεακαήθ ηαί ηυκ νχηδζε -Πυεεκ ιέ βζκχζηεζξ Πμῦ ιέ λένεζξ -έ εἶδα πνίκ ἀπυ θίβμ πμφ ἤζμοκ ηάης ἀπυ ιζά ζοηζά Σί ζηεπηυηακ Θευξ λένεζ Ἀθθά ὁ Υνζζηυξ ημῦ ἔδςζε κά ηαηαθάαεζ ιζά ἀθήεεζα Ὅηζ ὅθα ὅζα ζηεπηυηακ ἐηείκδ ηήκ ζηζβιή ηά ἤλενε Σά ἤλενε ηαθφηενα ἀπυ ηυκ ἴδζμ Καί ὁιμθυβδζε ὁ Ναεακαήθ ηαί εἶπε -φ εἶζαζ Κφνζε ὁ θοηνςηήξ ημῦ Ἰζναήθ ὁ θοηνςηήξ ημῦ ηυζιμο Υνζζηυξ ημῦ εἶπε ηυηε ηήκ πζυ πανάλεκδ ημοαέκηα πμφ ιπμνεῖ κά θακηαζηεῖ ηακείξ -Καθά ηυ εἶπεξ ηαί ἀπ ἄνηζ ἀπ αηή ηήκ ὥνα εά αθέπεηε ὄπζ εά δεῖηε ηάπμζα ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαί ηαηαααίκμκηαξ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Μέ αθέπεηε ἕκακ ἄκενςπμ ηχνα ἐλςηενζηυ πενίαθδια ἁπθυ ζοκδεζζιέκμ ηαηαθνμκειέκμ Πυζμοξ ἀκενχπμοξ ιπμνεῖ κά ἐλμθμενεφζεζ ιζά αυιαα Πυζμοξ ἕκαξ πονμαμθζζιυξ Πυζμοξ ἕκαξ ἄθθμξ ηνυπμξ Συ πζυ ἐλεοηεθζζιέκμ πνάβια ζήιενα πανυθα ηά δζηαζχιαηά ημο ημκηεφεζ κά ηαηακηήζεζ ὁ ἄκενςπμξ
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-4-
ιεβζζημπμζήεδηακ μζ δζςβιμί εκάκηζα ηςκ ιμκαπχκ (μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημοξ εεςνμφζε εζδςθμθάηνεξ ηαζ μπαδμφξ ημο ζηυημοξ) μζ ηαηαζηνμθέξ ιμκαζηδνζχκ αθθά ηαζ μζ ηαηαζηνμθέξ ηςκ εζηυκςκ Μάθζζηα υηακ έκαξ ζηναηδβυξ ημο ημκ εκδιένςζε υηζ δεκ είπε ιείκεζ ηακέκαξ ιμκαπυξ ζηδκ πενζμπή ηδξ Θνάηδξ μ Κςκζηακηίκμξ Δ ημο έβναρε υηζ ε εζέκα ανήηα έκακ άκενςπμ ηδξ ηανδζάξ ιμο ηάπμζμκ πμο δνα υπςξ εέθς Καηά ηδκ πνχηδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ λεπχνζζε μ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ πμο ιε επζζημθέξ ηαζ θυβμοξ οπμζηήνζλακ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ Ο βζμξ ημο Κμπνχκοιμο Λέςκ Γ ηαζ δ βοκαίηα ημο Δζνήκδ δ Αεδκαία ζηαιάηδζακ ημοξ δζςβιμφξ ηαζ ηαηάνβδζακ ηζξ απαβμνεφζεζξ ηςκ πνμδβμοιέκςκ Σμ 787 ιΥ ιεηά ημ εάκαημ ημο Λέμκηα Γ δ Δζνήκδ δ Αεδκαία ηαθεί ηδ Ε Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ Ζ φκμδμξ αοηή ηαηαδίηαγε ηδκ εζημκμιαπία ηαζ υνζγε ηζξ εζηυκεξ ηζξ πνμζηοκμφιε ηζιδηζηά αθθά δεκ ηζξ θαηνεφμοιε Ζ Δζνήκδ δ Αεδκαία έηηζζε ηαζ πμθθμφξ καμφξ ζηδκ πυθδ ηςκ Αεδκχκ ακάιεζά ημοξ ημκ καυ ηδξ Θεμηυημο Γμνβμεπδηυμο (ηχνα είκαζ καυξ ημο αβίμο Δθεοεενίμο) Πενίπμο ηυηε ηηίζηδηε ηαζ μ καυξ ηδξ Θεμηυημο Καπκζηανέα ή Καιμοπανέα Οζ επυιεκμζ αοημηνάημνεξ (Λέμκηαξ Δ΄ 813-820 ηαζ μζ δζάδμπμί ημο Μζπαήθ Β΄ Σναοθυξ 825-829 ηαζ Θευθζθμξ 829-842) ήηακ εζημκμιάπμζ ηαζ μζ δζαιάπεξ ζοκεπίζηδηακ ιέπνζ ημ 843 ιΥ Καηά ηδ δεφηενδ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ λεπχνζζε απ ημοξ οπεναζπζζηέξ ηδξ μνεμδμλίαξ Ζ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα ςξ ηδδειυκαξ ημο ακήθζημο οζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ πνμεημίιαζε ηδκ επζηνάηδζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ οβηάθεζε ημπζηή ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επακέθενε ηζξ εζηυκεξ επζηονχκμκηαξ ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ηαζ ηενιάηζζε μνζζηζηά ηδκ εζημκμιαπία Μμθμκυηζ μφηε δ Δηηθδζία μφηε ημ ηνάημξ απαβυνερακ ηζξ βθοπηέξ ακαπαναζηάζεζξ αβίςκ πνμζχπςκ ή ζενχκ ζηδκχκ ιεηά ηδκ πενίμδμ ηδξ εζημκμιαπίαξ ελαθακίζηδηακ ηέημζεξ ακαπαναζηάζεζξ απυ ηδκ Ακαημθζηή Δηηθδζία Ζ 11 Φεανμοανίμο ημο 843 ιΥ (πνχηδ Κονζαηή ηςκ κδζηεζχκ ηδξ αναημζηήξ εηείκμο ημο έημοξ) μνίζηδηε ςξ δ διενμιδκία πμο εα βζκυηακ δ ακαζηφθςζδ ηςκ εζηυκςκ ηαζ απυ ηυηε εμνηάγεηαζ ηάεε πνυκμ ςξ δ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Παθζυηενα μζ ζζημνζημί εεςνμφζακ ςξ πζεακή διενμιδκία ακαζηφθςζδξ ηςκ εζηυκςκ ημ 842 ιΥ αθθά μζ κέεξ επζζηδιμκζηέξ ιεθέηεξ εέθμοκ ημ 843 ιΥ κα είκαζ δ ζςζηή διενμιδκία httpmyoperacomgialioyblog200903088-3-09
4 Λόγνο εηο ηελ Αrsquo Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ηνπ Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο
Σδκ πνχηδ Κονζαηή ηδξ Μεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ δ Αβία ιαξ Δηηθδζία πακδβονίγεζ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδξ μνεήξ πίζηεςξ δ μπμία ηαηαπάηδζε υθεξ ηδξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενεχεδηε βζα πάκηα Γζrsquo αοηυ δ Κονζαηή αοηή ηαθείηαζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ Οζ αζνέζεζξ θάκδηακ ήδδ απανπήξ ημο πνζζηζακζζιμφ Οζ ίδζμζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ πνμεζδμπμζμφζακ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημοξ ηαζ ιαγί ημοξ ηαζ ειάξ βζα ημκ ηίκδοκμ απυ ημοξ ρεοδμδζδαζηάθμοξ Ο Άβζμξ Απυζημθμξ Πέηνμξ ζηδ Βrsquo Καεμθζηή επζζημθή βνάθεζ ημ ελήξ laquoΔβέκμκημ δε ηαζ ρεοδμπνμθήηαζ εκ ης θαχ ςξ ηαζ εκ οιίκ έζμκηαζ ρεοδμδζδάζηαθμζ μίηζκεξ πανεζζάλμοζζκ αζνέζεζξ απςθείαξ ηαζ ημκ αβμνάζακηα αοημφξ δεζπυηδκ ανκμφιεκμζ επάβμκηεξ εαοημίξ ηαπζκήκ απχθεζακ ηαζ πμθθμί ελαημθμοεήζμοζζκ αοηχκ ηαζξ αζεθβείαζξ δζrsquo μοξ δ μδυξ ηδξ αθδεείαξ αθαζθδιδεήζεηαζraquo (Βrsquo Πεη 2 1-2) Ο Άβζμξ Παφθμξ επζζηνέθμκηαξ ζηδκ Παθαζζηίκδ απυ ηδκ Δθθάδα έηακε ζηάζδ ζηδκ Έθεζμ Δηεί ζημοξ πνζζηζακμφξ ηαημίημοξ ηδξ πυθεςξ έθεβε laquoΔβχ βαν μίδα ημφημ υηζ εζζεθεφζμκηαζ ιεηά ηδκ άθζλίκ ιμο θφημζ αανμίξ εζξ οιάξ ιδ θεζδυιεκμζ ημο πμζικίμο ηαζ ελ οιχκ αοηχκ ακαζηήζμκηαζ άκδνεξ θαθμφκηεξ δζεζηναιιέκα ημο απμζπάκ ημοξ ιαεδηάξ μπίζς αοηχκraquo (Πναλ 20 29-30) Πμθθμί ηέημζμζ ρεοδμδζδάζηαθμζ ηαζ ζπζζιαηζημί οπήνπακ ζημοξ πνχημοξ αζχκεξ ημο πνζζηζακζζιμφ Μενζηέξ αζνέζεζξ ηάναγακ ηδκ Δηηθδζία μθυηθδνμοξ αζχκεξ υπςξ βζα πανάδεζβια μζ αζνέζεζξ ημο Ανείμο
-5-
ημο Μαηεδμκίμο ημο Δοηδπμφξ ημο Γζμζηυνμο ημο Νεζημνίμο ηαζ επίζδξ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ Οζ αζνέζεζξ αοηέξ πνμηάθεζακ πμθθέξ δζαηαναπέξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ηδκ ααζάκζζακ πμθφ Τπήξραλ πνιινί νκνινγεηέο ηαζ ιάνηονεξ πμο έποζακ ημ αίια ημοξ οπεναζπζγυιεκμζ ηδκ αθδεζκή πίζηδ ζημκ αβχκα ηαηά ηςκ ρεοδμδζδαζηάθςκ ηαζ ηςκ αζνεηζηχκ Τπήνπακ επίζδξ ηαζ πμθθμί ηαζ ιεβάθμζ ζενάνπεξ μζ μπμίμζ ηαζ αοημί οπέθενακ πμθθμφξ δζςβιμφξ ηαζ πμθθέξ θμνέξ ελμνίζηδηακ Ο Άβζμξ Φθααζακυξ παηνζάνπδξ Κςκζηακηζκμοπυθεςξ βζα πανάδεζβια ζε ιία ζφκμδμ οπυ ηδκ πνμεδνία ημο Γζμζηυνμο δ μπμία ηαθείηαζ laquoθεζζηνζηήraquo πηοπήεδηε ηυζμ άβνζα πμο
ιεηά απυ ηνεζξ διένεξ πέεακε Ζ ηεθεοηαία ζηδ ζεζνά ηςκ αζνέζεςκ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ ήηακ αοηή πμο επέθενε ηα πενζζζυηενα αάζακα ζηδκ Ονευδμλδ Δηηθδζία ιαξ Ζ αίνεζδ αοηή ειθακίζηδηε βζα πνχηδ θμνά ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Λέμκημξ ημο Ηζαφνμο μ μπμίμξ ακέαδηε ζημ ενυκμ ημ 717 Ακέαδηε ζημ ενυκμ ιε ηδ αμήεεζα ημο ζηναημφ υπμο οπήνπακ πμθθμί ακηίπαθμζ ηδξ πνμζηοκήζεςξ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Δπεζδή ήεεθε κα εοανεζηήζεζ ημ ζηναηυ άνπζζε ζηθδνυ δζςβιυ ηαηά ηςκ εζημκμθίθςκ Ο δζςβιυξ αοηυξ ζοκεπίζηδηε ηαζ ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Κςκζηακηίκμο ημο Κμπνςκφιμο μ μπμίμξ δζαδέπηδηε ζημ ενυκμ ημκ Λέμκηα Ζ ηυπνμξ ζδιαίκεζ ηα ηυπνακα Οκμιάζηδηε Κμπνχκοιμξ δζυηζ ηαηά ηδκ αάπηζζή ημο ιυθοκε ηδκ ημθοιαήενα Οζ δφμ αοημί αοημηνάημνεξ βζα πμθθά πνυκζα είπακ ηδκ ελμοζία ζηα πένζα ημοξ ηαζ πνμηάθεζακ πμθθά δεζκά ζηδκ Δηηθδζία Μεηά απυ αοημφξ οπήνπακ ηαζ άθθμζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ μζ μπμίμζ ζοκέπζζακ ημ ένβμ ηςκ πνμηαηυπςκ ημοξ ηαζ ααζάκζζακ ηδκ Δηηθδζία επί μθυηθδνα πνυκζα Γεκ ιπμνμφιε κα πενζβνάρμοιε ηα αάζακα πμο οπέθενε δ Δηηθδζία ζηα πνυκζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ζδζαίηενα μζ ιμκαπμί μζ
μπμίμζ ανίζημκηακ ζηδκ πνχηδ βναιιή ημο αβχκα ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Οζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ έηθεζζακ πμθθά ιμκαζηήνζα πμθθέξ εηηθδζίεξ υπμο οπήνπακ εζηυκεξ ηζξ έηακακ απμεήηεξ Σμοξ ιμκαπμφξ ημοξ ααζάκζγακ άβνζα ημοξ έαβαγακ ιάηζα ημοξ έημαακ ιφηεξ έζπαγακ εζηυκεξ πάκς ζημ ηεθάθζ ημοξ Σμοξ αβζμβνάθμοξ ιε ηα ποναηηςιέκα ζίδενα ημοξ έηαζβακ ηα δάηηοθα Μυκμ ηυηε υηακ ζημ ενυκμ ημο Βογακηίμο ακέαδηε δ αοημηνάηεζνα Δζνήκδ ζηαιάηδζε μ δζςβιυξ αθθά υπζ μνζζηζηά Σμ 787 δ Δζνήκδ ζοβηάθεζε ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία δζαηφπςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία πενί ηδξ ηζιδηζηήξ πνμζηφκδζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Αθθά ηαζ ιεηά ηδ ζφκμδμ οπήνπακ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ υπςξ βζα πανάδεζβια μ Μζπαήθ ηαζ άθθμζ Ζ αίνεζδ αοηή ζοκηνίθηδηε μνζζηζηά ιυκμ επί ηδξ εεμζεαέζηαηδξ Αοβμφζηαξ Θεμδχναξ υηακ ημ 842 ζοβηθήεδηε δ ημπζηή ζφκμδμξ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία Ζ ζφκμδμξ αοηή ακαεειάηζζε υθμοξ αοημφξ πμο ημθιμφκ κα θέκε υηζ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ είκαζ εζδςθμθαηνία ηαζ μζ μνευδμλμζ πνζζηζακμί είκαζ εζδςθμθάηνεξ Καζ εδχ μζ αζνεηζημί ιαξ θέκε αηνζαχξ αοηυ ημ πνάβια Σμθιμφκ κα απμηαθμφκ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα ηαζ ειάξ εζδςθμθάηνεξ Καζ ιέπνζ πμο θηάκεζ ημ ενάζμξ ημοξ Θα ζαξ πς έκα πενζζηαηζηυ πμο έβζκε πνυζθαηα ζε ιία πυθδ ηδξ ζαδνίαξ Σδκ χνα ηδξ θεζημονβίαξ δφμ ααπηζζηέξ ιπήηακ ιέζα ζηδκ εηηθδζία ηαζ άνπζζακ εηεί κα θςκάγμοκ υηζ μζ μνευδμλμζ είκαζ εζδςθμθάηνεξ ηαζ μζ εζηυκεξ ημοξ είδςθα Σζ ακμδζία Πςξ ημθιμφκ αοημί κα ακμίβμοκ ημ αηάεανημ ζηυια ημοξ ηαζ κα θέκε αοηά ηα θυβζα πμο ζηάγμοκ δδθδηήνζμ απμηαθχκηαξ ιαξ εζδςθμθάηνεξ ηαζ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα Αοηυ δείπκεζ πςξ δεκ έπμοκ ηαηακμήζεζ ζςζηά ηδκ δεφηενδ εκημθή ημο Μςζασημφ κυιμο laquoμο πμζήζεζξ ζrsquo εαοηχ είδςθμκ μοδέ πακηυξ μιμίςια υζα εκ ης μονακχ άκς ηαζ υζα εκ ηδ βή ηάης ηαζ υζα εκ ημζξ φδαζζκ οπμηάης ηδξ βήξ Οο πνμζηοκήζεζξ αοημίξ μοδέ ιδ θαηνεφζεζξ αοημίξraquo (Δλ 204) Σζ ζδιαίκεζ αοηή δ εκημθή Νμιίγς υηζ ημ κυδιά ηδξ είκαζ λεηάεανμ Ζ εκημθή αοηή απαβμνεφεζ ακηί κα πνμζηοκάιε ημκ Έκα Μμκαδζηυ ηαζ Αθδεζκυ Θευ κα ηαηαζηεοάγμοιε είδςθα ηαζ κα ηα πνμζηοκάιε πςξ ημ έηακακ μζ ανπαίμζ θαμί μζ Αζζφνζμζ μζ Βααοθχκζμζ μζ Αζβφπηζμζ μζ Έθθδκεξ μζ Ρςιαίμζ ηαζ άθθμζhellip Αοηή είκαζ δ εζδςθμθαηνία Ζ δζηή ιαξ υιςξ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ιμζάγεζ ζε ηίπμηα ιε ηδκ εζδςθμθαηνία Αζθαθχξ υπζ Σα είδςθα απεζηυκζγακ ηάηζ πμο δεκ οπάνπεζ ζηδκ πναβιαηζηυηδηα πμο
-6-
είκαζ ηανπυξ θακηαζίαξ Οζ δζηέξ ιαξ εζηυκεξ εζημκίγμοκ ηδκ πναβιαηζηυηδηα Πναβιαηζηά δεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ μ Κφνζμξ Ηδζμφξ Υνζζηυξ ημκ Οπμίμκ δμλάγμοιε ηαζ ηζξ εζηυκεξ ημο Οπμίμο πνμζηοκάιε Γεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ δ Πακαβία ηδκ μπμία γςβνάθζζε μ Άβζμξ απυζημθμξ ηαζ εοαββεθζζηήξ Λμοηάξ Σδκ εζηυκα ημο αοηή ηδκ εοθυβζζε δ ίδζα δ Θεμηυημξ θέβμκηαξ υηζ δ πάνδ ηδξ εα είκαζ πάκηα ιrsquo αοηή ηδκ εζηυκα Ξένεηε πυζα εαφιαηα βίκμκηαζ απυ ηζξ εζηυκεξ ηδξ Πακαβίαξ Καζ μζ άθθεξ εζηυκεξ δεκ εζημκίγμκηαζ ζrsquo αοηέξ πναβιαηζηά πνυζςπα ηςκ αβίςκ ημο Θεμφ πμο γμφζακ εδχ πάκς ζηδ βή Οζ εζηυκεξ ημοξ αοηέξ είκαζ ηα πμνηναίηα ημοξ ηαζ ιε ηακέκα ηνυπμ δεκ είκαζ είδςθα Μυκμ αζεαέξ ηαζ αηάεανημ ζηυια ημθιά κα θέεζ υηζ μζ εζηυκεξ ιαξ είκαζ είδςθα ηαζ ειείξ είιαζηε εζδςθμθάηνεξ Να ζζςπήζμοκ μζ αζεαείξ δζυηζ δ Οζημοιεκζηή φκμδμξ απήββεζθε ημ ακάεεια εκακηίμκ ημοξ Να ημ λένεηε κα ημ εοιάζηε ηαζ κα ιδκ ζοκακαζηνέθεζηε ιε ημοξ αζνεηζημφξ Να ιδκ απμιαηνφκεζηε απυ ηδκ Δηηθδζία ιδ ζπίγεηε ημ πζηχκα ημο Υνζζημφ Να εοιάζηε υηζ μ Υνζζηυξ ζηδκ ανπζεναηζηή ημο πνμζεοπή παναηαθμφζε ημκ Παηένα Σμο θέβμκηαξ laquoίκα πάκηεξ έκ χζζ ηαεχξ ζο πάηεν εκ ειμί ηαβχ εκ ζμζ ίκα ηαζ αοημί εκ διίκ έκ χζζκ ίκα μ ηυζιμξ πζζηεφζεζ υηζ ζο ιε απέζηεζθαξraquo (Ης 17 21) Ο Κφνζμξ εέθεζ εκυηδηα ηδξ Δηηθδζίαξ Οζ ζπζζιαηζημί μζ μπμίμζ ανίζημοκ ζθάθιαηα ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Δηηθδζίαξ απμιαηνφκμκηαζ απrsquo αοηήκ ηαζ πζζηεφμοκ υηζ εα ανμφκ ηδ ζςηδνία ζηζξ αζνεηζηέξ ημοξ μνβακχζεζξ Ξένεηε υιςξ ηζ έθεβακ μζ ιεβάθμζ άβζμζ βζα ημοξ ακενχπμοξ πμο ζπίγμοκ ημ πίηχκα ημο Υνζζημφ Ο Άβζμξ Κοπνζακυξ επίζημπμξ Κανεαβέκδξ είπε υηζ μζ άκενςπμζ μζ μπμίμζ απμιαηνφκμκηαζ απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ δεκ έπμοκ ημζκςκία ιαγί ηδξ ηαζ ιάνηονεξ κα είκαζ αηυια ηαζ ιε ημ αίια ημοξ δεκ ηαεανίγμοκ ηδκ αιανηία ημοξ δζυηζ δ αανζά αοηή αιανηία ηδξ δζαίνεζδξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ ηαεανίγεηαζ μφηε ιε ημ αίια Καζ μ άβζμξ ζενμιάνηοναξ Ηβκάηζμξ μ Θεμθυνμξ είπε υηζ αοηυξ πμο πνμηαθεί ζπίζια ζηδκ Δηηθδζία δε εα ηθδνμκμιήζεζ ηδκ ααζζθεία ημο Θεμφ θμζ μζ αζνεηζημί υιςξ είκαζ ηήνοηεξ ημο ζπίζιαημξ Δκχ μ απυζημθμξ θέεζ laquoΠαναηαθχ δε οιάξ αδεθθμί ζημπείκ ημοξ ηαξ δζπμζηαζίαξ ηαζ ηα ζηάκδαθα πανά ηδκ δζδαπήκ ήκ οιείξ ειάεεηε πμζμφκηαξ ηαζ εηηθίκαηε απrsquo αοηχκraquo (Ρςι 16 17) Καζ ζηδκ άθθδ επζζημθή ημο θέεζ ημ ελήξ laquoεί ηζξ οιάξ εοαββεθίγεηαζ πανrsquo υ πανεθάαεηε ακάεεια έζηςraquo (Γαθ 1 9) Καζ υθμζ μζ αζνεηζημί εοαββεθίγμοκ υπζ αοηυ πμο εοαββεθίγεζ δ Ονευδμλδ Δηηθδζία δ μπμία ιαξ βέκκδζε πκεοιαηζηά Θοιδεείηε ηαζ ημκ θυβμ ημο Κονίμο Ηδζμφ Υνζζημφ μ Οπμίμξ είπε ζημοξ απμζηυθμοξ ηαζ ιέζς αοηχκ ζε ιαξ ημοξ δζαδυπμοξ ημοξ laquoΟ αημφςκ οιχκ ειμφ αημφεζ ηαζ μ αεεηχκ οιάξ ειέ αεεηείmiddot μ δε ειέ αεεηχκ αεεηεί ημκ απμζηείθακηά ιεraquo (Λη 10 16)Σνμιενά είκαζ αοηά ηα θυβζα ημο Κονίμο Να ηα εοιάζηε πάκημηε Να ιδκ λεπκάηε ηαζ αοηήκ ηδκ διένα ηδκ διένα ημο ενζάιαμο ηδξ μνεμδυλμο πίζηεςξ Ζ πίζηδ αοηή δζαηοπχεδηε μνζζηζηά ζηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία ζηενέςζε ηδκ Ονεμδμλία ηαζ ηαηαπάηδζε υθεξ ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ηα ζπίζιαηα Πάκς απυ πίθζα πνυκζα πέναζακ απυ ηυηε πμο έβζκε δ Εacute Οζημοιεκζηή φκμδμξ ηαζ δεκ έπμοκ λακαβίκεζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Γζαηί Οζ θυβμζ είκαζ πμθζηζημί Γεκ οπήνπε δοκαηυηδηα κα ζοβηθδεμφκ Αθθά κα ιδκ θοπυιαζηε πμο δεκ έβζκακ άθθεξ ηαζ δεκ βίκμκηαζ ζήιενα μζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Αοηέξ μζ επηά πμο έπμοιε ηαηημπμίδζακ υθα ηα γδηήιαηα ηαζ έθοζακ υθα ηα πνμαθήιαηα πμο είπε δ Δηηθδζία ιε ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενέςζακ ηδκ μνευδμλδ πίζηδ Θα πείηε πςξ ζήιενα έπμοιε πμθθέξ ηαζκμφνζεξ αζνέζεζξ ηαζ ζπίζιαηα Ναζ έπεηε δίηαζμ Αθθά πνέπεζ κα λένμοιε πςξ μζ ηαζκμφνζεξ αοηέξ αζνέζεζξ δεκ θέκε ηίπμηε ηαζκμφνζμ αθθά επακαθαιαάκμοκ αοηά πμο ήδδ έπμοκ πεζ μζ παθαζμί αζνεηζημί Καζ υθεξ αοηέξ μζ αζνέζεζξ ακαεειαηίζηδηακ απυ ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ Γζrsquo αοηυ ιαξ ανημφκ μζ απμθάζεζξ ηςκ επηά Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ ηαζ ζδζαίηενα ηδξ Δαδυιδξ Γζrsquo αοηυ ηαζ παζνυιαζηε ηαζ πακδβονίγμοιε ζήιενα ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδ μπμία ελέθναζε ηαζ ζηενέςζε δ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμξ Αηνζαχξ βζrsquo αοηυ ημ θυβμ μνίζηδηε αοηή ηδκ διένα κα ράθθεηαζ δμλμθμβία ςξ εοπανζζηία ζημ Θευ βζα ηδκ ζηενέςζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Καζ αοηή ηδκ δμλμθμβία εα ράθθμοιε ηχνα _______________________ Πεγή Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο Λόγνη θαη Οκηιίεο ηόκνο Αacute
httpwwwpemptousiagr201203CEBBCF8CCEB3CEBFCF82-CEB5CEB9CF82-CF84CEB7CEBD-CEB1-CEBACF85CF81CEB9CEB1CEBACEAE-CF84CF89CEBD-CEBDCEB7CF83CF84CEB5CEB9CF8ECEBD
-7-
5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά
Ζ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΠΗΣΖ
(Ἰς 1 44-52) Μή κέλεηε ζηά βιεπόκελα
ήιενα εἶκαζ Κονζαηή ηῆξ νεμδμλίαξ Γδθαδή πακοβδνίγμιε ηυκ ενίαιαμ ηῆξ ἀθδεζκῆξ πίζηδξ Θνίαιαμ ἐκακηίμκ ηῶκ ρεφηζηςκ ἐκηοπχζεςκ πμφ ζπδιαηίγεζ ὁ ἄκενςπμξ βζά ηυκ Υνζζηυ ηαί βζά ηήκ ηηθδζία Κάεε αἵνεζδ ηαί ηάεε ηαζκμφνβζα δμλαζία ηαί εεςνία εἶκαζ ἕκα θάεμξ βζαηί ἀπμπθακᾶ ἀπυ ηήκ ἀθδεζκή πίζηδ ἀπυ ηήκ ιυκδ ἀθήεεζα πμφ εἶκαζ ὅηζ Συκ ηυζιμ ηυκ δδιζμφνβδζε ὁ Θευξ Ὅηζ ὅθμζ εἴιαζηε πθάζιαηά ημο Ὅηζ ὁ Θευξ εἶκαζ πακάβαεμξ Παηέναξ Καί ὅηζ βζά ιᾶξ βζά κά ιᾶξ ιαγέρεζ ημκηά ημο ἔζηεζθε ζηυκ ηυζιμ ηυκ Τἱυ ημο ὁιμμφζζμ ηαί ζοκάκανπμ λrsquo ἴζμο Θευ ιέ ηυκ Παηένα Θευ νεμδμλία εἶκαζ κά πζζηεφεζ ηακείξ ὅηζ ὁ Ἰδζμῦξ Υνζζηυξ ὁ Τἱυξ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅηζ εἶκαζ ὁ ἀθδεζκυξ Θευξ Γζ αηυ ζήιενα δζααάζαιε ηυ Δαββέθζμ πμφ θέβεζ
Πῆβε ὁ Φίθζππμξ πμφ βκχνζγε ηυκ Υνζζηυ ζηυ Ναεακαήθ ηαί ημῦ εἶπε -Δνήηαιε ηυκ Ἰδζμῦκ ηυκ ἀπυ Ναγανέη Συκ Τἱυ ημῦ Θεμῦ -Ἀπυ ηήκ Ναγανέη Ββαίκεζ ηίπμηε ηαθυ ηαί ιεβάθμ Γέκ εἶκαζ δοκαηυκ Ἔηζζ ἔθεβε ηυ ιοαθυ ημῦ ἀκενχπμο ζηέρδ ημῦ ἀκενχπμο ηά θζθμζμθήιαηα ηά ρεοημθζθμζμθήιαηα ηῶκ ἀκενχπςκ Σμῦ ἀπακηάεζ ὁ Φίθζππμξ -Ἔνπμο ηαί ἴδε Σί κά νεεῖ κά δεῖ Ἕκα ζπῆια ἐλςηενζηυ Καί ημφξ ἱενεῖξ ημφξ αθέπμιε Ἀθθά ἅια ημφξ αθέπμιε πςνίξ ηήκ ἱενςζφκδ ηί αθέπμιε Σίπμηε Καί ηήκ εἰηυκα ημῦ Υνζζημῦ ηήκ αθέπμιε Ἅια ὅιςξ δέκ αθέπμιε δζά ηῆξ εἰηυκαξ ηυκ Θευ ηῆξ δυλδξ ηί ηήκ εέθμιε ηαί ηήκ αθέπμιε
Ὁ Τἱόο ηνῦ ἀλζξώπνπ θέληξν ηνῦ θόζκνπ Πῆβε ὁ Ναεακαήθ ηαί ζηάεδηε ιπνμζηά ζηυκ Υνζζηυ Σμῦ θέεζ ὁ Υνζζηυξ -Καθχζrsquo ηυκ ηαθυ Ἰζναδθίηδ πμφ δέκ ἔπεζ ιέζα ζηήκ ηανδζά ημο δυθμ Παναλεκεφηδηε ὁ Ναεακαήθ ηαί ηυκ νχηδζε -Πυεεκ ιέ βζκχζηεζξ Πμῦ ιέ λένεζξ -έ εἶδα πνίκ ἀπυ θίβμ πμφ ἤζμοκ ηάης ἀπυ ιζά ζοηζά Σί ζηεπηυηακ Θευξ λένεζ Ἀθθά ὁ Υνζζηυξ ημῦ ἔδςζε κά ηαηαθάαεζ ιζά ἀθήεεζα Ὅηζ ὅθα ὅζα ζηεπηυηακ ἐηείκδ ηήκ ζηζβιή ηά ἤλενε Σά ἤλενε ηαθφηενα ἀπυ ηυκ ἴδζμ Καί ὁιμθυβδζε ὁ Ναεακαήθ ηαί εἶπε -φ εἶζαζ Κφνζε ὁ θοηνςηήξ ημῦ Ἰζναήθ ὁ θοηνςηήξ ημῦ ηυζιμο Υνζζηυξ ημῦ εἶπε ηυηε ηήκ πζυ πανάλεκδ ημοαέκηα πμφ ιπμνεῖ κά θακηαζηεῖ ηακείξ -Καθά ηυ εἶπεξ ηαί ἀπ ἄνηζ ἀπ αηή ηήκ ὥνα εά αθέπεηε ὄπζ εά δεῖηε ηάπμζα ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαί ηαηαααίκμκηαξ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Μέ αθέπεηε ἕκακ ἄκενςπμ ηχνα ἐλςηενζηυ πενίαθδια ἁπθυ ζοκδεζζιέκμ ηαηαθνμκειέκμ Πυζμοξ ἀκενχπμοξ ιπμνεῖ κά ἐλμθμενεφζεζ ιζά αυιαα Πυζμοξ ἕκαξ πονμαμθζζιυξ Πυζμοξ ἕκαξ ἄθθμξ ηνυπμξ Συ πζυ ἐλεοηεθζζιέκμ πνάβια ζήιενα πανυθα ηά δζηαζχιαηά ημο ημκηεφεζ κά ηαηακηήζεζ ὁ ἄκενςπμξ
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-5-
ημο Μαηεδμκίμο ημο Δοηδπμφξ ημο Γζμζηυνμο ημο Νεζημνίμο ηαζ επίζδξ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ Οζ αζνέζεζξ αοηέξ πνμηάθεζακ πμθθέξ δζαηαναπέξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ηδκ ααζάκζζακ πμθφ Τπήξραλ πνιινί νκνινγεηέο ηαζ ιάνηονεξ πμο έποζακ ημ αίια ημοξ οπεναζπζγυιεκμζ ηδκ αθδεζκή πίζηδ ζημκ αβχκα ηαηά ηςκ ρεοδμδζδαζηάθςκ ηαζ ηςκ αζνεηζηχκ Τπήνπακ επίζδξ ηαζ πμθθμί ηαζ ιεβάθμζ ζενάνπεξ μζ μπμίμζ ηαζ αοημί οπέθενακ πμθθμφξ δζςβιμφξ ηαζ πμθθέξ θμνέξ ελμνίζηδηακ Ο Άβζμξ Φθααζακυξ παηνζάνπδξ Κςκζηακηζκμοπυθεςξ βζα πανάδεζβια ζε ιία ζφκμδμ οπυ ηδκ πνμεδνία ημο Γζμζηυνμο δ μπμία ηαθείηαζ laquoθεζζηνζηήraquo πηοπήεδηε ηυζμ άβνζα πμο
ιεηά απυ ηνεζξ διένεξ πέεακε Ζ ηεθεοηαία ζηδ ζεζνά ηςκ αζνέζεςκ δ αίνεζδ ηδξ εζημκμιαπίαξ ήηακ αοηή πμο επέθενε ηα πενζζζυηενα αάζακα ζηδκ Ονευδμλδ Δηηθδζία ιαξ Ζ αίνεζδ αοηή ειθακίζηδηε βζα πνχηδ θμνά ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Λέμκημξ ημο Ηζαφνμο μ μπμίμξ ακέαδηε ζημ ενυκμ ημ 717 Ακέαδηε ζημ ενυκμ ιε ηδ αμήεεζα ημο ζηναημφ υπμο οπήνπακ πμθθμί ακηίπαθμζ ηδξ πνμζηοκήζεςξ ηςκ αβίςκ εζηυκςκ Δπεζδή ήεεθε κα εοανεζηήζεζ ημ ζηναηυ άνπζζε ζηθδνυ δζςβιυ ηαηά ηςκ εζημκμθίθςκ Ο δζςβιυξ αοηυξ ζοκεπίζηδηε ηαζ ζηα πνυκζα ημο αοημηνάημνα Κςκζηακηίκμο ημο Κμπνςκφιμο μ μπμίμξ δζαδέπηδηε ζημ ενυκμ ημκ Λέμκηα Ζ ηυπνμξ ζδιαίκεζ ηα ηυπνακα Οκμιάζηδηε Κμπνχκοιμξ δζυηζ ηαηά ηδκ αάπηζζή ημο ιυθοκε ηδκ ημθοιαήενα Οζ δφμ αοημί αοημηνάημνεξ βζα πμθθά πνυκζα είπακ ηδκ ελμοζία ζηα πένζα ημοξ ηαζ πνμηάθεζακ πμθθά δεζκά ζηδκ Δηηθδζία Μεηά απυ αοημφξ οπήνπακ ηαζ άθθμζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ μζ μπμίμζ ζοκέπζζακ ημ ένβμ ηςκ πνμηαηυπςκ ημοξ ηαζ ααζάκζζακ ηδκ Δηηθδζία επί μθυηθδνα πνυκζα Γεκ ιπμνμφιε κα πενζβνάρμοιε ηα αάζακα πμο οπέθενε δ Δηηθδζία ζηα πνυκζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ζδζαίηενα μζ ιμκαπμί μζ
μπμίμζ ανίζημκηακ ζηδκ πνχηδ βναιιή ημο αβχκα ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Οζ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ έηθεζζακ πμθθά ιμκαζηήνζα πμθθέξ εηηθδζίεξ υπμο οπήνπακ εζηυκεξ ηζξ έηακακ απμεήηεξ Σμοξ ιμκαπμφξ ημοξ ααζάκζγακ άβνζα ημοξ έαβαγακ ιάηζα ημοξ έημαακ ιφηεξ έζπαγακ εζηυκεξ πάκς ζημ ηεθάθζ ημοξ Σμοξ αβζμβνάθμοξ ιε ηα ποναηηςιέκα ζίδενα ημοξ έηαζβακ ηα δάηηοθα Μυκμ ηυηε υηακ ζημ ενυκμ ημο Βογακηίμο ακέαδηε δ αοημηνάηεζνα Δζνήκδ ζηαιάηδζε μ δζςβιυξ αθθά υπζ μνζζηζηά Σμ 787 δ Δζνήκδ ζοβηάθεζε ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία δζαηφπςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία πενί ηδξ ηζιδηζηήξ πνμζηφκδζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Αθθά ηαζ ιεηά ηδ ζφκμδμ οπήνπακ αοημηνάημνεξ εζημκμιάπμζ υπςξ βζα πανάδεζβια μ Μζπαήθ ηαζ άθθμζ Ζ αίνεζδ αοηή ζοκηνίθηδηε μνζζηζηά ιυκμ επί ηδξ εεμζεαέζηαηδξ Αοβμφζηαξ Θεμδχναξ υηακ ημ 842 ζοβηθήεδηε δ ημπζηή ζφκμδμξ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηδκ μνευδμλδ δζδαζηαθία Ζ ζφκμδμξ αοηή ακαεειάηζζε υθμοξ αοημφξ πμο ημθιμφκ κα θέκε υηζ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ είκαζ εζδςθμθαηνία ηαζ μζ μνευδμλμζ πνζζηζακμί είκαζ εζδςθμθάηνεξ Καζ εδχ μζ αζνεηζημί ιαξ θέκε αηνζαχξ αοηυ ημ πνάβια Σμθιμφκ κα απμηαθμφκ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα ηαζ ειάξ εζδςθμθάηνεξ Καζ ιέπνζ πμο θηάκεζ ημ ενάζμξ ημοξ Θα ζαξ πς έκα πενζζηαηζηυ πμο έβζκε πνυζθαηα ζε ιία πυθδ ηδξ ζαδνίαξ Σδκ χνα ηδξ θεζημονβίαξ δφμ ααπηζζηέξ ιπήηακ ιέζα ζηδκ εηηθδζία ηαζ άνπζζακ εηεί κα θςκάγμοκ υηζ μζ μνευδμλμζ είκαζ εζδςθμθάηνεξ ηαζ μζ εζηυκεξ ημοξ είδςθα Σζ ακμδζία Πςξ ημθιμφκ αοημί κα ακμίβμοκ ημ αηάεανημ ζηυια ημοξ ηαζ κα θέκε αοηά ηα θυβζα πμο ζηάγμοκ δδθδηήνζμ απμηαθχκηαξ ιαξ εζδςθμθάηνεξ ηαζ ηζξ εζηυκεξ ιαξ είδςθα Αοηυ δείπκεζ πςξ δεκ έπμοκ ηαηακμήζεζ ζςζηά ηδκ δεφηενδ εκημθή ημο Μςζασημφ κυιμο laquoμο πμζήζεζξ ζrsquo εαοηχ είδςθμκ μοδέ πακηυξ μιμίςια υζα εκ ης μονακχ άκς ηαζ υζα εκ ηδ βή ηάης ηαζ υζα εκ ημζξ φδαζζκ οπμηάης ηδξ βήξ Οο πνμζηοκήζεζξ αοημίξ μοδέ ιδ θαηνεφζεζξ αοημίξraquo (Δλ 204) Σζ ζδιαίκεζ αοηή δ εκημθή Νμιίγς υηζ ημ κυδιά ηδξ είκαζ λεηάεανμ Ζ εκημθή αοηή απαβμνεφεζ ακηί κα πνμζηοκάιε ημκ Έκα Μμκαδζηυ ηαζ Αθδεζκυ Θευ κα ηαηαζηεοάγμοιε είδςθα ηαζ κα ηα πνμζηοκάιε πςξ ημ έηακακ μζ ανπαίμζ θαμί μζ Αζζφνζμζ μζ Βααοθχκζμζ μζ Αζβφπηζμζ μζ Έθθδκεξ μζ Ρςιαίμζ ηαζ άθθμζhellip Αοηή είκαζ δ εζδςθμθαηνία Ζ δζηή ιαξ υιςξ δ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ιμζάγεζ ζε ηίπμηα ιε ηδκ εζδςθμθαηνία Αζθαθχξ υπζ Σα είδςθα απεζηυκζγακ ηάηζ πμο δεκ οπάνπεζ ζηδκ πναβιαηζηυηδηα πμο
-6-
είκαζ ηανπυξ θακηαζίαξ Οζ δζηέξ ιαξ εζηυκεξ εζημκίγμοκ ηδκ πναβιαηζηυηδηα Πναβιαηζηά δεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ μ Κφνζμξ Ηδζμφξ Υνζζηυξ ημκ Οπμίμκ δμλάγμοιε ηαζ ηζξ εζηυκεξ ημο Οπμίμο πνμζηοκάιε Γεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ δ Πακαβία ηδκ μπμία γςβνάθζζε μ Άβζμξ απυζημθμξ ηαζ εοαββεθζζηήξ Λμοηάξ Σδκ εζηυκα ημο αοηή ηδκ εοθυβζζε δ ίδζα δ Θεμηυημξ θέβμκηαξ υηζ δ πάνδ ηδξ εα είκαζ πάκηα ιrsquo αοηή ηδκ εζηυκα Ξένεηε πυζα εαφιαηα βίκμκηαζ απυ ηζξ εζηυκεξ ηδξ Πακαβίαξ Καζ μζ άθθεξ εζηυκεξ δεκ εζημκίγμκηαζ ζrsquo αοηέξ πναβιαηζηά πνυζςπα ηςκ αβίςκ ημο Θεμφ πμο γμφζακ εδχ πάκς ζηδ βή Οζ εζηυκεξ ημοξ αοηέξ είκαζ ηα πμνηναίηα ημοξ ηαζ ιε ηακέκα ηνυπμ δεκ είκαζ είδςθα Μυκμ αζεαέξ ηαζ αηάεανημ ζηυια ημθιά κα θέεζ υηζ μζ εζηυκεξ ιαξ είκαζ είδςθα ηαζ ειείξ είιαζηε εζδςθμθάηνεξ Να ζζςπήζμοκ μζ αζεαείξ δζυηζ δ Οζημοιεκζηή φκμδμξ απήββεζθε ημ ακάεεια εκακηίμκ ημοξ Να ημ λένεηε κα ημ εοιάζηε ηαζ κα ιδκ ζοκακαζηνέθεζηε ιε ημοξ αζνεηζημφξ Να ιδκ απμιαηνφκεζηε απυ ηδκ Δηηθδζία ιδ ζπίγεηε ημ πζηχκα ημο Υνζζημφ Να εοιάζηε υηζ μ Υνζζηυξ ζηδκ ανπζεναηζηή ημο πνμζεοπή παναηαθμφζε ημκ Παηένα Σμο θέβμκηαξ laquoίκα πάκηεξ έκ χζζ ηαεχξ ζο πάηεν εκ ειμί ηαβχ εκ ζμζ ίκα ηαζ αοημί εκ διίκ έκ χζζκ ίκα μ ηυζιμξ πζζηεφζεζ υηζ ζο ιε απέζηεζθαξraquo (Ης 17 21) Ο Κφνζμξ εέθεζ εκυηδηα ηδξ Δηηθδζίαξ Οζ ζπζζιαηζημί μζ μπμίμζ ανίζημοκ ζθάθιαηα ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Δηηθδζίαξ απμιαηνφκμκηαζ απrsquo αοηήκ ηαζ πζζηεφμοκ υηζ εα ανμφκ ηδ ζςηδνία ζηζξ αζνεηζηέξ ημοξ μνβακχζεζξ Ξένεηε υιςξ ηζ έθεβακ μζ ιεβάθμζ άβζμζ βζα ημοξ ακενχπμοξ πμο ζπίγμοκ ημ πίηχκα ημο Υνζζημφ Ο Άβζμξ Κοπνζακυξ επίζημπμξ Κανεαβέκδξ είπε υηζ μζ άκενςπμζ μζ μπμίμζ απμιαηνφκμκηαζ απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ δεκ έπμοκ ημζκςκία ιαγί ηδξ ηαζ ιάνηονεξ κα είκαζ αηυια ηαζ ιε ημ αίια ημοξ δεκ ηαεανίγμοκ ηδκ αιανηία ημοξ δζυηζ δ αανζά αοηή αιανηία ηδξ δζαίνεζδξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ ηαεανίγεηαζ μφηε ιε ημ αίια Καζ μ άβζμξ ζενμιάνηοναξ Ηβκάηζμξ μ Θεμθυνμξ είπε υηζ αοηυξ πμο πνμηαθεί ζπίζια ζηδκ Δηηθδζία δε εα ηθδνμκμιήζεζ ηδκ ααζζθεία ημο Θεμφ θμζ μζ αζνεηζημί υιςξ είκαζ ηήνοηεξ ημο ζπίζιαημξ Δκχ μ απυζημθμξ θέεζ laquoΠαναηαθχ δε οιάξ αδεθθμί ζημπείκ ημοξ ηαξ δζπμζηαζίαξ ηαζ ηα ζηάκδαθα πανά ηδκ δζδαπήκ ήκ οιείξ ειάεεηε πμζμφκηαξ ηαζ εηηθίκαηε απrsquo αοηχκraquo (Ρςι 16 17) Καζ ζηδκ άθθδ επζζημθή ημο θέεζ ημ ελήξ laquoεί ηζξ οιάξ εοαββεθίγεηαζ πανrsquo υ πανεθάαεηε ακάεεια έζηςraquo (Γαθ 1 9) Καζ υθμζ μζ αζνεηζημί εοαββεθίγμοκ υπζ αοηυ πμο εοαββεθίγεζ δ Ονευδμλδ Δηηθδζία δ μπμία ιαξ βέκκδζε πκεοιαηζηά Θοιδεείηε ηαζ ημκ θυβμ ημο Κονίμο Ηδζμφ Υνζζημφ μ Οπμίμξ είπε ζημοξ απμζηυθμοξ ηαζ ιέζς αοηχκ ζε ιαξ ημοξ δζαδυπμοξ ημοξ laquoΟ αημφςκ οιχκ ειμφ αημφεζ ηαζ μ αεεηχκ οιάξ ειέ αεεηείmiddot μ δε ειέ αεεηχκ αεεηεί ημκ απμζηείθακηά ιεraquo (Λη 10 16)Σνμιενά είκαζ αοηά ηα θυβζα ημο Κονίμο Να ηα εοιάζηε πάκημηε Να ιδκ λεπκάηε ηαζ αοηήκ ηδκ διένα ηδκ διένα ημο ενζάιαμο ηδξ μνεμδυλμο πίζηεςξ Ζ πίζηδ αοηή δζαηοπχεδηε μνζζηζηά ζηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία ζηενέςζε ηδκ Ονεμδμλία ηαζ ηαηαπάηδζε υθεξ ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ηα ζπίζιαηα Πάκς απυ πίθζα πνυκζα πέναζακ απυ ηυηε πμο έβζκε δ Εacute Οζημοιεκζηή φκμδμξ ηαζ δεκ έπμοκ λακαβίκεζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Γζαηί Οζ θυβμζ είκαζ πμθζηζημί Γεκ οπήνπε δοκαηυηδηα κα ζοβηθδεμφκ Αθθά κα ιδκ θοπυιαζηε πμο δεκ έβζκακ άθθεξ ηαζ δεκ βίκμκηαζ ζήιενα μζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Αοηέξ μζ επηά πμο έπμοιε ηαηημπμίδζακ υθα ηα γδηήιαηα ηαζ έθοζακ υθα ηα πνμαθήιαηα πμο είπε δ Δηηθδζία ιε ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενέςζακ ηδκ μνευδμλδ πίζηδ Θα πείηε πςξ ζήιενα έπμοιε πμθθέξ ηαζκμφνζεξ αζνέζεζξ ηαζ ζπίζιαηα Ναζ έπεηε δίηαζμ Αθθά πνέπεζ κα λένμοιε πςξ μζ ηαζκμφνζεξ αοηέξ αζνέζεζξ δεκ θέκε ηίπμηε ηαζκμφνζμ αθθά επακαθαιαάκμοκ αοηά πμο ήδδ έπμοκ πεζ μζ παθαζμί αζνεηζημί Καζ υθεξ αοηέξ μζ αζνέζεζξ ακαεειαηίζηδηακ απυ ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ Γζrsquo αοηυ ιαξ ανημφκ μζ απμθάζεζξ ηςκ επηά Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ ηαζ ζδζαίηενα ηδξ Δαδυιδξ Γζrsquo αοηυ ηαζ παζνυιαζηε ηαζ πακδβονίγμοιε ζήιενα ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδ μπμία ελέθναζε ηαζ ζηενέςζε δ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμξ Αηνζαχξ βζrsquo αοηυ ημ θυβμ μνίζηδηε αοηή ηδκ διένα κα ράθθεηαζ δμλμθμβία ςξ εοπανζζηία ζημ Θευ βζα ηδκ ζηενέςζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Καζ αοηή ηδκ δμλμθμβία εα ράθθμοιε ηχνα _______________________ Πεγή Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο Λόγνη θαη Οκηιίεο ηόκνο Αacute
httpwwwpemptousiagr201203CEBBCF8CCEB3CEBFCF82-CEB5CEB9CF82-CF84CEB7CEBD-CEB1-CEBACF85CF81CEB9CEB1CEBACEAE-CF84CF89CEBD-CEBDCEB7CF83CF84CEB5CEB9CF8ECEBD
-7-
5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά
Ζ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΠΗΣΖ
(Ἰς 1 44-52) Μή κέλεηε ζηά βιεπόκελα
ήιενα εἶκαζ Κονζαηή ηῆξ νεμδμλίαξ Γδθαδή πακοβδνίγμιε ηυκ ενίαιαμ ηῆξ ἀθδεζκῆξ πίζηδξ Θνίαιαμ ἐκακηίμκ ηῶκ ρεφηζηςκ ἐκηοπχζεςκ πμφ ζπδιαηίγεζ ὁ ἄκενςπμξ βζά ηυκ Υνζζηυ ηαί βζά ηήκ ηηθδζία Κάεε αἵνεζδ ηαί ηάεε ηαζκμφνβζα δμλαζία ηαί εεςνία εἶκαζ ἕκα θάεμξ βζαηί ἀπμπθακᾶ ἀπυ ηήκ ἀθδεζκή πίζηδ ἀπυ ηήκ ιυκδ ἀθήεεζα πμφ εἶκαζ ὅηζ Συκ ηυζιμ ηυκ δδιζμφνβδζε ὁ Θευξ Ὅηζ ὅθμζ εἴιαζηε πθάζιαηά ημο Ὅηζ ὁ Θευξ εἶκαζ πακάβαεμξ Παηέναξ Καί ὅηζ βζά ιᾶξ βζά κά ιᾶξ ιαγέρεζ ημκηά ημο ἔζηεζθε ζηυκ ηυζιμ ηυκ Τἱυ ημο ὁιμμφζζμ ηαί ζοκάκανπμ λrsquo ἴζμο Θευ ιέ ηυκ Παηένα Θευ νεμδμλία εἶκαζ κά πζζηεφεζ ηακείξ ὅηζ ὁ Ἰδζμῦξ Υνζζηυξ ὁ Τἱυξ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅηζ εἶκαζ ὁ ἀθδεζκυξ Θευξ Γζ αηυ ζήιενα δζααάζαιε ηυ Δαββέθζμ πμφ θέβεζ
Πῆβε ὁ Φίθζππμξ πμφ βκχνζγε ηυκ Υνζζηυ ζηυ Ναεακαήθ ηαί ημῦ εἶπε -Δνήηαιε ηυκ Ἰδζμῦκ ηυκ ἀπυ Ναγανέη Συκ Τἱυ ημῦ Θεμῦ -Ἀπυ ηήκ Ναγανέη Ββαίκεζ ηίπμηε ηαθυ ηαί ιεβάθμ Γέκ εἶκαζ δοκαηυκ Ἔηζζ ἔθεβε ηυ ιοαθυ ημῦ ἀκενχπμο ζηέρδ ημῦ ἀκενχπμο ηά θζθμζμθήιαηα ηά ρεοημθζθμζμθήιαηα ηῶκ ἀκενχπςκ Σμῦ ἀπακηάεζ ὁ Φίθζππμξ -Ἔνπμο ηαί ἴδε Σί κά νεεῖ κά δεῖ Ἕκα ζπῆια ἐλςηενζηυ Καί ημφξ ἱενεῖξ ημφξ αθέπμιε Ἀθθά ἅια ημφξ αθέπμιε πςνίξ ηήκ ἱενςζφκδ ηί αθέπμιε Σίπμηε Καί ηήκ εἰηυκα ημῦ Υνζζημῦ ηήκ αθέπμιε Ἅια ὅιςξ δέκ αθέπμιε δζά ηῆξ εἰηυκαξ ηυκ Θευ ηῆξ δυλδξ ηί ηήκ εέθμιε ηαί ηήκ αθέπμιε
Ὁ Τἱόο ηνῦ ἀλζξώπνπ θέληξν ηνῦ θόζκνπ Πῆβε ὁ Ναεακαήθ ηαί ζηάεδηε ιπνμζηά ζηυκ Υνζζηυ Σμῦ θέεζ ὁ Υνζζηυξ -Καθχζrsquo ηυκ ηαθυ Ἰζναδθίηδ πμφ δέκ ἔπεζ ιέζα ζηήκ ηανδζά ημο δυθμ Παναλεκεφηδηε ὁ Ναεακαήθ ηαί ηυκ νχηδζε -Πυεεκ ιέ βζκχζηεζξ Πμῦ ιέ λένεζξ -έ εἶδα πνίκ ἀπυ θίβμ πμφ ἤζμοκ ηάης ἀπυ ιζά ζοηζά Σί ζηεπηυηακ Θευξ λένεζ Ἀθθά ὁ Υνζζηυξ ημῦ ἔδςζε κά ηαηαθάαεζ ιζά ἀθήεεζα Ὅηζ ὅθα ὅζα ζηεπηυηακ ἐηείκδ ηήκ ζηζβιή ηά ἤλενε Σά ἤλενε ηαθφηενα ἀπυ ηυκ ἴδζμ Καί ὁιμθυβδζε ὁ Ναεακαήθ ηαί εἶπε -φ εἶζαζ Κφνζε ὁ θοηνςηήξ ημῦ Ἰζναήθ ὁ θοηνςηήξ ημῦ ηυζιμο Υνζζηυξ ημῦ εἶπε ηυηε ηήκ πζυ πανάλεκδ ημοαέκηα πμφ ιπμνεῖ κά θακηαζηεῖ ηακείξ -Καθά ηυ εἶπεξ ηαί ἀπ ἄνηζ ἀπ αηή ηήκ ὥνα εά αθέπεηε ὄπζ εά δεῖηε ηάπμζα ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαί ηαηαααίκμκηαξ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Μέ αθέπεηε ἕκακ ἄκενςπμ ηχνα ἐλςηενζηυ πενίαθδια ἁπθυ ζοκδεζζιέκμ ηαηαθνμκειέκμ Πυζμοξ ἀκενχπμοξ ιπμνεῖ κά ἐλμθμενεφζεζ ιζά αυιαα Πυζμοξ ἕκαξ πονμαμθζζιυξ Πυζμοξ ἕκαξ ἄθθμξ ηνυπμξ Συ πζυ ἐλεοηεθζζιέκμ πνάβια ζήιενα πανυθα ηά δζηαζχιαηά ημο ημκηεφεζ κά ηαηακηήζεζ ὁ ἄκενςπμξ
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-6-
είκαζ ηανπυξ θακηαζίαξ Οζ δζηέξ ιαξ εζηυκεξ εζημκίγμοκ ηδκ πναβιαηζηυηδηα Πναβιαηζηά δεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ μ Κφνζμξ Ηδζμφξ Υνζζηυξ ημκ Οπμίμκ δμλάγμοιε ηαζ ηζξ εζηυκεξ ημο Οπμίμο πνμζηοκάιε Γεκ γμφζε ιεηαλφ ιαξ δ Πακαβία ηδκ μπμία γςβνάθζζε μ Άβζμξ απυζημθμξ ηαζ εοαββεθζζηήξ Λμοηάξ Σδκ εζηυκα ημο αοηή ηδκ εοθυβζζε δ ίδζα δ Θεμηυημξ θέβμκηαξ υηζ δ πάνδ ηδξ εα είκαζ πάκηα ιrsquo αοηή ηδκ εζηυκα Ξένεηε πυζα εαφιαηα βίκμκηαζ απυ ηζξ εζηυκεξ ηδξ Πακαβίαξ Καζ μζ άθθεξ εζηυκεξ δεκ εζημκίγμκηαζ ζrsquo αοηέξ πναβιαηζηά πνυζςπα ηςκ αβίςκ ημο Θεμφ πμο γμφζακ εδχ πάκς ζηδ βή Οζ εζηυκεξ ημοξ αοηέξ είκαζ ηα πμνηναίηα ημοξ ηαζ ιε ηακέκα ηνυπμ δεκ είκαζ είδςθα Μυκμ αζεαέξ ηαζ αηάεανημ ζηυια ημθιά κα θέεζ υηζ μζ εζηυκεξ ιαξ είκαζ είδςθα ηαζ ειείξ είιαζηε εζδςθμθάηνεξ Να ζζςπήζμοκ μζ αζεαείξ δζυηζ δ Οζημοιεκζηή φκμδμξ απήββεζθε ημ ακάεεια εκακηίμκ ημοξ Να ημ λένεηε κα ημ εοιάζηε ηαζ κα ιδκ ζοκακαζηνέθεζηε ιε ημοξ αζνεηζημφξ Να ιδκ απμιαηνφκεζηε απυ ηδκ Δηηθδζία ιδ ζπίγεηε ημ πζηχκα ημο Υνζζημφ Να εοιάζηε υηζ μ Υνζζηυξ ζηδκ ανπζεναηζηή ημο πνμζεοπή παναηαθμφζε ημκ Παηένα Σμο θέβμκηαξ laquoίκα πάκηεξ έκ χζζ ηαεχξ ζο πάηεν εκ ειμί ηαβχ εκ ζμζ ίκα ηαζ αοημί εκ διίκ έκ χζζκ ίκα μ ηυζιμξ πζζηεφζεζ υηζ ζο ιε απέζηεζθαξraquo (Ης 17 21) Ο Κφνζμξ εέθεζ εκυηδηα ηδξ Δηηθδζίαξ Οζ ζπζζιαηζημί μζ μπμίμζ ανίζημοκ ζθάθιαηα ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Δηηθδζίαξ απμιαηνφκμκηαζ απrsquo αοηήκ ηαζ πζζηεφμοκ υηζ εα ανμφκ ηδ ζςηδνία ζηζξ αζνεηζηέξ ημοξ μνβακχζεζξ Ξένεηε υιςξ ηζ έθεβακ μζ ιεβάθμζ άβζμζ βζα ημοξ ακενχπμοξ πμο ζπίγμοκ ημ πίηχκα ημο Υνζζημφ Ο Άβζμξ Κοπνζακυξ επίζημπμξ Κανεαβέκδξ είπε υηζ μζ άκενςπμζ μζ μπμίμζ απμιαηνφκμκηαζ απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ δεκ έπμοκ ημζκςκία ιαγί ηδξ ηαζ ιάνηονεξ κα είκαζ αηυια ηαζ ιε ημ αίια ημοξ δεκ ηαεανίγμοκ ηδκ αιανηία ημοξ δζυηζ δ αανζά αοηή αιανηία ηδξ δζαίνεζδξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ ηαεανίγεηαζ μφηε ιε ημ αίια Καζ μ άβζμξ ζενμιάνηοναξ Ηβκάηζμξ μ Θεμθυνμξ είπε υηζ αοηυξ πμο πνμηαθεί ζπίζια ζηδκ Δηηθδζία δε εα ηθδνμκμιήζεζ ηδκ ααζζθεία ημο Θεμφ θμζ μζ αζνεηζημί υιςξ είκαζ ηήνοηεξ ημο ζπίζιαημξ Δκχ μ απυζημθμξ θέεζ laquoΠαναηαθχ δε οιάξ αδεθθμί ζημπείκ ημοξ ηαξ δζπμζηαζίαξ ηαζ ηα ζηάκδαθα πανά ηδκ δζδαπήκ ήκ οιείξ ειάεεηε πμζμφκηαξ ηαζ εηηθίκαηε απrsquo αοηχκraquo (Ρςι 16 17) Καζ ζηδκ άθθδ επζζημθή ημο θέεζ ημ ελήξ laquoεί ηζξ οιάξ εοαββεθίγεηαζ πανrsquo υ πανεθάαεηε ακάεεια έζηςraquo (Γαθ 1 9) Καζ υθμζ μζ αζνεηζημί εοαββεθίγμοκ υπζ αοηυ πμο εοαββεθίγεζ δ Ονευδμλδ Δηηθδζία δ μπμία ιαξ βέκκδζε πκεοιαηζηά Θοιδεείηε ηαζ ημκ θυβμ ημο Κονίμο Ηδζμφ Υνζζημφ μ Οπμίμξ είπε ζημοξ απμζηυθμοξ ηαζ ιέζς αοηχκ ζε ιαξ ημοξ δζαδυπμοξ ημοξ laquoΟ αημφςκ οιχκ ειμφ αημφεζ ηαζ μ αεεηχκ οιάξ ειέ αεεηείmiddot μ δε ειέ αεεηχκ αεεηεί ημκ απμζηείθακηά ιεraquo (Λη 10 16)Σνμιενά είκαζ αοηά ηα θυβζα ημο Κονίμο Να ηα εοιάζηε πάκημηε Να ιδκ λεπκάηε ηαζ αοηήκ ηδκ διένα ηδκ διένα ημο ενζάιαμο ηδξ μνεμδυλμο πίζηεςξ Ζ πίζηδ αοηή δζαηοπχεδηε μνζζηζηά ζηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ δ μπμία ζηενέςζε ηδκ Ονεμδμλία ηαζ ηαηαπάηδζε υθεξ ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ηα ζπίζιαηα Πάκς απυ πίθζα πνυκζα πέναζακ απυ ηυηε πμο έβζκε δ Εacute Οζημοιεκζηή φκμδμξ ηαζ δεκ έπμοκ λακαβίκεζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Γζαηί Οζ θυβμζ είκαζ πμθζηζημί Γεκ οπήνπε δοκαηυηδηα κα ζοβηθδεμφκ Αθθά κα ιδκ θοπυιαζηε πμο δεκ έβζκακ άθθεξ ηαζ δεκ βίκμκηαζ ζήιενα μζ Οζημοιεκζηέξ φκμδμζ Αοηέξ μζ επηά πμο έπμοιε ηαηημπμίδζακ υθα ηα γδηήιαηα ηαζ έθοζακ υθα ηα πνμαθήιαηα πμο είπε δ Δηηθδζία ιε ηζξ αζνέζεζξ ηαζ ζηενέςζακ ηδκ μνευδμλδ πίζηδ Θα πείηε πςξ ζήιενα έπμοιε πμθθέξ ηαζκμφνζεξ αζνέζεζξ ηαζ ζπίζιαηα Ναζ έπεηε δίηαζμ Αθθά πνέπεζ κα λένμοιε πςξ μζ ηαζκμφνζεξ αοηέξ αζνέζεζξ δεκ θέκε ηίπμηε ηαζκμφνζμ αθθά επακαθαιαάκμοκ αοηά πμο ήδδ έπμοκ πεζ μζ παθαζμί αζνεηζημί Καζ υθεξ αοηέξ μζ αζνέζεζξ ακαεειαηίζηδηακ απυ ηδκ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμ Γζrsquo αοηυ ιαξ ανημφκ μζ απμθάζεζξ ηςκ επηά Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ ηαζ ζδζαίηενα ηδξ Δαδυιδξ Γζrsquo αοηυ ηαζ παζνυιαζηε ηαζ πακδβονίγμοιε ζήιενα ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ ηδ μπμία ελέθναζε ηαζ ζηενέςζε δ Εrsquo Οζημοιεκζηή φκμδμξ Αηνζαχξ βζrsquo αοηυ ημ θυβμ μνίζηδηε αοηή ηδκ διένα κα ράθθεηαζ δμλμθμβία ςξ εοπανζζηία ζημ Θευ βζα ηδκ ζηενέςζδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Καζ αοηή ηδκ δμλμθμβία εα ράθθμοιε ηχνα _______________________ Πεγή Αγίνπ Λνπθά Αξρηεπηζθόπνπ Κξηκαίαο Λόγνη θαη Οκηιίεο ηόκνο Αacute
httpwwwpemptousiagr201203CEBBCF8CCEB3CEBFCF82-CEB5CEB9CF82-CF84CEB7CEBD-CEB1-CEBACF85CF81CEB9CEB1CEBACEAE-CF84CF89CEBD-CEBDCEB7CF83CF84CEB5CEB9CF8ECEBD
-7-
5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά
Ζ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΠΗΣΖ
(Ἰς 1 44-52) Μή κέλεηε ζηά βιεπόκελα
ήιενα εἶκαζ Κονζαηή ηῆξ νεμδμλίαξ Γδθαδή πακοβδνίγμιε ηυκ ενίαιαμ ηῆξ ἀθδεζκῆξ πίζηδξ Θνίαιαμ ἐκακηίμκ ηῶκ ρεφηζηςκ ἐκηοπχζεςκ πμφ ζπδιαηίγεζ ὁ ἄκενςπμξ βζά ηυκ Υνζζηυ ηαί βζά ηήκ ηηθδζία Κάεε αἵνεζδ ηαί ηάεε ηαζκμφνβζα δμλαζία ηαί εεςνία εἶκαζ ἕκα θάεμξ βζαηί ἀπμπθακᾶ ἀπυ ηήκ ἀθδεζκή πίζηδ ἀπυ ηήκ ιυκδ ἀθήεεζα πμφ εἶκαζ ὅηζ Συκ ηυζιμ ηυκ δδιζμφνβδζε ὁ Θευξ Ὅηζ ὅθμζ εἴιαζηε πθάζιαηά ημο Ὅηζ ὁ Θευξ εἶκαζ πακάβαεμξ Παηέναξ Καί ὅηζ βζά ιᾶξ βζά κά ιᾶξ ιαγέρεζ ημκηά ημο ἔζηεζθε ζηυκ ηυζιμ ηυκ Τἱυ ημο ὁιμμφζζμ ηαί ζοκάκανπμ λrsquo ἴζμο Θευ ιέ ηυκ Παηένα Θευ νεμδμλία εἶκαζ κά πζζηεφεζ ηακείξ ὅηζ ὁ Ἰδζμῦξ Υνζζηυξ ὁ Τἱυξ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅηζ εἶκαζ ὁ ἀθδεζκυξ Θευξ Γζ αηυ ζήιενα δζααάζαιε ηυ Δαββέθζμ πμφ θέβεζ
Πῆβε ὁ Φίθζππμξ πμφ βκχνζγε ηυκ Υνζζηυ ζηυ Ναεακαήθ ηαί ημῦ εἶπε -Δνήηαιε ηυκ Ἰδζμῦκ ηυκ ἀπυ Ναγανέη Συκ Τἱυ ημῦ Θεμῦ -Ἀπυ ηήκ Ναγανέη Ββαίκεζ ηίπμηε ηαθυ ηαί ιεβάθμ Γέκ εἶκαζ δοκαηυκ Ἔηζζ ἔθεβε ηυ ιοαθυ ημῦ ἀκενχπμο ζηέρδ ημῦ ἀκενχπμο ηά θζθμζμθήιαηα ηά ρεοημθζθμζμθήιαηα ηῶκ ἀκενχπςκ Σμῦ ἀπακηάεζ ὁ Φίθζππμξ -Ἔνπμο ηαί ἴδε Σί κά νεεῖ κά δεῖ Ἕκα ζπῆια ἐλςηενζηυ Καί ημφξ ἱενεῖξ ημφξ αθέπμιε Ἀθθά ἅια ημφξ αθέπμιε πςνίξ ηήκ ἱενςζφκδ ηί αθέπμιε Σίπμηε Καί ηήκ εἰηυκα ημῦ Υνζζημῦ ηήκ αθέπμιε Ἅια ὅιςξ δέκ αθέπμιε δζά ηῆξ εἰηυκαξ ηυκ Θευ ηῆξ δυλδξ ηί ηήκ εέθμιε ηαί ηήκ αθέπμιε
Ὁ Τἱόο ηνῦ ἀλζξώπνπ θέληξν ηνῦ θόζκνπ Πῆβε ὁ Ναεακαήθ ηαί ζηάεδηε ιπνμζηά ζηυκ Υνζζηυ Σμῦ θέεζ ὁ Υνζζηυξ -Καθχζrsquo ηυκ ηαθυ Ἰζναδθίηδ πμφ δέκ ἔπεζ ιέζα ζηήκ ηανδζά ημο δυθμ Παναλεκεφηδηε ὁ Ναεακαήθ ηαί ηυκ νχηδζε -Πυεεκ ιέ βζκχζηεζξ Πμῦ ιέ λένεζξ -έ εἶδα πνίκ ἀπυ θίβμ πμφ ἤζμοκ ηάης ἀπυ ιζά ζοηζά Σί ζηεπηυηακ Θευξ λένεζ Ἀθθά ὁ Υνζζηυξ ημῦ ἔδςζε κά ηαηαθάαεζ ιζά ἀθήεεζα Ὅηζ ὅθα ὅζα ζηεπηυηακ ἐηείκδ ηήκ ζηζβιή ηά ἤλενε Σά ἤλενε ηαθφηενα ἀπυ ηυκ ἴδζμ Καί ὁιμθυβδζε ὁ Ναεακαήθ ηαί εἶπε -φ εἶζαζ Κφνζε ὁ θοηνςηήξ ημῦ Ἰζναήθ ὁ θοηνςηήξ ημῦ ηυζιμο Υνζζηυξ ημῦ εἶπε ηυηε ηήκ πζυ πανάλεκδ ημοαέκηα πμφ ιπμνεῖ κά θακηαζηεῖ ηακείξ -Καθά ηυ εἶπεξ ηαί ἀπ ἄνηζ ἀπ αηή ηήκ ὥνα εά αθέπεηε ὄπζ εά δεῖηε ηάπμζα ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαί ηαηαααίκμκηαξ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Μέ αθέπεηε ἕκακ ἄκενςπμ ηχνα ἐλςηενζηυ πενίαθδια ἁπθυ ζοκδεζζιέκμ ηαηαθνμκειέκμ Πυζμοξ ἀκενχπμοξ ιπμνεῖ κά ἐλμθμενεφζεζ ιζά αυιαα Πυζμοξ ἕκαξ πονμαμθζζιυξ Πυζμοξ ἕκαξ ἄθθμξ ηνυπμξ Συ πζυ ἐλεοηεθζζιέκμ πνάβια ζήιενα πανυθα ηά δζηαζχιαηά ημο ημκηεφεζ κά ηαηακηήζεζ ὁ ἄκενςπμξ
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-7-
5 Οκηιία ζην επαγγέιην ηεο Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ηνπ π Μειεηίνπ Καιακαξά
Ζ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΠΗΣΖ
(Ἰς 1 44-52) Μή κέλεηε ζηά βιεπόκελα
ήιενα εἶκαζ Κονζαηή ηῆξ νεμδμλίαξ Γδθαδή πακοβδνίγμιε ηυκ ενίαιαμ ηῆξ ἀθδεζκῆξ πίζηδξ Θνίαιαμ ἐκακηίμκ ηῶκ ρεφηζηςκ ἐκηοπχζεςκ πμφ ζπδιαηίγεζ ὁ ἄκενςπμξ βζά ηυκ Υνζζηυ ηαί βζά ηήκ ηηθδζία Κάεε αἵνεζδ ηαί ηάεε ηαζκμφνβζα δμλαζία ηαί εεςνία εἶκαζ ἕκα θάεμξ βζαηί ἀπμπθακᾶ ἀπυ ηήκ ἀθδεζκή πίζηδ ἀπυ ηήκ ιυκδ ἀθήεεζα πμφ εἶκαζ ὅηζ Συκ ηυζιμ ηυκ δδιζμφνβδζε ὁ Θευξ Ὅηζ ὅθμζ εἴιαζηε πθάζιαηά ημο Ὅηζ ὁ Θευξ εἶκαζ πακάβαεμξ Παηέναξ Καί ὅηζ βζά ιᾶξ βζά κά ιᾶξ ιαγέρεζ ημκηά ημο ἔζηεζθε ζηυκ ηυζιμ ηυκ Τἱυ ημο ὁιμμφζζμ ηαί ζοκάκανπμ λrsquo ἴζμο Θευ ιέ ηυκ Παηένα Θευ νεμδμλία εἶκαζ κά πζζηεφεζ ηακείξ ὅηζ ὁ Ἰδζμῦξ Υνζζηυξ ὁ Τἱυξ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅηζ εἶκαζ ὁ ἀθδεζκυξ Θευξ Γζ αηυ ζήιενα δζααάζαιε ηυ Δαββέθζμ πμφ θέβεζ
Πῆβε ὁ Φίθζππμξ πμφ βκχνζγε ηυκ Υνζζηυ ζηυ Ναεακαήθ ηαί ημῦ εἶπε -Δνήηαιε ηυκ Ἰδζμῦκ ηυκ ἀπυ Ναγανέη Συκ Τἱυ ημῦ Θεμῦ -Ἀπυ ηήκ Ναγανέη Ββαίκεζ ηίπμηε ηαθυ ηαί ιεβάθμ Γέκ εἶκαζ δοκαηυκ Ἔηζζ ἔθεβε ηυ ιοαθυ ημῦ ἀκενχπμο ζηέρδ ημῦ ἀκενχπμο ηά θζθμζμθήιαηα ηά ρεοημθζθμζμθήιαηα ηῶκ ἀκενχπςκ Σμῦ ἀπακηάεζ ὁ Φίθζππμξ -Ἔνπμο ηαί ἴδε Σί κά νεεῖ κά δεῖ Ἕκα ζπῆια ἐλςηενζηυ Καί ημφξ ἱενεῖξ ημφξ αθέπμιε Ἀθθά ἅια ημφξ αθέπμιε πςνίξ ηήκ ἱενςζφκδ ηί αθέπμιε Σίπμηε Καί ηήκ εἰηυκα ημῦ Υνζζημῦ ηήκ αθέπμιε Ἅια ὅιςξ δέκ αθέπμιε δζά ηῆξ εἰηυκαξ ηυκ Θευ ηῆξ δυλδξ ηί ηήκ εέθμιε ηαί ηήκ αθέπμιε
Ὁ Τἱόο ηνῦ ἀλζξώπνπ θέληξν ηνῦ θόζκνπ Πῆβε ὁ Ναεακαήθ ηαί ζηάεδηε ιπνμζηά ζηυκ Υνζζηυ Σμῦ θέεζ ὁ Υνζζηυξ -Καθχζrsquo ηυκ ηαθυ Ἰζναδθίηδ πμφ δέκ ἔπεζ ιέζα ζηήκ ηανδζά ημο δυθμ Παναλεκεφηδηε ὁ Ναεακαήθ ηαί ηυκ νχηδζε -Πυεεκ ιέ βζκχζηεζξ Πμῦ ιέ λένεζξ -έ εἶδα πνίκ ἀπυ θίβμ πμφ ἤζμοκ ηάης ἀπυ ιζά ζοηζά Σί ζηεπηυηακ Θευξ λένεζ Ἀθθά ὁ Υνζζηυξ ημῦ ἔδςζε κά ηαηαθάαεζ ιζά ἀθήεεζα Ὅηζ ὅθα ὅζα ζηεπηυηακ ἐηείκδ ηήκ ζηζβιή ηά ἤλενε Σά ἤλενε ηαθφηενα ἀπυ ηυκ ἴδζμ Καί ὁιμθυβδζε ὁ Ναεακαήθ ηαί εἶπε -φ εἶζαζ Κφνζε ὁ θοηνςηήξ ημῦ Ἰζναήθ ὁ θοηνςηήξ ημῦ ηυζιμο Υνζζηυξ ημῦ εἶπε ηυηε ηήκ πζυ πανάλεκδ ημοαέκηα πμφ ιπμνεῖ κά θακηαζηεῖ ηακείξ -Καθά ηυ εἶπεξ ηαί ἀπ ἄνηζ ἀπ αηή ηήκ ὥνα εά αθέπεηε ὄπζ εά δεῖηε ηάπμζα ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ ἀκαααίκμκηαξ ηαί ηαηαααίκμκηαξ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Μέ αθέπεηε ἕκακ ἄκενςπμ ηχνα ἐλςηενζηυ πενίαθδια ἁπθυ ζοκδεζζιέκμ ηαηαθνμκειέκμ Πυζμοξ ἀκενχπμοξ ιπμνεῖ κά ἐλμθμενεφζεζ ιζά αυιαα Πυζμοξ ἕκαξ πονμαμθζζιυξ Πυζμοξ ἕκαξ ἄθθμξ ηνυπμξ Συ πζυ ἐλεοηεθζζιέκμ πνάβια ζήιενα πανυθα ηά δζηαζχιαηά ημο ημκηεφεζ κά ηαηακηήζεζ ὁ ἄκενςπμξ
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-8-
laquoἈπ ἄνηζraquo εἶπε ὁ Υνζζηυξ laquoἀπ αηή ηήκ ζηζβιή εά αθέπεηε ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ αηυκ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Θά αθέπεηε ὅηζ ὁ Τἱυξ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ηυ ηέκηνμ ὄπζ ιυκμ ηῆξ βῆξ ἀθθά ηαί ηῶκ ἄκς Ὅθμο ημῦ ηυζιμοraquo Θά παναλεκεφεηαζ ηακείξ ηαί εά θέεζ -Πμῦ ηυ εἴδαιε ἐιεῖξ πμηέ ὅηζ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ὅηζ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ βφνς ἀπυ ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο Ἀδεθθέ ιμο ζφ πμφ θέξ αηά ηά πνάβιαηα πῶξ πενπαηᾶξ ζrsquo αηυ ηυκ ηυζιμ Μέ ηυ ηεθάθζ ηάης ηδνζβιέκμ ζηή βῆ ηυ δνυιμ ηυ πῶια Καί πῶξ εέθεζξ κά δεῖξ laquoημφξ μνακμφξ ἀκεςβυηαξraquo -Ὄπζ ηυ ζδηχκς ηυ ηεθάθζ ιμο -Σά ιάηζα ζμο ζδηχκεζξ Σά ιάηζα αημῦ ημῦ ζχιαημξ ηά ζήηςζεξ βζά ιζά ζηζβιή πνυξ ηά ἄκς Ὅπςξ ηά ζδηχκμοκ ὅθα ηά γῶα ηαί ηά γςΰθζα Καί κυιζζεξ ὅηζ ζήηςζεξ ηά ιάηζα ζμο πνυξ ηυκ μνακυ Γζά κά ηυκ ἰδεῖξ ἄκ ἄκμζλε Καί ἄκ ἀνπίγμοκ μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμο
Ἀιιηῶο ἀλνίγνπλ ηά κάηηα Ἀθθζῶξ ἀκμίβμιε ηά ιάηζα ὅηακ ημζηάγμιε ηαηά ηυκ μνακυ Ἀθθζῶξ πνέπεζ ηαί ἄθθα ιάηζα πνέπεζ κά ἀκμίλμοκ ιέζα ζμο βζά κά δεῖξ laquoηυκ μνακυ ἀκεςβυηα ηαί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυκ ημῦ ἀκενχπμοraquo Πῶξ βίκεηαζ αηυ Ἄξ ἀημφζμιε ιζά ἁπθή ἀθδεζκή ἱζημνία ὅπςξ ηήκ πενζβνάθεζ ἕκαξ ηθδνζηυξ Ἦηακ ἕκαξ ἄκενςπμξ ηυκ ὁπμῖμ ἄκ ἤεεθεξ κά ηυκ πενζβνάρεζξ εά ηυκ ἔθεβεξ laquoπαπφδενιμraquo ἀπυ ἐηεῖκα πμφ πενζβνάθεζ ὁ Ἰμκέζημ Οὔηε ζέ θζθμζμθίεξ ἔδζκε ζδιαζία μὔηε ζέ ενδζηεῖεξ μὔηε ζέ πίζηδ μὔηε ζέ πκεοιαηζηή γςή μὔηε ζέ ηίπμηε ἄθθμ πανά ιυκμ ζηήκ ηζέπδ ημο ηαί ζηυ ζανηίμ ημο Βέααζα ηήκ ηζέπδ ημο ηήκ ἤεεθε βειάηδ ιυκμ βζά ηυ ζανηίμ ημο Σί ἦηακ Μυκμ ἕκα ημιιάηζ βῆξ Ἕκα νοπανυ ημιιάηζ ηῆξ βῆξ Μυθοζια ηαί ἑζηία ιμθοζιμῦ Πνυηθδζδ βζά ημφξ ἄθθμοξ βζά κά ηαηακηήζμοκ ζάκ ηζrsquo αηυκ Καί θμζπυκ ηί ἔβζκε Σμῦ ἦθεε ιζά ἐπίζηερδ Πμζά ἦηακ ἐπίζηερδ ηανηίκμξ Καί ἄνπζζε ἀκηίζηνμθδ ιέηνδζδ Συηε ἐηεῖκα πμφ δέκ ηά πμθυβζγε ηαευθμο ὅζμ ἦηακ βενυξ ἄνπζζε κά ηά πμθμβίγεζ Καί γήηδζε βζά πνχηδ θμνά ἐπζημζκςκία ιέ ἱενέα Σήκ δεφηενδ θμνά γήηδζε ιζά επή Ἕκα ζηαφνςια Καί ηήκ ηνίηδ γήηδζε κά ἐλμιμθμβδεεῖ Ἔπεζηα εέθδζε κά ηυκ ιάεμοκ ηαιζά πνμζεοπή ηί πνέπεζ κά θέεζ ζηυ Θευ Σέθμξ γήηδζε κά ημζκςκήζεζ ηά ἄπνακηα Μοζηήνζα Ἀπυ ηεῖ ηαί πένα ἔγδζε ἕκα πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηυ ὁπμῖμ ζοκεπῶξ πνμζεοπυηακ ηαί ζοκεπῶξ ἔηθαζβε Ὅζμ ἦηακ ηαθά γςή ημο ἦηακ ἕκαξ ἀβχκαξ κά ἀπμηνααήλεζ ηυ παζδί ημο ἀπυ ηήκ πμνεία πνυξ ηυκ Υνζζηυ ηαί κά ηυ ζπνχλεζ κά πανεῖ ηυκ ηυζιμ ηαί ηά ἀβαεά πμφ ἐηεῖκμξ εἶπε ιαγέρεζ Μά ζηυ ηέθμξ ἔθεβε ηαί ἐπακαθάιαακε -Νά πᾶξ παζδί ιμο ιέ ὅθδ ιμο ηήκ ροπή ηαί ιέ ηήκ επή ιμο κά ἀθζενςεεῖξ ζηυκ Υνζζηυ βζά κά ζςεεῖξ Νά ιήκ ηαηακηήζεζξ ὅπςξ ηαηάκηδζα ἐβχ Πμφ ζχγμιαζ ιυκμκ πάνζξ εἰξ ηυ ἀπένακημ ἔθεμξ ημῦ Θεμῦ Καί ἄξ ἔπεζ δυλα πμφ ιμῦ ἄκμζλε ηά ιάηζα Ἔηζζ ἀκμίβμοκ ηά ιάηζα Ἤ ιᾶθθμκ ἔηζζ ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί Γζαηί ιυκμκ ηυηε ἀκμίβμοκ μἱ μνακμί ὅηακ ἀκμίλμοκ ηά ιάηζα ημῦ ἀκενχπμο ηαί αθέπεζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅζμ ὁ ἴδζμξ δέκ αἰζεάκεηαζ ηυκ Υνζζηυ ζςηήνα ηαί εενβέηδ ημο πδβή ηῆξ γςῆξ πδβή ημῦ ἁβζαζιμῦ αἰηία ηαί πνυλεκμ ηῆξ αἰχκζαξ γςῆξ μἱ μνακμί βζrsquo αηυκ εἶκαζ ηθεζζημί Καί μἱ ἄββεθμζ ημῦ Θεμῦ μὔηε laquoἀκαααίκμοκraquo μὔηε laquoηαηαααίκμοκ ἐπί ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμοraquo Βέααζα μἱ ἄββεθμζ ηάκμοκ ηυ ἔνβμ ημοξ ηαί laquoἀκαααίκμοκ ηαί ηαηαααίκμοκ ἐπί ημφξ οἱμφξ ηῶκ ἀκενχπςκraquo Καί ζημφξ ἁβίμοξ ηαί ἀβςκζζηέξ βζά κά ημφξ δμλάζμοκ ηαί κά ημφξ ἐκζζπφζμοκ Καί ζημφξ ἀδφκαημοξ ηαί ἀιεθεῖξ βζά κά ημφξ παναηζκήζμοκ ζέ ιεηάκμζα ηαί κά ημφξ δείλμοκ ηυκ δνυιμ πνυξ ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ
Ἡ ἐπέκβαζε ηῆο κάλαο Γνάθεζ ὁ πενίθδιμξ νῶζζμξ ἱενέαξ π Γδιήηνζμξ Νημῦηημ Μζά ιένα ἦθεε ιζά βνζμφθα ζηυ ζπίηζ ιμο ηαί ιμῦ εἶπε -Ἔθα πάηεν ὁ βοζυξ ιμο πεεαίκεζ Νά ηυκ ἐλμιμθμβήζεζξ κά ημζκςκήζεζ Νά ιήκ θφβεζ ἔηζζ ημζιάζηδηε ηαί πῆβακ
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-9-
Ἔθηαζακ ζηυ ζπίηζ ἄκμζλε βνζά ιπῆηακ ιέζα ηαί ημῦ θέεζ -Ἄκμζλε αηή ηήκ πυνηα ηαί ιπέξ Δἶκαζ ὁ βοζυξ ιμο ηαηάημζημξ ημζιμεάκαημξ έ πενζιέκεζ βχ πενζιέκς ἀπ ἔλς Ἀκμίβεζ ὁ παπάξ ηήκ πυνηα ιπαίκεζ ιέζα ἀθθά κάmiddot πεηζέηαζ ὅζμ ἦηακ δοκαηυ κά πεηαπεεῖ ὁ ἑημζιμεάκαημξ ἐπάκς ηαί νςηᾶ ἀβνζειέκμξ -Πμζυξ εἶκαζ -βχ -Πμζυξ εἶζαζ ζφ - παπάξ εἶιαζ - παπάξ Σί εέθεζ ὁ παπάξ ζηυ ζπίηζ ιμο Καί ἄνπζζε ηίξ αθαζηήιζεξ -οββκχιδ ημῦ θέεζ Γέκ ἦθεα ιυκμξ ιμο Μέ θχκαλεξ -βχ -Γέκ λένς ἄκ ἐζφ Μζά βνζμφθα ιέ ἔθενε ἐδῶ Ἕκαξ δζηυξ ζμο ἄκενςπμξ ιrsquo ἔθενε Πμῦ ηὄλενα ἐβχ -Πμζυξ ἄκενςπμξ ἦηακ αηυξ πμφ ζέ ἔθενε ἐδῶ Κμζηάγεζ ὁ παπάξ πάκς ἀπυ ηυ πνμζηέθαθυ ημο ἦηακ θςημβναθία ιζᾶξ βοκαίηα Καί θέεζ -Νά ἐηείκδ ιέ θχκαλε -Καί πμῦ εἶκαζ ἐηείκδ -Ἀπrsquo ἔλς Πενζιέκεζ ηυ ἄθθμ δςιάηζμ -Σί θέξ Ξένεζξ ηί θέξ -Πῶξ δέκ λένς Αηή ιέ ἔθενε -Αηή εἶκαζ ιάκα ιμο Ἔπεζ πεεάκεζ δεηαπέκηε πνυκζα ηχνα Καί θέβμκηαξ αηά ὁ ἄννςζημξ ηαί αθέπμκηαξ ηυκ παπά κά ημῦ θέεζ ηήκ ἀθήεεζα αἰζεάκεδηε ηάηζ ηυ ἐκηεθῶξ δζαθμνεηζηυ Σί αἰζεάκεδηε -ηείκδ ηήκ ζηζβιή ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαί ηαηάθααε ὅηζ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαηέαδηε ἄββεθμξ ημῦ Θεμῦ ιδηένα ημο ηαί πῆβε κά ανεῖ ηυκ παπά κά ηυκ πάεζ ημκηά ημο βζά κά ἐλμιμθμβδεῆ ηαί κά ζςεῆ Καί εἶδε ηυκ Τἱυ ημῦ ἀκενχπμο κά ἔπεηαζ ἐκ δυλῃ βζά κά ηυκ παναθάαεζ λμιμθμβήεδηε γήηδζε ζοββκχιδ γήηδζε ηήκ Θεία Κμζκςκία ηαί ἔθοβε βζά ηήκ Βαζζθεία ημῦ Θεμῦ Πῶξ ηαί πυηε Ὄπζ ἐπεζδή ημῦ αάθαιε ἕκα ημιιαηάηζ ἀπυ ηυ ζῶια ημῦ Υνζζημῦ ζηυ ζηυια ημο ἐκῶ ἦηακ πεεαιέκμξ ζςιαηζηά ηαί ροπζηά Ἀθθά βζαηί βζ αηυκ ἄκμζλακ μἱ μνακμί ηαηέαδηε ἄββεθμξ ηαί ηυκ ἔζπνςλε ζέ ιεηάκμζα
Αὐηή εἶλαη ἡ Ὀξζνδνμία Αηή εἶκαζ νεμδμλία Γέκ εἶκαζ θεπημιένεζεξ Γέκ εἶκαζ ηυ θζαακάηζ Γέκ εἶκαζ ηά ὄιμνθα πνμζηοκδηανάηζα Αηά εἶκαζ θεπημιένεζεξ ηῆξ πίζηεςξ Ἀθθά ὄπζ αηή πίζηδ Ἡ πίζηδ εἶκαζ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Ὅθα ηά ἄθθα εἶκαζ βζά κά εοιίγμοκ ὅηζ ὁ Υνζζηυξ εἶκαζ ὁ ζςηήναξ ημῦ ηυζιμο Καί ιέ ηυκ Υνζζηυ ἑκχκεηαζ ὁ ἄκενςπμξ πῶξ Ὅηακ εά δεῖ ηυκ μνακυ κά ἀκμίβεζ βζ αηυκ Καί ημφξ ἀββέθμοξ ημῦ Θεμῦ κά ἀκεααίκμοκ ηαί κά ηαηεααίκμοκ εἰξ ηυκ οἱυκ ημῦ ἀκενχπμο Γδθαδή ζηυκ ηαεέκα ιαξ ζάκ laquoοἱυ ἀκενχπμοraquo κχκμιαζ δδθαδή ιέ ηυκ Υνζζηυ ηυηε πμφ εά δῶ κά ἀκμίβεζ ὁ πμηαιυξ ηῆξ πάνζημξ ἀπυ ηυκ μνακυ ηαί κά ἔνπεηαζ κά πθδιιονίγεζ ηυ ζῶια ιμο ηαί ηήκ ροπή ιμο Αηυ εἶπε ὁ ἴδζμξ ὁ Υνζζηυξ ζηυκ ἀπυζημθυ ημο ηυκ Ναεακαήθ βζά κά ηυ ἀημῦιε ὅθμζ Αηή εἶκαζ νευδμλδ πίζηδ Νά ιᾶξ θςηίγεζ ὁ Θευξ κά ράπκμιε βζά ηήκ νευδμλδ πίζηδ ηαί πνμπακηυξ βζά ηυκ ἀνπδβυ ηῆξ πίζηεςξ ηυκ Κφνζμ ηαί ζςηήνα ιαξ Ἰδζμῦκ Υνζζηυ Ἀιήκ-
Σμῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπμθίημο Νζημπυθεςξ ηονμῦ Μεθεηίμο δζαζηεοαζιέκδ ὁιζθία πμφ ἔβζκε ζηίξ 2922004 ζηυκ Ἅβζμ Υανάθαιπμ Πνεαέγδξ
httpwwwzoiforosgrindexphpoption=com_k2ampview=itemampid=8489omilia-sto-evaggelio-tis-kyriaki-tis-orthodoksias-tou-p-meletiou-kalamaraampItemid=351
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-10-
6 Σν πλεπκαηηθό θάιινο ηεο νξζόδνμεο εηθόλαο ηνπ πξεζβπηέξνπ π Αλαζηαζίνπ Αιεμίνπ
ΣΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟ ΚΑΛΛΟ ΣΖ ΟΡΘΟΓΟΞΖ ΔΗΚΟΝΑ
ημο πνεζα Π Ακαζηαζίμο Αθελίμο Οιζθία πμο εηθςκήεδηε ζημ Β΄ ηαηακοηηζηυ εζπενζκυ ζημ Μδηνμπμθδηζηυ καυ laquoΤπένηζιμκ ηυζιδζζκ δ ημο Υνζζημφ Δηηθδζία ηςκ ζεπηχκ απείθδθε ηαζ αβίςκ εζηυκςκ ημο ςηήνμξ Υνζζημφ ηαζ ηδξ Θεμιήημνμξ ηαζ αβίςκ Πάκηςκ θαζδνμηάηδκ ακαζηήθςζζκ δζrsquo δξ θαζδνφκεηαζ ηαζ ηαηαβθαΐγεηαζhellipraquo (Από ηνλ εζπεξηλό ηεο Α΄ Κπξηαθήο ησλ Νεζηεηώλ) εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί αδεθθμί Γκςνίγμοιε υηζ δ μνευδμλδ Δηηθδζία δζαηήνδζε αηέναζμ έκακ ηενάζηζμ πθμφημ ηυζμ ζημκ πχνμ ημο θεζημονβζημφ αίμο ηαζ ηδξ παηενζηήξ ζηέρδξ υζμ ηαζ ζημκ πχνμ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ηέπκδξ Ζ πνμζηφκδζδ ηςκ εζηυκςκ ηαηέπεζ ιία πμθφ ζδιακηζηή εέζδ ζrsquo αοηή ηδ δζαηδνδεείζα πανάδμζδ ηζ αοηυ δζυηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ ιζα απθή απεζηυκζζδ μφηε ιζα δζαηυζιδζδ μφηε αηυια ιία εζημκμβνάθδζδ ηδξ αβίαξ Γναθήξ Δίκαζ ηάηζ πενζζζυηενμ Ηζυηζιδ ημο εοαββεθζημφ ιδκφιαημξ είκαζ έκα θαηνεοηζηυ ζηεφμξ πμο ζοιιεηέπεζ μθυηθδνμ ζηδκ θεζημονβζηή γςή Γεκ είκαζ απθά ιζα laquoηέπκδraquo είκαζ ηέπκδ ζενή Γεκ είκαζ laquoγςβναθζηήraquo είκαζ εεμθμβία Γεκ είκαζ laquoηαθθζηεπκζηή έηθναζδraquo είκαζ πνμζδμηία ζςηδνίαξ Γεκ είκαζ laquoζημθίδζraquo είκαζ ζοκάκηδζδ ιε ημ Θευ Γεκ είκαζ laquoθςημβναθίαraquo είκαζ laquo εζξ Υνζζηυκ παζδαβςβίαraquo Γεκ είκαζ laquoοθζηή αλίαraquo είκαζ οπένααζδ Γεκ είκαζ laquoζοθθεηηζηυ είδμξraquo είκαζ πανδβμνζά παναιοεία ηαζ ακάπαοζδ ηςκ πζζηχκ ημκηά ζημκ Σνζαδζηυ Θευ laquoΑφηδ βαν εζηυκμξ θφζζξ ιίιδια είκαζ ημο Ανπεηφπμοraquo εα ιαξ πεζ μ Μέβαξ Βαζίθεζμξ Γδθαδή δ μοζία ηδξ θέλεςξ laquoεζηυκαraquo είκαζ ημ ιίιδια δ μιμίςζδ ιε ημ Πνςηυηοπμ ημ Ανπέηοπμ ηδκ εζηυκα δ Δηηθδζία δεκ αθέπεζ ιυκμ ιζα ιμνθή μνευδμλδξ δζδαζηαθίαξ αθθά ηδκ ηαεμθζηή έηθναζδ ηδξ μνεμδμλίαξ αοηή ηδκ ίδζα ηδκ μνεμδμλία Γε κμείηαζ ζοκεπχξ δ εζηυκα αοηυκμια ηαζ έλς απυ ηδκ Δηηθδζία Αοηυ ζδιαίκεζ πςξ δ έκκμζα ηαζ ημ πενζεπυιεκμ ηδξ εζηυκαξ πδβάγμοκ απυ ηδκ δζδαζηαθία πμο δζαηφπςζε δ Δηηθδζία ζηδκ απάκηδζή ηδξ πνμξ ημοξ εζημκμιάπμοξ laquoΟο βαν γςβνάθςκ εθεφνεζζξ δ ηςκ εζηυκςκ πμίδζζξ αθθά ηδξ Καεμθζηήξ Δηηθδζίαξ έβηνζημξ εεζιμεεζία ηαζ πανάδμζζξraquo δζαηδνφηημοκ μζ παηένεξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο Κζ δ Δηηθδζία ηδξ έδςζε ηδξ εζηυκαξ ηυζμ ιεβάθδ ζδιαζία χζηε πθδνχκμκηαξ αηνζαυ ηίιδια -ημ αίια εκυξ ιεβάθμο ανζειμφ ιανηφνςκ ηαζ μιμθμβδηχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο- κα ηδνφλεζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ εζηυκςκ ιεηά ηδ θμαενή πενζπέηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ ςξ ημ ενίαιαμ ηδξ Ονεμδμλίαξ Σζ έηακε δδθαδή δ Δηηθδζία Τπεναζπίζηδηε ιε απανάιζθθα ζμθυ ηνυπμ ημκ πονήκα ηδξ πίζηδξ ιαξ δδθαδή ηδ Θεμθμβία ηδξ άνηςζδξ ηαζ ηδκ ελ αοηήξ δοκαηυηδηα εζημκζζιμφ ημο Υνζζημφ Ο laquoαπενίβναπημξraquo Θευξ ιπαίκεζ ηαηά ηδ άνηςζδ ιέζα ζηα υνζα ηδξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ Καζ δ εηηθδζία έραθθε ζήιενα ηδκ πνχηδ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ laquoΦφζεζ απενίβναπημξ ηδ εεσηή ζμο οπάνπςκ επrsquo εζπάηςκ Γέζπμηα ζανηςεείξ δλίςζαξ πενζβνάθεζεαζraquo πμζμξ πανααθέπεζ ηδκ παναπάκς δοκαηυηδηα ημο laquoπενζβνάθεζεαζraquo υπςξ έηακακ μζ εζημκμιάπμζ πανααθέπεζ ηαζ αοηυ ημφημ ημ βεβμκυξ υηζ μ Υνζζηυξ δεκ είκαζ ιυκμ Λυβμξ ημο Θεμφ αθθά ηαζ εζηυκα ηέθεζα ημο Θεμφ laquo μξ εζηίκ
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-11-
εζηχκ ημο Θεμφ ημο αμνάημο πνςηυημημξ πάζδξ ηηίζεςξraquo laquoαπαφβαζια ηδξ δυλδξ ηαζ παναηηήν ηδξ οπμζηάζεςξ αοημφraquo Μζα ηέημζα πανάαθερδ εα ζήιαζκε ακαηνμπή ηδξ ζςηήνζαξ ζπέζδξ ακάιεζα ζημκ ηηζζηυ ηυζιμ ηαζ ζημκ άηηζζημ Θευ ηαζ ακαίνεζδ ηαηά ζοκέπεζα υθμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Δίκαζ ηνίζζιμ ζημ ζδιείμ αοηυ κα εοιδεμφιε ηέζζενα ααζζηά ζδιεία ηδξ πίζηδξ ιαξ βζα ηδκ εζηυκα ημκίγμκηαξ πνχημκ υηζ ζηδκ εζηυκα εζημκίγεηαζ δ οπυζηαζδ ημο Υνζζημφ ηαζ υπζ δ θφζδ ημο ηαευηζ laquoπενζβναπηυξ άνα μ Υνζζηυξ ηαεrsquo οπυζηαζζκ ηακ ηδ Θευηδηζ απενίβναπημξraquo ιαξ δζδάζηεζ μ Θευδςνμξ ημοδίηδξ ηαζ ηαηά ημκ υνμκ πίζηεςξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο laquo μ πνμζηοκχκ ηδκ εζηυκακ πνμζηοκεί εκ αοηή ηδκ εββεβναιιέκδκ οπυζηαζζκraquo δδθαδή ηζ αξ ημ πνμζέλμοιε αοηυ παναηαθχ ηδ Θεακδνζηυηδηα ημο Υνζζημφ ημ Θεακενχπζκυ ημο Πνυζςπμ Δίκαζ επίζδξ ακαβηαίμ κα εοιδεμφιε υηζ δ εζηυκα δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημ πνςηυηοπμ αθθά απμηεθεί μιμίςιά ημο Κζ ειείξ ηζιχκηαξ ιε εοθάαεζα ηδκ εζηυκα ηζιμφιε ημ Πνςηυηοπυ ηδξ φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή πθέμκ νήζδ ημο Μεβάθμο Βαζζθείμο ηδκ μπμία πνχημξ επζηαθείηαζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή πνμξ ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo Σμ ηνίημ ζδιείμ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ δφκαιδ ηδξ εζηυκαξ ηαευηζ αβζαζιέκδ αοηή είκαζ laquoέιπθεςξ εείαξ Υάνζημξraquo Αβζάγεηαζ δδθαδή δ εζηυκα ελαζηίαξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο πμο είκαζ θμνέαξ ηδξ εείαξ πάνζημξ ελ μο ηαζ εαοιαημονβεί Κζ ειείξ αέααζα laquoπνμζηοκμφιεκ μο ηδκ φθδκ (ηδξ εζηυκμξ) αθθά ημκ εζημκζγυιεκμκraquo ηαζ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ημκ ηδξ φθδξ δδιζμονβυκ υπςξ ιαξ δζδάζηεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ Γζ αοηυ ηαζ υηακ παεεί ημ εηηφπςια ηδξ ιμνθήξ ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο ημ λφθμ ηδξ εζηυκαξ επακένπεηαζ ζε αοηυ πμο ήηακ Καζ ηυηε βνάθεζ μ Άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoπονί ης λφθς δίδςιζraquo Κζ αοηυ αέααζα ημ ημκίγεζ ιε έιθαζδ βζα κα απμηνέρεζ ημοξ ζοβπνυκμοξ ημο απυ μπμζαζδήπμηε ιμνθήξ εζδςθμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ Ζ ηέηανηδ ηαζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ηδ ζπέζδ ηδξ εζηυκαξ πνμξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Ζ εζηυκα δεκ εέθεζ κα απμδχζεζ έζης ηαζ ιε ηάπμζα ιμνθή αθαίνεζδξ ηδ θοζζηή πναβιαηζηυηδηα Γεκ είκαζ δδθαδή καημοναθζζιυξ Κζ μφηε ελπνεζζμκζζιυξ ζιπνεζζμκζζιυξ ηοαζζιυξ ηζ μπμζμζδήπμηε ndashζζιυξ Δκκμείηαζ επίζδξ πςξ δεκ έπεζ ηαζ ηαιζά ζπέζδ ιε ηδ θςημβναθία ζμ ηζ ακ είκαζ αοημκυδημ ημ επζζδιαίκς βζα ημκ παναηάης θυβμ Ζ Δηηθδζία ζμθά πνάηημκηαξ ανκμφκηακ ηαζ εα ανκείηαζ κα εκηάλεζ θςημβναθίεξ κευηενςκ αβίςκ ιέζα ζημκ ζενυ καυ Γζαηί αοηυ Γζα ημκ απθμφζηαημ θυβμ Ζ θςημβναθία απμδίδεζ ημκ πανυκηα ηυζιμ πμο είκαζ ηυζιμξ ηδξ θεμνάξ ηδκ πανμφζα θεανηή πναβιαηζηυηδηα εοιίγμκηάξ ιαξ έκα ζοβηεηνζιέκμ πνυζςπμ ζε ιζα μνζζιέκδ ζηζβιή ηδξ γςήξ ημο Ακηίεεηα δ Δηηθδζία ιέζς ηδξ εζηυκαξ απεζημκίγεζ υπζ ημκ ηυζιμ υπςξ είκαζ ημκ ηυζιμ ηδξ θεμνάξ αθθά ημκ ιεηαιμνθςιέκμ ηυζιμ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακάζηαζδξ ηαζ ηςκ Δζπάηςκ Γζ αοηυ ηαζ δζδάζηεζ ζηαεενά υηζ δ εζηυκα δεκ είκαζ μφηε πνμζςπμβναθία μφηε ενδζηεοηζηυξ πίκαηαξ ηζ μφηε εζημκμβνάθδζδ ηδξ Αβίαξ Γναθήξ Ο Ονευδμλμξ αβζμβνάθμξ ημ λένεζ πμθφ ηαθά αοηυ υπςξ λένεζ επίζδξ πμθφ ηαθά υηζ ιυκμ ιε ηδ ιεβάθδ πίζηδ ημο ηαζ ιε ηδκ εοπή ηδξ Δηηθδζίαξ εα ιπμνέζεζ κα λεδζπθχζεζ ημ πάνζζιά ημο βζα κα εηθνάζεζ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηαζ ηδκ ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο Δκυξ ηυζιμο ζεικμφ ηαηακοηηζημφ υπμο δ μιμνθζά εδχ είκαζ δ πκεοιαηζηή ηαεανυηδηα δ εζςηενζηή ςναζυηδηα πμο πδβή ηδξ έπεζ ημ Άβζμ Πκεφια δείπκεζ ημ εεςιέκμ άκενςπμ Γζrsquo αοηυ αθέπμοιε ζηζξ εζηυκεξ ηςκ αβίςκ μζ μθεαθιμί κα γςβναθίγμκηαζ ιεβάθμζ γςδνμί εηθναζηζημί ροπζηήξ εκηάζεςξ laquoδζυηζ ηα ιεβάθα εεεάζακημraquo ηα αοηζά επίζδξ ακαθμβζηά ιεβαθφηενα laquoδζυηζ δζδονήκεδζακ εζξ ημ αημφεζκ ηα εκημθάξ ημο Κονίμοraquo δ ιφηδ είκαζ πμθθέξ θμνέξ πάκς απυ ημ θοζζμθμβζηυ επζιήηδξ ηαζ ζηεκή δζυηζ δεκ μζθναίκεηαζ ηα ημο ηυζιμο αθθά laquoμζιήξ εοςδίαξ πκεοιαηζηήξraquo ηδκ εοςδία ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαηά ημκ Γίδοιμ ημκ Σοθθυ Σμ ζηυια ζπεδζάγεηαζ ιζηνυ βζα κα θακενςεεί δ αζηδηζηή γςή ημο εζημκζγυιεκμο πνμζχπμο laquoζοκεηάθορεκ εκ ηδ κδζηεία ηδκ ροπήκ ημοraquo Τπάνπεζ βζα κα ράθθεζ ημκ αίκμ ηδκ εοπανζζηία ηαζ κα δίκεζ ημ θίθδια ηδξ εζνήκδξ Σμ ιέηςπμ πθαηαίκεζ πθέμκ ημο θοζζμθμβζημφ ιε ιζα εθαθνζά παναιυνθςζδ δ μπμία ημκίγεζ ηδ ηονζανπία ηδξ εεςνίαξ ηαζ ημο ζημπαζιμφ Δδχ ηαζνζάγεζ κα ακαθενεμφιε ζηα ααζζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ Βογακηζκήξ Δζηυκαξ βζα κα δμφιε ημ πχξ αοηή ιπμνεί κα ιαξ ιοήζεζ ζηδκ αβζαζηζηή ειπεζνία ημο ιεηαιμνθςιέκμο ηυζιμο πμο ιαξ εζημκίγεζ Θα ανπίζς ιε ηδ βεκζηή δζαπίζηςζδ υηζ υθδ δ ηηίζδ ζηδ Βογακηζκή Δζηυκα εζημκίγεηαζ εθεφεενδ απυ ημοξ θοζζημφξ κυιμοξ ηδξ αανφηδηαξ ηδξ πνμμπηζηήξ ηδξ θςημζηίαζδξ ηαζ ιε έκα θυβμ ηδξ θεμνάξ ημο ηηζζημφ Αξ ημ δμφιε αοηυ ακαθοηζηά ηδ Βογακηζκή Δζηυκα ηαηανβείηαζ ημ θοζζηυ δθζαηυ θςξ επεζδή ημ ακηζηαεζζηά ημ άηηζζημ ακαζηάζζιμ θςξ Σμ θςξ πμο ηάκεζ ηα πνυζςπα κα θάιπμοκ Σα πνυζςπα ηςκ αβίςκ θμφγμκηαζ ιε ημ θςξ ημ
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-12-
ζθανυ ηαζ ακέζπενμ Κζ μζ θςημζηέθακμί ημοξ δεκ είκαζ ηα δζαηνζηζηά ζφιαμθα ηδξ αβζυηδηάξ ημοξ αθθά δ αηηζκμαμθία ημο θςηυξ ηδξ Λίβμ ημκ εκδζαθένεζ ημκ αβζμβνάθμ επίζδξ εάκ ηα βεβμκυηα ζοιααίκμοκ ηδκ διένα ή ηδ κφπηα Γζ αοηυ ηαζ δεκ είκαζ θζβυηενμ θςηεζκυξ μ Μοζηζηυξ Γείπκμξ ή δ Πνμζεοπή ζηδ Γεζεδιακή απrsquo υηζ δ Ακάζηαζδ ηαζ δ Πεκηδημζηή Σμ πνυζςπμ ημο Κονίμο βζα πανάδεζβια δε laquoθάιπεζraquo ζηδ Μεηαιυνθςζδ πενζζζυηενμ απrsquo υηζ ζε μπμζαδήπμηε άθθδ εζηυκα ημο απυ ηδκ εζηυκα ππ ηδξ ηαφνςζδξ Γζαηί αοηυ Δπεζδή ηαζ υκηαξ επάκς ζημ ηαονυ μ Κφνζμξ δεκ παφεζ κα είκαζ μ Βαζζθεφξ ηδξ Γυλδξ Σμ θςξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί είκαζ ημ βκχνζζια ηδξ Γυλδξ ημο Κονίμο Κζ μ Υνζζηυξ πάκς ζημ ηαονυ είκαζ ημ θςημεζδέξ πνυζςπμ αοηήξ ηδξ Γυλδξ Δίκαζ δ απμηαθοπηζηή θάιρδ ημο ακενχπζκμο πνμζχπμο ημο Θεμφ ηδξ εηεαιαςηζηήξ ακενχπζκδξ ιμνθήξ ημο ηνζαδζημφ Θεμφ Γεκ είκαζ δ διένα πμο θςηίγεζ μφηε δ κφπηα πμο ζημηίγεζ ημ βεβμκυξ ηδξ εζηυκαξ θα έπμοκ πάεεζ ηδκ μεκεία (=λεκζηή αθθμβεκή) αθθμίςζδ ηδξ Μεηαιμνθχζεςξ Πακημφ θάιπμοκ μζ ακηαφβεζέξ ηδξ Ζ πδβή ημο θςηυξ δε ανίζηεηαζ πμηέ ιέζα ζηδκ εζηυκα Σμ θςξ ένπεηαζ απέλς απυ ιζα άθθδ κμδηή πδβή Πέθηεζ ηάεεηα ζημ ηέκηνμ ηδξ εζηυκαξ ηαζ θςηίγεζ μθυηθδνμ ημ πνυζςπμ Γεκ οπάνπμοκ πμοεεκά θςημζηζάζεζξ αθμφ ανζζηυιαζηε έλς απυ ημ ηηζζηυ θςξ Βνζζηυιαζηε ζηδ Βαζζθεία ημο Θεμφ υπμο μ Θευξ είκαζ ημ θςξ ιαξ ηαζ υπζ μ ήθζμξ Βνζζηυιαζηε επίζδξ ηαζ έλς απυ ημκ ηθεζζηυ πχνμ βζ αοηυ ηαζ ηα βεβμκυηα πμο έβζκακ ιέζα ζε ζπίηζ πάκηα εζημκίγμκηαζ έλς βζα κα λεπεζθίζμοκ ηδ Υάνδ ηδξ ζςηδνίαξ ζε υθμκ ημκ ηυζιμ Αθθμζχκεηαζ μ πχνμξ οπενααίκμκηαξ ηδκ ημπζηυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ Σμ ιήημξ ημ πθάημξ ημ φρμξ νοειίγμκηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πκεοιαηζηή δζάζηαζδ ηςκ εζημκζγυιεκςκ βζα κα απμδχζμοκ ημ οπενααηζηυ (Ο Φξηζηόο σο ην θύξην πξόζσπν ζηελ εηθόλα ηεο κεηακνξθώζεσο είλαη κεγαιύηεξνο από ηνπο πξνθήηεο θαη ηνπο καζεηέο θαη όια ηα πξόζσπα ππεξηεξνύλ ζε κέγεζνο από ηηο θνξπθέο ησλ βνπλώλ) Ο ηυπμξ πάκεζ πθέμκ ηζξ θοζζηέξ ημο δζαζηάζεζξ επεζδή δε πςνμφκ ζε αοηέξ ηα ζςηδνζχδδ ηαζ μζημοιεκζηά βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Συπμζ πμο ημοξ πςνίγμοκ απμζηάζεζξ εκχκμκηαζ ςξ βεζημκζημί (Σηελ πξνζεπρή ζηε Γεζζεκαλή βιέπνπκε ην Φξηζηό ηαπηόρξνλα λα πξνζεύρεηαη θαη λα μππλά ηνπ θνηκσκέλνπο καζεηέο αιιά θαη ζηε Γέλλεζε όινη ζα έρνπκε παξαηεξήζεη όηη ζηελ ίδηα εηθόλα βξίζθνληαη ν Παλαγία κε ην Φξηζηό νη κάγνη θαβαιάξεδεο θαη νδεγνύκελνη από ηνλ αζηέξα αιιά θαη νη βνζθνί πνπ πιεξνθνξνύληαη ην γεγνλόο ηεο γελλήζεσο από ηνλ άγγειν) Μεηαιμνθχκεηαζ μ ημζιζηυξ πχνμξ Γεκ οπάνπεζ δ πνμμπηζηή πμο ημπμεεηεί ημκ άκενςπμ ελςηενζηυ εεαηή (Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηελ εηθόλα ηεο Βαπηίζεσο ηνπ Φξηζηνύ Τα βνπλά θαίλνληαη ζαλ λα είλαη θνηηαγκέλα από πάλσ νη θνξπθέο ηνπο είλαη ζηξακκέλεο πξνο ην ζεαηή Οη Άγγεινη πνπ βξίζθνληαη ζηε δεύηεξε ζεηξά πίζσ από ηελ πξώηε ζεηξά ησλ Αγγέισλ δσγξαθίδνληαη πην πάλσ γηα λα κελ θξύβνληαη από ηνπο κπξνζηηλνύο Ο πνηακόο θαίλεηαη ζαλ όξζηνο ζε όιν ην κήθνο θαη όρη ζαλ λα ράλεηαη ζην βάζνο ηνπ νξίδνληα) Ο πζζηυξ πμο ένπεηαζ κα πνμζηοκήζεζ ηδκ εζηυκα βίκεηαζ ηαζ αοηυξ ιένμξ ηδξ εζηυκαξ ανίζηεηαζ ιέζα ηδξ Βθέπεζ υθμκ ημκ ηυζιμ έζςεεκ Τπενααίκεηαζ επίζδξ μ πνυκμξ ςξ πνμξ ηδκ αθθδθμοπία ηςκ εζημκζγυιεκςκ βεβμκυηςκ αθθμζχκεηαζ δζαθμνμπμζείηαζ Γεβμκυηα πμο απέπμοκ πνμκζηά ιπμνεί κα ειθακίγμκηαζ ςξ ζφβπνμκα φιπηολδ δδθαδή ηδξ Ηζημνίαξ πανεθευκ ndash πανυκ ndash ιέθθμκ είκαζ εκςιέκα (Ζ εηθόλα ηεο Πεληεθνζηήο παξηζηάλεη ην Υπεξών όπνπ θαηήιζε ην Πλεύκα ην Άγην κε ηε κνξθή πύξηλσλ γισζζώλ επάλσ ζηνπο καζεηέο Παξαηεξώληαο ηελ εηθόλα δηαπηζηώλνπκε ειιείςεηο αθνύ από ην πιήζνο ησλ εθαηόλ είθνζη ζπγθεληξσκέλσλ αλζξώπσλ κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε Παλαγία καο εηθνλίδνληαη κόλν δώδεθα πξόζσπα θαη ηελ πξσηνθαζεδξία θαηέρνπλ ν απόζηνινο Πέηξνο θαη ν απόζηνινο Παύινο πνπ ηζηνξηθά δελ ήηαλ παξώλ εθείλε ηελ ώξα) Ζ εζηυκα ακαδεζηκφεζ ηδ δζαπνμκζηυηδηα ημο βεβμκυημξ αθμφ δ Πεκηδημζηή δεκ είκαζ ιζα πνμκζηή ζηζβιή βζα ηδκ Δηηθδζία Δίκαζ δ αηαηάπαοζηδ ηαζ αηεθεφηδηδ Πανμοζία ημο Αβίμο Πκεφιαημξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία Σα βεβμκυηα ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ δεκ είκαζ πεναζιέκα ηαζ ηθεζζηά αθθά πανυκηα ηαζ εκενβά ιαξ αβηαθζάγμοκ ηαζ ιαξ ζχγμοκ laquoΥνυκμξ ηαζ θφζζξ ηαζκμημιμφκηαζraquo ηαηά ημ απμθοηίηζμ ημο Μδκζαίμο ηδξ 31
δξ Αοβμφζημο
Ο αογακηζκυξ αβζμβνάθμξ αζχκεζ ημ θεζημονβζηυ πχνμ ηαζ πνυκμ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ημφημ ημκ απεθεοεενχκεζ απυ μπμζμκδήπμηε πςνμπνμκζηυ πενζμνζζιυ Λέεζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Γαιαζηδκυξ laquoΜπαίκς ιέζα ζημ ημζκυ ζαηνείμ ηςκ ροπχκ ηδκ Δηηθδζία πκζβιέκμξ απυ ημοξ θμβζζιμφξ ζακ κα ανίζημιαζ ιέζα ζε αβηάεζα Ζ μιμνθζά ηδξ αβζμβναθίαξ ιε έθηεζ ηαζ ιε ηνααάεζ ηαζ άεεθά ιμο αθήκεζ ιέζα ζηδκ ροπή ιμο δμλμθμβία Θεμφ Βθέπς ηδκ οπμιμκή ημο Μάνηονμξ ηδκ ακηαιμζαή ηςκ ζηεθάκςκ ηαζ δ πνμεοιία ζακ θςηζά ιε ακάαεζ απυ γήθμ ηαζ πέθης ηαζ πνμζηοκχ ημκ Θευ δζα ιέζμο ημο Μάνηονμξ ηαζ παίνκς ηδ ζςηδνία ιμοraquo Ο καυξ είκαζ μ πχνμξ πμο ηεθείηαζ δ Θεία Λεζημονβία laquoείκαζraquo ηαηά ημκ ζενυ Υνοζυζημιμ laquoεπίβεζμξ μονακυξ εκ ς μ επμονάκζμξ Θευξ εκμζηεί ηαζ ειπενζπαηείraquo Ο ορςιέκμξ ηνμφθθμξ ζοβηνίκεηαζ ιε ημοξ μονακμφξ ηςκ μονακχκ Οζ
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-13-
ηαιάνεξ ημο πανζζηάκμοκ ηα ηέζζενα άηνα ημο ηυζιμο ηαζ δ ζθαζνζηυηδηα ημο ηνμφθθμο επακεκχκεζ υθμοξ ημοξ ακενχπμοξ ζε ζφκαλδ εκ ζχιαηζ Δίκαζ μ πχνμξ υπμο βζκυιαζηε laquoζφβπνμκμζ ηαζ ζφκμζημζ ηδξ Αβίαξ Σνζάδμξ ηαζ πάκηςκ ηςκ Αβίςκraquo ηαζ ζrsquo αοηυ ζοκηεθεί ηονίςξ δ εζημκμβνάθδζδ ημο καμφ Μέζα ζημκ μνευδμλμ καυ δ εζημκμβνάθδζδ ακαθένεηαζ ζημ αίμ ημο Υνζζημφ ηδξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ Πμθθά απυ ηα εέιαηα ηδξ εζημκμβνάθδζδξ έπμοκ ζδζαίηενδ δμβιαηζηή ζδιαζία υπςξ δ ενζαιαεοηζηή ιμνθή ημο Πακημηνάημνα ζημ ηνμφθθμ πμο υπςξ πνμείπαιε πανζζηάκεζ ημκ μονακυ Μεβαθμπνεπήξ ζμαανυξ αοζηδνυξ ηαζ ηαοηυπνμκα εθεήιςκ ηαζ πνάμξ Πνμζαθέπεζ ζηδ βδ ιε ημοξ ιεβάθμοξ εηθναζηζημφξ μθεαθιμφξ Σμο Σμκ Πακημηνάημνα πενζαάθθμοκ μονάκζεξ Γοκάιεζξ Πμθουιαηα Υενμοαίι ηαζ ελαπηένοβα εναθείι ηαζ ηάπμζεξ θμνέξ ηαζ δ Θεμηυημξ ιε ημκ Πνυδνμιμ δευιεκμζ οπέν ηδξ Δηηθδζίαξ Λίβμ πζμ ηάης μ πμνυξ ηςκ πνμθδηχκ πμο πνμθήηεοζακ ζπεηζηά ιε ηδκ έθεοζή Σμο ηαζ πνμεημίιαζακ ημκ δνυιμ Σμο ηα ηέζζενα ζθαζνζηά ηνίβςκα πμο ζηδνίγμοκ ημκ ηνμφθθμ εζημκίγμκηαζ μζ ηέζζενζξ εοαββεθζζηέξ θακενχκμκηαξ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ηδκ πίζηδ ηδξ Δηηθδζίαξ υηζ έπεζ ζηαεενυ εειέθζμ ιυκμ ημκ απμηεηαθοιιέκμ θυβμ ημο Θεμφ πμο είκαζ απμεδζαονζζιέκμξ ηονίςξ ζηα ζενά Δοαββέθζα ε ηάπμζμοξ καμφξ πμο ημ ηεκηνζηυ ηθίημξ έπεζ πμθθμφξ ηίμκεξ υπςξ ηαζ ζrsquo αοηυκ πμο ανζζηυιαζηε εζημκίγμκηαζ ηαζ μζ Απυζημθμζ ημο Υνζζημφ δζυηζ αοημί ιε ηδκ ζεναπμζημθή ημοξ δζέδςζακ ηαζ ζηήνζλακ ηδ δζδαζηαθία ημο Ηδζμφ Ζ δεμιέκδ Θεμηυημξ δ Πθαηοηένα αβζμβναθείηαζ ζηδκ ηυβπδ ημο Ηενμφ Ζ ηυβπδ εκχκεζ ημκ ηνμφθθμ ιε ημ δάπεδμ ημο καμφ υπμο ανίζημκηαζ μζ πζζημί Πανίζηαηαζ θμζπυκ δ Θεμηυημξ ιεηαλφ μονακμφ ηαζ βδξ ςξ laquoηθίιαλ επμονάκζμξ δζrsquo δξ ηαηέαδ μ Θευξraquo αθθά ηαζ laquoβέθονα ιεηάβμοζα ημοξ εη βδξ πνμξ μονακυκraquo ηδκ ηυβπδ ημο ζενμφ αήιαημξ ηαζ ηάης απυ ηδκ πθαηοηένα γςβναθίγεηαζ δ πανάζηαζδ ηδξ εείαξ Λεζημονβίαξ είηε ςξ ημζκςκία ηςκ αβίςκ Απμζηυθςκ ndashυπςξ εδχ- είηε ςξ Λεζημονβία ηςκ Αββέθςκ ημ ζενυ εζημκίγμκηαζ επίζδξ μζ ιεβάθμζ laquoθεζημονβμίraquo Ηενάνπεξ ηαζ μζ πνχημζ δζάημκμζ ηδξ εηηθδζίαξ ημκ ηονίςξ καυ ζοκακημφιε ημκ εμνηαζηζηυ ηφηθμ ηδκ εζημκμβνάθδζδ δδθαδή πνμζχπςκ ηαζ εειάηςκ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ ιεβάθεξ εμνηέξ ημο εηηθδζζαζηζημφ έημοξ ηζξ πνχηεξ γχκεξ ζζημνμφκηαζ παναζηάζεζξ απυ ημ Γςδεηάμνημ ηαεχξ ηαζ πανααμθέξ ή εαφιαηα ημο Υνζζημφ ηζξ ηαηχηενεξ γχκεξ εζημκίγμκηαζ μθυζςιμζ Άβζμζ άκδνεξ ηαζ βοκαίηεξ πμο ζοκήεςξ παναηάζζμκηαζ ηαηά ιέηςπμ ή ζε εθαθνζά ζηνμθή ηαηά ηνία ηέηανηα ζε μιμζυιμνθεξ μιάδεξ ζηναηζςηζημί Άβζμζ ζζμζ Μάνηονεξ Δνδιίηεξhellip Ζ ηαηά ιέηςπμ ζηάζδ αοείγεζ ημ αθέιια ζηα ιάηζα ημο εεαηή ηαζ δδιζμονβεί άιεζα έκα δεζιυ ημζκςκίαξ ηαζ αβάπδξ ιε ημκ πνμζεοπυιεκμ Πάκς απυ ηδ Γοηζηή είζμδμ ημο Ναμφ ζζημνείηαζ δ Κμίιδζδ ηδξ Θεμηυημο ή ηαζ δ Γεοηένα Πανμοζία ιε ηζξ δζάθμνεξ ζηδκέξ ηδξ Ζ Δηηθδζία υπςξ ήδδ είπαιε είκαζ δ εζηυκα ηδξ μονάκζαξ εηηθδζίαξ Δζηυκα ηδξ Βαζζθείαξ ημ Ηενυ είκαζ πςνζζιέκμ απυ ημκ ηονίςξ καυ ιε ημ εζημκμζηάζζ ημ ηέιπθμ ηδκ ημνοθή ημο ημπμεεηείηαζ μ ζηαονυξ ηαζ δείπκεζ ηδκ Ακαημθή απrsquo υπμο εα έθεεζ μ Υνζζηυξ ιέζα ζηδ δυλα ημο Γελζά ηδξ Ωναίαξ Πφθδξ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Υνζζημφ ηαζ ανζζηενά δ εζηυκα ηδξ Πακαβίαξ ςξ Βνεθμηναημφζα Γίπθα ζημ Υνζζηυ ημπμεεηείηαζ μ άβζμξ Ηςάκκδξ μ Πνυδνμιμξ ηαζ δελζά απυ ηδ Θεμηυημ ημπμεεηείηαζ δ εζηυκα ημο Αβίμο (ή ηδξ εμνηήξ) ζημκ μπμίμ είκαζ αθζενςιέκμξ μ Ναυξ ηζξ πθάβζεξ εφνεξ ημο ζενμφ ημπμεεημφκηαζ μζ εζηυκεξ ηςκ Ανπαββέθςκ Μζπαήθ ηαζ Γαανζήθ Πάκς απυ αοηή ηδ ζεζνά ηςκ ιεβάθςκ εζηυκςκ γςβναθίγμκηαζ μζ εζηυκεξ ημο Γςδεηάμνημο λακά χζηε κα οπάνπεζ ειθακχξ ιπνμζηά ζηα ιάηζα υθςκ πενζβεβναιιέκδ δ ζζημνία ηδξ εκακενςπήζεςξ ημο Υνζζημφ υθδ δ Υνζζημθμβία υθμ ημ ένβμ ηδξ Θείαξ Οζημκμιίαξ Ζ δζάηαλδ αοηή ηςκ εζηυκςκ είκαζ ηακυκαξ βζα ηζξ μνευδμλεξ Δηηθδζίεξ Έηζζ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία αηυιδ ηαζ υηακ δεκ είκαζ χνα αημθμοείαξ αζζεάκεηαζ μ πζζηυξ αηαηάπαοζηδ ηδ γςή βζαηί ημ πακ είκαζ ιέζα ζηδκ ακαιμκή ηςκ αβίςκ Μοζηδνίςκ πμο ηεθμφκηαζ ιέζα ζημ Ηενυ laquoΑοηή δ ακαιμκήraquo θέεζ μ Δοδμηίιςθ laquoαπμαθέπμκηαξ ζηδ Βαζζθεία ζπζκεδνίγεζ απυ πανμοζίεξ ηαζ είκαζ αοηυ ημ θεζημονβζηυ ένβμ ηδξ εζηυκαξraquo εααζιζχηαηε ζεααζημί παηένεξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί Οζ παναπάκς ζηέρεζξ ζημπυ είπακ κα ηάκμοκ ακηζθδπηυ υηζ laquoδ εζηυκα είκαζ έκα πανάεονμ ιέζα απυ ημ μπμίμ μ Λαυξ ημο Θεμφ υθμζ ειείξ δ Δηηθδζία εεςνεί ηδ Βαζζθεία ημο Θεμφraquo Αοηυξ είκαζ ηαζ μ θυβμξ πμο ηαζ ημ πνχια ηαζ δ βναιιή ηαζ ημ ηάεε παναηηδνζζηζηυ ηδξ ιμνθήξ ηδξ εζηυκαξ απμηηά ζδζαίηενμ
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-14-
κυδια laquoΜπαίκεζ ηακείξ ζημκ ηυζιμ ηδξ εζηυκαξ ιαεαίκεζ ηδ βθχζζα ηδξ ιε ηδ ιεηάκμζα ηαζ ηδκ ηαπεζκή πνμζηφκδζδ ιε ηδ ζοιιεημπή ζηδ θεζημονβζηή γςή ηδξ Δηηθδζίαξ ηαζ ζδίςξ ζημ Μοζηήνζμ ηδξ Θείαξ Δοπανζζηίαξ ημ μπμίμ laquoείκαζ εζηυκα μθμηθήνμο ημο ιοζηδνίμο ηδξ εείαξ Οζημκμιίαξ δζυηζ εζημκίγεζ ηαζ ακαπανζζηά υθα ηα ζςηήνζα βεβμκυηα εκ Υνζζηχraquo Έηζζ δ εζηυκα βίκεηαζ βζα ιαξ laquoπαζδαβςβυξ εζξ Υνζζηυκraquo εθυζμκ αέααζα ηαζ δ υθδ γςή ιαξ εκανιμκίγεηαζ ιε ηα ιδκφιαηα πμο ιαξ εηπέιπμοκ μζ άβζεξ εζηυκεξ Γζrsquo αοηυ υπςξ ιαξ θέεζ μ π Βαζίθεζμξ μ Ηαδνίηδξ laquoαξ ζηαεμφιε ιπνμζηά ζηζξ εζηυκεξ αξ πνμζηοκήζμοιε Αξ πάνμοιε γςή Αξ εδθάζμοιε αξ νμοθήλμοιε αξ ηναθμφιε απυνηαβαraquo δζυηζ laquoαοηυξ πμο ηνέθεηαζ απrsquo εδχ δεκ πνυηεζηαζ πμηέ κα πανέθεεζ Οζ πνμζηοκμφκηεξ ηαζ ηα πνμζηοκμφιεκα ανίζημκηαζ ιέζα ζημ ηνάημξ ηαζ ηδκ αβζαζηζηή Υάνδ ημο ιήηε ανλαιέκμο ιήηε παοζμιέκμο Πκεφιαημξraquo Αιήκ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Παφθμο Δοδμηίιςθ ΟΡΘΟΓΟΞΗΑ εηδ Ρδβμπμφθμο Θεζζαθμκίηδ 1972 Kεθ Βrsquo Μφδζδ ζηδκ Δζηυκα ζεθ 291 ndash 313 Κυκημβθμο Φ Έηθναζζξ ηδξ Ονεμδυλμο Δζημκμβναθίαξ 2 ηυιμζ Αεήκα 1960 Βθάζζζμξ Ης Φεζδάξ Πενίβναιια Βογακηζκήξ Εςβναθζηήξ Πακεπζζηδιζαηέξ Παναδυζεζξ Αεήκα 1981 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ Λεζημονβζηυξ Σνυπμξ Απυ ηδκ ανπαζμεθθδκζηή ακενςπζά ζηδ Θεακενςπία ηδξ Θείαξ Λεζημονβίαξ ζεθ 8 ndash 22 Σμ Γςδεηάμνημ ημο Θεμθάκμοξ ημο Κνδηυξ Ηενά Μμκή ηαονμκζηήηα ζεθ 23 ndash 25 Ανπζι Βαζζθείμο Καεδβμοιέκμο Ηενάξ Μμκήξ Ηαήνςκ ΔΗΟΓΗΚΟΝ Δζημκμβναθζηή έηθναζδ ηαζ ήεμξ Ονεμδυλμο αβζυηδημξ ζεθ 120 ndash 132 Ηενά Μμκή Ηαήνςκ 2003 Η Μ Σζιίμο Πνμδνυιμο Σζ λένεζξ εζφ βζα ηζξ εζηυκεξ εηδ laquoΔΣΟΗΜΑΗΑraquo Κανέαξ 2000 Λεςκίδα Οοζπέκζηο Ζ ΔΗΚΟΝΑ Λίβα θυβζα βζα ηδ δμβιαηζηή έκκμζά ηδξ Μεηάθναζδ Φχηδξ Κυκημβθμο Γrsquo έηδμζδ Αζηήν 1991 Δοζηάεζμξ Κ Γζακκήξ πμθζηυξ φιαμοθμξ Θεμθυβςκ laquoΔζηχκ Παζδαβςβμφζαraquo Ζ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηδξ μνευδμλδξ εζημκμβναθίαξ ηαζ δ αλζμπμίδζδ ηδξ εζηυκαξ ζημ ιάεδια ηςκ Θνδζηεοηζηχκ Γζδαηημνζηή δζαηνζαή Φθχνζκα 1996 Βογακηζκή Εςβναθζηή wwwxanthiilspgr ΜΤΡΗΟΒΗΒΛΟ wwwmyriobiblosgr ηαφνμξ Γζαβηάγμβθμο φιαμοθμξ Θεμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο laquoΟ αογακηζκυξ ηυζιμξ ηαζ πμθζηζζιυξ ιέζα απυ ηδκ ηέπκδ ηδξ εζηυκαξraquo ζημ wwwdideachschgrthriskeftika Paul Evdokimof Ζ ιμκηένκα ηέπκδ ή δ ακεκενβυξ μθία R P Boris Bobrinskoy φκημιδ Ακαζηυπδζδ Δζημκμιαπίαξ Olivier Clement Ζ Θεμθμβία ηδξ Δζηυκαξ Leonid Ouspensky Ζ εζηυκα ζημ θςξ ηδξ μνευδμλδξ ενιδκείαξ Αβ Ηςάκκμο ημο Γαιαζηδκμφ Πενί Ονεμδυλμο Πίζηεςξ ηεθ Πενί Δζηυκςκ ζεθ 183 ndash 185 εηδ laquoΟ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΓΖΜΟraquo laquo ΤΝΑΞΖraquo η 8 π ηαιάηδξ ηθήνδξ laquoΠαζδαβςβζηέξ δοκαηυηδηεξ ηδξ αογακηζκήξ ηέπκδξraquo ζεθ 127ndash 153 η 12 αθζένςια laquo Κον ndash Μακμοήθ Πακζέθδκμξraquo η16 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ η13 Μανίκα ηθήνδ laquoοιαμθή ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ αογακηζκήξ εζηυκαξ ζημ Λφηεζμraquo ζεθ 95 ndash 105 η52 αθζένςια ζημ ΝΓΠεκηγίηδ η 60 αθζένςια ζηδ κεμαογακηζκή ηέπκδ
httpwwwimalexgr6FD0E71Delaspx
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-15-
7 Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ Ζ λίθε ηεο Οξζνδνμίαο ε αλαζηήισζε ηεο Δηθόλαο ηνπ π Παληειεήκνλα Κξνύζθνπ
Hκέξα ραξκόζπλνο θαη επθξνζύλεο αλάπιεσο πεθαλέξσηαη ζήκεξνλ Αξ είκαζ εοθμβδηυξ μ Θευξ αβαπδημί ιμο αδεθθμί πμφ ιαξ αλίςζε κα αζχζμοιε ηαζ πάθζ ηζξ θαιπνέξ ηαζ πεκεμπανιυζοκεξ αοηέξ διένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Σδκ πνμπαζπάθζα ακαζηάζζιδ πανά ηδξ μνευδμλδξ ηεζζαναημζηήξ Απυ ηδκ ημζθάδα ημο ηθαοειχκμξ ηδξ Αβίαξ ηαζ ιεβάθδξ Σεζζαναημζηήξ αοημιάηςξ δ αβία Δηηθδζία ιαξ ιεηαθένεζ ζε πεθχνζα φρδ εεμθμβίαξ ζημ εααχνεζμ υνμξ ηδξ δυλδξ Θνδκήζαιε ηαζ ηθάραιε ζημ πνχημ αοηυ ζηαειυ ημο ζηαδίμο είδαιε ηδκ πίζηδ ηςκ πνμθδηχκ είδαιε ηδκ κζηδ ηαζ ηα μθέθδ ηδξ κδζηείαξακαροπηήηαιε ιε ημοξ θαιπνμφξ Υαζνεηζζιμφξ ζηδκ Τπεναβία Θεμηυημ εοβκςιμκήζαιε ημκ Μεβαθμιάνηονα Θευδςνμ πακδβονίγμκηεξ ηχνα αξ ζοζηήζμοιε εμνηή βζα ημκ ενίαιαμ ηαζ ηδκ πακήβονδ ηδξ Ονεμδμλίαξ Ζ Α΄αοηή Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ θαιπνφκεηαζ απυ ηδκ δυλα ηδξ πίζηδξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ Σδκ απμζαθήκζζδ ημο δυβιαημξ ηαζ ηδκ κίηδ ηδξ Δηηθδζίαξ πνμαάθεζ αοηή δ Κονζαηή πάκς ζημκ ηυζιμ Ονεμημιεί δ Δηηθδζία ηαζ πακδβονίγεζ αζιαημααιιέκδ απυ ηα πμνθονά αίιαηα ηςκ Παηένςκ ηαζ ηςκ Μανηφνςκ ηδξ βζαηί ενζάιαεοζε πάκς ζημ δζηέθαθμ ηέναξ ηδκ εζδςθμθαηνία ηδξ φθδξ ηαζ ηδκ πθάκδ ημο βκςζηζηζζιμφ Αξ θζιςεμφκ μζ εεμιάπμζ παίδεξ ημο Μάκεκημξ Ηδμφ Δζανηςιέκμξ μ Θευξ ηαεαβίαζε ηδκ φθδ ηαζ πνμζηοκείηαζ οπμζηαηζηχξ δζά ηδξ Θευηδηαξ ημο ακαιέζμκ ημο θαμφ Σμο Αξ ζςπάζμοκ μζ ιδδεκζζηέξ ηαζ μζ θάηνεζξ ηδξ φθδξ Ζ αθδεζκή πίζηδ ενζαιαεφεζ πκεοιαηζηχξ ενζαιαεφεζ ηαζ ζζημνζηχξ ηαζ απυ ηδκ πθδεφκ ηςκ εοζεαχκ μνεμδυλςκ μζημοιεκζηχξ θζηακεφεηαζ Ακμζπηή είκαζ δ εφνα ημο Παναδείζμο βζα υθμοξ Πκεοιαηζηά ηα βοικάζιαηα ηαζ ζανηζηά ηα παθαίζιαηαΟζ Παηένεξ δμβιαηίγμοκ ζοκμδζηχξ ηαζ δ πθάκδ ηδξ θζθμζμθίαξ θοβαδεφεηαζ Ονεχκεηαζ δ αθήεεζα εγςβναθδιέκδ ηαζ ζζημνδιέκδ ηαζ ημ ζηυημξ δζαθφεηαζ Αζηνάπηεζ ηαζ θάιπεζ δ Δηηθδζία ημο Υνζζημφ ζημθζζιέκδ ιε ηζξ πακάβζεξ Δζηυκεξ ημο Γεζπυηδ Υνζζημφ ηδξ Τπεναβίαξ Θεμηυημο ηαζ ηςκ αβίςκ δμφθςκ ημο Θεμφ Θνζαιαεφεζ μ ηαονυξ γμοκ ηα θείρακα ηαζ πνμηαηαββέθμοκ ακάζηαζδ ιεηααάθθεηαζ μ άνημξ ηαζ μ μίκμξ ζε χια ηαζ Αίια Υνζζημφ ηαεαβζάγεηαζ ημ κενυ ζε θμοηνυ παθθζβεκεζίαξ δ πέηνα ακηζθαθεί ηδκ δυλα ημο Θεμφ μ φικμξ ηαζ δ βναθίδα πανάγμοκ ηα ιεβαθεία Σμοημ ιέθμξ ιεβαθμονβεί μ καυξ πςνεί ημκ άπχνδημκ δ Φφζδ πακδβονίγεζ βζα ηδκ ζθναβίδα Σμο μ άκενςπμξ ανίζηεζ πθέμκ ακμζηηή ηδκ εφνα ημο παιέκμο παναδείζμο βζαηί υκηςξ μ Λυβμξ ζανλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ διίκ Γεκ θαηνεφμοιε Θευκ αθδνδιέκμ δεκ πνμζηοκμφιε ηηίζια ηαζ φθδ αθθά αοηυκ ημκ Κφνζμ οπμζηαηζηχξ εεάκενςπμ πνμζηοκμφιε ηαζ ηδκ άηηζζηδ πάνδ ημο ιεηαθαιαάκμοιε μζ ζανηζημί ηαζ ακάλζμζΓζά ηδξ ζανηχζεςξ μ πνζκ βκςζηυξ ζημοξ πνμθήηεξ ηαζ δζηαίμοξ απμηθεζζηζηά Θευξ ηχνα ζημοξ ακενχπμοξ ιέζα ζηδκ Δηηθδζία θακενχεδηεΖ εεμθάκεζα ρδθαθδηή δ δυλα εεαηή δ ζςηδνία ελαζθαθζζιέκδ δ ιεημπή πνμζζηή Αξ ζςπάζμοκ μζ κεθεθμαάηεξ ηαζ μζ θθήκαθμζ μζ θάηνεζξ ημο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-16-
πεπεναζιέκμο κμυξ ηαζ μζ ιςνυδμλμζΠακδβονίγεζ μ Ζζοπαζιυξ ηαζ επζηναηεί δ αθήεεζα Αζζπφκεηαζ μ Βανθαάι ηαζ ενζαιαεφεζ δ μνεμδμλία Αξ ζςπάζμοκ μζ ποδαίμζ ηαζ μζ παβακζζηέξ μζ θαηνεφμκηεξ ηα ηηίζιαηα ηαζ υπζ ημκ Κηίζηδ βζαηί απμζαθδκίζηδηε δ αθήεεζα ηαζ κζηά ημ Δοαββέθζμκ Αξ δζαζημνπζζημφκ μζ δαζιμκζζιέκμζ άοθμζ ηαζ αξ πάρμοκ ηδξ κμδζζανπίαξ μζ μπαδμίΖ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμ δζαααίκεζ ηαηά ημκ εεμννήιμκα ΒαζίθεζμΟζ ημζιζημί αξ αθήζμοκ ηζξ οπμηνζζίεξ ημοξ μζ παναδμιέκμζ ζηδκ οθμθαηνεία κα πάρμοκ κα ιαξ ηαηδβμνμφκ βζα εζδςθμθάηνεξ Διείξ Θευκ ζεζανηςιέκμκ θαηνεφμοιε ηαζ ηδκ ιεημπή ζηδκ εευηδηα μιμθμβμφιε πακδβονίγμκηεξ Γεκ είκαζ λέκδ αοηή δ εμνηή ιε ημ πκεφια ηδξ Σεζζαναημζηήξ Αβζμβναθζηυ ενβαζηήνζμ ακαζηήθςζδξ είκαζ δ Δηηθδζία Ζ Σεζζαναημζηή είκαζ έκα ηαλίδζ επζζηνμθήξ ζημκ Πανάδεζζμ Ακαζηδθχκμκηαξ ηζξ Δζηυκεξ μιμθμβμφιε ηαζ δεζιεουιαζηε βζα ηδκ ακαζηήθςζδ ηδξ δζηήξ ιαξ εζηυκαξ ηδξ εζηυκαξ ημο Θεμφ Ζ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ είκαζ δ Νζηδ ημο Ακενχπμο είκαζ μ ενίαιαμξ ηδξ Δηηθδζίαξ πάκς ζηδκ θεμνά ηαζ ημκ εάκαημ πάκς ζηδκ θζθμζμθία ηαζ ηδκ ημζιζηή πθάκδΟ άκενςπμξ δεκ είκαζ κεθέθδ αθθμοηε ηαζ πχια ιυκμκ Δίκαζ ημ πθαζημφνβδια ημο ζμθμφ Πθαζημονβμφ απυ πχια ιεκ ηαζ μονακυ απμηεθμφιεκμ Δίκαζ ζηδκ γςή ιε ηδκ πκμή ηαζ ηδκ εκένβεζα ηδξ ιυκδξ Εςήξ ημο Σνζαδζημφ Θεμφ Δίκαζ πθαζιέκμξ βζα κα ηαηαζηεί εευξ ηαηά πάνζκ Αοηή είκαζ δ μιμθμβία ηδξ ακυνεςζδξ ηαζ ηδξ ακαζηήθςζδξ ηδξ ΔζηυκαξΔίκαζ δ μιμθμβία πχξ ημ ηαεμιμίςζζκ είκαζ δοκαηυκ πθέμκ Δίκαζ αννααχκαξ ηδξ μονάκζαξ δυλαξ Αφηδ δ πίζηδ ημκ ηυζιμκ εζηήνζλε Αφηδ δ πίζηζξ ηςκ Απμζηυθςκ ηαζ ηςκ ΠαηένςκΑοηή ηδκ πίζηδ αξ ηδκ ειπθμοηίγμοιε ηαζ αξ ηδκ δζεηδζημφιε ημ ηαεδιένακ επζζηνέθμκηαξ ηάεε ζηζβιή ζημκ Θευ ηαζ Παηένα ιαξ Νζηά δ μνεμδμλία Σίξ Θευξ ιέβαξ ςξ μ Θευξ διχκ Καθυ οπυθμζπμ ηεζζαναημζηήξ ηαθή επζζηνμθή π παληειεήκσλ θξνύζθνο 22-2332013 httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201303blog-post_23htmlixzz2tiTmvHT2
8 Ζ ζεκαζία ηεο αλαζηειώζεσο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ γηα ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό ηνπ Λάκπξνπ Κθόληδνπ
Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΑΝΑΣΖΛΩΔΩ ΣΩΝ ΗΔΡΩΝ ΔΗΚΟΝΩΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΠΑΓΚΟΜΗΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ Λάιπνμο Κηυκηγμο Θεμθυβμο - Καεδβδημφ
Ζ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ είκαζ αθζενςιέκδ ζηδκ ιεβάθδ εμνηή ηδξ Ονεμδμλίαξ ιαξ φιπαζα δ Δηηθδζία εμνηάγεζ ιε ηάεε θαιπνυηδηα ιε ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ημο εμνηαζιμφ ηδκ πενζθμνά ηςκ ζενχκ εζηυκςκ ηαζ ηδκ ακάβκςζδ ημο οκμδζημφ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζε υθμοξ ημοξ καμφξ Οζ Παηένεξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ υνζζακ κα εμνηάγεηαζ δ διένα αοηή ζε ακάικδζδ ηδξ παφζδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδξ μνζζηζηήξ ακαζηήθςζδξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ απυ ηδκ εοζεαή ααζίθζζζα ημο Βογακηίμο Θεμδχνα (ιεηέπεζηα αβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ) ζηζξ 4-3-843 Σμ βεβμκυξ αοηυ εεςνήεδηε
ιείγμκμξ ζδιαζίαξ δζυηζ ιε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο (787) μθμηθδνχεδηε δ δζαηφπςζδ ηδξ δμβιαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ (ηνζαδμθμβζηυ ηαζ πνζζημθμβζηυ δυβια) Ζ εζημκμιαπζηή ένζδα (726-843) οπήνλε άθθςζηε έκαξ εθζαενυξ ζηαειυξ ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ ζζημνίαξ δ μπμία πνμλέκδζε αθάκηαζηδ θεμνά ζημ ζχια ηδξ Δηηθδζίαξ Μέζα υιςξ απυ αοηή ηδ θαίθαπα αβήηε ηαζ ηάηζ εεηζηυ δ δζαηφπςζδ ηδξ εεμθμβίαξ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δ μπμία ηαη μοζίακ υπςξ εα δμφιε είκαζ επέηηαζδ ηαζ ακάπηολδ ημο πνζζημθμβζημφ δυβιαημξ πςξ είκαζ βκςζηυ ημ πνυαθδια ηδξ εζημκμιαπίαξ ημ πνμηάθεζακ πανάβμκηεξ έλς απυ ηδκ Δθθδκμνεμδμλία Ο Ημοδασζιυξ ηαζ μ Ηζθαιζζιυξ εεςνμφκ ημκ εζημκζζιυ ςξ εζδςθμθαηνία Γεκζηά δ θαμί ηδξ Μέζδξ Ακαημθήξ απεπεάκμκηαζ ηδκ εζημκζηή ηέπκδ βζrsquo αοηυ ηαζ πέναζε αοηή δ κμμηνμπία ζηζξ ενδζηείεξ ημοξ Ακηίεεηα μ Δθθδκζζιυξ δ πζμ εοβεκζηή έηθναζδ ημο παβημζιίμο πμθζηζζιμφ υπζ ιυκμ δέπεηαζ ημκ εζημκζζιυ αθθά ηαζ ημκ πνμήβαβε ζε φρζζηδ ηέπκδ Ο Υνζζηζακζζιυξ ζηδκ μνευδμλδ ιμνθή ημο υπςξ είκαζ βκςζηυ απυννζρε ηζξ πνμθήρεζξ ημο πανεθευκημξ ηαζ οζμεέηδζε ηάεε άλία πμο πνμάβεζ ηδκ ακενχπζκδ πνμζςπζηυηδηα Ο Δθθδκζζιυξ
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-17-
έδςζε άπεζνα ζημζπεία πνήζζια ζηδ κέα πίζηδ Θα ιπμνμφζαιε κα πμφιε υηζ μ Δθθδκζζιυξ ζηδκ βκήζζα ιμνθή ημο ιεηαζημζπεζχεδηε ςξ Υνζζηζακζζιυξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζε Δθθδκμνεμδμλία Ζ απανάιζθθδ εζημκζηή εθθδκζηή ηέπκδ παναθήθεδηε απυ ηδκ Δηηθδζία ηαζ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδκ πμζιακηζηή Σδξ δζαημκία Ζ εζηυκα απυ ηδκ επμπή ηςκ ηαηαημιαχκ ιέπνζ ζήιενα θεζημονβεί ςξ ημ αζαθίμ ηςκ αβναιιάηςκ ζημοξ καμφξ Γζα κα είκαζ αοηυ ζφιθςκμ ιε ηδκ εεμθμβία ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ μζ Παηένεξ δζαηφπςζακ πνμζεηηζηή δζδαζηαθία ζφιθςκδ ιε ηζξ αζαθζηέξ επζηαβέξ Βεααίςξ δ Παθαζά Γζαεήηδ απαβμνεφεζ νδηά ηδκ πνμζηφκδζδ μιμζςιάηςκ -εζδχθςκ ημο Θεμφ (Έλμδ204) αθθά ιέπνζ ηυηε μ Θευξ ήηακ άβκςζημξ ζημοξ ακενχπμοξ ηαζ βζ αοηυ είπακ ακηζηαηαζηήζεζ ηδ θαηνεία ημο Θεμφ ιε λυακα ηαζ άθθα μιμζχιαηα Αοηή ηδ θαηνεία απαβμνεφεζ δ Παθαζά Γζαεήηδ ηδκ Καζκή Γζαεήηδ ηδκ επμπή ηδξ πάνδημξ μ Θευξ έβζκε άκενςπμξ ζημ πνυζςπμ ημο Υνζζημφ laquoμ Λυβμξ ζάνλ εβέκεημ ηαζ εζηήκςζεκ εκ διίκ ηαζ εεεαζάιεεα ηδκ δυλακ αοημφraquo (Ηςάκ114) Σμκ είδαιε ημκ αημφζαιε laquoηαζ αζ πείνεξ διχκ ερδθάθδζακraquo Αοηυκ (Α΄Ηςάκ11) laquoΖιείξ δε ακαηεηαθοιιέκς πνμζχπς ηδκ δυλακ Κονίμο ηαημπηνζγυιεεαraquo (ΗΓαιαζη PG941328) Ζ πναβιαηζηή εκακενχπδζή Σμο ιαξ οπμπνεχκεζ κα Σμκ εεςνμφιε ηέθεζμ άκενςπμ υπςξ ηαζ ηέθεζμ Θευ Καηά ζοκέπεζα ςξ πναβιαηζηυξ άκενςπμξ ιπμνεί αηυια ηαζ κα εζημκζζεεί δζαθμνεηζηά δ ιδ παναδμπή ημο εζημκζζιμφ Σμο ζδιαίκεζ ιδ παναδμπή ηδξ πναβιαηζηήξ εκακενχπδζήξ Σμο Οζ ιεβάθμζ Παηένεξ ηαζ δζδάζηαθμζ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ πμο ακαδείπεδηακ ιέζα απυ ηδ θαίθαπα ηδξ εζημκμιαπίαξ δζαηφπςζακ ημ μνευδμλμ δυβια ιε πνμζμπή ηαζ εοθάαεζα Ζ πνμζηφκδζδ ηδξ ζενήξ εζηυκαξ ημο Υνζζημφ ηαζ ηςκ άθθςκ ζενχκ πνμζχπςκ ημο Υνζζηζακζζιμφ δεκ είκαζ εζδςθμθαηνία υπςξ ηαηδβμνμφκηακ απυ ημοξ εζημκμιάπμοξ αθθά δ ηζιή απεοεφκεηαζ πνμξ ημ εζημκζγυιεκμ πνυζςπμ ηαευηζ laquoδ ηδξ εζηυκμξ ηζιή επί ημ πνςηυηοπμκ δζαααίκεζraquo (ΜΒαζίθεζμξ PG 32149) ηαζ laquoΠνμζηοκμφιεκ δε ηαζξ εζηυζζκ μο ηδ φθδ πνμζθένμκηεξ ηδκ πνμζηφκδζζκ αθθά δζ΄αοηχκ ημζξ εκ αοηαίξ εζημκζγμιέκμζξraquo (Η Γαιαζη PG94 1356) Ζ εοθμβία ηαζ δ πάνδ πμο θαιαάκεζ μ πζζηυξ απυ ηδκ πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ εζηυκςκ δίκεηαζ απυ ημ γςκηακυ ζενυ πνυζςπμ ηαζ υπζ απυ ηδκ φθδ ηδξ εζηυκαξ Ζ εζηυκα έπεζ επίζδξ ηενάζηζα πμζιακηζηή πνδζζιυηδηα Μζα εζηυκα ζφιθςκα ιε βθςζζζηή έηθναζδ αλίγεζ πενζζζυηενμ απυ πίθζεξ θέλεζξ Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ ιέζς ηδξ εηηθδζζαζηζηήξ εζημκμβναθίαξ μζ πζζημί αμδεμφκηαζ κα ακαπεμφκ ζηζξ ορδθέξ πκεοιαηζηέξ εεςνίεξ ηαζ ζημ εείμ Οζ εζημκμηθαζηζηέξ ανπέξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ πενζυδμο δοζηοπχξ οζμεεηήεδηακ ζηδ ζοκέπεζα απυ δζάθμνεξ αζνεηζηέξ μιάδεξ ηαζ δζαζχγμκηαζ ςξ ηζξ ιένεξ ιαξ Οζ δζάθμνεξ πνμηεζηακηζηέξ μιάδεξ έπμοκ ςξ ηφνζα ανπή ημοξ ημκ ακεζημκζζιυ ηαζ πμθειμφκ ιε θφζζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δ μπμία δέπεηαζ ηδκ ηζιδηζηή πνμζηφκδζδ ηςκ ζενχκ πνμζχπςκ ηδξ πίζηεχξ ιαξ ιέζς ηςκ ζενχκ εζηυκςκ Απακηάιε ζημοξ ζφβπνμκμοξ εζημκμηθάζηεξ υηζ δ Αβία ιαξ Καεμθζηή Δηηθδζία ηαευνζζε επαηνζαχξ ηα υνζα ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηδξ πθάκδξ Μζα πνμζεηηζηή ακάβκςζδ ημο laquoοκμδζημφraquo ηδξ Ε΄Οζημοιεκζηήξ οκυδμο πμο δζααάγεηαζ ζημοξ καμφξ ηδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ πενζπαναηχκεζ ηδκ αζαθζηή αθήεεζα ηαζ δίκεζ πεζζηζηή απάκηδζδ ζημοξ επζηνζηέξ ηδξ Δηηθδζίαξ ιαξ Ζ εζημκμιαπία είκαζ απμζηνμθή πνμξ ηδκ φθδ απυννμζα ηςκ αζνεηζηχκ ιακζπασζηζηχκ δμλαζζχκ μζ μπμίεξ δοζηοπχξ πέναζακ ιέζα ζηζξ δζδαζηαθίεξ πμθθχκ αζνεηζηχκ μιάδςκ υπςξ ηαζ ηςκ ζοβπνυκςκ ιαξ αζνεηζηχκ πνμηεζηακηχκ Αθθά δεκ έπεζ ιυκμ ζδιαζία βζα ηδκ Δηηθδζία δ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ αθθά ηαζ βζα ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ Ο ιμκμθζεζηυξ ενδζηεοηζηυξ ακεζημκζζιυξ είπε ακαιθίαμθα ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ βζα ηδκ πνμαβςβή ηδξ εζημκζηήξ ςναζυηδηαξ Ζ εζηυκα ηαζ ιάθζζηα δ ενδζηεοηζηή απεζηυκζζδ απμηεθεί ααζζηυ ζημζπείμ ημο παβηυζιζμο πμθζηζζιμφ Ζ παβηυζιζα πμθζηζζηζηή ηθδνμκμιζά έπεζ κα επζδείλεζ ακοπμθυβζζηδξ ηαθθζηεπκζηήξ αλίαξ ένβα ενδζηεοηζηήξ γςβναθζηήξ Σα ζπμοδαζυηενα ικδιεία ndash καμί ημο ηυζιμο είκαζ ηαηαζηυθζζημζ απυ εζημκμβναθίεξ άθεαζηδξ ηεπκμηνμπίαξ Σμ ίδζμ ηαζ ηα ιεβάθα ιμοζεία επζδεζηκφμοκ ιε ηαιάνζ εζηυκεξ ενδζηεοηζηήξ ηέπκδξ Δίκαζ βκςζηυ ζε υθμοξ ημ παβηυζιζμ εκδζαθένμκ βζα ηδκ μνευδμλδ εζημκμβναθία ηαζ βζrsquo αοηυ μνβακχκμκηαζ εηεέζεζξ ιε ηενάζηζα επζηοπία Μπμνμφιε κα ζηεθημφιε πμζα εα ήηακ ηα απμηεθέζιαηα ακ επζηναημφζακ μζ εζημκμιάπμζ ζημ Βογάκηζμ Γε εα είπαιε ηδ δοκαηυηδηα κα εαοιάγμοιε αοημφξ ημοξ εδζαονμφξ μζ μπμίμζ είκαζ βζα ιαξ ημοξ μνεμδυλμοξ ημ λεπείθζζια ηδξ πίζηεςξ ηςκ δζαπνμκζηχκ ζενχκ εζημκμβνάθςκ Άθθςζηε δ εζημκμβναθία βζα ηδκ Ονεμδμλία ιαξ δεκ ήηακ ιζα ιμκμζήιακηδ ηαθθζηεπκζηή έηθναζδ αθθά ααεεζά ιοζηζηή θεζημονβία ημο εζημκμβνάθμο μ μπμίμξ γςβνάθζγε κδζηεφμκηαξ ηαζ πνμζεοπυιεκμξ ε ακηίεεζδ ιε υθμοξ ημοξ θμβίξ εζημκμηθάζηεξ ειείξ ςξ μνευδμλμζ πνζζηζακμί ιεηέπμοιε ηδξ αθήεεζαξ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ έθθδκεξ ιεηέπμοιε ημο ςναίμο Υάνδ ζ αοηέξ ηζξ δφμ ζηαεενέξ δζαθένμοιε απυ υθμοξ ημοξ άθθμοξ πμο έπμοκ δζαθμνεηζηέξ πίζηεζξ έπμοιε ημ πνμαάδζζια ζηδκ αθδεζκή πνυμδμ ηαζ ημκ παβηυζιζμ πμθζηζζιυ ηαζ ακαβηάγμκηαζ μζ άθθμζ κα ιαξ αημθμοεμφκhellip httpaktinesblogspotcom201203blog-post_401html httpwwwimpantokratorosgr9179842Belaspx
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-18-
9 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο- Μεζνγαίαο Νηθόιανο (βίληεν)
httpyoutubeV259xYhKIbE
10 umlΖ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοuml - π Γεώξγηνο Μεηαιιελόο (βίληεν)
httpyoutubeTQQsjGIV4H8
11 Οηθ Παηξηαξρείν ΑΗΝΟΗ amp ΓΟΞΑΣΗΚΟ - Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο (βίληεν)
httpyoutubeGJhYomrqvyM
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-19-
12 Ζ Αγία Θενδώξα ε Απγνύζηα Ζ επζεβήο θαη Αγία απηνθξάηεηξα ηεο Ρσκαλίαο (Βπδαληίν)
Σελ Α΄ Κπξηαθή ησλ λεζηεηώλ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε αγία καο Δθθιεζία ενξηάδεη κε θάζε ιακπξόηεηα ηελ αλαζηήισζε ησλ Ηεξώλ Δηθόλσλ ε νπνία ζήκαλε ηε ιήμε κηαο εθαηνληαεηνύο θνβεξήο δηακάρεο ζην Βπδάληην (726-842)
Πνςηαβςκζζηζηυ πνυζςπμ ζηδ θήλδ ηδξ εζημκμιαπίαξ οπήνλε δ αβία Θεμδχνα δ Αοβμφζηα δ μπμία ςξ επίηνμπμξ ημο ακήθζημο βζμφ ηδξ Μζπαήθ Γ΄ ζοβηάθεζε ζφκμδμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ δ μπμία επζηφνςζε ηζξ απμθάζεζξ ηδξ Ε΄ Οζημοιεκζηήξ οκυδμο εέημκηαξ ηέθμξ ζηδ εεμθμβζηή δζαιάπδ ηαζ ζημοξ δζςβιμφξ ηςκ
μνεμδυλςκ απυ ημοξ θακαηζημφξ εζημκμιάπμοξ Ζ αβία Θεμδχνα βεκκήεδηε ζηδκ Παθθαβμκία ηδξ Μ Αζίαξ ημ 815 Ακήηε ζε εοβεκή ηαζ εοζεαή μζημβέκεζα μνεμδυλςκ Μαγί ιε ηδκ εοζέαεζά ηδξ απέηηδζε ηαζ ζπμοδαία ιυνθςζδ Ζ πνμζςπζηυηδηά ηδξ εκηοπςζίαζε ημκ αοημηνάημνα Θευθζθμ (829-842) ηδκ μπμία κοιθεφηδηε ηαζ απέηηδζε ιαγί ηδξ έκακ βζμ ημ Μζπαήθ ηαζ πέκηε ηυνεξ ιςξ δοζηοπχξ μ Θευθζθμξ ήηακ εζημκμιάπμξ ηαζ ζοκέπζζε ηδκ πμθζηζηή ηςκ πνμηαηυπςκ ημο ιε απαβμνεφζεζξ ηαζ δζχλεζξ ηςκ μνεμδυλςκ Ακηίεεηα δ αοημηνάηεζνα Θεμδχνα πανέιεζκε πζζηή μνευδμλδ ηαζ ηζιμφζε ηζξ Άβζεξ Δζηυκεξ ιε ηα παζδζά ηδξ ηνοθά ζημοξ βοκαζηςκίηεξ ημο παθαηζμφ Μάθζζηα ακαθένεζ δ πανάδμζδ πςξ ιδηένα ηαζ παζδζά απμηαθμφζακ ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ laquoθαιά ληληάraquo βζα κα ιδ ηαηαθάαεζ ηάηζ μ αοημηνάημναξ
Σμ 842 μ Θευθζθμξ είπε αννςζηήζεζ ζμαανά απυ δοζεκηενία Ήηακ ηυζμ άζπδιδ δ αζεέκεζά ημο χζηε μζ βζαηνμί δε ιπμνμφζακ κα πνμζθένμοκ ηαιζά αμήεεζα ζημκ αοημηνάημνα Μάθζζηα ελαζηίαξ ηδξ αννχζηζαξ ημο είπε παναιμνθςεεί ημ πνυζςπυ ημο ηαζ μ θάνοββάξ ημο είπε αβεζ έλς απυ ημ ζηυια ημο Ζ εοζεαήξ αοημηνάηεζνα πνμζεφπμκηακ ηνοθά ηα ανάδζα ιπνμζηά ζηδκ Ηενή Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο κα θοπδεεί ηαζ κα αμδεήζεζ ημκ αοημηνάημνα ζφγοβυ ηδξ Κάπμζμ ανάδο ηαζ φζηενα απυ εενιή πνμζεοπή είδε έκα θμαενυ υκεζνμ θαιπνμθμνειέκμοξ αββέθμοξ κα πηοπάκε αθφπδηα ημκ Θευθζθμ ηακ έκηνμιδ λφπκδζε άημοζε ηναοβέξ απυ ημκ ημζηχκα ημο ζογφβμο ηδξ μ μπμίμξ έθεβε laquoαιίκνλν ζε κέλα ηνλ άζιην θαη δπζηπρή εμαηηίαο ησλ Αγίσλ Δηθόλσλ κε ρηππάλεraquo Ζ Θεμδχνα ιπήηε έκηνμιδ ζημ δςιάηζμ ημο Θευθζθμο λεπκχκηαξ υηζ είπε ζηα πένζα ηδξ ηδκ Δζηυκα ηδξ Θεμηυημο Συηε μ Θευθζθμξ άνπαλε ηδκ Δζηυκα ηδκ μπμία αζπάζηδηε ιε δάηνζα ζηα ιάηζα παναηαθχκηαξ ηδκ Μδηένα ημο Κονίμο κα ημκ εθεήζεζ Σμ εαφια έβζκε ζε θίβεξ διένεξ έβζκε εκηεθχξ ηαθά Σμ εαοιαζηυ αοηυ βεβμκυξ μδήβδζε ημ Θευθζθμ κα αθθάλεζ πμθζηζηή πμο υιςξ δεκ πνυθααε κα εθανιυζεζ δζυηζ θίβμ ανβυηενα πέεακε Σμ ενυκμ ημο ακέθααε μ ιυθζξ ηνζχκ εηχκ βζυξ ημο Μζπαήθ ημο μπμίμο ηδκ επζηνμπεία υπςξ πνμακαθέναιε είπε ακαθάαεζ δ Θεμδχνα Πνχηδ ηδξ εκένβεζα ήηακ κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ εζνήκδ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ κα ακαζηδθχζεζ ζημοξ καμφξ
ηζξ Ηενέξ Δζηυκεξ ηζξ μπμίεξ είπακ αθαζνέζεζ μζ εζημκμιάπμζ ηαζ είπακ αζαεζηχζεζ ηζξ ημζπμβναθίεξ Καηέααζε απυ ημκ παηνζανπζηυ ενυκμ ημκ εζημκμιάπμ Ηςάκκδ ηαζ ακέααζε ημ Μεευδζμ Γζέηαλε ηέθμξ κα
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-20-
αβμοκ απυ ηζξ θοθαηέξ ηαζ κα ακαηθδεμφκ απυ ηζξ ελμνίεξ υθμζ μζ μνευδμλμζ μιμθμβδηέξ ηδξ ηαναβιέκδξ εηείκδξ επμπήξ Σδκ Α΄ Κονζαηή ηςκ Νδζηεζχκ ζηζξ 18 Φεανμοανίμο ημο 842 ζοβηεκηνχεδηακ ζημκ πενίθαιπνμ καυ ηδξ Αβίαξ μθίαξ υζμζ παηένεξ ιμκαπμί ηθδνζημί είπακ βθοηχζεζ απυ ημοξ δζςβιμφξ ηςκ εζημκμιάπςκ ιε επζηεθαθήξ ηδκ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ οζυ ηδξ Μζπαήθ ηαζ πθήεμξ πζζηχκ έηαιακ ηδκ επίζδιδ ακαημίκςζδ θήλδξ ηδξ εζημκμιαπίαξ ηαζ ηδκ ακαζηήθςζδ ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ Σδκ ίδζα διένα ιε δάηνζα πανάξ ηαζ ζοβηζκήζεςξ έβζκε δ πνχηδ πενζθμνά ηςκ Ηενχκ Δζηυκςκ ε ακάικδζδ αοηήξ ηδξ πενζθμνάξ ζημ ελήξ πενζθένμκηαζ ζε υθμοξ ημοξ μνευδμλμοξ καμφξ μζ Ηενέξ Δζηυκεξ ηαζ εμνηάγεηαζ θαιπνά ιε ζδζαίηενμ ηεθεημονβζηυ ημ ιεβάθμ βεβμκυξ ςξ ηα ζήιενα Ανβυηενα μ αδεθθυξ ηδξ Βάνδαξ ηδδειυκαξ ηαζ αοηυξ ημο Μζπαήθ δδιζμφνβδζε ιεβάθα πνμαθήιαηα ζημ παθάηζ Ακήεζημξ αζεαήξ ηαζ ναδζμφνβμξ υπςξ ήηακ πανέζονε ημκ κεανυ αοημηνάημνα ακερζυ ημο ζε πνάλεζξ αημθαζίαξ ηαζ αζέαεζαξ βζα ηζξ μπμίεξ δ εοζεαήξ Θεμδχνα ακηέδναζε έκημκα Γοζηοπχξ μ Μζπαήθ ζοκηάπηδηε ιε ημ Βάνδα ηαζ εκακηζχεδηε ζηδκ εοζεαή ηαζ ζοκεηή ιδηένα ημο Ο Βάνδαξ απμθάζζζε κα εέζεζ ζημ πενζεχνζμ ηδκ εκμπθδηζηή αοημηνάηεζνα Γζrsquo αοηυ μνβάκςζε ζοημθακηζηή εηζηναηεία εκακηίμκ ηδξ Σδκ ηαηδβυνδζε βζα δήεεκ ηαηάπνδζδ ημο αοημηναημνζημφ ηαιείμο ηαζ βζα δήεεκ απυπεζνα δμθμθμκίαξ ημο οζμφ ηδξ ηαηαθένκμκηαξ κα οπμβνάρεζ μ Μζπαήθ δζάηαβια ηαεαίνεζήξ ηδξ απυ αοημηνάηεζνα ηαζ ημκ αίαζμ εβηθεζζιυ ηδξ ζηδ Μμκή ηςκ Γαζηνίςκ ιαγί ιε ηζξ ηυνεξ ηδξ Δλακάβηαζε ημκ αδεθθυ ηδξ Θεμδχναξ Πάηνςκα κα κηφζεζ ιμκαπέξ ηδκ ίδζα ηαζ ηζξ ηυνεξ ηδξ πςνίξ κα ηδ εέθδζή ημοξ υπςξ πνμαθέπμοκ μζ ιμκαπζημί ηακυκεξ Ζ Θεμδχνα έγδζε ζηδ Μμκή ςξ ηδκ ημίιδζή ηδξ δζαπνέπμκηαξ ζηδ ιμκαπζηή γςή Με ηαπείκςζδ ηαζ ακελζηαηία ακηζιεηχπζζε ηδκ απμιυκςζή ηδξ ηδκ μπμία εεχνδζε ςξ δχνμ Θεμφ βζα ηδ ζςηδνία ηδξ Κμζιήεδηε βαθήκζα ζηζξ 11 Φεανμοανίμο ημο 867 Μεηά απυ θίβα πνυκζα έβζκε ακαημιζδή ημο ζεπημφ ηδξ θεζράκμο ημ μπμίμ ανέεδηε άθεανημ ηαζ κα εοςδζάγεζ πμζχκηαξ πμθθά εαφιαηα Σμ ζεπηυ ηδξ ζηήκςια ιεηαθένεδηε απυ ημκ Μέβα Φχηζμ ζηδκ Κςκζηακηζκμφπμθδ υπμο θοθαζζυηακ ςξ ηδκ άθςζδ Σμ 1456 ιεηαθένεδηε ζηδκ Κένηονα υπμο θοθάζζεηαζ αηέναζμ ζημκ ιδηνμπμθζηζηυ καυ ημο κδζζμφ ςξ πμθφηζιμ ηεζιήθζμ αβζάγμκηαξ ημοξ πζζημφξ Ζ κλήκε ηεο ηηκάηαη ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ Σδκ Κονζαηή ηδξ Ονεμδμλίαξ βίκεηαζ θζηακεία ημο ζηδκ πυθδ ηδξ Κένηοναξ ιε ηάεε ιεβαθμπνέπεζα ΛΑΜΠΡΟΤ Κ ΚΟΝΣΕΟΤ Θεμθυβμο ndash Καεδβδημφ απυ httpaktinesblogspotgr
Ζρεηηθό ζπλαμάξη (θαη γηα παηδηά)
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-21-
httpyoutubeDBcyUjC3rxI
Σν άθζαξην ιείςαλν ηεο αγία Θενδώξαο ζηελ Κέξθπξα (θςημ απυ httpproskynitisblogspotgr )
Αο έρνπκε ηελ ράξε θαη ηελ επινγία ηεο αγίαο Θενδώξαο Ακήλ
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-22-
httpantexoumewordpresscom20140211CEB7-CEB1CEB3CEB9CEB1-CEB8CEB5 CE BF CE B4CF89CF81CEB1-CEB7-CEB1CF85CEB3CEBFCF85CF83CF84CEB1- CE B7-CEB5CF85CF83CEB5CEB2CEB7CF83-CEBACEB1CEB9
13 Αγία Θενδώξα Απγνύζηα II - Αληώληνο νπέξεθ - (βίληεν)
httpyoutubevi-_YzwoLt4
14 Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζην Κνγθό (βίληεν)
httpyoutubecT3i4KV8teM
15 Υξηζηηαληθή απάληεζε ζε αληηρξηζηηαληθό ζπθνθαληηθό άξζξν εκηκαζνύο δήζελ πξννδεπηηθνύ Γεκνζηνγξάθνπ
laquoΔηθνλνκαρία ε αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη κηαhellip ππνθξηηηθή ηζηνξίαraquo Απάληεζε ζην άξζξν ηνπ Αληώλε Καξθαγηάλλε ζηελ laquoΚαζεκεξηλήraquo (22309) κε ηίηιν
laquoΗ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo Σν άξζξν απηό εθηόο από απάληεζε ζηνλ θν Καξθαγηάλλε ήηαλ κηα επθαηξία λα
παξνπζηαζηνύλ θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία πνπ αλαηξνύλ εζειεκέλεο παξαραξάμεηο ηεο Οξζόδνμεο Θενινγίαο από αηξεηηθνύο
Με ζπληνκία αιιά πεξηεθηηθά εμεηάδεηαη ν ξόινο θαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νλνκάδεηαη θαη γίλεηαη απνδεθηή κία ύλνδνο σο laquoΟηθνπκεληθήraquo ε αδπλακία ηνπ απηνθξάηνξα λα επηβάιιεη αηξεηηθά δόγκαηα (αγαπεκέλν ςεύδνο ησλ πξνηεζηαληώλ) ε Θενινγία ησλ Δηθόλσλ θαη γηα πνην
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-23-
ιόγν δελ απνηεινύλ laquoεηδσινιαηξίαraquo ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ όηη νη απηνθξάηνξεο έκελαλ πάληα δηνηθεηέο ηνπ θξάηνπο αιιά δελ ζα πξέπεη πάληα λα ηαπηίδνληαη νη ελέξγεηέο ηνπο κε ηελ επηζπκία ηεο Δθθιεζίαο (αγαπεκέλε παξαράξαμε ησλ αξραηνιαηξώλ) απνζαθελίζεηο γηα ζέκαηα laquoαγηνπνηήζεσλraquo αιιά θαη κηα αλάιπζε γηα ην δήηεκα ηεο εηθνλνκαρίαο θαη ην πεξηερόκελό ηεο
Πξνιεγόκελα Σμ έπμοιε πεζ ηαζ πάθζ δ ζζημνζηή πμνεία ηδξ Δηηθδζίαξ είκαζ έκα ακηζηείιεκμ ημ μπμίμ ιπμνεί
κα ενεοκδεεί επζζηδιμκζηά ηαζ κα ηαηακμδεεί [1] Αοηή υιςξ δ ηυζμ ηαθαζπςνδιέκδ επζζηδιμκζηή ένεοκα δεκ είκαζ λέθναβμ αιπέθζ υπςξ ηάπμζμζ κμιίγμοκ
Σμοθάπζζημκ είκαζ ιζα δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία εα πνέπεζ κα ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα laquoλα θαίλεηαη όζν ην δπλαηόλ πην ιίγν ην πξνζσπηθό-ππνθεηκεληθό ζηνηρείνraquo πςνίξ μ ενεοκδηήξ κα επζπεζνεί κα ηαηεοεφκεζ ηα πνάβιαηα laquoζε κηα νξηζκέλε θαηεύζπλζε (βηαζκόο - παξαράξαμε θαη laquoζηξάηεπζεraquo ή ηδενινγηθνπνίεζε ηεο επηζηήκεο)raquo [2]
Ακ ζε αοηά πνμζεέζμοιε ηδκ εφθμβδ πίεζδ πμο εα πνέπεζ κα αζηείηαζ ζε έκακ δδιμζζμβνάθμ υηακ ηα ηείιεκα ημο δζααάγμκηαζ απυ πζθζάδεξ ακαβκχζηεξ ηυηε ηαηαθαααίκμοιε πυζμ εοαζζεδημπμζδιέκμξ εα έπνεπε κα είκαζ ζηα γδηήιαηα αοηά
Κζ υιςξ Γζααάγμκηαξ ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηδκ laquoΚαεδιενζκήraquo [3] ιε ηίηθμ laquoΖ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ θαη ε ηζηνξηθή ππνθξηζίαraquo ιζα δοζάνεζηδ έηπθδλδ ιαξ πενίιεκε Έκα ηείιεκμ ιε απίζηεπηεο ηζηνξηθέο αλαθξίβεηεο ιάζε θαη απνζησπήζεηο δηαλζηζκέλν ζρεδόλ ζε θάζε δεύηεξε παξάγξαθν κε απαξάδεθηεο πβξηζηηθέο εθθξάζεηο όπσο Δεηζηδαηκνλία Αγπξηία Απιεζηία θαη άιιεο rsquo έκα θακηαζηζηυ θελζηυ ζημ θήιια laquoΔπζζηδιμκζηή ένεοκαraquo εα είπε ημ άνενμ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ςξ πανάδεζβια πνμξ απμθοβήκhellip Καζ πχξ κα ήηακ δζαθμνεηζηά υηακ ιζθάιε βζα έκα ζοημθακηζηυ ηείιεκμ έκα (ηαηυ) θζαεθθμβνάθδια παθαζμφ ακηζηθδνζηαθζζηζημφ ηφπμο πμο ιαξ βονίγεζ ζηζξ ζδεμθμβζηέξ ζοβηνμφζεζξ ημο 18
μο ηαζ 19
μο αζχκα
Σα 50 ρξόληα πνπ ήηαλ 120 ή ε laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo 50 ρξόληα λσξίηεξα
Ξεηζκχκηαξ ημ άνενμ ημο μ δδιμζζμβνάθμξ ιαξ αεααζχκεζ υηζ άκμζλε ηαζ πάθζ laquoβηβιία Ηζηνξίαοraquo βζα κα εοιίζεζ ζε υθμοξ ιαξ laquoθαηαρσληαζκέλα γεγνλόηαraquo υπςξ θέεζ Κζ ειείξ κα ακανςηδεμφιε ηαηανπάξ ηάηζ απθυ πμζα αζαθία άκμζλε ηαζ ημ είδε αοηυ υηζ δ Δζημκμιαπία είπε δζάνηεζα 50 ρξόληα ιέπνζ κα θηάζμοιε ζηδκ laquoκίηδ ηδξ Ονεμδμλίαξraquo υηακ ιέπνζ ηαζ μζ εβηοηθμπαίδεζεξ βνάθμοκ υηζ ιέπνζ ηυηε δ εζημκμιαπία laquoδηήξθεζε 120 νιόθιεξα ρξόληαraquo [4] αηυιδ ηαζ ηα ζπμθζηά αζαθία ενδζηεοηζηχκ ακαθένμοκ υηζ ημ δζάζηδια ήηακ laquoπάλσ από εθαηό ρξόληαraquo [5] Καζ θοζζηά ηαζ ηα πζμ ελεζδζηεοιέκα ένβα ημ ίδζμ βνάθμοκ laquoΖ πεξίνδνο ηεο Δηθνλνκαρίαο πνπ δηάξθεζε θάπνπ 120 έηεraquo [6] δ εζημκμιαπία ζοκηάναλε laquoηελ Δθθιεζία θαη ηελ απηνθξαηνξία επί έλα θαη πιένλ αηώλα (727-843)raquo [7]
Γεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ μφηε ηακ πμζα είκαζ δ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo Πχξ αθθζχξ εα έβναθε υηζ laquoΤελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ε Δθθιεζία κλεκνλεύεη θαη ηηκάεη ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθόλσλ από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία εθεί πξνο ην ηέινο ηνπ 8νπ βπδαληηλνύ αηώλαraquo
Δίλαη πξνθαλέο όηη ν θνο Καξθαγηάλλεο παξά ηα βηβιία ηζηνξίαο πνπ άλνημε δελ θαηάιαβε όηη ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo δελ ενξηάδεηαη ε δηθαίσζε ηεο Δθθιεζίαο θαη ησλ εηθνλόθηισλ ην 787 αιιά ε νξηζηηθή αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ πνπ έγηλε ην έηνο 843
laquoΖ ηειηθή λίθε ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ην 843 είλαη γλσζηή σο laquoΘξίακβνο ηεο Οξζνδνμίαοraquo θαη ενξηάδεηαη κε ηδηαίηεξε ηηκή ηελ laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo ηελ πξώηε Κπξηαθή ηεο Μ Τεζζαξαθνζηήοraquo ακαθένεζ μ Κάθθζζημξ Ware[8]
πςξ βνάθεζ μ ηαεδβδηήξ π Γ Μεηαθθδκυξ ζηδ βζμνηή αοηή δζααάγεηαζ ημ laquoΣπλνδηθόλ ηεο Οξζνδνμίαοraquo laquoέλα θείκελν κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ηζηνξία θαη ζενινγία ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαοraquo ην νπνίν laquoπεξηέρεη ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηεο Σπλόδνπ ηεο 113843 πνπ αλαζηήισζε ηηο Δηθόλεο [hellip] ζέηνληαο ηέξκα ζηελ Δηθνλνκαρία Πηζαλόο ζπληάθηεο ηεο αξρηθήο κνξθήο ηνπ θεηκέλνπ είλαη ν παηξηάξρεο Μεζόδηνο (843-847) θαη αλαγλώζζεθε θαηά ηελ παλλπρίδα θαη ηελ ιηηαλεία ησλ ηεξώλ Δηθόλσλ πνπ ζπλέπεζε ηόηε κε ηελ Α΄ Κπξηαθή ησλ Νεζηεηώλ ε νπνία έιαβε έθηνηε ην όλνκα laquoΚπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαοraquo [9]
laquoΖ θαιή κέξα από ην πξσί θαίλεηαηraquo θέεζ μ θαυξ (ή απυ ηδκ ανπή ημο άνενμο ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ)hellip
Γηαηί θαιείηαη laquoΚνπξώλπκνοraquo ν Κσλλνο ν Δ΄ (απηνθξάηνξαο ηνπ Βπδαληίνπ 741-775)
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-24-
Ο ημξ Κανηαβζάκκδξ ικδιμκεφμκηαξ ηαζ πάθζ ιε ανκδηζηυ ηνυπμ laquoπαπάδεο θαη θαιόγεξνποraquo αζζεάκεηαζ άζπδια ηαζ ζηεκμπςνείηαζ βζα ημκ αοημηνάημνα laquoΚσλζηαληίλν Δ΄ (741 - 775) πνπ νη ερζξνί ηνπ παπάδεο θαη θαιόγεξνη ηνπ θόιιεζαλ ην παξαηζνύθιη Κνπξώλπκνοraquo
ιςξ είκαζ θακενυ υηζ ηαζ πάθζ πνμδίδεηαζ απυ ηα laquoαζαθία ζζημνίαξraquo πμο δζάααζε βζαηί λεπκά πςξ laquoην βίαην θαζεζηώο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Εrsquo δηαηεξήζεθε ζηε κλήκε ησλ κεηαγελέζηεξσλ ζαλ επνρή ηεο πην σκήο ηξνκνθξαηίαοraquo[10] Δίκαζηε βέβαηνη όηη αλ ήμεξε όηη ε επνρή ηνπ Κσλλνπ ηνπ Δ΄ άθεζε πίζσ ηνπ δησγκέλνπο εμόξηζηνπο λεθξνύο βαζαληζκέλνπο θαη ηπθισκέλνπο ζα απέθεπγε λα θάλεη ην παξαπάλσ ζρόιην θαηαλνώληαο όηη εθείλνη νη νπνίνη ππέζηεζαλ όια απηά ηα δεηλά αλ κε ηη άιιν δηθαηνύληαη λα δώζνπλ έλα παξσλύκην ζηνλ δηώθηε θαη βαζαληζηή ηνπο
Οιμθμβμοιέκςξ μ Κςκκμξ ήηακ έκαξ ζηακυξ ζηναηζςηζηυξ δζμζηδηήξ αθμφ ηαηάθενε κα εηιδδεκίζεζ ηδκ ανααζηή απεζθή ζηδκ Ακαημθή ηαζ ζοιπθήνςζε ημ ένβμ ημο ιε επζηοπίεξ εκακηίμκ ηςκ Βμοθβάνςκ μζ μπμίεξ ελμοδεηένςζακ ηάεε ηίκδοκμ ζηδ Βαθηακζηή Υενζυκδζμ[11] ηάηζ πμο μοδέπμηε λέπαζακ μζ αογακηζκμί [12] ίβμονα δ πανςκοιία αοηή ημο Κςκκμο απμδίδεζ ηδκ θυνηζζδ ηδξ επμπήξ
Σα πνμζυκηα υιςξ ημο αοημηνάημνα ζε ηαιζά πενίπηςζδ δεκ ιπμνμφκ κα δζαβνάρμοκ ηα υζα δζέπναλε ελαζηίαξ ηδξ εζημκμιαπζηήξ ζδεμθδρίαξ ημο δδθ laquoηα ζθιεξά κέηξα ελαληίνλ ησλ εηθνλόθηισλ θαη ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύ ηα νπνία ζπλνδεύζεθαλ κε δησγκνύο αθξσηεξηαζκνύο εμνξίεο ησλ εηθνλνθίισλ κνλαρώλraquo [13] Δπεζδή laquoηελ πην ζζελαξή αληίδξαζε ελαληίνλ ηεο εηθνλνθιαζηηθήο πνιηηηθήο αληέηαμαλhellipνη κνλαρνί ηνπ Βπδαληίνπ γηrsquo απηό θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηνθξάηνξα ελαληίνλ ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα ζθιεξή Ο δησγκόο ελαληίνλ ησλ εηθνλνθίισλ εμειίρζεθε κε ηνλ θαηξό ζε εθζηξαηεία ελαληίνλ ηνπ κνλαρηζκνύhellipΟη κνλαρνί άξρηζαλ πηα λα δηώθνληαη όρη κόλν γηα ην εηθνλόθηιν θξόλεκα ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ απιό ιόγν όηη ήηαλ κνλαρνί θαη εμαλαγθάδνληαλ λα απνβάινπλ ην κνλαρηθό ζρήκαraquo [14]
Σα laquoηαημνεχιαηαraquo ημο ζημκ ημιέα ηςκ δζχλεςκ πμθθά Οη ζπλερείο δηαπνκπεύζεηο laquoΓλσζηόλ δ είλαη όηη θαη Κσλζηαληίλνο ν Κνπξώλπκνο δηαπνκπεύσλ ηνπο κνλαρνύο δηέηαμελ
έλα εθαζηνλ απηώλ θξαηείλ γπλαίθα ηε ρεηξί θαη νύησ παξειζείλ απηνύο ηη ηππνδξόκηνλ εκπηπνκέλνπο θαη πβξηδνκέλνπο ππό παληόο ηνπ ιανύraquo [15]
Σα βαζαληζηήξηα θαη ζαλαηώζεηο ηεξαξρώλ Δλυνζζε δζαπυιπεοζε ζημκ ζππυδνμιμ ηαζ απμηεθάθζζε (7 Οηηςανίμο 768) ηνειχκηαξ βζα
ηνεζξ διένεξ ημ ηεθάθζ ημο ζε ημζκή εέα ημκ Παηνζάνπδ Κςκκμ Β΄ μ μπμίμξ ιάθζζηα είπε ααθηίζεζ δφμ παζδζά ημο[16]
Σα νκαδηθά βαζαληζηήξηα θαη νη εθηειέζεηο Σνζακηαμηηχ ιμκαπμί ηδξ ιμκήξ Πεθεηδηήξ ζοκεθήθεδζακ ηαζ αθμφ ααζακίζηδηακ ιε πμζηίθμοξ
ηνυπμοξ εηηεθέζηδηακ ιε αζθολία ζηδκ Έθεζμ[17] Καη άιια πνιιά laquoΟ Απηνθξάησξ Κσλζηαληίλνο Δ΄ ν Κνπξώλπκνο δηα λα θαηαζηείιε ην θαηrsquo απηνύ θίλεκα ησλ
εηθνλνθίισλ κνλαρώλ ζπλέιαβελ σο γλσζηόλ ηελ ηδέαλ ηεο εθξηδώζεσο ηνπ κνλαρηθνύ ζεζκνύ Ο δε ζηξαηεγόο ηνπ ζέκαηνο ησλ Θξαθεζίσλ Μηραήι Λαραλνδξάθσλ ππνβνεζώλ ηαο ελεξγείαο απηάο ηνπ Απηνθξάηνξνο ην 770 laquoπάληα κνλαρόλ θαη κνλάζηξηαλ ηνπο ππό ην ζέκα ησλ Θξαθεζίσλ όληαο ζπλήμελ εηο Έθεζνλ θαη εμαγαγώλ απηνύο εηο πεδίνλ ιεγόκελνλ Τδνπθαληζηήξηλ έθε πξνο απηνύο όηη lsquoν κελ βνπιόκελνο ησ βαζηιεί πεηζαξρείλ θαη εκίλ ελδπζάζζσ ζηνιήλ ιεπθήλ θαη ιαβέησ γπλαίθα ηε ώξα ηαύηε νη δε ηνύην κε πνηνύληεο ηπθινύκελνη εηο Κύπξνλ εμνξηζζήζνληαηrsquo Καη άκα ησ ιόγσ ην έξγνλ εηειέζζε θαη πνιινί κάξηπξεο ελ εθείλε ηε εκέξα αλεδείρζεζαλraquo [18]
Καηά ζπλέπεηα αληηιακβαλόκαζηε όηη είλαη ην ιηγόηεξν θαηδξή ε δηακαξηπξία ηνπ θνπ Καξθαγηάλλε ε νπνία αληί λα επηθεληξώλεηαη ζηε βία ηνπ Κσλλνπ Δrsquo θαηαθξίλεη ηνπο hellipδησθόκελνπο επεηδή έδσζαλ απηό ην παξσλύκην ζηνλ δήζελ laquoπξννδεπηηθόraquo απηνθξάηνξα
Πεξί Δηξήλεο Αζελαίαο Με ζημπυ κα οπμηζιήζεζ ηδκ Δηηθδζία βνάθεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ βζα ηδκ αοημηνάηεζνα Δηξήλε
ηελ Αζελαία laquoΑο αξρίζνπκε από ηελ απηνθξάηεηξα Δηξήλε ηελ Αζελαία ε νπνία απνθαηέζηεζε ηηο εηθόλεο θαη ε Δθθιεζία ηε κλεκνλεύεη σο lsquoεπζεβήrsquo Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ππήξμε απηό πνπ ζήκεξα απνθαινύκε lsquoθνπκάζηrsquoraquo
Καηανπάξ κα λεηζκήζμοιε απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ πνάλεζξ ηδξ Δζνήκδξ δεκ πέναζακ ηαευθμο
απαναηήνδηεξ ζηδκ επμπή ηδξ Ο ζζημνζμβνάθμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ (εμνηάγεζ ζηζξ 12 Μανηίμο) Θενθάλεο ν Οκνινγεηήο laquoζεκαληηθόηαηε πεγή πεξί ηνπ 7
νπ θαη 8
νπ αηώλαraquo [19] ηαηαβνάθεζ ηδκ
ηφθθςζδ ημο Κςκκμο απυ ηδκ ίδζα ημο ηδ ιδηένα ςξ βεβμκυξ πμο είπε πνμηαθέζεζ απμηνμπζαζιυ
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-25-
laquoεζθνηίζζε ν ήιηνο επί εκέξαο ηδrsquoπάληαο ιέγεηλ θαη νκνινγείλ όηη δηα ηελ ηνπ βαζηιέσο ηύθισζηλ ν ήιηνο ηαο αθηίλαο απέζεηνraquo [20]
Καζ ανβυηενα ημ βεβμκυξ υηζ μ αογακηζκυξ ζοββναθέαξ ηαζ πνμκμβνάθμξ ημο 12μο αζχκα Μαλαζζήο Κσλλνο μκμιάγεζ ηδκ Δζνήκδ laquoΜήδεηαraquo δείπκεζ υηζ δ ηναβζηή αοηή ζζημνία ζοκέπζζε κα πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ[21]
Σμ άνενμ ημο Τ Γξηηζόπνπινπ ζηδ laquoΘξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηαraquo πμο αθμνά ζημ βζμ
ηδξ Δζνήκδξ ημκ Κσλλν ΣΤ΄ ακαθένεζ laquoελ ηνύηνηο δηα ηελ αλαζηήισζηλ ησλ εηθόλσλ [δ Δζνήκδ] νλνκάζζε επζεβήοraquo[22] (ηαζ υπζ laquoκλεκνλεύεηαηraquo ςξ εοζεαήξ) Δπίζδξ ζημ άνενμ ημο Νηθόιανπ Τσκαδάθε βζα ηδκ Δηξήλε ηελ Αζελαία ακαθένεηαζ υηζ laquoε Δθθιεζία ηηκά ηελ κλήκελ ηεο ηελ 9ελ Απγνύζηνπraquo πςνίξ κα ακαθένεζ πενζζζυηενεξ θεπημιένεζεξ υιςξ ςξ πδβή δίκεζ ηδκ BHG Νμ 2205[23]
ηδκ πδβή αοηή ηδκ laquoBibliotheca Hagiographica Graecaraquo laquoθαηαινγνγξαθνύληαη ηα νπρί ελ ηνηο Μελαίνηο απαληώληα ζπλαμάξηαraquo [24] Γζα κα ιζθήζμοιε υιςξ βζα laquoκλεκόλεπζεraquo ηάπμζμο έζης ςξ εοζεαμφξ εα πνέπεζ κα ακαθενυιαζηε ζε ζοκαλάνζα ηα μπμία δζααάγμκηαζ ιέζα ζηδ θεζημονβζηή πνάλδ ηδξ Δηηθδζίαξ Καζ αοηά είκαζ ηα 12 αζαθία έκα βζα ηάεε ιήκα ηα μπμία μκμιάγμκηαζ laquoΜελαίαraquo Δηεί δεκ πενζέπεηαζ ικδιυκεοζδ ή ηάπμζα ηζιή ζηδ ικήιδ ηδξ Δζνήκδξ ηδξ Αεδκαίαξ αθθά μφηε ηδκ ακαθένεζ ηαζ μ πθέμκ δζαδεδμιέκμξ ζοκαλανζζηήξ αοηυξ ημο Νζηυδδιμο ημο Αβζμνείηδ[25]
Θα πνέπεζ πάκηςξ κα βίκεζ ακηζθδπηυ ηζ ζήιαζκε βζα ημοξ εζημκυθζθμοξ ημ πέναζια απυ ηδ αία ημο Κςκκμο ημο Δ΄ ζημκ Λέμκηα ημκ Γ΄ (επίζδξ εζημκμιάπμξ ηάπςξ ήπζμξ ανπζηά αθθά ζδζαίηενα ζηθδνυξ θίβμ πνζκ ημκ εάκαημ ημο[26]) ηαζ απυ εηεί ζε ιζα πενίμδμ παφζδξ ηςκ δζςβιχκ θυβς ηδξ Δζνήκδξ Ζ εηθνλνκαρία ήηαλ κηα πεξίνδνο όπνπ ε Δθθιεζία απέθηεζε λένπο κάξηπξεο ηεο πίζηεσο ηδηαίηεξα επί βαζηιείαο ηνπ Κνπξσλύκνπ[27] θαη πιένλ γηα έλα δηάζηεκα κπνξνύζε επηηέινπο λα εζπράζεη
Αηυιδ υιςξ ηζ ακ μκμιάζηδηε laquoεπζεβήοraquo δ Δζνήκδ ηάπμζα ζηζβιή αοηυ ζπεηίγεηαζ ιε ιζα ζοβηεηνζιέκδ πνάλδ ηδξ αθθά ηεθζηά δ ικδιυκεοζή ηδξ δεκ πέναζε ζηα θεζημονβζηά αζαθία ηδξ Δηηθδζίαξ
Σν ζπληνκόηεξν αλέθδνην laquoΠεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνοhellip Μδκ έπμκηαξ ζηαιαηδιυ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζοκεπίγεζ ημ ακζζηυνδημ ηαζ ακεδαθζηυ ηείιεκμ
θέβμκηαξ ημ εηπθδηηζηυ laquoΤν 787 ζπλεθάιεζε [δ Δζνήκδ δ Αεδκαία] ζηε Νίθαηα πεηζήληα νηθνπκεληθή ζύλνδν ε νπνία αλαζηήισζε ηηο εηθόλεοraquo()
Μζα πνχηδ επζζήιακζδ βζα πνμαθδιαηζζιυ ζηα πενί laquoπεζεήκζαξraquo Οζημοιεκζηήξ οκυδμο ζημ ηείιεκμ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ιίθδζε βζα δζχλεζξ μζ μπμίεξ έθααακ πχνα ζηδ δζάνηεζα ηδξ εζημκμιαπίαξ Ακ ράλεζ ημοξ ηακυκεξ ηςκ οκυδςκ ζημ laquoΠεδάιηνλraquo ημο Νζημδήιμο ημο Αβζμνείηδ εα ανεζ άναβε ηάπμζα Οζημοιεκζηή φκμδμ πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ επζηφνςζή ηδξ βζα ηδκ ηαηάνβδζδ ηςκ εζηυκςκ Πμο κα ιαξ δίκεζ ηδκ έβηνζζή ηδξ βζα ηδκ ηαηαζηνμθή ημοξ Πμο κα ικδιμκεφεζ οπέν ηςκ εζημκμιάπςκ
Φοζζηά ηαζ υπζ Γελ απνξεί άξαγε ν θνο Καξθαγηάλλεο γηα ην γεγνλόο όηη νη ζθιεξνί δησγκνί δελ
θαηάθεξαλ λα ππνηάμνπλ ηελ Δθθιεζία ζηε δύλακε ηνπ απηνθξάηνξα ώζηε λα ππάξμεη laquoπεηζήληαraquo Οηθνπκεληθή ύλνδνο Καη πώο είλαη δπλαηόλ λα ηζρπξίδεηαη όηη απηό πνπ δελ θαηάθεξαλ νη δησγκνί ην κπόξεζε κηα απιή ζύγθιεζε
Έρεη απηό ινγηθή Άνα θμζπυκ πνμηφπηεζ έκα έθθεζιια βκχζδξ Δηηθδζζαζηζηήξ Ηζημνίαξ Ηενάξ Παναδυζεςξ ηαζ
Κακμκζημφ Γζηαίμο laquoΠεζεήκζαraquo απθή φκμδμξ (ηαζ υπζ Οζημοιεκζηή) ιπμνεί κα ανεεεί υπςξ ππ δ φκμδμξ πμο
ζοβηάθεζε μ Κςκκμξ Δ΄ ιε ζφκεεζδ laquoεμ εηθνλνκάρσλ κόλνλ επηζθόπσλraquo[28] ημ 754 ιςξ αοηυ πμο δεκ βκςνίγεζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ είκαζ υηζ ιία φκμδμξ αλ ηπρόλ εκθαληζηεί πεηζήληα θόληξα ζηελ Ηεξά Παξάδνζε δελ πξόθεηηαη ζηνλ αηώλα λα αλαγλσξηζηεί σο Οηθνπκεληθή από ην πιήξσκα ηεο Δθθιεζίαο
Υςνίξ ζοιθςκία ημο πθδνχιαημξ ηδξ Δηηθδζίαξ δεκ οπήνλε πμηέ ακαβκχνζζδ ζοκυδμο ςξ Οζημοιεκζηήξ υπμζμξ ηζ ακ ηδκ ζοβηάθεζε laquoΗ έθθξαζε ηεο εθθιεζηαζηηθήο ζπλεηδήζεσο γηα ηελ απνδνρή ε ηελ απόξξηςε ηεο νηθνπκεληθόηεηαο κηαο ζπλόδνπ ε νπνία είρε ζπγθιεζή σο νηθνπκεληθή ήηαλ απόιπην θξηηήξην θαη εθδεισλόηαλ κε πνηθίινπο ηξόπνπο ήηνη κε ηνπηθέο ζπλόδνπο κε ζενινγηθέο πξαγκαηείεο κε θηλεηνπνηήζεηο ηνπ θιήξνπ ησλ κνλαρώλ ηνπ ιανύ θαraquo[29]
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-26-
Αηυιδ ηαζ ζηζξ ζοκυδμοξ υπμο ζοιιεηείπακ μθζβμιεθείξ ακηζπνμζςπείεξ ιεηά ημ ηέθμξ ημοξ λεηζκμφζε δζαδζηαζία βζα ηδκ απμδμπή ηςκ απμθάζεςκ απυ ηδκ εηηθδζζαζηζηή ζοκείδδζδ ιε ζοκμδζηέξ επζζημθέξ πμο ακαημίκςκακ ημ πενζεπυιεκμ ημοξ ζε υθεξ ηζξ ιδηνμπυθεζξ laquoκε ηελ πξνηξνπή πξνο ηελ Ιεξαξρία ηνλ θιήξν θαη ηνλ ιαό ησλ εθθιεζηώλ απηώλ λα απνδερζνύλ ηελ νκόθσλε δηαθήξπμε ηεο αιήζεηαο ηεο πίζηεσο θαη ηηο ζπλνδηθέο απνθάζεηοhellipΥπό ην πλεύκα απηό απνξξίθζεθε από ηελ εθθιεζηαζηηθή ζπλείδεζε ε νηθνπκεληθόηεηα ηεο ιεζηξηθήο ζπλόδνπ ηεο Δθέζνπ (449) θαη ηεο εηθνλνκαρηθήο ζπλόδνπ ηεο Ηεξείαο (754)raquo [30]
ε υζμοξ θακηάγμκηαζ υηζ μ αοημηνάημναξ είπε ηδ δφκαιδ κα επζαάθθεζ ηα δυβιαηα ηαζ ηζξ απμθάζεζξ ηςκ Οζημοιεκζηχκ οκυδςκ δ εβηοηθμπαίδεζα Britannica απαληά όηη laquoνη πεξηζζόηεξνη ζύγρξνλνη ηζηνξηθνί αλαγλσξίδνπλ όηη ηα λνκηθά βπδαληηλά θείκελα κηινύλ γηα αιιεινεμάξηεζε κεηαμύ ησλ απηνθξαηνξηθώλ θαη εθθιεζηαζηηθώλ δνκώλ παξά γηα κηα κνλνκεξή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλraquo εκχ επζπθέμκ laquoπνιιέο ηζηνξηθέο πεξηπηώζεηο άκεζεο απηνθξαηνξηθήο πίεζεο ζηελ εθθιεζία ηειείσζαλ ζηελ απνηπρίαraquo [31]
Απέηπραλ μ Μ Κςκζηακηίκμξ μ Κςκζηάκηζμξ ηαζ μ Οοάθδξ πανά ηζξ ζηθδνέξ δζχλεζξ ηςκ δφμ
ηεθεοηαίςκ κα επζαάθμοκ ημκ Ανεζακζζιυ Απέηπρε μ (Ονευδμλμξ) Μ Θεμδυζζμξ κα επζαάθεζ ηδκ πανμοζία ημο αοημηνάημνα ζημ ζενυ ημο
καμφ Απέηπρε μ ζθεηενζζηήξ Βαζζθίζημξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμθοζζηζζιυ Απέηπρε μ Εήκςκ κα οπμηζιήζεζ ηαζ παναιενίζεζ ηδκ Γ΄ Οζημοιεκζηή φκμδμ Απέηπρε μ Ημοζηζκζακυξ κα επζαάθεζ ημκ Αθεανημδμηδηζζιυ Απέηπρε μ Ζνάηθεζμξ κα επζαάθεζ ημκ Μμκμεεθδηζζιυ Απέηπραλ νη εηθνλνκάρνη λα επζαάθμοκ ηζξ απυρεζξ ημοξ Απέηπρε δ αοημηναημνζηή πμθζηζηή ζημ γήηδια ημο ζπίζιαημξ ηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ έκςζδξ ιε
ημοξ Ρςιαζμηαεμθζημφξ[32] πςξ ζδιεζχκεζ παναηηδνζζηζηά μ άβζμξ Μάμηκνο ν Οκνινγεηήο (7μξ αζ) ηαηά ημκ αβχκα ημο
εκακηίμκ ηςκ δζαηαβιάηςκ ημο Ζναηθείμο ηαζ ημο Κχκζηακημξ Β΄ λεηαεανίγεζ laquoΟπδείο ησλ βαζηιέσλ εδπλήζε κέζαηο θσλαίο πείζαη ηνπο ζεεγόξνπο παηέξαο
ζπκβηβαζζήλαη ηνηο επί απηώλ αηξεηίδνπζηλhellipraquo[33] Ση ήηαλ ε Δηθνλνκαρία
πζ εκηεθχξ άδζηα μ ημξ Κανηαβζάκκδξ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ηαηαθεφβεζ ζε βκςζηέξ δζαηοπςιέκεξ εεςνίεξ πενί ημζκςκζημφ παναηηήνα αοηήξ Σμ πνυαθδια υιςξ είκαζ υηζ δεκ ιεθεηά παναπένα πνμημφ πανμοζζάζεζ ηδκ άπμρδ αοηή ηδκ μπμία ιάθζζηα ιαξ ηδκ ζεναίνεζ ζδεμθμβζημπμζδιέκδ ηδκ ιεηαηνέπεζ δδθ ζε ζδεμθυβδια αθμφ πνμααίκεζ ζε απανάδεηηεξ αλζμθμβζηέξ ηνίζεζξ ηαζ οανζζηζηή ζοκεδιαημθμβία ηαηά ημο ηθήνμο ημο ιμκαπζζιμφ ή ηςκ laquoενδζηυθδπηςκraquo πζζηχκ υπςξ βνάθεζ
Αοηυ υιςξ δεκ είκαζ ζζημνία υπςξ θέεζ μ ιεζαζςκμθυβμξ Μαξθ Βινρ laquoΠόζν παξάινγν είλαη απνιπηνπνηώληαο ηα εληειώο ζρεηηθά θξηηήξηα ελόο αηόκνπ κηαο
νκάδαο ή κηαο γελεάο λα επηβάινπκε αμηνινγηθά θξηηήξηα [hellip] πνπ ππόθεηληαη ζηηο κεηαζηξνθέο [hellip] ηεο πξνζσπηθήο παξόξκεζεο [hellip] επηιέγνληαο πνιύ ζπρλά ην πκλνιόγην από ηελ θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηώλraquo[34]
Ο Κμξ Κανηαβζάκκδξ δεκ ιεθεηά ζζημνίαmiddot ράπκεζ απθχξ κα ανεζ ζηδνίβιαηα βζα ηδκ ακηζηθδνζηαθζζηζηή ίζςξ ηαζ ακηζενδζηεοηζηή ζδεμθδρία ημο Δλ μο ηαζ δ ηενάζηζα ζζημνζηή απενζζηερία ζφκδεζδξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ ιε ηα ζηάκδαθα (δ ηα θενυιεκα ςξ ζηάκδαθα) ημο δβμφιεκμο ηδξ Μμκήξ Βαημπεδίμο Σδθειεηαθμνά δδθ επζπεζνδιάηςκ λεημιιέκα απυ ηα ζζημνζηά ημοξ πθαίζζα ηαζ πνμζανιμβή αοηχκ ζε ηάεε επμπή βζα ηάεε πνήζδ βζα ηάεε βμφζημ
Γζrsquo αοηέξ ηζξ ημζκςκζηέξ ενιδκείεξ ηδξ Δζημκμιαπίαξ δ ζζημνζηυξ Αζηαηενίκδ Υνζζημθζθμπμφθμο ζδιεζχκεζ
laquoΗ ηζηνξηνγξαθία ηνπ ΙΘ΄ αη αθνξκσκέλε εθ ησλ θξαηνπζώλ ηελ επνρήλ εθείλελ αληηιήςεσλ θαη ζεσξνύζα αδηαλόεηνλ ηελ ύπαξμηλ κεηαξξπζκηζηηθήο θηλήζεσο μέλεο πξνο ηαο θνηλσληθάο κεηαξξπζκίζεηο αλεδήηεη εηο ηελ εηθνλνκαρίαλ θνηλσληθάο πξνεθηάζεηοraquo υιςξ laquoθαηά ηελ άξρνπζαλ ζήκεξνλ γλώκελ ηόζνλ ε αληηκνλαρηθή πνιηηηθή όζνλ θαη ηα εηο βάξνο ηεο εθθιεζηαζηηθήο πεξηνπζίαο ππό ηεο πνιηηείαο ιεθζέληα κέηξα ππήξμαλ θαηλόκελα δεπηεξνγελή όισο μέλα πξνο ηνλ πξσηνγελή ραξαθηήξα ηνπ δησγκνύ ησλ εηθόλσλraquo [35]
Γκςνίγμοιε ηδκ επζννμή ημο Γενιακμφ θζθμζυθμο Φέγθει (1770-1831) ζηδκ ακαγήηδζδ απυ ημοξ ιεηαβεκέζηενμοξ ζζημνζημφξ laquoεγειηαλώλraquo ζπδιάηςκ (εέζδ - ακηίεεζδ ndash ζφκεεζδ) βζα ηδκ ελέθζλδ ηδξ
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-27-
ζζημνίαξ ηαηrsquo αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε έκα laquoαξθεηά απινπζηεπηηθό [hellip] εξκελεπηηθό ζρήκα ηνπ θαινύ θαη ηνπ θαθνύ κέζα ζηελ Ηζηνξίαraquo[36] εθανιμζιέκμ ζε ιζα ζζημνζηή πενίμδμ πμο δ ιεθέηδ ηδξ laquoπαξνπζηάδεη κεγάιεο δπζθνιίεο ιόγσ ηεο θαηαζηάζεσο ησλ ζρεηηθώλ πεγώλraquo [37] ηαζ laquoε δηεξεύλεζε [hellip] παξνπζηάδεη [hellip] θελά πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνύλ γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαιήμνπκε ζε ζπλαγσγή αζθαιώλ ζπκπεξαζκάησλraquo[38] laquoεληνπίζζεθαλ νη δπν αλαγθαίνη όξνη ηνπ αληηζεηηθνύ δεύγνπο θαιόο-θαθόο θιήξνο-ζηξαηόο Ο θαιόο απηνθξάηνξαο εγέηεο ηνπ θαινύ ζηξαηνύ βξίζθεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ θαθό θιήξν θαη ηα πινύζηα κνλαζηήξηαraquo [39]
Μα ακ ζημοξ αογακηζκμθυβμοξ laquoθπξηαξρεί ε εληύπσζε όηη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνύ θαηλνκέλνπ ηεο εηθνλνκαρίαο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί εμαληιεκέλν θαη πιήξσο θσηηζκέλνraquo[40] είκαζ laquoαπνξίαο άμην πώο ε απνπζία ησλ ηόζσλ ζεκαληηθώλ ζηνηρείσλraquo δίκεζ πενζεχνζα βζα βεκζηεφζεζξ ηαζ απθμοζηεφζεζξ[41] υηακ ιάθζζηα δδθχκεηαζ ζηα ένβα ηςκ εζδζηχκ laquoαδπλακία ηειεζίδηθεο ηζηνξηθήο εθηηκήζεσοraquo[42]
Μάθζζηα μ ηαεδβδηήξ Βθάζζμξ Φεζδάξ παξνπζηάδεη επηγξακκαηηθά ελλέα δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο νη νπνίεο θαηά θαηξνύο επηδίσμαλ λα δώζνπλ απάληεζε ζηα αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο[43] (ακάιεζα ζηζξ μπμίεξ είκαζ ηαζ δ εθεφνεζδ ηςκ Πνμηεζηακηχκ υηζ δήεεκ δ Δζημκμιαπία πνμηοπχκεζ ηδκ ιεηαννφειζζδ ημο Λμφεδνμο μ μπμίμξ ζημ ιυκμ πμο εοιίγεζ ηδκ Δζημκμιαπία είκαζ δ εοημθία ιε ηδκ μπμία πανυηνοκε ημο δβειυκεξ κα ζημηχζμοκ ημοξ ελεβενιέκμοξ πςνζημφξ υπςξ αηνζαχξ έηακε μ Κμπνχκοιμξ βζα ημοξ ιμκαπμφξ [Βιέπε θαη ζρεηηθό άξζξν ζηελ ΟΟΓΔ γηα ηνλ Λνύζεξν Ζ ζθαγή ζηνλ laquoΠόιεκν ησλ Φσξηθώλraquo ν αληηζεκηηηζκόο ηνπ θαη ην ρηηιεξηθό laquoνινθαύησκαraquo ησλ Δβξαίσλ]
Σελ ηζρπξόηεξε όκσο ακθηβνιία γηα ηελ νξζόηεηα ηεο ζεσξίαο όηη αίηηα ηεο Δηθνλνκαρίαο ήηαλ θάπνηεο θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο ηδκ πνμηαθμφκ δφμ ζδιακηζηά δεδμιέκα
Σμ έκα εληνπίδεηαη ζηελ παξαβίαζε ησλ βαζηθώλ εζηθώλ πιαηζίσλ ιέζα ζηα μπμία έπνεπε κα αζηεί ηδκ ελμοζία ημο μ αογακηζκυξ αοημηνάημναξ χζηε κα βίκεηαζ ημζκςκζηά απμδεηηυξ
Πνχημκ laquoλα κελ είλαη εγεκόλαο απζαηξεζίαο αιιά πξηλ από θάζε ηη άιιν ιεηηνπξγόο ηεο πνιηηείαο κε θύξην ζθνπό θαη απνζηνιή ηνπ ηελ αθάκαηε θαη αδηάθνπε θξνληίδα γηα ηνπο ππεθόνπο ηνπ [hellip] Ο πςειόηεξνο ζηόρνο ηνπ απηνθξάηνξα πξέπεη λα είλαη ε εζπρία ε αζθάιεηα θαη ε ζσηεξία ησλ ππεθόσλ ηνπraquo[44]
Γεφηενμκ laquoλα ζπκκνξθώλεηαη κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο ηεο ρξηζηηαληθήο δηδαζθαιίαο θαη εζηθήοraquo[45]
Άνα εα ήηακ laquoπνιύ ινγηθό νη Ίζαπξνη όπσο θαη όινη νη απηνθξάηνξεο λα ζέινπλ λα ζπλδέζνπλ ηε κλήκε ηνπο κε ηελ πξνάζπηζε ησλ ηδαληθώλ απηώλraquo[46] Αληηζέησο όκσο βιέπνπκε κηα laquoεκκνλήraquo ζηελ Δηθνλνκαρία αθόκε θαη laquoέπεηηα από ηε δηαπίζησζε ηεο αληίζεζεο ζ απηή ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ ιατθώλ καδώλ θαη ησλ πλεπκαηηθώλ εγεηώλraquo γεγνλόο πνπ ζαθώο απνηειεί laquoαζπγρώξεην ζθάικαraquo[47]
Σμ δεφηενμ δεδμιέκμ ημ μπμίμ δδιζμονβεί ηεκυ ζηδ εεςνία ηςκ ημζκςκζηχκ ιεηαννοειίζεςκ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνία εκθαλίδεηαη θαη εμαθαλίδεηαη ε Δηθνλνκαρία Αλ επξόθεηην γηα έλα laquoεπαλαζηαηηθό θίλεκαraquo δελ ζα έπξεπε νη laquoεπαλαζηάηεοraquo λα θαζνδεγνύληαη από laquoκηα βαζηά ζεσξεηηθή γλώζε ησλ ηζηνξηθώλ πξνβιεκάησλ κέζα ζηα νπνία θαινύληαη λα εληάμνπλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό αίηεκαraquo θαη λα laquoβξίζθνληαη αδηάθνπα ζε κηα αγσλία γηα ηελ ζεκειίσζε ησλ επαλαζηαηηθώλ ηνπο πξνηάζεσλ θαη ησλ ηζηνξηθώλ ηνπο επζπλώλraquo[48] laquoΜάηαηα όκσο ςάρλεη θαλείο λα βξεη πξνεηθνλνκαρηθά θείκελα ε αλαιύζεηο νη νπνίεο λα θσηίδνπλ θαη λα εμεγνύλ γηα πνηνπο ιόγνπο επηρεηξήζεθε ε εηθνλνκαρία θαη πνην ήηαλ ην ηζηνξηθό αίηεκα πνπ εθπιήξσλε Αδίθσο αλαδεηεί θαλείο πώο θαη κε πνηα ηζηνξηθνθνηλσληθά θξηηήξηα πήξε ηηο απνθάζεηο ν Λέσλ Γrsquoraquo κα λεηζκήζεζ αοηή ηδ δζαιάπδ[49] ηαζ laquoείλαη δύζθνιν λα πξνζδηνξίζεη θαλείο αθξηβώο ηα θίλεηξα ηνπraquo [50] ηαεχξ υθεξ μζ οπμεέζεζξ πμο έπμοκ δζαηοπςεεί laquoδελ δύλαληαη λα εμεγήζνπλ επαξθώο ηελ αηθλίδηα θήξπμε ηεο εηθνλνκαρίαοraquo[51] Αοηυ ιαξ μδδβεί ζημ ζοιπέναζια υηζ laquoζηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ [hellip] πξέπεη λα απνκνλσζεί ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ εηζεγεηή ηεο εηθνλνκαρίαο απηνθξάηνξα Λένληα Γrsquo θαη λα αλαδεηεζνύλ κόλν ηα αίηηα ησλ πξώησλ απνθάζεσλ ηνπ ελαληίνλ ησλ η εηθόλσλraquo [52]
Γεκ εα πνέπεζ κα ιαξ λεβεθάεζ ημ βεβμκυξ υηζ laquoζηηο ελέξγεηεο ησλ εηθνλνθιαζηώλ κπνξνύκε λα αλαθαιύςνπκε έλα ζαθέο πξόγξακκα Δθθιεζηαζηηθήο κεηαξξπζκίζεσο θαη θνηλσληθήο κεηαξξπζκίζεσοraquo βζαηί ηαηανπάξ laquoαπηό δελ δηακνξθώλεηαη ακέζσοraquo[53]
Γζα πανάδεζβια είκαζ ζαθέξ υηζ laquoνη γελόκελεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξώηεο εηθνλνκαρίαο επί ηεο βαζηιείαο ηνπ Κσλζηαληίλνπ Δ΄ απαιινηξηώζεηο κνλαζηεξηαθώλ αθηλήησλ δελ πεξηειακβάλνλην ζην αξρηθό πξόγξακκα ηεο θηλήζεσο αιι ππήξμαλ απνηέιεζκα ηνπ δεκηνπξγεζέληνο θαλαηηζκνύ θαη ηεο εμάξζεσο ησλ παζώλraquo [54]
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-28-
Αθθά επίζδξ δεκ είκαζ πνμθακέξ υηζ laquoήηαλ δπλαηό [hellip] λα πξνζθύγεη θαλείο ζηα ίδηα πξαθηηθά κέηξα σζνύκελνο από δηαθνξεηηθά θίλεηξαraquo[55] Ακ ηάπμζμξ επζεοιμφζε ημζκςκζηέξ ιεηαννοειίζεζξ γηα πνην ιόγν ζα έπξεπε ππνρξεσηηθά λα είλαη θαη εηθνλνκάρνο ηαπηόρξνλα
Ζ ανπζηή εκένβεζα ημο αοημηνάημνα ήηακ δ laquoππεξύςσζεraquo ηςκ εζηυκςκ εθπίγμκηαξ υηζ laquoδηά ηεο απνζηάζεσο ζα έπαπελ ε ιαηξεία ησλ εηθόλσλraquo [56] υιςξ laquoδεκ δζέηαλε ηδκ πακηεθή ηαεαίνεζζκraquo ημοξ[57] Όηαλ όκσο πξνθύπηεη ε έληνλε αληίδξαζε θαη νδεγείηαη ν απηνθξάηνξαο ζηελ laquoθαηάξγεζηλ ησλ εηθόλσλraquo ηόηε laquoθαηήξγεη θαη άιια ζπγγελή ζηνηρεία απηόκελα ηεο εηδσινιαηξίαο σο εθξόλεη ηελ ηηκήλ εηο ηελ ζενηόθνλ ηνπο αγίνπο θαη ηα ιείςαλα ησλ αγίσλ ελώ ζπγρξόλσο θαηήξγεζε ηαο αγξππλίαο θαη άιιαο αθνινπζίαο ηαο λεζηείαο θαη ηαο ενξηάο εζπληόκεπζε ηελ ζείαλ ιεηηνπξγίαλ επινύζηεπζε ηελ δίαηηαλ ησλ κνλαρώλ επέβαιε ηελ δήκεπζηλ ηεο θηεκαηηθήο πεξηνπζίαο ησλ κνλώλ πεξηώξηζε ηνλ αξηζκόλ ησλ ηεξέσλ θαη κνλαρώλ θαη ελνκνζέηεζε ηελ ππνβνιήλ ησλ επηζθνπηθώλ εθινγώλ εηο ηελ επηθύξσζηλ ηεο ζπγθιήηνπraquo[58]
Άνα laquoνη αληηκνλαρηθέο ηάζεηο απνηεινύλ δεπηεξνγελέο θαηλόκελν ζην όιν εηθνλνκαρηθό θίλεκαraquo[59]
Όζν γηα εθείλν ην θνκκάηη ησλ ππνηηζέκελσλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δήζελ ήζειε λα
ζηακαηήζεη ηελ θπγή ησλ λέσλ νη νπνίνη πξνηηκνύζαλ λα θξύβνληαη ζηα κνλαζηήξηα γηα λα κελ πεγαίλνπλ ζηνλ ζηξαηό () ζα πξέπεη λα δπζαξεζηήζνπκε ηνπο θίινπο απηήο ηεο ζεσξίαο
Πξώηνλ δ ζηναηζςηζηή οπδνεζία πνμζέθενε ζηδκ μζημβέκεζα ημο ζηναηεοιέκμο πνμκυιζα υπςξ απαθθαβέξ απυ θυνμοξ ή απυ ηζξ θεβυιεκεξ αββανείεξ[60]
Γεύηεξνλ μζ πδβέξ δείπκμοκ υηζ δ βμδηεία πμο αζημφζε δ οπδνεζία ζημ ζηνάηεοια δεκ ιπμνμφζε κα ζοβηνζεεί ιε ηδκ αθάκεζα ημο ιμκαζηδνζμφ[61]
Σξίηνλ μζ πδβέξ ηαζ πάθζ εθηόο όηη πνπζελά δελ παξνπζηάδνπλ ηνλ κνλαρηζκό σο κέζνδν απνθπγήο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο δείπκμοκ υηζ εηηυξ ιειμκςιέκςκ πενζπηχζεςκ πμο μ ιμκαπζζιυξ πνμδβείημ ηδξ ζηνάηεοζδξ (ιε ηίκδηνα πάκηα υιςξ πκεοιαηζηά ηαζ υπζ θυβς θοβμιαπίαξ) ζοπκά βίκμκηαζ ιμκαπμί εηείκμζ πμο έπμοκ μθμηθδνχζεζ ηδ ζηναηζςηζηή ημοξ εδηεία ηαζ ηα ηείιεκα ακαθένμκηαζ ιε οπενδθάκεζα βζα ηδκ οπδνεζία ημοξ ζημ ζηναηυ[62]
Καηά ζοκέπεζα θοπμφιαζηε πμο πζεακυκ δ πναβιαηζηυηδηα δεκ είκαζ ζηακή κα πνμζθένεζ ζδεμθμβζηά επζπεζνήιαηα ζε υζμοξ επζπεζνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηα ζζημνζηά ζοιαάκηα ηδξ Δζημκμιαπίαξ βζα ζφκδεζδ ιε ηδκ ζδιενζκή ηδθεμπηζηή ζηακδαθμθμβίαhellip
Ζ Δηθνλνκαρία εκθαλίδεηαη απόηνκα θαη εμαθαλίδεηαη ακέζσο κόιηο ηελ εγθαηαιείπεη ε απηνθξαηνξηθή εύλνηα Αξθεί κόιηο κηα ηνπηθή ζύλνδνο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ () ελώ σο δηά καγείαο πνπζελά δελ ππάξρνπλ (εθηόο από ηελ εγειηαλνύ ηύπνπ θαληαζία θάπνησλ) νη κάδεο ησλ ππνηηζέκελσλ εμαζιησκέλσλ ρσξηθώλ πνπ θηλνύληαη ελάληηα ζηελ κεγαιντδηνθηεζία ηεο Δθθιεζίαο
Αληηζέησο νη ιατθέο κάδεο παλεγπξίδνπλ θαη ραίξνληαη γηα ηελ παύζε ηεο δίσμεο ηνπ πνιηηηζκνύ πνπ επί αηώλεο βίσλαλ κέρξη νη αδέμηνη ρεηξηζκνί ηνπ Λένληα Γrsquo λα δεκηνπξγήζνπλ ηα απίζηεπηα απηά ξήγκαηα κε κηα laquoεκκνλήraquo πνπ δελ laquoεμππεξεηνύζε θαλέλαλ άκεζν ζθνπόraquo[63]
Ζ αξρή ηνπ θαθνύ δελ θαίλεηαη λα ήηαλ θακηά θνηλσληθή κεηαξξύζκηζε αιιά κόλν ε αλππνρώξεηε πνιηηηθή ησλ εηθνλνκάρσλ ε νπνία κεγάισζε ηα πξνβιήκαηα θαη νδήγεζε ζε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο κε πνιιά αζώα ζύκαηα γεγνλόηα πνπ δελ είραλ θαλ πξνβιεθζεί από ηνπο πνιέκηνπο ησλ εηθόλσλ[64]
ε απυθοηδ ακηίεεζδ ιε ηζξ εεςνίεξ ηχκ ζφβπνμκςκ εζημκμιάπςκ ηα βεβμκυηα ηδξ επμπήξ εηείκδξ δείπκμοκ υηζ μζ ακηζθασημί αοημηνάημνεξ αοημί πμο πνμζπάεδζακ κα επζαάθθμοκ ηζξ δζηέξ ημοξ εέζεζξ ζηδκ Δηηθδζία ηαζ ζημκ θαυ αοημί πμο ακαηαηεφμκηακ ζηζξ οπμεέζεζξ ηήξ Δηηθδζίαξ αοημί πμο δνμφζακ φπμοθα ηαζ αζθκίδζα ενήιδκ ημφ θαμφ αοημί πμο δίπαζακ ημκ θαυ ηαζ πμο ακαηαηεφηδηακ ζε ζηάκδαθα επζαμθήξ ηήξ πμθζηζηήξ ημοξ ιε ηδ αία ήηακ ΟΗ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΟΗ αοημηνάημνεξ ηαζ υπζ μζ Ονευδμλμζ υπςξ ζζπονίγεηαζ μ ημξ Κανηαβζάκκδξ
Δηδσινιαηξία θαη Θενινγία ηεο Δηθόλαο Αθμφ ελεηάζηδηακ ηα ζζημνζηά ζθάθιαηα ημο άνενμο ημο ημο Κανηαβζάκκδ εα ακαθένμοιε ηαζ
ιενζηά ζημζπεία βζα ημ εεμθμβζηυ ημιιάηζ είλαη άξαγε ε ηηκή πξνο ηελ εηθόλα εηδσινιαηξία Γηαηί έδσζαλ κηα ηέηνηα εξκελεία νη εηθνλνκάρνη κεηά από ηόζνπο αηώλεο
laquoΗ εηθνλνκαρία όπσο ηζηνξηθά θαη ηδενινγηθά είλαη πιήξσο επηβεβαησκέλν σο πξνο ην πλεπκαηηθό θαη πνιηηηζηηθό πεξηερόκελν ήηαλ έληνλα επεξεαζκέλε από ην δηαπνηηζκό πνηθίισλ καληρατθώλ ξεπκάησλ ηεο Αλαηνιήο Έηζη εμεγείηαη θαη ην γεγνλόο όηη ζθόδξα αληέδξαζε ε ζενινγία θαη ην εθθιεζηαζηηθό πιήξσκα ελαληίνλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo [65]
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-29-
laquoΤν ηδενινγηθό ππόβαζξν ησλ εηθνλνκάρσλ δίρσο ζνβαξέο επηθπιάμεηο κπνξεί λα εμεγεζεί από ηάζεηο αλαηνιηθώλ αληηιήςεσλ Οη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο θξόληηδαλ κάιηζηα λα επαλδξώλνπλ ηηο ζηξαηησηηθέο κνλάδεο από ππεθόνπο ηεο Αλαηνιήο Γη απηό θαη ηα ζηξαηεύκαηα απηά ππνζηήξηδαλ ηηο εηθνλνκαρηθέο κεηαξξπζκίζεηο [] Γεληθά ζα έιεγε θαλείο ε πεξηξξένπζα πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα πνπ έζειγε ηνπο εηθνλνκάρνπο ήηαλ θαζαξά αλαηνιηθή Σε ηνύηε ηελ αηκόζθαηξα κπνξεί λα δηαθξίλεη θαλείο κνλνθπζηηηθέο θαη ηνπδατθέο ηάζεηο Αιιά ην θύξην λεύξν παξακέλεη ν Μαληρατζκόο ε άθξα ππνηίκεζε ηεο ύιεο ν νμύο δηαρσξηζκόο αηζζεηνύ θαη λνεηνύraquo [66]
Ακηζθαιαακυιεκμξ ημ πκεφια ηςκ εζημκμιάπςκ μ ιεβάθμξ δμβιαημθυβμξ ηαζ άβζμξ ηδξ Ονευδμλδξ Δηηθδζίαξ Ηςάκκδξ Γαιαζηδκυξ θέεζ υηζ δεκ πνέπεζ κα ηαηίγμοιε ηδκ φθδ (PG 94 1236) Καζ εα πνέπεζ ζαθχξ κα επζζδιακεεί δ ζπέζδ ηδξ μνευδμλδξ εεμθμβίαξ ιε ηδκ θακένςζδ ημο Θεμφ ζηδκ ζζημνία βεβμκυξ πμο ηδ δζαθμνμπμζεί απυ μπμζαδήπμηε δζακμδηζηή εεμθμβία Όηαλ ν ίδηνο ν Υξηζηόο εκθαλίδεηαη ζηελ ηζηνξία πώο είλαη δπλαηόλ λα κηιάλε θάπνηνη γηα laquoδηαλνεηηθήraquo πίζηε Σν ζείν ζηελ νξζνδνμία δελ είλαη αθεξεκέλν αιιά απνθαιύπηεηαη ζην ρώξν θαη ηνλ ρξόλν θαη άξα κπνξεί λα πεξηγξαθεί κέζα από ηελ εηθαζηηθή ηέρλε
Ο κνλαρόο θαη δηάζεκνο ζενιόγνο ηεο Αλαηνιηθήο Δθθιεζίαο Ησάλλεο ν Γακαζθελόο ζπλέγξαςε ηξεηο ιόγνπο ππέξ ησλ αγίσλ εηθόλσλ
laquoΤε δπλαηόηεηα ηεο απεηθόληζεο ησλ αγίσλ ηε ζεκειίσλε ν Γακαζθελόο δνγκαηηθά Αλ θαη ν Θεόο σο πλεύκα άπεηξν θαη αόξηζην δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε εηθόλα αηζζεηή (PG 94 1236) όκσο ζην βαζκό πνπ έγηλε άλζξσπνο ζαλ θη εκάο κπνξεί ζαπκάζηα λα πεξηγξαθεί εμσηεξηθά ε αλζξώπηλε θύζε ηνπ laquoνπ ηελ αόξαηνλ εηθνλίδσ ζεόηεηα αιιrsquo εηθνλίδσ Θενύ ηελ νξαζείζαλ ζάξθαraquo (PG 94 1236) [] Γελ ζα έπξεπε λα πξνβάιιεη θαλείο ηελ αληίξξεζε όηη ε ηηκή ησλ εηθόλσλ είλαη αλάξκνζηε επεηδή απηέο απνηεινύληαη από πιηθή νπζία Καηά ηνλ Γακαζθελό όρη κόλν ην πλεύκα αιιά θαη ε ύιε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν ηηκήο θαη πξνζθύλεζεο Απηό ην απέδεημε ό Ηεζνύο κε ηελ ελαλζξώπεζε Τνπ ην βιέπνπκε ζηα Γώξα ηεο Θείαο Δπραξηζηίαο ζην ζηαπξό θαη ηα ιεηηνπξγηθά ζθεύε πνπ είλαη όια πιηθά Γελ πξέπεη λα θαθίδνπκε ηελ ύιε (PG 94 1236) [] Άιισζηε ππάξρνπλ θαη πνιιά είδε ιαηξείαο Η ιαηξεία ησλ εηθόλσλ είλαη απιή ηηκεηηθή πξνζθύλεζε πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ εηθνληδόκελν άγην (PG 94 1236) Γελ είλαη ε θπξίσο ιαηξεία πνπ αξκόδεη απνθιεηζηηθά θαη κόλν ζην Θεό Αιινίκνλν ζε όζνπο πξνζθπλνύλ ιαηξεπηηθά ηηο εηθόλεο (PG 94 1296) [] Παξάιιεια δελ πξέπεη λα παξαζεσξείηαη θαη ν παηδαγσγηθόο θαη δηδαθηηθόο ζθνπόο ησλ ηεξώλ εηθόλσλ ηδηαίηεξα γηα ηνπο ακαζείο γηα ηνπο νπνίνπο έρνπλ ηελ ίδηα ζέζε κ απηή πνπ έρνπλ ηα βηβιία γη απηνύο πνπ γλσξίδνπλ γξάκκαηα (PG 94 1248) [] Απηή ινηπόλ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ε δηδαζθαιία ηνπ δηαπξεπνύο ζενιόγνπ γηα ηηο εηθόλεο πνπ επξόθεηην λα επηθξαηήζεη εηο βάξνο ησλ εηθνλνκάρσλ ζηελ Ε΄ Οηθνπκεληθή ζύλνδν [] Ζ κεηαξξύζκηζε δελ είρε ζηεξεέο βάζεηο ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο γη απηό έγηλε πξόμελε αλππνιόγηζησλ θαθώλ [] Η παξάδνζε ηεο Εθθιεζίαο ζξηάκβεπζε ηειηθά ελάληηα ζε θάζε βίαηε αλαηξνπή ελόο ζεζκνύ πνπ είρε βαζηά ξηδώζεη ζηελ επζέβεηα θαη ηελ πίζηε ηνπ νξζόδνμνπ ιανύraquo [67]
ηακ έκαξ μνευδμλμξ αζπάγεηαζ ιζα εζηυκα δεκ είκαζ έκμπμξ εζδςθμθαηνίαξ Ζ εηθόλα είλαη έλα ζύκβνιν θη όρη έλα είδσιν Ζ ηηκή πνπ δείρλεηαη ζηηο εηθόλεο δελ θαηεπζύλεηαη πξνο ηελ πέηξα ην μύιν θαη ην ρξώκα αιιά πξνο ην εηθνληδόκελν πξόζσπν
Ο Λεόληηνο Νεαπόιεσο (+ 650) είπε ημκίζεζ laquoΔελ ππνθιηλόκαζηε ζηε θύζε ηνπ μύινπ αιι ππνθιηλόκαζηε θαη ζεβόκαζηε Απηόλ πνπ
αλέβεθε ζηνλ Σηαπξό [hellip] Όηαλ νη δπν θεξαίεο ηνπ Σηαπξνύ ελώλνληαη ηόηε ηηκώ ην ζρήκα εμαηηίαο ηνπ Χξηζηνύ πνπ ζηαπξώζεθε ζηνλ Σηαπξό ελώ αλ νη θεξαίεο απνζπλδεζνύλ θαη ράζνπλ ην ζρήκα ηνπο ηηο πεηάσ ηόηε θαη ηηο θαίσraquo [68]
Δπίζδξ laquoνη εηθόλεο σο ηκήκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Εθθιεζίαο [hellip] είλαη έλα από ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε Εθθιεζία γηα λα καο δηδάμεη ηελ πίζηε Αξθεί λα εηζέιζεη ζε κηα εθθιεζία έλαο αγξάκκαηνο ή έλαο πνπ δελ δηαζέηεη ζενινγηθή παηδεία γηα λα δεη λα μεδηπιώλνληαη κπξνζηά ηνπ όια ηα κπζηήξηα ηνπ Χξηζηηαληζκνύ [hellip] Καη απηόλ ηνλ ηξόπν νη εηθόλεο απνηεινύλ κέξνο ηεο Ιεξήο Παξάδνζεοraquo [69]
Σεθζηά laquoΓηα ηελ ηθαλόηεηα θαη ηελ αμία ησλ εηθνλνκάρσλ απηνθξαηόξσλ ζνβαξέο αληηξξήζεηο θαηαξρήλ
θαλείο δελ ζα κπνξνύζε λα έρεη [] Ωζηόζν ίζσο δελ είραλ αληηιεθζεί ζσζηά θαη έγθαηξα όηη νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπο κνηξαία θαη εμαηηίαο ηεο αλεδαθηθήο ηδενινγίαο ηνπο ζπγθξνύνληαλ κε έλαλ νιόθιεξν πνιηηηζκό [] κε ηηο θπζηθέο θαη ηζηνξηθέο ηνπ θαηαβνιέο ελαληίνλ ελόο είδνπο ακηγνύο αλαηνιηθνύ πνιηηηζκνύ [] Σ απηή ηελ πάιε δελ ήηαλ κνλάρα ην νξζόδνμν δόγκα πνπ θηλδύλεπε
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-30-
αιιά θινληδόηαλ από ηηο ξίδεο ηνπ έλαο νιόθιεξνο πνιηηηζκόο Καη ηα πξάγκαηα έδεημαλ όηη νη ξίδεο απηνύ ηνπ πνιηηηζκνύ ήηαλ πνιύ γεξέο ελώ ε ηδενινγία ησλ εηθνλνκάρσλ είρε γίλεη έλα επίρξηζκα ησλ δηαξζξσηηθώλ θαη δηνηθεηηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ Τν νξζόδνμν δόγκα σο δπλακηθή κνξθή δσήο [] δηακόξθσζε ζεζκνύο θαη πξάγκαηα θαη θαηά άκεζν ηξόπν άθξσο πξσηόηππν θαη δεκηνπξγηθό έζξεςε όιεο ηηο κνξθέο ηεο ηέρλεο ζην Βπδάληην [] Η εηθνλνγξαθία κε ηελ απαξαίηεηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε θαλεξώλεη ζ όιεο ηνπ ηηο δηαζηάζεηο ην νξζόδνμν δόγκα [] Η νξζόδνμε ζενινγία [] εξκελεύεη ηελ απνθάιπςε ηνπ Θενύ όπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα βηβιηθά θείκελα θαη ησλ δύν Δηαζεθώλ σο θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζε δξακαηηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα δηακέζνπ ησλ ζενθαλεηώλ [] Έηζη ε ζενγλσζία δελ είλαη ηίπνηα άιιν παξά ε ζέα γεγνλόησλ ε εκπεηξία θαηαζηάζεσλ θαη ε ζενπηία [] Η εηθνληθή παξάζηαζε πνπ δελ είλαη εηδσιηθό νκνίσκα αθνξά ηελ παξνπζία ηνπ Θενύ ζηα ηζηνξηθά ζρήκαηα [] Η θαλέξσζε ηεο ζείαο δόμαο ζπλδέεη ην θηηζηό κε ην πξσηόηππν Έηζη αθξηβώο θαηαιύεηαη θάζε έλλνηα εηδσινιαηξίαοraquo[70]
Δπίινγνο Γζα επίθμβμ ανηεί κα εοιίζμοιε πςξ υθα ηα παναπάκς πμο ακαθένμοιε ηεθζηά θείπμοκ ηαζ
απυ ημ άνενμ ημο δδιμζζμβνάθμο χζηε κα βίκεζ ακηζηεζιεκζηυ Γοζηοπχξ υιςξ πανέιεζκε έκα άνενμ βειάημ αζάθεζεξ ηεκά πνμηαηάθδρδ ηαζ ακηζεπζζηδιμκζηυηδηα
Σμ ζδεμθμβζηυ ζηεπηζηυ ημο ημο Κανηαβζάκκδ έπεζ απμηαθοθεεί Αξ δμφιε υιςξ ηάηζ αηυιδ πμο πνμηαθεί δοζάνεζηεξ εκηοπχζεζξ
Αο πνύκε όηη πξάγκαηη νη εηθνλνκάρνη απηνθξάηνξεο ήηαλ θνηλσληθνί κεηαξξπζκηζηέο Πώο γίλεηαη όκσο κόλν θαιά ιόγηα λα έρεη γηrsquo απηνύο Οη δηώμεηο θαη νη ζαλαηώζεηο από ηελ πιεπξά ησλ απηνθξαηόξσλ γηα πάλσ από έλαλ αηώλα δελ δείρλνπλ ζηξεβιόηεηα παζνγέλεηα πξνθαηάιεςε θαη θαθή δηνίθεζε Αθόκε θη αλ δερηνύκε ηελ ύπαξμε laquoδεηζηδαηκνλίαο αγπξηείαο θαη απιεζηίαοraquo ν laquoπξννδεπηηθόοraquo θνο Καξθαγηάλλεο δηθαηνινγεί δηώμεηο βαζαληζηήξηα θαη εθηειέζεηο Καη αλ όρη πνύ είλαη νη θαηαδίθεο θαη νη αθνξηζκνί γηα ηνπο δήζελ laquoπξννδεπηηθνύοraquo απηνθξάηνξεο πνπ αηκαηνθύιηζαλ ΑΝΑΗΣΗΑ ηελ απηνθξαηνξία κε ηελ μεξνθεθαιηά ηνπο όπσο ιέλε θαη νη εηδηθνί πνπ πξναλαθέξακε
Οζ ακαθμνέξ ημο ημο Κανηαβζάκκδ ζηα laquoηαθάraquo πμο έηακακ μζ εζημκμιάπμζ αοημηνάημνεξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ημ εέια Δίκαζ πμθθέξ μζ πενζπηχζεζξ αοημηναηυνςκ πμο έηακακ ηαθά βζα ημ θαυ ημοξ απυ ηδκ ανπή ιέπνζ ημ ηέθμξ ηδξ αοημηναημνίαξ Αοηυ υιςξ μοδειία ζπέζδ έπεζ ιε ηδκ ηαηαζηνμθζηή επέιααζδ πμο δζέπναλακ Σμ μνευδμλμ δυβια απμδείπεδηε υηζ είκαζ έκα αίςια πμο ιεηαδίδεηαζ ζηδκ πνζζηζακζηή ημζκυηδηα απυ ηδκ δδιζμονβία ηδξ πνχηδξ εηηθδζίαξ Δίκαζ γςή είκαζ δ ίδζα δ γςή είκαζ δ ίδζα δ αζςιέκδ αθήεεζα Γεκ είκαζ ιζα ζδέα πμο ένπεηαζ ηαζ θεφβεζ υπμζα ζηζβιή επζεοιήζεζ ηάπμζμξ ηαζ βζ αοηυ είδαιε ηυζεξ πενζπηχζεζξ υπμο ημ πθήνςια ηδξ εηηθδζίαξ δεκ οπμπχνδζε ζηα ζπέδζα ηςκ αοημηναηυνςκ πανά ημοξ ζοπκά αζιαηδνμφξ αβχκεξ Γεκ ιπμνεί δ δζά ηδξ αίαξ αθαίνεζδ εειεθζςδχκ ζημζπείςκ εκυξ πμθζηζζιμφ κα ηαηακμείηαζ απθά ςξ laquoιεηαννφειζζδraquo βζαηί αοηή δ αθαίνεζδ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο
Καζ αοηυ δεκ απμηεθεί ηακεκυξ είδμοξ laquoπνυμδμraquohellip
εκεηώζεηο
[1] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΔγθόιπην Δπηζηεκνληθήο Έξεπλαοraquo 3δ έηδ Ανιυξ Αεήκα 1998
ζεθ 17 [2] Μεηαθθδκυξ laquoΔγθόιπηνhellipraquo υπ ζεθ 26 [3] Γκζδ άνενμο httpnewskathimerinigr4Dcgi4Dcgi_w_articles_civ_11_22032009_308612
Hιενμιδκία 22309 [4] laquoΔιιάδαraquo gt laquoΗζηνξία (Βπδάληην Τνπξθνθξαηία)raquo laquoe-δμιήraquo (δθεηηνμκζηή εβηοηθμπαίδεζα
laquoΓΟΜΖraquo) εηδυζεζξ Γμιή ΑΔ Αεήκα 2003-2004 [DVD-ROM] [5] Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ laquoΟξζόδνμε Πίζηε θαη Λαηξείαraquo (Θνδζηεοηζηά Α΄Λοηείμο) Αεήκα
ΟΔΓΒ ζεθ 99 [6] Ware Κάθθζζημξ (επίζη Γζμηθείαξ) laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Ρμδθίδδξ Η) 4δ έηδ
Αηνίηαξ Αεήκα 2007 ζεθ 57 [7] Φεζδάξ Ης Βθάζζμξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξία - Απ αξρήο κέρξη ηελ Δηθνλνκαρίαraquo ηυι Α΄ 3δ
έηδ Αεήκα 2002 ζεθ 769 [8] Ware laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ [9] Μεηαθθδκυξ Γ Γεχνβζμξ laquoΠαγαληζηηθόο Διιεληζκόο ή Διιελνξζνδνμίαraquo 3δ έηδ Ανιυξ
2003 ζεθ 113
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-31-
[10] Ostrogorsky Georg laquoΗζηνξία ηνπ Βπδαληηλνύ Κξάηνποraquo ηυι Β 7δ έηδ Ηζημνζηέξ Δηδυζεζξ ηέθακμξ Γ Βαζζθυπμοθμξ Αεήκα 2002 ζεθ 42
[11] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo ηυι 37 εηδ Πάπονμξ Αεήκα 2004-2005 [CD-ROM]
[12] Βθ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 [13] laquoΚσλζηαληίλνο Δ΄raquo εβηοηθμπαίδεζα laquoΠάπονμξ-Λανμφξ-Μπνζηάκκζηαraquo υπ [14] Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 41 [15] Κμοημοθέξ Φαίδςκ laquoΒπδαληηλώλ Βίνο θαη Πνιηηηζκόοraquo ηυι Γ΄ εηδ Παπαγήζδ Αεήκα
1948-1955 ζεθ 192 [16] ΘΖΔ ηυι 7 (1965) ζη 1243-1244 [17] Γεδεχκ Μακμοήθ laquoΒπδαληηλόλ Δνξηνιόγηνλ Μλήκαη ησλ από ηνπ Γ κέρξη ηνπ ΗΔ αηώλνο
ενξηαδνκέλσλ αγίσλraquo εκ Κςκζηακηζκμοπυθεζ 1899 ζεθ 84-85 Βθ ηαζ PG 100 1164-1165 [18] Μζηζίδδξ Ακδνέαξ laquoΖ Παξνπζία ηεο Δθθιεζίαο Κύπξνπ εηο ηνλ αγώλα ππέξ ησλ Δηθόλσλraquo
(δζδαηη δζαηνζαή) Λεοηςζία 1989 ζεθ 46 Βθ ηαζ Ostrogorsky laquoΗζηνξίαhellipraquo ηυι Β υπ ζεθ 42 ηαζ Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 445 3
[19] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΠεγαί ηεο Βπδαληηλήο Ηζηνξίαοraquo 5δ έηδ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1987 ζεθ 219
[20] Θεμθάκμοξ laquoΦξνλνγξαθίαraquo 472 [21] Θξεζθεπηηθή θαη Ζζηθή Δγθπθινπαίδεηα (ΘΖΔ) ηυι 8 εηδ Μανηίκμξ Αε Αεήκα 1966 ζη
24 [22] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 24 [23] ΘΖΔ ηυι 5 (1964) ζη 446 [24] ΘΖΔ ηυι 11 (1967) ζη 556 [25] Βθ Νζηυδδιμξ Αβζμνείηδξ laquoΣπλαμαξηζηήο ησλ δώδεθα κελώλ ηνπ εληαπηνύraquo ηυι Β
Αεήκδζζ 1868 ζεθ 306-308 ηαζ πενζεπυιεκα ζεθ 404 [26] ΘΖΔ ηυι 8 (1966) ζη 264-265 [27] Μάβζεκημνθ Ηςάκκδξ laquoΖ Βπδαληηλή θιεξνλνκηά ζηελ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo (ιηθν Μυζπμξ
Γδιήηνδξ) Ανιυξ Αεήκα 1990 ζεθ 302 [28] Κανιίνδξ Ηςάκκδξ laquoΤα δνγκαηηθά θαη ζπκβνιηθά κλεκεία ηεο Οξζνδόμνπ Καζνιηθήο
Δθθιεζίαοraquo ηυι Α΄ 2δ έηδ Αεήκα 1960 ζεθ 236 [29] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 867 [30] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [31] Άνενμ laquoCaesaropapismraquo encyclopedia Britannica Online 19 Feb 2008
(httpwwwbritannicacomebarticle-9018527) [32] Γζα υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ αοηέξ Βθ ΘΖΔ ηυι 4 (1964) ζη 4-5 ηαζ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ
laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 297-298 [33] Μαλίιμο Οιμθμβδημφ laquoΔμήγεζηο ηεο θηλήζεσοraquo PG 90117ΑΒ [34] Bloch Marc laquoΑπνινγία γηα ηελ ηζηνξίαraquo Δκαθθαηηζηέξ Δηδυζεζξ Αεήκα 1994 ζεθ 153 [35] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΒπδαληηλή ηζηνξίαraquo ηυι Α΄ Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ 1996
ζεθ 105-106 [36] Σζμνιπαηγυβθμο Γεχνβζμξ laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαο Σπκβνιή ζηε
δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ ηεο εηθνλνκαρίαοraquo (δζδαηη δζαηνζαή) Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 8 [37] Vasiliev ΑΑ laquoΗζηνξία ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαοraquo ηυι Α Μπενβαδήξ Αεήκα 1954
ζεθ 312 [38] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β Δνιήξ Αεήκα 1988 ζεθ 71 [39] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 6 [40] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 12 [41] Βθ Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 207-208 [42] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ [43] Βθ Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 769-770 [44] Καναβζακκυπμοθμξ Ηςάκκδξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξία ησλ Βπδαληηλώλraquo Βάκζαξ Θεζζαθμκίηδ
1992 ζεθ 25-26 [45] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΖ Πνιηηηθή Θεσξίαhellipraquo υπ ζεθ 25 [46] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 9 [47] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
-32-
[48] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 16 [49] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo ζημ ίδζμ [50] Φθμνυθζηο Γεχνβζμξ laquoΟη Βπδαληηλνί Παηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 1993 ζεθ 442 [51] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 770 [52] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α ζημ ίδζμ [53] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [54] Υνζζημθζθμπμφθμο Αζηαηενίκδ laquoΤν Πνιίηεπκα θαη νη Θεζκνί ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
(324-1204)raquo Αεήκα 2004 ζεθ 154 [55] Φθμνυθζηο laquohellipΠαηέξεο ηνπ Έθηνπ Έβδνκνπ θαη Όγδννπ αηώλαraquo υπ [56] Υνήζημο Πακαβζχηδξ laquoΔιιεληθή Παηξνινγίαraquo ηυι Δ (Σ-Θ αζχκεξ) 2δ έηδ Κονμιάκμξ
Θεζζαθμκίηδ 2006 ζεθ 307 [57] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 306 [58] Υνήζημο laquohellipΠαηξνινγίαraquo ηυι Δ υπ ζεθ 307 [59] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β υπ ζεθ 71 [60] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143 [61] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 132 [62] Σζμνιπαηγυβθμο laquoΖ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εηθνλνκαρίαοhellipraquo υπ ζεθ 143-144 [63] Καναβζακκυπμοθμξ laquoΤν Βπδαληηλό Κξάηνοraquo ηυι Β ζημ ίδζμ [64] Φεζδάξ laquoΔθθιεζηαζηηθή Ηζηνξίαhellipraquo ηυι Α υπ ζεθ 773 [65] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΓνγκαηηθή θαη Σπκβνιηθή ζενινγίαraquo ηυι Γ΄ Πμονκανάξ
Θεζζαθμκίηδ 1997 ζεθ 377-378 [66] Μαηζμφηαξ Α Νίημξ laquoΘενινγία θηηζηνινγία εθθιεζηνινγία θαηά ηνλ Μέγαλ Αζαλάζηνλraquo
Πμονκανάξ Θεζζαθμκίηδ 2001 ζεθ 221-222 [67] Θεμδχνμο Ακδνέαξ laquoΖ Οπζία ηεο Οξζνδνμίαοraquo 2δ έηδ αεθηζςιέκδ εηδ Πανμοζία Αεήκα
1998 ζεθ 285-290 [68] Ζ ιεηάθναζδ ζημ Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo υπ ζεθ 59 [69] Ware Κάθθζζημξ laquoΖ Οξζόδνμε Δθθιεζίαraquo ζημ ίδζμ [70] Μαηζμφηαξ laquoΘενινγία θηηζηνινγίαhellipraquo υπ ζεθ 207-216
wwwoodegrcomoodeorthodpraktikeseikonoklastes_karkagiannis_1htmpano
ύλζεζε ΠΑΕΛ Δὐάγγεινο ὁ άκηνο
