Μακρά ή Μακρόχρονα Βραχέα ή Βραχύχρονα Δίχρονα

Τα φωνήεντα

Τα επτά φωνήεντα της αρχαίας ελληνικής είναι τα α ε η ι υ ο ω και χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες Βραχέα ή βραχύχρονα Είναι τα ε ο Λέγονται έτσι γιατί είχαν βραχεία (σύντομη) προφορά προφέρονταν σε βραχύ (σύντομο) χρόνο δηλαδή ε = ε ο = ο

Μακρά ή μακρόχρονα Είναι τα η ω Λέγονται έτσι γιατί είχαν μακριά προφορά προφέρονταν σε μακρύτερο πιο μεγάλο χρόνο δηλαδή η = εε ω = οο Η λέξη τέλος προφερόταν τέλος Η λέξη κῆπων προφερόταν κεέποον

Άλλωστε το ω το λέμε ωμέγα είναι ένα ο μέγα ενώ το ο το λέμε όμικρον γιατί είναι ένα ο μικρό)

Δίχρονα Όπως φαίνεται από τα παραπάνω τα φωνήεντα α ι υ προφέρονταν με δύο χρόνους άλλοτε ως βραχύχρονα (α = α ι = ι υ = ου) κι άλλοτε ως μακρόχρονα (α = αα ι = ιι υ = ουου) γι αυτό και ονομάζονται δίχρονα Πότε όμως ένα δίχρονο είναι βραχύ και πότε είναι μακρό Στην κλίση των ουσιαστικών και των επιθέτων διευκρινίζεται πότε ένα δίχρονο είναι μακρό ή βραχύ ανάλογα με την κλιτική κατηγορία στην οποία ανήκει Για τα ρήματα δες παρακάτω Καταλήγουμε έτσι στον εξής πίνακα

Βραχέα Μακρά Δίχροναε ο η ω α ι υ

bull Για ν ακούσεις την προφορά των φωνηέντων και των γραμμάτων δες εδώbull Μπορείς επίσης να ακούσεις την προφορά περισσότερων λέξεων εδώbull Επίσης μπορείς να ακούσεις την προφορά των γραμμάτων των διφθόγγων αλλά και ολόκληρων κειμένων εδώ (στο τέλος της σελίδας)

Οι δίφθογγοι

Εκτός όμως από τα φωνήεντα υπάρχουν και οι δίφθογγοι που είναι συνολικά έντεκα

οκτώ κύριοι αι ει οι υι αυ ευ ου ηυ τρεις καταχρηστικοί ᾳ ῃ ῳ

α) Γενικά οι δίφθογγοι είναι μακρόχρονοιβ) Υπάρχει βέβαια και η εξαίρεση Οι δίφθογγοι αι και οι όταν βρίσκονται στο τέλος της λέξης θεωρούνται ως βραχύχρονοι

γ) Υπάρχει όμως κι η εξαίρεση της εξαίρεσης Όταν οι δίφθογγοι αι και οι είναι καταλήξεις της ευκτικής ή βρίσκονται στο τέλος των επιρρημάτων και των επιφωνημάτων είναι και πάλι μακρόχρονοι

Παραδείγματα για κατανόησηα) Στη λέξη οἶκος ο δίφθογγος οι είναι μακρόχρονος

β) Στη λέξη οἶκοι που είναι ουσιαστικό ο δίφθογγος οι είναι μακρόχρονος ενώ ο δίφθογγος οι είναι βραχύχρονος γιατί βρίσκεται στο τέλος της λέξης

γ) Στη λέξη παιδεύσοι ο δίφθογγος οι είναι μακρόχρονος γιατί είναι κατάληξη ευκτικής Στη λέξη οἴκοι ο πρώτος δίφθογγος οι είναι μακρόχρονος αλλά και ο δίφθογγος οι είναι μακρόχρονος γιατί βρίσκεται στο τέλος επιρρήματος (Πρόσεξες ότι το αρχικό οι οἴκοι παίρνει ψιλή και οξεία σ αντίθεση με το οἶκοι του β παραδείγματος που παίρνει δασεία και περισπωμένη)Στη λέξη εὐοῖ ο δίφθογγος οι είναι μακρόχρονος γιατί βρίσκεται στο τέλος επιφωνήματος

Καταλήγουμε στον εξής πίνακα

Βραχέα Μακρά Δίχροναε ο

αι οι (στο τέλος κλιτής λέξης εκτός από τα επιρρήματα και τα

επιφωνήματα)

η ωαι ει οι υι αυ ευ

ου ηυ ᾳ ῃ ῳα ι υ

Οι γνώσεις για τα μακρόχρονα και τα βραχύχρονα είναι απαραίτητες στον τονισμό

Βραχύχρονες φύσει μακρόχρονες και θέσει μακρόχρονες συλλαβές

Μια συλλαβή από το χρόνο του φωνήεντος που έχει λέγεται βραχύχρονη αν έχει βραχύχρονο φωνήεν πχ νέ-ος λό-γος κῆ-ποι φύσει μακρόχρονη αν έχει μακρόχρονο φωνήεν πχ θή-κη τρώ-γω κοί-τη

κῆ-ποι θέσει μακρόχρονη αν έχει βραχύχρονο φωνήεν αλλά ύστερα απ αυτό

ακολουθούν στην ίδια λέξη δύο ή περισσότερα σύμφωνα ή ένα διπλό (ζ ξ ψ) πχ άλ-λος θερ-μός τό-ξον

Παραδείγματα για τις βραχύχρονες φύσει μακρόχρονες και θέσει μακρόχρονες συλλαβές

πλοῖ-ον λέ-γω λέ-γοι ἐ-πει-δή ἐ-χθρός ὄ-ζω ἄλ-λο-τε ἄν-θρω-πος ἄν-θρω-ποι ἔ-σκεμ-μαι

Σημείωση Οι θέσει μακρόχρονες συλλαβές στον τονισμό λογαριάζονται ως βραχύχρονες Καλή η θεωρία καλύτερη όμως αυτή η άσκηση όπως κι αυτή η άσκηση αντιστοίχισης

Ποσότητα των δίχρονων της παραλήγουσας των βαρύτονων ρημάτων

1 Τα σε ndashζω (-άζω -ίζω -ύζω) έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ Εξαιρούνται τα γρύζω κράζω

πχ σχίζω gt σχίζε κράζω gt κρᾶζε

2 Τα σε ndashπτω (πχ βλάπτω) έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ Εξαιρούνται τα κύπτω πίπτω ῥίπτω

πχ βλάπτω gt βλάψον ῥίπτω gt ῥῖψον

3 Τα σε ndashττω ή -σσω (πχ τάττω) έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ Εξαιρούνται τα θράττω κηρύττω πράττω φρίττω

πχ τάττω gt τάξον πράττω gt πρᾶξον

4 Τα υπόλοιπα αφωνόληκτα (πχ γράφω) έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ Εξαιρούνται τα βρίθω θλίβω νίφω τρίβω φρύνω ψύχω

πχ γράφω gt γράψον τρίβω gt τρῖψον

5 Τα σε ndashλλω -άνω -νυμι έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύπχ πάλλω gt πάλλε

6 Τα σε ndashίω έχω το ι μακρό Εξαιρούνται τα ἐπαΐω ἐσθίω 7 Τα σε ndashύω έχουν το υ μακρό Εξαιρούνται τα ἀνύω ἀρύω βρύω ἐλκύω ἐρύω μεθύω πτύω

πχ δακρύω gt δεδακρῦσθαι ἀνύω gt ἠνύσθαι

8 Τα σε ndashρω και ndashνω έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας μακρό Εξαιρούνται τα τίνω και φθίνω

πχ σύρω gt σῦρε φθίνω gt φθίνε

2η άσκηση για τις μακρόχρονες και βραχύχρονες συλλαβές Να σημειώσετε επάνω από τις συλλαβές των παρακάτω λέξεων το σημείο ˉ για τις μακρόχρονες και το σημείο ˘ για τις βραχύχρονες

˘ ˉ ˉ ˉ ˉ ˉ ˉ ˉ ˘ ˉ ˉ ˘ ˉ

ὅ πως αὐ τούς ποι εῖν πει ρῶ νται παί δων πό λει

˘ ˉ ˘ ˘ ˉ ˉ ˘ ˘ ˉ ˉ ˘ ˉ ˘

μο λών δε σμός ναύ κλη ρος σο φοῦ πλεῖ στος δοῦ λος

1 ὅπως2 αὐτούς3 ποιεῖν4 πειρῶνται5 παίδων6 πόλει 7 μολών8 δεσμός9 ναύκληρος10 σοφοῦ11 πλεῖστος12 δοῦλος

• Μακρά ή Μακρόχρονα Βραχέα ή Βραχύχρονα Δίχρονα
• • 2η άσκηση για τις μακρόχρονες και βραχύχρονες συλλαβές
  • • Να σημειώσετε επάνω από τις συλλαβές των παρακάτω λέξεων το σημείο ˉ για τις μακρόχρονες και το σημείο ˘ για τις βραχύχρονες