Η ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ

Εντύπωση προκάλεσε τους τελευταίους μήνες ένα παράξενο, για την εποχή, φαινόμενο. Τα χιονισμένα τοπία που έφερναν στο μυαλό τους οι άνθρωποι, ακούγοντας τη λέξη ∆εκέμβρης, έπαψαν να την αντιπροσωπεύουν. Τα μάλλινα και χοντρά ρούχα, φέτος έμειναν κλειδωμένα στις ντουλάπες. Το θέμα των αρνητικών επιπτώσεων της ηλιακής ακτινοβολίας στον άνθρωπο , έχει πάρει τα τελευταία χρόνια ανησυχητικές διαστάσεις και αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Το φαινόμενο αυτό, του "ζεστού χειμώνα", είναι, δίχως άλλο, αποτέλεσμα της τρύπας του όζοντος. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΖΟΝ(Ο3) ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ;

Η γη, όπως πολλοί ξέρουμε, περιβάλλεται από την ατμόσφαιρα. Το περίβλημα της ατμόσφαιρας ονομάζεται όζον, το οποίο είναι ένα ιδιαίτερα ασταθές αέριο. Το όζον (από την ελληνική λέξη "όζω" - μυρίζω), είναι μια αλλοτροπική μορφή οξυγόνου που έχει τρία άτομα σε κάθε μόριο, με μοριακό τύπο O3. Είναι ένα απαλό μπλε, ιδιαίτερα δηλητηριώδες αέριο με μια ισχυρή μυρωδιά. Χρησιμοποιείται στον καθαρισμό του ύδατος, την αποστείρωση του αέρα, και τη λεύκανση ορισμένων τροφίμων .

Tο όζον βρίσκεται σε ύψος 12.000 ως 25.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της γης σχηματίζεται σ’ αυτή την περιοχή από οξυγόνο της ατμόσφαιρας, με την επίδραση των υπεριωδών ακτινοβολιών (UVA και UVB) που φτάνει στη Γη από τον ήλιο. Το όζον λειτουργεί ως "γυαλί ηλίου" ή όπως αλλιώς λέγεται φίλτρο για τη γη μας,

∆ηλαδή την προστατεύει από τις βλαβερές ακτινοβολίες του ήλιου ενώ είναι απαραίτητο για την ύπαρξη της ζωής πάνω στον πλανήτη αφούτο στρώμα του

όζοντος που περιβάλλει τη γη αποτελεί μια ζωτική σημασίας ασπίδα έναντι της καταστροφικής επίδρασης των υπεριωδών ακτινών της ηλιακής ακτινοβολίας. Το όζον μπορεί να αναπαραχθεί για να καλύψει κάποια κενά που του δημιουργούνται

εφόσον αυτά είναι μικρού μεγέθους.

Το όζον Αριστερά: Το όζον απορροφά την υπέρυθρη ακτινοβολία, αποτελώντας έτσι μιά αποτελεσματική ασπίδα για τη γη. ∆εξιά: Όταν απουσιάζει το όζον περισσότερη υψηλής ενέργειας υπεριώδης ακτινοβολία, διαπερνώντας την ατμόσφαιρα, φτάνει

στην επιφάνεια της γης όπου είναι βλαβερή για τους ζώντες οργανισμούς.

ΠΩΣ ΜΟΛΥΝΟΥΜΕ ΤΟ ΟΖΟΝ; Μια τέτοια μείωση του στρώματος του όζοντος είναι φανερό ότι προκαλείται εφόσον η καταστροφή του υπερβαίνει την αναπαραγωγή του, και το ερώτημα, βέβαια, είναι τι είναι εκείνο που προκαλεί αυτή την αυξημένη καταστροφή του. Τα αίτια μπορεί να είναι πολλαπλά. Ορισμένα από αυτά μπορεί να είναι απόλυτα φυσικά αίτια, για τα οποία δεν μπορούμε να κάνουμε απολύτως τίποτε για να τα αποτρέψουμε, όπως είναι οι εκρήξεις ηφαιστείων.

• Πράγματι, τα αέρια που εκτοξεύονται από μια έντονη ηφαιστειακή

δραστηριότητα καταστρέφουν ένα μεγάλο ποσοστό από το όζον της στρατόσφαιρας. Άλλα, όμως αίτια μπορεί να οφείλονται στη δραστηριότητα του ανθρώπου και αυτά μπορούν να αποφεύγονται όταν είναι γνωστά.

• Ορισμένες συνθετικές ουσίες έχουν την ιδιότητα να καταστρέφουν το όζον σε πολύ μεγάλη έκταση. Οι ουσίες αυτές είναι οι διάφοροι χλωριοφθοριάνθρακες (CFC), που εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να χρησιμοποιούνται ευρύτατα, παρά τον τεράστιο θόρυβο που έχει δημιουργηθεί γύρω από τη χρήση τους. Είναι τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη λειτουργία των ψυγείων και των κλιματιστικών μηχανημάτων (Freon. κλπ), στη βιομηχανία μονωτικών οικοδομικών υλικών (Αφρολέξ).Επίσης καταστροφικές αποδείχτηκαν και άλλες ουσίες όπως τα halos, που χρησιμοποιούνται σε πυροσβεστήρες και το βρομιούχο μεθύλιο, που χρησιμοποιείται στη γεωργία.

• Σε πολλά σπρέι (αποσμητικά, απορρυπαντικά κ.ά.) χρησιμοποιείται ένα προωθητικό αέριο που βοηθά το υγρό να βγει με τη μορφή που το βλέπουμε.

Αυτό το αέριο απελευθερώνεται κατά τη χρήση του σπρέι και έτσι προκαλείται η καταστροφή του όζοντος.

• Σημαντικό ρόλο βέβαια για την παράταση του προβλήματος παίζει και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο προκαλεί θέρμανση των κατώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας και πτώση της θερμοκρασίας, συνθήκη ευνοϊκή για την διάσπαση του όζοντος. Σύμφωνα με έρευνες αποδείχτηκε ότι το στρώμα του όζοντος θα καθυστερήσει κατά τουλάχιστον δέκα εξαιτίας του φαινόμενου αυτού.

• Κατά τη διάρκεια του σκοτεινού πολικού χειμώνα στην Ανταρκτική (όπου δεν

φτάνει καθόλου φως) αναπτύσσεται ένας ισχυρός άνεμος στη στρατόσφαιρα γνωστός σαν πολικός ανεμοστρόβιλος(polar vortex)που έχει ως αποτέλεσμα την απομόνωση του αέρα , πάνω από την πολική αυτή περιοχή. Καθώς δεν υπάρχει καθόλου φως σχηματίζονται σε θερμοκρασίες -80%˚C τα καλούμενα πολικά στρατόσφαιρα σύννεφα που σύφωνα με μια διεθνής ερευνητική ομάδα επιβεβαιώθηκε πως τα σωματίδια των νεφών πάνω από τους πόλους επιταχύνουν την καταστροφή του στρώματος του όζοντος.

• Σύμφωνα με τον Charles Jackman,ειδικό ερευνητή της NASA για την ατμόσφαιρα , όταν παρατηρούνται εξάρσεις των ηλιακών εκλείψεων μπορούμε να δούμε κατακόρυφη μείωση του όζοντος της κατώτερης ατμόσφαιρας αλλά το όζον που μπορεί να καταστραφεί από τέτοιου είδους εξάρσεις δεν ξεπερνά το 1% της συνολικής ποσότητας όζοντος που υπάρχει στην ατμόσφαιρας

• Υπάρχουν αυξανόμενοι φόβοι ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλές άλλες χημικές ουσίες σε διαδεδομένη χρήση, μη όμως αναγνωρισμένες που καταστρέφουν το όζον.

Οι χαμηλές θερμοκρασίες ευνοούν τη καταστροφή που προκαλεί το χλώριο στο όζον. Επομένως η χειρότερη εποχή είναι ο χειμώνας ενώ τα αποτελέσματα από την μείωση του διαρκούν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ;

Η καταστροφή του όζοντος που διαπιστώθηκε για πρώτη φορά το 1974 από μια Βρετανική ερευνητική ομάδα που μετρούσε την ατμόσφαιρα της ηπείρου στον ερευνητικό της σταθμοί μετρήσεις τους έδειξαν τέτοια μείωση που οι ερευνητές πίστεψαν ότι τα όργανά τους είχαν κάποια βλάβη. Το φαινόμενο αυτό έλαβε

τραγικές διαστάσεις το 1985 με την δημιουργία του φαινόμενου της τρύπας του όζοντος στη Ανταρκτική. Μολύνοντας συνέχεια το όζον έχει δημιουργηθεί σ’ αυτό μια λεγόμενη , δηλαδή το πάχος του όζοντος αυξομειώνεται εποχιακά ,καταλαμβάνοντας ολόκληρη την Ανταρκτική, έχει έκταση σχεδόν 23 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ ανησυχητική είναι η κατάσταση και για την Ελλάδα. Η μόλυνση αυτή προκαλεί, όχι την καταστροφή, αλλά την ελαχιστοποίηση του όζοντος που, καθώς είναι ραγδαία, σύντομα θα προκαλέσει και την εξαφάνισή του.

Ο ΟΗΕ χαρακτηρίζει την καταστροφή του όζοντος ως το AIDS του περιβάλλοντος. Την Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου, εορτάζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, η Παγκόσμια Ημέρα Προστασίας του Όζοντος, με σημείο αναφοράς το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, που υπογράφηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1987. Σύμφωνα με αυτό οι κυβερνήσεις πρέπει να ελέγχουν την παραγωγή και τη χρήση των ουσιών που ευθύνονται για την καταστροφή της οζονόσφαιρας.

Στις δύο εικόνες μπορείτε να δείτε πόσο έχει μεγαλώσει η "τρύπα του όζοντος" πάνω από την Ανταρκτική από τις 19 Σεπτεμβρίου 1998 (εικόνα αριστερά) μέχρι τις 21 Σεπτεμβρίου 2000 (εικόνα δεξιά). Στις δύο αυτές εικόνες η σκουρόχρωμη επιφάνεια συμβολίζει την τρύπα του όζοντος. Μια ομάδα, που καθοδηγείται από το πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, έλεγξε το όζον στην περιοχή της Αρκτικής από πέρυσι το Μάιο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες, μεταξύ του Νοεμβρίου και του Φεβρουαρίου 2005, έχουν συνδυαστεί με καταστροφικό τρόπο και με μια συγκέντρωση νεφών μεταξύ 14km και 26km επάνω

από τη στάθμη της θάλασσας. Αυτή δε τη χρονιά υπήρχαν τα περισσότερα σύννεφα των τελευταίων 20 ετών. ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Η ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ; Αν οι τρύπες αυτές μεγαλώσουν (και όντως μεγαλώνουν), και καταστρέψουν μεγάλο μέρος του στρώματος του όζοντος, οι θερμοκρασίες θα γίνουν υψηλότερες. και φτάνουμε στο φαινόμενο του "ζεστού χειμώνα και τότε εκτιμάται ότι θα πεθαίνουν εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο από εγκαύματα ,από εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού που μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση ασθενειών όπως η φυματίωση, το AIDS και άλλες, ενώ έχει ήδη οδηγήσει στην αύξηση καρκίνων του δέρματος(όπως ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και σπανιότερα μελάνωμα) , πρόωρη γήρανση και παθήσεων των ματιών όπως ο καταρράκτης. Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, μπλε μάτια ξανθά μαλλιά και τα οποία το καλοκαίρι μαυρίζουν δύσκολα και «καίγονται» εύκολα. Είναι πολύ πιθανή η αύξηση της θνησιμότητας όλων των ειδών και του ανθρώπου, ενώ η απώλεια όζοντος θα προκαλέσει σοβαρές επιδράσεις στα ζώα και στα φυτά, ελάττωση της παραγωγής του πλαγκτόν που συνεπάγεται και την διαταραχή ισορροπίας των υδάτινων οικοσυστημάτων (δραματική μείωση του παραγόμενου ατμοσφαιρικού οξυγόνου, μείωση της παραγωγικότητας, θάνατος πολλών ειδών, κλπ.). και του κρίκου της αλυσίδας της διατροφής . Μελέτες που έχουν γίνει μας λένε ότι αν συνεχιστεί η χρήση των sprays μέχρι το 2075 η ζώνη του όζοντος θα καταστραφεί κατά το 40%.

Η τρύπα του όζοντος Μια εικόνα του νοτίου ημισφαιρίου που αποκαλύπτει την τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική. Οι περιοχές που καλύπτονται από το βυσσινί καθώς και το σκούρο μωβ στο κέντρο της τρύπας απεικονίζουν το χαμηλότερο ποσό του

όζοντος που μετρήθηκε.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΜΕ ΤΟ ΟΖΟΝ; Μετά από αυτή τη διαπίστωση, άρχισαν προσπάθειες για την κατάργηση της χρησιμοποίησης αυτών των ουσιών και την αντικατάστασή τους με άλλες αβλαβείς. Το εγχείρημα όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο, γιατί, προς το παρόν, δεν φαίνεται να έχουν βρεθεί άλλες ουσίες που να μπορούν να αντικαταστήσουν πλήρως τους χλωριοφθοριάνθρακες, αυτές δε που τελικά θα μπορούσαν να τους

αντικαταστήσουν, ως ένα σημείο, κοστίζουν πολύ περισσότερο. Έχουν γίνει πολλές κινητοποιήσεις με στόχο την πλήρη κατάργηση της παραγωγής των ουσιών αυτών αλλά οι προοπτικές δεν ήταν καθόλου ευχάριστες. Για αν βοηθήσουμε ως καταναλωτές να μην επιταθεί το φαινόμενο, πρέπει:

• Όταν αγοράζουμε νέο ψυγείο να αποφύγουμε ψυγείο με χλωριοφθοριάνθρακες. Επιλέγουμε ένα από τα μοντέλα διάφορων εταιρειών τεχνολογίας green freeze ,που χρησιμοποιούν ως ψυχτικό μέσο υδρογονάνθρακα, οι οποίοι δεν επηρεάζουν το κλίμα και δεν καταστρέφουν το όζον. Είναι τα μόνα που έχουν κερδίσει το οικολογικό σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• ∆εν υποκύπτουμε στην επιθετική διαφήμιση για την αγορά κλιματιστικών. Τα περισσότερα κλιματιστικά καταστρέφουν το όζον , ενώ τα πιο καινούρια χρησιμοποιούν συνήθως ουσίες που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αντί για κλιματιστικά , τοποθετούμε ανεμιστήρες οροφής.

• ∆εν αγοράζουμε πυροσβεστήρες με halon .Προτιμάμε τους πυροσβεστήρες διοξειδίου του άνθρακα , νερού ,σκόνης ή αφρού , που καλύπτουν όλες μας τις ανάγκες.

• Αν ασχολούμαστε με την καλλιέργεια της γης , αποφεύγουμε τη χρήση βρομιούχου μεθυλίου .Η ηλιοθέρμανση και οι τεχνικές της οικολογικής γεωργίας καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες απολύμανσης του εδάφους χωρίς τη χρήση τοξικών ουσιών.

• Μπορούμε όμως να ελαττώσουμε τη χρήση των σπρέι με εκείνα που δεν καταστρέφουν το όζον. Είναι τα σπρέι εκείνα που αναγράφουν στη συσκευασία τους: "ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΟ ΟΖΟΝ". Σύμφωνα με τους ειδικούς πιστεύεται ότι το 2025 η τρύπα όζοντος θα αποτελεί παρελθόν.

• Το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ(1987) δεσμεύει τις αναπτυσσόμενες χώρες με την διακοπή της παραγωγής και χρήσης χημικών ουσιών που προκαλούν μείωση του όζοντος. Από τότε κατάφεραν να μειώσουν την παραγωγή χλωριοφθοριανθράκων κατά το 50%

• Αν σταματήσουμε εντελώς τη χρήση χλωριοφθοριανθράκων, το πρόβλημα θα υπάρχει για άλλα 20 χρόνια.

∆ΕΥΤΕΡΗ ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΠΟΛΟ

Μια δεύτερη τρύπα του όζοντος από την Γροιλανδία ως την Σιβηρία απειλεί τον πλανήτη, λόγω της μεγάλης μείωσης του όζοντος στην ατμόσφαιρα. Σύμφωνα με τους ειδικούς της παγκόσμιας μετεωρολογικής οργάνωσης (WMO) το στρώμα

του όζοντος, κατά την διάρκεια του φετινού χειμώνα ελαττώθηκε κατά 45%, ποσοστό τεράστιο, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί μέσα στα επόμενα χρόνια, αν επικρατήσουν οι ίδιες χαμηλές θερμοκρασίες.

Η νέα τρύπα του όζοντος απειλεί το ένα τρίτο του βόρειου ημισφαιρίου και καλύπτει την Γροιλανδία, τη δυτική Σιβηρία, την Ισλανδία, τμήματα της Βρετανίας και τις σκανδιναβικές χώρες. ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΝΑ ΠΡΟΦΥΛΑΧΤΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΟΖΟΝ;

1.Όσο λιγότερη έκθεση στον ήλιο, τόσο το καλύτερο. Το δέρμα μας κάνει ό,τι μπορεί για να προφυλαχθεί από την καταστροφική ενέργεια των υπεριωδών

ακτινών με την παραγωγή της μελανίνης, έχει τα όριά της. Στη ∆ανία ,ο υπουργός Υγείας προτείνει τη χρήση καπέλου και πουκαμίσου με κατεβασμένα μανίκια. Η

σημαντικότητα των βλαβερών αποτελεσμάτων της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας εξαρτάται όχι μόνο από την ένταση της ακτινοβολίας που δέχεται

ένα άτομο, αλλά και από το βαθμό ευαισθησίας του. Το ανθρώπινο δέρμα κατατάσσεται σε τέσσερις κύριες ομάδες (Πίνακας 1) ανάλογα με την ικανότητά του να μαυρίζει και με διάφορα εξωτερικά χαρακτηριστικά. Στην τελευταία στήλη του πίνακα παρατίθεται για κάθε τύπο δέρματος η δόση (σε J m-2) της ηλιακής ακτινοβολίας που είναι ικανή να προκαλέσει κοκκίνισμα στο δέρμα, γνωστή σαν

MED (minimal erythemal dose). Από τον Πίνακα 1 μπορεί ο καθένας να διαπιστώσει την κατηγορία του δέρματός του, ανάλογα με τον τρόπο που μαυρίζει

και το χρώμα των ματιών και των μαλλιών

Πίνακας 1: Καθορισμός του τύπου δέρματος για τους κατοίκους της Ευρώπης

2. Εάν είναι απόλυτη ανάγκη να εκτεθούμε στον ήλιο, έστω και για λίγο, προτιμότερο είναι αυτό να γίνεται με αντιηλιακή προστασία όπως αντιηλιακών λοσιόν και κρεμών με υψηλό δείκτη προστασίας.(σημ. Το 50% του συνόλου της ακτινοβολίας που λαμβάνει ένα άτομο κατά την διάρκεια της ζωής του , το δέχεται κατά τα πρώτα 18 έτη. Χρειάζεται άρα κατάλληλη εκπαίδευση των γονέων, ούτως ώστε να προφυλάσσουν κατάλληλα τα παιδιά τους.) 3. Καλή είναι η συνήθεια να φοράμε γυαλιά ηλίου, από γυαλί και όχι πλαστικό, για

την προστασία των ματιών, και, κατά κύριο λόγω, του κρυσταλλοειδούς φακού μέσα στο μάτι από τον κίνδυνο ανάπτυξης καταρράκτη. Στην Μεγάλη Βρετανία ,οι δημόσιοι υπάλληλοι συμβουλεύονται να φορούν σκούρα γυαλιά ηλίου για να προστατεύονται.

4.Με την συμβουλή του γιατρού , να αποφεύγεται η χρήση φωτοευαισθητοποιών φαρμάκων και χημικών ουσιών.

Μέχρι τότε , και αφήνοντας πάντα τις λύσεις στους μεγάλους ,εμείς ας φροντίσουμε για αυτά που μας πρέπουν. Ξέρουμε ότι οι δυνάμεις μας είναι μικρές, όπως ξέρουμε όμως , ότι το δικαίωμα μας για ζωή είναι μεγάλο…

ΟΞΙΝΗ   ΒΡΟΧΗ  

Ι. Πρόλογος.     Η παρακάτω εργασία σκοπεύει να μας ενημερώσει για το  φαινόμενο της όξινης βροχής και τις επιπτώσεις της στον  άνθρωπο, στα φυτά  και γενικώς σε όλο το περι‐ βάλλον.  

ΙΙ. Τι είναι η όξινη βροχή.    Η ακριβής ορολογία είναι ΄΄όξινη κατακρήμνιση΄΄ και χρη‐ σιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους επιστήμονες της Βρετανίας για να περιγράψει την μολυσμένη βροχή στο  Μάντσεστερ.Επίσης χρησιμοποιήθηκε από τους επιστή‐ μονες της Νορβηγίας και της Σουηδίας για να περιγράψει τα μολυσμένα νερά στους ποταμούς και στις λίμνες των  δύο αυτών χωρών.Η όξινη βροχή σχηματίζεται κυρίως  από το διοξείδιο του θείου(SO2),που εκλύεται από βιομη‐ χανίες που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, καθώς και  τα οξείδια του αζώτου(NOX),που περιέχονται κυρίως  στα καυσαέρια των αυτοκινήτων.Οι ενώσεις αυτές αντι‐ δρούν με το οξυγόνο και τους υδρατμούς της ατμόσφαιρας και σχηματίζουν θειικό (H2SO4) και νιτρικό οξύ (ΗΝΟ3),τα οποία στη συνέχεια, διαλυμένα στο νερό της βροχής, προσ‐ βάλλουν ολόκληρα οικοσυστήματα.Το θειικό και νιτρικό οξύ μπορούν να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις και να  δημιουργήσουν όξινη βροχή αρκετά μακριά από τον τόπο εκπομπής τους.Το νερό της βροχής έχει φυσιολογικά ρΗ 6,5 έως 5,6.Το ρΗ είναι το μέγεθος που δηλώνει αν ένα διάλυμα είναι ουδέτερο(ρΗ=7),αλκαλικό(ρΗ>7) ή όξινο (ρΗ

 ΙΙΙ. Η όξινη βροχή και ο θάνατος των δασών. 

    Ποιός είναι άραγε ο μυστηριώδης ένοχος για την καταστροφή των δασών της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης; Έχουν κατά  καιρούς κατηγορηθεί και όχι άδικα η όξινη βροχή,το όζον και ένας φυτοπαθογόνος ιός.Το πιθανότερο είναι ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες επιδρούν από κοινού ώστε να έχουμε το φαι‐ νόμενο πολλά δέντρα να χάνουν τα φύλλα τους,να μην ανα‐ πτύσονται και τελικά να πεθαίνουν.    Τα φυτά για να αναπτυχθούν χρειάζονται από το έδαφος μεταξύ των άλλων και ορισμένα θρεπτικά στοιχεία, όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο και το κάλιο.Τα ιόντα υδρογόνου που περιέχει η όξινη βροχή αντικαθιστούν αυτά τα στοιχεία στο έδαφος και με αυτόν τον τρόπο η ανά‐ πτυξη των φυτών παρεμποδίζεται.Εκτός από την απομά‐ κρυνση αυτών των στοιχείων από το έδαφος, η όξινη βροχή επιδρά και επί άλλων στοιχείων, όπως ο χαλκός, ο μό‐ λυβδος, ο ψευδάργυρος, το χρώμιο, το μαγγάνιο και το βα‐ νάδιο.    Η όξινη βροχή επιδρά επίσης απʹ ευθείας και στα φύλλα  καταστρέφοντας το εξωτερικό προστατευτικό τους κάλυμ‐ μα ενώ τα τοξικά συστατικά της εισχωρούν μέσα στα φύλλα. Εργαστηριακές μελέτες έγιναν σε χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία, η Γερμανία, η Σοβιετική Ένωση, η Νορβηγία, η Ελβετία, οι ΗΠΑ κ.α.Τα δέντρα που είναι πιο ευαίσθητα στην καταστροφική μανία της όξινης βροχής είναι κυρίως τα κωνο‐ φόρα και σε μικρότερο βαθμό τα φυλλοβόλα.       

   ΙV. Οι επιπτώσεις της όξινης βροχής στον άνθρωπο. 

    Η όξινη βροχή, εκτός από την καταστροφή των φυτών, προκαλεί πολλά και σημαντικά προβλήματα στον άνθρωπο. Παρακάτω αναγράφονται μερικοί ρύποι που συμβάλλουν στο σχηματισμό της όξινης βροχής και οι επιπτώσεις τους στην υγεία του ανθρώπου.  ΡΥΠΟΙ                  ΧΡΟΝΟΣ                    ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ                               ΕΚΘΕΣΗΣ                               Διοξείδιο            Λιγότερο από               Αποτελέσματα στον         του θείου           24 ώρες.                        αναπνευστικό συριγμό (SO2).                                                         και λαχάνιασμα.  Διοξείδιο           Περισσότερο                 Θάνατος ή αποφρακτική                                     του θείου          από 24 ώρες.                  πνευμονική νόσος.                                                 (SO2).                            Μετά από                       Καταστροφή αναπνευστι‐                            μεγάλο χρο‐                   κού συστήματος,με αύξη‐                             νικό διάστημα.               ση των σχετικών                                                                     ασθενειών.    Διοξείδιο         Λιγότερο από                 Μείωση της φέρουσας του αζώ‐          24 ώρες.                          ικανότητας του αίματος του(NO2).                                                 και μεταβολή στην                                                                     απελευθέρωση οξυγόνου                                                                   από την αιμοσφαιρίνη.                           Μετά από με‐                Προσβολή πνευμόνων,                          γάλο χρονικό                 σπλήνας, συκώτιου                          διάστημα.                       και αίματος.      

Μονοξεί‐        Λιγότερο από              Μείωση της φέρουσας  διο του             24 ώρες.                       ικανότητας του αίμα‐ άνθρακα                                               τος και μεταβολή στην   (CO).                                                      απελευθέρωση οξυγό‐                                                                νου από την αιμοσφαι‐                                                                ρίνη.                          Μετά από με‐              Αυξημένα ποσοστά                         γάλο χρονικό               βρογχίτιδας, καρδιοαγ‐                         διάστημα.                     γειακές παθήσεις ή                                                               θάνατος.  Μόλυβδος                                            Μείωση της βιταμίνης (Pb).                                                       D3 στα παιδιά, χειρό‐                                                                τερη ακοή, προσβολή                                                                του κεντρικού νευρικού                                                                συστήματος και κακές                                                                λειτουργίες του                                                                 εγκεφάλου.  Η όξινη βροχή μοιάζει, έχει την ίδια γεύση και αίσθηση με την κανονική βροχή.Οι βλάβες που μπορεί να προκαλέσει στον  ανθρώπινο οργανισμό δεν είναι τόσο άμεσες, αλλά έμμεσες. Το να περπατάει κάποιος μέσα στην όξινη βροχή ή ακόμη και να κολυμπάει σε κάποια όξινη λίμνη, συνήθως δεν είναι παρα‐ πάνω επικίνδυνο από το να περπατάει ή να κολυμπάει να κο‐ λυμπάει μέσα σε καθαρό νερό.Η κύρια αιτία για τα προβλήματα που δημιουργούνται στον άνθρωπο είναι οι ρύποι που προκα‐ λούν την όξινη βροχή και όχι η ίδια η βροχή.      

V. Η κύρια αιτία της καταστροφής των μνημείων, η όξινη βροχή! 

    Εκτός από τα παραπάνω, η όξινη βροχή θεωρείται υπεύθυνη για την καταστροφή πολλών μεγαλειωδών μνημείων, όπως ο Παρθενώνας.Η όξινη βροχή καταστρέφει κυρίως κτίσματα που είναι κατασκευασμένα από ορυκτό υλικό, που είναι συνή‐ θως ανθρακικό ασβέστιο(CaCO3), όπως ασβεστόλιθος, μάρμαρο κ.λ.π.Το θειικό οξύ που περιέχεται στην όξινη βροχή ενώνεται με το ασβέστιο και δημιουργεί θειικό ασβέστιο(CaSO4),δηλαδή  γύψο, σύμφωνα με την παρακάτω αντίδραση: Ανθρακικό ασβέστιο(CaCO3) + Θειικό οξύ(H2SO4) = Θειικό ασβέστιο(CaSO4) + Διοξείδιο του άνθρακα(CO2) + Νερό(Η2Ο).  Έτσι, το ανθρακικό ασβέστιο μετατρέπεται σε γύψο, ο οποίος ενώνεται με τους υδρατμούς της ατμόσφαιρας ή με το νερό της βροχής, φουσκώνει και σκάει, με τελικό αποτέλεσμα την διάβρωση ή την αποσάθρωση του υλικού.Το θειικό οξύ επιδρά επίσης και στις εξωτερικές υαλογραφίες των  κτιρίων, καθώς αποχρωματίζει και θαμπώνει το γυαλί. Καταστροφές μνημείων λόγω της όξινης βροχής έχουν  σε πάρα πολλές χώρες σε όλον τον κόσμο.            

 VI. Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε 

την όξινη βροχή.     Για την αντιμετώπιση της όξινης βροχής, καθίσταται αναγκαίος ο περιορισμός του διοξειδίου του θείου και των οξειδίων του αζώτου.Τα σημαντικότερα μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή περιλαμβάνουν την αποθείωση των καυσαερίων των εργοστασίων και την εφαρμογή καταλύτη καυσαερίων στο οποιοδήποτε όχημα.   Η ομάδα:Αναστάσιος Κούκος, Φώτης Μπεβούδας, Αλέξανδρος Λειβαδίτης, Παναγιώτης Λιατσής, Αναστάσιος Τεμπονέρας  και Γεώργιος Παπαγρηγορίου.  

 

Η ΟΜΑΔΑ: Κατσάνη Γεωργία Κόλλια Σοφία Μιχαλοπούλου Βασιλική Μιχαλοπούλου Θεώνη Μπέλια Ζαχαρούλα

Υπάρχουν αυξανόμενοι φόβοι ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλές άλλες χημικές ουσίες σε διαδεδομένη χρήση, μη όμως αναγνωρισμένες που καταστρέφουν το όζον.