Ευριπίδη, Ελένη Πρόλογος ( στ. 1-191) Σκηνή 2η :83-191 Ελένη και Τεύκρος

۩ Από την Ελένη μαθαίνουμε την προϊστορία της δράσης και ακούμε τα βάσανά της. Όμως υπάρχουν πολλά κενά. Τι να έγινε στην Τροία; Πού να βρίσκεται ο Μενέλαος; Αχαιοί και Τρωαδίτες συνεχίζουν να την καταριούνται ως την υπαίτια του πολέμου;

۩ Η Ελένη καταφεύγει στον τάφο του Πρωτέα, και τότε ένα νέο πρόσωπο εμφανίζεται μπροστά στους θεατές. Ένα πρόσωπο που ξέρει τι έγινε στην Τροία και θα συμπληρώσει τα κενά της Ελένης αλλά και των θεατών. Ποιος είναι; Με ποιο τρόπο μαθαίνουμε την ταυτότητά του; Πώς βρέθηκε στην Αίγυπτο; (στ. 105,128,

169, 178) __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Η παρουσία του Τεύκρου προωθεί τη δράση, συμβάλει στην εξέλιξη της υπόθεσης (= του Μύθου). Ο ρυθμός επιταχύνεται και από τη στιχομυθία (= γρήγορη εναλλαγή των λόγων) μεταξύ τους, αφού τώρα το μονόλογο διαδέχεται ο διάλογος. Τι πληροφορίες του αποσπά η Ελένη για όσα την αφορούν, τόσο επιδέξια, ώστε ο Τεύκρος δεν

αντιλαμβάνεται ποιο είναι το πρόσωπο που συνομιλεί και ας μοιάζει τόσο στην Ελένη;(στ. 102-103, 129-167)

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ο διάλογος ανάμεσα στους δύο ήρωες βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αντίθεση ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι, ανάμεσα στη γνώση και την άγνοια της αλήθειας! Καθένας από τους συνομιλητές γνωρίζει κάτι που αγνοεί ο άλλος. Έτσι προκύπτει η περίφημη τραγική ειρωνεία ( ένα από τα πρόσωπα του δράματος ή και όλοι οι ήρωες αγνοούν την αλήθεια που γνωρίζουν οι θεατές, οπότε τα λόγια τους δεν έχουν το ίδιο νόημα για όλους), που: α) κάνει το θεατή να συμπάσχει και να αγωνιά για την ηρωίδα (έλεος και φόβος), β) επηρεάζει τις σκέψεις και τις επιλογές των ηρώων, γ) τονίζει ακόμη περισσότερο την τραγικότητα της Ελένης.

Συμπληρώστε τον πίνακα με στοιχεία για την προσωπικότητα των δύο ηρώων(= ήθος) καθώς και για το τι νιώθει ο καθένας(= συναισθήματα) ΗΘΟΣ: εύπιστος(-η) , επιτήδειος(-α) , διερευνητικός (-η), αναζητά την αλήθεια , γενναίος(-α) , θαυμαστή ψυχραιμία , αναγνωρίζει το σφάλμα του(της), κυριαρχεί στα συναισθήματά του( της) , παρορμητικός( -η), ευφυής, έντονή προσωπικότητα, θέτει ερωτήσεις με έντεχνο τρόπο, ξέρει να ελίσσεται

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: δυστυχής , θύμα της κρίσης , μολυσμένος (-η), οδύνη , απόβλητος(-η) απόγνωση , ενοχές, ταπεινωμένος(-η) , μισητός(-η) , μόνος(-η), μίσος , οργή, καταραμένος(-η) , απογυμνωμένος(-η) από κάθε ελπίδα , μόνος(-η) στον κόσμο, βιώνει την οδύνη και την απόγνωση

Τελικά διακρίνετε κάποια κοινά στοιχεία στη ζωή και στις περιπέτειες Τεύκρου και Ελένης _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Μπορείτε να συμπληρώσετε τον πίνακα βρίσκοντας πού υπάρχει τραγική ειρωνεία, διαφορά ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι … γυναίκας που ξεκλήρισε κι εμένα και όλους τους Αχαιούς , 90-91 …άμποτε να ΄ χεις την έχθρα… την Ελένη ,91-93 …Αφού είσαι παρόμοια με του Δία τη θυγατέρα ,96-97 …η Ελλάδα βαθιά μισεί, να ξέρεις την Ελένη ,102-103 …τρανό κακό έχει φέρει ,134 …την έσυρε ο Μενέλαος από την κόμη ,140 …με τα ίδια μου τα μάτια, ως βλέπω εσένα ,142 …Σκεφτείτε μη θεόσταλτη ήταν πλάνη ,143 …Την είδα εγώ κι ακόμη ο νους τη βλέπει ,146 …Κι οι δυο χαθήκαν, όπως λέει ο κόσμος ,150 …πως σκοτωθήκαν για την αδελφή τους, 166 …είσαι όμοια στο κορμί ….στην ψυχή… καλό να βλέπεις πάντα . 187-191

ΤΕΥΚΡΟΣ ΕΛΕΝΗ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

ΗΘΟΣ

Η παρουσία του Τεύκρου εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς: Η Ελένη α) μαθαίνει όσα δεν ξέρει για την Τροία , το Μενέλαο ,την οικογένειά της. β) βεβαιώνεται για την άποψη που έχουν για αυτήν οι Αχαιοί → ήταν η αιτία του τρωικού πολέμου= η πιο μισητή γυναίκα , θεωρείται καταραμένη, αιτία να χαθούν άδικα τόσες ζωές, γ) τονίζεται η τραγικότητά της → η ίδια δεν ευθύνεται για τίποτα από όσα της καταλογίζουν. Ο Τεύκρος ήρθε στη σκηνή από μια πάροδο και τώρα αποχωρεί από την ίδια για να συνεχίσει το ταξίδι του. Από ποια πάροδο πιστεύετε ότι γίνεται η είσοδος και έξοδος του ήρωα, γιατί; ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Για ποιους λόγους ο Ευριπίδης εμφανίζει έναν Έλληνα νικητή του πολέμου στους Αθηναίους - μετά την ήττα στη Σικελία-(βλ. κειμ. 4 σελ.17 ) να αναφωνεί την κούρσεψα, μα πάω και εγώ και εγώ χαμένος, στ.130 (βλ. κειμ.5 σελ.19 ) ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

► Πώς νομίζετε ότι είναι ντυμένος ο Τεύκρος (=σκευή). Βρείτε τους στίχους: ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

► «Η γενιά του Ευριπίδη διερωτάται και χειραφετείται» (Jacqueline de Romilly): Αναζητήστε στο μονόλογο της Eλένης στοιχεία που θα μπορούσαν να στηρίξουν αυτή την άποψη.

► Κύρια λειτουργία του προλόγου στο αρχαίο δράμα θεωρείται η ενημέρωση των θεατών για τον τόπο, το χρόνο, τα βασικά πρόσωπα, την προϊστορία της δράσης και το κεντρικό νήμα της υπόθεσης. Ποια στοιχεία του Προλόγου επιτελούν την παραπάνω λειτουργία της Ελένης του Ευριπίδη;