Το ΥΓΡΟ ΠΥΡ των Βυζαντινών – Άγγελος Μπερεκέτης

Το “υγρό πυρ” ή “θαλάσσιο” ή “ελληνικό πυρ” αποτελούσε ένα από τα ισχυρότερα αλλά και πιο μυστηριώδη όπλα του Βυζαντίου. Ήταν εφεύρεση του Έλληνα μηχανικού Καλλίνικου, από την Ηλιούπολη της Συρίας. Η σύνθεση του υγρού πυρός ήταν κρατικό μυστικό και δεν ξέρουμε ακριβώς από τι και πώς φτιαχνόταν. Φαίνεται όμως πως ήταν ένα μίγμα από θειάφι, πίσσα, νίτρο, φώσφορο και άλλα εύφλεκτα υλικά.Οι τρόποι χρήσης του υγρού πυρός, είναι οι εξής:

α) Τοποθετούνταν στην πλώρη των πλοίων σε χάλκινους σωλήνες (σιφώνια), απ’ όπου εκτοξευόταν.

β) Χρησιμοποιούνταν και χύτρες πήλινες γεμάτες υγρό πυρ, που εκτοξεύονταν και συντρίβονταν στο εχθρικό πλοίο και έτσι προκαλούσαν πυρκαγιά.γ) Χρησιμοποιούνταν και βαλλίστρες ή και καταπέλτες από όπου εκσφενδόνιζαν οι στρατιώτες το υγρό πυρ την στιγμή που έπρεπε κατά των εχθρών. Με το υγρό πυρ οι Βυζαντινοί κατάφεραν σε κρίσιμες στιγμές να αναχαιτίσουν τους εχθρούς τους.

Η κατασκευή του γινόταν μόνο σε επιλεγμένα σημεία κοντά στην Κωνσταντινούπολη, με βασικό αυτό στην περιοχή της Σηλυβρίας, και πάντα η διαδικασία παραγωγής του ήταν ανατεθειμένη σε αυτοκρατορικούς αξιωματούχους οι οποίοι έδιναν αναφορά απευθείας στον Αυτοκράτορα, χωρίς κάποια επέμβαση άλλων αξιωματούχων, και κρατούσαν επτασφράγιστο μυστικό τον τρόπο και τα υλικά της παραγωγής του “υγρού πυρ” με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής.

Η χρήση του τερματίζεται, σύμφωνα με τους περισσότερους ιστορικούς, κατά τον 10ο αιώνα με την απώθηση του Ρωσικού στόλου από τους Βυζαντινούς αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι χρησιμοποιήθηκε και το 1204 στην προσπάθεια ανάκτησης της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, αλλά και το 1453 στην προσπάθεια αντίστασης των Βυζαντινών κατά του Τούρκικου στρατού.Το μυστικό πέρασε στους μουσουλμάνους αλλά και τους σταυροφόρους την περίοδο των “ιερών πολέμων” και χρησιμοποιήθηκε εξίσου και από τα δύο στρατόπεδα. Με το πέρας των αιώνων όμως και την ανακάλυψη νέων και φονικότερων όπλων το “υγρό πυρ” λησμονήθηκε από όλους και ξεχάστηκε πλήρως για να περάσει στην σφαίρα της ιστορίας που εν τέλει έγινε θρύλος.