Ένας μεγάλος έρωτας στην περίοδο του

Μεσαίωνα:Αβελάρδος και ΕλοΐζαΒασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών -

ΚοινωνιολογίαΚριπαροπούλου Αντιγόνη

Λίγα λόγια για την

εποχή…Στην Ευρώπη του 12ου αιώνα, η κοινωνία ήταν συντηρητική και καταπιεσμένη με

έντονες ταξικές ανισότητες (εκκλησία/κλήρος, ευγενείς, δουλοπάροικοι). Στη φιλοσοφία η αρχαία ελληνική σκέψη και η ελεύθερη διαλεκτική συγκρούονταν

έντονα με το θεοκρατικό πνεύμα που επικρατούσε και εμπόδιζαν την πρόοδο.Ένα διπλό γραφειοκρατικό σύστημα, κοσμικό και εκκλησιαστικό, περιέβαλλε την

κοινωνία αναγκάζοντας τους φιλοσόφους του Μεσαίωνα να παραμένουν πιστοί στην Εκκλησία και στο φεουδαρχικό σύστημα.

Παρά το σκοταδισμό, όμως, κάποιοι φιλόσοφοι με ανήσυχο πνεύμα, προσπάθησαν να απελευθερωθούν από τα δεσμά του φιλοσοφικού «κανόνα» που ακολουθούσε η εποχή και αγωνίστηκαν, ο καθένας μέσα από διαφορετικές ιστορικές συνθήκες, για να προσφέρουν

με τις κριτικές μελέτες και αναλύσεις τους στην διεύρυνση του ανθρώπινου πνεύματος…

Πέτρος Αβελάρδος: ο

φιλόσοφος, που αγαπήθηκε πολύ -από τους μαθητές του

κυρίως - και συγχρόνως πολεμήθηκε από το

κατεστημένο…

Ο Πέτρος Αβελάρδος γεννήθηκε στο Παλέ της

Γαλλίας το 1079. Η μεγάλη αγάπη του για τις

φιλοσοφικές μελέτες τον ώθησε να παραχωρήσει το

επάγγελμα των όπλων, όπως και το κληρονομικό δικαίωμα του πρωτότοκου στ’ αδέλφια του, και να στραφεί προς τις

σπουδές. Ο ίδιος σ’ ένα σύγγραμμά του

βεβαιώνει «...και καθώς προτιμούσα την πανοπλία των διαλεκτικών επιχειρημάτων και τα κληροδοτήματα της

φιλοσοφίας, αντήλλαξα άλλα όπλα αντ’ αυτών, τρέφοντας μεγαλύτερο σεβασμό για την

ακαδημαϊκή διαμάχη, παρά για τα τρόπαια του πολέμου».

Στο Παρίσι όσο ταχύτερα εξαπλώνεται η φήμη του άλλο τόσο πολλαπλασιάζονται οι εχθροί του. Ο δάσκαλος του Γουλιέλμος ντε Σαμπώ,

τον μάχεται ανοιχτά. Πολύ σύντομα ο Αβελάρδος αποκτά πλήθος μαθητών και δική του σχολή. Διδάσκει διαλεκτική με πάθος σε ένα περιβάλλον πιστών μαθητών που τον

θαυμάζουν.

Το 1118 γνωρίζει την δεκαπεντάχρονη τότε

Ελοΐζα. Ο Αβελάρδος είναι διάσημος και 40 ετών.

Ορφανή, ζει με τον θείο της εφημέριο Φιλμπέρ και είναι γνωστή σε όλη τη Γαλλία

για τη μόρφωσή της. Ο Φιλμπέρ εμπιστεύεται την πνευματική καλλιέργεια της ανηψιάς του στον Αβελάρδο ο οποίος προσλαμβάνεται ως εσωτερικός δάσκαλος. Η πνευματική τους επαφή

δεν αργεί να ανάψει τη σπίθα του έρωτα. Οι δυο

εραστές ενώνονται κρυφά κάτω από την ίδια στέγη.

Η Ελοΐζα μένει έγκυος γεγονός που αλλάζει την ζωή και των δυο… Για την εποχή εκείνη η συμπεριφορά τους

θεωρείτο ακραία και σόκαρε την συντηρητική κοινωνία. Ο Αβελάρδος μεταφέρει την

Ελοΐζα στη Βρετάνη όπου γεννά το παιδί τους, τον

Πέτρο-Αστρολάβο. Επιθυμεί να την παντρευτεί την αλλά εκείνη αρνείται με το σκεπτικό ότι ο γάμος θα

είναι εμπόδιο στην πνευματική σταδιοδρομία του και στην καριέρα του.

Τελικά, συμφωνούν να γίνει ο γάμος κρυφά, αλλά ο οργισμένος θείος της Ελοΐζας, ετοιμάζει την

εκδίκησή του, αρνούμενος να τον συγχωρήσει.  

Ενώ η Ελοΐζα μπαίνει στο μοναστήρι του Αρζαντέιγ,

μέχρι να κοπάσει το σκάνδαλο, ο Αβελάρδος

επιστρέφει στις διδασκαλίες του και στη

σχολή του. Ο Φιλμπέρ στέλνει τους

μπράβους του για να εκδικηθούν τον Αβελάρδο

και τον ευνουχίζει. Τον σέρνουν

ακρωτηριασμένο και τον ταπεινώνουν μπροστά στον

συγκεντρωμένο κόσμο. Ο Αβελάρδος καταφέρνει

και επιβιώνει, ενώ οι μαθητές του τον

παρακαλούν να συνεχίσει τη διδασκαλία.

Όταν ο Αβελάρδος αρνείται το προπατορικό αμάρτημα

και κηρύσσει ότι η αμφιβολία είναι η αφετηρία

που οδηγεί στην έρευνα, θεωρείται αιρετικός, όπως αιρετική θεωρείται και η «Θεολογία» του για την Αγία Τριάδα. Η επίσημη Εκκλησία τον διώκει και

υποβάλλεται σε βασανιστήρια.

Διατάσσεται να κάψει ο ίδιος δημοσίως τα βιβλία

του. Από το 1133 μέχρι το 1138 το ζευγάρι επικοινωνεί μόνο

με επιστολές. Θα ξαναειδωθούν μόνο μια

φορά…

Ο φιλόσοφος, ψυχικό ράκος, καταφεύγει στο μοναστήρι του Αγίου Μάρκελου όπου αφήνει την τελευταία του

πνοή. Η Ελοίζα ζητά να

μεταφερθεί το σώμα του στον παράκλητο, το μοναστήρι στο οποίο

βρίσκεται και να ταφεί εκεί. Η ίδια πεθαίνει 20 χρόνια

αργότερα. Πριν κλείσει τα μάτια της

ζήτησε να ταφεί δίπλα του...

Στο κοιμητήριο Περ Λασέζ στο Παρίσι, δυο εραστές 

μοιράζονται τον ίδιο τάφο από το 1817.

Ο Αβελάρδος και η Ελοΐζα ενώθηκαν στη ζωή οκτώ

αιώνες νωρίτερα. Η συνάντηση και ο έρωτάς τους απέκτησαν διαστάσεις μύθου.

Η ερωτική τους ιστορία τα περιείχε όλα: Πάθος,

απαγορεύσεις, ένα παιδί –καρπό του έρωτά τους-, σκάνδαλο. Ο θρύλος λέει ότι η Ιωσηφίνα Βοναπάρτη συγκινημένη από

την ιστορία τους μετέφερε τα οστά τους στο Παρίσι και

ανέθεσε στον Αλεξάντρ-Μαρί Λενουάρ να φτιάξει τον τάφο

τους.