e-Book

«ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ»

«ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ»

1

ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

BERT HELLINGER

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μ. ΒΑΓΙΑΚΑΚΟΣ

© 2005 ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

◘ «ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΖΩΗΣ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ, ΒΙΟΝΟΗΣΥΣ ΕΠΕ

ΣΕΙΡΑ: ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ & ΠΡΑΞΗ (ΚΩΔ. ΣΣΠ-02) ΥΠΟΣΕΙΡΑ: ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ #1

ISBN : 978-960-98213-4-6 ◘

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ & ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Ν.Μ. ΒΑΓΙΑΚΑΚΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟ & ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

ΕΛΕΝΑ ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ, E-DESIGN ΕΚΤΥΠΩΣΗ & ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

ΛΥΧΝΟΣ ΕΠΕ, ΠΕΤΡΑΣ 16, ΑΘΗΝΑ ◘

ΔΙΑΘΕΣΗ: «ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΖΩΗΣ» LIFEALPHABET@GMAIL.COM

ΤΗΛ. 210-3313713 FAX 210-3313712 ΚΙΝ. 6944-187060

WWW.ALFAVITOZOIS.GR ◘

HTTPS://EL-GR.FACEBOOK.COM/EKDOSEISALFAVITOZOIS

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Η’/ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΚΤΥΠΩΣΗ ΜΕΡΟΥΣ Η’/ΚΑΙ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΕ

ΦΩΤΟΜΗΧΑΝΙΚΟ Η’ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ Η’ ΜΕΣΟ, ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ

ΤΟ Ν. 2121/1993 & Ν. 100/1975.

e-book versionISBN 978-960-9415-49-1

ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Βασικές Θεωρήσεις ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ BERT HELLINGER

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΒΑΓΙΑΚΑΚΟΣ

Σ Υ Σ Τ Η Μ Ι Κ Η Σ Κ Ε Ψ Η & Π Ρ Α Ξ Η

Η Π Ρ Ο Θ Ε Σ Η

Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να

παρουσιάσει σε κωδικοποιημένη φόρμα

τις σημαντικότερες θεωρήσεις και αρχές

της Συστημικής Αναπαράστασης, της

καινοτομικής αυτής φαινομενολογικής

μεθόδου που θεμελίωσε και ανέπτυξε ο

Γερμανός Bert Hellinger για την

αποκατάσταση της Συμμετρίας της

Αγάπης μεταξύ των μελών του

Οικογενειακού Συστήματος. Αυτό το

Συστημικό Τετράδιο έχει σκοπό να

αποτελέσει βοήθημα των σπουδαστών

της Μεθόδου και των συμμετεχόντων

στα ανοικτά Συστημικά Εργαστήρια και

Σεμινάρια που διοργανώνονται για το

κοινό. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον πρώτο

μου «Συστημικό Μέντορα» στη εργασία

του Bert Hellinger, τον Δρα Δημήτρη

Σταυρόπουλο – «ενώνοντας κι εγώ το

βήμα μου στο δικό σου άλμα»...

Νικόλαος Μιχαήλ Βαγιακάκος

Η Π Ρ Ο Τ Α Σ Η

Με το πρώτο τούτο Συστημικό Τετράδιο, εγκαινιάζεται

μια καινοτομική πλατφόρμα μάθησης και υποστήριξης, κάθε ενός από εμάς που πορευόμαστε ήδη στο προσωπικό μας μονοπάτι ανάπτυξης για ευρύτερη επίγνωση κι εμπειρία της προσωπικής μας αλήθειας. Ανεξάρτητα από τη φιλοσοφική ή θρησκευτική στάση του καθενός, ανεξάρτητα από προσωπικά πιστεύω και λογικές ή εμπειρικές πεποιθήσεις, υφίστανται οι «Νόμοι της Ζωής», ισχύουν τα «Φαινόμενα της Ζωής», επικρατεί το «Παρόν της Ζωής».

Είναι προφανές, λοιπόν, πως η «Ζωή» έχει το δικό της «Αλφάβητο» διαλόγου, μια γλώσσα υπεράνω του δικού μας προσωπικού λεξιλογίου και μια σύνταξη προτάσεων που μαρτυρά ένα «Νου» υπεράνω της μικροσκοπικής μας σύλληψης – κάτι σαν Εγκέφαλος που απηχεί τις σκέψεις όλων μας, που μας ενώνει στην εμπειρία της διαίσθησης και που συλλογίζεται με μια δικαιοσύνη την οποία εμείς ακόμη δεν τηρούμε. Το «Αλφάβητο της Ζωής» είναι βαθειά εντυπωμένο στη κυτταρική μας γνώση. Εκεί που «γνωρίζουμε πολλά, αλλά δεν γνωρίζουμε το πώς τα γνωρίζουμε...», εκεί που βρίσκονται αποθηκευμένα – και σε συνεχή εξέλιξη συνάμα – όλοι οι κανόνες, κι οι λέξεις, κι οι προτάσεις, κι ολόκληρο το λεξικό της απόλυτα δικής μας, κι ουσιαστικής, συνομιλίας με τη Ζωή.

Το «Αλφάβητο της Ζωής» επομένως μας αφορά όλους ως ανθρώπινο σύνολο, ανεξάρτητα εθνικότητας, φυλής ή γένους. Ταυτόχρονα όμως, η Ζωή μεταχειρίζεται και μια ιδιαίτερη «γλώσσα» η οποία απηχεί το κάθε ιδιαίτερο ανθρώπινο σύστημα με το οποίο αυτή συνομιλεί. Αυτή η

«ιδιαίτερη γλώσσα» συνδέεται με τα μορφοποιητικά στοιχεία του συγκεκριμένου ανθρώπινου συστήματος και τη συλλογική του συνείδηση, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί απαρχής του. Για παράδειγμα, το Σύστημα των Ελλήνων, ως ευρύτερο ανθρώπινο σύστημα, διακρίνεται για τη δική του παράδοση, τις απώτερες αξίες στις οποίες πιστεύει, έχει τα προτερήματά του, τις αδυναμίες του, μια συλλογική συνείδηση υψηλής επίγνωσης, πνευματική ρώμη, και τη δική του Μεγάλη Ψυχή, το «δαιμόνιο» και τους «θεούς του Ολύμπου», την Ψυχή εκείνη με την οποία κάθε μέλος του Συστήματος των Ελλήνων είναι συνδεδεμένος μέσω του Λώρου της συνέχειας, της διατήρησης, της επιβίωσης, και της εξέλιξης.

Να λοιπόν τώρα, που η ευκαιρία να ανελκύσουμε τη «Γλώσσα της Ζωής» από τη βαθειά και μυστική της φωλιά, μέσα μας, παρουσιάζεται πλέον ολοζώντανη! Μας τη δίδουν Άνθρωποι Μεγάλοι, κατά την τιμή που η ίδια η Ζωή τους απένειμε, και που είναι συνάμα Άνθρωποι Μικροί, κατά την ταπεινότητά τους να υπηρετήσουν τη δική μας εξέλιξη, και που μας παραδίδουν το Έργο τους : την αποκρυπτογράφηση του «Αλφάβητου της Ζωής». Άνθρωποι, όπως οι επιφανείς κεντρο-ευρωπαίοι επιστήμο-νες, από τη Φυσική, τα Μαθηματικά, τη Βιολογία, τη Φιλοσοφία, τη Γλωσσολογία, την Κοινωνική Ανθρωπολο-γία, την Κυβερνητική και τις Νοητικές Επιστήμες, οι οποίοι από τις αρχές του 20ού αιώνα διερεύνησαν τη Συστημική Διάσταση της Ζωής που τελικά, επτά δεκαετίες αργότερα, θεμελιώθηκε στη μέχρι σήμερα γνωστή Θεωρία των Εμβίων Συστημάτων.

Στη μελέτη και τη διερεύνηση των ανθρωπίνων συστη-μάτων (Οικογένεια, Κοινότητα, Οργάνωση, Επιχείρηση, Πολιτικοί σχηματισμοί, Χώρα, Εθνότητα, Φυλή, Κόσμος),

την πλέον καινοτομική και σύγχρονη εξέλιξή της αποτελεί η Μέθοδος της Συστημικής Αναπαράστασης που θεμελιώθηκε από το Γερμανό Bert Hellinger (1925-), Θεολόγο, Φιλόσοφο, Παιδαγωγό και Ψυχοθεραπευτή. Αυτή, αντλεί τη δύναμή της και την πρωτόγνωρη αποτελεσματικότητά της από τη χρήση της Αναπαραστατικής διαδικασίας επί των σχέσεων που υφίστανται μεταξύ των μελών του συγκεκρι-μένου ανθρώπινου συστήματος που εξετάζεται. Η Συστημική Hellinger αντλεί τις τεχνικές της από πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις, αλλά είναι πιστή μόνο σε μια αποστολή : να διευκολύνει την συναλλαγή μας με το «Παρόν της Ζωής», να «συνομιλήσουμε» με τη συλλογική, την ευρύτερη «Ψυχή της Ζωής», να συνδεθούμε με την προσωπική μας δύναμη προς επίλυση των αιτημάτων μας από τη Ζωή.

Έτσι, το τετράδιο αυτό εγκαινιάζει το «Συστημικό Αλφάβητο» που χρησιμοποιεί η Ζωή κι ο Άνθρωπος, από πάντα και για πάντα. Σας προσκαλώ να αφεθείτε στην ιδιαίτερη γραμματική της «νέας» αυτής επικοινωνίας με το πεδίο της συστημικής μας πραγματικότητας, με το πεδίο του συλλογικού μη-συνειδητού, με το πεδίο της πνευματικής συν-δημιουργίας, αλλά και με το πεδίο της μορφογενετικής σπείρας της προσωπικής μας ανάπτυξης. Κι αν μέσα από τις γραμμές του Συνόλου, διαισθανθείτε ότι σας πλησιάζει η μεταμορφωτική εμπειρία του «αχά!» και της αυτό-ανακάλυψης, παρακαλώ μη σταματήσετε… προχωρήστε πιο πέρα, πιο ψηλά, πιο σθεναρά! Γιατί το μονοπάτι της ανάπτυξής μας είναι αειφόρο : οι θησαυροί του, κρύβονται στο χρόνο τον «πάντα ρεί» και τον τόπο τον «αεί»…

Ν Μ Β

Αθήνα, Ιούνιος 2008

Η Π Ρ Ο Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Η Σ Η

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1

Π Ε Ρ Ι Σ Υ Ν Α Ι Σ Θ Η Μ Α Τ Ω Ν

Αγάπη Τυφλή 16

Συναισθήματα 17

Πρωτεύοντα Συναισθήματα 17

Δευτερεύοντα Συναισθήματα 18

Αναληφθέντα Συναισθήματα 18

Μετα-Συναισθήματα 19

Θλίψη & Πένθος 19

Συγχώρεση 20

Συναισθήματα Ενοχής 21

Αθωότητα & Ενοχή 22

Πόνος 22

Αγανάκτηση 24

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 2

Π Ε Ρ Ι Σ Υ Ν Ε Ι Δ Η Σ Η Σ

Συνείδηση 26

Εμπλοκή 29

Ταύτιση 29

Συμφιλίωση 31

Δύναμη 31

Αλήθεια 32

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 3

ΠΕΡΙ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΨΥΧΗΣ

Αναπαραστάσεις, τύποι 34

Συστήματα 34

Οικογενειακή Αναπαράσταση 35

Πεδίο 35

Ψυχή της Οικογένειας 36

Κινήσεις της Ψυχής 36

Θέση καλή 37

Υπόκλιση 38

Συμπονετικότητα 38

Περιέργεια 39

Απόσταση 40

Ανάπτυξη Ψυχής 40

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 4

ΠΕΡΙ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Τάξεις Αγάπης 42

Μέλη Οικογένειας 43

Μητρότητα ή Καριέρα 44

Εκτρώσεις & Αποβολές 45

Υιοθεσία 45

Θύτες και Θύματα 46

Θυτών Παιδιά 47

Ζωή 48

Θάνατος 48

Νεκρός 49

Περί Συναισθημάτων

Τυφλή Αγάπη, Πρωτεύοντα & Δευτερεύοντα Συναισθήματα,

Συστημικά μετα-συναισθήματα, Συγχώρεση, Θλίψη, Οδύνη,

Συστημική Ενοχή - Αθωότητα, Αγανάκτηση, Πόνος, Πένθος.

16

γάπη Τυφλή : Ο Hellinger μιλά για την τυφλή αγάπη. Αυτού του είδους η αγάπη συνενώνει ακόμη και μέλη οικογένειας που δεν έχουν συναντηθεί ποτέ. Ο πατέρας που ποτέ δεν έχει δεί το παιδί. Η γιαγιά που πέθανε γεννώντας τη

μητέρα του παιδιού. Ο θείος που ήταν κλειδωμένος σε νευρολογική κλινική και πέθανε. Αυτή είναι η αγάπη της οικογένειας που εδρεύει πολύ βαθειά, εκεί όπου δεν υπάρχει συνειδητή αγάπη ή εκεί που υπάρχει πολλή απόρριψη. Αλλά η ασυνείδητη αγάπη βρίσκει το δρόμο της, με κάθε μέσο ζητά να εκφραστεί με τρόπο ασυνείδητο, αρχαϊκό, μυθικό. Είναι αυτό που εκφράζεται μέσω του παιδιού, όταν αυτό λέγει:

«Σε βλέπω που υποφέρεις. Έτσι, επειδή σου είμαι πιστό θα υποφέρω κι εγώ μαζί σου» , ή : «Βλέπω ότι η ζωή είναι σκληρή για σένα. Δεν ξέρω τη λύση. Έτσι θα σταθώ πλάι σου και θα κάνω ό,τι εσύ κάνεις» ή : «Βλέπω ότι δεν θέλεις να ζήσεις. Θα φύγω εγώ στη θέση σου για να μείνεις εσύ» ή : «Δεν μου επιτρέπεται να σε αγαπώ. Αλλά θα σου δείξω την αφοσίωσή μου με το να γίνω σαν κι εσένα».

Αυτή η τυφλή αγάπη είναι στην ουσία η εμπλοκή της αφοσίωσης. Επιφέρει μεγάλο πόνο στο παιδί, δεν θεραπεύει το απόν άτομο και δεν δημιουργεί καμμία επικοινωνία, ουδεμία επαφή μεταξύ τους. Δεν διευκολύνει και πάλι τη ροή της αγάπης, παρόλο που ασυνείδητα αυτός είναι ο σκοπός. Υπάρχει έλλειμμα ειρήνης και καλοζωίας στην οικογένεια, μέχρις ότου αποκατασταθεί η ροή της αγάπης στη ζωτική της αποστολή. Κι αυτή η αποκατάσταση αποτελεί αναγκαιότητα για την οικογενειακή ψυχή. Προς το σκοπό αυτό λειτουργεί η Οικογενειακή Αναπαράσταση. Η αναπαράσταση παρέχει την εικόνα του τι πρέπει να γίνει και πώς.

Α

17

υναισθήματα : διαφορετικών ειδών συναισθήματα εμφανίζονται κατά τη Συστημική Αναπαράσταση. Ένας από τους στόχους αυτής της μεθόδου είναι να επαναφέρει τα μη-καταργημένα συναισθήματα πίσω

στη ροή της αγάπης, ώστε αυτά να συνεισφέρουν στην εμφάνιση της λύσης.

ρωτεύοντα Συναισθήματα : είναι αυτά που πραγματικά εκφράζουν την κατάσταση της δεδομένης Αναπαράστασης, την ένταση και το βάθος της φόρτισης. Το Πρωτεύον Συναίσθημα παρέχει σύνδεση με τους άλλους. Τα συναισθή-

ματα αυτά έρχονται στην επιφάνεια ανεξέλεγκτα, είναι έντονα και δεν διαρκούν για πολύ ώρα. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας τα μάτια είναι ανοικτά. Τα Πρωτεύοντα Συναι-σθήματα μπορούν να εκδηλωθούν μόνα τους ανά πάσα στιγμή, αλλά αυτό θα είναι η εξαίρεση. Τις περισσότερες φορές, αντιπροσωπεύουν πολύ καταπιεσμένες πλευρές της ζωής μας, όπου πιθανόν απαιτείται ειδικευμένη θεραπεία και συστηματική υποστήριξη προκειμένου να απελευθερωθεί κάτι πραγματικά παλαιό. Πολύ συχνά, είναι η εμπιστοσύνη μας στην παρουσία κι υποστήριξη ενός αγαπητού μας προ-σώπου που θα βοηθήσει την απελευθέρωση αυτή. Στην Οικογενειακή Αναπαράσταση είναι σύνηθες για έναν εκπρόσωπο να βιώνει τα Πρωτεύοντα Συναισθήματα του πελάτη. Αυτή η διεργασία μπορεί τότε να αποβεί ευεργετική και για τους δύο, καθώς μπορεί να εμφανισθεί κάτι παρόμοιο με αυτό του πελάτη, αλλά που να ανήκει στον εκπρόσωπο. Τέλος, είναι δυνατόν να κουβαλάμε μέσα μας το Πρωτεύον Τραύμα άλλου μέλους της οικογένειας, εκτός από το δικό μας.

Σ

Π

18

ευτερεύοντα Συναισθήματα : αυτά βιώνονται σαν βάρος από αυτούς που τα κατέχουν. Αυτά τα άτομα συνήθως νιώθουν άβολα και συχνά χειραγωγούνται Δευτερεύοντα Συναισθήματα εμφανίζονται συχνά στη θεραπεία όταν τα μάτια είναι κλειστά. Είναι

«αντικαταστάτες» συναισθήματα, χωρίς να συνδέουν ουσια-στικά με το αληθινό πρόσωπο. Αυτά αποτελούν συχνά αμυ-ντικούς μηχανισμούς εναντίον του υποκείμενου πόνου. Επίσης, συντηρούν την αντίσταση του ατόμου να εισέλθει στη θεραπευτική ροή. Πολλά συναισθήματα υπάρχουν τόσο σε δευτερεύουσα όσο και σε πρωτεύουσα μορφή. Τα δευτερεύο-ντα συναισθήματα έχουν μια κάπως αυτιστική ποιότητα, δεν υπάρχει αληθινή σύνδεση με το χαμένο ή αποκλεισμένο πρό-σωπο. Στριφογυρίζουν γύρω από τον εαυτό τους, με τα μάτια κλειστά. Για παράδειγμα, η Θλίψη. Η δευτερεύουσα Θλίψη μπορεί να έχει στοιχεία μακρόχρονης κατάθλιψης, σοβαρής ασθένειας, πρόωρου θανάτου. Τα Δευτερεύοντα Συναισθήμα-τα μπορούν να φέρουν πιο σύνθετα και απομονωμένα στοι-χεία τα οποία στην πραγματικότητα εμποδίζουν την ανακού-φιση του ατόμου κι εμποδίζουν τη συμφιλίωση σε ευρύτερη κλίμακα.

ναληφθέντα Συναισθήματα : είναι τα υιοθετημένα συναισθήματα που παρατηρούμε συνεχώς στις Αναπαραστάσεις. Το άτομο τα κουβαλά επιμελώς μέσα του για λογαριασμό κάποιου άλλου, ή παράλληλα με κάποιο άλλο άτομο της οικογένειας.

Τα Αναληφθέντα Συναισθήματα, παρόλο που παράγονται από την Αφοσίωση, δεν συνδράμουν στη θεραπεία, αλλά επαυξάνουν το βάρος και δημιουργούν ακόμη και δράματα σε αυτούς που τα φέρουν και τις οικογένειές τους. Και πάλι,

Δ

Α

19

τα συναισθήματα αυτά πρέπει να ξεδιαλύνουν, μέσω της απευθείας και με αγάπη επαφής με τους «πραγματικούς τους ιδιοκτήτες».

ετα-Συναισθήματα : σε ένα ανώτερο επίπεδο έχουμε τα Μετα-Συναισθήματα. Αυτά αποτε-λούν σκέτη ενέργεια. Είναι απογυμνωμένα από συναισθήματα, αλλά γεμάτα δύναμη. Προέρχο-νται από την Αγάπη, τη Δύναμη και τη Διαύ-

γεια. Από αυτά τα αγνά συναισθήματα, πολλές κινήσεις, χειρονομίες, εικόνες, παραστάσεις, δηλώσεις αποκατάστασης ή θεραπείας, εκδηλώσεις αγάπης, αξιοπρέπειας και τιμής, πηγάζουν και ξετυλίγονται ολοφάνερα στην Αναπαράσταση. Μερικές φορές, όταν ο πελάτης διακατέχεται από πολύ ισχυ-ρά συναισθήματα, ο Hellinger του ζητά να εισπνεύσει βαθειά χωρίς ήχο ή μιλιά. Και τότε μόνο αυτός μπορεί να εκφρασθεί χωρίς να είναι μέσα στα συναισθήματά του, με απόλυτα φυ-σική φωνή. Τότε, υπάρχει πολύ δύναμη στη διεργασία αυτή. Συχνά ο Hellinger προτρέπει τον πελάτη :

«Πήγαινε στη Δύναμή σου και μείνε στη δική σου Δύναμη».

λίψη – Πένθος : υπάρχει ένας υπέροχος στίχος στα γραπτά του Ρίλκε «Ο θρήνος του θλιμμένου διαταράσσει τις κινήσεις της ψυχής αυτών που έχουν φύγει». Βέβαια, εδώ αναφερόμαστε στην μη-ολοκληρωμένη, καταπιεσμένη θλίψη. Η μη

εκπληρωμένη θλίψη και η μη-ολοκληρωθείσα θλίψη αποτελούν αιτία διαταραχής τόσο των ζώντων όσο και των πεθαμένων, πολύ πιο συχνά απ’ όσο υποθέτουμε. Και βαθειά μέσα μας, όποτε πενθούμε, θλιβόμαστε για περισσότερα πράγματα απ’ όσα συνειδητά αντιλαμβανόμαστε.

Μ

Θ

20

Επομένως, επιφέροντας την ολοκλήρωση στη θλίψη με το να κοιταχθεί αληθινά ο νεκρός και με το να διατρέξουμε μέσα απ’ όλα τα συναισθήματα μέχρις ότου εμφανισθεί η Αγάπη εκδηλωμένη ανεμπόδιστα και πάλι, αυτό αποτελεί μια σημαντική πλευρά της Συστημικής εργασίας στην Οικογενειακή Αναπαράσταση κατά Bert Hellinger.

υγχώρεση : ο Hellinger λέγει πως η συγχώρεση είναι ύπουλο πράγμα. «Αυτό που συγχωρώ το βάζω μέσα στο δικό μου σακκίδιο».

Ζητώντας τη συγχώρεση κάποιου μεταθέτουμε το βάρος σε αυτό το άλλο πρόσωπο, που μπορεί να είναι ένα παιδί ή ένα θύμα κάποιας πράξης. Ο δράστης είναι που πρέπει να κάνει όλη την εργασία, όχι το θύμα. Ο δράστης μπορεί να εκφράσει σοβαρή μεταμέλεια και μεγάλη θλίψη γι’ αυτό που διέπραξε, αλλά το βάρος της πράξης παραμένει δικό του. Δεν μπορεί να το μεταθέσει σε άλλον και βασικά, δεν έχει το δικαίωμα να ζητήσει συγχώρεση. Αυτοί που υπέφεραν από τις πράξεις του θα αισθανθούν ανακουφισμένοι όταν εισπράξουν την αληθινή μεταμέλεια και θλίψη του δράστη για τον πόνο που προκάλεσε. Αλλά, απλά και μόνο να ζητήσει κάποιος συγχώρεση, μπορεί να είναι ένας φτηνός και εγωκεντρικός τρόπος να απαλυνθεί η δυσφορία του και να καταργηθεί η ευθύνη του.

Σε περίπτωση που έχει διαπραχθεί τυχόν έγκλημα, η αίτηση συγχώρεσης μπορεί να σημαίνει απαξίωση και έλλειψη Τιμής προς το θύμα. Το θύμα βέβαια μπορεί να επιλέξει να συγχωρήσει. Αν κάνει κάτι τέτοιο με μία αίσθηση χάριτος και δύναμης, αποκτώντας έτσι ελευθερία, δύναμη κι αξιοπρέπεια καθώς από μόνο του διάλεξε να το κάνει, αυτό μπορεί να έχει

Σ

21

μια πολύ ισχυρή επίδραση στα πρόσωπα εκείνα που συνδέονται με τα θύματα και το δράστη.

υναισθήματα ενοχής : είναι αναγκαίο να κατέχει κάποιος τις πράξεις του και τα σφάλματά του, αν επιθυμεί τη θεραπεία. Είναι μέρος της θέασης της αλήθειας εκείνης που μπορεί να θεραπεύσει. Είναι επίσης, εξίσου σημαντικό να επιστραφούν τα

συναισθήματα ενοχής που ανήκουν σε άλλο πρόσωπο. Υπάρχει πολλή σύγχυση και βάρος σχετικά με τα συναισθήματα ενοχής. Η Οικογενειακή Αναπαράσταση βοηθά να εργαστούμε διαμέσου της σύγχυσης από τις ενοχές, καθώς αποκαλύπτει σε ποιό άτομο ανήκουν τα συναισθήματα ενοχής και ποιά άλλα συναισθήματα κρύβονται από πίσω. Το παιδί έχει συχνά συναισθήματα ενοχής όταν παραβαίνει κάποιον οικογενειακό κανόνα. Αλλά δεν έχει βλάψει κανένα. Έτσι, η ενοχή εδώ αποτελεί ένα τρόπο να πιέσει το παιδί πίσω στη νομιμοφροσύνη μέσω του φόβου «πως δεν ανήκει». Πολύ συχνά, κακοποιημένα παιδιά κουβαλούν συναισθήματα ενοχής. Αυτά πρέπει να επιστραφούν στο πρόσωπο στο οποίο ανήκουν. Εδώ, τα συναισθήματα ενοχής κρατούν το παιδί-θύμα παγιδευμένο, και ο δράστης δεν αντιμετωπίζει τις συνέπειες των πράξεών του.

Αλλά, αν έχουμε κάνει κάτι βλαπτικό για κάποιον, σκόπιμα ή μη, ίσως αισθανόμαστε ένοχοι για κάτι. Στην περίπτωση αυτή και πάλι, τα συναισθήματα ενοχής δεν βελτιώνουν τίποτα. Συναισθήματα ενοχής σημαίνουν ότι σκέφτεσαι επίμονα κάτι και δεν κάνεις τίποτα γι’ αυτό. Αν αισθάνεσαι πραγματική ενοχή, πρέπει να κάνεις κάτι. Μετασχηματί-ζοντας την πραγματική ενοχή σε συναισθήματα ενοχής, σε

Σ

22

κάνει να παραμένεις «κολλημένος» για πάντα. Αντίθετα, μπορείς να κατέχεις την ενοχή χωρίς συναισθήματα ενοχής αναλαμβάνοντας τις συνέπειες με θετικό τρόπο. Ο Hellinger λέγει :

«Αδύναμη είναι η Αθωότητα, Δυνατή είναι η Ενοχή...»

θωότητα & Ενοχή : «Η Αθωότητα», λέγει ο Hellinger, «κοιτάζει τη μικρότερη αλήθεια και είναι δυνατόν να εμφανίζεται μέσα από τη ματιά του παιδιού».

Για την υψηλότερη αλήθεια κάποια ενοχή είναι αδύνατο να αποφευχθεί. Η Αθωότητα είναι αυτό για το οποίο ελπίζει το παιδί. Μεγαλώνοντας όμως, δεν μπορούμε να αποφύγουμε κάποιο βαθμό ενοχής και τα συναισθήματα ενοχής που παράγονται.

όνος : ο Hellinger μιλά για διαφορετικά είδη πόνου. Ένας έντονος πόνος είναι αυτός του χωρισμού. Όταν δύο σύντροφοι χωρίζουν ή όταν ο ένας πεθαίνει ή όταν ένα παιδί πεθαίνει, ο πόνος που επέρχεται είναι πολύ βαθύς. Αν μπορέσουμε

να αντικρύσουμε αυτόν τον πόνο και να του επιτρέψουμε να εισέλθει στην καρδιά μας και στο σώμα μας και στην ψυχή μας με όλη του τη δύναμη, τότε αυτός ο πόνος θα υποχωρήσει σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, παρόλο που στην αρχή αυτός φαίνεται ατέλειωτος. Αν μπορείς να «περάσεις από μέσα του», μπορείς και να τον ξεπεράσεις.

Έτσι, όταν ο πόνος κάνει την παρουσία του έντονη, είμαστε τυχεροί όταν έχουμε τα κατάλληλα μέσα και την υποστήριξη να τον αντιμετωπίσουμε ενεργά. Όταν ο πόνος αναδύεται

Α

Π

23

σαν Πρωτεύον Συναίσθημα, βρίσκουμε δύναμη μέσα του και αποτελεί ένα είδος επιτεύγματος της ψυχής. Αν παραμεί-νουμε παθητικοί στον πόνο, αυτός παραμένει έντονος και μας ταλαιπωρεί.

Ο συνήθης μηχανισμός αποφυγής αυτού του πόνου είναι η έρευνα του ποιός ή τι φταίει. Συχνά, υπάρχει τεράστιος θυμός για αυτόν που πέθανε. Αυτό είναι ιδιαίτερα κοινό με τα παιδιά που αισθάνονται ότι εγκαταλείφθηκαν. Ένας άλλος μηχανισμός είναι η αυτο-λύπηση. Στην αυτο-λύπηση, ούτε που κοιτώ το άλλο πρόσωπο, κοιτώ μόνο τον εαυτό μου. Αυτοί είναι τρόποι με τους οποίους προσπαθούμε να αποφύγουμε τον πόνο.

Κατόπιν, υπάρχει ο πόνος που υφίσταται πολύ πέραν της ενοχής και των γεγονότων. Αυτός ο πόνος έχει να κάνει με τη μοίρα. «Σπρωχνόμαστε» μέσα του και σε βαθμό που είναι τελείως πέραν των επιθυμιών και της φαντασίας μας. Όταν αντιμετωπίζουμε τον πόνο σ’ αυτό το επίπεδο, βιώνουμε ένα ξεκαθάρισμα από τις επιθυμίες και τα θέματα και τις ψευδαισθήσεις που είναι συνδεδεμένα με αυτόν. Είναι δυνατόν να έλθεις πρόσωπο με πρόσωπο με μία πραγματικότητα που είναι πολύ μεγαλύτερη από τη συνήθη επιδίωξη της ευτυχίας (αυτό δεν σημαίνει ότι καταργείται η επιδίωξη της καθημερινής ανθρώπινης ευτυχίας, δεν είναι αντίθετες δυνάμεις). Πάρε για παράδειγμα την περίπτωση ενός ζευγαριού με ανάπηρο παιδί το οποίο θα χρειαστεί προσοχή και φροντίδα για όλη του τη ζωή. Η πραγματικότητα αυτή αλλάζει την αντίληψη της πλήρους και γεμάτης ζωής, όπως την εννοούμε οι περισσότεροι. Αλλά, όταν οι γονείς στρέφονται προς το παιδί τους και τη μοίρα τους με αγάπη κι ευθύνη, τότε μπορεί να προσεγγιστεί η Δύναμη και η Πληρότητα σε ιδιαίτερο βάθος, πέραν του συνήθους.

24

Κατά κάποιο τρόπο, η βαθύτερη πραγματικότητα δεν είναι η συνήθης ευτυχία, αλλά ο πόνος. Αποτελεί την τελική πραγματικότητα. Το γιατί, λέγει ο Hellinger, δεν μπορεί να εξηγηθεί. Ίσως, γιατί αυτός ο πόνος επιτρέπει την αναχώρηση από αυτό που έτσι κι αλλιώς είναι προσωρινό. Το να ζούμε είναι στην ουσία προσωρινό, πρόσκαιρο. Πίσω από αυτόν μπορούμε να νιώσουμε τη δύναμη αυτού που είναι μόνιμο, ό,τι κι αν είναι αυτό. Κι ο πόνος μπορεί να μας κάνει να στρέψουμε τη συνειδητότητά μας προς αυτό.

γανάκτηση : αυτό είναι συνήθως ένα «Αναληφθέν Συναίσθημα» (βλ. παραπάνω). Συχνά αναλαμβάνεται από αυτούς που επιθυμούν να υποστηρίξουν τα θύματα. Μπορεί να αισθάνονται, αν το θύμα δεν είναι αγανακτισμένο,

ότι θα το κάνουν αυτοί για το θύμα, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό ενδυναμώνουν το θύμα και αποκαθιστούν την αξιοπρέπειά του. Φαίνεται σαν πράξη αφοσίωσης, όπως και στις οικογένειες, και για αυτό μερικές φορές οι αγανακτισμένοι το υπερασπίζονται με το ίδιο σθένος όπως και την ίδια την αφοσίωση.

Στις Αναπαραστάσεις, τα προβλήματα που ξεπηδούν από Αναληφθέντα Συναισθήματα φαίνονται μερικές φορές καθαρά. Μπορούν να εμποδίσουν τα ουσιαστικά προβλήματα, που βρίσκονται από κάτω, να αναδυθούν στην επιφάνεια κι έτσι να κάνουν δυσκολότερη την αναγκαία θεραπεία.

◘

Α

Περί Συνείδησης

Συνείδηση, Εμπλοκή, Ταύτιση, Συμφιλίωση, Δύναμη, Αλήθεια

26

υνείδηση : αποτελεί κεντρικό θέμα στην εργασία του Hellinger. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι συνείδησης που εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς. Στις αναπαραστάσεις μπορούμε να διακρίνουμε πόσο βαθειά επηρεαζόμαστε από τις

απαιτήσεις διαφόρων τύπων συνείδησης.

Ένας τύπος συνείδησης θεωρείται αναγκαίος για την επιβίωση :

Το παιδί χρειάζεται να ανήκει στην οικογένειά του. Υπάρχουν κανόνες για την έκφραση της αφοσίωσης. Όταν το παιδί πράττει όπως αναμένεται να πράξει σύμφωνα με τους κανόνες της οικογένειας, αυτό έχει «καθαρή συνείδηση», αισθάνεται «αθώο». Αυτό σημαίνει, ότι το παιδί αισθάνεται σιγουριά ότι ανήκει. Όταν έχει πράξει με τρόπο που θέτει σε κίνδυνο το ότι ανήκει στην οικογένεια, τότε έχει «βαριά» συνείδηση, αισθάνεται «ένοχο». «Ένοχο» σε τι ? Απλά και μόνο, ότι καταπατεί τους κανόνες της οικογένειας του. Έτσι, η ενοχή στο επίπεδο του παιδιού εκπροσωπεί το φόβο του βαθμού της απόρριψης. Δεν έχει να κάνει τίποτε με καλό ή κακό, σωστό ή λάθος, μόνο με το τι ισχύει στη δεδομένη οικογένεια. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, άλλες μορφές του ανήκειν καθίστανται καθοριστικές, όπως το σχολείο. Και πάλι, είναι θέμα συναισθηματικής και φυσικής επιβίωσης το παιδί να αποδεχθεί τους κανόνες σαν καλούς.

Αργότερα στη ζωή, η ίδια δομή καθίσταται στην ουσία θέμα ζωής και θανάτου. Όταν οι στρατιώτες μιάς χώρας, ακόμα και οι μισθοφόροι, πράττουν όπως τους διατάσσουν να κάνουν, αισθάνονται «όχι ένοχοι». Έχουν πράξει σύμφωνα με τις ισχύουσες πεποιθήσεις περί καλού και κακού, εντός της κοινωνικής τους ομάδας ή του πολιτικού συστήματος. Το

Σ

27

«ανήκειν» στην ομάδα ή το σύστημα, καθίσταται το κριτήριο του καλού ή του κακού.

Όσο περισσότερο εξαρτημένο είναι ένα άτομο από το σύστημα, τόσο πιο έντονα θα προσπαθεί το άτομο αυτό να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του συστήματος. Όσο σκληρότερο το σύστημα, τόσο πιο βάναυσα αυτό τιμωρεί τις αποκλίσεις και τόσο πιο απεγνωσμένα προσπαθεί το άτομο να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του συστήματος.

Κάτω από σχετικά ελεύθερες, ασφαλείς και με φροντίδα συνθήκες, το άτομο έχει περισσότερες δυνατότητες να σκεφτεί ποιά θέματα ηθικής ή αρχών έχουν εφαρμογή. Τότε είναι που αντιλαμβανόμαστε τις διαφορετικές, συχνά αντίθετες μεταξύ τους, ηθικές επιταγές και τις πραγματικές συνθήκες που υποθάλπουν τη διαμάχη.

Για τους ανθρώπους που είναι πιασμένοι στα δίχτυα τους, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου και συχνά δεν υπάρχει διαφυγή. Με οποιοδήποτε τρόπο, κάποιος θα σε αποκαλέσει ένοχο κι εσύ θα πληρώσεις πολύ ακριβά. Άτομα που ανήκουν σε οικογένειες με διαμάχες, σε αντίπαλες κοινωνικές ομάδες, σε εχθρικές φυλετικές ομάδες, σε μειονεκτικές εθνικότητες, ή σε κόμματα υπό διωγμό, συνιστούν την παραπάνω εμπειρία. Όσο περισσότερη η σύγκρουση, όσο εντονότερη η διαμάχη, όσο υψηλότερη η ανασφάλεια, τόσο λιγώτερο χώρο έχουν οι άνθρωποι για να αποσυρθούν και να επιλέξουν το τι θα θέλανε να κάνουν αν μπορούσαν. Ακόμη κι ο χώρος για να αισθανθούν αυτή την ανάγκη ή να σκεφτούν τη θέση τους, τους έχει συνήθως αφαιρεθεί...

Εκτός από την προσωπική συνείδηση που νιώθουμε σαν ενοχή ή αθωότητα, υπάρχει και μία άλλη συνείδηση,

28

η Συστημική Συνείδηση της ευρύτερης οικογένειας, το συλλογικό ασυνείδητο

Οι επιδράσεις της Συνείδησης αυτής αποκαλύπτονται μέσω της οικογενειακής αναπαράστασης. Αυτή η Συνείδηση είναι συλλογική, πολλά άτομα τη μοιράζονται και είναι συνδεδεμένα μ’ αυτήν ως οικογένεια. Ακολουθεί κανόνες που είναι διαφορετικοί από τους κανόνες της προσωπικής συνείδησης. Είναι σαν μία μεγαλύτερη οντότητα να διαφυλάττει τα μέλη της οικογένειας και να έχει τους δικούς της κανόνες στους οποίους η οικογένεια πρέπει να υπακούει, διαφορετικά, θα συνεχίζεται ο πόνος και η χωριστικότητα.

Και οι δύο μορφές συνείδησης που προαναφέρθηκαν, ισχύουν από κοινού και διατηρούνται στην οικογενειακή ομάδα, μέσω συνειδητών και κατά κύριο λόγο ασυνείδητων μέσων. Αν άλλα μέλη της οικογένειας μας έχουν υποφέρει, εμείς δεν είμαστε ελεύθεροι να είμαστε καλά κι ευτυχισμένοι, έως ότου η δική τους συνείδηση του ανήκειν αποκατασταθεί πλήρως.

Οι «Τάξεις της Αγάπης», όπως τις αποκαλεί ο Hellinger, είναι οι κανόνες επί των οποίων στηρίζεται η οικογενειακή συνείδηση.

Αυτή η Συνείδηση επιτάσσει, αν κάποιο μέλος της οικογένειας καταπάτησε τους κανόνες της, τότε θα πρέπει να επέλθει εξιλέωση από κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας. Η Συνείδηση αυτή δρα κυρίως από τα παρασκήνια. Το να φωτισθούν αυτοί οι μηχανισμοί είναι βασική επιδίωξη της συστημικής αναπαράστασης. Στις αναπαραστάσεις μπορεί επίσης να ιδωθεί η σύγκρουση μεταξύ των διαφορετικών συνειδήσεων, όπου στη συνέχεια, στο επίπεδο της ψυχής, μας υποδεικνύεται ο δρόμος προς τη συμφιλίωση.

29

Το τελικό στάδιο της θεραπείας βρίσκεται εντός της μεγαλύτερης συνείδησης την οποία όλοι μας μοιραζόμαστε ως άνθρωποι, όλοι ομότιμα στη φροντίδα της Μίας Μεγάλης Ψυχής από την οποία ερχόμαστε και στην οποία επιστρέφουμε, όλοι ισότιμα.

μπλοκή : αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει όλους τους ασυνείδητους, ή και συνειδητούς – αλλά αναπόφευκτους -, μηχανισμούς με τους οποίους δένονται άτομα της ευρύτερης οικογένειας μεταξύ τους με πόνο και χωριστικότητα.

Οι οικογενειακές αναπαραστάσεις μπορούν να βοηθήσουν να ανασύρουν αυτές τις παληές και επίπονες συνδέσεις και να παράσχουν ένα κατάλληλο χώρο στον οποίο η Ψυχή θα αρχίσει τη διεργασία ανακούφισης.

αύτιση : με τον όρο αυτόν εδώ εννοούμε πάντα μία ασυνείδητη διεργασία. Δεν αναφέρεται σε κάποιο πρόσωπο που έχει κάποιο σχετικό βαθμό επιλογής με αυτήν. Είναι μάλλον μία κατάσταση στην οποία κάποιο πρόσωπο βιώνει πλευρές της ζωής του με

παρόμοιο τρόπο με ένα άλλο μέλος της οικογένειας, πολλές φορές χωρίς καν να γνωρίζει ποιό, ή το πρόσωπο ακολουθεί τα βήματα ζωής κάποιου μέλους της οικογένειας το οποίο ούτε καν θέλει να ακολουθήσει, διότι αυτό το μέλος έχει απορριφθεί ή εκδιωχθεί από το σύστημα.

Στις αναπαραστάσεις παρατηρούμε, ότι νεότερα μέλη της οικογένειας ταυτίζονται με γηραιότερα μέλη που κουβαλούν κάποιο σημαντικό βάρος. Αυτές οι ταυτίσεις έρχονται στην επιφάνεια, μέσω της αναπαράστασης, καθώς τα δύο αυτά μέλη εμφανίζονται μαζί και δείχνουν κάποια ιδιαίτερη σχέση

Ε

Τ

30

μεταξύ τους. Η ταύτιση ακυρώνεται μέσω της απευθείας επικοινωνίας μεταξύ των δύο μελών. Το νεότερο τιμά το γηραιότερο μέλος με το βάρος, που με τη σειρά του δίνει στο νεότερο μέλος την ευχή του για μία ευτυχισμένη ζωή. Συχνά, στην επικοινωνία αυτή εκφράζονται βαθειά συναισθήματα. Η αγάπη παραμένει, και το πρόσωπο που αποτελούσε εστία βάρους τώρα αποτελεί πηγή δύναμης. Με το που κοιτάζονται μεταξύ τους, το νεότερο μέλος συνειδητοποιεί τι παράβλεπε τόσο καιρό : ότι το πρόσωπο με το οποίο ταυτίζεται, επίσης αγαπά και δεν επιθυμεί να συνεχίζεται ο πόνος. Θέλει μόνο να αγαπηθεί, να συμπεριληφθεί και να τιμηθεί.

Το παιδί δεν χρειάζεται να ταυτιστεί με κάποιο μέλος της οικογένειας, αν η αγάπη κι ο σεβασμός ρέουν ελεύθερα ανάμεσα στα μέλη. Ταυτίσεις συμβαίνουν με αυτούς που γίνονται ανεπιθύμητοι, που αγνοούνται ή που με φόβο αποκλείονται. Το παιδί δεν θα ταυτιστεί με ένα γονιό που μπορεί να τον αγαπά αβίαστα και που κι αυτός αγαπά το παιδί ελεύθερα. Έτσι, το παιδί βρίσκεται στην πλεονεκτική θέση να επιλέγει τα στοιχεία που θαυμάζει στους γονείς του, αντί να επηρεάζεται από τα στοιχεία που μάλλον δεν θα αντέγραφε από αυτούς. Αν παρόλα αυτά, το παιδί δεν του επιτρέπεται ν’ αγαπά το γονιό του, ή αν ο γονιός αυτός δεν αγαπά το παιδί του, τότε ο ασυνείδητος μηχανισμός ταύτισης αρχίζει να λειτουργεί.

Υπάρχει ένας πιο σύνθετος και συχνά πιο τραγικός τύπος ταύτισης : η ταύτιση με το δράστη.

Όταν σ’ ένα σύστημα – που μπορεί να είναι μία οικογένεια ή μία εθνότητα – έχει συμβεί φόνος ή άλλη βιαιότητα, η ψυχή του συστήματος απαιτεί ότι ο δράστης πρέπει να κοιταχθεί κατά πρόσωπο και να καταστεί γνωστός. Όταν ένα έγκλημα συνεχίζει να αποφεύγεται, να κρύβεται, να παραβλέπεται, να

31

είναι τρομακτικό να κοιταχτεί κατά μέτωπο, ή με άλλους τρόπους να μην αναγνωρίζεται η ύπαρξή του, ένα μέλος της οικογένειας του δράστη ή/και μέλος της ομάδας του θύματος θα ταυτιστεί ασυνείδητα με το δράστη και θα αναλάβει χαρακτηριστικά, συνήθειες ή και πράξεις του δράστη.

Αυτές οι μορφές ταύτισης μπορεί να παρουσιασθούν σε περιπτώσεις πασχόντων από διανοητικές ασθένειες, να είναι το αίτιο τραγικών εγκλημάτων και μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαιώνιση των πολέμων. Τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο σύνθετα, όταν ένα πρόσωπο ταυτίζεται τόσο με το θύμα, όσο και με το δράστη – περιπτώσεις ψυχώσεων.

υμφιλίωση : αποτελεί ένα πολύ σημαντικό θέμα στην εργασία της Συστημικής Αναπαράστασης. Η συμφιλίωση αποτελεί τη φυσική κατεύθυνση της ψυχής και πολύ συχνά το αποτέλεσμα της

οικογενειακής αναπαράστασης. Οποτεδήποτε εμφανίζονται Κινήσεις της Ψυχής, η συμφιλίωση είναι πρόδηλη. Αυτή είναι η κατάσταση που αποζητά η ατομική ψυχή, είναι η κατάσταση που η οικογενειακή ψυχή ποθεί να εγκαθιδρύσει και πάλι.

ύναμη : οι Οικογενειακές Αναπαραστάσεις σκοπεύουν να αποκαταστήσουν δύο βασικές ποιότητες : την Αγάπη και τη Δύναμη.

Ο Hellinger λέγει : «δεν έχει νόημα να εργάζεσαι με κάποιον που αισθάνεται ακόμη σε κατάσταση θύματος». Αυτό σημαίνει, ότι οι άνθρωποι πρέπει να επανακτήσουν για τον εαυτό τους ένα βαθμό αξιοπρέπειας και υπευθυνότητας, την προθυμία να βελτιώσουν τη ζωή τους, προτού η ψυχή να

Σ

Δ

32

μπορέσει να επικοινωνήσει μαζί τους με τρόπο που να επιτραπεί η αλλαγή προς το καλύτερο. Η αγάπη που θεραπεύει αναπτύσσεται από τη δύναμη. Αποτελεί δυνατή αγάπη, αγάπη ικανή να αποδεχθεί, ν’ αγκαλιάσει και ισχυρά να σταθεί μπροστά σε οποιαδήποτε κατάσταση.

λήθεια : στην εργασία αυτή, στη μέθοδο της Συστημικής Αναπαράστασης, αναζητούμε μία ανώτερη αλήθεια, αυτή που μπορεί να μεταλλάξει τις συγκρουόμενες εξωτερικές θέσεις κι αυτή που μας δείχνει το βαθύτερο επίπεδο αφοσίωσης. Αυτή

είναι η αλήθεια της οικογενειακής ψυχής. Αυτή η εργασία μπορεί μόνο να γίνει με την άδεια του ενδιαφερομένου («πελάτη») και μερικές φορές με την άδεια του οικογενειακού του συστήματος. Μία αλήθεια μικρότερης αξίας μπορεί ν’ αποτελεί η προσωπική ή η οικογενειακή ενοχή. Εδώ, η μεγαλύτερη αλήθεια πρέπει να αντιμετωπίσει τη μικρότερη αλήθεια. Για να βρούμε θεραπεία, πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να αφήσουμε τη μικρότερη αλήθεια και να συνενωθούμε με τη μεγαλύτερη αλήθεια. Μία μικρή αλήθεια είναι αυτή που δεν είναι αρκετά μεγάλη για να θεραπεύσει το πρόβλημα, είναι μόνο μεγάλη για να διατηρεί το πρόβλημα. Συχνά, ακούμε ανθρώπους να λέγουν : «γνωρίζω ποιό είναι το πρόβλημα, αλλά αυτό δεν το αλλάζει»... Αυτή είναι η μικρότερη αλήθεια, η αλήθεια της προσωπικότητας, με όλες τις εκλογικεύσεις και τις διαστρεβλώσεις της. Η βαθύτερη αλήθεια μας δείχνει τις πτυχές της ψυχής μας. Μας δείχνει, ότι πράξαμε ό,τι πράξαμε σύμφωνα με την αντίληψή μας για αγάπη κι αφοσίωση. Όταν καταφέρουμε να δούμε καθαρά την αλήθεια αυτή, δεν έχουμε πολύ δρόμο ακόμη για την αλήθεια που θα μας απελευθερώσει : μέσω της αγάπης και με αγάπη, προς όλους τους εμπλεκομένους.

Α

Περί Συστημικής Ψυχής

Αναπαραστάσεις, Συστήματα, Οικογενειακή Αναπαράσταση,

Πεδίο, Ψυχή Οικογένειας, Κινήσεις Ψυχής, Θέση,

Υπόκλιση, Συμπονετικότητα, Περιέργεια, Απόσταση,

Ανάπτυξη Ψυχής.

34

ναπαραστάσεις : υπάρχουν μερικοί βασικοί τύποι αναπαραστάσεων, αλλά οποιοσδήποτε από αυτούς μπορεί να μεταβληθεί σε άλλο τύπο. Ο συντονιστής πρώτα δημιουργεί ουσιαστική επαφή με το άτομο που θέτει το ζήτημά του και στη

συνέχεια επιλέγει ποιά πρόσωπα θα εκπροσωπηθούν πρώτα. Αυτά, μπορεί να είναι μόνο δύο, π.χ. ένας γονιός και το παιδί, ή τα πρόσωπα-κλειδιά της οικογένειας καταγωγής ή της παρούσας. Καθώς η αναπαράσταση εξελίσσεται, γίνεται φανερό ποιό άλλο πρόσωπο πρέπει να εκπροσωπηθεί.

Μερικές αναπαραστάσεις αναπτύσσονται ως εκπροσωπήσεις αντιμαχόμενων ομάδων, ομάδες δραστών και θυμάτων. Ο Hellinger επιμένει ότι κάθε εργασία (συστημικής αναπαρά-στασης) αρχίζει με ένα άτομο και το θέμα του, ή κάποια μέλη οικογένειας ή σύντροφοι που έρχονται μαζί φέρνοντας κοινό θέμα. Ο Hellinger λέγει, ότι η εργασία πρέπει να κοιτά και ν’ ασχολείται με την ουσία, με πραγματικούς ανθρώπους. Οι εκπρόσωποι στην αναπαράσταση εκπροσωπούν αληθινούς ανθρώπους, ζώντες ή μη.

υστήματα : η οικογένεια είναι ένα σύστημα. Μία κοινωνική οργάνωση, ένα κίνημα, ένα πολιτικό κόμμα, μία επιχείρηση, μία εταιρεία, όλα αποτελούν συστήματα με δομή και συνοχή. Στη Συστημική εργασία, ιδιαίτερα στην αναπαράσταση, επέρχονται

αλλαγές με στόχο τη συμφιλίωση. Αν ένα τμήμα του συστή-ματος αλλάξει, μεταβληθεί έστω και λίγο, τότε επηρεάζεται όλο το σύστημα. Είναι προφανής, λοιπόν, η σπουδαιότητα μιάς μικρής έστω μεταβολής προς την έκφραση της Αγάπης, προς τη Συμφιλίωση, την Τιμή, την Αξιοπρέπεια.

Α

Σ

35

ικογενειακή αναπαράσταση : η οικογενειακή αναπαράσταση αποτελεί θεραπευτική μέθοδο. Το άτομο που ενδιαφέρεται να επιλύσει ένα θέμα του συμμετέχει σ’ ένα Εργαστήριο Συστημικής Αναπαράστασης.

Όταν έλθει η στιγμή να εργαστεί με το συντονιστή, θα διαλέξει από τους συμμετέχοντες εκπροσώπους μελών της οικογένειας του, ζώντες ή νεκρούς. Το άτομο συγκεντρώνεται στον εαυτό του, και με αργές κινήσεις τοποθετεί κάθε εκπρόσωπο σε μία θέση της επιλογής του εντός του συγκεκριμένου χώρου της αναπαράστασης, με γνώμονα τις σχέσεις μεταξύ τους. Μόλις οι εκπρόσωποι επιλεγούν και τοποθετηθούν στο χώρο, αρχίζουν να αισθάνονται σαν τα πρόσωπα που εκπροσωπούν, τα μέλη της οικογένειας. Αυτό δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε. Για μεν τους ζώντες, αυτό μπορεί να επαληθευθεί, αλλά για τους νεκρούς όχι, πλην όμως οι επιδράσεις που έχουν οι νεκροί μέσω της αναπαράστασης στους ζώντες είναι εντυπωσιακή. Άρα, είναι κι αυτοί εκεί, με κάποιο τρόπο παρόντες. Συμπεριφέρονται, μέσα στην αναπαράσταση, σαν να έχουν κάτι τελευταίο να πουν στους ζωντανούς, σαν με κάποιο τρόπο ακόμη να χρειάζονται κάτι από τους ζώντες, ή σαν οι ζώντες ακόμη να χρειάζονται κάτι από τους νεκρούς.

εδίο : αποτελεί ίσως το βασικότερο στοιχείο της αναπαράστασης. Ο συντονιστής και οι συμμετέχοντες στην αναπαράσταση συναντώνται σε ένα «πεδίο», το πεδίο της οικογένειας του πελάτη. Στο βαθμό που ο συντονιστής και οι

συμμετέχοντες εκπρόσωποι είναι έμπειροι στην ποιότητα του πεδίου, αυτό το πεδίο αποκαλύπτει τις πληροφορίες του για την οικογένεια. Αυτό το πεδίο δεν είναι θεωρία, είναι η ουσία

Ο

Π

36

της εμπειρίας που έχουν οι εκπρόσωποι σε κάθε αναπαράσταση. Όταν είσαι εκπρόσωπος, αρχίζεις να αισθάνεσαι πράγματα τόσο σε φυσικό επίπεδο, όσο και αντιδρώντας προς τους άλλους εντός της αναπαράστασης.

υχή οικογένειας : ο Hellinger λέγει ότι δεν έχουμε εμείς ψυχή, η ψυχή έχει εμάς. Η ψυχή μας καθοδηγεί και μας ενώνει. Αυτή η δύναμη μας μεταλλάσει και μας ενώνει με άλλους ανθρώπους. Η οικογένεια συμπεριφέρεται σαν να

καθοδηγείται από τη δική της ψυχή. Από την εμπειρία της μεθόδου, μπορούμε να πούμε ποιός ανήκει στην ψυχή της οικογένειας και ποιός όχι : οι γονείς και τα παιδιά τους, οι αδελφοί κι αδελφές των γονιών, οι παππούς και γιαγιά, καμιά φορά οι δικοί τους γονείς και πιθανώς άλλα μέλη της οικογένειας πιο παλιά, τα οποία είτε αποκλείσθηκαν είτε είχαν ιδιαίτερα βαριά μοίρα. Αυτοί είναι οι συγγενείς. Κατόπιν, υπάρχουν όλοι αυτοί που έπρεπε να υποφέρουν γιατί τα μέλη της οικογένειας είχαν κάποιο πλεονέκτημα, όπως προγενέστεροι σύντροφοι ή σημαντικές σχέσεις των γονιών, όπως θύματα μελών της οικογένειας ή αυτοί που έσωσαν τη ζωή κάποιου μέλους της οικογένειας.

ινήσεις ψυχής : αποτελούν τις βαθύτερες, πιο λεπτές κι αφηρημένες κινήσεις εντός της εργασίας της αναπαράστασης. Μας δείχνει την ψυχή «σε δράση» ακόμη πιο εμφανώς. Μας δείχνει τις κατευθύνσεις της και τον προσανατολισμό της, που

είναι πάντα η κατάσταση της ειρήνης και γαλήνης εντός. Ο Hellinger λέγει χαρακτηριστικά :

Ψ

Κ

37

«Το να βασίζεσαι στις Κινήσεις της Ψυχής είναι ακόμη πιο δύσκολο και πολύ λεπτεπίλεπτη εργασία. Συχνά, είναι ευκολότερο και πιο κατάλληλο να εργαζόμαστε με πιο συγκροτημένους τύπους αναπαραστάσεων. Κινήσεις Ψυχής σημαίνει ότι ο συντονιστής πρέπει να μην έχει φόβο, να μην έχει πρόθεση να βρεί θεραπευτική λύση. Αυτός πρέπει να βιώνει τη διαύγεια και την καθαρότητα της ένωσής του με τη Συστημική Ψυχή. Πρέπει να έχει επίγνωση να μην αφήσει τον πελάτη να τον παρασύρει σε λάθος μονοπάτι. Είναι φυσικό να γίνουν λάθη, αλλά η επαφή μας με τη Μεγάλη Ψυχή θα τα διορθώσει γρήγορα. Επίσης, μπορείς να εργαστείς με τις Κινήσεις της Ψυχής, μόνο αν οι εκπρόσωποι είναι πρόθυμοι να εργαστούν χωρίς σκοπιμότητα. Αυτό απαιτεί μεγάλη υπομονή. Ο συντονιστής δεν μπορεί να προετοιμασθεί τι να κάνει μετά, κάθε φορά. Τίποτα το ειδικό δεν χρειάζεται να συμβεί».

Στην εργασία με τις Κινήσεις της Ψυχής, πρέπει να εμπιστεύεσαι ολοκληρωτικά τη διεργασία που συντελείται μέσα στην αναπαράσταση. Συμπληρώνει ο Hellinger :

«Δεν εργάζομαι με τους μεμονωμένους πελάτες, εργάζομαι εντός ενός πεδίου που με οδηγεί και μου παρέχει σημάδια ως προς τι πρέπει να γίνει και τι όχι, προκειμένου να είναι το πεδίο σε ισορροπία κι αρμονία. Τελικά, φαίνεται ότι μου έρχονται πελάτες των οποίων η μοίρα είναι σημαντική για αυτό το πεδίο».

έση καλή : η θέση είναι πολύ σημαντικός παρά-γοντας στις οικογενειακές αναπαραστάσεις. Εμφα-νίζεται με πολλούς τύπους. Ο προφανέστερος είναι, όταν αποκαθίσταται η τάξη στην οικογένεια, όταν οι Τάξεις της Αγάπης εγκαθιδρύονται και

πάλι, και ο καθένας βρίσκει τη θέση που του ανήκει. Κάθε μέλος που ανήκει στην οικογένεια του δίνεται μία καλή θέση. Στην απόδοση τιμής προς ένα μέλος της οικογένειας, συχνά

Θ

38

στις αναπαραστάσεις εκφωνείται η πρόταση : «Σου δίνω μια θέση στην καρδιά μου».

Συχνά, οι άνθρωποι δεν μπορούν να βρουν τη θέση τους στη ζωή. Αυτό σχετίζεται με τη θέση τους στην οικογένεια. Όταν οι σχέσεις είναι εναρμονισμένες, όταν η αγάπη ρέει και πάλι, αισθανόμαστε ότι είμαστε σε καλή θέση κι αυτό αντιστοιχεί σε πολλά επίπεδα στη ζωή μας, ακόμη και στο επίπεδο της θρησκευτικής ή πνευματικής μας «θέσης».

πόκλιση : η δυτική μας κουλτούρα κάνει πολύ μικρή χρήση της υπόκλισης. Σε άλλες κουλτούρες, παίζει σπουδαίο ρόλο. Ο Hellinger χρησιμοποιεί διαφόρων τύπων υποκλίσεις για να εκφράσει δια-φορετικές εσωτερικές χειρονομίες. Αυτές παρέχουν

δυνατές και συχνά μη αναμενόμενες εμπειρίες. Όσο πιο πολύ αντιστέκεται κάποιος να κάνει μία υπόκλιση, π.χ. προς τους γονείς του, τόσο πιο δυνατή καθίσταται η εμπειρία όταν τελι-κά καταφέρνει να υποκλιθεί. Συνήθως υπάρχει σύνδεση της υπόκλισης με καταστάσεις παράδοσης, απώλειας αξιοπρέ-πειας, μη δυνατότητας έκφρασης μιάς ορθής και δίκαιης βα-ριάς θλίψης, απόδοσης τιμής σε κάποιον που δεν θέλει να τιμηθεί... Αλλά, το αποτέλεσμα είναι πολύ διαφορετικό, είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για όλους τους εμπλεκομένους, αποτελεί εμπειρία ελευθερίας.

υμπονετικότητα : στην εργασία αυτή απαιτείται να έχουμε συμπονετικότητα προς όλους. Δεν επιτρέ-πεται να εκφέρουμε κρίσεις, διαφορετικά σταματάμε τη διεργασία. Αν παραμείνουμε στο επίπεδο της κατώτερης αφοσίωσης, βλέπουμε μόνο το πρόβλημα

κι όχι τη λύση. Προκειμένου να κάνεις την εργασία αυτή,

Υ

Σ

39

πρέπει να αφήσεις τις δικές σου ιδέες περί καλού-κακού εκτός. Τότε, μπορείς να εμπιστευθείς ότι η ανώτερη αλήθεια του οικογενειακού πεδίου θα δείξει το δρόμο προς τη συμφιλίω-ση. Πρέπει να υπάρχει συμπονετικότητα προς όλους τους εμπλεκομένους, ακόμη και προς τους δράστες. Αν υφίσταται κάποια προτεραιότητα στη συμπονετικότητά μας, αυτή χρειάζεται να κατευθυνθεί πρώτα στους αποκλεισμένους, όποιοι κι είναι αυτοί, καθώς το να αποκατασταθεί ο αποκλει-σμός θα είναι ευεργετικό προς όλους. Επίσης, υπάρχει μία τάξη συμπονετικότητας, όπου αυτή πηγαίνει πρώτα στο παιδί που υποφέρει.

εριέργεια : δεν θεωρείται καθόλου χρήσιμη για τις διεργασίες της ψυχικής θεραπείας. Η εργασία αυτή, η Συστημική Αναπαράσταση, αποτελεί μια διεργασία ανάπτυξης, επέκτασης, όχι μία τεχνική εργασία επιδιόρθωσης. Οι λεπτομέρειες αποσπούν

την προσοχή και οι άλλοι συμμετέχοντες – και κυρίως ο συντονιστής – χρειάζεται να δείξουν σεβασμό προς τον πελά-τη, αφήνοντας τη διεργασία στο άτομο στο οποίο ανήκει και εμπιστευόμενοι τις ψυχές τους. Δεν πρέπει να προσθέτουν τίποτα, ιδιαίτερα με τη λογική τους, ή σύμφωνα με το σύστη-μα πεποιθήσεών τους. Αμέσως μετά την αναπαράσταση, ο συντονιστής μπορεί να ερωτήσει τους εκπροσώπους τι ένιωσαν, παραμένοντας πολύ στενά στις άμεσες εμπειρίες συναισθημάτων τους, ώστε με τον τρόπο αυτό να δώσουν πληροφορίες στη ψυχή του πελάτη να ολοκληρώσει την εικόνα που προσέλαβε από την αναπαρά-σταση. Απαιτείται από τους συμμετέχοντες να ελέγξουν το κίνητρό τους προτού μιλήσουν σε κάποιον μετά την αναπα-ράστασή του, ακόμη και πολύ αργότερα. Ο συντονιστής δεν μπορεί να δείξει την παραμικρή περιέργεια αργότερα. Αν ο

Π

40

πελάτης θελήσει να του πει κάτι σε υστερότερο χρόνο, αυτό μπορεί να το κάνει, αλλά βασικά η ψυχή του πελάτη επανέρ-χεται σε φόρτιση.

πόσταση : στις οικογενειακές αναπαραστάσεις, οι επίπονες εμπλοκές μας με την οικογένεια επιλύο-νται μέσω της αποκατάστασης της Αγάπης και της Αξιοπρέπειας και δίνοντας στον καθένα μια καλή και σωστή θέση. Αυτές τις λύσεις είναι δύσκολο

μερικές φορές να τις αποδεχτούμε αρχικά, καθώς αισθανόμα-στε ότι δημιουργούν περισσότερες αποστάσεις. Αυτό συμβαί-νει, καθώς οι επίπονες ταυτίσεις μας με άλλους επιλύονται. Ταυτόχρονα, αυξάνεται η ατομικότητά μας κι επιτρέπεται στην Αγάπη να ρεύσει ελεύθερα. Τώρα, έχουμε μία μεγαλύ-τερη απόσταση που βασίζεται στο καλό όλων. Η ενοχή έχει απομακρυνθεί κι η αγάπη είναι ελεύθερη.

νάπτυξη ψυχής : το να κάνουμε μόνο το απολύ-τως απαραίτητο εντός της αναπαράστασης, το να αφήσουμε την εικόνα της αναπαράστασης στο υψηλότερό της ενεργειακό σημείο για τον πελάτη, είναι πολύ ευεργετικό. Η ψυχή βρίσκει το δικό της

δρόμο. Στην αναπαράσταση, κάτι αρχίζει να αναπτύσσεται. Η εργασία αυτή παρέχει δύναμη στο άτομο να θεραπεύσει μόνο του ό,τι είναι να θεραπευθεί, και να φέρει τη μοίρα του με νέα αξιοπρέπεια. Οι εικόνες της αναπαράστασης συνεχί-ζουν την επικοινωνία τους με την ψυχή του ατόμου και η αυτο-θεραπευτική διεργασία είναι δυνατό να διαρκέσει ακό-μη και δύο χρόνια.

Α

Α

Περί Ζωής και

Οικογένειας

Τάξεις Αγάπης, Μέλη Οικογένειας,

Μητρότητα ή Καριέρα, Εκτρώσεις, Υιοθεσία,

Θύτες & Θύματα, Θυτών Παιδιά,

Ζωή, Θάνατος, Νεκρός.

42

άξεις αγάπης : υπάρχουν συγκεκριμένοι Συστημι-κοί νόμοι που λειτουργούν στο επίπεδο της οικογένειας. Ο πρώτος είναι ότι:

«Κάθε μέλος της οικογένειας, είτε γεννη-μένο σ’ αυτήν είτε συνδεδεμένο κατά κάποιον τρό-πο διά μοίρας, όλοι έχουν το ίδιο δικαίωμα να ανή-κουν σ’ αυτήν πλήρως, ούτε λιγώτερο ούτε περισ-σότερο».

Γι’ αυτό, αν κάποιο μέλος έχει εξαιρεθεί ή ξεχαστεί, η οικογε-νειακή ψυχή προσπαθεί να αποκαταστήσει την ολοκλήρωση της οικογένειας, εξαναγκάζοντας ένα μεταγενέστερο μέλος να επαναλάβει τη ζωή ή τη μοίρα κάποιου αυτού που ξεχάστη-κε. Για παράδειγμα, για ένα παιδί γεννημένο νεκρό το οποίο δεν απέκτησε ούτε όνομα καν, ένα μεταγενέστερο παιδί θα πρέπει να αναλάβει τη μοίρα του, με το να αρρωστήσει βαριά ή ακόμη και να πεθάνει. Στην ανώτερη αυτή τάξη είναι πολύ σημαντικό όλοι να γίνουν σεβαστοί και να συμπεριληφθούν. Ο δεύτερος νόμος είναι ότι :

«Στην οικογένεια υπάρχει η ανάγκη να εξισορρο-πούνται το όφελος και η απώλεια».

Αν κάποιο μέλος είναι άρρωστο, τότε κάποιος άλλος πρέπει να βοηθήσει. Αν αυτό δεν γίνει, τότε η μοίρα του λιγώτερο τυχερού θα πρέπει να επαναληφθεί. Στην οικογενειακή ανα-παράσταση κοιτάζουμε για την ισορροπία σ’ ένα ανώτερο επίπεδο. Αν κάποιο μέλος αναγνωρίσει την καλή του υγεία και τιμήσει τους άλλους που είναι λιγώτερο ευνοημένοι, τότε μπορούν να κρατήσουν την καλή τους υγεία αν φροντίσουν τους άλλους, τους αρρώστους. Ο τρίτος νόμος αφορά την ιεραρχία στην οικογένεια :

«Οι γηραιότεροι προηγούνται έναντι αυτών που έχουν γεννηθεί αργότερα».

Τ

43

Ο πρώτος που γεννιέται προηγείται. Αυτό σημαίνει, ότι αυτοί που γεννώνται μετά δεν έχουν το δικαίωμα να παρεμβαί-νουν στη ζωή των μεγαλύτερων. Ένα παιδί δεν πρέπει να εξιλεώνεται με το να υποφέρει ή να παίρνει εκδίκηση. Κανέ-να μέλος μεταγενέστερης γενιάς δεν μπορεί με επιτυχία να διεκπεραιώσει θέματα που ανήκουν σε προγενέστερους. Συχνά, νεότεροι το κάνουν αυτό και σαν συνέπεια έχουμε δυστυχία και πόνο. Στην ανώτερη τάξη αγάπης, οι νεότεροι μπορούν να εκφράσουν τη λύπη και τη συμπάθειά τους προς τα θύματα και να πράξουν κάτι προς τιμή τους και να αποδε-χθούν τις ευχές τους, αλλά μόνο αυτά.

έλη οικογένειας : στις οικογενειακές αναπαρα-στάσεις συναντώνται μέλη της οικογένειας που έχουν ανάγκη επικοινωνίας, συμφιλίωσης και άλλων εκφράσεων της καρδιάς που θα βοηθή-σουν όλους να βρουν την ειρήνη εντός τους.

Στην κουλτούρα μας δεν σχετιζόμαστε με τους νεκρούς απευ-θείας, αλλά εδώ το κάνουμε. Οι νεκροί έχουν πολλά διδάγματα για μάς, πολλές ανεκπλή-ρωτες ευλογίες για τους ζωντανούς. Στρεφόμενοι προς τους νεκρούς, μιλώντας τους κι επιτρέποντάς τους να εκφραστούν, αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να θεραπεύσουμε τη θλίψη και το πένθος μας που ίσως είναι ανολοκλήρωτα και γι’ αυτό ίσως αποτελούν αιτίες βαθιών εμπλοκών. Οι απόγο-νοι θυμάτων και δραστών ανακουφίζονται κι ενθαρρύνονται από τους νεκρούς, όταν στρέφονται προς αυτούς. Η εμπλοκή, αν δεν επιλυθεί, θα συνεχίσει να επιδρά στους απογόνους για γενιές μετά. Αυτοί θα νιώθουν, ακόμη και παντελώς ασυνείδητα, την ανάγκη να συναντήσουν τους νεκρούς, που σημαίνει να πεθάνουν οι ίδιοι, να υποφέρουν για τους νεκρούς και με τους νεκρούς, να συνεχίσουν τυχόν

Μ

44

έκφραση εκδικητικότητας και μίσους, ως μορφές αφοσίωσης, και άλλα πολλά. Αλλά, οι νεκροί δεν επιθυμούν τέτοιο πόνο, ούτε να υποφέ-ρουν οι απόγονοι σε μορφές εξιλέωσης. Επιθυμούν για τους ζωντανούς να είναι ευτυχισμένοι και μόνο αυτοί που ήσαν οι αληθινοί δράστες να τους συντροφεύσουν στην έκφραση σεβασμού και μεταμέλειας. Το ερώτημα είναι πού βρίσκονται οι νεκροί. Μέσω της ανα-παράστασης, φαίνεται ότι αυτοί εξακολουθούν να έχουν επίδραση στους ζώντες. Καθώς οι νεκροί τιμώνται πλήρως, αυτοί μπορούν πλέον να αποσυρθούν ευγενικά από το προσκήνιο, παραμένοντας όμως μια πηγή ευλογίας και υποστήριξης.

ητρότητα ή καριέρα : ο Hellinger λέγει ότι, αν είναι να επιλέξουμε την καριέρα σε βάρος της μητρότητας, θα βοηθήσει σημαντικά αν ανα-γνωρίσουμε τη μητρότητα και την τιμήσουμε στην καρδιά μας. Με τον τρόπο αυτό θα τη δια-

τηρήσουμε πάντα μέσα μας. Όπως πάντα, η μέθοδος είναι να οδηγήσουμε την καρδιά μας προς μεγαλύτερη αυθεντικό-τητα, να συμπεριλάβει περισσότερες πλευρές της ύπαρξης, να καταστεί κέντρο της ζωής μας.

κτρώσεις & αποβολές : μπορούν να έχουν βαθειά επίδραση στην οικογένεια, ειδικά πάνω στους γονείς αν αυτοί δεν έχουν αντιμετωπίσει την πράξη τους κι αν δεν έχουν θρηνήσει γι’ αυτήν. Οι γονείς και τα παιδιά εκτρώσεων πρέπει να κοιτάξουν ο ένας τον

άλλο και ν’ ανοίξουν και πάλι τις καρδιές τους. Το παιδί της έκτρωσης έχει ανάγκη μια θέση στην καρδιά των γονιών του.

Μ

Ε

45

Όταν αυτό θα έχει γίνει, είναι δυνατόν να διαλυθεί η ενοχή μετά κάποιο διάστημα. Στην περίπτωση των αποβολών, το παιδί που αποβλήθηκε από το σώμα δεν έχει αποβληθεί από την Οικογενειακή Ψυχή και γι’ αυτό πρέπει να του δοθεί η κατάλληλη θέση στην καρ-διά των μελών της οικογένειας. Επίσης, θα πρέπει να εκδηλω-θεί ο απαραίτητος θρήνος και η αρμόζουσα αναγνώριση του παιδιού αυτού, κυρίως από τους γονείς και τα τυχόν αδέλφια.

ιοθεσία : οι οικογενειακές αναπαραστάσεις μπο-ρούν να βοηθήσουν σημαντικά στο να φέρουν στην επιφάνεια τις επιπλοκές και τον πόνο που μπορεί να βιώνονται από τα υιοθετημένα παιδιά, τους φυσι-κούς τους γονείς και τους θετούς γονείς. Μπορούν

επίσης οι αναπαραστάσεις να αποκαλύψουν το πώς τα εμπλεκόμενα πρόσωπα μπορούν να μετακινηθούν πλησιέ-στερα προς λύσεις που αποκαθιστούν την καλή θέση και το «ανήκειν». Πολλά συμβαίνουν στη σημερινή κοινωνία τα οποία δεν λαμβάνουν υπόψη τις βαθύτερες αλήθειες των ανθρώπων. Οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε υιοθεσίες αξίζουν, και συχνά έχουν ανάγκη, υποστήριξης και γι’ αυτό στο ζήτημα της υιο-θεσίας ίσως πρέπει να μεταβληθούν ορισμένες θέσεις των εμπλεκομένων, ώστε να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέ-λεσμα για τους ενδιαφερομένους, στα πλαίσια των Τάξεων της Αγάπης του δεδομένου οικογενειακού συστήματος.

ύτες και θύματα : ο Hellinger λέγει πως, μεταξύ δραστών και θυμάτων υπάρχει μία αδιάρρηκτη σχέση, στην περίπτωση του δολοφόνου και του θύματος. Ο δράστης πρέπει να αφήσει τη δική του

Υ

Θ

46

οικογένεια και να ενωθεί με το θύμα. Ακόμη κι αν αυτός είναι ζωντανός, πρέπει να συμπεριφέρεται σαν κάποιος που έχασε το δικαίωμα να ανήκει στη δική του οικογένεια και που ζει σαν να ανήκει στο θύμα. Τότε μόνο μπορεί να βρεί την ειρή-νη. Στην αναπαράσταση, πρέπει να ξαπλώσει κάτω, δίπλα στο νεκρό θύμα, σαν άτομο που αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο τις συνέπειες των πράξεών του. Ο θύτης μπορεί να έχει μεγά-λο φόβο για τα θύματα. Μόνον όταν τα κοιτάξει στο πρόσω-πο κι όταν επιτρέψει στα θύματα να τον κοιτάξουν πίσω, τότε μπορεί να υποκλιθεί στα θύματά του και να δεί τον εαυτό του σαν κάποιον που δεν μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο του.

Στο θάνατο, αυτός πρέπει να βρίσκεται μαζί με τα θύματα κι έτσι να ανοίξει ο δρόμος για πραγματική συμφιλίωση. Και τα θύματα δεν βρίσκουν γαλήνη μέχρις ότου δώσουν στο θύτη μία θέση μεταξύ τους, έτσι ώστε αυτοί που χωρίστηκαν με το έγκλημα να μπορούν να ενωθούν και πάλι στο θάνατο. Για τους απογόνους των δολοφόνων, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αφήσουν να φύγει ο δολοφόνος από την οικογένειά τους κι από τις καρδιές τους και τίποτα από αυτόν δεν πρέπει να περάσει σε άλλο μέλος της οικογένειας. Εδώ υπάρχει ο κίνδυ-νος, ένα αθώο παιδί να θελήσει να επανορθώσει για το έγκλη-μα που έγινε, πράγμα που θα σημαίνει θάνατο γι’ αυτό το μέλος της οικογένειας. Αλλά αυτό δεν θα βοηθήσει καθόλου τα νεκρά θύματα, καθώς δεν αποτελεί το κατάλληλο πρόσω-πο να κάνει την επανόρθωση. Οι νεκροί δεν ζητούν εκδίκηση, επιθυμούν μόνο ανακούφιση και θεραπεία. Ένα τέτοιο παιδί, αν θέλει να ζήσει την εμπειρία της αλήθειας αυτής για την Ψυχή, μπορεί να ξαπλώσει στην αναπαράσταση δίπλα στο θύμα και να περιμένει τις αντιδράσεις του. Θα διαπιστώσει, ότι το να αποδώσει τιμή και να εκφράσει λύπη προς το θύμα

47

είναι όντως θεραπευτικό, αλλά αυτός πρέπει να αφήσει το χώρο άδειο γι’ αυτόν που πραγματικά ανήκει εκεί.

υτών παιδιά : στις αναπαραστάσεις εμφανίζεται συχνά η εξής δυναμική : Θύτες οι οποίοι δεν κατέ-χουν την ίδια τους την ενοχή έχουν παιδιά που προσπαθούν να επανορθώσουν γι’ αυτούς. Σε ακραίες καταστάσεις, τα παιδιά θέλουν να πεθά-

νουν στη θέση των θυτών ή έχουν σοβαρές ασθένειες ή ατυχή-ματα. Σύζυγοι μπορεί επίσης να θελήσουν να κάνουν το ίδιο. Είναι σημαντικό για τα μέλη της οικογένειας να αφήσουν την ενοχή να βρίσκεται εκεί που ανήκει, αναγνωρίζοντας και τιμώντας τη μοίρα του θύτη. Στην καλύτερη των περιπτώ-σεων, ο θύτης αντιμετωπίζει πλήρως τις πράξεις του, αναλογί-ζεται τι έχει κάνει, αισθάνεται πραγματικά τι έχει κάνει, είναι πολύ ταπεινός προς το θύμα και αναλαμβάνει τις συνέπειες. Η επανόρθωση μπορεί να εκφραστεί θετικά με το να κάνει ο θύτης κάτι καλό για να τιμήσει τα θύματά του. Είναι επίσης πρέπον, για τα παιδιά των θυτών, να τιμήσουν τα θύματα και να εκφράσουν τη θλίψη που νιώθουν. Τα παιδιά των θυτών νιώθουν συνδεδεμένα με τα θύματα και τα δικά τους παιδιά, κι υποφέρουν μαζί τους σαν να είναι μέλη της ίδιας οικογέ-νειας.

ωή : υπάρχει η κοινή αντίληψη, ότι η ζωή είναι το ύψιστο αγαθό κι ότι με την απώλειά της όλα χάνο-νται. Αλλά η ίδια η ζωή προέρχεται από κάτι πολύ μεγαλύτερο κι επιστρέφει σε κάτι πολύ μεγαλύτερο. Αυτή η μυστήρια δύναμη που παραλαμβάνει και

παραδίδει τη ζωή είναι η μεγάλη δύναμη. Ένα μικρό παιδί που επιστρέφει πίσω στην πηγή της ζωής δεν έχασε τίποτα.

Θ

Ζ

48

Αυτοί που επίσης ζουν εκατό χρόνια, επιστρέφουν στην πηγή μετά κάποιο διάστημα ζωής. Όταν επιστρέφουμε στην πηγή γινόμαστε και πάλι το ίδιο, όπως αυτοί που επέστρεψαν πριν από εμάς.

άνατος : σύμφωνα με την κουλτούρα μας, τείνου-με να αντιμετωπίζουμε το θάνατο σαν μία κατα-στροφή, κάτι τελικό, το τέλος της ύπαρξης. Από αυτή την άποψη, ο θάνατος είναι ιδιαίτερα οδυ-νηρός. Αν μπορέσουμε να τον αντιμετωπίσουμε

σαν το τέλος μιάς μορφής ύπαρξης και την αρχή μιάς άλλης, τα πράγματα μπορεί να τα νιώσουμε λίγο διαφορετικά. Βέβαια, ακόμη παραμένουμε με την απώλεια ή με το σοκ ενός πρώιμου κι οδυνηρού θανάτου. Αλλά, δεν θα χρειάζεται πλέον να σκεφτόμαστε ότι ο νεκρός υποφέρει ή στερήθηκε το κομμάτι της ζωής που του αναλογεί. Αν όλοι μας προερχόμα-στε από την ίδια πηγή κι επιστρέφουμε σ’ αυτήν, η διαφορά μεταξύ ζωντανών και νεκρών δεν είναι τόσο μεγάλη κι έτσι να μπορέσουμε να πούμε τελικά ναι στους ζωντανούς και ναι στη μετακίνησή μας κάπου αλλού – τη δεδομένη ώρα, οποτε-δήποτε κι αν έρθει αυτή...

εκρός : ο φόβος για το νεκρό φαίνεται να αποτε-λεί πανάρχαια ανθρώπινη αντίδραση την οποία δεν έχουμε ακόμη ξεπεράσει τελείως. Στην πολιτι-σμένη κουλτούρα μας, πολύ συχνά γίνεται μεγά-λη προσπάθεια να «προστατέψουμε» τους οικεί-

ους από τους νεκρούς τους. Αν κάποιος πέθανε με τραγικό τρόπο και τα μέλη της οικογένειας του δεν αναφέρονται σε αυτόν από φόβο κι υπερβολικό πένθος, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο για το νεκρό να γαληνέψει και να βρεί την ειρήνη.

Θ

Ν

49

Πρέπει τα μέλη να τιμήσουν την αγάπη τους για το νεκρό και να τον σεβαστούν. Τότε είναι που ο φόβος για το νεκρό μετα-τρέπεται σε συναίσθηση της ευλογίας του.

Το παλιό έθιμο του να ζητιέται η ευλογία του νεκρού βρίσκε-ται σε πλήρη ευθυγράμμιση με ό,τι εμφανίζεται στις οικογε-νειακές αναπαραστάσεις. Ανεξάρτητα από το αίτιο του θανά-του, ο νεκρός δεν βρίσκει καμμία ικανοποίηση στο να υποφέ-ρουν οι ζώντες ή στην εκδίκηση. Συμφιλιώνεται μέσω της πραγματικής λύπης, με την απόδοση τιμής κι αναγνώρισης, με την έκφραση της αγάπης. Και από τους δράστες χρειάζο-νται να τους συντροφεύσουν στο θάνατο όταν έρθει η ώρα, εκφράζοντας την ευθύνη τους με τον τρόπο αυτό και κάνο-ντας πράξη τη βαθειά τους θλίψη και μεταμέλεια.

◘

51

Πηγές & Βιβλιογραφία

Hellinger, Bert & Weber, Gunthard & Beaumont, Hunter

Hidden Symmetry of Love, 1999 (μτφ. «Η Κρυφή Συμμετρία της Αγάπης», 2000)

Hellinger, Bert Insights, Lectures & Stories, 2002

Hellinger, Bert Supporting Love, 2001

Hellinger, Bert Love’s Own Truths, 2001

Hellinger, Bert & Hovel, Gabriele ten

Acknowledging What Is, 1999

Hellinger, Bert Systemic Conditions of Illness & Health, 1999

Hellinger, Bert To The Heart of The Matter, Brief Therapies, 2000

Ulsamer, Bertold The Art and Practice of Family Constellations, 2003

INTERNET www.bert-hellinger.com

52

Οι υπηρεσίες παρέχονται από ειδικευμένους επιστήμονες & επαγγελματίες από Ελλάδα & Εξωτερικό, με το συντονισμό του Νικολάου Μ. Βαγιακάκου

Αλφάβητο Ζωής®

Πιστοποιημένες σπουδές σε :

NLP, Practitioner Training

COACHING, Personal/Life

Συστημική Σκέψη & Πράξη

DIPLOMA Συμβούλου Προσωπικής Ανάπτυξης

____________________________

Επαγγελματικές Σπουδές στη Συστημική Αναπαράσταση HELLINGER, ετήσιοι κύκλοι.

____________________________

Συστημικά Εργαστήρια

Systemic/Team Coaching

Βιωματικά σεμινάρια στην ενεργειακή διαχείριση

Θεραπείες DMP, EFT, Reiki ____________________________

ESSENCE SEMINARS: διεθνή σεμινάρια ανάπτυξης προσωπι-κότητας, για ιδιώτες, επαγ-γελματίες, και ομάδες στελεχών επιχειρήσεων και οργανισμών (Self Managed Leadership).

www.lifealphabet.eu www.biomatic.net

τηλ. (+30) 210-33.13.713 fax. (+30) 210-33.13.712 τηλ. (+30) 210-65.60.540 κιν. (+30) 6944-18.70.60

Έδρα: Διδασκάλου 53, Παπάγου, 15669 Αθήνα

Κέντρο: Απόλλωνος 4, Σύνταγμα, Αθήνα 10557 lifealphabet@gmail.com

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Α Λ Φ Α Β Η Τ Ο Ζ Ω Η Σ ®

Η ΣΕΙΡΑ «ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ & ΠΡΑΞΗ» - 2550 ΣΕΛΙΔΕΣ!

Η «Συστημική Σκέψη & Πράξη» στοχεύει να κυκλοφορεί στην Ελληνική Αγορά «βιβλία-εργαλεία» που διακρίνονται για τη χρηστικότητά τους, τη λειτουργική δομή τους και τη σύγχρονη επιστημονική τους εφαρμο-γή. Με τον όρο «Συστημική» αναφερόμαστε στα ανθρώπινα συστήμα-τα, οικογενειακά, επαγγελματικά και οργανωσιακά, αλλά και στα φαι-νόμενα της κοινωνικής, πολιτικής και ανθρωπιστικής δράσης του σύγ-χρονου ανθρώπου, ως μέλους & φορέα συλλογικής συνείδησης κι ως εν δυνάμει εκφραστή του συλλογικού πνεύματος. Υποστηριζόμαστε από το μεγαλύτερο Εκδοτικό Οίκο στον τομέα αυτό, τον Carl-Auer-Verlag.

Η σειρά απευθύνεται σε καθένα που ενδιαφέρεται για την ανάπτυξή του πέραν της ατομικότητας, βιώνοντας τη συστημική πραγματικότη-τα, τους νόμους και τις αρχές της, καθώς και τις δυναμικές που πηγά-ζουν από το ειδήμον πεδίο της. Επίσης, η σειρά απευθύνεται σε σπου-δαστές ανθρωπιστικών επιστημών, επαγγελματίες του κοινωνικού χώρου, στελέχη ανθρώπινου δυναμικού, επιχειρηματίες, στελέχη διοί-κησης, συμβούλους, εκπαιδευτές ενηλίκων, εκπαιδευτικούς και παιδα-γωγούς, κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές, εναλλακτι-κούς και συμπληρωματικούς θεραπευτές, καθώς και ενδιαφερόμενους ιδιώτες. Εκτός του παρόντος βιβλίου, κυκλοφορούν και οι εξής τίτλοι:

«Συστημική Συμβουλευτική», Koningswieser & Hillebrand

«Αν ήξερες πόσο πολύ σε αγαπώ!», Charlotte Palmgren

«Κάτω από την Επιφάνεια», Charlotte Palmgren

«Μονοπάτια της Αγάπης», Bert Hellinger

Τετράδια Συστημικής Αναπαράστασης: (1) Βασικές Θεωρήσεις, Ν. Βαγιακάκος, (2) Συνειδήσεις, Bert Hellinger, (3) Η Φαινομενολογική Σκέψη του Β. Hellinger, με επιμέλεια Νίκου Βαγιακάκου, (4) Η Οικογενειακή Αναπαράσταση, J.R. Schneider, (5) Το Συστημικό Σώμα, Συλλογικό, (6) Συστημική με Ζεύγος & Φιγούρες, J.R. Schneider & Sieglinde Schneider, (7) Φιλοσοφείν με Σώμα και Ψυχή, Συλλογικό.

«Αχ! Τι καλά που κανείς δεν το ξέρει!», J.R. Schneider & B. Gross

«Γεννήθηκες να Βοηθάς?», Bertold Ulsamer

«Ο Παράγοντας Μήλο», Bertold Ulsamer

«Από τη Σύγκρουση στη Συνεργασία», Geir Dale (και Επαγγ. Οδηγός)

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Α Λ Φ Α Β Η Τ Ο Ζ Ω Η Σ ®

Το Αλφάβητο Ζωής διατηρεί και αναπτύσσει τις εξής Εκδοτικές Σειρές:

Συστημική Σκέψη & Πράξη: Συστημική Αναπαράσταση Bert Hellinger, Συστημικό Coaching Στελεχών, Ομάδων, Οργανισμών, Φαινομενολογική Ψυχοθεραπεία, Οικογενειακές σχέσεις,κ.ά.

Υπερπροσωπικά Πεδία: DMP-Τεχνική Βαθείας Μνήμης (Roger Woolger), Υπερπροσωπικές Θεραπευτικές Τεχνικές, Ενέργεια, Φιλοσοφικός Στοχασμός, Φυσικός Μυστικισμός, Πνευματική Ψυχολογία, Αρχέτυπα & Μυστήρια, Σαμανισμός, Χριστότης.

Αυτο-Ανάπτυξη: Αυτογνωσία, Συμβουλευτική, NLP, Coaching, Mentoring, Αυτοεκπαίδευση, Self-Managed-Leadership.

Αυτοποίηση: Σύγχρονη Ποίηση, Προσωπική δημιουργία, Καινο-τομικότητα, Μορφογενετικά Πεδία, Βιωματική Καταγραφή.

Θεραπευτικός Θόλος: Ολιστική Θεραπευτική Αυτοανάπτυξη, Εναλλακτικές & Συμπληρωματικές Θεραπείες, Συνδιαστική Ιατρική, Σαμάνικη Ενεργειακή Ιατρική, Ερευνητικά θέματα.

Μέντωρ: Βιονοημοσύνη, Πρωτοποριακή Επαγγελματικότητα, Μελέτες, Επιστημονικός Λόγος, Εναλλακτικές Προοπτικές.

Η Παιδική Ψυχή: παιδική λογοτεχνία προσωπικής ανάπτυξης.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΖΩΗΣ, ΒΙΟΝΟΗΣΥΣ ΕΠΕ, ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ 4, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ: 210-3313713 & 210-6560540 • ΚΙΝΗΤΟ: 6944-187060 FAX: 210-3313712 • EMAIL: lifealphabet@gmail.com www.alfavitozois.gr • www.lifealphabeteshop.com

Διανομή: ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ & ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΚΑΤΟΠΙΝ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ ΣΕ

ΚΑΘΕ ΑΛΛΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ & ΚΥΠΡΟΥ. ΕΠΙΣΗΣ, ΣΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ BΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ

ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΝΟΜΕΙΣ E-BOOKS (WWW.READPOINT.COM / COSMOBOOKS / EBOOKS.GR).

Καταχώρηση των Βιβλίων μας: ΕΘΝ.ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: www.nlg.gr ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ: www.biblionet.gr

Γίνετε Φίλοι μας και στο Facebook > EkdoseisAlfavitoZois Δείτε δείγμα κάθε βιβλίου στο www.issuu.com/ekdoseis.alfavito.zois

e-book ISBN:

978-960-9415-49-1