Η μεγάλη κραυγή

Εκδόσεις Κοντύλι ndash 2014Αacute έκδοσηCopyright 2014 για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμοISBN 978-960-9661-20-1

Τίτλος Η μεγάλη κραυγή Ιστόρημα πέρα και από μυθιστόρημαΣυγγραφέας Γιάνης Δημολιάτης

Αναπληρωτής Καθηγητής Υγιεινής και Ιατρικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τηλ 26510-07607 26510-92654 6909150671 e-mail idimoliauoigr

Γλωσσική επιμέλεια - Διόρθωση Ελένη ΓεωργοστάθηΕξώφυλλο σελιδοποίηση Δέσποινα ΒαφείδουΦωτογραφία εξωφύλλου Γιάνης ΔημολιάτηςΕπιμέλεια παραγωγής ∆ημήτρης Παντελής

ΚοντύλιΠινακάτες Πηλίου370 10 ΜηλιέςTF +30 24230 86757infokondyligr

wwwkondyligr

Το λογότυπο Κοντύλι είναι εμπορικό σήμα κατατεθειμένο και ανήκει στην ατομική επιχείρηση Δημήτρης Νικ Παντελής

Σύμφωνα με τον Ν 21211993 και τους σχετικούς διεθνείς κανονισμούς που ισχύουν στην Ελλάδα απαγορεύεται η αναδημοσίευση και η αναπαραγωγή ndashολική μερική ή περιληπτικήndash ή η κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του παρόντος βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο ndashμηχανικό ηλεκτρονικό φωτοτυπικό ηχογράφησηςndash χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 11

ΣΗΜΕΙΩΜΑ TOY ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 15

1 Κατrsquo αρχάς δεν είμαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος ΜΑΡΙΝΑ 19

2 Όχι ποτέ Δεν το είπα ποτέ ΜΕΛΠΩ 47

3 Ζω σε μια φυλακή ΧΑΡΙΤΗ 61

4 Κι εμείς ζούσαμε για τις αναλαμπές ΚΙΚΗ 83

5 Δεν ξέρω πώς θα ήταν η ζωή μου χωρίς εκείνον ΦΡΥΝΗ 101

6 Όταν θα είμαστrsquo ελεύθερες ΑΓΛΑΪΑ 119

7 Υπόγραψα τι να rsquoκανα ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ 135

8 Θεέ μου ευχαριστώ που έφυγε πριν από μένα ΒΙΡΓΙΝΙΑ 151

9 Καθόλου σαν ζευγάρι ζωή δε ζούμε ΗΡΑ 173

10 Έγινα γιατρός για να γλιτώσω την οικογένειά μου από αυτό το σύστημα ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ η εγγονή 213

11 Μόνο καταλαβαίνουν αυτοί που το ζουν κανένας άλλος ΘΑΛΕΙΑ η θυγατέρα 237

12 Είπα και ξανατολέω απάνrsquo στην εγχείρηση Τίποτrsquo άλλο ΑΝΤΡΙΑΝΑ η σύζυγος 241

13 Κράτησέ με του λέει Φεύγω ΛΟΥΚΑΣ 245

ΣΥΖΗΤΗΣΗ 251

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 263

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 265

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τελικά ο καθένας πεθαίνει με τον ίδιο τρόπο που ζει

Δάσκαλε καλησπέρα

Το πρώτο που σκέφτηκα από τις πρώτες κιόλας σελίδες ήταν Aχ είναι πολύ καλό Πώς θα ήθελα να κάνω και εγώ κάτι τέτοιοhellip

Δάσκαλε μην ανησυχείς η ζήλια είναι από τα πιο παρεξηγημένα και ωφέλιμα συναισθήματα Δε μοιάζει καθόλου με το φθόνο Αντιθέτως είναι ένα άκρως κοινωνικό συναίσθημα που σε συνδέει με ωφέλιμο τρόπο με τους άλλους σε παρακινεί να φτάσεις κάπου να γίνεις το ίδιο καλός με κάποιον και ταυτο-χρόνως να επιθυμείς εκείνος που μέσα στο χρόνο θέλεις να του μοιάσεις να παραμένει το ίδιο καλός και να γίνεται ακόμα καλύτερος για να σε διδάσκει Ελπίζω να μου επιτρέπετε μια τέτοια εξομολόγησηhellip

Διαβάζοντας τη laquoΔήλωση του συγγραφέαraquo ένιωσα ανακούφιση από την αί-σθηση σεβασμού και ευθύνης που έχετε και ταυτόχρονα μου ήρθε στο νου μια φράση ενός θεολόγου που αργότερα καταπιάστηκε με τη θεραπεία οικογέ- νειας η οποία έλεγε laquoΤο κοινό σημείο της θρησκείας και της ψυχολογίας βρί-σκεται στην προσπάθειά τους να διακονήσουν την απόγνωσηraquo Για να το πω αλλιώς με οδηγήσατε σε συνειρμούς με συγκινήσατε και με κερδίσατε ως αναγνώστρια μόνο από αυτή τη δήλωσή σας Βοηθά βέβαια και το βίωμά μου με τους δικούς μου ανθρώπους που υπέφεραν από χρόνιες ασθένειες και από όλους εμάς που υποφέραμε μαζί τους

Έχω καταφέρει μέχρι σήμερα να διαβάσω το μισό (πιστεύω ότι μέσα στην εβδομάδα θα καταφέρω να διαβάσω και το υπόλοιπο ndash δεν είναι από τα κείμε-να που διαβάζεις στο πόδι) Είπατε να είμαστε αυστηροί κριτέςhellip Προσπάθη-σα πολύ διότι η αφήγηση με έκανε να μην προσέχω το πλαίσιο Γενικά αυτό που μπορώ να σας μεταφέρω σχετικά με το ιστόρημά σας είναι η αίσθηση ότι διαβάζω κάτι ζωντανό που κατάφερε να μου διακινήσει πολλά ερωτήματα μνήμες οράσειςhellip

ΓΙΑΝΗΣ ΔΗΜΟΛΙΑΤΗΣ Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΑΥΓΗ

12

Πότε πρέπει να πεθάνει ένας άνθρωπος

ΚΑΙhellip τι είναι ΖΩΗ

Ποιος ρώτησε τον ασθενή τι είδους ζωή θέλει να ζήσει

Το Πάσχα μια από τις δασκάλες μου με την οποία συνεργάζομαι έχασε το σύντροφό της από μια απειλητική μορφή καρκίνου του πνεύμονα Οι γιατροί που δεν του είχαν δώσει ελπίδες του πρότειναν να προσπαθήσει μια επιθετική μορφή θεραπείας για τον επιθετικό του καρκίνο που θα παράτεινε το χρόνο ζωής του για κάποιο χρονικό διάστημα Όμως δε θα μπορούσε να ασχοληθεί με τον κήπο του ούτε θα μπορούσε να πηγαίνει για ψάρεμα το Σαββατοκύρια-κο με τη γυναίκα του laquoΔε θέλω να ζήσω έτσιraquo είπε Και συνέχισε χωρίς θε-ραπεία στο σπίτι του Τις τελευταίες του στιγμές είπε στη γυναίκα του laquoΤώρα ξέρω ότι εσύ και τα παιδιά είστε έτοιμοι Μπορώ να φύγω ήσυχος Σε αγαπώ πάνταraquo Και έκλεισε τα μάτια

Από την άλλη η θεία μου έκανε τα πάντα για να παρατείνει τη ζωή της μέσα και έξω από την Ελλάδα Πέθανε μέσα στην αγωνία και δεν πρόλαβε να απο-χαιρετήσει κανέναν Έφυγε με φόβο και άφησε κληρονομιά μεγάλο πόνο στις κόρες της ndash που από ldquoσύμπτωσηrdquo εμφανίζουν ψυχοσωματικά συμπτώματα στο ίδιο σημείο του σώματος που εκείνη εμφάνισε καρκίνοhellip Προσπαθούν και εκείνες ναhellip ldquoζήσουνrdquo εντός και εκτός Ελλάδας

Τελικά νομίζω πως ο καθένας πεθαίνει με τον ίδιο τρόπο που ζει

Ένας φίλος φίλου της παρέας ιδιοκτήτης φαρμακευτικής εταιρείας είπε κά-ποια στιγμή μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και καλού κρασιού laquoΤουλάχιστον έχω απαγορεύσει στους πωλητές μας να προωθούν στους ασθενείς τελικού σταδίου ότι έχουμε στοκαρισμένο ndash από κει και πέρα άσrsquo ταhellipraquo


Θυμάμαι τον παππού μου είκοσι χρόνια πριν ίσως και παραπάνω Νεφρι-κή ανεπάρκεια του είπαν Κι εκείνος απάντησε laquoΕγώ δε ζω με σακούλαraquo Ήμουν πολύ μικρή τότε δεν είμαι σίγουρη ότι θυμάμαι καλά την απάντησή του νομίζω ότι οι αιμοκαθάρσεις πρέπει να ήταν την εποχή εκείνη πολύ βασα-νιστικές Γιrsquo αυτό όμως που είμαι σίγουρη είναι ότι εκείνος έζησε και πέθανε με τον τρόπο που ήθελε και τη στιγμή που ήθελε όρθιος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ13


Στη διάρκεια της ζωής μου αναγκάστηκα να το σκεφτώ πολλές φορές Γιατί σε αυτόν Γιατί τώρα Τι άλλο να κάνω για να ζήσει Τι άλλο έπρεπε να κάνω για να ζήσει Και απάντηση δεν πήρα Και απάντηση δεν έδωσα Μετά κατάλαβα ότι έκανα λάθος ερωτήσεις Και φρόντισα να βρω άλλη που με βοηθά και με απαλύνει περισσότερο Πώς θέλει να ζήσει ο άνθρωπος μέχρι να πεθάνει Δεν είναι δική μου Δανεική είναι από τον παππού Ηράκλειτο ο οποίος είπε κάποια στιγμή Η αρχή και το τέλος στο ίδιο σημείο (του κύκλου)

Όλα αυτά σας τα λέω για να σας μιλήσω για τη δύναμη που έχει το κείμενό σας να διακινεί συναισθήματα βαθιά και πονετικά Αλλά κυρίως είναι υλικό για διαπραγμάτευση θεμελιωδών ερωτημάτων της ζωής της καθημερινότη-τας με την ασθένεια των δυσκολιών των φόβων των ταυτίσεων της κληρο-νομιάς της αποσπασματικότητας και του μετέωρου του πολιτισμού μας της θυσίας των δεσμεύσεών μας

Σας ευχαριστώ που με εμπιστευτήκατεhellip

Εύχομαι να το εκδώσετε γρήγορα διότι το έχω αναφέρει σε δικούς μου ανθρώ-πους και θέλουν να το διαβάσουν αλλά δεν μπορώ να τους δείξω το παραμι-κρό (πνευματική ιδιοκτησία)

Σας χαιρετώ

Παναγιώτα Κωνσταντάρα ψυχολόγος πτυχιούχος του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών

ldquoΑντιμετώπιση του Πόνουrdquo 10 Μαΐου 2009

ΣΗΜΕΙΩΜΑ TOY ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Πότε πρέπει να πεθαίνει ο άνθρωπος

Α αυτό δεν είναι δικό μας θέμα αντιγυρίζουν αμέσως οι ειδικοί ndash αυτοί που εσείς θεωρείτε ειδικούς Αυτό είναι θέμα της κοινωνίας νrsquo αποφασίσει ndash απο-σείουν από πάνω τους τις ευθύνες παρελθέτω απrsquo εμού το ποτήριον τούτο

Κατέβηκα λοιπόν κι εγώ στην κοινωνία και την άκουσα

Μια δυστυχισμένη Μια φυλακισμένη και Μια παγιδευμένη στο χορό του Ζαλόγγου Μια ανάμεσα πεπόνι και φράουλες Μια που ζούσε για τις αναλαμπές Μια σκλαβωμένη που καρτερεί τη λευτεριά της και Μια που δεν μπορεί να δει τη ζωή της χωρίς εκείνον Ένας που τα ξέρει από μέσα Μια που έβλεπε ένα Γολγοθά και Μια που μας άφησε τη διαθήκη της Μια γιαγιά που δεν ξέρει από τι πέθανε ο παππούς της Μια κόρη που διαλύθηκε η οικογένειά της ldquoκυριολεκτικάrdquo και Μια εγγονή που έγινε γιατρίνα για να προστατέψει την οικογένειά της από ldquoαυτό το σύστημαrdquo στο δόκανο της προόδου πιασμένες αδειάζουν την ψυχή τους από αυτά που δεν είχαν τολμήσει να πουν ούτε στον εαυτό τους


16

Η ανάγκη

Έτοιμες από καιρό Όχι σαν έτοιμες Έτοιμες Περίμεναν κάποιος επιτέλους να τις πλησιάσει

Μόλις προλαβαίνομε μου είπε η Ήρα στο τηλέφωνο στις 930 το πρωί της 30ής Οκτωβρίου 2007 Πρέπει να σου τα διηγηθώ πριν πάω κι εγώ στο τρελά-δικο Και κλείσαμε ραντεβού για το Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2007 Κι έσπευσε να με προλάβει Ο άνθρωπος είναι η απάντηση οποιαδήποτε κι αν είναι η ερώ-τηση είπε ο Λουί Αραγκόν Είπε μεν ότι ο Λουί Αραγκόν το είπε το είπε δε ως τη γνωστή εκ των προτέρων απάντηση που θα μου έδινε σε κάθε ερώτηση που θα της έκανα Ήξερε την απάντηση πριν καν ακούσει τις ερωτήσειςhellip

Η απάντηση λοιπόν είναι ο άνθρωπος Αυτό που εγώ φοβούμαι είναι ότι και το ερώτημα είναι ο άνθρωποςhellip

Κι ο ρόλος μου

Την ώρα της αφήγησης

Εγώ συμπάω απλά την αφήγηση τίποτα παραπάνω όπως τη φωτιά για να κρατηθεί ζωντανή ή να ζωντανέψει Παρακινώ ενθαρρύνω τον αφηγητή να συνεχίσει τον ειρμό του τον επαναφέρω εντός θέματος όταν πια πήγαινε να ξεφύγει πέρrsquo από τα όρια καμιά φορά ρίχνω λάδι στη φωτιά Γιrsquo αυτό και οι παρεμβολές μου δεν τελειώνουν με ερωτηματικό αλλά με τρεις παραινετικές τελείες (hellip) λένε στον αφηγητή προχώρα εδώ είμαι σε ακούω οι πιο πολλές απrsquo αυτές τις παρακινήσεις έχουν αφαιρεθεί απrsquo το κείμενο για να μη διασπά-ται χωρίς λόγο η ενότητα του αφηγήματος

Μόνο όσες είναι με ερωτηματικό είναι οι ερωτήσεις μου οι πραγματικές συνήθως όχι στη μέση ενός ειρμού συνήθως στο τέλος μιας ενότητας ή της όλης αφήγησης όταν ο αφηγητής δείχνει να έχει ολοκληρώσει Κάποιες είναι διερευνητικές εμβαθυντικές με σκοπό να βγει στην επιφάνεια το εν τω βάθει τού εγώ του καλά κρυμένο μυστικό του που δεν το ξεστόμισε ίσως ποτέ και σε κανέναν μπορεί ούτε και στον εαυτό τουhellip

Δεν έβαλα λόγια μου στο στόμα τους ndash όπου υπάρχουν λόγια μου είναι φανερά Δεν μπορούσα να τους χρεώσω λόγια μου Ιστόρημα είναι όχι μυθ-ιστόρημα Ούτε καν σε υποσημειώσεις δεν έβαλα τα λόγια μου ndash αν το έκανα το βιβλίο θα γινόταν διπλάσιο Και θα δέσμευα εσένα αναγνώστη στη δική μου ερμηνεία Ανοίξου στη δική σου ερμηνεία των λόγων τους ndash κι αν θέλεις και τη δική μου δεν έχεις παρά να μου γράψεις

ΣΗΜΕΙΩΜΑ TOY ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ17

Πώς τις βρήκα

Οι οχτώ ήταν γνωστές στον ευρύτατο περίγυρό μου ο υπόλοιπες άγνωστες οι τέσσερες γνωστές γνωστών και η μία τυχαία γνωριμία σε βιβλιοπωλείο Προϋπόθεση η βιωμένη εμπειρία τους Χαρακτηριστικό τους η ποικιλία όχι φύλου (καθόλου τυχαίο) ηλικίας μόρφωσης γεωγραφικής προέλευσης βαθ-μού συγγένειας με το πρόσωπο που φρόντιζαν και μεταξύ τους πάθησης του φροντιζόμενου

Με ποια σειρά τις έβαλα

Εκτός από τη γραμμή εγγονή ndash μητέρα ndash γιαγιά και το Λουκά που μου ήταν φανερό ότι θα rsquoμπαιναν στο τέλος και με αυτή τη σειρά και τις αδερφές Φρύ-νη και Αγλαΐα που θα rsquoμπαιναν μαζί για τις άλλες δεν είχα κάποιον κανόνα Έβαλα λοιπόν κι εγώ έναν παλλόμενο πόνο πρώτον ένα διαζύγιο με την κοινή λογική δεύτερο έναν ποταμό εκεί κοντά στη μέση και τα άλλα ανάμεσα

Καμιά αφήγηση δε μοιάζει με τις άλλες Και μπορούν να διαβαστούν με οποιαδήποτε σειρά και ανεξάρτητα η μια από την άλλη Δεκατρείς διαφορετι-κές προσωπικότητες δεκατρία βιώματα δεκατρείς τρόποι ndash ίδιο θέμα

Αυτές καλά τα είπαν εσύ πώς τα βάζεις στο χαρτί

Μόνο αυτοί που το ζουν καταλαβαίνουν κανένας άλλος δήλωσε κοφτά η Θάλεια Επιτρέψτε μου να την αντιγράψω Μόνο αυτοί που έχουν επιχειρήσει να μεταγράψουν ζωντανό ηχογραφημένο λόγο στο άψυχο χαρτί μόνο αυτοί ξέρουν τι μαρτύριο είναι Κανένας άλλος Μετά μήνες γραψίματα και ξανα-γραψίματα και ξαναξαναγραψίματα και άκουσμα και ξαναάκουσμα και ξανα-ξαναάκουσμα ήρθε ndashεπιτέλουςndash σε μορφή που να μπορεί να διαβαστεί από τρίτουςhellip

Αυτό που επιδίωξα ήταν να σεβαστώ και εσένα αναγνώστη και τις αφη-γήτριες Θέλω να ακούσεις τις αφηγήτριες όχι να τις διαβάσεις ndash αφουγκρα-στή σε θέλω αναγνώστη Πες πως είναι μπροστά σου και σου μιλάνε

Ο ζωντανός ο λόγος έχει κι επαναλήψεις και πισωγυρίσματα κι εμφάσεις κι εντάσεις και σιωπές Δεν είναι μια ίσια γραμμή Θέλησα όλο αυτό το δυνα-μικό να το ακούσει ο αναγνώστης Γιrsquo αυτό και διακινδυνεύοντας να θυσιάσω τη μεστότητα για ποσότητα στο βωμό της διακήρυξής μου να τα γράψω ldquoόπως τα είπανrdquo δεν υπεραπλούστευσα το λόγο τους να τον κάνω μια ίσια γραμμή άχρωμες λέξεις Έχω την αίσθηση ότι κράτησα καλά την παλάντζα

Βλέπω στην κάθε αφήγηση έναν καθηλωτικό θεατρικό μονόλογο ndash και στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι το επόμενο βήμα αυ-τού του βιβλίου Ο σκηνοθέτης θα ήταν ευτυχής να άκουγε την κασέτα την


18

ίδια να νιώσει το βιωμένο λόγο όχι απλά να διαβάσει το τυπωμένο κείμενο Φαντάσου ότι είσαι ο σκηνοθέτης αναγνώστη1

Καλή ακρόαση

Ευχαριστίες

Στη Μαρίνα τη Μέλπω τη Χαρίτη την Κική τη Φρύνη την Αγλαΐα τη Βαγ-γελίτσα τη Βιργινία την Ήρα την Τερψιχόρη τη Θάλεια την Αντριάνα το Λουκά Έπαιξαν τόσο καλά το ρόλο της κοινωνίας Εσάς δε σας εμποδίζει το ψευδώνυμό σας να βρείτε τον εαυτό σας οι άλλοι δε χρειάζεται να μάθουν το όνομά σας θα μείνετε ο άγνωστος στρατιώτης της έρευνας

Στην Άρτεμη Δάλλα για το κουράγιο της νrsquo απομαγνητοφωνήσει τις αφηγή-σεις όντας η πρώτη αναγνώστρια του βιβλίου την ώρα που χτίζονταν τα θε-μέλια

Στην Παναγιώτα Κωνσταντάρα για τον εμπνευσμένο της πρόλογο

Στην Καλλιόπη Γάτσιου ndash η Ιθάκη δεν σε γέλασε

Και σrsquo αυτούς που ξεκίνησαν τη μεγάλη συζήτηση

Ευχαριστώ τις εκδόσεις Κοντύλι και ιδιαίτερα το φίλο Δημήτρη Παντελή που δέχτηκαν να φτάσουν τις αφηγήσεις στον αναγνώστη χωρίς να σκεφτούν κό-πους και θυσίες Ευχαριστώ την επιμελήτρια Ελένη Γεωργοστάθη που με πα-ραδειγματική επαγγελματική συνείδηση πάλεψε να χαλιναγωγήσει τον προ-φορικό και έντονα βιωματικό χαρακτήρα των αφηγήσεων στους συμβατικούς κανόνες ορθογραφίας και στίξης Τονίζω ότι κάθε ατέλεια βαρύνει εμένα όχι εκείνους

Ευχαριστώ εσένα αναγνώστη Αν το βιβλίο σού είπε κάτι πέτυχε το σκοπό του Μη διστάσεις να μου δείξεις οποιαδήποτε ατέλεια Και πες μου τη γνώμη σου Τη χρειάζομαι

1 Οι συμβάσεις του Παραρτήματος θα σε διευκολύνουν αν τις χρειάζεσαι μια και στο βιβλίο συχνά παρακάμπτονται οι κανόνες ορθογραφίας και στίξης λόγω της προφορι-κότητας των αφηγήσεων

3

ΖΩ ΣΕ ΜΙΑ ΦΥΛΑΚΗ

Εσύ είσαι υπέρ της ευθανασίας

ΧΑΡΙΤΗ

Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2007 ώρα 12 το μεσημέρι στο βάθος ενός εστιατορίου της πόλης της

Λοιπόν Λέγομαι Χαρίτη Μαλάμη είμαι εβδομήντα χρονών ndash εβδομήντα ένα μην κρύβεις χρόνιαhellip

Να τα κατοστήσειςΓιατί τσιγκούνη (γελάει)Χίλια (γελάμε) Να τα χιλιάσειςΕhellip αγάπησα έναν άνθρωπο στα δεκαεπτά μου χρόνια ndashεκείνος ήταν τριά-

ντα ενόςndash καιhellip τελικά παντρευτήκαμε Τον κατάφεραΔε σε κατάφερεhellipΌχι Τον κατάφερα Θεωρητικά ήμασταν και οι δύο εναντίον του γάμου αλλά τελικά παντρευ-

τήκαμε με πέντε καλεσμένους ndash με τους γονείς μας Περάσαμε όπως όλα τα ζευγάρια καλά όμορφα έρωτεςhellip Η βασική μας σχέση και νομίζω το σημείο που μας ένωσε πολύ ήταν η σάρκα Πρώτα αυτή Και ύστερα το ότι ίσως επειδή εγώ κατάγομαι από προσφυγική οικογένεια κι έζησα σε μια οικογένεια πατριαρ-χική απόλυτα πατριαρχική έψαχνα να βρω έναν άντρα να μπορώ να ακουμπή-σω επάνω του και το βρήκα σrsquo αυτόν τον άνθρωπο Εhellip δεν αντέχω τις φωνές τους καβγάδες ndash εκείνος υπήρξε πάντα ήρεμος Δεν είχαμε ποτέ καβγάδες στο σπίτι Είχαμε συζητήσεις και σε κάποιες δύσκολες ώρες δικές μου ndashπου δεν το κρύβω και ζήλευα και φώναζα και έκαναndash εκείνος θεωρούσε καλό να απο-χωρεί και να επιστρέφει όταν εγώ είχα ηρεμήσει Έτσι κύλησε η ζωή μας

Δουλέψαμε κι οι δύο Συνολικά έχουμε δουλέψει σαράντα δύο χρόνια σκληρές δουλειές πρωί απόγευμα γιατί ήμαστε κυνηγημένοι από τη Χούντα από τη δεξιά απrsquo όλrsquo αυτά τα καλά παιδιά με αποτέλεσμα να ζήσουμε χώρια κάπου δεκαεπτά χρόνια Εγώ δούλευα στην Αθήνα εκείνος με μεταθέσεις δυσμενείς μεταθέσεις Εhellip ήτανε υπάλληλος του Υπουργείου Δικαιοσύνης


62

σήμερα συνταξιούχος Κι εγώ εκεί στο ίδιο υπουργείο Υπουργικός έρωτας Ήτανε προϊστάμενός μου Έτσι γνωριστήκαμε δηλαδήhellip ναι Ήμουνα δεκαε- πτά ετών

Έτσιhellip φτάσαμε στη Χούντα όπου πια τον έδιωξαν τον πήγανε στη Θεσ-σαλονίκη ως επικίνδυνο για τη δημοσία τάξη των Αθηνών κι εκεί ανέλαβε και τη μεταστέγαση του νοσοκομείου των φυλακών ως διευθυντής διοικη-τικού ndash είναι νομικός Ναι Εhellip ήτανε δύσκολα χρόνια Εγώ εδώ μόνη ndash με δυο παιδιά Εκείνος εκεί μόνος του Εμένα δε με πηγαίνανε στις μεταθέσεις του Γιώργου δε μου δίνανε μετάθεση δεν ακολουθούσα ενώ υπάρχει διάτα-ξη νόμου Αυτό όμως απrsquo την άλλη μεριά μάς έκανε καλό ndash βρήκα το καλό στοιχείο ξέρεις μrsquo αρέσει να ψάχνω να βρίσκω τα καλά στοιχεία για να κρατηθώ Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μη μας φάει η καθημερινότητα Τότε δουλεύαμε και Σάββατα και το να συναντηθούμε ήταν ολόκληρη ιστορία δεν είχε Σαββατοκύριακο δεν είχαμrsquo ούτε αυτοκίνητο κτίζαμε και το σπίτι μας πείνα και δυστυχία όχι δυστυχία οικονομική δυσχέρεια Έτσι το αποτέλεσμα ήτανε όταν συναντιόμαστε να φουντώνει ένας έρωτας που ήταν κοιμισμένος Και δεν ντρέπομαι να σου πω ότι πολλές φορές μοιράζαμε τις αποστάσεις Και συναντιόμαστε κάπου για να συναντηθούμε

Εhellip προχώρησε η οικογένεια κάναμε δύο κόρες που είμαστε περήφανοι γιrsquo αυτέςhellip

Όμως το ότι δεν κάναμε καβγάδες τrsquo ότrsquo υπήρχε αυτή η ηρεμία είχε πολύ κακά αποτελέσματα Δυσμενέστατα Εγώ ήμουνα μεγαλωμένη και μαθημένη στο πρέπει Εκ μητρός είμαι Ποντία και έλεγε λοιπόν η μητέρα μου ότι laquoοι Πόντιες δεν κλαίνε ποτέraquo Η μητέρα μου το έλεγε η κόρη της εγώ το έμα-θε Έτσι μεγάλωσα εγώ ότι εμείς είμαστε δυνατές Ο πατέρας μου ήταν απrsquo τη Σμύρνη απrsquo τrsquo Αλάσεχιρ κι είμαι πολύ περήφανη για την καταγωγή μου Έτσι έμαθα ότι οι γυναίκες ήρθαν πρόσφυγες κυνηγημένες ndashσε αντίθεση με το βιβλίο Ιστορίας της κυρίας Γιαννάκουndash κουβαλώντας τα παιδιά και τους μπόγους Όσοι μπόρεσαν Και στάλθηκαν εδώ στην Ελλάδα Την αφιλόξενη Ελλάδα Κι έτσι οι γυναίκες ήταν οι δυνατές Δεν ξέρω κατά πόσο σrsquo ενδιαφέ-ρουν αυτά αλλά έτσι χαλυβδώνεται ο χαρακτήρας φτιάχνεται Ένας ψεύτικος χαρακτήρας για μένα Δεν αφήνουμε τη φύση να μιλήσει αλλά βάζουμε το πρέπει πάνω απrsquo το θέλω Και είναι πολύ σκληρό Πρέπει να γίνει αυτό πρέπει να γίνει εκείνο πρέπει το άλλοhellip

Αντιθέτως ο άντρας μου είναι από οικογένεια με καταγωγή ηπειρώτικη απrsquo τη Βήσιανη βέβαια Α ένας άνθρωπος μειλίχιος ε φιλελεύθερο θα τον έλεγα με το Βενιζέλο κι εκείνος κι εγώ εκείνη την εποχή ίσον αριστεροί για τους κρατούντες ναι εhellip διαλλακτικόςhellip

Δεν είχαμε τίποτα κοινό διαβάζαμε και οι δύο πολύ εγώ φιλολογία-ποίηση εκείνος ιστορικά Ούτε ο ένας ούτrsquo ο άλλος προσπάθησε μπόρεσε να παρασύρει τον άλλο Να σκεφτείς ότι όταν άρχισα να γράφω ποιήματα

63 3 ΖΩ ΣΕ ΜΙΑ ΦΥΛΑΚΗ

ndashέγραφα πάντα δηλαδήndash και του τα διάβαζα μου έλεγε Τι σου rsquoκανα Γιατί μου το διαβάζεις τώρrsquo αυτό Τι φταίω ndash σrsquo αυτό το στιλ Πάντα με χιούμορ χιουμορίστας ιδιαίτερος ένα πολύ γερό μυαλό Ήταν αθλητής δεκαθλητής Εκεί συναντιόμαστε στον αθλητισμό Ήμουνα κι εγώ κολυμβήτρια έπαιζα βόλεϊ εκείνος ήταν δεκαθλητής και ποδοσφαιριστής Αυτό ήταν ένα σημείο συνάντησης Η εντιμότητα ήταν ένα άλλο σημείο συνάντησης ndash γιrsquo αυτό εί-μαστε και φτωχοί Μια εντιμότητα πουhellip καταλήγει ίσως σε βλακεία Ζούμε μαζί πενήντα τέσσερα χρόνια

Σrsquo όλη μου τη ζωή ακριβώς επειδή δεν εκδηλωνόμουνα δεν έχω κλάψει ποτέ Έχω χάσει όλους τους δικούς μου κι έχω χάσει κι ένα παιδί ndash δεν έχω κλάψει ποτέ παρά μόνο δυο φορές στη ζωή μου Κι ήταν οδυνηρό δεν ξέρω να κλαίω Πόναγε ο λαιμός μου τα μάτια μου το στομάχι μουhellip και λέω ldquoγιατί κλαίει ο κόσμοςrdquo Αλλά τα δάκρυα τρέχανε Όχι από πόνο ίσως από δυσκολίες όταν δεν μπορούσα να κάνω τα πρέπει Αυτές ήταν οι δυο φορές που έκλαψα

Εκείνος πάλι ήτανε το μοντέλο του άντρα του rsquo60 του rsquo50 οι άντρες δεν κλαίνε Οι άντρες δε βγάζουν τον εαυτό τους Είναι άντρες Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα όλες οι στεναχώριες και οι δυσκολίες να περνάνε μέσα μας Εγώ με κολίτιδες έλκη γαστρορραγίες σπασμούς μυϊκούςhellip μονίμως άρρωστη Εκείνος πάντα ήρεμος και υγιής Δεν ήθελε τις αρρώστιες Δεν ήθελε νrsquo ακούει για αρρώστιες Και δεν είχε Ήταν θεόγερος Δεν αρρώστησε ποτέ του Ούτε κολικούς ούτε κολίτιδες τίποτα Εκτονωνόταν με το να περπατάει Δεν έχει μπει σε τρόλεϊ δεν έχει μπει σε λεωφορείο πάντα πεζός Έβρισκε τις λύσεις περπατώντας Ένας άνθρωπος μοναχικός σαν άτομο ιδιαίτερα δημοφιλής στις παρέες στο σόι στους συγγενείς γιατί ηταν χιουμορίστας ήταν πειραχτήρι Αλλά ο εσωτερικός του κόσμος ήτανε κλεισμένος πίσω από το όστρακο του άντρα οι άντρες δεν κλαίνε οι άντρες είναι δυνατοί

Αυτό το πλήρωσε και το πλήρωσα και το πληρώνουμε Έπαθα ένα μικρό καρκίνο δέρματος έπαθα έναν καρκίνο φωνητικής χορδής έπαθα μία γα-στρορραγία πολύ μεγάλη ndash με χειρούργησαν εν θερμώ κάνανε λάθος ενώσα-νε έντερο με δεν ξέρω τι έμεινα δυο μήνες Εντατική έχασα είκοσι δύο κιλά νομίζαν όλοι ότι πέθανα βρέθηκrsquo ένας καταπληκτικός γιατρός ο Χαλιλόπου-λος ο οποίος μέσω γαστροσκοπήσεων κατόρθωσε να βγάλει τα πολλά ράμ-ματα και να βάλει μπαλονάκι γαστροσκοπήσεις που κράταγαν είκοσι λεπτά και μιλάμε τώρα δω οι δυο μας άρα ζωhellip

Ο Γιώργος όλrsquo αυτά τα πέρασε με πολλή υπομονή Εhellip να σκεφτείς ότι δε μου rsquoχει πει ποτέ ότι μrsquo αγαπάει Ούτε τότε Ποτέ στη ζωή μας Πάντα εγώ Κι όταν τον ρώταγα μου rsquoλεγε Μα αφού είμαι μαζί σου Μπορεί να μη σrsquo αγα- πάω Δεν το βλέπεις στις πράξεις μου Αλλά χρειαζόταν ο λόγος ndash το λόγο δεν τον είχα Τον είχα όμως στα γραπτά του έχω γράμματά του άκρως ερωτικά Δεν το rsquoλεγε γιατί rsquoταν άντρας Τrsquo όστρακο που λέγαμε


64

Έτσι φτάσαμε στοhellip (κάνει φωναχτά διάφορους υπολογισμούς) εβδομήντα εννιά Το 1979 υποβάλλει τα χαρτιά του για σύνταξη με τριάντα δύο χρόνια υπηρεσία κανονικά δηλαδή να φύγει Το πρωί υπέβαλε την παραίτηση πήγα-με Σαββατοκύριακο εκδρομή για να το γιορτάσουμε και το βράδυ παθαίνει το πρώτο εγκεφαλικό Ήταν Σαββατοκύριακο

Εγώ έγραφα ndashτου γραφείου μου δουλειά είχα πάρει γιατί έκανα κάτι υπε-ρωρίεςndash κι ήρθε πάνω στα πρακτικά και μου έγραψε laquoεγκεφαλικόraquo Παραπα-τώντας σηκώθηκrsquo έξι η ώρα το πρωί και μου rsquoγραψrsquo laquoεγκεφαλικόraquo Αντί να το μιλήσει Δεν μπορούσε να μιλήσει

Είχεhellip δεν ξέρω πώς λέγεται στράβωσε το στόμα του δεν ξέρω πώς τα λέτε επιστημονικά και το μάτι στο πρόσωπο δηλαδή αριστερά Με απόλυτη διαύγεια πνεύματος Χέρι-πόδι όχι Μόνο πρόσωπο Εhellip αυτό ήταν το πρώτο μας εγκεφαλικό Μπήκαμε στο νοσοκομείοhellip ανακάλεσα την παραίτησή του για να έχουμε πλήρη περίθαλψη να μην μπλέξουμε σε τέτοια έμεινα μαζί του στο νοσοκομείο δέκα μέρες άρχισε να επανέρχεταιhellip και τότε σταμάτησrsquo η περίοδός μου Όταν εκείνος βγήκε απrsquo το νοσοκομείο εγώ δεν είχα πια περί-οδο

Δεν ξέρω (παύση μικρή) δεν ξέρω Ο Γιώργος αρρώστησε Είναι σαν να λες το βουνό γκρεμίστηκε έγινε σεισμός μετακινήθηκε Πώς δεν ξέρω δε σκεφτόμουνα ενεργούσα έπρεπε να σταθώ δίπλα στο Γιώργο Και το σώμα μου αποφάσισε ότι δεν του χρειάζεται πια περίοδος Το σώμα μου έτσι απο-φάσισε και σταμάτησε Ήμουνα σαράντα τριών Σαράντα τριών ετών Είχα όμως μία ινομυωματώδη μήτρα κι ο μαιευτήρας μου πολύ το χάρηκε

Εhellip ήρθε σπίτι συνεχίσαμε τη ζωή μας περάσανε τα χρόνιαhellip Εγώ δούλευα συνέχισα να δουλεύω με δυο δουλειές ο Γιώργος είχε πάρα πολλά ενδια-φέροντα κι απασχολήσεις καιhellip φτάσαμε τώρα πια ήρθε η ώρα ndashμετά τις αρρώστιες τις δικές μου και ιδιαίτερα μετά το στομάχι μουndash υποβάλλω τα χαρτιά μου και φεύγω κι εγώ με σύνταξη μετά rsquoπό σαράντα δύο χρόνια δου-λειάς Είχα πάρει δηλαδή απrsquo το Δημόσιο τη σύνταξη κι εξακολουθούσα και δούλευα διάφορες δουλειές πωλήσεις ασφαλίστρια και τα λοιπά Φεύγω και τότε του λέω Γιώργο τώρα πια οι δυο μας Τα παιδιά μας μεγάλωσανhellip θα ζήσουμrsquo οι δυο μας

Δεν πρόφτασα να το πω αρχίσαν οι θάνατοι ndashπέθαναν τρεις αδερφές του πέθανε ένας αδερφός μου ο μοναδικός πενήντα ετών στα πενήντα τουndash κι αρχίζει ο Γιώργος τα εγκεφαλικά Ο Γιώργος δεν κλαίει Ο Γιώργος είναι πολύ συναισθηματικό άτομο αλλά είπαμε κλεισμένος στο καβούκι του δεν κλαίει Κι αρχίζουν τα εγκεφαλικά Το πρώτο ήρθε πριν από δέκα έντεκα χρόνια χάνοντας το αριστερό οπτικό κεντρικό οπτικό νεύρο ndash καλά το λέω κεντρικό οπτικόhellip πεδίο οπτικό πεδίο μπράβο Αμέσως μετά ο επόμενος θάνατος το άλλο μάτι δε βλέπει πια βλέπει ένα εικοστό Έχουμε εγκεφαλικά που παρου-


σιάζονται με διάφορες μορφές Άλλος θάνατος χέρι-πόδι Γυμνασμένο κορμί αρχίζουμε γυμναστικές πράγματα θάματα συνερχόμαστε άλλος θάνατος άλλο εγκεφαλικό Του αδερφού του θάνατος του αδερφού του η αντίδραση του Γιώργου ήταν εγκεφαλικό Εγκεφαλικά Θάνατος εγκεφαλικά

Βέβαια πρέπει να σημειώσω (αργά αργά μία μία τις λέξεις) ότι ο Γιώρ-γος από την εποχή που τον γνώρισα φοβόταν το θάνατο και φοβόταν τα εγκε-φαλικά (γρήγορα) γιατί ο πατέρας του είχε πεθάνει από εγκεφαλικό σε ηλικία πενήντα ετών Δεν ξέρω αν αυτό στην ιατρική μετράειhellip

Κι έτσι πριν από έντεκα χρόνια το χάσιμο των ματιών του στα δύο πρώ-τα εγκεφαλικά είχε σαν αποτέλεσμα μία κατάθλιψη Και κλείσιμο στο σπίτι Κλειστός ήτανε κλεισμένος δεν ήταν Ήταν ο άνθρωπος που έβγαινε ndash α πρέπει να σου πω ότι είχε παρέες ανδροπαρέες πενήντα χρόνια τις ίδιες πα-ρέες που βγαίναν κάθε Σάββατο οι Σαββατιάτες έτσι το λέγανε Και την Κυριακή παίρναν κι εμάς ldquoτα μουσείαrdquo τις γυναίκες τους Τα μουσεία έτσι μας λέγανε Δηλαδή θέλω να πω ότrsquo ήταν ο άνθρωπος ο πολύ κοσμικός ο πολύ έξω Αυτά όλα σταμάτησαν Κλείστηκε μέσα στο σπίτι και είπε όταν πέθανε η αδερφή του η μικρότερη εγώ δεν ξαναβγαίνω έξω Και δεν ξαναβγήκε Βρε Γιώργο μου τώρα που rsquoχω πάρει σύνταξη Τώρα που έχουμε σπίτι ndashείχε η αδερφή του ένα σπίτι στη Ραφήνα και μας το παραχωρούσεndash θα πάμε στη Ραφήνα να κάνουμε τα μπάνια μας Τώρα δε βγαίνεις έξω που είμrsquo εγώ καλά αρχίζω να γίνομαι καλά Δεν ξαναβγαίνω έξω απrsquo το σπίτι Και δεν ξαναβγήκε Παρά μόνο για νοσοκομεία

Έντεκα χρόνια δεν έχει βγει έξω από το σπίτι Ενώ μπορεί ndash ενώ μπορού-σε Δηλαδή μη βλέποντας με τη βοήθειά μου μπορούσε Είχε μάθει όμως να περπατάει με το να βλέπει σκιές μόνο δηλαδή το οπτικόhellip περίγραμμα εξω-τερικά ξέρεις δεν έβλεπε το κέντρο Δηλαδή όταν έμπαινε ένας άνθρωπος μέσα και φορούσε παντελόνια δεν ήξερε αν είναι άντρας ή γυναίκα έπρεπε νrsquo ακούσει τη φωνή Η κατάθλιψη χειροτερεύει και πάλι Η οποία συνοδεύε-ται με διάφορα εγκεφαλικά όπως είπαμε μετά rsquoπό κάθε θάνατο Πρέπει να σημειώσω ότι αγαπιόμαστε και τον αγαπάω πάρα πολύ τον εκτιμώ τον σέ-βομαι δεν ξέρω δεν είνrsquo έρωτας είναι συνήθεια είνrsquo εκτίμηση ndashα φοβερή δεν έχω πάει μrsquo άλλον άντρα δεν ξέρω πώς είναι μου έδωσε δυο ωραία παιδιά και του είμαι υποχρεωμένη γιrsquo αυτό είχε πολύ καλό σπόροndash εhellip είναι συνή-θεια δεν ξέρω εγώ προσπαθώ να του στέκομαι κι είμαι δίπλα του έντεκα χρόνια τώραhellip

Κάνω ομοιοπαθητική δεκαοκτώ χρόνια Δεν ξέρω αν αυτό με βοήθησε ή τι με βοηθάει Αν πιστεύεις στο θεό η δύναμή του Μέχρι πριν από πέντε χρόνια δηλαδή τα πρώτα έξι χρόνια ήλπιζα ότι θα τα καταφέρουμε θα περπατήσει θα ξαναφτιάξει έφτιαξε το χέρι του άντε και περπατούσε μέσα στο σπίτι ήρθε η χαρά του εγγονιού έπαιρνε το καρότσι και το έκανε βόλτα μέσα στο σπίτιhellip


66

Άρα έβλεπεΌχι είπαμε τι βλέπει βλέπει περίγραμμα Μέσα στο σπίτι είχε μάθει εκι-

νείτο άνετα δεν υπήρχε πρόβλημα και τουαλέτα κι όλαhellip ΑυτοεξυπηρετείταιΕξυπηρετείτο τα πρώτα τέσσερα πέντε χρόνια Μετά αρχίζουν οι δυσκο-

λίες Τα εγκεφαλικά συνολικά ήταν επτά Αρχίζουν οι δυσκολίες Για να φτά-σουμε στο χθες προχθές που πια είναι τώρα τρία χρόνια που το αριστερό πόδι-χέρι έχει φύγει τελείωςhellip

Άρα είναι ξαπλωμένος μονίμωςΌχι δεν τον αφήνουμε ξαπλωμένο Αλλιώς θα ήτανε Τον υποχρεώνουμε

ndashκαι βάζω και τις κόρες μου μέσα όποτε βρίσκονται σπίτιndash να περπατάει έστω κι αυτά τα λίγα βήματα Εhellip με αρκετές ασκήσεις στο κρεβάτι Όχι μόνος του όχι Εμείς τις κάνουμε Φυσιοθεραπευτής στην αρχή ναι Του έκανε πολύ καλό και φαίνετrsquo ότι επειδή είδε ότι του rsquoκανε καλό ndashείκοσι δύο σκαλιά έχει το σπίτι μας μονοκατοικία ο φυσιοθεραπευτής τον κατέβασε κάτω τον έβγα-λε στο δρόμοndash και την άλλη μέρα τού απαγόρευσε νά rsquoρθει

Εγώ πιστεύω ότι δεν ήθελε να γίνει καλά Δεν ξέρω γιατί Δεν μπόρεσα να καταλάβω γιατί κλείστηκrsquo έτσι Δεν μπόρεσα Έχω σκεφτεί πολλά πράγματα τον έχουν δει ψυχολόγοι τον έχουν δει ψυχίατροι ομοιοπαθητικοί αλλοπα-θητικοί βελονιστές έχουμε κάνει τα πάντα ότι μπορούσαμε να κάνουμε Ο Γιώργος είναι στην καρέκλα του άρχοντας αν έρθεις και τον δεις δε θα τον κάνεις ογδόντα τεσσάρων ετών θα τον πεις εβδομήντα Έχει ένα δέρμα θαυ-μάσιο δεν έχει παχύνει ήτανε στα εβδομήντα εβδομήντα πέντε κιλά κι έχει πάει ενενήντα βέβαια κι εγώ ήμουν στα πενήντα κι έχω φτάσει εβδομήντα τέλος πάντωνhellip ndash πενήντα κιλά ήμουνα τώρα είμrsquo εβδομήντα το ζώον

Εhellip προσπαθούσαμε να βρίσκουμrsquo ενδιαφέροντα Εγώ πια με το κλείσι-μό μου αυτό άρχισα να γράφω μανιωδώς Πάντα έγραφα αλλάhellip πρέπει να σου πω ότι ndashκάνω μια αναδρομή γυρίζω πίσωndash ότι όταν έπαθα καρκίνο και ενάμιση χρόνο δε μίλαγα του έγραψα είχα μπροστά μου κρεμασμένο ένα μπλοκάκι και έγραφα και του έγραψα μια μέρα ήμασταν εξοχή είχαμε νοι-κιάσrsquo ένα σπίτι στη θάλασσα και του έγραψα laquoΉθελα τόσα να πω στα παιδιά και δεν μπόρεσαhellipraquo Κι εκείνος μου είπε Μμπορείς να γράψεις Λέω Ξέρω να γράφω ποιήματα δεν ξέρω πεζά Μου λέει Ξέρεις και μιλάς γράψε Θα με βοηθήσεις Ναι ότι χρειαστείς Με παρότρυνε πάντα να γράφω Άσχετα αν δεν του αρέσαν τα ποιήματα με παρότρυνε Εκείνος μου έβγαλε την πρώτη μου ποιητική συλλογή Χωρίς να το ξέρω Έχω τρεις αλλά την πρώτη την έβγαλrsquo εκείνος το 1985 Εhellip ήταν ο άνθρωπος που μας σπρώχνει και τις κόρες του στη μάθηση στην πρόοδο Προχωρήστε ο δρόμος είναι μπροστά μην κοιτάτε πίσωhellip ndash δεν το rsquoκανε ο ίδιος όμως

Έτσι λοιπόν όταν εκείνος αρρώστησε έμεινε κλείστηκε μέσα έρχεται η κόρη του η μεγάλη και μου λέει και μας λέει Βρε μπαμπά λέει η μάνα


έγραψε βιβλίο για τη διασπορά για τη ζωή της για την οικογένειά της Γιατί δε γράφετε ένα βιβλίο για την Καλλιθέα Να της διηγείσrsquo εσύ κι εκείνη να γράφει Έτσι ξεκίνησα ένα βιβλίο πριν δέκα χρόνια Κολλήσαν κι οι φίλοι του οι οποίοι ερχόντουσαν στο σπίτι και βγήκrsquo ένα βιβλίο Που θα εκδώσει η Εκδοτική Δηλαδή πήρα με κασετόφωνο σαράντα πέντε μαρτυρίες της ζωής της Καλλιθέας γιατί δεν υπάρχει βιβλιογραφία για την περιοχή Καλλιθέας και πήρα σαράντα πέντε μαρτυρίες από εβδομήντα ετών ως θάνατο Μrsquo όλες τις δυσκολίες της απομαγνητοφώνησης της επαλήθευσηςhellip Ο Γιώργος με βοήθησε αφάνταστα στην επαλήθευση ndashγιατί έχει γερό μυαλόndash και οι φίλοι του πάρα πολύ κι έτσι έγινε ένα συλλογικό βιβλίο Οι φίλοι του αυτοί που βγαίνανε οι Σαββατιάτες Που τώρα όμως δε βγαίνανε αλλά ήρθανε μέσα Οι οποίοι όμως ένας ένας πέθαινε Ο ένας με καρκίνο ο άλλος μrsquo έναν τραγι-κό θάνατο ο άλλος με δεν ξέρω τι Κι από αυτή την παρέα τη μεγάλη έχουνε μείνει μόνο ένας ο οποίος έρχεται πια κάθε Σάββατο ndash α έχει μέρα συγκε-κριμένη που δεν έχει κίνηση ο δρόμος γιατί κι αυτός είναι ογδόντα ετών Κι έτσι μας έμεινrsquo ένας κι άλλοι δυο τρεις που rsquoρχονται στο μήνα μια φορά Αυτό τον απασχόλησε και του άρεσε Κάποια στιγμή όταν έπαθε το δεύτερο και το τρίτο όταν έγιναν οι μεγάλοι θάνατοι δηλαδή πριν πέντε χρόνια ε τότε στα-μάτησε να τον ενδιαφέρει Βέβαια κατά καιρούς μού λέει για διάβασέ μου τι έγραψες για τον τάδε Και του διαβάζω Έλα φτάνει τώρα μην κουράζεις το λαιμό σου ndash με προσέχει

Εhellip εντωμεταξύ εμένα με πονέσαν τα χέρια μου έπαθα τενοντίτιδες από το τράβηγμα και θεώρησα καλό να πάρουμε γυναίκα Πάντα είχα ευαισθη-σία στη μέση είχα μια μετακίνηση μεσοσπονδυλίου δίσκου από τα παιδικά μου χρόνια και φόραγα κορσέ ndash και φοράω και είχα βρει έναν τρόπο να τον σηκώνω δηλαδή στεκόμουνα μπροστά του εκείνος μrsquo ανοιχτά τα πόδια στην πολυθρόνα ή στο κρεβάτι με κράταγrsquo απrsquo τη μέση κι έκανα μοχλό τη μέση μου με αποτέλεσμα να τη διαλύσω (παύση) Ναι κι έτσι πριν τέσσερα πέντε χρόνια αναγκάστηκα να πάρω γυναίκα Υπό την εποπτεία μου Δεν του άρεσε στην αρχή αλλά δε γινόταν αλλιώς Έχω ναhellip ndashείναι ντροπή μου να το λέω αυτό αλλά το λέωndash έχω να πάω πέρα νrsquo απομακρυνθώ πέρα από μία μιάμι-ση ώρα δέκα χρόνια Δηλαδή να μην είμαι μακριά να είμαι κοντά του Για εκδρομή δεν το συζητάω Δέκα χρόνια δεν έχω απομακρυνθεί σε απόσταση μεγαλύτερη της μιας ώρας

Εδώ τώρα είμαστε κοντά δύο ώρες άρα είναι παράβαση καθήκο-ντος

Όχι όχι μια ώρα χρόνος μια ώρα απόσταση με ταξί από το σπίτι Μια ώρα με ταξί Δηλαδή το πιο πολύ το πιο πολύ να πάω ξέρω γω στον Πειραιά που ήταν η μάνα μου ή που ήταν ο αδερφός μου να με πάρει τηλέφωνο να μου πει έλα να πάρω ταξί και να φτάσω σε μια ώρα μέσα Το αργότερο


68

Εντωμεταξύ μπλέξαμε με γιατρούς ndash δεν ξέρω αν αυτό ιατρικά σrsquo εν- διαφέρειhellip Δε θrsquo αναφέρω ονόματα γιατρών ndash γιατί είναι και φίλος Μrsquo έναν ψυχίατρο νευρολόγο-ψυχίατρο ο οποίος του rsquoδινε φάρμακα και φτάσαμε να έχουμε εκρήξεις θυμού να rsquoχουμεhellip και να μου λέει κι άλλο λεξοτανίλ κι άλλο λεξοτανίλ να ηρεμήσει κι άλλο λεξοτανίλ και δεν ξέρω πόσα λεξοτανίλ παίρ-ναμε Και φτάσαμε σrsquo ένα σημείο να μου πει ο γιατρός ο φίλος Αγαπητή μου δεν μπορώ να κάνω τίποτα να πάει σε μία ψυχιατρική κλινική Δεν το δέχθη- κα Φώναξα μία ψυχίατρο που μου είπαν ότrsquo ήταν πολύ καλή η οποία δεν πήγαινε στα σπίτια νοσοκομειακή γιατρός γίναμε φίλες την κατάφερα και ήρθε καταπληκτική γυναίκα είναι στο Λαϊκό κι αυτή μου λέει Αν αντέχεις δυο μήνες θα του τα κόψουμrsquo όλα Κανένα φάρμακο Θrsquo αντέξεις σrsquo αυτή την αποτοξίνωση Όχι ο Γιώργος εγώ αν θrsquo αντέξω

Ενάμιση μήνα δεν είχα βγει μέσα από το χώρο του Δύο χώρους την κρε-βατοκάμαρα και τοhellip σαλόνι εμείς δεν έχουμε σαλόνι έχουμrsquo ένα δωμάτιο όπου βλέπουμε τηλεόραση καθόμαστrsquo εκεί διαβάζουμεhellip είνrsquo ένας χώρος Μείναμrsquo εκεί κλεισμένοι οι δυο μας ndashδεν άφηνα τα παιδιά να μπούνε μέσαndash με καταστάσεις φοβερές εσύ σαν γιατρός θα τις ξέρεις για μένα ήταν τρομακτι-κές Τότε λειτουργούσαν τα χέρια του το ένα λίγο το αριστερό λίγο αλλά το δεξί πολύ καλά Ε να βάζει γραβάτα να θέλει να κρεμαστεί εhellip να προσπα-θεί να σκοτωθεί απrsquo το μπαλκόνι εhellip μεhellip με μrsquo εκρήξεις θυμού άνθρωπος που δεν έβριζε ποτέ έβριζε θεία έβριζε τα πάντα ένας χαμός δε θέλω να θυμάμαι κείνες τις ημέρες Τραγικές Όμως η γιατρός το πέτυχε του έκοψε τα ψυχοφάρμακα

Και τι άνθρωπο έδωσε πίσωΤι έδωσε Έναν άνθρωπο πολύ ήρεμο που έχει εκρήξεις όταν ξέρει ότι

εγώ είμαι άρρωστη ή κάποιος είναι άρρωστος στο σπίτι ή όταν τον πιάσει του κολλήσει η ιδέα ότι έχει κάποια αρρώστια ο ίδιος Τότε έχει πάλι εκρήξεις οι οποίες όμως περνάνε μεhellip με όχι φάρμακα Με κουβέντα με μίαhellip άρχισα να υψώνω εγώ τον τόνο της φωνής μου κατά τη συμβουλή της γιατρού Θα του δείξεις ότι εσύ είσrsquo αυτή που θα του επιβληθείς τώρα ndash ενώ πάντα είχε κείνος το λόγο Δηλαδή μια μέρα παράδειγμα ήταν μια Κυριακή είπα στη γυναίκα Μην έρθεις γιατί θα rsquoναι δω η κόρη μου οπότε θα τον σηκώσει εκείνη Κάνrsquo ένα ρεπό κι εσύ Και του το rsquoπα ότι δε θα rsquoρθει Κι έκανrsquo ολόκληρο καβγά Με ποιο δικαίωμα εγώ είμαι δική μου είναι Εγώ έπρεπε να της πω να φύ-γει Και δεν είχες το δικαίωμrsquo αυτό καιhellip Είχαμrsquo έκρηξη μεγάλη Έλrsquo αγόρι μου έχεις δίκιο μανούλα μουhellip θα rsquoλεγα παλιότερα Ε λοιπόν Γιώργο σε παρακαλώ Έχω κι εγώ κάποιο λόγο εδώ μέσα λέω τώρα Όταν εγώ υψώνω τη φωνή εκείνος πέφτει

Τώρα έχω βρει τα τελευταία τρία τέσσερα χρόνια έχω βρει το άλλο κόλ-πο Πώς μιλάμε σrsquo ένα παιδί δηλαδή Γιώργο τώρα πρέπει να κάνουμε ποδό-λουτρο να κόψουμε τα νύχια Όλα γίνονται στο κρεβάτι πια μπάνιο λούσιμο


τα πάντα στο κρεβάτι τα τελευταία τρία χρόνια Έχω κρεβάτι νοσοκομειακό ψηλό για να μπορώ να μη σκύβω και μία πολυθρόνα στην οποία ξαπλώνουμε έχουμε και καρότσι περάσαμε και στο καρότσι Λοιπόν Τώρα θα σηκωθείς Όχι δε σηκώνομαι Θα σηκωθείς θα σηκωθείς γιατί θrsquo ανοίξεις έχεις λογική και ξέρεις τι θα πει άνοιγμα λοιπόν τώρα θα σηκωθείς Εγώ που δε φώναζα φωνάζω ndashβέβαια δεν έχω κι έκταση φωνής όσο μrsquo ακούς τώραndash και χτυπάω και το χέρι μου στο τραπέζι Και σηκώνεται Όχι μόνος του Δέχεται να τον σηκώσουμε Μόλις λοιπόν κάνει την εντολή ndashείναι γλυκατζήςndash Αχ του λέω να σου δώσω τώρα ένα γλυκάκι που rsquoφτιαξα Αυτό καταπραΰνει τα πάντα Εντολή ndashόχι με αγένεια η εντολή όχι με τσαμπουκά αλλά με έντασηndash πείθε-ται το κάνει και μετά αμέσως η ανταμοιβή Πώς κάνουμε στα παιδιά

Και στα σκυλιάhellip Κι ο άνθρωπος ένα σκυλάκι είναιhellip Με μια νοημοσύνη φοβερή όταν χθες εγώ του είπα ndashεπίτηδες του τα κάνω

αυτά εγώ δούλευα Κασσιανής και Νεομάρτυρος οπότε καταλαβαίνεις ότι η Φωκά ήτανε δίπλα στο γραφείο μουndash όταν λοιπόν του είπα Βρε Γιώργο πού είναι η Φωκά μου λέει Η Φωκά κοντά στην πλατεία Λέω Πρέπει Γιώργο πρέπει να πάω στην Πύλη του Βιβλίου η Εκδοτική με θέλει να πάω γνώρισα και μία κυρία της μίλησαhellip Έλα μωρέ παιδί μου με έκοψε δίπλα στο γρα-φείο σου στο τεράστιο κτίριο Ή πολλές φορές μού λέει Σήμερα είναι της Αγίας Μαρίνας Φοράει γουόκμαν και παρακολουθεί τα πάντα Είναι με ρα- διόφωνο από το πρωί μέχρι το βράδυ που θα κοιμηθεί Παρακολουθεί τα πά-ντα μετέχει όλων έχει γνώμη για όλα Δεν πάει να ψηφίσει γιατί δε μετα- κινείται πολιτικό ον όμως Καιhellip πρόσεξε τώρα εγώ μετά rsquoπό δύο μήνες θα ξεχάσω τrsquo όνομα της κυρίας δεν έχω μυαλό καλό δεν έχω μνήμη καθόλου θα του πω Βρε Γιώργο πώς τη λέγαν εκείνη την κυρία που τη γνώρισα στην Εκδοτική που πήγα στhellip Χριστίνα με κόβει Εγώ ξέχασα και το επίθετο εκείνος θα το θυμηθεί

Δυσκολεύομαι να καταλάβω πώς ένας άνθρωπος με έντεκα εγκεφαλι-κά μπορεί να έχει τέτοια λογική και τέτοια μνήμηhellip

Επτά Επτά ndash τα πήγες έντεκαhellip Πού να ξέρω γω Γιατρός είσrsquo εσύΗ ψυχίατρος τι λέειΗ ψυχίατρος μου λέειhellip Όταν την ψυχίατρο την έφερα ndashγια να τον πάμε

στο ψυχιατρείο που ήθελε ο άλλος και της είπα ότι εγώ δε θέλω ψυχιατρείο και μου λέει Αφού ο συνάδελφος το λέει θα έχει κάποιο λόγο πρέπει να τον δωndash κι ήρθε και τον είδε και μου λέει Αυτόν τον άνθρωπο στο ψυχιατρείο Τρελαθήκαμε Τρελαθήκαμε Επειδή τον φούσκωσε ο συνάδελφος που δε θέλω να ξέρω τrsquo όνομά του με βαρβιτουρικά και μας τον έκανε φυτό Όχι Εγώ θα τον κάνω καλά Και τον έκανε Προσπαθώ να θυμηθώ το όνομά της και το ξέχασαhellip

Ήτανε πράγματι εγκεφαλικά


70

Πού να ξέρω Έτσι λέγανε Έχουμε γυρίσει δύο τρία νοσοκομεία ΝΙΜΙΤΣ Λαϊκό Γενικόhellip

Αυτά Αυτή ειναι η ζωή μας Πώς την αποδέχομαι Αυτά που δε θέλω να πω σε κανένανhellip

Να ρωτήσω κάτι άλλο πρώτα Δύο μόνο φορές έκλαψες είπες Ποιες ήταν

Και την περασμένη βδομάδα τρεις Την Τετάρτη βράδυ δέκα η ώρα έκλα-ψα γιατί είχα μία έντονη συζήτηση με τη μία μου κόρη που τελικά είχε δίκιο γιατί ξέρεις τι το ελάττωμά μου το μεγάλο είναι ότι βάζω πρώτα το συναίσθη-μα και μετά τη λογική δεν έχω λογική εγώ εγώ σκέφτομαι με το συναίσθημα λειτουργώ με το συναίσθημα Η κόρη μου κι ο άντρας μου είναι ορθολογιστές Η μικρή η μικρή μου κόρη Ήρθα λοιπόν σε σύγκρουση με τη μικρή Και στεναχωρήθηκα πάρα πολύ Βαθιά Εκείνη τη μέρα μού rsquoκανε και μία κρίση ο Γιώργος αυτές τις νευρικές του κρίσεις Στη συνέχεια τηλεφωνιέμαι με την Εκδοτική και μου λέει ο εκδότης ότι δεν μπορώ να βγάλω αυτό το βιβλίο γιατί το κοστολόγησα 9000 ευρώ ndashτο μπάτζιετ πώς διάολο τα λεν αυτά προϋπο-λογισμό εμείς το λέγαμεndash και θα πάμε για χορηγία ndash ο Γιώργος το περιμένει πάρα πολύ αυτό το βιβλίο Εhellip είχα και δυο τρία τηλεφωνήματαhellip α υπάρχει κι ένα άλλο κακό σε μένα ότι πολλές φίλες φίλοι έχω πολύ πολύ κόσμο γύρω μου γιατί είμαι και οδηγός εν ενεργεία οδηγός προσκοπίνα και έχω επαφή με πολύ νέα παιδιά πολλά απrsquo αυτά με θεωρούνε ότι τους δίνω καλές συμβουλές ή τουλάχιστον τους απαλαίνω τον πόνο κι είχα δύο τρία τηλεφωνήματα την ίδια μέρα όλrsquo αυτά όπου μου είπε η μία ότι ο άντρας της έχει γκόμενα η άλλη ότι δεν ξέρω τι και μια άλλη φίλη ότrsquo είχε καρκίνο και πεθαίνει έχει μείνει σα-ράντα κιλάhellip όλrsquo αυτά μrsquo είχαν φορτίσει σε τέτοιο σημείοhellip που δεν ξέρω πώς έκλαψα Πόνεσα Και μετά έτριβα τα μάτια μου Την άλλη μέρα το μάτι μου ήταν σε κακό χάλι Δεν πήγα στο γιατρό γιατί λέω φαίνεται είνrsquo απrsquo το κλάμα Πέρασαν τέσσερις μέρες παίρνω τον ομοιοπαθητικό μου λέει πάρε τον οφθαλ-μίατρο Πάω στον οφθαλμίατρο ιογενής λοίμωξη μου λέει δεν έχει καμία σχέση με το κλάμα συμπτωματικό Έτσι έκλαψα Που με ρώτησες πώς έκλαψα

Η τρίτη φορά υπάρχουν άλλες δύοhellip Πάντα έτσι έκλαιγα με τέτοιες εντάσεις Βέβαια είχα και μια εκhellip ndashαυτό

όμως δε σε αφοράndash κάτι εξωματώσεις σε μεγάλες δύσκολες στιγμές Εξω-ματώσεις το λεν οι ψυχίατροι οι νευρολόγοι Εξωμάτωση βγήκα έξω απrsquo το κορμί μου κι έβλεπα τον εαυτό μου από πάνω

Εκ-σωματώσεις Έτσι το λέω γω μπορεί να μην είναι όρος επιστημονικός Ντε ζια βι το

είπαν Και αρχίσαν να μου κάνουν θεραπεία γιαhellip για επιληψία ndashστα πενή-ντα τρία μου πριν δεκαοκτώ χρόνια όχι ψέματα στα πενήντα δύο ναιndash την οποία σταμάτησα βέβαια


Με υπόδειξή τουςΌχι με την ομοιοπαθητική Η σχέση μου με την ομοιοπαθητική αρίστη

Όχι απλώς καλύτερη από την ιατρική την επίσημη Γιατί ο γιατρός μου ο ομοιοπαθητικός μου είναι γιατρός και συνεργάζεται με τους γιατρούς τους κλασικούς Βέβαια Δηλαδή όταν έπαθα έναν έρπητα ζωστήρα γιατί έχω πά-θει και τέτοια πολλά εhellip συνεννοείται ο δερματολόγος ο κλασικός γιατρός με τον ομοιοπαθητικό Εγώ θα δώσω αυτά τα φάρμακα λέει ο ένας Εγώ δε δέχομαι την κορτιζόνη Ωραία βοήθησέ την εσύ τότε Δηλαδή ο ένας ενδυνα-μώνει τrsquo αντισώματα δεν ξέρω αν τα λέω σωστά και ο άλλος κάνει τη θερα-πευτική αγωγή Πάντα έτσι λειτουργώ Εντάξει δεν απορρίπτω την κλασική ιατρική προς θεού αλλά γίνεται συνεργασία Δηλαδή το ψυχικό μέροςhellip

Με την εγχείρηση του στομαχιού εγώ δεν τρώω μαγειρεμένο φαγητό δεν μπορώ να φάω δεν έχω δωδεκαδάχτυλο Τρώω ψητά βραστά και σαλάτες Δεν μπορώ να φάω όσπριο παθαίνω φοβερούς τυμπανισμούς που αναγκάζο-μαι να πάω σε νοσοκομείο δηλαδή τόσο οδυνηρούς για να μου βάλουν σωλη-νάκι από κάτω να φύγουν τrsquo αέρια Η ομοιοπαθητική μrsquo έχει σrsquo αυτό το σημείο σώσει Δεν μπορώ να πάρω φάρμακα λόγω στομαχιού και πιάνομαι ολόκληρη και μένω στο κρεβάτι δέκα δεκαπέντε μέρες Και έρχονται οι γιατροί και σου λένε πάρε λεξοτανίλ να χαλαρώσεις και κάνε ενέσεις νευρομπιόν εντάξει τις ενέσεις τις κάνω αλλά γιατί χαίρομαι την ομοιοπαθητική Γιατί κάνω κάθε έξι μήνες εξετάσεις παρακολουθεί τι λείπει νάτριο να το δώσουμε αλλά όχι χημικό ομοιοπαθητικό τι λείπει έχω σπασμούς μαγνήσιο να δώσουμε Δηλαδή έχω έναν άνθρωπο που με παρακολουθεί και με στήνει όρθια Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια Τίποτα ένrsquo άρρωστο κορμί είμαι μη νομίζεις τίποτα γερό δεν έχω Μα το θεό Τίποτα Εάν από κάτω με πιάσεις μέχρι επά-νω όλα μου είναι άρρωστα

Δε σου φαίνεταιhellipΕίμαι απάτη Είμαι μια απάτηhellip Ξέρεις γιατί Ίσως γιατί είμαι εγωίστρια

και πεισματάρα και θέλω ναhellip να ζήσω (παύση) Ίσως και γιrsquo αυτό δε χώρισα κιόλας Έφτασε και τέτοια ώρα κάποτεhellip Βέβαια (με χαμηλή φωνή υποτί-θεται πονηρή) Κάτι γκομενούλεςhellip

Δεν κατάλαβα τέτοιο πράγμα στην ως τώρα περιγραφή σου Ε καλά η αγάπη αγάπη και οι γκόμενες γκόμενεςΠραγματικές ή φανταστικέςΠραγματικές (με φωνή που μόλις ακουγόταν για έμφαση και αμέσως με

κανονική φωνή) Δεν έχω φαντασιώσειςΚατά τη δική σου πραγματικότητα ή και κατά τη δική του το δέχε-

ταιΤώρα το συζητάμε τότε έδινα μάχες και τον κέρδιζα Δεν είναι ότι το

δεχότανε Προσπαθούσα να τον αποσπάσω απrsquo αυτή τη γυναίκα δύο τρεις φορές δύο ήταν τα δυνατά δηλαδή και το κατόρθωνα Είμαι πεισματάρα και


72

θέλω να ζήσω γιατί έχω πράγματα να κάνω Να δω τον εγγονό μου καταρχήν τουλάχιστον να πάει στρατιώτης

Α έχομrsquo έναν ορίζοντα μπροστάhellipΈχουμε είκοσι χρόνια Όχι είκοσι δεκαπέντε δεκατέσσερα χρόνια ναι

ναι Να φτάσουν οι κόρες μου έλεγα άλλοτε ε τώρα φτάσανε οι κόρες μου να πάνε πιο πάνω πια δεν έχει πού να πάνε Εhellip τώρα να γράψω τώρα η γρα-φή μου Οι οδηγοί το τι ζωή παίρνω όταν πάω στα παιδιά μια φορά τη βδο-μάδα ω θεέ κλέβω από τα νιάτα τους κλέβω το οξυγόνο τους μπολιάζομαι με την αισιοδοξία τους με το κέφι για τη ζωή να φτιάξουν πράγματα μετέχω κατασκευάζω ζω Μέσα στο σπίτι μου μrsquo αυτές τις καταστάσεις με όλrsquo αυτά τα πράγματα μαζεμένα μιζέρια ναι (παύση ξαφνικά) Δεν έχω εξομολογηθεί παρά μία φορά στη ζωή μου και τώρα η δεύτερη

Δεν είμαι παπάςhellipΕίσαι Έχεις γένια Έχεις και το ράσοhellip (φορούσα μια καμπαρντίνα)Η πρώτη εξομολόγηση ήτανε σε παπάΗ μοναδική εξομολόγηση Δεν ξέρω αν σrsquo ενδιαφέρει αυτό Βράχνιαζα

βράχνιαζα βράχνιαζαhellip Κάπνιζα πολύ έπινα πολύ έτρωγα πολύ όλα στο πολύ Είμαι άνθρωπος που θέλω ναhellip να ξεπερνάω τα όριά μου Ε και κά-ποια στιγμήhellip το πέρασα άσχημα Ξεπέρασα τα όρια κι ήρθε ο καρκίνος Του λαιμού Αλλά δεν πήγαινα στο γιατρό Και μου rsquoλεγε ο Γιώργος ο οποίος μέσα στα νοσοκομεία διοικητικός τόσα χρόνια κι αυτός μου rsquoλεγε Πρέπει να πας σε ωριλά Δεν μπορείς να πηγαίνεις στο γιατρό τον παθολόγο και να σου λέει έχεις φαρυγγίτιδα ή λαρυγγίτιδα και κόψε το τσιγάρο Θα πας Και πήγα Εκείνο το διάστημα είχε περάσει ο Γιώργος ένα εγκεφαλικό ή αυτούς τους αγγειοσπασμούς τι ήταν δεν ξέρω ακόμα όμως περπάταγε δεκαοκτώ χρόνια τώρα Και πάμε στον ωριλά μένει ο Γιώργος έξω ανοίγω το στόμα βλέπω τον ωριλά να διαστέλλονται τα μάτια του και του λέω με ίχνος φωνής μιλούσα πολύ χαμηλά βραχνά και πολύ χαμηλά δεν ακουγόμουνα εξαιτίας του καρκίνου και του λέω ότι έχω καρκίνο Και μου λέει ο ωριλά Πήγατε σε άλλο γιατρό Λέω Όχι είστε ο πρώτος Και πώς κάνατε τη διάγνωση ρωτάει Λέω Απrsquo τη διαστολή των ματιών σας Και του λέω Δε θα πεις τίποτα στον άντρα μου έχει περάσει εγκεφαλικό Και βγήκα έξω

Α αντίστροφα ο άρρωστος κρύβει την αλήθεια από το συγγενήhellipΚαι πάω στον ομοιοπαθητικό Και όταν πήγα στον ομοιοπαθητικό και του

έδειξα (παύση) γιατί μου rsquoχανε πάρει κι ένα κομματάκι και το εξετάσανε βιοψία και του το rsquoδειξα γύρισε και μου είπε ο άθλιος τον μίσησα εκείνη τη μέρα Καλώς όρισες στην οικογένεια μου λέει Ξέρεις τι μεγάλη οικογένεια είναι των καρκινοπαθών Τεράστια Αυτό βρήκε να μου πει Και τώρα του λέω τι κάνουμε Μου λέει Δύο δρόμοι υπάρχουν Ή παλεύεις για να γίνεις καλά κι έχεις όνειρα και θέλεις να φκιάξεις πράγματα και σε βοηθάμε ή δεν έχεις όνειρα και πήγαινrsquo όπου θέλεις και πας νrsquo ακολουθήσεις τη μοίρα σου


Βγήκα έξω δεν ξέρω αν σrsquo ενδιαφέρει ήτανε ένα γαλάζιο κενό Δεν υπήρχε δρόμος Δεν υπήρχαν άνθρωποι Τίποτα Εγώ κι ένα γαλάζιο κενό που περπά-ταγα Κι έλεγα Tώρα γω εχω καρκίνο δηλαδή τι κάνω Ακριβώς απέναντί μου σκοντάφτω σε κάτι σκαλοπάτια Κι ήταν μια εκκλησία Ο Άγιος Χαράλαμπος Κι ανεβαίνω τα σκαλοπάτια να πάω νrsquo ανάψω ένα κερί Θρήσκα κατά βάθος εγώ Πάντα Παιδί του κατηχητικού Δεν αντέχω τους παπάδες και τις ψευ-τιές Αλλά πιστεύω και θαυμάζω μετά rsquoπό πολλές μελέτες άλλων θρησκειών το Χριστό Τον θεωρώ επαναστάτη τον θεωρ τέλος πάντων Πιστεύω

Και μπαίνω μες στην εκκλησία κι ήταν όλο σκοτάδι ήτανε βράδυ χει-μώνας δεκαεφτά Νοέμβρη επτά η ώρα ήταν αλλά ήταν όλα σκοτεινά δεν είχrsquo ούτrsquo ένα καντήλι ούτrsquo ένα κερί Άι σιχτίρ λέω κι εδώ μαυρίλα και πάω να φύγω Κι έρχεται ένας παπάς προς το μέρος μου Αλλά έμεινα πολλή ώρα μέσα ndashδε θυμάμrsquo εγώ ο παπάς μού τα rsquoπεndash και πάω να φύγω και την ώρα που πάω να φύγω μου λέει ο παπάς Μήπως έχετε σπίρτα Και του λέω μrsquo αυτή την ελάχιστη φωνή Έχω αναπτήρα που ανάβω τσιγάρα κάνει Με κοιτάει αυτός μου λέει Για πες το πιο δυνατά Λέω Δεν έχω φωνή μόλις μου rsquoπαν ότrsquo έχω καρκίνο Είναι η πρώτη φορά που το λέω Με πιάνει ο παπάς και μου λέει Mε κοροϊδεύεις τώρα Λέω Όχι αλήθεια σού λέω Μrsquo έπιασε και με τα-ρακούνησε Λέω Αλήθεια σού λέω Μου λέει Ωραία με τον αναπτήρα άναψε κεριά Και βρέθηκα νrsquo ανάβω κεριά καντήλιαhellip Και μετά με βουτάει ο παπάς με καθίζει κάτω και μου λέει Πες μου τώρα την αλήθεια Μείναμε μιάμιση ώρα δε θυμάμαι τίποτα μα τίποτα δε θυμάμαι Τίποτα Θυμάμαι τον παπά να μου λέει Χαρίτη θα πας να χειρουργηθείς θά rsquoρθεις αύριο να κοινωνήσεις λέω Δεν έχω νηστέψει λέει Δε μrsquo ενδιαφέρrsquo η νηστεία εγώ είμrsquo εναντίον της νηστείας Θά rsquoρθεις να κοινωνήσεις θα πας να χειρουργηθείς και θα γίνουν όλα καλά Θα με πιστέψεις Αλλά μεhellip μrsquo έπιανε από τους ώμους και με ταρα-κούναγε Θα το πιστέψεις αυτό Είσαι στον οίκο του θεού Θα γίνεις καλά Ε τώρα τι ηταν αυτό το πράγμα δεν ξέρω είχrsquo ανάγκη κάπου να κρατηθώ ξέρω γω τι να σου πω Κατέβηκα τις σκάλες με την πεποίθηση ότι θα γίνω καλά

Εσύ είσαι από τους τυχερούς που στην κρίσιμη στιγμή βρήκαν τον κατάλληλο άνθρωποhellip

Δύο κατάλληλους Ο ομοιοπαθητικός που μrsquo έριξε με τα μούτρα μέσα δε μου είπε ήξεις αφήξεις με ταρακούνησε με πέθανε Κι ύστερα ο άλλος που μεhellip με τράβηξε Και συνεννοημένοι να ήτανhellip (αργά) Κισμέτ Ειμαρμένη

Με ρώτησες αυτά τα πράγματα που δε θέλω να πω σε κανένανhellip Ναι έχουν έρθει ώρες που θέλω να πάρω ένα μαξιλάρι να τον πνίξω το Γιώργο να τον σκοτώσω Αυτές οι ώρες ήταν πολύ έντονες τότε στις δύσκολες μέρες Έχουν έρθει στιγμές που είπα θαhellip θα πάει σrsquo ένα ίδρυμα σrsquo ένα γηροκομείο Στιγ-μές Κι αμέσως λέω Τι λες βρε μαλάκα θα πεθάνει Θα πεθάνει ο Γιώργος Αδύνατον Κάτσrsquo εδώ Μη μιλάς


74

Πόσο αδύνατο Δε θα πεθάνει ποτέ(παύση κάπως μεγάλη) Αυτό είναι μια άλλη ερώτηση που μου λεν τα

παιδιά μου Ο μπαμπάς μόλις πεθάνει θα πεθάνεις κι εσύ μαζί Κοίτα να στα-θείς στα πόδια σου Θέλουν να μου πούνε ότι πρέπει ναhellip να κρατηθώ Ότι Ο μπαμπάς είναι δεκατέσσερα χρόνια μεγαλύτερος και πρέπει να πεθάνει πρώ-τος δε θα πεθάνεις εσύ πρώτη Και τους λέω Δε θα πεθάνω γιατί πρέπει Δηλαδή θέλω να πιστεύω κάπου μέσα μου βαθιά ότι αν δεχθούμε τη θεία δύ-ναμη ότι έγινα καλά εγώ κι από τον καρκίνο κι από το στομάχι ιδιαίτερα από το στομάχι γιατί με το στομάχι είχα μπει στον Αχέροντα στη βάρκα πέρασα τον Αχέροντα έδωσα και τον οβολό μου και ξαναγύρισα πίσω ότι έγινα καλά εγώ για να υπηρετώ το Γιώργο

Και το θέμα ξέρεις ποιο είναι ένα άλλο δε σου είπα σημαντικό Ότι μετά τον καρκίνο και ιδιαίτερα μετά το στομάχι αλλοτριώθηκε ο χαρακτήρας μου Δε με ενδιαφέρει τι θα πει ο τάδε τι θα πει ο δείνα δε μrsquo ενδιαφέρrsquo η εξωτε-ρική κριτική θέλω να πω το ldquoμαλάκαςrdquo το λέω θέλω να σου πω ldquoάντε γα-μήσουrdquo και το λέω δε μrsquo ενδιαφέρει τίποτα δε μrsquo ενδιαφέρrsquo η καταναλωτική κοινωνία έχω γίνει ένας άλλος άνθρωπος κι έχω βρει τον εαυτό μου των δε-καπέντε χρόνων Μετά το στομάχι και μετά τον καρκίνο άρχισε η μετάλλαξη Του εαυτού μου Ο καρκίνος πρώτος Δεκαοκτώ χρόνια ο καρκίνος δώδεκα το στομάχι Έτσι λοιπόν έχω πετάξει τα περιττά rsquoπό πάνω μου Εκείνο που επιμένει ο ομοιοπαθητικός μου να πετάξω είναι να μη λέω ldquoναιrdquo Δηλαδή μου λέει δεν έχεις δικαίωμα να δέχεσαι οποιονδήποτε στο τηλέφωνο να δίνεις συμβουλές να φορτίζεσrsquo εσύ να ξεφορτίζοντrsquo εκείνοι και να λεν ldquoαχ Χαρίτη σrsquo ευχαριστώ μrsquo έκανες καλάrdquo Ποια είσrsquo εσύ μου λέει Ψυχολόγος είσαι Τι είσαι Να τους στείλεις σrsquo έναν ψυχολόγο Δεν έχεις δικαίωμα να δίνεις συμβουλές Με την έννοια μη φορτίζομαι μη δέχομαι το φορτίο των άλλων ανθρώπων Σου φτάνουν τα δικά σου μου λέει Δε λέω ldquoόχιrdquo εύκολα Τώρα τελευταία έχω αρχίσει να λέω ldquoόχιrdquo

Αυτές ήταν οι δύσκολες στιγμές δηλαδή περάσαν απrsquo το νου μουhellip Αυτό μου rsquoχει συμβεί δηλαδή αν τα συναθροίσω πρέπει να rsquoναι καμιά δεκαριά φο-ρές που μου περάσανε ιδέες να προστατεύσω τον εαυτό μου από το Γιώργο νrsquo αποστασιοποιηθώ Αλλά ήτανε κλάσματα του δευτερολέπτου Αμέσως μετά ερχότανε το συναίσθημα το Γιώργο το μόνο άντρα που σε φλέρταρε στη ζωή σου Γιατί νόμιζα πάντα ότι ήμουν πολύ άσχημη Ήταν ο μόνος άνθρωπος που με κοίταξε σαν γυναίκα Κι όταν τώρα ρωτάω τους φίλους τους φίλους τους παλιούς Γιατί δε με κοιτάγατε γιατί ποτέ δε με φλερτάρατε Εσένα ρε εσύ ήσουν το φιλαράκι μου Ο Γιώργος λέει ότι δεν έβλεπα Σε φλερτάριζε ο τάδε ο τάδε ο τάδε μα δεν είχες πάρει είδηση τίποτα Του λέω Γιατί δε μου το rsquoλεγες βρε

Έβλεπε εκεί που δεν υπήρχανhellipΔεν ξέρω Δε με ζήλεψε ποτέ Δε μου είπε ldquoόχιrdquo ποτέ Δε μου σταμάτησε


καμία δραστηριότητα ποτέ Πήγαινα με πελάτες έξω ndash πάντα ενημερωμένος Γιώργο θα πάω στο Ιντεάλ να φάω με τον τάδε πελάτη ndashέναν πλούσιο που δεν μπορούσα να τον πάω στο κουτούκι ή να τον δεχθώ στο γραφειάκι μου και έδινα μετά ραντεβού έξωndash δε ζήλεψε ποτέ Με παρότρυνε να ντύνομαι σαν γυναίκα Αυτός μrsquo έμαθε να φοράω ψιλή κάλτσα δεν είχα φορέσει ποτέ αυτός μrsquo έμαθε να βάφομαι αυτός μου έκανε την κοτσίδα κότσο αυτός μου φόρεσε ψηλά τακούνια αυτός μου rsquoβαλε στενά φορέματα αυτός μrsquo έβαλε να βάλω καρέhellip μrsquo έκανε γυναίκα Που ήμουν έναhellip ένα κοτσάνι Έτρεχα σε διάφορα τότε τρελά μου Ήθελα να μάθω πώς γίνεται η νεκροψία πήγαινα στα νεκροτομεία πήγαινα σε φιλοσοφίες ήμουνα οπαδός του Ασπιώτη σε συγκεντρώσεις έψαχνα τις θρησκείες ndash παιδί όταν ήμουναhellip

Κι αυτός ο φίλος ο αγαπημένος μου rsquoδωσε μία αμπούλα Του είπε ο γιατρός ο πνευμονολόγος ένας Αναγνώστου ήταν τότε στο Νοσημάτων Θώρακος του είπε ότι Έχετε τρεις μήνες ζωή και αύριο πρέπει να μπεις στο Σωτηρία και του rsquoπε Όχι Έχω πολλές δουλειές να τακτοποιήσω (αργά) θέλω ένα μήνα και μετά να μπω Του λέει Μετά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε Λέει Δώστε μου κάτι δώστε μου κάτιhellip Και δεν μπήκε στο νοσοκομείο

Σrsquo αυτό το τρίμηνο μέσα μία φορά του rsquoδωσα ένα ραντεβού κρυφά rsquoπrsquo το Γιώργο βρεθήκαμε έξω μου rsquoδωσε την αμπούλrsquo αυτή και μου είπε Τελείωσα τις δουλειές μου θα μπω στο νοσοκομείο Δε θά rsquoρθεις να με δεις Και την ημέρα που θα πω στο Γιώργο να έρθεις θα μου φέρεις την αμπούλα και θα μου τη ρίξεις μες στον ορόhellip Μακριά rsquoπό τα παιδιά κρύψrsquo τηνα κάνrsquo τηνα ασφάλισέ την την ημέρα που θα πω στο Γιώργο νά rsquoρθεις να μου τη φέρεις Το τι τράβηξα τι μέρες πέρασαhellip Ο Γιώργος πήγαινε κάθε μέρα και τον έβλε-πε Και να μου λέει Έλα στο νοσοκομείο να δεις τον Παντελή παιδάκι μου Λέω Δε θέλω δε θέλω Το ζήτησrsquo εκείνος Βρε Παντελή συγνώμη η Χαρίτη δεν μπόρεσε με δικαιολογούσε δεν μπόρεσε νά rsquoρθει είχε δουλειέςhellip Όχι όχι όχι να μην έρθει δε θέλω να έρθει η Χαρίτη Μα δε θες τη Χαρίτη που εσείς ήσαστε κολλητοί Δε θέλω νά rsquoρθει Εγώ θα της πω πότε θά rsquoρθει Δε θέλω να με δει έτσι Δε με ειδοποίησε ποτέ να πάω Κι έζησrsquo έξι μήνες Ένα μήνα στην κλινική και μετά ζήτησε να πάει σπίτι του να πεθάνει Κι έζησε σπί-τι του άλλους πέντε μήνεςhellip Στο σπίτι του πέθανε στο Γύθειο Εντωμεταξύ όταν ήταν στην κλινική στο νοσοκομείο μέσα βρέθηκε μία κοπέλα η οποία τον αγάπησε πάρα πολύ Του στάθηκε Όχι έρωτας του συμπαραστάθηκε και η οποία πήγε μαζί του και στο Γύθειο Νοσηλεύτρια ιδιωτική εhellip αποκλει-στική Η οποία όμως πια ήταν και μέρα και νύχτα δεν έφευγε από κοντά του Είχε βρει τον πατέρα της λέει που δε γνώριζε

Θυμάμαι λοιπόν τότε ότι δεν άντεξα Δέκα δεκαπέντε μέρες κράτησα αυτό το φάρμακο και πήγα σrsquo έναν άλλο γιατρό φίλο μου οικογενειακό με-γάλο άνθρωπο και του λέω Λαυρέντη μου ndashο Γιώργος δεν το ξέρει ακόμη


76

αυτό δεν του το rsquoχω πειndash Λαυρέντη έγινε με τον Παντελή ndashτον ήξερεndash αυτό κι αυτό κι αυτό τι να το κάνω Δεν το θέλω μες στο σπίτι με παιδιά Μου λέει Φέρrsquo το μου δω θα το κρατήσω γω Κι όποτε σου πει θά rsquoρθεις να το πάρεις από μένα Και του το rsquoδωσα Εκείνη την ημέρα αλάφρωσα φύγαν τα βάσανά μου που έφυγε απrsquo τα χέρια μου Μετά είχα την αγωνία να μη με καλέσει ο Παντελής να το κάνω Γιrsquo αυτό λέω ότι λέμε ότι θέλουμε να πεθάνουμε αλλάhellip ναι η ζωή είναι γλυκιά Ο Γιώργος θέλει να πεθάνει αλλάhellip

ΘέλειΝαι (κατηγορηματικό)Πώς το ξέρειςΤο λέει κάθε μέρα Γιατί δεν πεθαίνω Γιατί ο θεός μού παίρνει κομμά-

τι κομμάτι Τι έχω κάνει Έντιμος υπήρξα Εξυπηρέτησα όλο τον κόσμο Τι έκανα στη ζωή μου Του λέω ότι το μόνο που δεν έκανες είνrsquo υπομονή Δεν έμαθες να υπομένεις Ήθελες όταν έκανες κάτι να το κάνεις εκείνη την ώρα και γρήγορα Να λοιπόν σου δίνει την ευκαιρία να μάθεις να υπομένεις Κάνrsquo το

Τι να υπομείνειΤην κατάστασή του να την αποδεχθεί και να υπομείνει Έτσι του λέω μα-

λακίες Τι να πω Κάτι πρέπει να λέω κι εγώ Εγώ δε πιστεύω ότι έγινα καλά και με βοήθησε η θεία δύναμις ή η τύχη ή ότι πεις όχι για μένα αλλά γιατί αγαπούσα το Γιώργο για ναhellip για να υπηρετήσω το Γιώργο Και πιστεύω ότι όταν θα πάψει να υπάρχει αυτό το έργο θα φύγω κι εγώ Δεν το έχω πει στα παιδιά μου αλλά το πιστεύω μου αυτό είναι Α ναι μου το rsquoπαν τα παιδιά χωρίς να τους το rsquoχω πει με διαβάζουνε

Βέβαια αυτό είναι κι αφορμή να γράψω και βιβλία Βέβαια (παύση) Δε με εκδίδει κανείς ndash είμαι γριά εγώ (γελάει με το αστείο της) Δουλεύω μόνη μου Τα πουλάω μόνη μου βγάζουν τα λεφτά τους και βγάζω το επόμενο Αλλά είναι όλα σκληρά γιατί βγαίνει έξω η σκληράδα μου δηλαδή όλrsquo αυτά που δεν μπορώ να κάνω σκοτώνω ανθρώπουςhellip ότι βία υπάρχει μέσα μου από τις διάφορες καταστάσεις βγαίνει εκείhellip Στα βιβλία μου Σας έφερα Αλλά με μία υπόσχεση μάλλον με μία υποχρέωση θα μου πείτε τη γνώμη σας καθάρια ηπειρώτικα λεβέντικα

Όπως οhellip Ηπειρώτης απrsquo τη ΒήσιανηhellipΝαι Ναι ήταν λεβέντης ο Γιώργος Ήταν έντιμος Και σκορπιοχέρης

Μην άκουγε είχε δύο αδυναμίες τις μανάδες ndashείχε μεγάλη αδυναμία στη μάνα τουndash τις γριούλες και τα παιδάκια Δηλαδή δεν μπορούσε νrsquo ακούσει για παιδί που πεινάει ή γριούλα που πονάει Σε όλες τις γριές του σογιού μας έτρεχε όλες τις μάνες με τα παιδάκια τις βοήθαγε

Ο Γιώργος ήταν πολύ κύριος Παιδί μου πριν αρρωστήσει σαράντα χρό-νια ας πούμε καθόμαστε στο τραπέζι ndashόπου μονίμως με τις δουλειές μου σερ-βίριζα πάντα όμως φαγητό τραπέζι μαγείρεμα όχι έξω και τέτοια δεν είχαμε


ποτέndash δεν έτρωγε αν δεν καθόμουνα στο τραπέζι Δεν άρχιζε να τρώει αν δεν καθόμουνα στο τραπέζι Δεν υπήρχε περίπτωση να βγαίνουμε έξω και να βγει στην πόρτα πρώτος όλrsquo αυτά τα χρόνια Δεν υπήρχε περίπτωση νrsquo ανάψω τσι-γάρο και να μη μου τrsquo ανάψει Είχε μία ευγένεια πώς να το πω φυσική που δεν ήτανε επίκτητη γιατί κάποια στιγμή θαhellip θα φαινότανε

Ο άντρας το πρότυπο Ο άντρας που δεν εκφράζει τα συναισθήματά του ndash αλλά που είναι κύριος Κύριος Κύριος Ο άνθρωπος που πήρε τα παιδιά του σε ηλικία δώδεκα δεκατεσσάρων ετών και τα πήγε στο μαιευτήριο να τους δείξει πώς γίνονται τα παιδιά ndashεγώ δεν τους είπα τίποτα ποτέndash να τους πει πώς πρέπει να προφυλάσσοντrsquo απrsquo τις αρρώστιες Κοίτα πώς γίνετrsquo ένα παιδί έτσι καιhellip (παύση) Ναι δεν τους άφηνrsquo ερωτηματικά ποτέ

Και σε ερωτήσεις που δεν υπήρχανΥπήρχαν πάντα Πάντα υπήρχαν ερωτήσεις Θυμάμαι μία περίοδο που

ήταν πρόεδροι των τάξεων τα παιδιά μου και οι δύο και τις είχανε πλησιά-σει η ΚΝΕ και η Χρυσή Αυγή Τις τραβούσανε Βέβαια αυτές με την ΚΝΕ εκεί ηταν τα ενδιαφέροντα Δεν ήταν στην ΚΝΕ θέλαν να γραφτούν Ο Γιώργος ήτανε στη Θεσσαλονίκη εγώ μόνη εδώ η Ασφάλεια μπαινόβγαι-νε στο σπίτιhellip κι αυτές στην ΚΝΕ Καλά η Ασφάλεια ερχότανε μέχρι και το rsquo75 το rsquo78 ndash μετά τη Μεταπολίτευση ναι Η κόρη μου ήταν δεκαέξι ετών το rsquo60 είναι γεννημένη είναι μεγάλη Τότε λοιπόν εγώ δεν ήξερα τι να κάνω τηλεφώνημα στο Γιώργο ήρθανε δύο κνίτισσες κι αυτό κι εκεί-νο και μετά ξέρω γω προσπαθούσα να τις σταματήσω και να τους πω ότι εγώ είμαι πιο πολύ κομμουνίστρια από εσάς γιατί εσείς φοράτε ας πούμε το Λακόστ το μπλουζάκι που εγώ δεν το βάζω μέσα στο σπίτι μου κι έχε-τε τα Μάρλμπορο τα τσιγάρα όταν εγώ καπνίζω Σαντέ Τι κομμουνίστριες είσαστrsquo εσείς Αλλά δεν τα rsquoβγαζα πέρα με το μπούρου μπούρου μπούρhellip Το Γιώργο τηλέφωνο Έρχεται ο Γιώργος Θέλετε να πάτε στην ΚΝΕ να πάτε Να πάτε να γραφτείτε Αλλά μrsquo έναν όρο οι κόρες μου θέλω να rsquoναι πρώτες Θα διαβάσετε τον Στάλιν το Κόκκινο Βιβλίο ξέρω γω θα διαβά-σετε Τρόσκι θα διαβάσετε αυτό θα διαβάσετε Χρυσή Αυγή ξέρω γω τι τους έδινε βιβλία πολιτικά και θέλω να πάτε διαβασμένες Όταν τα διαβάσετε αυτά πηγαίνετε και με δική μου υπογραφή είστε ενήλικες πηγαίνετε όπου θέλετε Ε τις είχε ένα χρόνο και διαβάζανε Μετά έγι-ναν απολίτικες Με αριστερές τάσεις Δηλαδή δε γραφτήκαν ποτέ που-θενά Ο Γιώργος έλεγε ότι laquoπαν απαγορεύσιμο επιθυμητό Δε θrsquo απα- γορεύσεις τίποτα στα παιδιά Θα τους εξηγείςraquo Κι έλεγε παν απαγορεύσιμο επιθυμητό

Παν απαγορεύσιμο ή παν απαγορευμένοΝαι ξέρω γω πώς το rsquoλεγε Ναιhellip (παύση που παρατείνεται)


78

Πότε πρέπει να πεθάνει ο Γιώργος(περίσκεψη) Δε θέλω να το σκέφτομαι Δε θέλω να το σκέφτομαι Κάποιες

στιγμές προσπαθώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς το Γιώργοhellip Υπήρχε ένα σπίτι άδειο μιας συγγενούς μας και η κόρη μου η μεγάλη

έριξε την ιδέα Βρε μαμά δεν πηγαίνεις εκεί να περνάς λίγες ώρες μόνη σου να γράφειςhellip Γιατί στο σπίτι δεν μπορώ γράφω όταν κοιμηθεί ο Γιώργος δέκα η ώρα ή ξυπνάω το πρωί από τις πέντε για να rsquoμαι μόνη μου Εκείνος ξυπνάει οκτώ Έχει ιδρυματοποιηθεί Σεροκουέλ τού δίνουν για θεραπεία για τα νεύρα του ndash ένα φάρμακο το ξέρεις δεν το ξέρεις τέλος πάντων Και αυτό το σπίτι το χάρηκα τρεις μήνες Χιιιhellip (επιφώνημα ύψιστης απόλαυ-σης) Ήταν η πιο καλή περίοδος της ζωής μου Έμπαινα μέσαhellip ένα δωμάτιο ήτανε κι είχε την τύχη να βλέπει σε μία πλατεία με δένδρα έμπαινα μέσα έβγαζα ότι φόραγα γυμνή τελείως ή ένα ρομπάκι που το είχα εκεί σαν να πέταγα Καμία σχέση με το Φαραντάτων 96 το σπίτι μου στην Καλλι-θέα Καιhellip μάλιστα άνοιγα το γενικό διακόπτη κι είχα βάλει το ραδιόφωνο ώστε μόλις μπαίνω μέσα να ανοίγω το γενικό και νrsquo ακούω τη μουσική που ήθελα Εκεί μπορούσα να κοιμηθώ (αργά αργά μία μία τις λέξεις θεατρι-κά το απολαμβάνει) έντεκα η ώρα το πρωί γυμνή ντυμένη μπορούσα να διαβάζω χωρίς να ακούω το αχ αχ το βογκητό ndash α γιατί ο Γιώργος τώρα τελευταία κάνει αχ αχ αχ ειδικά όταν με βλέπει όταν ξέρει ότι είμαι στο χώρο μέσα

Κι αν ξέρει ότι δεν είσαιΌχι Κι όταν είναι ξένοι πάλι όχι Και ξέρει ότι με πληγώνει αυτό Του το

λέω Το κάνει επίτηδες Η μικρή η μικρή μου κόρη ισχυρίζεται ότι νανουρίζε-ται αχ αχ αχ αχhellip Το κάνει κάποιες φορές και μόνος του όταν είναι αλλά το πολύ έντονο το δυνατό είναι όταν είμrsquo εγώ σε απόσταση ακοής Όταν έρχοντrsquo οι φίλοι του καθόλου Κάθονται δυο ώρες τρεις ώρες καθόλου Κουβεντιά-ζουνhellip α επί παντός επιστητού

Τι εγκεφαλικό είναι αυτό μετάΞέρω γω έλα να τον γνωρίσεις Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα

Πότε πρέπει να πεθαίνει ο άνθρωποςΠότε πρέπει να πεθαίνει Για μένα όταν δεν αυτοεξυπηρετείται Ο Γιώργος δεν αυτοεξυπηρετείται άρα έπρεπε να έχει ήδη πεθάνειhellip Θεωρητικά Πόσα χρόνια τώρα έπρεπε να είχε ήδη πεθάνει με βάση αυτό το ldquoθεω-

ρητικάrdquoΤουλάχιστον τέσσερα (παύση)Καμιά φορά είναι λίγο δύσκολο να λέμε για τους άλλουςhellip Ναι βέβαια

ναι ναι


Εσύ πότε θα ήθελες να πεθάνειςΌταν δε θα μπορούσα νrsquo αυτοεξυπηρετηθώ Να μη γίνω βάρος στα παι-

διά μου Τους έχω δώσει και γραπτώς και προφορικά τους το έχω αφήσει και γραπτώς ευχή και κατάρα αν βρεθώ σrsquo αυτή την κατάσταση γηροκομείο Στην οποιαδήποτε κατάσταση που δεν μπορώ να αυτοεξυπηρετηθώ ή χάσω το μυαλό μου Γηροκομείο Γηροκομείο για να μπορώ να μιλάω με το γέροντα να μαλώσω να διαολιστώ ndash και να μη σκέφτομαι ότι έχω φυλακίσει τα παιδιά μου γιατί ειναι φυλακή

Νιώθεις φυλακισμένηΝαι νιώθωΕίσαι φυλακισμένηΕίμαι Αλλά εγώ το θέλω και είμαι Φυλακισμένη και στα συναισθήματά

μου φυλακισμένη και στην κίνηση Ζω σε μια φυλακή Αυτό το σπιτάκι ήταν για μένα το διάλειμμα Νοικιάστηκεhellip Δεν έχω λε-

φτά να το νοικιάσω 350 ευρώ δεν μπορώ με την αύξηση θα πάει 400 Αλλά εκεί είχα βιβλία είχα το κασετόφωνό μου κι έχω μιλήσει πολύ για τη ζωή μου Για τον Κώστα τον εγγονό μου του rsquoχω πει αστεία πράγματα γιατί του αρέσουν Γιαγιά πες μου ιστορίες μυαλού μου λέει να τα βγάζω από το μυα-λό μου όχι παραμύθια (παύση) Ήταν ωραία αυτό το σπιτάκι μού rsquoδινε ζωή Τώρα αν θα θέλω να σκεφτώ αν θέλω να γράψω έχω τα καφενεία όπως εδώ ψάχνω να βρω γωνιέςhellip

Στο σπίτι σου δεν μπορείςΏρες που είναι εν κοιμήσειhellip Είναι και η γυναίκα ndash η γυναίκα είναι ένας

τρίτος άνθρωπος Όχι μονίμως όλο το εικοσιτετράωρο τις διώχνω το βράδυ δηλαδή η συμφωνία είναι να φεύγουν το βράδυ Να φεύγουν και το μεσημέρι δύο η ώρα κοιμάται ο Γιώργος δύο δυόμισι φεύγουν οι γυναίκες η γυναίκα η εκάστοτε έρχεται στις πέντε που σηκώνεται ο Γιώργος και δέκα η ώρα που πέφτει ο Γιώργος φεύγουνε Με ότι συνέπειες έχω γω Χθες το βράδυ έκανε κακά του ας πούμε στη μία η ώρα δε με νοιάζει τον περιποιούμrsquo εγώ στις τέσσερις η ώρα ήθελε νερό σηκώνομrsquo εγώ δε με πειράζουν αυτά Γεωργιανή είναι αυτή που έχουμε Έχουν κι αυτές ένα εισόδημα

με το να ισχύει το θεώρημα ldquoποτέ δεν πρέπει να πεθαίνει ο άνθρω-ποςrdquo

Εφτακόσια ευρώΠερισσότερrsquo από την κόρη μου που παίρνει εξακόσια ογδόνταhellipΟι δικές μου κόρες που κάνουνε μαθήματα δε φτάνουν τα πεντακόσια

ευρώΠρόοδοςΕΠρόοδοςhellip Πρόοδοςhellip (παύση)


80

Το περίεργο είναι ότι δε με πήρε τηλέφωνο λες να το rsquoχω κλειστό (παύση παρατεταμένη)

Πόσο έχουμε σήμερα 11 11 Οκτώβρη δεν έχω αλτσχάιμερ ακόμαhellip Να σου τα πληρώσω πόσο κάhellip (είχε στο μεταξύ βγάλει δύο βιβλία της

για να μου τα προσφέρει) Τα πλήρωσες (με κόβει) Μrsquo έβγαλες απrsquo το σπίτι Χα Καλύτερο πλήρωμα

απrsquo αυτόhellip Λοιπόν αυτό (το εξώφυλλο) είναι η πρώτηhellip η πρώτη ζωγραφική του

εγγονού μου Δακτυλομπογιές Δύο ετών Ούτε δύο ενάμισι Το rsquoκανα αυ-τοκόλλητο και το κολλώ ndash ε ναι δε συμφέρει να βάλω έγχρωμο είναι πολύ ακριβό

Αυτό (το άλλο βιβλίο) είναι μια αληθινή ιστορία Πριν δύο χρόνια είχα μια Βουλγάρα στο σπίτι μαζί με την κόρη μου τη μικρή κρατήσαν το Γιώργο κι έφυγα πέντε μέρες Άδεια Και πήγα στο Πόρτο Κατσίκι Λοιπόν λατρεύω τη θάλασσα Κολυμβήτρια ήμουνα και κωπηλάτισσα Ναι ο Γιώργος έλεγε πάντα ότι εγώ ερωτεύτηκα τα φτερά της Χαρίτης Μα ήμουν ένrsquo ασχημόπαπο παιδί μου με φρύδια σαν τον Καραμανλή τόσα ήτανhellip τέλος πάντων είχα και κάτι γυαλιά-φακούς μια κοτσίδα πίσω ένα ταγάρι και τα τσιγάρα πάντα από δεκαεπτά ετών καπνίζαν όλοι στο σπίτι μου και η γιαγιά μου κι η μαμά μου Λοιπόν πήρα άδεια και το rsquoγραψαhellip Είναι σκληρό βιβλίο Η κόρη μου η μουσικός μού το απέρριψε δε θέλει ούτε ναhellip Το διάβασε μου το απέρριψε δεν το rsquoχει στη βιβλιοθήκη της και θεωρεί ότι είναι προσβολή να λεν ότι η μη-τέρα της έγραψε αυτό το πράγμα Με τόση βία η μαμά η δική μου βία Είναι εναντίον της βίας Εγώ ναι το χαίρομαι αυτό το βιβλίο ndash γιατί είνrsquo το τελευ-ταίο άμα γράψω το καινούργιο θrsquo απορρίψω αυτό το ξέρω μου συμβαίνει αλλά σήμερα το θεωρώ σημαντικό (παύση)

Και τώρα τυπώνονται οι Εφτά Ιστορίες οι τρεις εκ των οποίων είναι πε-ριστατικά που μου διηγήθηκαν οι διάφοροι γιατροί οι νευρολόγοι οι ψυχο-λόγοιhellip που ερχόντουσαν ένα ατύχημα ένα σενάριο κι ένα θεατρικό που παίχτηκε στο μπαράκι του Αλκέτα σrsquo ένα μπαράκι στον Πειραιά από ένα θίασοhellip

Ένα ένα μού τα ξεφουρνίζεις (κοιτάζω το ρολόι μου) Η ώρα μας φεύγει Πρέπει να φεύγουμε σιγά σιγάhellip (είχαμε πια βγει εκτός θέματος για τα

καλά ξάφνου κουδούνισε το κινητό της) Να τος Πο πο φοβερό πράγμα ε Έπρεπε να τον πάρω Ναι (απαντά στο κινητό) έλα Γιώργο μου φεύγω έρχομαι Στηhellip

στοhellip στα Εξάρχεια Ναι μωρό μου με τη συγκοινωνία θά rsquoρθω Δύο και τέταρτο ελπίζω να είμrsquo εκεί ndash πρώτα ο θεός Είσαι καλά αγόρι μου Έλα Λένα μου καλά είναι ο Γιώργος Δεν πειράζει καλά έκανες και με πήρες Δε μου


λες έφαγε καλά Ωραία ωραία Εσύ έφαγες Δύο και τέταρτο δύο και είκοσι θα είμrsquo εκεί εντάξει μωρό μου Ευχαριστώ Λένα μου Φιλάκια Γεια σου μωρό μου

(σε μένα) Τρώει απrsquo όλα τρώει πολύ καλά

Ελπίζω να σε βοήθησα Είμαι χαρούμενηΑρκετά Να σου πω μόνοhellipΝαι πες μου Ότι θέλεις hellipέχω την αίσθηση ότι η ιατρική δεν έχειhellip δεν έχει αποφασίσει σί-

γουρα αλλά και φοβάται και να το αγγίξει και νομίζει και πως δεν είναι και δικό της θέμα

Ποιοτο πότε ήγγικεν η ώρα το νυν απολύεις τον δούλο σου Δέσποταhellip Εγώ είμαιhellip εγώ είμαι υπέρ της ευθανασίας Θεωρητικά πάντα Για τον

εαυτό μου τουλάχιστονΤι ακριβώς σημαίνει αυτή η φράσηΓιατί να παιδευόμαστε Και δε μιλάω για το Γιώργο γιατί ο Γιώργος έχει

τις χαρές του Η χαρά του είναι να τρώει γλυκά να τρώει το φαΐ έχει άριστες σχέσεις με τον εγγονό του ο οποίος τον λατρεύει αλλά και τον μιμείται ndash και ο γιατρός είπε Μακριά απrsquo το παιδί ο παππούς μακριά το παιδί από τον παπ-πού Τον αγαπάει τόσο πολύ έχει πάρει το στιλάκι του Χαρίτη νερό με δια-τάζει (σαν να χαίρεται που τη διατάζει ο εγγονός της) Είχε κάποια μικράhellip μια άτυπη δερματίτιδα ο μικρός και το τοποθέτησαν στο χώρο του ψυχολο-γικού Κλειστό παιδί παιδί του βιβλίου πολύ Τώρα αρχίζει και βγαίνει Τον πήγανεhellipζήτησε πολεμικές τέχνες και χαρήκαν οι γονείς του Έχει τα ωραία του Την περασμένη βδομάδα Τι να σου πω ρε γιαγιά κατέληξα τελικά λέει όλες οι ωραίες γυναίκες έχουν απαιτήσεις (ξεσπά σε γέλια το χαίρεται) Εννιά χρονών Δεν είναι ακόμη το Δεκέμβριο θα γίνει

Πρόωρη ωρίμανσηhellip Και το καταπληκτικότερο δε θέλει να κάνει αγγλικά Θα γίνεις σαράντα

Να τα κρατήσεις τα πρώτα σου βιβλία Θα λες κοίτα πριν τριάντα ένα χρόνια εγώ διάβαζα αυτά του λέει η μάνα του Και συνεχίζει αυτός Και θα λέω ldquoκαι ακόμη δεν έμαθες αγγλικάrdquo (γελάει τρανταχτά)

Λοιπόν (η ώρα σφίγγει έπρεπε στις δύο να βρίσκομαι στο ραντεβού μου κι αρχίζω νrsquo αργώ επικίνδυναhellip) εhellip μπορεί η ιατρική να μην έχει αποφα-σίσει εσύ όμως έχεις ξεκαθαρίσειhellip

Ναι Αν μεν έχει πάθει αλτσχάιμερ σε οποιαδήποτε ηλικία και να rsquoναι ευθανασία ndash δεν το συζητώ καθόλου Τέτοιο ξεφτίλισμα Ναι γιατί αυτό που λέει ldquoανώδυνα ανεπαίσχυντα και ειρηνικάrdquo δεν είναι αισχύνη αυτή του Γιώρ-γου (παύση)

Ο Γιώργος που που που που δεν ήταν επιδειξίας ναhellip νhellip να κάθεται


82

τώρα η κάθε μια γυναίκα να του τα πιάνει να του τα κάνει ναhellip (κόβει ρυθμό απότομα) είναι αισχύνη για μένα Εκείνος ο λεβέντης να είναιhellip να λέει κάθε μέρα γιατί μου τα παίρνει κομμάτι κομμάτι γιατί ρε Χαρίτη Δεν είναι αισχύ-νη αυτό Αλλά δεν μπορώ να του τη δώσω γω [την ευθανασία] (σrsquo όλη αυτή την παράγραφο παίζει με το ρυθμό και την ένταση της φωνής για έμφαση εκεί που θέλει)

Ναι αλλrsquo αν κάποιος άλλος ο θεός πχ είχε αποφασίσει να του τη δώσει δεν τον αφήνεις εσύhellip

Αν τον είχα βάλει σε γηροκομείο θα είχε πεθάνει Όλοι οι γιατροί αυτό λέγανε Εφόσον δε θέλει να φάει λέει σε δυο μήνες δε θrsquo αντέξει Θα πάθει μια κρίση θα τον πατήσουν εκεί στα ναρκωτικά θα του κάνουν αυτό καιhellip τέρμα Ή μήπως θα του βάζουν και θα του βγάζουν τους σταθμούς στο γουόκ-μαν βάλε μου το ράδιο-σπορ τώρα νrsquo ακούσω το ματς το τάδε και μετά βάλε μου το άλλο θέλω τώρα κλασική μουσική τώρα θέλω ειδήσειςhellip

(παύση ξαφνικά) Εσύ είσαι υπέρ της ευθανασίαςΕίμαι εναντίον της δυσθανασίας(δεν ικανοποιείται)Εγώ προσωπικά ναι θα έλεγα (διστακτικός προσεκτικός) τουλάχι-

στον όσον αφορά εμέναΘα την έκανες σε άρρωστό σουΆμα μου το ζητούσε δεν αποκλείεταιhellipΣε δικό σου άνθρωποΠάντως το λέω τώρα που δεν έχω ευθύνη αρρώστου και ενδεχομέ-

νωςhellipΝαι ναι ναι είσαι αποστασιοποιημένοςhellipεκ του ασφαλούς Τώρα αν ήμουνα τετ α τετ δεν ξέρωhellipΝαι δεν ξέρειςhellipΠολύ δύσκολο Το φιαλίδιο το είχα πέντε μέρες και δεν κοιμόμουνα Ένα

μήνα περίμενα να μου πει έλα Θα το rsquoκανα Θα το rsquoκανα Το είχα υποσχεθεί και τηρώ τις υποσχέσεις μου θα το rsquoκανα Έτσι λέω Δε χρειάστηκε

Ο Γιώργος επιμένει στην καύση Αυτός πάλι έχει άλλη μανία Α αυτό είναι μετά Αυτό είναι μετά Το ερώτημα είναι πότε έρχεται

αυτό το μετά Αυτό είναι το ερώτημαhellip

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Ο επίλογος ανήκει σε κείνους που διάβασαν τα χειρόγραφα στην προτελική τους μορφή και εκτός από τις υποδείξεις βελτίωσης (για τις οποίες και εδώ πολύ τους ευχαριστώ) ένιωσαν την ανάγκη να μου γράψουν κάποια σχόλια (για τα οποία τους υπερευχαριστώ) Ως ένα βαθμό τα σχόλια αυτά αποτελούν συνέχεια των αφηγήσεων ή καινούργιες αφηγήσεις ή αφηγήσεις επί των αφη-γήσεων Δικαιωματικά έχουν μια θέση εδώ Ας κλείσουν λοιπόν το βιβλίο Ή καλύτερα ας ανοίξουν τη συζήτηση τις αγορεύειν βούλεται

Ακολουθούν ύστερα από έγκρισή τους αυτούσια τα σχόλια ndash τα περιττά και τα άσχετα έχουν αφαιρεθεί Με αλφαβητική σειρά στα επώνυμα

Η κραυγή είναι ήδη μεγάλη ndash δεν υπάρχει μεγάλη κραυγή και μικρή κραυγή

Χαίρομαι πάρα πολύ που θα κάνετε ένα τέτοιο βιβλίο θα χαρώ πάρα πολύ να το διαβάσω Σας εύχομαι τα καλύτεραhellip Μόνο επιτρέψτε μου να διαφωνή-σω με τον τίτλο Δε μου ldquoκάθεταιrdquo καλά Μου φαίνεται λίγο υπερβολικός Η κραυγή είναι ήδη μεγάλη ndash θέλω να πω δεν υπάρχει μεγάλη κραυγή και μικρή κραυγή Μπορείτε να δοκιμάσετε έναν άλλο τίτλο ή πιο απλά Κραυγή χωρίς άρθρα κι επιθετικούς προσδιορισμούς να είναι έτσι λιτός και να ldquoπαγώνειrdquo τον αναγνώστη1

Καλό δρόμοΚώστας Βαζούρας τεταρτοετής φοιτητής

Ιατρικής 13 Απριλίου 2009

1 Ο τίτλος Η Μεγάλη Κραυγή είναι φράση αυτούσια μιας από τις αφηγήσεις Το ίδιο και οι τίτλοι οι υπότιτλοι και το οπισθόφυλλο


252

Χαίρομαι που συνέβαλα και εγώ

Με την πρώτη ευκαιρία θα το διαβάσω το βιβλίο Αν και ξέρω εκ των προτέ-ρων τι θα διαβάσω είναι άλλο να το κάνεις απομαγνητοφώνηση και άλλο να το διαβάζεις χαλαρά σαν αναγνώστης πια Χαίρομαι ιδιαίτερα που συνέβαλα και εγώ από την πλευρά μου στην πραγματοποίηση αυτού σας του στόχου Θα βρω σίγουρα χρόνο να ασχοληθώ Εύχομαι να βρείτε σύντομα εκδότη

Άρτεμις Δάλλα φιλόλογος απομαγνητοφώνησε τις αφηγήσεις 27 Απριλίου 2009

Λείπει το κεφάλαιο με τη δικιά σου αφήγηση

Δεν υπάρχει καμιά έρευνα για το πόσοι άνθρωποι επηρεάζονται από έναν τέτοιου είδους ασθενή πόσοι έχουν στο σπίτι τους Το Ευρωβαρόμετρο η Στατιστική Υπηρεσία Μήπως να την κάνειςπροτείνεις εσύ Και όπως σου έγραψα και στο ιμέιλ λείπει το κεφάλαιο με τη δικιά σου ιστορίαhellip 1

Καλές επιτυχίες Φιλιά

Δημήτρης Δημολιάτης σύμβουλος διαχείρισης περιβάλλοντος Σύδνεϋ Αυστραλίας 11 Ιουνίου 2009

Μου θυμίζει τη Μεγάλη Χίμαιρα

Μου θυμίζει τη Μεγάλη Χίμαιρα ndash μήπως Η Κραυγή σκέτο2

Όλγα Δημολιάτη διακοσμήτρια Αθήνα Σεπτέμβρης 2009

1 Το έταξα στην Εισαγωγή να μη γίνει το βιβλίο διπλάσιο ndash για την ώρα μερικά επι-γράμματα στον Επίλογο αρκούν

2 Να τη θυμίζει κόρη μου να τη θυμίζει Και να την παραθυμίζει Να θυμίζει μια από τις μεγαλύτερες χίμαιρες όλων των εποχών την προσδοκία για επί της γης αθανασία που καλλιεργεί η συντεχνία μου απαντώντας (στην πράξη με τα έργα) ποτέ στο θεμελιώδες ερώτημα πότε

Στην ελληνική μυθολογία η Χίμαιρα ήταν ένα φοβερό τέρας που εξέπνεε φωτιά είχε σώμα κατσίκας κεφάλι λιονταριού και ουρά που κατέληγε σε φίδι Η σημερινή δημώδης ελληνική έκφραση ldquoκυνηγάω χίμαιρεςrdquo σημαίνει επιδιώκω κάτι ανέφικτο το ίδιο και η γαλλική έκφραση ldquose repaicirctre des chimegraveresrdquo (τρέφομαι με χίμαιρες) Η Μεγάλη Χίμαιρα είναι μυθιστόρημα του Μ Καραγάτση

ΣΥΖΗΤΗΣΗ253

Το βιβλίο θα αποδειχθεί πολυεπίπεδα χρήσιμο

Πριν απrsquo όλα σrsquo ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη να μου εμπιστευτείς τα χει-ρόγραφά σου

Είμαι βέβαιος ότι η έκδοσή τους θα κάνει αίσθηση και το βιβλίο θα απο-δειχθεί πολυεπίπεδα χρήσιμο Το θέμα του είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και το ότι η επιλογή και η διαχείρισή του γίνεται από ένα γιατρό το καθιστά προκλη-τικό για την ιατρική κοινότητα και ανακουφιστικό για τους ανθρώπους που βρέθηκαν στη δεινή θέση των συνομιλητών σου

Ο τρόπος που επέλεξες να παραθέσεις γραπτά τον προφορικό λόγο διασώ-ζει τη δυναμική εκφραστική της προφορικότητας

Μπράβο και πάλι Αξίζει τον κόπο και παραξίζειΠολλά φιλιά και φιλία Με αγάπη

Γιώργος Χ Θεοχάρης ποιητής εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού Εμβόλιμον

Άσπρα Σπίτια 22 Μαΐου 2009

Πολύ ενδιαφέρον από την πρώτη σελίδα

Το βιβλίο σας μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον από την πρώτη σελίδα Θα το διαβάσω πολύ προσεκτικά και θα σας κάνω ότι παρατηρήσεις πιθανώς να έχω Απλώς χρειάζομαι λίγο χρόνο (τουλάχιστον είκοσι μέρες) Σας ευχαρι-στώ για την τιμή που μου κάνατε να μου το δώσετε να το διαβάσω Έχετε βρει μια γνήσια βιβλιοφάγο

Μυρσίνη Λεμονάκη φοιτήτρια στο έκτο έτος της Ιατρικής 27 Απριλίου 2009

Αισθάνομαι πολύ ευτυχής που μπόρεσα να διαβάσω κάτι τόσο καθημερινό και συγχρόνως καίριο

Αγαπητέ μου ΓιάνηΕπιτέλους καμάρωσα το κείμενο παρότι το διάβασα από τον υπολογιστή

πράγμα που δεν έχω ακόμη και δε θέλω ποτέ να συνηθίσω να κάνω Ανυπομο-νώ να κρατήσω το κείμενο στα χέρια μου και να το απολαύσω με την ησυχία μου Αισθάνομαι πολύ ευτυχής που μπόρεσα να διαβάσω κάτι τόσο καθημερι-νό και συγχρόνως καίριο και σημαντικό Πολλές κουβέντες δε θα σου γράψω


254

γιατί αξίζεις το μπράβο με τη σιωπή και τη μεγάλη εκτίμηση Συνέχισε όπως είσαι και μην ξεχάσεις να με ειδοποιήσεις όταν το βιβλίο βγει στην κυκλο-φορία Θα χαρώ να τα πούμε και από κοντά για να μπορέσω να σε ρωτήσω κάποια πράγματα που αυθόρμητα σκέφτηκα όσο διάβαζα Βρε μπας και έχει δίκιο κάποιος που αυτές τις μέρες είπε ότι η γενιά μας δεν έχει πει ακόμη την τελευταία λέξη

Νίνα Μαγκίνα διευθύντρια ΜΕΘ Νοσοκομείου Νέας Ιωνίας Αγία Όλγα 30 Νοεμβρίου 2009

Χάθηκα στις αφηγήσεις με έναν πολύ γλυκό τρόπο ndash και μου άρεσε αυτό

Ευτυχώς που μου θυμίσατε τη Μεγάλη Κραυγή Τότε που είχατε στείλει το κείμενο είχα διαβάσει αρκετά (χωρίς να το τελειώσω) Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα ιδιαίτερες παρατηρήσεις να κάνω (και μάλιστα είχα προβληματιστεί) Το σημαντικό είναι ότι ο λόγος είχε ροή και ήταν μεστός

Με κούραζε στις αφηγήσεις η επανάληψη (αρκετοί από τους συμμετέχο-ντες επαναλαμβάνονταν προς το τέλος της ιστορίας σαν να μην μπορούσαν να την κλείσουν) σκεφτόμουν όμως ότι είναι αφηγήσεις και εκεί προφανώς δεν έχετε να παρέμβετε Με είχε συναρπάσει η πρώτη ιστορία και γενικότερα το κείμενο είχε ldquoμπόλικη αλήθειαrdquo και μου διακίνησε πολλά συναισθήματα με εναλλαγές Μου άρεσε και κάποια στιγμή θα το ξαναπιάσω Και η ερώτηση ldquoπότε πρέπει να πεθαίνει ο άνθρωποςrdquo σχεδόν συγκλονιστική και μακριά από κάθε ιατροκεντική δυτική αντίληψη

Αυτά (είχα πει ότι θα σχολιάσω) και χωρίς τις σημειώσεις μου σαν αίσθη-ση που μου έχει μείνει τρεις μήνες σχεδόν μετάhellip Θυμάμαι όταν το πρωτο-διάβαζα ήμουν στο αεροδρόμιο πετούσα για να έρθω επάνω για όση ώρα διάβαζα χάθηκα στις αφηγήσεις με έναν πολύ γλυκό τρόπο ndash και μου άρεσε αυτό

Να είστε καλά

Πέπη Μπελέκου ψυχολόγος φοιτήτρια Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών

ldquoΑντιμετώπιση του Πόνουrdquo 28 Ιουλίου 2009

ΣΥΖΗΤΗΣΗ255

Η βιογραφική μέθοδος είναι από τους πιο έγκυρους τρόπους έρευνας

Δεν πρόφτασα να το διαβάσω απλά το άνοιξα για σήμερα Μου άρεσε πάρα πολύ σαν τρόπος γραφής Οι αλήθειες δε θέλουν στατιστικά και παραπομπές είναι η ίδια η ζωή που μιλάει Η βιογραφική μέθοδος όπως γνωρίζεις εί-ναι από τους πιο έγκυρους τρόπους έρευνας στη μετα-μεταμοντέρνα περίοδο Συγχαρητήρια Να είσαι καλά Φιλιά1

Βάσω Παπαδιώτη καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

27 Απριλίου 2009

Τρόμος Τρόμαξα

Τρόμος Τρόμαξα Διάβασα ως τώρα την πρώτη αφήγηση και ήθελα να σας πω τι αίσθημα είχα τρόμος Με κατέλαβε ένας τρόμος Τρόμαξα Θα διαβά-σω και τα υπόλοιπα και θα σας πω Για τώρα μόνο αυτό

Νίκος Πατσόπουλος γιατρός διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ιούνιος 2009

Μήπως πρέπει να ξεκινήσει ένας ανοικτός διάλογοςhellip

Ελπίζω να μην είναι πολύ αργά Σας στέλνω κυρίως σκέψεις μου παρά σχόλια ή προτάσεις Χαρά μου πάντως που με συμπεριλάβατε στους φίλους

Ως προς το περιεχόμενο δεν έχω να κάνω κάποια υπόδειξη Στοχασμός δικός μου στα είκοσι έξι μου χωρίς σκέψεις για οικογένεια ndash τουλάχιστον ακόμη Άραγε ο άνθρωπος νιώθει την ανάγκη της συνέχειάς του Η Μέλπω δεν έχει παιδιά Ο μόνος συνδετικός κρίκος στο γενεαλογικό δέντρο είναι οι γονείς της ndash ο Βασίλης δεν είναι ldquoαίμαrdquo της ο σύζυγος δεν είναι συγγενής Νιώθει σαν το κλαδί του δέντρου που ούτε άνθισε αλλά ούτε έχει προοπτική

1 Ευχαριστώ για τις αλήθειες Οι αφηγήτριές μου είναι οι θυγατέρες των γιαγιάδων ή των μανάδων μας Ετούτες είναι το παρόν εκείνες το παρελθόν που αποσύρεται Και τις ρώτησα για ένα από τα κρισιμότερα προβλήματα της δυτικής κοινωνίας και κατά τη γνώμη μου το μόνο που αξίζει τον κόπο νrsquo απαντήσει η δυτική ιατρική Αλλά ας μη σε προκαταλαμβάνωhellip


256

να πάει πιο ψηλά Ίσως γιrsquo αυτό δε θέλει να χάσει τον κορμό τηςhellip Πάντως η διήγηση της Μαρίνας είναι εξαιρετικά συναισθηματική και συγκινητική κάτι που δεν ένιωσα στη δεύτερη αφήγηση Θα διαβάσω και παρακάτωhellip

Μήπως πρέπει να ξεκινήσει ένας ανοικτός διάλογος όπου μια ομάδα ετε-ρόκλητων ατόμων θα εκδώσει ένα κείμενο και επώνυμα που θα θέσει ένα συγκεκριμένο ερώτημα στην πολιτεία Αν ο άνθρωπος έχει που κατά τη γνώ-μη μου έχει την απόλυτη δικαιοδοσία στην αξιοπρέπεια και στη ζωή του δεν πρέπει να έχει και στον αξιοπρεπή θάνατό του Γνωρίζετε αν έχει γίνει ποτέ κάτι ανάλογο Ποια τα αποτελέσματα

Αηδόνης Ράμος αγροτικός γιατρός 16 Ιουνίου 2009

Τι μου κάνατε με το βιβλίο σαςhellip

Αχ κύριε Δημολιάτη τι μου κάνατε με το βιβλίο σας Δεν μπορώ να κοιμη-θώhellip

Γεωργία Σαλαντή βιοστατιστικός λέκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Ιούνιος 2009

Είναι για μένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον

Ευχαριστώ πολύ για τη δυνατότητα που μου δίνετε να διαβάσω την προσπά-θεια αυτή πριν δημοσιευθεί Ομολογώ ότι αυτό με τιμά ιδιαίτερα Να ξέρετε ότι θα το κάνω με μεγάλη χαρά Επιπλέον για μένα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον τόσο λόγω του θέματος το οποίο αφορά όσο και λόγω της ίδιας της διαδικα- σίας της δυνατότητας δηλαδή να δουλέψει κάποιος με ένα κείμενο που ακόμη δεν έχει πάρει την τελική του μορφή προς δημοσίευση Και πάλι ευχαριστώ πολύ

Η διάθεση να διαβάσω το βιβλίο σας υπήρχε από όταν το έλαβα Το ενδια- φέρον μεγάλωσε περισσότερο όταν ξεκίνησα να το διαβάζω Μου πήρε δύο μέρες Λόγω της δουλειάς μου ως γενικού γιατρού στην κοινότητα τα σενάρια που περιγράφονται στις σελίδες του βιβλίου μού ήταν πολύ οικεία Οι πρωτα-γωνιστές θα μπορούσαν να είναι κάποιοι από τους ανθρώπους που γνώρισα στα τρία χρόνια που εργάστηκα ως οικογενειακός γιατρός

Συμφωνώ ότι η ιατρική πλέον έχει επικεντρώσει στην προσπάθεια θερα-

ΣΥΖΗΤΗΣΗ257

πείας Κανείς δεν εστιάζει σε κομμάτια όπως η πρόληψη η αποκατάσταση η φροντίδα Ακόμη και οι γενικοί γιατροί Αυτό που λέμε ldquoθεραπείαrdquo είναι το εύκολο το λιγότερο χρονοβόρο και αυτό που αποδίδει ndashόταν αποδίδειndash ldquoγρήγοραrdquo (όχι όμως πάντα και για πολύ) Όλα τα υπόλοιπα θέλουν χρόνο συνήθως θέλουν διάθεση από τον ασθενή και τους συγγενείς και θέλουν και γνώση και διάθεση κι από αυτούς που θα τα προσφέρουν (γιατρούς νοση-λευτές κοινωνικούς λειτουργούς ψυχολόγους φυσιοθεραπευτές κτλ) Ειδι-κά στην ελληνική κοινωνία τίποτε από αυτά που ανήκουν στη ldquoφροντίδαrdquo ndashκαι όχι στη ldquoθεραπείαrdquondash δεν έχει αναπτυχθεί Τους ρόλους των φροντιστών προσπαθούν να τους παίξουν συγγενείς όταν έρθει η ώρα άλλοτε καλύτερα κι άλλοτε χειρότερα Αυτό διαφαίνεται ξεκάθαρα σε όλες τις αφηγήσεις που υπάρχουν στο βιβλίο σας

Στο βιβλίο αυτό υπάρχει κι ένα ακόμη στοιχείο απεικονίζεται σε όλη της την γκάμα η αλλαγή των οικογενειακών δεσμών στην ελληνική κοινωνία Η έλλειψη δομών φροντίδας για χρόνιους ασθενείς ή για ασθενείς τελικού στα-δίου βγάζει στην επιφάνεια τις αλλαγές που επέρχονται στη δομή της ελληνι-κής οικογένειας και αυτό είναι που διογκώνει το πρόβλημα ακόμη περισσότε-ρο Τα αναπόφευκτα αρνητικά συναισθήματα που δημιουργούνται σε όλους τους αφηγητές οφείλονται κυρίως πιστεύω στο γεγονός ότι υποχρεώνονται να γυρίσουν πίσω σε μία οικογένεια πιο εκτεταμένη που συμπεριλαμβάνει γονείς παιδιά εγγόνια αδέρφια των γονιών κτλ Η παρατήρησή μου είναι ότι όσο λιγότερο χρειαστεί κάποιος να αλλάξει τη σύγχρονη δομή της οικογένειας (παιδιά-γονείς ή γονείς μόνο ή παιδιά μόνο όταν τα παιδιά έχουν μεγαλώσει) στην προσπάθειά του να φροντίσει έναν χρονίως πάσχοντα τόσο λιγότερη πικρία και θυμό κουβαλάει (βλέπε αφηγήσεις Χαρίτης Βιργινίας)

Αν τώρα υπήρχε ένα οργανωμένο σύστημα πρόνοιας που θα φρόντιζε όλους τους ασθενείς για τους οποίους αφηγούνται οι ήρωες του βιβλίου ίσως τα πράγματα να ήταν καλύτερα Αυτό πραγματικά δεν το ξέρουμε όμως Νο-μίζω ότι ένα μεγάλο μέρος από τα αρνητικά συναισθήματα προέρχονται από τις ήδη προβληματικές σχέσεις των αφηγητών με τις οικογένειές τους Απλά η σοβαρή ασθένεια και το προβληματικό σύστημα υγείας τις κάνουν να φαί-νονται ίσως στις πιο ακραίες εκφάνσεις τους Θεωρώ ότι η τεχνητή παράταση της ζωής στους αρρώστους αυτούς δεν ήταν η αιτία αλλά η αφορμή να εκ-δηλωθούν οι παθολογικές σχέσεις που προϋπήρχαν μεταξύ αδερφών μεταξύ γονέα-παιδιού κτλ Ο αφηγητής είτε εμπλεκόταν ο ίδιος σε αυτή την παθο-λογική σχέση χωρίς να το αντιλαμβάνεται είτε αποτελεί ένα τρίτο πρόσωπο το οποίο παρατηρεί αυτή τη σχέση αλλά δεν έχει τη δύναμη να αντιδράσει και να την αλλάξει ή να αποκοπεί ndash ίσως και να βολεύει έτσι και δικές του αδυναμίες

Γενικά πιστεύω ότι η ιδέα και η προσπάθεια είναι εξαιρετική και πολύ εν-διαφέρουσα για την ελληνική κοινωνία Θεωρώ ότι μειώνοντας λίγο τον όγκο


258

και τα κενά του προφορικού λόγου οι αφηγήσεις γίνονται πιο ευχάριστες και δεν κουράζουν σε κανένα σημείο

Σας εύχομαι γρήγορα να βρείτε εκδότη (αν δεν τον έχετε ήδη βρει)Σας ευχαριστώ ειλικρινά για την ευκαιρία που είχα να διαβάσω το βιβλίο

αυτό πριν από την έκδοσή τουΝα είστε πάντα καλά

Αθηνά Τατσιώνη λέκτορας Γενικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 3 Αυγούστου 2009

Αυτό το βιβλίο πρέπει να μπει σε όλα τα σπίτια και τα νοσοκομεία

Σε ευχαριστώ θερμά που με συμπεριέλαβες στους φίλους που θέλεις τη γνώμη τους γιrsquo αυτό το υπέροχο έργο σου Καθυστέρησα να σου απαντήσω για δύο λόγους αφενός διότι η κόρη μου η Αγγελική εργαζόταν νύχτα μέρα στους δύο υπολογιστές ετοιμάζοντας τη διπλωματική της στο μεταπτυχιακό που παρέ-δωσε την περασμένη βδομάδα και αφετέρου ldquoακροάστηκαrdquorsquo με τη σειρά μου και με μεγάλη προσοχή για μια βδομάδα τις αφηγήτριές σου Το rsquoχετε οικο-γενειακό φαίνεται να μας ταρακουνάτε Συγκινήθηκα και προβληματίστηκα πάρα πολύ Δύσκολη μα πάρα πολύ δύσκολη η ερώτησή σου Σε φιλολογική συζήτηση η απάντηση ίσως πολύ εύκολη έλα όμως που όταν έρχεσαι αντι-μέτωπος με το πρόβλημα τα πράγματα δυσκολεύουνhellip Μεγάλη απόφαση να καταγράψεις κάτι που έχει πονέσει βαριά συνανθρώπους μας αλλά πιστεύω ότι αυτό το βιβλίο πρέπει να μπει σε όλα τα σπίτια και σε όλα τα νοσοκομεία γιατί λίγο πολύ όλοι έχουν αντιμετωπίσει ή ίσως αντιμετωπίσουν παρόμοιες καταστάσεις και θα μπορέσουν να έχουν καλύτερη αντιμετώπιση Από πλευ-ράς μου νομίζω ότι έπρεπε ήδη να είχε τυπωθεί Η περίπτωση του Λουκά ήταν σχεδόν ίδια με του πατέρα μου που μας ζήτησε να τον σηκώσουμε στον κώλο να στραφεί στην ανατολή και με ελαφρά κλίση να μας αποχαιρετήσειhellip Θερμά συγχαρητήρια και καλή επιτυχία

Σε χαιρετώ

Γιώργος Τριάντης κτηματομεσίτης συνταξιούχος μηχανικός πολιτικής αεροπορίας

11 Ιουνίου 20091

1 Γιώργο ευχαριστώ πολύ πάρα πολύ Θα προχωρήσω όσο γρηγορότερα γίνεται Γρά-ψε την ιστορία του πατέρα σου λεπτομερειακά όπως μου την είπες στο τηλέφωνο κι ακόμα περισσότερο

ΣΥΖΗΤΗΣΗ259

Τα περισσότερα από αυτά δεν τα έχω σκεφτεί ποτέ μου

Μόλις τελείωσα τη μελέτη του βιβλίου σας Να σας εκφράσω τα συγχαρητή-ριά μου Μου άρεσε πάρα πολύ Πολύ ρεαλιστικό και ανθρώπινο Πιο πολύ με συγκίνησε η ιστορία της Μαρίνας με τον σύζυγο με το non-Hodgkin λέμφω-μα και η εγγονή που επέλεξε την Iατρική μετά από αυτά που πέρασε

Σε κάποια σημεία οι ερωτώμενοι πλατείαζαν αλλά καλύτερα γιατί έτσι μας μεταφέρουν καλύτερα αυτά που είναι να μας πουν πιο φυσικά Κατά τα άλλα δεν έχω να επισημάνω κάτι άλλο γιατί με συνεπήρε το περιεχόμενο Τα περισσότερα από αυτά δεν τα έχω σκεφτεί ποτέ μου γιατί δεν τα πέρασα (και ελπίζω να μην τα περάσω)

Είμαι Αθήνα με τους γονείς μου και τους είπα για το βιβλίο σας Θέλουν να το διαβάσουν και αυτοί γιατί απrsquo ότι κατάλαβα είναι ευαισθητοποιημέ-νοι Ειδικά όταν είπα στον πατέρα μου τη φράση της Μαρίνας τα χρόνια από τριάντα πέντε μέχρι πενήντα δύο ποιος θα μου τα δώσει πίσω (κάπως έτσι νομίζω ότι λέει) με κοίταξε και μου είπε Σωστό πολύ σωστό

Νομίζω ότι παρασύρθηκα κι εγώ με τις αφηγήσεις μη σας κουράζω άλλο Αυτά Και πάλι συγχαρητήρια για το βιβλίο και εύχομαι όλα να πάνε καλά

(Έχω αρχίσει να διερωτώμαι ldquoπότε κανείς πρέπει να πεθαίνειrdquo ήδη από το μάθημα που κάναμε)

Ξανθίππη Τσερετοπούλου τριτοετής φοιτήτρια Ιατρικής 2 Μαΐου 2009

Είναι πολλοί αυτοί που λένε laquoΟι γιατροί δε μας ενημέρωσαν πώς θα ήταν τα πράγματα μετάraquohellip

Πραγματικά συγκλονιστικές μαρτυρίες Νομίζω ότι κάθε ελληνική οικογένεια έχει μια παρόμοια ιστορία να διηγηθεί Προσπάθησα να ρωτήσω τον εαυτό μου Πότε πρέπει να πεθάνει ένας άνθρωπος Δε νομίζω ότι υπάρχει σωστή και λάθος απάντηση Εγώ θα απαντούσα όταν ο άνθρωπος δυσκολεύεται τόσο να ζήσει που δε χαίρεται τη ζωή Είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι έχουν κινητικά προβλήματα είτε εκ γενετής είτε επίκτητα και αυτό μειώνει την αυτονομία τους Αυτό όμως δε σημαίνει απαραίτητα ότι η ζωή τους δεν έχει νόημα ή ότι δεν μπορούν να ζήσουν μια ωραία ζωή Πιστεύω ότι αν έχουν τη βοήθεια που χρειάζονται και ζουν σε μια κοινωνία που μπορεί να δεχθεί με ίσους όρους άτομα με κινητικά προβλήματα δεν υπάρχει λόγος να τεθεί αυτή η ερώτηση περί ζωής και θανάτου Βέβαια όλο αυτό το πλαίσιο για το οποίο μιλώ είναι στην Ελλάδα του 2013 μια ουτοπία


260

Μπορώ να πω ότι έχω ζήσει κατάσταση σαν αυτές που περιγράφονται στο βιβλίο και από τις δύο όψεις δηλαδή και του γιατρού και του συγγενούς ασθενούς Όσον αφορά το ρόλο του γιατρού θέλω να πιστεύω ότι όλοι οι γιατροί όταν ασχολούνται με έναν ασθενή είτε δίνοντας φάρμακα είτε με εγχειρήσεις είτε με εξετάσεις είναι γιατί θέλουν να τον βοηθήσουν Απλά στα έξι χρόνια των ιατρικών σπουδών οι φοιτητές μαθαίνουν πώς να κάνουν διαγνώσεις και πώς να αντιμετωπίζουν ασθένειες Το ότι δε γίνεται να θε-ραπεύσουμε όλους τους ασθενείς αυτό το ξέρουμε αλλά τι ποιότητα ζωής θα τους προσφέρουμε μετά από κάθε αντιμετώπιση δεν είναι κάτι που μα-θαίνεται Το μαθαίνουμε σιγά σιγά στη δουλειά καθώς παρατηρούμε ότι παρrsquo όλες τις προσπάθειές μας η ποιότητα ζωής που προσφέρουμε και στους ασθενείς μας αλλά και στους οικείους τους ορισμένες φορές είναι πολύ κακή Και τότε κάποιοι γιατροί μπορεί να αναρωτηθούν Άξιζε το αποτέλεσμα της ιατρικής παρέμβασης την ταλαιπωρία που υπέστη ο ασθενής Ή μήπως ως επαγγελματίας υγείας δεν ξέρω ποια είναι τα όρια της ιατρικής Είναι πολ-λοί αυτοί που λένε Οι γιατροί δε μας ενημέρωσαν πώς θα ήταν τα πράγ-ματα μετά τη θεραπεία ή το χειρουργείο Αλλά η αλήθεια είναι ότι κανένας που δεν έχει περάσει παρόμοια κατάσταση δεν μπορεί να περιγράψει πώς θα είναι το μετά αλλά και κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά το πώς θα εξελιχθεί μια κατάσταση Στην ιατρική λένε ποτέ μη λες ποτέ και πάντα Επίσης είναι πολλές φορές που οι γιατροί εξηγούν αλλά οι ασθενείς και οι οικείοι είναι τόσο σοκαρισμένοι ή στενοχωρημένοι που δεν ακούν και δεν μπορούν να επεξεργαστούν καμία πληροφορία Οι περισσότεροι συγγενείς θέλουν να κάνουν σε πρώτη φάση ότι είναι δυνατόν για τον άνθρωπό τους οδηγημένοι μόνο από το συναίσθημα χωρίς να σκέφτονται πώς θα είναι τα πράγματα μετά

Αν σκεφτώ την εμπειρία μου ως συγγενή ασθενούς με ανίατη ασθένεια μπορώ να πω ότι επειδή ήξερα λόγω επαγγέλματος ότι οι προοπτικές βελ-τίωσης ήταν μηδενικές έλεγα ότι ο άνθρωπος αυτός καλύτερα να φύγει για να μην ταλαιπωρείται και να μην ταλαιπωρεί Μπορεί η συναισθημα-τική φόρτιση να ήταν μεγάλη αλλά από την άλλη κανείς μας δε θα ζήσει για πάντα

Στο ερώτημα ldquoΠότε θα ήθελα να πεθάνω εγώrdquo νομίζω ότι η απάντηση είναι η ίδια Όταν δηλαδή θα δυσκολεύομαι τόσο να ζήσω που δε θα χαίρομαι τη ζωή Ζώντας σε μια κοινωνία πραγματικής κοινωνικής πρόνοιας όπως η σουηδική το επιχείρημα του θανάτου ώστε να μην επιβαρύνει κάποιος τα παιδιά του ή τους οικείους του φαντάζει παράξενο Μπορεί να ακούγεται λίγο εγωιστικό αλλά δεν πιστεύω ότι λόγος για να πεθάνει κάποιος μπορεί να είναι το ότι επιβαρύνει τα παιδιά του όταν μπορεί το κράτος να αναπτύξει τέτοιους μηχανισμούς που οι χρόνιοι ασθενείς να έχουν την περίθαλψη που τους χρειά- ζεται χωρίς όλη η ευθύνη να πέφτει στους συγγενείς

ΣΥΖΗΤΗΣΗ261

Δώσατε πολλή τροφή για σκέψη Ελπίζω και σε ανθρώπους που βρίσκο-νται σε νευραλγικές θέσεις και μπορούν να αλλάξουν τον τομέα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας

Μυρσίνη Λεμονάκη ειδικευόμενη παιδίατρος στο Έρεμπρο της Σουηδίας 26 Νοεμβρίου 2013

Το μεγαλείο της ζωής και του θανάτου

Σφίξιμο Κόμπος Αγανάκτηση ΛύπησηΚαι σκέψεις πολλέςΚαι στου Λουκά έκλαψαΊσως γιατί εκεί στον κατά ηλιού τον θάνατο φανερώθηκε το Μεγαλείο της ζωής και του θανάτου

Γεωργία Σκοπούλη Πεδινή 28 Φλεβάρη 2014 httpgskopuliblogspotgr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 11

ΣΗΜΕΙΩΜΑ TOY ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 15

1 Κατrsquo αρχάς δεν είμαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος ΜΑΡΙΝΑ 19

2 Όχι ποτέ Δεν το είπα ποτέ ΜΕΛΠΩ 47

3 Ζω σε μια φυλακή ΧΑΡΙΤΗ 61

4 Κι εμείς ζούσαμε για τις αναλαμπές ΚΙΚΗ 83

5 Δεν ξέρω πώς θα ήταν η ζωή μου χωρίς εκείνον ΦΡΥΝΗ 101

6 Όταν θα είμαστrsquo ελεύθερες ΑΓΛΑΪΑ 119

7 Υπόγραψα τι να rsquoκανα ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ 135

8 Θεέ μου ευχαριστώ που έφυγε πριν από μένα ΒΙΡΓΙΝΙΑ 151

9 Καθόλου σαν ζευγάρι ζωή δε ζούμε ΗΡΑ 173

10 Έγινα γιατρός για να γλιτώσω την οικογένειά μου από αυτό το σύστημα ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ η εγγονή 213

11 Μόνο καταλαβαίνουν αυτοί που το ζουν κανένας άλλος ΘΑΛΕΙΑ η θυγατέρα 237

12 Είπα και ξανατολέω απάνrsquo στην εγχείρηση Τίποτrsquo άλλο ΑΝΤΡΙΑΝΑ η σύζυγος 241

13 Κράτησέ με του λέει Φεύγω ΛΟΥΚΑΣ 245




ΠΡΟΛΟΓΟΣ








12










ΠΡΟΛΟΓΟΣ13















16

Η ανάγκη





















18












3



ΧΑΡΙΤΗ








62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261









ΠΡΟΛΟΓΟΣ








12










ΠΡΟΛΟΓΟΣ13















16

Η ανάγκη





















18












3



ΧΑΡΙΤΗ








62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261







12










ΠΡΟΛΟΓΟΣ13















16

Η ανάγκη





















18












3



ΧΑΡΙΤΗ








62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






ΠΡΟΛΟΓΟΣ13















16

Η ανάγκη





















18












3



ΧΑΡΙΤΗ








62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261












16

Η ανάγκη





















18












3



ΧΑΡΙΤΗ








62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261


















18












3



ΧΑΡΙΤΗ








62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






3



ΧΑΡΙΤΗ








62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261







62














64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261













64














66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261













66















68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261












68















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261















70




















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261

















72















74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261













74












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261












76

















78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261













78









ναι ναι













80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261


















80

























82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261




















82










ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






ΣΥΖΗΤΗΣΗ









252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261







252














ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






ΣΥΖΗΤΗΣΗ253















254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261







254










ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






ΣΥΖΗΤΗΣΗ255













256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261







256







Ιούνιος 2009





ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






ΣΥΖΗΤΗΣΗ257






258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261







258







Σε χαιρετώ




ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






ΣΥΖΗΤΗΣΗ259











260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261







260




ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






ΣΥΖΗΤΗΣΗ261






Η μεγάλη κραυγή

Documents

Transcript of Η μεγάλη κραυγή