Τα οικονομικά μαθήματα του Τσάβες για την Ευρώπη

Του Ρίτσαρντ Γκοτ

Η απόρριψη των νεοφιλελεύθερων πολιτικών από τον Τσάβες, παρασύροντας την Ευρώπη, θέτει ένα ελπιδοφόρο παράδειγμα για την Ελλάδα και ακόμα παραπέρα

Μερικά χρόνια πριν, ταξιδεύοντας στο προεδρικό αεροσκάφος του Ούγκο Τσάβες μαζί με έναν Γάλλο φίλο της Le Monde Diplomatique, μας ρώτησαν τι σκεφτόμασταν για ό,τι συνέβαινε στην Ευρώπη. Υπήρχε περίπτωση στροφής προς τα αριστερά; Απαντήσαμε με τρόπο καταθλιπτικό και απαισιόδοξο, όπως συνηθιζόταν στις αρχές του 21ου αιώνα. Ούτε στη Μεγάλη Βρετανία ούτε στη Γαλλία, ούτε πουθενά στην ευρωζώνη δε βλέπαμε κάποια μεγάλη πολιτική πρόοδο.

Tότε, είπε ο Τσάβες κλείνοντας το μάτι, ίσως θα μπορούσαμε να έρθουμε να βοηθήσουμε, και θυμήθηκε τη φορά εκείνη το 1830 όταν τα επαναστατημένα πλήθη είχαν ξεχυθεί στους δρόμους του Παρισιού ανεμίζοντας το καπέλο του Σιμόν Μπολίβαρ, του Νοτιοαμερικάνου απελευθερωτή από τη Βενεζουέλα, ο οποίος έμελλε να πεθάνει στο τέλος εκείνης της χρονιάς. Ο αγώνας για την ελευθερία, στα Λατινοαμερικάνικα πρότυπα, κρατήθηκε ψηλά ως το παράδειγμα για την Ευρώπη.

Εκείνη τη στιγμή, αναθάρρησα αλλά δεν πείστηκα από την αισιοδοξία του Τσάβες. Όμως τώρα πιστεύω πως είχε δίκιο. Θυμήθηκα ότι ο Αλέξης Τσίπρας, αρχηγός του αριστερού ριζοσπαστικού ελληνικού κόμματος ΣΥΡΙΖΑ, είχε επισκεφθεί το Καράκας το 2007 και είχε διερευνήσει την πιθανότητα να λαμβάνει στο μέλλον φθηνό βενεζουελάνικο πετρέλαιο, όπως κάνουν η Κούβα και άλλες χώρες της Καραϊβικής και της Κεντρικής Αμερικής. Υπήρξε και μια στιγμή όταν ο Κεν Λίβινγκστον και ο Τσάβες είχαν καταλήξει σε μια πετρελαϊκή συμφωνία ανάμεσα στο Λονδίνο και το Καράκας η οποία φαινόταν πολλά υποσχόμενη μέχρι που απορρίφθηκε από τον Μπόρις Τζόνσον.

Πιο σημαντικό ωστόσο από την προοπτική φθηνού πετρελαίου είναι η ισχύς του παραδείγματος. Ο Τσάβες έχει δεσμευθεί από τις αρχές του αιώνα, αλλά και νωρίτερα, για ένα σχέδιο που απορρίπτει την νεοφιλελεύθερη οικονομία που βασανίζει την Ευρώπη και ένα μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου. Έχει αντιταχθεί στις συνταγές της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και έχει αγωνιστεί σκληρά ενάντια στις πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων που έβλαψαν τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό της Λατινικής Αμερικής, πολιτικές με τις οποίες η Ευρωπαϊκή Ένωση τώρα απειλεί να καταστρέψει την οικονομία της Ελλάδας. Ο Τσάβες εθνικοποίησε ξανά πολλές βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του πετρελαίου και του αερίου, που είχαν ιδιωτικοποιηθεί μέσα στη δεκαετία του 1990.

Τα λόγια και η έμπνευση του Τσάβες είχαν αντίκτυπο και εκτός Βενεζουέλας. Ενθάρρυναν την Αργεντινή να δηλώσει την αδυναμία της για τη συνολική αποπληρωμή του χρέους της, να αναδιοργανώσει μετέπειτα την οικονομία της και να εθνικοποιήσει ξανά την πετρελαϊκή της βιομηχανία. Ο Τσάβες βοήθησε τον πρόεδρο της Βολιβίας, Έβο Μοράλες να διαχειριστεί την βιομηχανία του πετρελαίου και του αερίου προς όφελος της χώρας του αντί για τους ξένους μετόχους, και πιο πρόσφατα να βάλει ένα τέλος στην κλοπή των κερδών της εταιρείας ηλεκτρισμού από την Ισπανία. Πάνω από όλα, έχει δείξει στις χώρες της Λατινικής Αμερικής ότι υπάρχει μια εναλλακτική στο μοναδικό νεοφιλελεύθερο μήνυμα που προβάλλεται ακατάπαυστα για δεκαετίες από κυβερνήσεις και μέσα μαζικής ενημέρωσης αγκιστρωμένα σε μια ιδεολογία απαρχαιωμένος.

Τώρα ήρθε η στιγμή εκείνο το εναλλακτικό μήνυμα να ακουστεί παραπέρα, να εισακουσθεί από τους ψηφοφόρους στην Ευρώπη. Στη Λατινική Αμερική, κυβερνήσεις οι οποίες ακολουθούν μια εναλλακτική στρατηγική έχουν επανεκλεγεί ξανά και ξανά, υποδηλώνοντας ότι είναι και αποτελεσματικές και δημοφιλείς. Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις οποιασδήποτε χροιάς που ακολουθούν το καθιερωμένο νεοφιλελεύθερο μοτίβο φαίνεται να καταρρέουν στην πρώτη δυσκολία, υποδηλώνοντας ότι η βούληση του λαού δεν είναι συνδιαμορφωτής στην άσκηση πολιτικής.

Ο Τσάβες και οι ομοϊδεάτες του στη νέα «Μπολιβαριανή επανάσταση» απηύθυναν κάλεσμα για τον «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα», όχι στην επιστροφή στην σοβιετικού τύπου οικονομία ή τη συνέχιση της κοσμικής, κοινωνικής και δημοκρατικής αναπροσαρμογής του καπιταλισμού, αλλά όπως το περιέγραψε ο πρόεδρος του Εκουαδόρ, Ραφαέλ Κορέα, την επανατοποθέτηση του εθνικού σχεδιασμού στο κράτος, «για την ανάπτυξη της πλειοψηφίας του λαού». Η Ελλάδα έχει μια θαυμάσια ευκαιρία να αλλάξει την ιστορία της Ευρώπης και να ανεμίσει στον αέρα του δικό της καπέλο του Μπολίβαρ, όπως κάποτε έκαναν οι Ιταλοί καρμπονάροι στο Παρίσι τόσα χρόνια πίσω. Ο Λόρδος Μπάιρον, ο οποίος σχεδίαζε να ζήσει στη Βενεζουέλα του Μπολίβαρ πριν αποπλεύσει για να βοηθήσει στην απελευθέρωση της Ελλάδας, ονόμασε το πλοίο του Μπολίβαρ. Χωρίς αμφιβολία, θα ήταν πολύ ικανοποιημένος από τις σύγχρονες εξελίξεις.

The Guardian, 16 Μαΐου 2012

http :// www . theguardian . com / commentisfree /2012/ may /16/ hugo - chavez - lessons - europe - greece

La lección económica de Chávez para Europa

Por Richard Gott

Hace unos años, cuando viajaba en el avión presidencial del presidente venezolano Hugo Chávez con un amigo francés de Le Monde Diplomatique, nos preguntaron qué pensábamos de lo que sucedía en Europa. ¿Había alguna posibilidad de un movimiento hacia la izquierda? Respondimos con el tono deprimido y pesimista típico de los primeros años del siglo 21. Ni en Gran Bretaña ni en Francia ni en ninguna otra parte de la eurozona veíamos muchas posibilidades de un gran avance político.

Entonces, dijo Chávez con un guiño, a lo mejor podemos acudir en su ayuda, y recordó la época en 1830 cuando las muchedumbres revolucionarias en las calles de París habían salido enarbolando el sombrero de Simón Bolívar, el liberador sudamericano de Venezuela que moriría a fines de ese año. La lucha por la libertad, al estilo latinoamericano, fue presentada como el camino a seguir por Europa.

Por ese tiempo el optimismo de Chávez me alentó, pero no me persuadió. Sin embargo, ahora creo que tenía razón; fue bueno que me recordaran que Alexis Tsipras, líder del partido político radical de izquierda de Grecia, Syriza, había visitado Caracas en 2007 y preguntado acerca de la posibilidad futura de recibir petróleo barato venezolano, de manera parecida a Cuba y a otros países caribeños y centroamericanos. Hubo un momento en el que Ken Livingstone y Chávez elaboraron un acuerdo petrolero entre Londres y Caracas que parecía prometedor, hasta que fue rechazado por Boris Johnson.

Más importante que la perspectiva de petróleo barato es el poder del ejemplo. Chávez ha estado dedicado desde el inicio del siglo, y aún antes, a un proyecto que rechaza la economía neoliberal que aflige a Europa y a gran parte del mundo occidental. Se ha opuesto a las recetas del Banco Mundial y del Fondo Monetario Internacional, y ha luchado duramente

contra las políticas de privatización que dañaron la base social y económica de Latinoamérica y con la cual la Unión Europea está amenazando a Grecia para destruir su economía. Chávez ha renacionalizado muchas industrias, incluyendo el gas y el petróleo, que fueron privatizadas en la década de 1990.

Las palabras e inspiración de Chávez han tenido un efecto más allá de Venezuela. Han alentado a Argentina a suspender los pagos de su deuda; a reorganizar su economía posteriormente y a renacionalizar su industria petrolera. Chávez también ha ayudado a Evo Morales de Bolivia a manejar su industria petrolera y de gas en beneficio del país, en vez de en el de sus accionistas extranjeros, y más recientemente a detener el robo por España de las ganancias de su compañía eléctrica. En especial, él ha mostrado a los países de Latinoamérica que hay una alternativa al único mensaje neoliberal que se ha estado transmitiendo durante décadas, por parte de gobiernos y de medios dependientes de una ideología obsoleta.

Ahora es el momento de que ese mensaje alternativo sea oído más allá, sea escuchado por los electores en Europa. En Latinoamérica, los gobiernos que siguen una estrategia alternativa han sido reelegidos una y otra vez, lo que sugiere que es eficaz y popular. En Europa, los gobiernos de cualquier tendencia que siguen el modelo neoliberal establecido parecen caer ante la primera valla, lo que sugiere que la voluntad del pueblo no está comprometida.

Chávez y sus correligionarios en la nueva “revolución bolivariana” han hecho un llamado al “socialismo del siglo 21”, no un regreso a la economía estilo soviético o a la continuación de la adaptación ramplona social demócrata del capitalismo sino, como lo ha descrito el presidente ecuatoriano Rafael Correa, el restablecimiento de la planificación nacional por el estado “para el desarrollo de la mayoría del pueblo”. Grecia tiene una maravillosa oportunidad de cambiar la historia de Europa y lanzar su sombrero de Bolívar al aire, como hicieron los carbonari italianos en París hace todos esos años. Lord Byron, quien tenía la intención de irse a vivir a la Venezuela de Bolívar antes de marchar a ayudar a liberar a Grecia,

puso a su yate el nombre de Bolívar; sin duda estaría complacido de los hechos contemporáneos.

Aporrea, 26 de mayo de 2012

http://www.aporrea.org/ideologia/a144068.html

Chávez's economics lesson for Europe

Richard Gott

Hugo Chávez's rejection of the neoliberal policies dragging Europe down sets a hopeful example to Greece and beyond

Some years ago, travelling on the presidential plane of Hugo Chávez of Venezuela with a French friend from Le Monde Diplomatique, we were asked what we thought was happening in Europe. Was there any chance of a move to the left? We replied in the depressed and pessimistic tones typical of the early years of the 21st century. Neither in Britain nor France, nor anywhere in the eurozone, did we see much chance of a political breakthrough.

Then maybe, said Chávez with a twinkle, we could come to your assistance, and he recalled the time in 1830 when revolutionary crowds in the streets of Paris had come out waving the cap of Simón Bolívar, the South American liberator from Venezuela who was to die at the end of that year. Fighting for liberty, Latin American style, was held up as the path for Europe to follow.

At the time, I was encouraged but not persuaded by Chávez's optimism. Yet now I think that he was right; it was good to be reminded that Alexis Tsipras, the leader of Greece's radical left party, Syriza, had visited Caracas in 2007 and inquired about the future possibility of receiving cheap Venezuelan oil, much as Cuba and other Caribbean and Central America countries do. There was a brief moment when Ken Livingstone and Chávez conjured up an oil deal between London and Caracas which looked promising until it was rejected by Boris Johnson.

More important than the prospect of cheap oil is the power of example. Chávez has been engaged since the turn of the century, even before, on a project that rejects the neoliberal economics that afflicts Europe and much of the western world. He has been opposed to the recipes of the World Bank and the International Monetary Fund, and has fought hard against the policies of privatisation that harmed the social and economic fabric of Latin America and with which the European Union is now threatening to destroy the economy of Greece. Chávez has renationalised the many industries, including oil and gas, that were privatised in the 1990s.

The words and inspiration of Chávez have had an effect beyond Venezuela. They have encouraged Argentina to default on its debt; to reorganise its economy thereafter and to renationalise its oil industry. Chávez has helped Evo Morales of Bolivia to run its oil and gas industry for the benefit of the country rather than its foreign shareholders, and more recently to halt the robbery by Spain of the profits of its electricity company. Above all, he has shown the countries of Latin America that there is an alternative to the single neoliberal message that has been endlessly broadcast for decades, by governments and the media in hock to an outdated ideology.

Now is the time for that alternative message to be heard further afield, to be listened to by voters in Europe. In Latin America, governments following an alternative strategy have been re-elected time and time again, suggesting that it is effective and popular. In Europe, governments of whatever hue that follow the standard neoliberal template seem to fall at the first fence, suggesting that the will of the people is not engaged.

Chávez and his co-religionaries in the new "Bolivarian revolution" have called for "21st-century socialism", not a return to Soviet-style economics or the continuation of the mundane social democratic adaptation of capitalism, but, as the Ecuadorean president Rafael Correa has described it, the re-establishment of national planning by the state "for the development of the majority of the people". Greece has a wonderful chance to change the history of Europe and to throw their caps of Bolívar into the air, as once the Italian carbonari did in Paris all those years ago. Lord Byron, who planned to settle in Bolívar's Venezuela before sailing off to help liberate Greece, named his yacht Bolívar; he would certainly have been pleased with contemporary developments.

The Guardian, Wednesday 16 May 2012

http://www.theguardian.com/commentisfree/2012/may/16/hugo-chavez-lessons-europe-greece