Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΧΡΥΣΑΥΓΗΣ

Η πρώτη φροντίδα των κατοίκων, µετά το κτίσιµο των σπιτιών τους ήταν το κτίσιµο της εκκλησίας. Γιατί το θρησκευτικό τους συναίσθηµα ήταν και είναι και σήµερα αρκετά αναπτυγµένο. Εδώ θα αναφέρω µια εθύµηση Μηναίου που γράφει. Το 1812 έγινε λάθος, την ηµέρα της Μεταµορφώσεως, αντί να ειπούµε τους δυο κανόνες εις την Θεοτόκον, είπαµε την τιµιωτέραν των Χερουβείµ. Του χρόνου όποιος τύχη να τα επαναλάβει δυο φορές τους κανόνες για να συγχωρηθεί το δικό µας λάθος. Αθανάσιος Δάτσιος. Γι’αυτό και σήµερα η εκκλησία σ’όλες τις γιορτές είναι πάντα γεµάτη από πιστούς, που παρακολουθούν µ’ευλάβεια τις Θείες Τελετές.

Η εκκλησία της Κοιµήσεως της Θεοτόκου κτίστηκε το έτος 1866, στο µέρος όπου υπήρχε, καθώς έλεγε µια γερόντισσα, η Μαλαµατή Μάγιου (1870-1950), ένα εκκλησάκι χωµένο µέσα στο χώµα, σαν κατακόµβη. Στο κτίσιµό της επέβλεπε ο κοτζάµπασης Ιωάννης Παπαζαχαρίας και κατόπιν Δάτσιος, όπως διαβάζουµε σ’ένα αγκωνάρι της ανατολικής πλευράς της εκκλησίας: ΙΩΑΝΗΣ ΠΑΠΑΖΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟ 1866 ΙΟΥΝΙΟΥ 13. Μια άλλη επιγραφή που υπάρχει πάνω από την κύρια είσοδο κι από την εσωτερική πλευρά,µας πληροφορεί : ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΚΑΙ ΙΕΡΟΥ ΤΟΥΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΕΤΕΛΕΣΘΗΣΑΝ

ΤΗ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΕΤΟΥΣ 1867 ΥΠΟ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΙΣΑΝΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΑΛΞΑΝΔΡΟΥ. ΄Εχει ωραίο τέµπλο, καλές αγιογραφίες και χαρακτηριστική παράξενη διακόσµηση. Και το σπουδαιότερο και χαρακτηριστικότερο είναι που οι τέσσερις εικόνες του τέµπλου οι δυο από αριστερά και οι άλλες δυο από δεξιά της Ωραίας Πύλης, βρίσκονται 10 εκ. πιο έξω απ’όλες τις άλλες εικόνες και για την παράξενη διακόσµηση των τοίχων, η 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Βεροίας την χαρακτήρισε ιστορική µε το υπ’αρίθµ. 1108/97 ΦΕΚ. Για το κτίσιµο της εκκλησίας εκτός των κατοίκων του χωριού βοήθησε οικονοµικά και η Αδεφότητα Μοιραλιωτών, της Κων/πολης. Κατόπιν όλες οι επιπρόσθετες εργασίες έγιναν µε τα έσοδα των εκκλησιών, που κυρίως ήταν ο δίσκος και το κερί του κάθε πιστού, αλλά και µε τις πολλές δωρεές τους.

IEΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΛΟΥΒΡΗΣ

O Ιερός Ναός Της Κοιμήσεως Της Θεοτόκου,βρίσκεται στην πλατεία της Λούβρης,και κτίστηκε στην σημερινή της μορφή από τον Κάλφα Γεώργιο Λάζο ή Βράγγα,το 1910,ο οποίος κατάγονταν από τον Άγιο

Κοσμά των Γρεβενών.

Η Λούβρη στα «Παλιόσπιτα» είχε εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου υπάρχει ομώνυμο εικονοστάσι.Μετά την καταστροφή του χωριού οι κάτοικοι από τα Παλιόσπιτα όταν μετέφεραν το χωριό στην θέση που είναι χτισμένο σήμερα,αφιέρωσαν και την καινούρια τους Εκκλησία στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου.

¨ο εσωτερικός χώρος του Ναού¨

Λίγο πριν την πλατεία του χωριού υπήρχε το καμπαναριό της παλιάς Εκκλησίας,που καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς.Στην Θέση του σήμερα,κατασκευάστηκε ένα σιδερένιο καμπαναριό.Στην Θέση που βρίσκεται το σημερινό καμπαναριό υπάρχει σε μια γωνία,λιθανάγλυφη επιγραφή με την χρονολογία 1866 χρονολογία μάλλον κατασκευής του παλιού καμπαναριού που καταστράφηκε από τους Γερμανούς.

ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΟΪΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Σ τό κέντρο τού χωριού βρίσκε­

ται ό ίστορικός Ίερός Ναός

τfίς Κοιμησεως τfίς Θεοτόκου n

Παναγίας, Όπως την αποκαλούν

οί Αυγερινιωτες. Πετρόκτιστη Βα­

σιλικΙί, μέ ψηλό καμπαναριό μέ

{]αυμάσια αρχιτεκτονικΙί.

Ό ναός κτίστηκε, Όπως μας πλη­

ροφορεί h λι{]οσκάλιστη κε-.,.....,...,..�

ντρικιί πύλη, τό Μάϊο τού 1846.

Παλαιότερα ύΠfίρχε μικρότερος ναός τού Ά γίου Χαραλάμπους. Ή

Παράδοση λέει οτι h μετονομασία σέ Παναγία εγινε από ftαύμα πού εκανε h εικόνα τfίς Παναγίας, h

όποία εμφανιζόταν σέ μιά μουριά πού hταν στό προαύλιο τού

\ Άγίου Χαραλάμπους, ερχόμενη \ από διπλανό χωριό. 'Έτσι, οί

Αυγερινιωτες εχτισαν μεγάλο ναό αφιερωμένο στιίν χάρη Της. Τοπο­ftέτησαν τιίν εικόνα τfίς Θεοτό­κου στιίν ε'ίσοδο τού Ναού, οπου στίς 15 Αυγούστου έορτάζει μέ με­γαλοπρέπεια καί μεγάλη ftgn-

σκευτικιί κατάνυξη.

Μέσα στόν ναό ύπάρχει καί

παρεκκλιίσιο αφιερωμένα στόν

'Άγιο ΧαράλαμπΟ', μέ τιίν εικόνα

ταυ, παύ εΊναι σπάνιας τέχνης

καί αρχαιoλαγΙKfίς αξίας. Στόν

Ίερό Ναό εΊναι απσθησαυρισμέ­

να τεμάχιο Τιμίαυ Ξύλαυ καί λεί­

ψανα άγίων: Άγίαυ Γεωργίαυ,

Ά γίας Παρασκευfίς, Ά γίαυ Μαδέ­

σταυ, Ά γίαυ Ίωάwαυ Χρυσαστό­ι μαυ, Άγίαυ Ευαγγελισταϋ Λαυκα,

Άγίας Mαγδαληνfίς, Μεγάλαυ

Βασιλείαυ, Γρηγαρίαυ ταϋ Θεα­

λόγαυ, Τρύφωνας Μάρτυρας καί

Άγίαυ Άπαστόλαυ Άνδρέου.

Θαυμασμό καί δέας αισ{1άνε­

ται κανείς δταν αντικρίζει τό

ξυλόγλυπτο τέμπλο, φτιαγμένο από Χιονιαδίτες. Σκαλισμένο τό 1848 μέ παραστάσεις από τήν Παλαιά καί Καινή Δια-θήκη. Σπά­νιες Βυζαντινές εικόνες κοσμούν τό τέμπλο καί τόν Ναό. Έντύ­πωση κάνει ό Έπιτάφιος τού ναού πού ξεπροβάλλει στό κέντρο του, φτιαγμένος στήν μακρινή Ρωσία. Ίό Άρτοφόρειο πού κοσμεΙ τό Κουβούκλιο τιϊς Άγίας Τράπεζας

\ τό εφεραν οί Κ τιστάδες μάστοροι από τήν Κωνσταντινούπολη. ΕΊναι ξυλόγλυπτο κα-θολικού ρυ-θ­μού μέ φύλλα χρυσού. Άκόμη ύπάρχουν σπάνια βιβλία καί Ευ­

αγγέλια τού 1700, τυπωμένα

στην Βιέννη, άσημένια Δισιωπότη­ρα, Κορώνες (στέφανα γάμου) και Σταυροί Ευλογίας άπό φίλντισι.

Καύχημα του Ναου εϊναι ιί ει­κόνα του Παντοκράτορα Χρι­

. στου, φτιαγμένη άπό τόν Μ. Διο­

ι νύσιο εκ Φουρνας. Πρόκειται γιά εικόνα άπό τίς λίγες πού βρίσκο­νται στόν έλλαδικό χώρο. 'Επίσης, ιί {}αυματουργη εικόνα της Πανα­γίας της Βρεφοκρατουσας πού βρίσκεται στό κέντρο άσημοστό­

\ λιστη καί μέ πάμπολλα άφιερώ­ματα τών ευλαβών προσκυνητών της. Άκόμη ύπάρχει καί ιί εικόνα της Κοιμησεως της Θεοτόκου,

εργο του 1630.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑΣ

Μέσα στο χωριό βρίσκεται χτισµένη η εκκλησία της Κοιµήσεως της Θεοτόκου.Σύµφωνα µε µία επιγραφή που βρέθηκε και αφαιρέθηκε από τον τοίχο της εκκλησίας,και υπάρχει µέσα στον ναό,και γράφει ¨1626¨,θεωρείτε ότι αυτή είναι και η χρονολογία κτίσεως της εκκλησίας.

Εισόδια της Θεοτόκου Βυθού Βοΐου

Η κεντρική εκκλησία του Βυθού είναι αφιερωµένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και Πανηγυρίζει στις 21 Νοέµβρη. Στη σηµερινή της θέση προϋπήρχε από το 1600, όταν πρωτοϊδρύθηκε το χωριό, το εκκλησάκι των Αγ. Αναργύρων. Το εκκλησάκι κάηκε από τους Γερµανούς, αλλά έπειτα ανακαινίστηκε και σήµερα αποτελεί προσθήκη της µεγάλης εκκλησίας. Η εκκλησία ξεκίνησε να φτιάχνεται στα µέσα του 18ου αιώνα και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Κάηκε το 1944, όµως γρήγορα ανακαινίστηκε. Είναι δηλαδή άνω των 200 ετών και δυστυχώς ο ασβέστης µε τον οποίο έχει σοφατιστεί δεν αναδεικνύει την πέτρινη οµορφιά της. Παρόλα αυτά ο εσωτερικός διάκοσµος είναι από τους ωραιότερους και πιο φιλόξενους.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Βρίσκεται στην πλατεία του Διλόφου και πριν γίνει η σημερινή εκκλησία, υπήρχε άλλη παλιά, αφιερωμένη κι εκείνη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Κατεδαφίστηκε τα 1844 και στην ίδια θέση έγινε η καινούρια. Ο νέος ναός είναι βασιλικού ρυθμού, τρίκλιτος με γυναικωνίτη. Χτίστηκε διακοσμήθηκε και αγιογραφήθηκε αποκλειστικά με δωρεές και την προσωπική εργασία

Διλοφιτών. Το φιρμάνι υπαγόρευε ο νέος ναός να είναι ισομεγέθης με τον προηγούμενο και καθόριζε συγκεκριμένες διαστάσεις. Οι κάτοικοι όμως κατασκεύασαν το νέο ναό μεγαλύτερο από τον προηγούμενο, κάτι που εικάζεται ότι προέκυψε με δωροδοκία των Οθωμανών υπαλλήλων, που ήρθαν, έλεγξαν και επέβαλαν πρόστιμο 455 γρόσια, μόνο για το μέγεθος των παραθύρων και τις τεχνικές ατέλειες του ναού. Δίπλα στην εκκλησία θα δείτε το κωδωνοστάσιο, που χτίστηκε το 1923 με πέτρες πελεκητές.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΙΑΣ

Ο Ιερός Ναός Της Κοιμήσεως Της Θεοτόκου βρίσκεται κτισμένος στην κεντρική πλατεία του χωριού.Σχετική λιθανάγλυφη επιγραφή πάνω από την

κεντρική είσοδο του Ναού μας πληροφορεί ότι ανηγέρθη: ¨Εν Έτει 1830 επί βασιλείας Σουλτάνου Χαμίτ Β΄,Πατριαρχείας

Ιωακείμ,Μητροπολίτου δε Καστοριάς Κυρίλλου¨

Η Δαμασκηνιά μαζί με τα χωριά Σπήλιος, Άγιος Ηλίας και Κερασώνα μέχρι των αρχών του αιώνα που μας πέρασε Εκκλησιαστικά ανήκαν στην

μητρόπολη Καστοριάς,και έπειτα υπήχθησαν στην μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης.

ΛΟΥΚΟΜΙ ΒΟΪΟΥ:ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ.

Η ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωµένη στην Γέννησητης Θεοτόκου. Εδώ που είναι η σηµερινή, πιο µπροστά από το 1914, υπήρχε η πρώτη

εκκλησία του χωριού, που η ανέγερσή της ανάγεται στα τελευταία βυζαντινά χρόνια. Ήταν χαµηλή, µικρή, µε φαρδείς τοίχους, µε σιδερόφραχτα παράθυρα και εσωτερικό νάρθηκα.Στα 1914 οι κάτοικοι την κατεδάφισαν και στον ίδιο χώρο έχτισαν καινούργια, όπως µας πληροφορεί σήµερα µια λιθόπλακα που γράφει:¨1914 Ιουνίου 18¨, που φέρει κι

ανάγλυφο σταυρό. Το 1944 κάηκε από τα κατοχικά στρατεύµατα, µε το διδακτήριο και τα 45 σπίτια του χωριού.

Οι µόνες εικόνες που έφεραν τη χρονολογία 1809, από την προηγούµενηεκκλησία, ήταν του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Χαραλάµπου

και άλλες τρεις, που κατέγραψε ο Μ.Α. Καλινδέρης στα: Γραπτά µνηµεία ... σελ. 47.Η σηµερινή εκκλησία ανηγέρθηκε το 1952, όπου και οι προηγούµενες

εκκλησίες. Τα εγκαίνια της εκκλησίας πραγµατοποιήθηκαν από τον Σεβασµιότατο Μητροπολίτη Σισανίου Και Σιατίστης Κ.Αντώνιο στις 13-9-1975.

Το Μνηµείο Των Ηρωών πίσω απο την εκκλησία του χωριού.

ΤΟ ΕΞΩΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ.

ΜΕΛΙΔΟΝΙ ΒΟΪΟΥΤΟ ΧΩΡΙΟ ΚΑΙ

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Νότια στην τοποθεσία Κουλούρι υπήρχε οικισµός. Εκκλησία είχε της Μεταµορφώσεως του Σωτήρος. Σε κιβωτιόσχηµους τάφους βρέθηκαν βραχιόλια και δαχτυλίδια, διακοσµηµένα µε εγχάρακτους σταυρούς. Με την καταστροφή του οικισµού ιδρύθηκε το σηµερινό Μελιδόνι. Στα 1750 αριθµούσε 10 σπίτια. Το χωριό αναφέρεται στον κατάλογο του Μητροπολίτη Σισανίου Νεοφύτου στα 1797:«Χωρίον: Μελιδόνι».

Βόρεια του χωριού, 2 χλµ., υπάρχουν τα ερείπια του χωριού ΚΟΥΤΣΟΥΦΛΙΑΝΗ, που το αναφέρει ο Μητροπολίτης Νεόφυτος: «Χωρίον:Κουτζούφλιανη». Το χωριό καταστράφηκε στα 1822 µε την επιδροµή του Τουρκαρβανίτη Μαξούτ Στρόµπολη, που πάτησε πολλά χωριά του Βοΐου. Εννιά οικογένειες (Γιάγκου, Κεχαγιά, Καραγιάννη, Καρανίκου,Κοντέσιου, Κωσταβέλη, Λαδά, Νταρλά και Σιώπη) κατέφυγαν στο Δίλοφο, καθώς και στο Βογατσικό, αλλά άγνωστο πόσες και ποιες. Παρά την καταστροφή έµειναν 7-8 οικογένειες που κι αυτές διασκορπίστηκαν στα 1870-1880 εξαιτίας Ελλήνων ληστών. Οι ληστές ζεµάτισαν µε καυτό λάδι το Γ.Παπαδόπουλο, του πήραν 200 λίρες και ό,τι καλύτερο υπήρχε στο σπίτι του. Έτσι οι λίγες οικογένειες κατέφυγαν στα χωριά Μελιδόνι, Αλιάκµονα, Δρυόβουνο και Πελεκάνο.Η εκκλησία στην είσοδο του χωριού είναι Τα Εισόδια της Θεοτόκου και χτίστηκε µε την απελευθέρωση από τους Τούρκους το 1913.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΟΥ

Η εκκλησία της Κοιµήσεως της Θεοτόκου χρονολογείται από το 1863.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΜΟΡΦΗΣ

12. Η ΠΑΛΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Μπροστά στήν εκκλησία πού κάηκε: , Από άριστερά Ι) Ό αίδεσιμότατος Στέργιος Πουλιόπουλος. 2) Κώστας

Παιιταζόπουλος. 3) Γεώργιος Θεοδωρόπουλος. 4) Γεώργιος Εύθυμιάδης. 5) Χρήστος Τζημούλης (Τσtγκος). 6) Βασίλης Τζημούλης. 7) Νικόλας

ΚυρατζlΤς. 8) Θωμάς Α. Κυρατζής. 9) Γιώργης Παl'Ταζής. 10) Νικόλας

Ζf:λτας. 11) Άι'τώl'ης Φωτόπουλος. 12) Άθανάσιος Δανιήλ. 13) Πούλιος Πουλιόπουλος, 14) Άντώνης Νανόπουλος, 15) Θεόδωρος Καρανίκος,

16) Οί όργανοπαlχτες: ό Κώστας Τσιμούλης μέ τιjν παρέα του.

Πρίν καταστραφεί τό χωριό μας από τούς Γερμανούς, τό 1944, ύπηρχε στήν πλατεία, στή θέση της σημερινης εκκλησίας, μιά αλλη μεγαλοπρεπής εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, πού είχε κτιστεί τό 1847 στή θέση παλιότερης.

'Ο αρχιτεκτονικός της ρυθμός ήταν Βασιλική, μέ τρία κλίτη

καί χωρίς τρουλλο. Όλόκληρη ή οροφή ήταν από μέσα θολωτή, στηρίζονταν σέ δύο σειρές κολώνες κι ετσι δημιουρ­γουνταν τρία κλίτη. Οί κολώνες είχαν ϋψος περίπου 5,50 μέτρα. Κάθε κίονας ήταν σπονδυλωτός, αποτελούμενος από κυλινδρι­κές, μονοκόμματες πέτρες. Μερικές απ: αυτές σώζονται μέχρι σήμερα στήν πλατεία. Ήταν καλά προσαρμοσμένες ή μία πάνω στήν αλλη καί καλά σοβατισμένες.

Παράθέτω μιά κάτοψη της εκκλησίας μέ τίς διαστάσεις της, δπως τή θυμαμαι.

103

Νάρθηκας

ι Ι

Είσοδος άνδρών Ι

/--0

" Προαύλιο

Ο '-ο Πάνω άπό τό Νάρθηκα ηταν ό γυναικονύτης

Είσοδος γυναικών

ο rΑΛ"ΙΟΣ ΝΑύΣ TlY λΩΡΙΟΥ M()P,�H ΠΟΥ ί.ΤΙΣΊΊjΚii: . Ο Παλιός Ναός του Χωριού Μόρφη πού χτίστηκε

ΤΟ 1847-1848 τό /847 _ /848.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΠΕΛΕΚΑΝΟΥ

Γύρω από το ιστορικό κέντρο του οικισµού, µπορεί να θαυµάσει κανείς µερικά γνήσια δείγµατα παραδοσιακής δυτικοµακεδονικής αρχιτεκτονικής.

Ο πολιούχος Ναός Κοιµήσεως της Θεοτόκου ανεγέρθη το 1938.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΠΛΑΤΑΝΙΑΣ

Στην νότια συνοικία της Πλατανιάς Βοΐου βρίσκεται ο Ναός της Κοιµήσεως της Θεοτόκου.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ XEIMEΡΙΝΟΥ