1

Τα Βυζαντινά κάστρα του Ηρακλείου

Το κάστρο του Τεμένους

43ο Δημοτικό σχολείο Ηρακλείου

Τάξη Ε’

Σχολικό έτος 21013-2014

Διδάσκοντες:

Αναγνωστόπουλος Γιώργος

Καλούδη Ελευθερία

2

Το κάστρο του Τεμένους

Επίσκεψη στο κάστρο του Νικηφόρου Φωκά

1. Τα τείχη της καστροπολιτείας του Τεμένους είχαν το ίδιο ύψος με τα τείχη της Κωνσταντινούπολης.

Σωστό Λάθος

2. Τα τείχη ήταν τριπλά και γύρω τους υπήρχε τάφρος. Σωστό Λάθος

3. Οι μηχανικοί που χρησιμοποιήθηκαν για την σχεδίαση του κάστρου δεν ήταν Κρήτες.

Σωστό Λάθος

4. Το κάστρο του Τεμένους βρισκόταν αποκομμένο από το Μινωικό δρόμο.

Σωστό Λάθος

5. Τι μπορούσε να πετύχει όποιος είχε την κατοχή της Κρήτης εκείνη την εποχή; • Να εμποδίσει το εμπόριο.

Σωστό Λάθος

• Να σταματησει την επέκταση και το διοικητικό έλεγχο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας προς το Νότο.

Σωστό Λάθος

6. Τα τείχη της καστροπολιτείας του Τεμένους είχαν ύψος

Α) 8 μέτρα

Β) 9 μέτρα

Γ) 10 μέτρα

3

7. Για ποιο λόγο ζούσαν οι άνθρωποι σε κάστρα εκείνη την εποχή;

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

8. Οι Σαρακηνοί κατέκτησαν την Κρήτη

Α) για να την χρησιμοποιήσουν ως ορμητήριο προς τα νησιά του Αιγαίου και των πόλεων της Πελλοπονήσου, της Θεσσαλονίκης, της Εύβοιας και των παραλίων της Μικράς Ασίας.

Β) για να έχουν στην κατοχή της τα πλούτη της.

Γ) για να κάνουν εμπόριο.

9. Οι Σαρακηνοί πειρατές αντάλλασσαν τους αιχμαλώτους με

Α) ζώα και τρόφιμα

Β) χρυσά νομίσματα

Γ) μεταξωτά υφάσματα

10. Πόσες φορές έκανε αποβάσεις στην Κρήτη η Βυζαντινή αυτοκρατορία;

Α) 5

Β) 6

Γ) 7

11. Πόσο καιρό πολιορκούσε το Χάνδακα ο Νικηφόρος Φωκάς;

Α) 8 ημέρες

Β) 8 εβδομάδες

Γ) 8 μήνες

12. Για ποιους λόγους ο Νικηφόρος Φωκάς διέταξε να εγκαταλειφθεί το κατεστραμμένο από την πολιορκία, Ηράκλειο και να χτιστεί ταχύτατα η καστροπολιτεία του Τεμένους;

4

Α) για να έχει ωραία θέα

Β) για να είναι μακριά από τον κίνδυνο των Σαρακηνών πειρατών

Γ) για να σβήσει από τη μνήμη των Βυζαντινών τις ταπεινωτικές ήττες από του Σαρακηνούς επί 138 χρόνια.

Δ) για να είναι καινούρια και πιο όμορφη η νέα πρωτεύουσα

13. Η έκταση του Τεμένους ήταν

Α) 600 στρέμματα

Β) 700 στρέμματα

Γ) 800 στρέμματα

14. Τι εμβέλεια είχαν τα τα τόξα και οι βαλλίστρες ;

Α) 100 μέτρα

Β) 200 μέτρα

5

Οι κατάφραχτοι

15. Πόσος ήταν ο προβλεπόμενος πληθυσμός που θα μπορούσε να ζήσει στο κάστρο;

Α) 15.000 άτομα

Β) 25.0000 άτομα

16. Πόσο νερό χωρούσαν οι δεξαμενές νερού;

Α) 600 τόνους νερού

Β) 600 χιλιάδες τόνους νερού

17. Με ποια ονόματα είναι γνωστό το κάστρο του προφήτη Ηλία;

.................................................................................................................................................

18. Το νερό που ήταν συγκεντρωμένο στις δεξαμενές επέτρεπε στον πληθυσμό να να αντέξει σε περίπτωση πολιορκίας

6

Α) 2- 3 εβδομάδων

Β) 2-3 μηνών

Γ) 2-3 χρόνων

19. Αν κοιτάξει κανείς ψηλά, στην κορυφή παρατηρεί μια ακόμη οχύρωση. Για ποιους λόγους χτίστηκε ένα μικρότερο κάστρο μέσα στα ευρύτερα όρια του Τεμένους; ( 2 σωστές απαντήσεις ).

Α) για να ζουν οι πλουσιότεροι κάτοικοι.

Β) από το φόβο εσωτερικών εχθρών

Γ) ήταν το στρατηγείο.

Η ύπαρξη του μικρότερου κάστρου στην κορυφή της καστροπολιτείας υποδηλώνει την ύπαρξη εσωτερικών διαμαχών. Παραγματικά οι Βυζαντινοί ήταν επιφυλακτικοί απέναντι

7

στους ντόπιους. Ο λόγος ήταν πως οι Κρήτες είχαν πολύ καλή σχέση με τους Άραβες , γιατί δεν τους είχαν πιέσει να εξισλαμιστούν ή να αλλάξουν τις συνήθειές τους.

Οι Κρήτες διατήρησαν την οικονομική τους αυτονομία καθώς οι Άραβες τους επέτρεψαν να διατηρήσουν την οικονομική τους αυτονομία. Συνέχισαν να καλλιεργούν τα χωράφια τους αφού οι Άραβες δεν ασχολούνταν με τη γη. Με τον τρόπο αυτό κατάφεραν να έχουν μια σχέση αλληλοεξάρτησης και συνεργασίας τα 138 χρόνια της αραβοκρατίας.

Αυτό δημιούργησε πολλές δυσκολίες, τα πρώτα χρόνια, στο Νικηφόρο Φωκά να ανακτήσει τον έλεγχο του Βυζαντίου στην Κρήτη. Ετσι το μεγαλοπρεπές αυτό κάστρο είχε κι έναν ακόμη στόχο. Να επιβάλει στους Κρήτες την αυστηρή κυριαρχία μιας μεγάλης αυτοκρατορίας.

Ανάμεσα στους δυο κυλινδρικούς πύργους, βρισκόταν μια ράμπα από την οποία οι άμαξες μετέφεραν τα εφόδια μέσα στο κάστρο.

8

Εκεί βρισκόταν η κύρια είσοδος. Όποιος εισερχόταν στο κάστρο, είτε ήταν επισκέπτης είτε εχθρός που είχε καταφέρει να διασπάσει την πρώτη γραμμή, έπρεπε να περάσει από τις τρεις επάλξεις , τις πολεμίστρες, που οδηγούσαν στη δεύτερη είσοδο αφού θα διένυε μια απόσταση 120 μέτρων.

20. Πόσες εκκλησίες υπήρχαν μέσα στο κάστρο;

Α) 4

9

Β) 5

Γ) 6

Η παλαιότερη εκκλησία είναι η Αγία Παρασκευή, που βρίσκεται στην είσοδο του κάστρου.

21. Ο χώρος μέσα στο κάστρο ήταν γεμάτος από οικοδομήματα, σπίτια, δεξαμενές, αποθήκες. Τι απέγιναν όλα αυτά;

10

Α) Καταστράφηκαν από ένα δυνατό σεισμό

Β) Καταστράφηκαν από πυρκαγιά

Γ) Τα πήραν οι κάτοικοι των γυρω χωριών για να χτίσουν τα σπίτια τους, μετά την τουρκοκρατία, που άρχισε η ανοικοδόμηση των χωριών.

Οι ντόπιοι συχνά χρησιμοποιούσαν κομμάτια από αρχαία ή βυζαντινά οικοδομήματα για να φτιάξουν τα σπίτια τους.

22. Πώς έχτιζαν οι Βυζαντινοί;

Α) με τσιμέντο

Β) με αστρακάσβεστο

23. Ποια ήταν τα υλικά με τη μίξη των οποίων έφτιαχναν το αστρακάσβεστο; Κυκλώνω τα σωστά:

άμμος κεραμεικά σπασμένα ασβέστη νερό ξερά χόρτα λάσπη χαλίκια

11

24. Η θέση του κάστρου ήταν στρατηγική ήδη από τα αρχαία χρόνια. Ο Όμηρος αναφέρει πως στην περιοχή βρισκόταν η πόλη ................................................. που είχε στείλει στρατιώτες στον πόλεμο της Τροίας.

Α) Λύττος

Β) Λύκαστος

Γ) Λισσός

12

Στην επίσκεψή μας στο Βυζαντινό κάστρο του Τεμένους απολαύσαμε μια μικρή συναυλία με φλάουτα.

Ποια άλλα όργανα πιστεύετε πως θα ταίριαζαν να ακουστούν στο τοπίο;

................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................

Συμπληρώνω την ακροστοιχίδα του Νικηφόρου Φωκά:

13

Η Στάση του άφησε πίσω της πολλά θύματα. _ _ _ _

Αυτοκράτορας του Βυζαντίου _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Την κατείχαν οι Σαρακηνοί για 138 χρόνια _ _ _ _ _

Έφτασε στην καρδιά της Περσίας _ _ _ _ _ _ _ _ _

Σ’ αυτήν έβαζαν τα βέλη τους οι στρατιώτες. _ _ _ _ _ _ _

Εχθροί των Βυζαντινών _ _ _ _ _ _

Εχθροί κι αυτοί από τα ανατολικά _ _ _ _ _

Μια από τις γοτθικές φυλές _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Πατριάρχης που βοήθησε τον Ηράκλειο. _ _ _ _ _ _ _

Τη σέβονται οι πεζοπόροι _ _ _ _ _

Το τελευταίο γράμμα της αλφαβήτου _ _ _ _ _

Πρωτεύουσα της Περσίας _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Καταπάτησαν τη συμφωνία τους με τους Βυζαντινούς _ _ _ _ _ _

Κατέκτησαν την Κρήτη _ _ _ _ _ _ _ _ _

14

Γράψε με λίγα λόγια τις εντυπώσεις σου από την επίσκεψη στο κάστρο του Προφήτη Ηλία:

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

Ζωγράφισε κάτι που σε εντυπωσίασε.

15

Βιβλιογραφία

«Βυζαντινά Κάστρα στην Κρήτη- 8 Βυζαντινά οχυρά στο νομό Ηρακλείου» , συνοπτικό εγχειρίδιο, Νίκου Γιγουρτάκη,Πεζοπορικός Σύλλογος Ηρακλείου

http://www.kastra.eu/home__gr.php

http://www.explore-crete.gr/culture/fortresses/byzantinecastle.html