Προγραμματισμός εργασίαςστο μάθημα της Μουσικής

Δώρα Θεοδώρου ΚωνσταντίνουΕπιθεωρήτρια Μουσικής

Διήμερο εκπαιδευτικού Σεπτέμβρης 2012

Παράγοντες που καθορίζουν τον προγραμματισμό εργασίας

• Το αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος• Τα παιδιά ( γνώσεις, στάσεις, δεξιότητες, ετοιμότητα)• Ο εκπαιδευτικός (γνώσεις, στάσεις, συναίσθηση ρόλου και

ευθύνης)• Το υλικό που είναι προς χρήση• Η υλικοτεχνική υποδομή• Το κοινωνικό προφίλ του σχολείου

Το καθένα από τα πιο πάνω μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για προγραμματισμό αλλά κανένα δεν είναι επαρκής οδηγός από μόνο του. Εξυπακούεται η στενή τους σύνδεση και αλληλουχία.

Το αναλυτικό πρόγραμμα (Ι)• Δομείται γύρω από τα πιο κάτω συστατικά στοιχεία:

Φιλοσοφικό πλαίσιο (στενός συσχετισμός με τους πυλώνες της εκπ. μεταρρύθμισης, προαγωγή δημιουργικότητας, επαρκείς μουσικές γνώσεις, κομβικές δεξιότητες, κοινωνικοποίηση, συνεργασία, δημοκρατικός πολίτης, ανθρωπιστικό πρόγραμμα σπουδών)

Ύλη/ Έννοιες κατά βαθμίδα Μεθοδολογία (βιωματική προσέγγιση, συνεργατική, διαθεματική, άτυπες

μαθησιακές πρακτικές , σχέδια εργασίας) Στόχοι ανάπτυξης δεξιοτήτων , στάσεων και συμπεριφορών και

Δείκτες Επιτυχίας Εμφάσεις (οργάνωση διδασκαλίας γύρω από θεματικές ενότητες, συνεργασία

με την κοινότητα, Μουσική παράδοση του τόπου, διαπολιτισμικότητα, ένταξη μαθητών με ειδικές ανάγκες, χρήση τεχνολογίας)

Αξιολόγηση

Το αναλυτικό πρόγραμμα (ΙΙ)• Οι απαιτούμενες για κάθε βαθμίδα έννοιες θα πρέπει να

εξετάζονται σε στενή συνάρτηση με τους Δείκτες ΕπιτυχίαςΠαράδειγμα: Δείτε τις έννοιες που αφορούν την α’ βαθμίδα για τη Χροιά: -πηγές ήχου(φωνή, ήχοι περιβάλλοντος, ήχοι σώματος,

ηχογόνα αντικείμενα, αυτοσχέδια όργανα και όργανα τάξης) -τρόποι παραγωγής ήχων (π.χ τρίψιμο, χτύπημα, κούνημα) -όργανα αντιπροσωπευτικά των τριών οικογενειών Δείκτες επιτυχίας που σχετίζονται με αυτές: Α (1) 1, 6 ΕΦ(1) 1 ΕΟ(1) 1, 2 ΑΣ(1) 1,3,6 O ρόλος των δεικτών:Καθορίζουν σε ποιο βαθμό θα πρέπει να

αναπτυχθούν οι έννοιες και οι δεξιότητες μέσα στα χρονικά πλαίσια που αφορούν μια βαθμίδα

Μετατροπή δεικτών σε στόχουςΑ(1) 1. Να αναγνωρίζουν ήχους από το περιβάλλον, να τους περιγράφουν και να τους

κατηγοριοποιούν (χροιά, ένταση, διάρκεια, ύψος)Στόχοι: 1.Να εντοπίζουν ήχους στο περιβάλλον με διαφορετική ένταση και διαφορετική διάρκεια.2. Να αναγνωρίζουν ήχους από το περιβάλλον και να περιγράφουν τη χροιά τους με

μουσικούς και εξωμουσικούς όρους και τρόπους.3. Να περιγράφουν τη χροιά μουσικών οργάνων και να συγκρίνουν με τους ήχους της φύσης.4. Να ομαδοποιούν τους ήχους που άκουσαν ανάλογα με τη χροιά, την ένταση, τη διάρκεια

και το ύψος. 5.Να αξιοποιήσουν τα στοιχεία ένταση, διάρκεια, χροιά σε δικές τους συνθέσεις.

Α(1) 6. Να αναγνωρίζουν τη χροιά αντιπροσωπευτικών οργάνων από κάθε οικογένεια Στόχοι: 1. Να διακρίνουν το φλάουτο μέσα στα αποσπάσματα « Ο κούκος» (Το καρναβάλι των

ζώων), «Το πουλάκι» (Ο Πέτρος και ο λύκος) και να δικαιολογούν την επιλογή χρήσης του φλάουτου στο ρόλο αυτό από το συνθέτη, χρησιμοποιώντας ως μέσο την ελεύθερη κίνηση.

2. Να επιλέγουν κρουστά όργανα με βάση τη χροιά για να ερμηνεύσουν ρόλους σε μια ηχοεικόνα ή ηχοιστορία.

Οι μαθητές• Προγραμματισμός βάσει αξιολόγησης μαθητών: Ηλικία-ετοιμότητα: οι δεξιότητες σχετίζονται με τις δυνατότητες

και το επίπεδο ετοιμότητας των παιδιών π.χ εύρος φωνής, δυνατότητες χεριών, χρήση οργάνων

Προϋπάρχουσες γνώσεις

Μουσικές εμπειρίες : μέσω ποιών θεματικών και ποιών εμπειριών διδασκαλίας έχουν τα παιδιά αποκτήσει τις γνώσεις τους (διδασκαλία στα πλαίσια του σχολείου, συναυλίες, επαφή με μουσικούς, δημιουργικές εργασίες κτλ)

Στάσεις-συμπεριφορές

Σημεία αξιολόγησης μαθητώνΑ. ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣΑΚΡΟΑΣΗ •Συγκέντρωση, πειθαρχία•Εξαγωγή παρατηρήσεων /συμπερασμάτων/σχολίων•ΑπόλαυσηΕΚΤΕΛΕΣΗ-ΟΡΓΑΝΑ•Αυλός•Κρουστά ακαθόριστου ύψους•Κρουστά καθορισμένου ύψους•Αυτοσχέδια (οι δυνατότητες χρήσης να εντοπιστούν και σε δραστηριότητες ακρόασης και σύνθεσης)ΕΚΤΕΛΕΣΗ-ΦΩΝΗ•Μελωδική ακρίβεια και σταθερότητα•Έκταση (χρήση εύρους φωνής για τη βαθμίδα)•Απόδοση εκφραστικών εννοιών

ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΣΥΝΘΕΣΗ:•Ηχοεικόνες, ηχοϊστορίες•Καθοδηγημένη σύνθεση•Ελεύθερη σύνθεση•Αυτοσχεδιασμός με φωνή•Αυτοσχεδιασμός με όργαναΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑ:•Συμβατική•Μη συμβατική(χρήση και δυνατότητες αποκωδικοποίησης της σημειογραφίας και στις τρεις δεξιότητες ακρόαση, εκτέλεση, σύνθεση)

Β. ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ-ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Γ. ΣΤΑΣΕΙΣ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

Ο εκπαιδευτικός• Διεύρυνση οριζόντων, γνώσεων και υλικού• Διαφοροποίηση ρεπερτορίου• Συνειδητοποίηση και συναίσθηση ρόλου, ευθύνης• Αποδοχή των πυλώνων της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης:

δημιουργία δημοκρατικού πολίτη, παροχή συνεκτικού και επαρκούς σώματος γνώσεων από όλες τις επιστήμες, απόκτηση κομβικών δεξιοτήτων και προσόντων για τον 21ο αιώνα

• Διάθεση ανανέωσης και εμπλουτισμού της διδασκαλίας με νέες μεθόδους

• Χρήση τεχνολογίας• Επαγγελματισμός και όραμα

Το υλικό

• Υπάρχον: Θεματική ενότητα «Νους υγιής εν σώματι υγιή», «Κυπριακή παραδοσιακή μουσική»

• Το υλικό να επιλέγεται με προσοχή και ο εκπαιδευτικός να βεβαιώνεται για την ετοιμότητα των παιδιών για το συγκεκριμένο υλικό.

• Το υλικό που θα παρθεί από το διαδίκτυο ή άλλους ηλεκτρονικούς χώρους φύλαξης να είναι έτοιμο προς χρήση την κατάλληλη στιγμή.

• Άλλες πηγές προς αξιοποίηση: υλικό από εκπαιδευτικά προγράμματα συμφωνικής ορχήστρας, παλαιότερα βιβλία, ψηφιακοί δίσκοι, προσωπικό αρχείο καθενός

Μακροπρόθεσμος προγραμματισμός

• Σχολικό έτος 2012-13Α’ Τρίμηνο

Σεπτέμβρης Οκτώβρης Νοέμβρης Δεκέμβρης

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Β’ Τρίμηνο

Γενάρης Φεβράρης Μάρτης Απρίλης

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Γ’ Τρίμηνο

Μάιος Ιούνιος

32 33 34 35 36 37

Μακροπρόθεσμος προγραμματισμός

Βαθμίδα 2η : τάξη Γ’ Χρόνος : 37 εβδομάδες=74 μαθήματα (10- 15 περίοδοι για γιορτές, εκδρομές, επισκέψεις,

μένουν 60 περίπου περίοδοι διδασκαλίας)

Έννοιες Επέτειοι-γιορτέςΧροιάς Είδη φωνών (παιδικές, γυναικείες,

αντρικές) βασικά είδη ορχήστρας ( συμφωνική, παραδοσιακή)

Χριστούγεννα, Εθνική 25ης Μαρτίου (8 μαθήματα)

Μελωδικές Είδος μελωδικής κίνησης (βηματική, αλματική), πεντατονική κλίμακα

Ρυθμικές Αξίες ολόκληρου, μισού παρεστιγμένου, παύσεις μισού, μέτρο 2/4, 3/4, βιωματικά 7/8

Εντοπισμός δεικτών για το τρίπτυχο και για τις στάσεις και συμπεριφορέςΥφής Μονοφωνία, Αραιή υφή

Αρμονίας Οστινάτο, Μπορντούν, βιωματικά ισοκράτημα

Οι δείκτες καθορίζουν πώς και πόσο εξελίσσουμε την έννοια

Μορφολογικές Ερώτηση-Απάντηση, Διμερής μορφή

Εκφραστικές Piano, forte, allegro, adagio και επιλογή αναλόγως υλικού και θέματος

Μεσοπρόθεσμος ΠρογραμματισμόςΈννοιες Α’ τρίμηνο

(15 εβδομάδες)Β’ τρίμηνο(16 εβδομάδες)

Γ’ τρίμηνο(6 εβδομάδες)

Χροιάς Είδη φωνών (παιδικές, γυναικείες, αντρικές)

Παραδοσ. Ορχήστρα μέσα από κάλαντα, συμφωνική ορχήστρα (πρωτοχρ. συναυλία Βιέννης)

Παραδοσιακή ορχ. Κύπρου

Μελωδικές Είδος μελωδικής κίνησης (βηματική, αλματική μόνο στις φωνές)

Βηματική και αλματική κίνηση σε όργανα και φωνές , πεντατονική κλίμακα

πενταντονική

Ρυθμικές Αξίες μισού, παρεστιγμένου μισού παύση μισού, μέτρο 2/4

παύσεις μισού, μέτρο 3/4 Αξίες ολόκληρου

Βιωματικά μέτρο 7/8

Υφής Μονοφωνία, αραιή υφή

Αρμονίας Οστινάτο (ρυθμικό, μελωδικό) Μπορντούν, Βιωματικά ισοκράτημα

όλα

Μορφολογικές Ερώτηση-απάντηση Διμερής

Εκφραστικές Piano,forte Allegro, adagio όλα

Ενότητες-θεματικές

Ελληνική Μουσική, Κλασσική Μουσική, Μουσικές του κόσμου

Παραδοσιακή ελληνική και κυπριακή μουσική, βυζαντινή

Μουσική και άλλες μορφές τέχνης

Μεθοδολογία Συνεργατική μάθηση και διαθεματικότητα

Άτυπες μαθησιακές πρακτικέςΣχέδια εργασίας (projects)

Διαθεματικότητα

Βραχυπρόθεσμος προγραμματισμόςδεκαπενθήμερο

Τύποι προγραμματισμού:Θεματική ενότητα/Θέμα

Δείκτες-Στόχοι

Δραστηριότητες

Προϋπάρχουσες γνώσεις-νέα έννοια

Υλικά και μέσα

Αξιολόγηση

Βαθμίδα:Τάξη:Θεματική ενότητα-θέμα:Στόχοι (συσχετισμός με δείκτες επιτυχίας)ΔραστηριότητεςΠροϋπάρχουσες γνώσεις-νέες έννοιεςΥλικά-μέσαΑξιολόγηση

Να γίνεται αναφορά στη μεθοδολογία

Λειτουργεί και αντίστροφα;

• Ο προγραμματισμός που χτίζεται από το βραχυπρόθεσμο προς το μακροπρόθεσμο δημιουργεί προβλήματα:

Απουσιάζει ο σχεδιασμός για το έτος Κίνδυνος επιλογής της «εύκολης» ύλης από τους

εκπαιδευτικούς Αργή διαδικασία γιατί ο κάθε εκπαιδευτικός καλύπτει όσα

προλαβαίνει στο δικό του ρυθμό Κίνδυνος για αποκομμένη ενασχόληση με έννοιες και όχι με

την ολότητα της Μουσικής Κίνδυνος για ενασχόληση μόνο με τις θεματικές ενότητες για

τις οποίες υπάρχει άμεσα υλικό

Τι αναμένεται από εσάς • Χρήση ΝΑΠ• Αξιοποίηση υπάρχοντος υλικού• Εξεύρεση δικού σας υλικού με αξιοποίηση και των παλιών

πηγών• Προγραμματισμός εργασίας με τρόπο που να διασφαλίζεται η

συνοχή και η προοδευτική δόμηση της διδασκαλίας.

Τυπική υποχρέωση προς το Υπ. Παιδείας αποτελεί μόνο ο βραχυπρόθεσμος προγραμματισμός.

Ουσιαστική υποχρέωση προς το επαγγελματικό ήθος του εκπαιδευτικού και προς τα παιδιά αποτελεί ο πλήρης προγραμματισμός.

ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ