53o ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝΝΗΠΙΑΓΩΓΟΙ: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝΔΑΜΙΑΝΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΠΑΠΑΜΑΤΘΑΙΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ

«Είμαι παιδί μικρό …δε φοβάμαι το σεισμό»

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014 – 2015

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σελίδα 1 από 30

Τίτλος εκπαιδευτικού προγράμματος: «Είμαι παιδί μικρό …δε φοβάμαι το σεισμό».

Τάξεις: Κλασικό και ολοήμερο τμήμα νηπιαγωγείου.

Χρονική διάρκεια: Το πρόγραμμα ξεκίνησε το Νοέμβριο και ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο. Παράλληλα επεξεργάζονταν και οι άλλες θεματικές ενότητες του προγράμματος του νηπιαγωγείου.

Εισαγωγή-Κριτήρια επιλογής του προγράμματος: Οι φυσικές καταστροφές αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα του πλανήτη μας και απαιτείται ενημέρωση και εγρήγορση. Τα παιδιά έρχονται συχνά αντιμέτωπα με το πρόβλημα(κυρίως μέσα από την τηλεόραση) και δημιουργείται το ερώτημα τι θα έκαναν αν συνέβαινε ένας σεισμός στην περιοχή τους; H αφορμή για να επεξεργαστούμε το πρόγραμμα δόθηκε όταν διαβάσαμε από τη μυθολογία την Τιτανομαχία. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν και άρχισαν να κάνουν ερωτήσεις. Ζωγράφισαν τη δική τους Τιτανομαχία και ο Εγκέλαδος γεννήθηκε. Έτσι το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται σιγά-σιγά. Το συναρπαστικό ταξίδι μάθησης και ανακαλύψεων ξεκίνησε.

Σκοπός: Ο σκοπός του προγράμματος είναι να κατανοήσουν τα νήπια ότι: Ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο. Τα αίτια του φαινομένου (κίνηση λιθοσφαιρικών πλακών). Να απομυθοποιήσουν τις δοξασίες που επικρατούν. Να αποκτήσουν δεξιότητες ως προς το τι πρέπει να κάνουν για να

προστατευτούν. Το πρώτο βήμα είναι η ετοιμότητα. Η ενημέρωση και η προστασία είναι το κλειδί.

Να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Να γνωρίσουν το φαινόμενο του ηφαιστείου. Να αποβάλουν το φόβο που τα διακατέχει στο άκουσμα των λέξεων

σεισμός-ηφαίστειο.

Μεθοδολογικές αρχές του προγράμματος: Για την υλοποίηση του προγράμματος στηριζόμαστε:

Στη διατύπωση αρχικών εκτιμήσεων όπου καταγράφουμε τι ήξεραν τα νήπια και πώς θα μπορούσαν να μάθουν περισσότερα. Ωθούμε τα νήπια σε ερευνητικές διαδικασίες.

Στη μελέτη νέων δεδομένων όπου μελετάμε καινούριες πληροφορίες, αφιερώνουμε χρόνο στην κατανόηση τους, κάνουμε πειράματα, έρευνα.

Στην επαλήθευση των αρχικών εκτιμήσεων και καταγραφή των αποτελεσμάτων όπου επαληθεύουμε τις αρχικές μας εκτιμήσεις ή τις αναθεωρούμε και καταγράφουμε τα αποτελέσματα μας.

Σελίδα 2 από 30

Τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες, διερευνούν συνεργατικά, πειραματίζονται, συγκεντρώνουν πληροφορίες, συζητούν, καταγράφουν συμπεράσματα και τα παρουσιάζουν. Η εφαρμογή του προγράμματος πραγματοποιήθηκε:

Βιωματικά( ασκήσεις εκκένωσης). Με χρήση πραγματικών αντικειμένων και εποπτικών μέσων(δημιουργία

ειδώλου των στρωμάτων της γης με πλαστελίνη και εγκάρσια τομή της για κατανόηση, αναπαράσταση της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών με φελιζόλ και οι συνέπειες της σύγκρουσης).

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών: Οι εκπαιδευτικοί βοηθούν τα παιδιά στη μαθησιακή διαδικασία:

Να διερευνούν,να ξεκαθαρίσουν βασικές έννοιες. Να οργανώσουν πειράματα, επισκέψεις. Να κάνουν σωστή επιλογή των πληροφοριών ανάλογα με την ηλικία

τους. Να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους στην καθημερινή ζωή.

Γνωστικές περιοχές: Η επεξεργασία του θέματος είναι συμβατή με το ΔΕΠΠΣ για το νηπιαγωγείο και διαχέεται στις ακόλουθες κατευθύνσεις του προγράμματος σπουδών και στους αντίστοιχους στόχους:

Παιδί και Περιβάλλον( φυσικό και ανθρωπογενές). Παιδί και Γλώσσα(προφορική επικοινωνία, ανάγνωση και γραφή). Παιδί και Μαθηματικά. Παιδί και Πληροφορική. Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση.

Παιδί και Περιβάλλον:Φυσικό Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση:

Να εξοικειωθούν με το φυσικό φαινόμενο του σεισμού και να συνειδητοποιήσουν ότι ο σεισμός είναι συνδεδεμένος με τη ζωή μας.

Να μάθουν μέσα αυτοπροστασίας και να τα εφαρμόζουν. Ποιες ενέργειες πρέπει να κάνουν κατά τη διάρκεια και μετά το σεισμό (ασκήσεις σεισμικής δόνησης στο νηπιαγωγείο).

Να λειτουργούν με ψυχραιμία και θάρρος για να αποφεύγονται ενέργειες πανικού.

Να γνωρίσουν το εσωτερικό της γης και τις δυνάμεις που επηρεάζουν τη σεισμική δραστηριότητα (λιθοσφαιρικές πλάκες: πειράματα σύγκρουσης, τριβής).

Να γνωρίσουν τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια ενός σεισμού, να μάθουν να αναγνωρίζουν ένα σεισμικό φαινόμενο (πραγματοποίηση πειράματος).

Να γνωρίσουν το σχηματισμό και τη δραστηριότητα των ηφαιστείων, να παρατηρήσουν πώς εξέρχεται η λάβα από το ηφαίστειο, τις συνέπειες και τους τρόπους προφύλαξης.

Να εντοπίσουν στον παγκόσμιο χάρτη περιοχές με μεγάλη σεισμική δραστηριότητα.

Σελίδα 3 από 30

Να γνωρίσουν ηφαίστεια της Ελλάδας και άλλων χωρών. Να γνωρίσουν πώς αντιλαμβάνονται τα ζώα το σεισμό.

Ανθρωπογενές Περιβάλλον και Αλληλεπίδραση: Να μάθουν να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα

συναισθήματά τους (κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη). Να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες συνεργασίας, επικοινωνίας και να

ανακαλύψουν τη συνεργατική μάθηση και τη συλλογική δράση. Να καλλιεργήσουν τη δημιουργική σκέψη και ικανότητα. Να αποκτήσουν αισθήματα ευθύνης απέναντι στην προστασία της

φύσης και να περάσουν από την ατομική στη συλλογική συνείδηση. Να συγκροτήσουν κανόνες ασφάλειας και συμπεριφοράς και να τους

υιοθετήσουν. Να έρθουν σε επαφή με τους αρχαίους πολιτισμούς και πόλεις που

χάθηκαν (μινωικός πολιτισμός, Πομπηία) εξαιτίας μεγάλων σεισμών και έκρηξη ηφαιστείων.

Να γνωρίσουν επαγγέλματα που σχετίζονται με το σεισμό. Α. Πρόγνωση (σεισμολόγος, γεωλόγος, ηφαιστειολόγος). Β. Διάσωση (ιατροί, νοσηλευτές, πυροσβέστες). Να δραστηριοποιηθούν και να μεταδώσουν τις γνώσεις, τις εμπειρίες και

την ευαισθητοποίηση που θα αποκτήσουν κατά την υλοποίηση του προγράμματος.

Παιδί και Γλώσσα: Να εισάγουμε νέο λεξιλόγιο και να εξοικειωθούν τα νήπια με τη σχετική

ορολογία . Να ακούν προσεχτικά και να κατανοούν μια ιστορία. Να συνθέσουν το αλφάβητο του σεισμού. Να αναγνωρίζουν οικείες λέξεις μέσα στο περιβάλλον (σεισμός,

ηφαίστειο). Να συνειδητοποιήσουν ότι ο γραπτός λόγος είναι αναπαράσταση της

γλώσσας και η εικόνα είναι αναπαράσταση του κόσμου. Να συνειδητοποιήσουν ότι στα φωνήματα της ομιλούμενης γλώσσας

αντιστοιχούν γράμματα. Να αναγνωρίσουν τις βασικές εκδοχές του γραπτού λόγου και να

συνειδητοποιήσουν ότι μεταφέρουν μηνύματα με διαφορετικό τρόπο και χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς λόγους( το βαλιτσάκι του σεισμού).

Να αντιγράψουν λέξεις που εξυπηρετούν λειτουργικές τους ανάγκες και ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα τους.

Να συνθέσουν ιστορίες με την καθοδήγηση της νηπιαγωγού αν χρειαστεί.

Να γνωρίσουν τη μυθολογία που συνδέεται με τους σεισμούς και τα ηφαίστεια.

Παιδί και Μαθηματικά:

Σελίδα 4 από 30

Να προβληματιστούν, να ερευνήσουν ποικίλες καταστάσεις, να κάνουν υποθέσεις και να καταλήξουν σε συμπεράσματα.

Να πειραματιστούν να διαχειριστούν υλικά που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή.

Να διατυπώσουν απορίες, να θέσουν προβλήματα, να κάνουν ερωτήσεις και να βρουν λύσεις σε καθετί που προκύπτει.

Να ερμηνεύσουν στοιχεία του κόσμου που τα περιβάλει μέσα από διαδικασίες παρατήρησης, περιγραφής, καταγραφής δεδομένων, σύγκρισης, ταξινόμησης, αντιστοίχησης, σειροθέτησης και συμβολικής αναπαράστασης.

Παιδί και Πληροφορική: Να αποκτήσουν θετική στάση ως προς τη χρήση του υπολογιστή. Να γνωρίσουν τον υπολογιστή ως εργαλείο ανακάλυψης, ως εποπτικό

μέσο διδασκαλίας και έκφρασης.

Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση: Να αναπαραστήσουν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον

χρησιμοποιώντας ποικίλα υλικά. Να εξερευνήσουν να παρατηρήσουν και να κατανοήσουν τη λειτουργία

της φύσης. Να εκφραστούν δημιουργικά μέσα από πειραματισμό με διάφορα υλικά,

να επινοήσουν διάφορες τεχνικές και να τις εφαρμόσουν. Να έρθουν σε επαφή με την τέχνη και να γνωρίσουν το γλυπτό του

Εγγέλαδου στις Βερσαλλίες και να μιμηθούν με το σώμα τους την κίνησή του.

Να αναπτύξουν την κινητικότητά τους. Να αυτοσχεδιάσουν να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα μέσα από

μουσικά ακούσματα(σεισμός - Ημισκούμπρια, λάβα μου - Πρωτοψάλτη). Να εκφραστούν μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, να γνωρίσουν τον εαυτό

τους και να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους συνδέοντας τις προηγούμενες γνώσεις τους.

Α΄ ΦΑΣΗ: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ

ΕΝΑ ΜΥΘΟ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ….

Από τα παλιά χρόνια ο σεισμός αποτελούσε ένα μυστήριο φαινόμενο για τους ανθρώπους. Νόμιζαν ότι ήταν κάποιος γίγαντας, ή κάποιο άγριο θηρίο

Σελίδα 5 από 30

παγιδευμένο σε ένα βουνό, ή τιμωρημένο να ζει για πάντα στα έγκατα της γης, που όταν θύμωνε πέταγε πέτρες και σπίτια για να βγει από το σκοτάδι και να πάει να συναντήσει τον ήλιο και το φως.Με ένα παραμύθι ξεκινήσαμε κι εμείς την προσέγγιση του σεισμού. Το παραμύθι που επιλέξαμε είναι η «ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ», της Σοφίας Ζαραμπούκα.

Στόχοι μας ήταν:

1. Να κινήσουμε το ενδιαφέρον των νηπίων μέσα από τον χώρο της φαντασίας.

2. Να έρθουν σε επαφή με το γραπτό λόγο και την γραπτή έκφραση.

3. Να εκφράζουν με τον προφορικό λόγο τα συναισθήματά τους με ολοκληρωμένες προτάσεις.

4. Να έρθουν σε επαφή με την δραματική έκφραση μέσα από το θεατρικό παιχνίδι.

Σελίδα 6 από 30

Ομαδική εργασία για τον Εγκέλαδο.

Β΄ ΦΑΣΗ: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Ο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ ΑΥΤΟΣ Ο ΤΡΟΜΕΡΟΣ….

Ποιος ήταν ο Εγκέλαδος; Γιατί ήταν θυμωμένος; Ποιος τον φυλάκισε στο βουνό; Πότε βγαίνει έξω; Αυτά και άλλα ήταν τα ερωτήματα των παιδιών και μια πολλή καλή αφόρμηση για εμάς να καταγράψουμε τα ερωτήματά τους, τις ιδέες τους και όσα θα ήθελαν να μάθουν για το σεισμό.

Στόχος μας ήταν: να υιοθετήσουν θετική στάση στη διερεύνηση των ερωτημάτων τους, να γίνουν μικροί επιστήμονες συγκεντρώνοντας υλικό για τον σεισμό στο νηπιαγωγείο.

Προχωρήσαμε στη διακτίνωση του σεισμού με τις απορίες των παιδιών και έπειτα, μέσα στα πλαίσια των εικαστικών φτιάξαμε τον Εγκέλαδο και στολίσαμε τον πίνακά μας. Επόμενο βήμα ήταν ο χωρισμός σε ομάδες και η συλλογή πληροφοριών και υλικού σχετικά με τον σεισμό.

Σελίδα 7 από 30

Να μάθουμε πώς εκδηλώνεται το φαινόμενο τού σεισμού

Τι κρύβεται μέσα στη γη;

Να γνωρίσουμε τους μύθους και τις ιστορίεςπου δημιουργήθηκαν γύρω από το φαινόμενο

τού σεισμού

Ο Εγκέλαδος ετοιμάστηκε και σχεδιάσαμε τι θα μάθουμε για τον σεισμό.

Γ΄ ΦΑΣΗ: ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Επιστήμη χωρίς υποθέσεις δεν υπάρχει, η γνώση κατακτάται με έρευνα και η δική μας έρευνα ξεκινάει το ταξίδι της με μια υπόθεση:

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ; Στο σημείο αυτό θέσαμε Στόχο να αξιολογήσουμε τις ήδη υπάρχουσες

γνώσεις των νηπίων για τα αίτια που προκαλούν το σεισμό.Σε χαρτί του μέτρου καταγράψαμε τις υποθέσεις των παιδιών αφού

πρώτα επεξεργαστήκαμε τους μύθους: «Η καρακάξα και το διαμάντι» και «Ο φορτωμένος με αλάτι γάιδαρος» του Αισώπου.

Μετά από ανάγνωση των μύθων τα παιδιά συζητούν και διατυπώνουν υποθέσεις σχετικά με το τι προκάλεσε το λιώσιμο διαμαντιού της καρακάξας και το λιώσιμο του αλατιού που κουβαλούσε ο γάιδαρος.

Στην επόμενη φάση προχωρήσαμε σε πειράματα :

1. Αφήσαμε παγάκια να λιώσουν στον ήλιο.

2. Διαλύσαμε αλάτι στο νερό.

Σελίδα 8 από 30

Τι είναι το τσουνάμι;

Ποιοί είναι οι τρόποι καταγραφής ενός σεισμού και πώς γίνεται (Σεισμογράφος);

Να καλέσουμε ειδικούς για το σεισμό

Τι πρέπει να έχει μέσα το σακίδιο του σεισμού;

Ποιοί είναι οι τρόποιπροφύλαξης και προστασίας από

τον σεισμό;

Πώς έλιωσε το παγάκι; Τι προκάλεσε το λιώσιμο; Γιατί εξαφανίστηκε το αλάτι μέσα στο νερό; Τι προκάλεσε το λιώσιμό του;

Στόχος μας εδώ ήταν αφενός τα παιδιά να χρησιμοποιούν σωστά την λέξη «προκαλώ» και αφετέρου να κατανοήσουν την σημασία της.

ΤΙ ΚΡΥΒΕΙ ΑΡΑΓΕ ΜΕΣΑ ΤΗΣ Η ΓΗ;

Το επόμενο στάδιο ήταν να θέσουμε την υπόθεση : «τι υπάρχει μέσα στη γη» και «πώς θα το ανακαλύψουμε».

Σελίδα 9 από 30

Υποθέσεις για το τι προκαλεί τον σεισμό.

Στόχοι:

1. Να καταλάβουν τα παιδιά ότι η γη μπορεί νοερά να χωριστεί σε δύο ίσα μέρη.

2. Να γνωρίσουν και να ονομάσουν τα στρώματα που αποτελούν τη γη.

Αρχικά τα νήπια ζωγράφισαν ομαδικά σε χαρτί του μέτρου τις υποθέσεις τους για το τι υπάρχει στο εσωτερικό της γης και κατόπιν προχωρήσαμε στο πείραμα με το πορτοκάλι. Συγκεκριμένα:

Χαράξαμε μια οριζόντια γραμμή γύρω από το πορτοκάλι για να κάνουμε τομή. Ζητήσαμε από τα νήπια να κάνουν υποθέσεις για το τι κρύβει μέσα του. Κόψαμε έπειτα το πορτοκάλι για να δούμε αν επιβεβαιώθηκαν οι υποθέσεις τους. Οι λέξεις που χρησιμοποιήσαμε ήταν: τομή και σφαίρα. Εφόσον βεβαιωθήκαμε ότι κατάλαβαν πως μπορούμε να κόψουμε στη μέση ένα σφαιρικό σχήμα, προχωρήσαμε στη μελέτη του μοντέλου της γης και παρατηρήσαμε τι κρύβει η τομή της.

Σελίδα 10 από 30

Υποθέσεις για το τι κρύβει μέσα της η γη.

Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΓΗΣ

Επειδή τα νήπια κατακτούν τη γνώση με την κίνηση, προχωρήσαμε στο κινητικό παιχνίδι: «η δομή της γης».

Στόχος μας ήταν να σταθούν τα παιδιά στο σωστό στρώμα της γης που υποδείκνυε η νηπιαγωγός κάθε φορά.

Στην δραστηριότητα αυτή χρησιμοποιήσαμε το επιδαπέδιο παιχνίδι από τη μουσειοβαλίτσα και με εντολές της νηπιαγωγού, αρχικά το κάθε παιδί έπρεπε να σταθεί στο σωστό στρώμα της γης και να το ονομάζει. Κατόπιν, τοποθετούσε διάφορα μέρη του σώματός του σε διαφορετικά στρώματα της γης, πχ. το αριστερό χέρι στο φλοιό και το δεξί πόδι στον πυρήνα.

Για να εμπεδώσουν καλύτερα τα νήπια τα στρώματα της γης, στα πλαίσια των εικαστικών, τα φτιάξαμε με διαφορετικά χρώματα πλαστελίνης, σκεπάζοντας κάθε φορά το ένα με το άλλο και έπειτα κάναμε την τομή τους.

Στον τομέα της γλώσσας φτιάξαμε καρτέλες με λέξεις για τα στρώ- ματα της γης και σχετικό φύλλο εργασίας.

Σελίδα 11 από 30

Πείραμα με το πορτοκάλι.

ΠΩΣ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ;

Αφού πρώτα παρακολουθήσαμε εκπαιδευτικό βίντεο στον υπολογιστή της τάξης, σχετικό με το εσωτερικό της γης, τα παιδιά έκαναν υποθέσεις για το πώς κουνούνται οι πλάκες της γης.

Σελίδα 12 από 30

Η δομή της γης με πλαστελίνη.

Κινητικό παιχνίδι για τη δομή της γης.

Στόχος μας ήταν, να κατανοήσουν τα παιδιά τον τρόπο με τον οποίο η κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών στο φλοιό της γης, προκαλεί τα σεισμικά φαινόμενα.

Στη δραστηριότητα αυτή πήραμε τρεις πλάκες από φελιζόλ και τις καλύψαμε με χαρτί γκοφρέ. Με παιχνίδι χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες. Προχωρήσαμε σε τρία πειράματα, ένα για κάθε ομάδα: Στο πρώτο πείραμα ερευνήσαμε τι θα συμβεί αν οι πλάκες απομακρυνθούν. Στο δεύτερο τι θα συμβεί αν οι πλάκες συγκρουστούν και στο τρίτο τι θα συμβεί αν οι πλάκες τριφτούν μεταξύ τους. Έπειτα κάθε ομάδα ανακοίνωσε στην ολομέλεια της τάξης τα συμπεράσματά της τα οποία και καταγράψαμε και ακολούθησε ομαδική συζήτηση.

Για να εμπεδώσουν τα παιδιά ότι η κίνηση των πλακών προκαλεί το σεισμό χρησιμοποιήσαμε από τη μουσειοβαλίτσα την πλατφόρμα του σεισμού. Τοποθετήσαμε στην πλατφόρμα τουβλάκια, ως σύμβολα σπιτιών, και παρατηρήσαμε ανάλογα με την ένταση της κίνησης πώς έτρεμαν ή έπεφταν.

Με τη συνοδεία μουσικού οργάνου παίξαμε το σεισμό μέσα στην τάξη και αργότερα πραγματοποιήσαμε άσκηση σεισμού στην αυλή σε συνεργασία με το 5ο δημοτικό σχολείο. Όταν επιστρέψαμε στην τάξη μας χορέψαμε τον «Σεισμό» από το μουσικό συγκρότημα «Ημισκούμπρια».

Σελίδα 13 από 30

Πείραμα για την κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών.

Σελίδα 14 από 30

Οι πλάκες τρίβονται και σπάνε.

Πείραμα με την πλατφόρμα σεισμού.

Άσκηση σεισμού.

ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

Τα ρεύματα μεταφοράς θερμότητας στον μανδύα, μαζί με την κίνηση των τεκτονικών πλακών, μπορούν να προκαλέσουν ρωγμές στο φλοιό όπου σχηματίζεται ένα ηφαίστειο. Η λέξη ηφαίστειο προέρχεται ετυμολογικά από τον θεό Ήφαιστο, τον θεό της φωτιάς. Σ΄ ολόκληρη τη γη υπάρχουν περίπου 500, «κομισμένα» και «ενεργά».

Στην ερώτηση μας «αν υπάρχει ηφαίστειο στην Ελλάδα», υπήρχαν παιδιά που γνώριζαν το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Υπάρχει οστόσω και το ηφαίστειο της Νισύρου.

Στόχοι: 1. Να αποκτήσουν τα παιδιά γνώσεις για το σχηματισμό και την δραστηριότητα των ηφαιστείων.

2. Να απεικονίσουν τις γνώσεις που απέκτησαν με τρισδιάστατη κατασκευή.

3. Να παρατηρήσουν τον τρόπο που εξέρχεται η λάβα από το ηφαίστειο.

4. Να είναι ικανά να χρησιμοποιούν το κατάλληλο λεξιλόγιο κάνοντας ολοκληρωμένες γλωσσικές παραγωγές.

Στη δραστηριότητα αυτή προχωρήσαμε αρχικά παρατηρώντας εξωτερικά και εσωτερικά σε τομή το μοντέλο ηφαιστείου από την Μουσειοβαλίτσα. Χρησιμοποιήσαμε λέξεις όπως: αγωγός, λάβα, έκρηξη, έξοδος, σύννεφο τέφρας κα.

Κατόπιν πραγματοποιήσαμε πείραμα με το ηφαίστειο από πυλό που είχαμε κατασκευάσει από την προηγούμενη ημέρα ως εξής: σε ποτηράκι στο εσωτερικό του ηφαιστείου διαλύσαμε μαγειρική σόδα, ξύδι και κόκκινη τέμπερα. Παρακολουθήσαμε τον αφρό να πετάγεται και να ξεχειλίζει από το ηφαίστειο. Οι μικροί επιστήμονες έφτιαξαν έπειτα με χαρτόνια και γκοφρέ χαρτί τα δικά τους ηφαίστεια και διακόσμησαν την τάξη τους. Παρακολουθήσαμε

Σελίδα 15 από 30

Άσκηση σεισμού.

επίσης, στον υπολογιστή μας βίντεο με τη δραστηριότητα των ηφαιστείων και μιλήσαμε για το ρόλο των ηφαιστειολόγων, είδαμε τις ειδικές στολές που φορούν και θαυμάσαμε την τόλμη τους.

Πραγματοποιήσαμε επίσης μαθηματικές δραστηριότητες, θεατρικά παιχνίδια και με ιδέες των παιδιών ξεκινήσαμε τη δημιουργία ενός λεξικού, με όλες τις λέξεις που αφορούν στο σεισμό για να εμπλουτίσουμε την βιβλιοθήκη μας.

Σελίδα 16 από 30

Η τομή του ηφαιστείου.

Σελίδα 17 από 30

Πείραμα για το ηφαίστειο - Παρακολούθηση έκρηξης ηφαιστείου στον Η/Υ.

Παιδί και γλώσσα

Στόχος:

Να αποκτήσουν φωνολογική επίγνωση. Να συνειδητοποιήσουν το φωνημικό χαρακτήρα της γλώσσας και να

διακρίνουν τα φωνήματα ως συστατικά των λέξεων.

Δραστηριότητα: Σσ όπως σεισμός.

Τα νήπια βρίσκουν λεξούλες που ξεκινούν από Σ σ. Η νηπιαγωγός τις καταγράφει σε χαρτί του μέτρου. Τέλος με κόκκινο χρώμα μαρκαδόρο κυκλώνουν το γράμμα για να το απομονώσουν και να το γνωρίσουν καλύτερα μέσα από τη γραφή του.

Στόχος:

Τα νήπια να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο τους. Να καλλιεργήσουν τις αλφαβητικές τους γνώσεις. Να εξοικειωθούν με την αλφαβητική οργάνωση των γνώσεων.

Σελίδα 18 από 30

Φτιάχνουμε τα δικά μας ηφαίστεια.

Δραστηριότητα: Το αλφαβητάριο των σεισμών και των ηφαιστείων.

Αρχικά προτρέπουμε τα νήπια να βρουν λέξεις που έμαθαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος που αρχίζουν από «α», «β» κ.λπ. Γράφουμε τις λέξεις με ευανάγνωστα γράμματα σε χαρτί και τα νήπια χωρισμένα σε ομάδες τις αντιγράφουν. Στη συνέχεια εικονογραφούν τη λέξη. Τέλος αφού συμβουλευτούμε το αλφαβητάριο της τάξης μας, βάζουμε τις σελίδες στη σειρά από το «α» έως το «ω» και τις δένουμε έτσι ώστε να δημιουργηθεί το αλφαβητάριο. Στόχος:

Να συμμετέχουν ενεργά στη δημιουργία κειμένων. Να κατανοήσουν τη σημασία της γραφής ως μέσο επικοινωνίας,

μεταφοράς πληροφοριών και ως πηγή ευχαρίστησης και απόλαυσης.

Δραστηριότητα: Φυλλάδιο με οδηγίες για μέτρα προστασίας από τους σεισμούς.

Αρχικά τα νήπια υπαγορεύουν στην εκπαιδευτικό τι πρέπει να κάνουμε πριν – κατά - και μετά το σεισμό. Η νηπιαγωγός τα καταγράφει σε χαρτί του μέτρου. Παράλληλα τα νήπια συνοδεύουν με ζωγραφική αυτά που λένε. Έτσι δημιουργούνται τρεις μεγάλες αφίσες για τα μέτρα προστασίας από τους σεισμούς. Όμως η ανάγκη να τα κάνουμε γνωστά και στην οικογένειά μας, για να πάρουν οι γονείς μας τα κατάλληλα μέτρα, μας οδήγησε να τα επεξεργαστούμε περαιτέρω και να δημιουργήσουμε ένα φυλλάδιο με οδηγίες για την αντιμετώπιση των σεισμών το οποίο θα διανεμηθεί στους γονείς.

Σελίδα 19 από 30

Σελίδα 20 από 30

Φτιάξαμε αφίσα τι κάνουμε πριν από το σεισμό.

Σκύψε.... Καλύψου....

Μελέτη περιβάλλοντος

Στόχος:

Τα νήπια να γνωρίσουν το εγγύς ανθρωπογενές περιβάλλον. Να γνωρίσουν τη σχέση της επιστήμης με την καθημερινή ζωή, να

γνωρίσουν τη χρησιμότητα μηχανών στη ζωή μας. Να γνωρίσουν τα επαγγέλματα που συνδέονται με το σεισμό και το

ηφαίστειο όπως του σεισμολόγου, του πολιτικού μηχανικού, του γιατρού, του ηφαιστειολόγου, του πυροσβέστη.

Δραστηριότητα: Επαγγέλματα.

Τα νήπια με τη βοήθεια του διαδικτύου γνωρίζουν το εργασιακό περιβάλλον, τα εργαλεία που χρησιμοποιούν αλλά και πώς βοηθάει κάθε επάγγελμα στην πρόγνωση και διάσωση από το σεισμό.

Σελίδα 21 από 30

Κρατήσου....

Φτιάξαμε αφίσα τι κάνουμε μετά το σεισμό.

Έκφραση-Δημιουργία.

Στόχος:

Να αναπτύξουν θετικές στάσεις για συνεργασία. Να σχεδιάσουν γραμμές προκειμένου να φτιάξουν ένα σεισμογράφο.

Δραστηριότητα: Κατασκευή σεισμογράφου.

Τα νήπια με τη βοήθεια της νηπιαγωγού κόβουν ένα ορθογώνιο χαρτί που οι μικρές πλευρές του είναι τυλιγμένες σε ρολό. Δυο παιδιά το κρατούν από τις μικρές πλευρές και το κουνούν πέρα δώθε πάνω σε τραπέζι ενώ ένα τρίτο παιδί προσπαθεί να σύρει γραμμές προκειμένου να φτιάξουν ένα σεισμογράφο.

ΤΟ ΣΑΚΙΔΙΟ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ

Αφού λοιπόν κατανόησαν τα παιδιά όλα τα μέτρα προστασίας για τον σεισμό, επόμενο βήμα ήταν να κάνουν υποθέσεις για το αντικείμενα που πρέπει να περιλαμβάνει το σακίδιο του σεισμού. Καταγράψαμε τις προτάσεις

Σελίδα 22 από 30

Ο δικός μας σεισμογράφος.

τους σε χαρτί μέτρου και ερευνήσαμε μέσα από τον ηλεκτρονικό μας υπολογιστή για το περιεχόμενο του σακιδίου.

Στόχος μας ήταν να φτιάξουμε μαζί με τα παιδιά το σακίδιο του σεισμού, ώστε να μπορούν να ονομάζουν τα αντικείμενα που τοποθετήσαμε μέσα.

Τοποθετήσαμε αναλυτικά: ένα ραδιοφωνάκι, ένα φακό, μία σφυρίχτρα, μπαταρίες, ένα μπουκάλι νερό, φυσιολογικό ορό, γάζες, τσιρότο και επιδέσμους σε περίπτωση τραυματισμού.

Επόμενος στόχος μας ήταν να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά στον τομέα της γλώσσας και στην γραφή των παραπάνω αντικειμένων μέσα από καρτέλες, προκειμένου να γίνουν ικανά να ταυτίζουν τη λέξη με το σωστό αντικείμενο και να μπορούν να την αναπαράγουν γραφικά.

Στην δραστηριότητα αυτή μοιράσαμε κάρτες με τα πράγματα του σακιδίου και αφού τις παρατήρησαν καλά, έπρεπε να τις τοποθετήσουν δίπλα στο σωστό αντικείμενο. Έπειτα, αφού χωρίστηκαν σε ομάδες, κάθε ομάδα ανέλαβε να γράψει και να ζωγραφίσει το αντικείμενο της κάρτας. Στην ολομέλεια της τάξης οι ομάδες παρουσίασαν τις κάρτες τους και κατόπιν τις κόλλησαν σε χαρτί κάνσον με τη μορφή σακιδίου.

Για να χαλαρώσουν τα παιδιά αλλά και για εμπέδωση όσων κάναμε, παίξαμε ένα παιχνίδι μνήμης. Συγκεκριμένα, σκεπάσαμε τα παραπάνω πράγματα με ένα πανί και αρχικά τα παιδιά έπρεπε να τα θυμούνται από μνήμης, μετά προσθέσαμε βαθμό δυσκολίας, αφαιρώντας ένα αντικείμενο κάθε φορά το οποίο και έπρεπε να ανακαλύψουν.

Σελίδα 23 από 30

Το σακίδιο του σεισμού.

ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

Στόχος μας ήταν να μάθουν τα παιδιά ποια είναι τα χρήσιμα τηλέφωνα σε περίπτωση σεισμού, να μπορούν να τα αναγνωρίζουν και τα χρησιμοποιούν όταν βρίσκονται σε ανάγκη.

Δραστηριότητα: Ανατρέξαμε στον Η\Υ, ψάξαμε πληροφορίες και εκτυπώσαμε τα τηλέφωνα που συλλέξαμε. Έπειτα, τα καταγράψαμε σε φύλλο εργασίας, για να τα συμπεριλάβουμε στο σχετικό φυλλάδιο για τους γονείς.

ΤΟ ΤΣΟΥΝΑΜΙ

Στόχος μας ήταν να λύσουν τις απορίες τους για το τσουνάμι και να απομυθοποιήσουν τους φόβους τους κατακτώντας την γνώση.

Σελίδα 24 από 30

Το δικό μας σακίδιο του σεισμού.

Δραστηριότητα: Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών είχαν ακούσει ήδη και ήξεραν τι είναι το τσουνάμι και επειδή είναι καλύτερη μια εικόνα από χίλιες λέξεις, τα παιδιά παρακολούθησαν σχετικό βίντεο στον Η\Υ της τάξης μας και αποφάσισαν να δημιουργήσουν το δικό τους τσουνάμι. Προβληματίστηκαν για τον τρόπο και τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε και ύστερα από συζήτηση τα καταγράψαμε και τα συγκεντρώσαμε στην αυλή του νηπιαγωγείου μας. Τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε ήταν: χώμα, τουβλάκια για σπίτια, ζωάκια, ένα μπολ με νερό και ένα μεγάλο κουτί για να τα τοποθετήσουμε μέσα. Μαζευτήκαμε στην αυλή του νηπιαγωγείου μας και φτιάξαμε το δικό μας τσουνάμι.

Τα ζώα αισθάνονται τον σεισμό; Τα παιδιά εξέφρασαν αυτή την απορία και για εμάς ήταν ένα καλό ερέθισμα για συζήτηση και έρευνα. Ανακαλύψαμε ότι τα ζώα έχουν ένστικτο αυτοσυντήρησης, εκφράζουν το φόβο τους με τις φωνές τους, διαισθάνονται το σεισμό και μάλιστα καμιά φορά μας προειδοποιούν με το " κλάμα '' τους, όπως για παράδειγμα τα σκυλιά.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ

Στόχος μας στα παιχνίδια εμπιστοσύνης ήταν να μάθουν να συνεργάζονται αποκτώντας εμπιστοσύνη ο ένας για τον άλλο και να οργανώσουν από κοινού τον τρόπο προστασίας τους με ασφαλή τρόπο.

Σελίδα 25 από 30

Το τσουνάμι.

Στο πρώτο παιχνίδι τα παιδιά κινούνται ελεύθερα στο χώρο με τη συνοδεία μουσικής. Απλώσαμε κορδέλες παντού και εξηγήσαμε στα παιδιά ότι με το σταμάτημα της μουσικής θα πρέπει αν εκτελούν τις εντολές μας. Στην πρώτη εντολή δύο παιδιά θα έπρεπε να κρατούν τις δύο άκρες της κορδέλας και να χορέψουν μαζί, δίχως να τους πέσει η κορδέλα. Φτιάξαμε έτσι τα ζευγάρια μας. Επόμενη εντολή ήταν το ένα παιδί να οδηγεί το άλλο, αποφεύγοντας τα εμπόδια και εναλλάξ. Προσθέσαμε βαθμό δυσκολίας το ένα παιδί να έχει κλειστά τα μάτια του και το άλλο να το οδηγεί και αντίστροφα, αλλάζοντας ρόλους. Η τελευταία εντολή ήταν το κάθε παιδί να οδηγεί το ζευγάρι του με ασφάλεια κάτω από το τραπέζι σε περίπτωση σεισμού.

Στο δεύτερο παιχνίδι παρουσιάσαμε την κόκκινη κάρτα. Η κόκκινη κάρτα ειδοποιεί την ύπαρξη κινδύνου. Ο κάτοχός της, ορίσαμε το παιδί που φτιάχνει το ημερολόγιο της ημέρας, αναλαμβάνει χρέη αρχηγού σε περίπτωση σεισμού. Μπορεί για παράδειγμα να αρπάξει το σακίδιο του σεισμού και να τον ακολουθήσουν τα υπόλοιπα παιδιά μπαίνοντας στη σειρά. Με τη συνοδεία μουσικής τα παιδιά κινούνται ελεύθερα στο χώρο. Όταν κλείσει η μουσική με την εντολή της νηπιαγωγού και με το ντέφι για βοηθό ο αρχηγός αρπάζει την κόκκινη κάρτα, τα παιδιά μπαίνουν χωρίς πανικό στη σειρά, τον ακολουθούν , αυτός αρπάζει το σακίδιο του σεισμού και οδηγεί όλα τα παιδιά στο σημείο της αυλής που ορίσαμε. Το παιχνίδι αυτό το επαναλάβαμε αρκετές φορές για να μπουν όλα τα παιδιά στο ρόλο του αρχηγού.

Σελίδα 26 από 30

Παιχνίδια εμπιστοσύνης.

Η κόκκινη κάρτα.

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Στόχος της επίσκεψής μας στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας ήταν να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στο χώρο του Μουσείου, ως χώρου που προσφέρει γνώση, και να βιώσουν το σεισμό μέσα από το σχετικό πρόγραμμα του Μουσείου.

Πριν την επίσκεψη τα παιδιά είχαν διατυπώσει τις υποθέσεις και τις ερωτήσεις τους και οι εκπαιδευτικοί τις καταγράψαμε σε χαρτί του μέτρου. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος τα νήπια βίωσαν σεισμούς διαφορετικών εντάσεων στην ειδικά διαμορφωμένη πλατφόρμα με αρκετή '' γενναιότητα". Μετά την επίσκεψη, επεξεργαστήκαμε τις νέες γνώσεις και τα παιδιά κατέληξαν στα δικά τους συμπεράσματα ευκολότερα και αυτόνομα, επειδή είχαν πια την εμπειρία ενός " Σεισμού''.

Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015 και συμμετείχαν και τα δύο τμήματα του νηπιαγωγείου μας.

ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ

Σελίδα 27 από 30

Επίσκεψη στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας.(Αίθουσα Σεισμού)

Στόχος μας για την επίσκεψη της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης ήταν να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά , μέσα από βιωματικά παιχνίδια , για τις πρώτες βοήθειες που μπορούν να προσφέρουν στον εαυτό τους, σε παιδιά της ηλικίας τους, αλλά και σε ενήλικες.

Πριν από την επίσκεψη τα παιδιά παρακολούθησαν στον Η/ Υ εικόνες με τις δράσεις της ΕΟΔ, προβληματίστηκαν για τον εθελοντισμό, διατύπωσαν ερωτήσεις και η νηπιαγωγός τις κατέγραψε σε χαρτί του μέτρου. Αποφάσισαν να κάνουν δώρο στους διασώστες τις ζωγραφιές τους, τις οποίες έδεσαν σε βιβλίο σε σχήμα καρδιάς.

Κατά την διάρκεια της επίσκεψης τα παιδιά με βιωματικό τρόπο έμαθαν πως να αντιμετωπίζουν έναν ελαφρύ τραυματισμό, να περιποιούνται το τραύμα, να προσφέρουν την βοήθειά τους σε περίπτωση πνιγμονής και να κάνουν καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση σε πλαστικό ομοίωμα. Έκαναν τις ερωτήσεις τους, συζήτησαν με τους διασώστες και πρόσφεραν το δώρο τους.

Μετά από την επίσκεψη τα παιδιά ένιωσαν ασφαλή και υπερήφανα για τον εαυτό τους, επειδή σε περίπτωση σεισμού, αλλά και σε καθημερινή βάση, μπορούν πια να προσφέρουν εθελοντικά πρώτες βοήθειες στον συνάνθρωπό τους.

Η επίσκεψη της ΕΟΔ πραγματοποιήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2015 και συμμετείχαν και τα δύο τμήματα.

Σελίδα 28 από 30

Μάθημα Πρώτων Βοηθειών από την ΕΟΔ Παράρτημα Ηρακλείου.

Αξιολόγηση Προγράμματος

Σελίδα 29 από 30

Το δώρο μας στην Ε.Ο.Δ.

To πρόγραμμα πιστεύουμε ότι κράτησε το ενδιαφέρον των παιδιών, ο ενθουσιασμός τους ήταν μεγάλος για κάθε δραστηριότητα που κάναμε, σε κάθε νέο που ανακαλύπταμε, στις επισκέψεις που πραγματοποιήσαμε και που δεχτήκαμε.

Σε μεγάλο βαθμό επιτεύχθηκαν οι γνωστικοί, κοινωνικοί και συναισθηματικοί στόχοι που θέσαμε. Ανάλογα με το ενδιαφέρον των παιδιών επιλέξαμε να παραμείνουν περισσότερο ή λιγότερο σε κάποιες δραστηριότητες. Τα παιδιά έμαθαν να συνεργάζονται και να δρουν συλλογικά. Να εξερευνούν, να παρατηρούν και να κατανοούν λειτουργίες της φύσης. Απέκτησαν αισθήματα ευθύνης απέναντι στη προστασία της φύσης και κατάφεραν να έχουν ατομική και συλλογική συνείδηση. Μετέφεραν με ενθουσιασμό τις γνώσεις και τις πληροφορίες τους στους γονείς και το σπίτι τους. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε θα λέγαμε, αφήνοντας ωραίες αναμνήσεις στα παιδιά, αλλά κυρίως σωστή πληροφόρηση για τις φυσικές καταστροφές (σεισμός) και να μάθουν να λειτουργούν με ψυχραιμία και θάρρος αποφεύγοντας ενέργειες πανικού υιοθετώντας σωστούς τρόπους συμπεριφοράς και αντίδρασης στο ζήτημα «σεισμός»

Σελίδα 30 από 30