ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΧΡΥΣΑ ΕΠΗ

ΑΡΧΑΙΟΝ ΚΕΙΜΕΝΟΝ

"Τα Πυθαγορικά έπη τα ούτως επικαλούμενα χρυσά στοιχείωσιν περιέχοντα της τελειοτάτης των Πυθαγορείων φιλοσοφίας".

Πρώτον μεν τίμα τους αθανάτους θεούς, ως είναι καθιερωμένον υπό της παραδόσεως,και σέβου τον όρκον, έπειτα δε σέβου τους ενδόξους ήρωας και τους εν τω 'Αδη θεούς σέβου τα νενομισμένα πράττων, και τους γονείς σου τίμα και τους πλησιεστάτους συγγενείς,εκ δε των άλλων ανθρώπων κάμνε φίλον εκείνον, όστις είναι άριστος εις την αρετήν.Προτίμα δε λόγους γλυκείς ( προς τον φίλον σου ) και έργα επωφελή ( εις αυτόν ), και να μη γίνεσαι εχθρός προς φίλον σου δια μικρόν αυτού παράπτωμα, εφ' όσον δύνασαι ναπράττης τούτο` διότι η δύναμις κατοικεί πλησίον της ανάγκης.

Ταύτα μεν γνώριζε ότι ούτως έχουσι, συνήθιζε δε να είσαι κύριος των εξής` πρώτα πρώτα μεν της κοιλίας και του ύπνου και των αφροδισίων και του θυμού. Ποτέ δε μη πράξης αισχρόν τι μήτε μετ' άλλου, μήτε κατ' ιδίαν` τον εαυτόν σου δε μάλιστα πάντων των άλλων εντρέπου.

Έπειτα να ασκής την δικαιοσύνην και έργω και λόγω και να συνηθίζης εις μηδεμίαν περίστασιναπερισκέπτως να λέγης ή να πράττης, αλλά γνώριζε μεν ότι εις πάντας τους ανθρώπους είναι πεπρωμένον να αποθάνουν, τα χρήματα δε συνήθως άλλοτε μεν αποκτώσιν οι άνθρωποι, άλλοτε δε χάνουσιν αυτά. 'Οσα δε κακά οι άνθρωποι έχουσιν εξ ανωτέρας βίας, όσον μέρος εκ τούτων έχεις, υπόφερε αυτά και μη αγανάκτει, να θεραπεύης δ' αυτά πρέπει καθ' όσον δύνασαι, σκέπτου δε τούτο, ότι εις τους αγαθούς η μοίρα δεν δίδει πολύ μέρος εκ τούτων των κακών.

Πολλοί δε λόγοι, κακοί και καλοί, εις τους ανθρώπους προσπίπτουν, τους οποίους μήτε μετάθαυμασμού να αποδέχεσαι, μήτε να απορρίπτης, ψεύδος δε τι αν λέγεται μετά πραότητος ν' ακούης, όπερ δε θα σοι είπω, να εφαρμόζης εις πάσαν περίστασην, δηλαδή κανείς ποτέ να μη σε παραπείση είτε δια λόγων είτε δι' έργων μήτε να πράξης μηδέ να είπης τι, το οποίον δεν είναι οφέλιμον εις σε.

Προ πάσης δε πράξεως σου να σκέπτεσαι, ίνα μηδεμία σου πράξη γίνεται ανοήτως` δυστυχούς ανθρώπου ίδιον είναι να πράττη και να λέγη ανόητα` αλλά να εκτελής αυτά, τα οποία κατόπιν λύπην, δεν θα σου προξενήσουν.Να μη πράττης δε τίποτε, το οποίον αγνοείς, αλλά διδάσκου, όσα έχεις καθήκον να γνωρίζης, και ούτω θα ζήσης βίον τερπνότατον.

Καθήκον σου δ' είναι να μην αμελής της υγείας του σώματος, αλλά και ποτού και φαγητού και γυμνασίων να κάμνης χρήσην με μέτρον` μέτρον δ' εννοώ εκείνο, το οποίον δεν θα σου προξενήση λύπην. Συνήθιζε δε να έχης καθάρειον και λιτήν δίαιταν και πρόσεχενα μη πράττης παν ό,τι επισύρει φθόνον` μη δαπανών ασκόπως όπως πράττουν οι αμαθείς των καλών, μηδέ φιλάργυρος να είσαι, το μέτριον δε εις πάντα είναι το άριστον. Πράττε δε ταύτα, όσα δεν θα σε βλάψουν, σκέπτου δε προ πάσης πράξεώς σου. Μηδέ να δέχεσαι εις τους οφθαλμούς τον γλυκύν ύπνον, πριν εξετάσης τρις έκαστον των ημερινών σου έργων` τι ( κακόν ) έπραξα ; τι ( καλόν ) έπραξα ; τι έπρεπε να πράξω και δεν το έπραξα ; αρχίσας δ' από του πρώτου έργου σου να εξετάζης πάντα κατά σειράν και μετέπειτα δι' όσα μεν κακώς έπραξας μέμφου τον εαυτόν σου, δια δε τας χρηστάς πράξεις σου τέρπου.

Ταύτα τα παραγγέλματα προσπάθει να εφαρμόζης, εις ταύτα να ασκήσαι, αυτά πρέπει ν' αγαπάς` αυτά θα σου δείξουν την οδόν την άγουσαν εις την θείαν αρετήν` ναι μα τον εμφυτεύσαντα εις την ψυχήν ημών την τετρακτύν, την πηγήν της αιωνίας φύσεως. 'Αρχιζε λοιπόν το έργον σου, αφ' ου πρώτον ζητήσης παρά των θεών εν τη προσευχή σου να σ' ενισχύσωσι να φέρης αυτό εις αίσιον τέλος.

'Οταν δε κατέχης τα παραγγέλματα ταύτα, τότε θα γνωρίσης και των θείων και των ανθρωπίνων την σύστασιν, μέχρι τίνος σημείου παρέρχονται έκαστα και μέχρι τίνος διατηρούνται, θα γνωρίσης δ' επίσης, εφ' όσον είναι επιτετραμμένον, ότι η φύσις εν παντί είναι ομοία προς εαυτήν, ώστε μήτε τανέλπιστα να ελπίζης μήτε να σε διαφεύγη τι` θα γνωρίσης δ' ακόμη ότι οι άνθρωποι έχουν συμφοράς, τας οποίας αυτοί οι ίδιοι παρασκευάζουν εις εαυτούς οι ταλαίπωροι, οίτινες, εν ώ τα αγαθά είναι πλησίον των, ούτε τα βλέπουν ούτε τα ακούουν, ολίγοι δ' εξ αυτών τον τρόπον της από των κακών απαλλαγής γνωρίζουν.

Τοιαύτη μοίρα βλάπτει τας φρένας αυτών` ως κύλινδροι δε κυλίονται άλλοτ' εδώ και άλλοτ' εκεί απείρους συμφοράς έχοντες`διότι η ολεθρία 'Ερις, ήτις είναι προσκεκολλημένη εις αυτούς, συνοδεύουσα βλάπτει αυτούς χωρίς να το εννοούν, ταύτην δε δεν πρέπει να εκτραχύνωμεν, αλλ' υποχωρούντες ν' αποφεύγωμεν.

Ζεύς πάτερ, αναμφιβόλως ημπορείς ν' απαλλάξης από πολλών κακών όλους εν γένει τουςανθρώπους, εαν δείξης εις όλους ποίαν ψυχήν έχουν. Αλλά συ έχε θάρρος, αφ' ου θείαν έχει την καταγωγήν το γένος των ανθρώπων, εις τους οποίους η ιερά φύσις, αποκαλύπτουσα δεικνύει έκαστα, εαν δ' αύτη σοι αποκαλύψη αυτά, θα γίνεις κάτοχος των παραγγελμάτων μου, θεραπεύσας δε την ψυχήν σου θα σώσης αυτήν από τούτων κακών. Αλλ' άπεχε από των τροφών, περί ων είπομεν, μετά κρίσεως εκτελών όσα συντελούσιν εις κάθαρσιν και απελευθέρωσιν της ψυχής και σκέπτου περί εκάστου έχων ως ηνίοχον την εξ ύψους αρίστην γνώμην.

Αν δε καταλιπών εν τη γη το σώμα έλθης εις τον ελεύθερον αιθέρα, τότε θα είσαι αθάνατος, θεός άφθαρτος, ουχί δε πλέον θνητός.

Νεοελληνικά:" Τα Πυθαγορικά έπη τα ούτως επικαλούμενα χρυσά στοιχείωσιν περιέχοντα της τελειοτάτης των Πυθαγορείων φιλοσοφίας ".

Πρώτα να τιμάς τους αθάνατους Θεούς, όπως είναι καθιερωμένο υπό της παραδόσεως, και νασέβεσαι τον όρκο, έπειτα σεβάσου τους ενδόξους ήρωες και τους εν Άδη Θεούς σεβάσου, τα νενομισμένα πράττοντας, και τους γονείς σου τίμα και τους πλησιέστερους συγγενείς, από τούς άλλους ανθρώπους κάνε φίλο εκείνον, ο οποίος είναι άριστος στην αρετή. Προτίμα δε λόγους γλυκείς και έργα επωφελή, και να μη γίνεσαι εχθρός σε φίλο σου για μικρό αυτού παράπτωμα, εφ' όσον δύνασαι να πράττεις αυτό, διότι η δύναμη κατοικεί πλησίον της ανάγκης.

Αυτά να γνωρίζεις διότι έτσι είναι, συνήθιζε δε να είσαι κύριος των εξής, πρώτα πρώτα μεν της κοιλίας και του ύπνου και των αφροδισίων και του θυμού. Ποτέ να μην πράξης κάτι αισχρό ούτε μαζί με άλλον, ούτε κατ' ιδίαν, Τον εαυτόν σου μάλιστα πάντων των άλλων να ντρέπεσαι.

Έπειτα να ασκείς την δικαιοσύνη και με έργα και με λόγια και να συνηθίζεις, σε καμία περίσταση απερίσκεπτα να λέγεις ή να πράττεις, αλλά γνώριζε ότι σε όλους τους ανθρώπους είναι πεπρωμένο να πεθάνουν, τα χρήματα συνήθως άλλοτε τα αποκτούνε οι άνθρωποι, άλλοτε τα χάνουν αυτά. Όσα δεινά οι άνθρωποι έχουν λόγω ανωτέρας βίας, όσο μέρος εξ αυτών έχεις, υπόφερέ τα αυτά και να μην αγανακτείς, να θεραπεύεις με αυτά πρέπει καθ' όσο δύνασαι, σκέψου δε τούτο, ότι στους αγαθούς η μοίρα δεν δίνει πολύ μέρος από αυτά τα δεινά.

Πολλοί λόγοι, κακοί και καλοί, στους ανθρώπους προσπίπτουν, τους οποίους μήτε μετά θαυμασμού να αποδέχεσαι, μήτε να απορρίπτεις, όποιο ψεύδος κι αν λέγεται, μετά πραότητος ν' ακούεις, όπως θα σου πω, να εφαρμόζεις σε κάθε περίσταση, δηλαδή κανείς ποτέ να μην σε παραπείσει είτε με λόγια είτε με έργα ούτε να πράξης μηδέ να πεις κάτι, το οποίο δεν είναι ωφέλιμο για εσένα.

Πριν από κάθε πράξη σου να σκέφτεσαι, μήπως κάποια σου πράξη γίνεται ανόητα, γιαδυστυχισμένο άνθρωπο ίδιον είναι να πράττει και να λέγει ανόητα, αλλά να εκτελείς αυτά, τα οποία λύπη κατόπιν δεν θα σου προξενήσουν. Να μη πράττεις τίποτε, το οποίον αγνοείς, αλλά να διδάσκεσαι όσα έχεις καθήκον να γνωρίζεις, και έτσι θα ζήσης βίο ευχάριστο.

Καθήκον σου είναι να μην αμελείς για την υγεία του σώματος σου, αλλά από ποτού και φαγητού και γυμνασίων να κάνεις χρήση με μέτρο, μέτρο εννοώ εκείνο, το οποίο δεν θα σου προξενήσει λύπη. Συνήθιζε να έχεις καθάρεια και λιτή δίαιτα και πρόσεχε να μη πράττεις παν ότι επισύρει φθόνο, να μη δαπανάς άσκοπα, όπως πράττουν οι αμαθείς, των αγαθών, ούτε φιλάργυρος να είσαι, το μέτριο σε όλα είναι άριστο. Πράττε αυτά, όσα δεν θα σε βλάψουν, και σκέψου πριν από κάθε πράξη σου.

Ποτέ να μη δέχεσαι στους οφθαλμούς σου τον γλυκύ ύπνο, πριν εξετάσεις τρεις φορές έκαστον των ημερινών σου έργων, " τι κακό έπραξα ; τι καλό έπραξα ; τι έπρεπε να πράξω και δεν το έπραξα ; " άρχισε από του πρώτου έργου σου να τα εξετάζεις όλα κατά σειρά και μετέπειτα για όσα μεν κακώς έπραξες μέμψου τον εαυτόν σου, δια τις χρηστές πράξεις σου να χαίρεσαι. Αυτά τα παραγγέλματα προσπάθησε να εφαρμόσεις, σε αυτά να ασκήσαι, αυτά πρέπει ν' αγαπάς, αυτά θα σου δείξουν την οδό που οδηγεί εις την Θεία Αρετή, ναι μα τον εμφυτεύσαντα εις την ψυχήν μας την Τετρακτύν, την πηγή της αιωνίας φύσεως.

Άρχιζε λοιπόν το έργο σου, αφού πρώτα ζητήσεις παρά των Θεών στην προσευχή σου να σ' ενισχύσουν να φέρεις αυτό σε αίσιο τέλος.

Όταν κατέχεις τα παραγγέλματα αυτά, τότε θα γνωρίσεις και των Θείων και των Ανθρωπίνων την σύσταση, μέχρι τίνος σημείου παρέρχονται έκαστα και μέχρι τίνος διατηρούνται, θα γνωρίσειςεπίσης, εφ' όσον αυτό επιτρέπεται, ότι η φύσις στα πάντα είναι όμοια προς αυτήν, ώστε ούτε τα ανέλπιστα να ελπίζεις, ούτε να σε διαφεύγει κάτι, θα γνωρίσεις ακόμη ότι οι άνθρωποι έχουνσυμφορές, τις οποίες αυτοί οι ίδιοι παρασκευάζουν στους εαυτούς τους οι ταλαίπωροι, οι οποίοι,ενώ τα αγαθά είναι πλησίον τους, ούτε τα βλέπουν, ούτε τα ακούνε, λίγοι από αυτούς τον τρόπο εκ των κακών να απαλλαγούν γνωρίζουν.

Αυτή η μοίρα βλάπτει τις φρένες αυτών, όπως οι κύλινδροι κυλίονται άλλοτε εδώ και άλλοτε εκεί άπειρες συμφορές έχοντας, διότι η ολέθρια έριδα, η οποία είναι προσκολλημένη σε αυτούς, τους συνοδεύει και τους βλάπτει αυτούς δίχως να το εννοούν, αυτή λοιπόν δεν πρέπει να την εκτραχύνουμε, αλλά υποχωρώντας να αποφεύγουμε.

Ζεύ πάτερ, αναμφίβολα μπορείς να απαλλάξεις από πολλά κακά όλους τους ανθρώπους, εάν δείξεις σε όλους ποία ψυχή έχουν. Αλλά εσύ να έχεις θάρρος αφού Θεία έχει την καταγωγή το γένος των ανθρώπων, στους οποίους η ιερή φύση που αποκαλύπτεται και δείχνει στον καθένα. Εάν η φύση, σου τα αποκαλύψει αυτά, θα γίνεις κάτοχος των παραγγελμάτων μου, θεραπεύοντας την ψυχή σου θα την σώσεις από όλα τα δεινά.

Να απέχεις από τις τροφές, όπως είπαμε, μετά από κρίση και να εφαρμόζεις όλα εκείνα πουσυντελούν στην κάθαρση και ελευθέρωση της ψυχής, σκέψου το κάθε τι έχοντας σαν ηνίοχο την εξ ύψους άριστη γνώμη.

Όταν αφήσεις στην γη το σώμα σου και έλθεις στον ελεύθερο αιθέρα, τότε θα είσαι αθάνατος, Θεός άφθαρτος, και όχι πλέον θνητός.