ΗΕχοuμε να φτιάξοuμε ελειί8ερα αχολεία,n εκnαί6εuαn είναι n Βάαη TOU αγώνα μαι;;Η

Matilde Felix Carrasquer

Η παρακάτω προσπάθεια προέκυψε μετά από επίσκεψη συντρόφων από τη Ασυλλογικότητα F.A.R.M.A και την κατάληψη κτήματος Πραποπούλου, για 3 ημέΒε· στο

. ελευθεριακό σχολείο Παιδεία στη Μέριδφτης Ισπανίας το Πάσχα του 2008. 'I//r

είναι μεταφράσεις από τα ισπα

Αλλπ μια μέρα στο σχολείο ...

Ξυιινήσαμε γρήγορα, ήιιιαμε ένα καφέ και κατεβήκαμε τρέχοντα; στο δρόμογια να προλάβουμε το σχολικό. Οι αναμνήσεκ; από τα σχολικά μας χρονιά ήταν ήδηεκεί, .. Περιμέναμε λίγο, παρέα με τους γονεις, τα παιδάκια και τα χαμόγελά τους.Στο σχολικό γνωρίσαμε ένα σύντροφο από την Μαδρίτη που ήταν στο σχολείο γιαένα μήνα κάνοντας μια εργασία. Σπούδαζε παιδαγωνική η κάτι σχετικό. Ένα ένα ταπαιδιά άρχισαν να μας ρωτάνε «Από .αού είστε:» και «Τι κάνετε εδώ:». Αρχίσαμε τηνκουβέντα και πλησιάζοντας αργά προς το σχολείο, οι αναμνήοευ; μας έφευναν καιανοίγονταν μπροστά μας κάτι άλλο, ανθρώπινο, συντροφικό και ελεύθερο.

Φτάνοντας στο σχολείο κατεβήκαμε από το λεωφορείο και όλα τα μεγαλύτεραπαιδιά τιήραν από το χέρι τα μικρά (δυο μέχρι τεσοάρων χρονών) και σιγά σιγάπερπάτησαν προς το χώρο που περνάγανε την μέρα τους τα μικρά. Περιμένοντω;και εμευ; έξω από το λεωφορείο, μας τιήραν και εμάς ααό το χέρι τα μικρά,νομίζονταο από συνήθεια πως θα τα οδηγούσαμε κάπου αλλά στην ουσία, αυτά μαςοδηγούσαν με τα απλά τους λόγια και βήματα στο εσωτερικό του σχολείου.Μααίνοντω; στις αίθουσα; και βλέποντας τα να κατεβάζουν τυ; καρέκλες, που είχανσχεδόν το ίδιο μέγεθος με αυτά, από τα τραπέζια που και αυτά ήταν στο ύψου; τουκεφαλιού τους, αρχίσαμε να μτιαίνουνε στο κλΙμα.

πολλή έμπνευση και διάφορουξ τρόπους μιας και ήταν τιολύ μεγαλύτερα από αυτά,μιλώντας, τρέχοντας, με χαρά,

Εμευ; στεκόμασταν εκεί, παρατηρώντας χωρϋ; να ξέρουμε τι να κάνουμε.Aπoφασiσαμε να δράσουμε, Σταματήσαμε δυο κοριτσάκια και τα ρωτήσαμε ... «Τι

, κάνετε εδώ:». Αυτή ήταν η αφορμή για να μαζευτούν και να μας ξεναγήσουν στοσχολείο. Μας εξήγησαν για τις συλλογικές ερνασίεξ, το τιαιχνίδι, τον κήπο, τοφαγητό, τις κάρτα; δεσμεύσεων, την συνέλευση, την διαχείριοη των οικονομικών καιτην πνευματική εργασία. Αφού γυρίσαμε τους χώρουξ, ξαπλώσαμε στο πάτωμα καικουβεντιάζαμε, Χρειαζόμασταν την ιιληροφορια αλλά πιο πολύ απ' όλαχρειαζόμασταν τα ατιλά και τιαιδικά τους λόγια, τις κινήσεις τους. Κα/ι περίεργο είχεαρχίσει να συμβαίνει όσο περνούσε η ώρα. Συνειδητοποιούσαμε πως αυτά τακοριτσάκια που μας έφταναν ίσα ως την τσέπη του παντελονιού, ήταν συντρόφισσες.

Αυθόρμητα (τρομάρα μας!) απoφασiσαμε να ττροβοκάρουμε.ι . Ρωτάμε ...«Δηλαδή τι είναι η συνέλευοη:». «Η συνέλευση είναι όταν μαζευόμασrε όλοι μαζί καισυζητάμε για τα ιτράγματα που συμβαίνουν. Έρχονται όλοι όσοι θέλουν νασυμμετέχουν. Εκεί τιαίρνουμε όλες τις ααοφάσεκ; Είναι το μέρο; που κάνουμε τιςτιροτάοειξ. Είναι πολύ σημαντικές οι προτάοευ; Χωρίο αυτέ; δεν μπορούμε ναπροχωρήσουμε ... »

Έχετε πάρει ποτέ μαθήματα ελευθεριακής σκέψη; και πραξης από έναεξάχρονο: Είναι ότι πιο απελευθερωτικό, ελπιδοφόρο και ουτοπικό μπορεί νασυμβεί, Δεν μπορέσαμε να πούμε κα/ι. Αιιλά θυμηθήκαμε τις ατελείωτες συνελεύσεις,χωρίς τιροτάσεκ; χωρίς διάθεοη για διάλογο και σύνθεση, χωρίς αποτελέσματα. Γιανα ξεπερασουμε την έκπληξη και την αμηχανία μας, ξεκινήσαμε ένα παιχνίδι μετιαλαμάκια, το «Αν θέλευ; να χορέψεισ» που συνήθιζαν να παίζουν τα τιαιδιά ...

Περπατώντας στον χώρο, διαβάζαμε τα ρητά σroυς τοίχους. Miλαγαν για τηναλληλεγγόη, την ισότητα, την αυτοδιάθεση, την ελευθερία. Είχαμε μπει σε μιαδιαδικασία μάθηοηξ, ρουφάγαμε την ουτοπία με όλες μας της αισθήσεις, τοσυναίσθημα και την σκέψη.

Μετά το πρωινό, ήρθε η ώρα της πνευματικής εργασiας. Κάτιοια τιαιδιά ήτανσε ένα μεγάλο τραπέζι και διάβαζαν, άλλα είχαν βιβλία στον κήπο, μόνα τους"ή σεομάδα; Εμείς πήγαμε σε ένα εργαστήριο (δηλαδή μάθημα) «ΔημιουργικώνΜαθηματικών» με παιδάκια 5-7 χρ~cvών. Μόνα τους κάθονταν στα Θ'ρανια,σηκώνονταν στον πίνακα, έπαιρναν TQVλόγο, έκαναν πραξεις, διόρθω CI~/r~tva τοάλλο, Εκεί βρισκόταν και μια ενήλι~ξ:\:Oταν Kόλλαγ~ψ:νKά.π~, q)Ky>V"S/~Oχέρι,έπαιρν~ τον λόγο ό;rως όλοι και :O~{'9>αι βοηθ0ύσε την Kατ~σr~.~ Με:α τοεργασrηριo της ζητησαμε να μας πε~~'!να 'όΥ!:α ~α το πως: λεΙΤθυργουν ταεργαστήρια. 'Ήταν η πρώ"Q1μ~$~~ήαqιήμ .ενήλ:ΙΚζf,.α:ΡKετέςώQε (~αφΙξη μας, .,ι/<:,;/~' - 'Ι;, ν: .'J! -Ζ, ' , '. ~στο σχολειο. ~. 7,". ; . 3: """. ,., :;' ,

Κατεβαί νοντα %.ectω εt,9cφε ,δυρ ορ τ3ακ'ια:.:ooγχιqμέν:α.-ΣQΝειδηJΟ οιήσαμεπώς δεν είχαμε δε "έr ~ ρ~~"σ~/~';~Ψ:ι,~α ~~ιm~ζε~~~ α φω~αζει ώ,ςτότ~. Δενκαταλάβαμε τι έ~.:ε ~"(m~ώρJ111ς γε -,,.'ς 00. '':'εQι;mςπoυ'1\έ~~lXετoΘ4ιΕΙ""'j~"; ~ 'ό,:

αλλ' 'δδ ~"I} (.Αλη" \, ~"~" ~'/ eV>,'<I.".:.....~α ει αμε πωs ι ~, JΊKαντο nP~t-t .μα~\ Θ εν ~oριψEIΚΙ.προσπα 01)0 •..•α""'-~πείσει το' ο πωJ:;έΠf2εΝενα μιλήσ01;;)P-~α αυτου εiΧ\~OlJμΑ1:Ψ εταξύ τους K&;syaμην το Iff' !Jου-ν:άλυτο. Το άλλο κοριτσάκυδεν ή~ε f:aμιληαει και έτσι η ομάδαστην οπο"" ~μμεliείXαντα κορίτσια, κ(;tλfσεμ'ιμό7tdgσυνε:Χευση. Κουβέντιασανλίγο και, οφα9.2:αν να το αφήσουν για την,f<εντ..ΡJ,-,=(Jυνέλευσητου σχολείου.,.. ~ ,~~..Aργφτει;jα \J;αθ~ε πως διαχειρίζονται τα πρoβXJΊματα σrις διαπροσωπικές τουςσχέ<ιεί υ~τΏ'~' ?

Ι λογική πως πρέπει να λύνονται όταν προκύπτουν, με εργαλεία τον διάλογο καιχωρίς βία, γιατί αν αφεθούν τότε πολλααλασιάζονται σε άλλα, δηλαδή λειτουργούνσαν αφορμές για προστριβές ξεχνωντας με τον καιρό το αρχικό πρόβλημα.

Ήταν ένας διόλογος και σκέψεις που δεν μπορούσαμε να τα μεταφέρουμεούτε καν σε μεγαλύτερες ηλικιες. Δεν είχαμε τις αναφορές. Πως διαχειρίζονταν έτσιτα τιαιδιά τις σχέσεις τους; Πως διαχειριζόμαστε τις δικές μας; Έχουμε το θάρροο νααντιμετωπίσουμε με ειλικρίνεια και διάθεση για λύση, χωρίς εξουσιαστικές σχέσεις,ανταγωνισμούς και βία, τα τιροβλήματα που προκύπτουν ανάμεσα μας;

Η εμπειρία είχε αρχίσει να γίνεται ριζοσπαστική, η εμβάθυνση στηνελευθεριακή σκέψη αναπόφευκτη και ιδιαίτερα ουναρπαστική μιας και οι οδηγοίμας σε αυτό το ταξίδι ήταν οι πιο μικροί σύντροφοι και συντρόφισσες που είχαμεγνωρίσει τιοτέ. .

Συνεχίσαμε να περιφερόμαστε, να μιλάμε, να παίζουμε, να ρωτάμε, ώοιιουήρθε η ώρα για την κεντρική συνέλευση της εβδομάδω; και σιγά σιγά άρχισαν νασυγκεντρώνονται τα παιδιά. Υπήρχε συντονιστή; που έδινε τον λόγο, κρατούσαντιρσκτικά (ένας από τους πιο σοβαρού; λόγους για να μάθουν να γραφούν και ναδιαβάζουν, απ' ότι μάθαμε αργότερα), συμμετείχαν οι ενήλικο; ισότιμα με τα ιιαιδιάκαι παραβρισκόμασταν και εμείς. Είδαμε πολύ μικρά και μεγάλα παιδιά ναπαίρνουν το λόγο, σχεδόν όλα και να μιλάνε για τα θέματα που τους απασχολούν,να κάνουν τιροτάσευ; για λύσεις, να σέβονται όποιον μιλούσε και να μιλάνε μεειλικρίνεια. Είδαμε την αλληλεγγύη που υαάρχει μεταξύ τους, τα μικρά τιαιδάκιαπου κάθονταν στα πόδια των μεγαλύτερων, τις πολύ ουσιαστικές τοποθετήσευ; τωνενηλίκων και την βροχή από ευρηματικό; τιροτάσευ; για λύση κάθε είδους θέματοςκαι προβληματος που προέκυπτε. Ήταν μια συνέλευση τριών ωρών που μέσα απόπολύ ανθρώαινεξ, αλληλέγγυεξ, μη βίαιες αλλά διαλεκτικές, οριζόντιες διαδικασία;κατέληξε σε τιολλά αποτελέσματα για την καλύτερη αυτοδιαχείριση τηςκαθημερινότητας όλων στο σχολείο. Μια συνέλευση υαράδειγμα που θα κουβαλάμεμέσα μας για πολύ καιρό.

Έτσι, και με τιολλά άλλα που θα ανακαλύψουμε στην πορεία, κύλισαν οιτρεις μέρο; στο ελευθεριακό σχολείο «Παιδεία», ένα σχολείο και για εμας, το πρώτοπραγματικό σχολείο, που μας βοήθησε να κατανοήσουμε καλύτερα τις ατομικέ; καισυλλογικές μας πρακτικές, στα πλαίσια της ελευθεριακή; σκέψης, στον μακρύ δρόμοπρος την αναρχική ουτοΠΙακαι την διερεύνηση - διεύρυνση της ελευθερίας.

Γυρνώντω; στην πόλη το απόγευμα ξαπλωσαμε στα γρασίδια ...Προσπαθούσαμε να κ ε τ-0που είχαμε ζήσει, Τόσο ριζοσπαστικό καιταυτόχρονα τόσο αθΟ'ΡΜιτ ό :ιι::tλεύθερo.Ο καθένας και η κάθε μια με τοδικό της και το δικόίτ t?:,~'~q, - -we~e αι όλες μαζί, προς την ελευθερία.

.. .και τότε ir·θ~":σ- α "'ά'ήιΊι η δική μας ανάμνηση, τα δικά μας σχολικά, ξ' ••..' J Ι, δ . . θ" β λχρονια, οι ε ετασεις, ι ηςι; φ!:!σιε, το κου ουνι, τα χριστιανικα και ε νικα συμ ο α,

οι φωνές και τα όμ,ατά, ο ~~ιlό~ -_ 'EΠ~: ολη, η απάθεια και η υιιοταγή, η'δ ' <0--- ~ Υ' '\.,'-.. , λ - , ,αντι ραOIJtΆ"'Gιιε.χU&ιαα ωqa, GV\.αγ.ι;uvtO}1~S7"';_\,JlD Ώ 0~ και σωματικη- ~.- - ~ .. '''- '- '-.....' "- - -_ie:--:-:::-- _.~ '-'"'- '--~........ ,ν. ~, " "- - -~ .,..>' ---.......;:;-

.~ -- -- ""'-, - i( .,,\\\ '-.,-- ""- - - -~- ------_ ~ I401Ytί~ '% aυ ,.~. τ-, Ό αυι~ς---ΤJ-s:-}iteε5~-~σ ε:ιο . υ β,ρισκ~μασταν;

~1;γ:~ ι:rσταν",5 εΙΧανστεfπlσ.,εl'~<ΙΊ."'μ, αρνηθει ... Φυγαμε μεμια υπό ε .Θgμ& ότι j1IIORoUlJE,-y-\-Gνα , σουμε και εμείς τα ίδια

",. '-..----. , '''"'''L.oαπό τις επόμενες γε ς.. ~ '"..•••..-...-,"Ιν

Αντί Επιλόγου

Στο κόσμο έχουν υπάρξει και υπάρχουν αρκετά ελεύθερα σχολεία,δημοκρατικά σχολεία, ελευθεριακά .. πολλά από τα οποία είτε είναι λιγότεροαυταρχικά από τα "κανονικά" και οι μαθητές-τριες συμμετέχουν στη λήψη αρκετώνατιοφάσεων, αλλά ο έλεΥχος και η υττακοή είναι ορατοί, είτε δεν αμφισβητούν τιςκυρίαρχε; κοινωνικές δομές και δεν σκοπεύουν στη κοινωνική αλλαγή. Τοελευθεριακό σχολείο Paideia από την ό:λλη, είναι ένα παράδειγμα όπου ταελευθεριακά, αντιεξουσιαστικά προταγματα. εφαρμόζονται _στην πραξη καιταυτόχρονα γίνεται μια ριζοσπαστική κριτική της κοινωνική; κατάσταοηξ, τουπολιτικού ουστήματοξ, των οικονομικών σχέσεων, των σχέσεων μεταξύ φύλων καικάθε σχέσης εξουσιας.

Η Paideia είναι ένας ζωντανός και υπαρκτός χώρος που δείχνει πως τατιροτάγματα και οι τιροτάοευ; μας για την κοινωνική οργάνωση δεν είναι κό:ποιεςουτοπικές, ασαφευ; διακηρύξειξ, αλλά μπορούν να πάρουν σάρκα και οστά ακόμακαι οήμερα σε ένα τόσο εχθρικό περιβό:λλον. Είναι ένας τόπος όπου και εμεις οι ίδιοιμπορούμε να κατανοήσουμε βαθύτερα, να γνωρίσουμε καλύτερα και να αγγiξoυμετον κόσμο για τον οποίο παλεύουμε. Είναι ένα εργαστήριο ουνεχού; αειραρατιομού,από όπου μαορούμε να μάθουμε λίγο περισσότερο τι είναι η ελευθερία: ατομική καισυλλογική, τί είναι ο διό:λογος, πώς να συμβιώνουμε χω ρις βία, τι είναι η οριζόντιασυνέλευση, να μάθουμε, να γνωρίσουμε ... Να μάθουρε και για τον ατομικό μαςδρόμο προς την ελευθερία, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίον συμμετέχουμε καισυμβιώνουμε με ό:λλους ανθρώπους σε συλλογικές διαδικασi.ες περπατώντας μαζίπρος την κοινωνική απελευθέρωση.

Η κυρίαρχη εκπαίδευση ααοτελούοε και αποτελεί ίσως τον σημαντικότερομηχανισμό ελέγχου, χειραγώγησης και δημιουργίω; τιειθήνιων αροοωιτικοτήτωνμέσα από μια νεκρή διαδικασία που γεμίζει τους ανθρώπους με φoβiες, άγχη καιτους κάνει ανταγωνιστικού; Από την ό:λλη, όταν κομμάτια της κοινωνίω; τιαί νουντην εκααίδευοη στα χέρια τους από τα κάτω, δημιουργούν διαδικασία; ζωντκάνουν τους ανθρώπους που συμμετέχουν σε αυτές πιο ελευθερο.ευτυχισμένους και συμβάλλουν στη, οινωνική αλλαγή, Τέτοια παρα ~,

, Ζ 'λ' 'λ' θ ~υπαρχουν στα απατιστικα σχο εια, αυτοοργανωμενα σχο εια ι αγ Κ,Ι Ι, ι ίX~οχι μονο, κινηματων ανα τον ο, σε εργαστηρια και μ~,ιtω~~αυτοδιαχειριζόμενους χώρους και ψεις, σε πόπως η Paideia.

Έτσι, είναι ιδιαίτερα αντιιq~~ίμq~της δημιουργικότητας. μα ,m~y'_προχτίσουμε διαδικαοίο; ,.,- " ~\~~Q" ' ," ,,,,.rJ.n!: ,αποκτουν υποστα ηπ,· ',""'t".1 • α

-,_~ .' .ν ~ I~. - ~ ι., Ιι.'. ,,Ι \ι

4

τιατερναλιστικούο. Το Ελεύθερο Σχολείο εφαρμόζει και χρησηιοαοιεί την ατομικήκαι συλλογική Ελευθερία αάνω στη βάση της λήψη; ευθυνών σύμφωνα με τιςδυνατότητες του κάθε ανθρώαου. Υαερασαίζεται και καθιερώνει τη Δικαιοσύνη τηνοτιοία θεωρεί ως «συνειοφορά του καθενός και καθεμίω; ούμφωνα με τις δυνατότητέξτου-της προς καθένα και καθεμία σύμφωνα με τις ανάγκο; του-της». ΗΔημιουργικότητα λειτουργεί ως αναζήτηση νέων τρόπων ζωης και κοινωνικήςοργάνωοηξ, η αυτοδιαχείριση ως εναλλακτική στην ιεραρχία και η συνέλευση ωςαποφασιστικό και συμβουλευτικό όργανο για κάθε τι που αφορά τη συλλογικότητα.

-Μια θεμελιώδης αλλαγή σrη δομή της παραδοσιακής οικογένειας-Σεξουαλική ελευθερία των παιδιών, των εφήβων και των νέων-Απελευθέρωση της γυναίκας _-Προσωπική αυτονομία, νοητική και συναισθηματική-Ατομική και συλλογική ελευθερία-Οικονομική αυτοδιαχείριση και αυτοδιαχείριση της ζωής-Υπευθυνότητα και αναζήτηση δημιουργικής εργασίας-Σχέσεις βασισμένες στον διάλογο-Εξάλειψη των βίαιων και ανταγωνιστικών σχέσεων

Είναι σαφές πως για να υπάρξει μια κοινωνική αλλαγή είναι απαραi.τητοπρώτα να υπάρξει μια αλλαγή σrη προσωπικότητα των ανθρώπινων όντων και στησυνέχεια για να μπορέσει η προσωπική αλλαγή να γενικευτεί χρειάζεται ναστηρίζεται σε ουσιαστικό; αλλαγές σrη δομή της κοινωνίας και σrη δομή τηςπολιτικής και οικονομικής εξουσίας.

Το παραδοσιακό σχολείο με τα προγράρματα του, τη γραφειοκρατία του, ταεπίπεδα και τις εξετασεις του, έχει τα απαραίτητα μέσα για να εαιτύχει του; οκοαούοτου, για αυτό και πρέπει να εξαλείψουμε κάαοια στοιχεία του και ναπροσαρμόσουμε άλλα, ώστε να αποφύγουμε την αποτυχία του Ελεύθερου Σχολείουκαι να επιτύχουμε τη διατήρηση και την επιρροή του.

Σε αυτή τη δική μας ιστορική στιγμή, γνωρίζουμε πως η αναρχία είναι ημόνη ζωντανή ουτοπία που έχει απομείνει και πως ο κόσμος για να συνεχίζει ναπροοδεύει χρειάζεται μια ουτοπία. Όμως, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι νααρχίσουμε να την χτίζουμε από τα κάτω, σιγά-σιγά αντί να καταναλώνουμε τηνενέργεια μας σε αγώνες που δεν πρόκειται να κερδίσουμε.

Η εξουσία, το γνωρίζουμε, μας κάνει εξαρτημένους και μας δίνει ασφάλεια,για αυτό είναι τόσο αποτελεσματική και αποδεκτή. Η ελευθερία μας γεννά φόβο καιανασφάλεια, η οποία όμως αντικαθίσταται από την συλλογική αλληλεγγύη, τηναμοιβαία βοήθεια.

Για να αγαπήσουμε την ελευθερία πρέπει να μάθουμε να την ασκούμε,πρέπει να μάθουμε να την κατανοούμε, πρέπει να μάθουμε., Όπως όλα στοανθρώπινο εi.δος, το να είσαι ελεύθεροο-η μσθαίνεται, δεν γίνεσαι ελεύθερος-ηαυθόρμητα, όπως δεν γίνεσαι γνώσrης αυθόρμητα, όπως δεν γίνεσαι τίποτα σε αυτότο κόσμο αν δεν το μάθευ;

Συνεχίζουρεμονοτιάτι, Το να διτρόπος για να διδά

Τα εμπόδιαζωή, όταν πρόκειταιπολλές δυσκολίεσυνεχi.ζoυ Q.,~

.••",-..,.\.~ ρ

__ .UVςη.tα/, ,Ι{!:-'....~.,.. ....- .•. ~

Η αυτοδιαχειριζόμενη εκηαίδευση

Η αυτοδιαχειριζόμενη εκααίδευοη βασίζεται στον άρρηκτο σύνδεσμοδουλειάς και διερεύνησης, παιχνιδιού και ττερτουλλογήξ, θεωρίω; και πρακτικής,χειρονακτική; και πνευματική; εργασi.ας, προσωπικών εμπειριών και βιωμάτωνοποιοδήποτε τύπου και συνειδητοαοίηοη αυτών που βλάπτουν τη διαδικασία τηςατομικής και συλλογικής ωρΙμανσης.

Η αυτοδιαχειριζόμενη εκπαi.δευση αντιτίθεται σε εκπαιδεύσεις:ταξικέςανταγωνιστικέςπου κάνουν διακρίσευ;αυταρχικές

Για το λόγο αυτό προωθούμε μια ολοκληρωμένη και εξισωτική εκπαi.δευση.

Αυτού του είδου; η ελευθεριακή εκπαίδευση βασi.ζεται στην αμοιβαίαβοήθεια, με στόχο να ενισχύει και να δέχεται την διαφορετικότητα και τηδημιουργικότητα κάθε ατόμου. Ο πλούτος των ατομικών διαφορών αντιτίθεται στηνομοιομορφία της παραγωγικής αλυσi.δας, τη μαζοαοίηοη και την αυτοματοτιοίηοητων ανθρωπίνων ομάδων. Η προσωπική πρωτοβουλία και όχι η υποταγή στηνεξoυσi.α πρέπει να στηρίζει την εκιιαιδευτική δυναμική.Ο ρόλος των εκπαιδευτικώνέγκειται στο να κάνουν αισθητή την αναγκαιότητα εμπλουτισμού της περιέργειας,σχετικά με τον κόσμο και τους ανθρώπους, και των τρόπων ετιικοινωνίω; τωνσκέψεων και των ενδιαφερόντων.

Το Ελευθεριακό σχολείο «Παιδεία», ενάντια στον ιδεολογικόολοκληρωτισμό, υαεραοτιίζεται την ελεύθερη έκφραοη και την συνεχή κριτική μέσωτου πλουραλισμού των ιδεών, με τρόπο ώστε κάθε άτομο να μπορεί κάθε στι 'ναξαναδημιουργησει την προσωπική του/της αντίληψη για τον κόσμο και την ζνα αμφισβητήσει όλη την καθεστηκυία κουλτούρα. Έτσι η διαρκή; εκπαίδε "ατόμων μετατρέπεται σε ένα εργ ,ίο με το οτιοίο μια αυτοδιαχει Ζ,"~

.κοινωνία/ κοινότητα αμφισβητεί και δημιουργεί συνεχώς τον εαυτόΌσον αφορά την οικονομ , διαχείριοη, αυτή πρ ατοπο

ακόλουθο τρόπο: Η συλλογικότητα ίται από ανθ που zi-'Pστο σχολείο και άλλους που δουλεύ πσ ;ΆAoιιJιJ,~.

μέσα στο σχολείο λαμβάνουν ο μμαθητικού σώματος, όταν ~x..~tJ~ υεκτός σχολείου συνεισ ",~y1\~α:,~,α' "'σοαπό πριν και καλύ . . .{#:. ~.ξι ου ' cfn'λ ' ζ' ." ), !!J.υ ικου, κου ινικ ., j . • ο ο

αλληλεγγύης , . ου ~, .\ οπερισσότερο .

Τ FIστις 6 T0Al:J~:WJ4(r.~κολατ C.y.l~.LMIVFσχολ ,ο ~@<n~g."",p.το ~ '~9:9V1,~~πε .:σσ 1'b

'~:Ό~~~~:~-

8

να αντιμετωπίσει τα τυχόν ιτροβλήματα έτσι ώστε όλα να λειτουργούν όσο τοδυνατόν καλύτερα.

Οι μαθητές που είναι στον τελευταίο χρόνο και θα τιάνε τον επόμενο χρόνοστα κρατικά σχολεία μένουν ως τις 8 το βράδυ για να πάρουν μια εκπαίδευση πιοσύμφωνη με τα κατεστημένα πρότυπα και να μην αντιμετωπίσουν πρόβλημαελλιιτού; γνώοηξ. Αυτή η επιμήκυνση του ωραρίου, επιλέχθηκε από αυτού; πουβρίσκονται σε αυτή τη κατάσταση επειδή δεν ήθελαν να στερούνται αυτό; τις γνώσει;και τους δίνει σιγουριά για να ανταπεξέλθουν καλύτερα στην αλλαγή. Πρέπει ναλάβουμε υπόψη ότι δεν θέλουν να τους κατηγορήσει κανείς ότι δεν ξέρουν αυτά πουαπαιτούν τα "αρογράμρατα οτιουδών" τους, αλλά ξέρουν και αυτά και πολλάπαραπάνω. Αισθάνονται την ευθύνη να δείξουν πως μια ελευθεριακή εκπαίδευσηείναι καλύτερη από τις συμβατικές. Έτσι αυτοδιαχειρίζοντm τη μόρφωοη τους καιτιρσγματοτιοιούν μια ακόμη mυχή της αυτοδιαχειριζόμενης εκπαίδευσης.

Η αυτονομία των μαθητών

Η έννοια της αυτοδιαχείριση; αναφορικά με τους μαθητές ξεκινά από τηνπροσωπική αυτονομία και την άσκηση της ελευθερία; στις αποφάσεις και στησυσχέτιση με άλλους ανθρώιιουξ, που αρχίζει στο σχολείο από την ηλικία τωνενάμιση με δυο ετών .

γίνονται με τη συμμετοχή όλων των

ο

Οι δεσμεύσευ;που αναλαμβάνουν τα παιδιά ισχύουν γιατί αναγνωρίζουνπως αυτός που δεν ανταποκρίνεται στις δεσμεύοευ;του δεν είναι ελεύθερο; και έτσικαταβάλλουν προσπόθεια στον τομέα των αξιών, της εργασίας και της ειρηνικής καιαλληλέγγυας συμβίωσης (ακολουθεί παρόδειγμα κειμένου δεσμεύσεων). Ηδιαδικασία εισάγει την ιδέα πως όποιος δεν είναι υπεύθυνο; δεν είναι ελεύθερο; καιγια αυτό επιλέγει να είναι «mandado» (δηλαδή να δέχετm εντολέξ), αντί νααυτοδιαχειρίζεται τη ζωή του. Επίσηςι τα παιδιά ξέρουν πως η ελευθερία είναι μιαδιαδικασία στην οποία κάθε άτομο προχωρό σύμφωνα με τις δυνατότητες και τηνωριμότητα του. Ετσι, όταν συστηματικό κόποιο άτομο δεν τηρεί τις δεσρεύοε«; του,ιιερνά στη κατάσταση «mandado», δηλαδή δεν μπορεί να επιλέξει ούτε νααποφασίσει για τον εαυτό του και βρίσκεται στη θέση να πρέπει να κάνει αυτό πουκάιιοιο άλλο άτομο ααοφασίζει για εκείνο. Με αυτόν τον τρόπο γνωρίζει τηνεμπειρία της ελευθερίας ως μια υπεύθυνη προσπάθεια και την απουσία ελευθερίας ωςεπιβολή άλλων ατόμων πάνω του.

ι

Κάρτες Δεσμεύσεων

Προκειμένου να διευκολυνθούν τα παιδιά στον τομέα της υτιευθυνότηταξ,τους δίνουμε κόποιες κάρτες που ονομάζονται «κόρτες δεσμεύσεων», τις οτιοίο;συμπληρώνουν σε κάαοιο χρονικό διάστημα και τις παρουσιόζουν στη λεγόμενη«Συνέλευση Παρουσίαοη;», Σε αυτή τη συνέλευση κάθε άτομο παρουσιόζει τι έχειμάθει στον τομέα της πνευματική; εργασίαξ, ώστε οι σύντροφοι και συντρόφισσεςτου να μπορούν να συμμετέχουν σε αυτό. Κάθε άτομο παρουσιάζει τις γνώσευ; πουπραγματικά απέκτησε και ποιές όχι και στη συνέχεια δείχνει ποιές δεσμεύοευ;εκπλήρωσε όσον αφορά τις εργασία; τις αξίες, την αυτοδιαχείριση, τη συμβίωση -ώστε να καθοριστεί μεταξύ όλων των συντρόφων και συντροφισσών αν το άτομοείναι ελεύθερο επειδή πληρεί τις δεσμεύσευ;του. Δηλαδή, προοδεύει στην ελευθερίατου αν έχει τηρήσει περισσότερες από ότι στο παρελθόν η δεν είναι ελεύθερο επειδήαρνείται να εκτιληρώσειτις δεσμεύοευ;του.

Ακολουθεί ένα παρόδειγμα (από πολλό) «κάρτω; δεσμεύσεων» ώστε ναυπάρξει καλύτερη κατανόηση της χρησιμότητας τους.

ΚΑΡΤΑ ΔΕΣΜΕγΣΕΩΝ ΜΕΣΑΙΩΝ ΗΛΙΚΙΩΝ

ΟΝΟΜΑ:ΕΠΩΝΥΜΟ:ΗΛΙΚΙΑ:ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ:

ΔΕΣΜΕΥΟΜΑΙ:

Να είμαι αλληλέγγυος-α, να μην είμαι ανταγωνιστικός-η:

Να είμαι υτιεύθυνοο-η:

Ν α μην χρησιροαοιώ βία:

Να σέβομαι τα άλλα άτομα:

Να εργαστώ στην κουζίνα:

Να συμμετέχω στις συλλογικές εργασίεσ

Να καθαρίζω:

Να πηγαίνω στα

1 1

Χρήση του Διαλόγου

Ο τρόπος η το εργαλείο για να μπορέσουμε να φτάσουμε σε μια κοινωνίαπιο δίκαιη και ελεύθερη είναι ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ, και λέμε διάλογο γιατί υπάρχει τολάθος να νομίζουμε πως το να μιλάμε σημαίνει διάλογο, όταν στις περισσότερεςαεριατώοευ; το να μιλάμε είναι μια πράξη εξουσίας και επιβολης. Διάλογος σημαίνεινα βάζεις τον εαυτό σου στην οπτική του-της άλλου-ης, να ακούς, να καταλαβαίνεις,να στοχάζεσm και να αναλύεις και ταυτόχρονα να είσαι ανοιχτός σε αλλαγές, σεδιορθώσεις και στο να φτάσεις σε ελεύθερες συμφωνίες. Αλλά και στην περίmωσηαποκλίσεων να σέβεσαι τις επιλογές των άλλων και να εmτρέπεις χωρίς να ασκείςβία σε κάθε ανθρώπινη ομάδα να πραγματοποιεί αυτό που mστεύει, χωρίς τιιέσευ;και καταναγκασμούξ, χωρίς δόγματα και απόλυτες αλήθειεξ.

Κάθε άτομο και κάθε ομάδα έχει την δυνατότητα και το δικαίωμα να βαδίζειστο δρόμο που επιλέγει, όμως ταυτόχρονα έχει την υποχρέωση να σέβεται τιςδιαφορετικές επιλογές και την ελευθερία των υπολοίπων.

Πώς μεταφέρεται η γνώση; .

Σε αντίθεση με την καθιερωμένη από τις εξουσία; άποψη πως μαθαίνειςμόνο με ένα τρόπο, μέσω καθιερωμένων προγραμμάτων, εμείς πιστεύουμε πωςμαθαίνεις να ζεις ζώνταξ, να μιλάς μιλώνταξ, να σκέφτεσαι όντας σκεmόμενoς, νακαταλαβαίνεις τιροσααθώντω; να καταλάβεις κτλ..

Τα δεδομένα, τις εαιστήμα; τις γνώσευ; τις μαθαίνουν τα παιδιά με το δικότους τρόπο, γιατί κάθε άτομο έχει ένα προσωmκό ρυθμό και κάποια ενδιαφέρονταπου πρέπει να σεβαστούμε, όμως προσπαθώντας να είναι η δουλειά όσο γίνεται πιοαντικειμενική, πρέπει να φτιάξουμε για κάθε ένα από τα παιδιά μια ύλη εργασίας,την οποία αυτά προχωρούν σύμφωνα με τις δυνατότητες τους, και ταυτόχρονααροοααθώντω; να εξαλείψουμε από αυτά στο μέγιστο δυνατό βαθμόπροκαθορισμένες ιδέες, καθιερωμένες γραμμές, χειραγωγούμενα ενδιαφέροντα καιπαραμορφωμένη πληροφορία.

Για αυτό και πρέπει να ν<!Ισκευάσουμετη πληροφορίαπροσαρμόσουμε στα άτομα που θα την δ\χτούν.

Αφότου αποκτήσουν κάποια εμπειρία σε αυτό το πεδίο, αρχίζουν νασυμμετέχουν σε γενικές συνελεύοευ; είτε για να συζητήσουν και να επιλύσουνπροβλήματα συλλογικού χαρακτήρα είτε για να επιλέξουν δραστηριότητες, εργασίες,παιχνίδια η οαοιαδήτιοτε άλλη κατάσταση που απαιτεί συμμετοχή στηριζόμενη στηναυτοργάνωση.

τους, στανενήλικων ατόμων.Σε ορισμένο; περιmώσεις, ό

13

προβλήματα με τα άτομα που την αποτελούν, καλούν άλλα άτομαμεγαλύτερης ηλικίας, και μόνο αν παρόλα αυτό δεν καταφέρουν να λύσουν ταπροβλήματα, ζητάνε βοήθεια από την γενική συνέλευοη, ώστε μεταξύ όλων,συμαεριλαμβανομένων και των ενηλiκων, να μπορεί να διευκολυνθεί η εύρεσηλύσης.

Όταν παρόγεται μια συγκρουσιακή κατάσταση μεταξύ δυο ή αερισσοτέρωνατόμων, σεηλικίες από εξι ετών και τιάνω,συνηθίζεται να προσπαθούν να τη λύσουνχωρίς την εμπλοκή μεγαλύτερων συντρόφων/ ισσών, μοναχό όταν δεν τακαταφέρνουν φέρνουν το ζήτημα στην γενική συνέλευση.

παρατήρησαν ώστε να ιτροοτιαθήσουμε να τις λύσουμε. Κάθε ομάδα θα επιλέγει τουςεκαροσώτιου; της με σκοπό κάθε άτομο να αναλαμβάνει αυτή την ευθύνη.

Οι γενικοί παρατηρητές θα πρέπει να αξιολογούν την εργασία τωντιαρατηρητών των ομάδων και η γενική συνέλευση θα αξιολογεί τη διαχείριση τωνγενικών παρατηρητών.

Κάθε ομάδα οφείλει να καταλήξει σε μια διακήρυξη σχετικά με τις αρχές, τιςηθικές αξίες, τα ατομικά δικαιώματα και ελευθερία; που την απασχόλησαν, όπως καιτους τρόπους που χρησιμοηοιήθηκαν για τη διστήρηοη; της δικαιοσύνης, τηνααοφυγή της βίας και των διακρίσεων και την αναζήτηση νέων τρόπων συμβίωσης.

~Ύαείναι με μια ομάδα για να τη συντονίζει, μεοσμος συμμετέχει ενεργά και κανένας δεν

αι από τους ό:λλους. Ο ρόλος του-τηςιασφαλίζει πως η διαδικασία εξελίσσεται όπως έχει

ταυτόχρονα θα πρέπει να καθορίζει τηι.. -; ~.~ '_~;Uv/ μαθημάτων π~υ θέλ?υν

.·Qηπι:'1'Ιως~6f)ε.~~(ψt~ ιθυμει να λαβει,"'-""'" ~" ,.,.,":.:" , '-._~~ ~'1

ξεχναει καισυμβουλεύεται και ν

Κάθε άτομο θα εξ

οία θα φτάσουμεσι κανείς δεν θα ταάτομο ώστε να το

σμεύοευ; του.ευση τί θέλει να λάβει και τί θα

15

1J

δώσει ώστε να λειτσυργούμε δίκαια.Έχοντας υπόψη ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ελευθερία είναι ο εγωισμό ς,

πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη οημασία σε αυτό και στο πότε και πώς λειτουργούμε μεαυτό τον τρόπο, ώστε να βρίσκουμε προοδευτικές λύσεις.

Αν κάποιο; δεν είναι διαθέσιμο; να συμμετέχει σε μια αυτοδιαχειριζόμενησυμβίωση θα πρέπει να το πει στη πρώτη συνέλευση ώστε να ξέρουν όλοι πως δέχεταιμια εξουσιαστική σχέση. Εαίοτκ, κάθε άτομο που συμμετέχει στην αυτοδιαχείριση θαπρέπει να θέτει τον εαυτό του υπεύθυνο για τη μόρφωση του.

Εφόσον επιπλέον σε αυτό το τρίμηνο θα γίνουν δημοτικές και πολιτειακέςεκλογές, θα δουλέψουμε αυτό το ζήτημα, ώστε να γνωρίζουν όλοι αυτή τηδιαδικασία, τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίο; της, τα κίνητρα των υτιοψηφίωνκτλ... Θα έχουμε μια εμπειρία σε αυτό το χώρο με τον ακόλουθο τρόπο:

Κάθε ομάδα θα διαλέξει ένα συγκεκριμένο κόμμα που υιιάρχει στην πόλη, θατο μελετήσει και θα τιροσααθήσει να συνεχίσει τη διαδικασία που συμβαίνει στηπόλη, ώστε έτσι να γνωρίσει στην τιράξη τι είναι οι εκλογές σε μια αστικήδημοκρατία, τα τιρογράμρατα τους και τους τρόπους τους για να αποκτούν ψήφουξ,Θα δίνονται λόγοι ταυτόχρονα με αυτούς στη πόλη κα θα δούμε τι θα ακολουθήσει,Θα δουλέψουν τιάνω στις ιδεoλoγi.ες, τα ιτολιτικά κόμματα, το καπιταλιστικόσύστημα και την παρούσα κατάσταση. Θα ερευνήσουν στους δρόμους για ναγνωρίσουν τη διαδικασία, ώστε να δουν τις διαφορές μεταξύ μιας άμεοη;δημοκρατία; Κα/ μιας αντιπροσωπευτική-κοινοβουλευτικης.

Άλλο θέμα που θα δουλέψουμε είναι ο πόλεμος, δεδομένου πως τώρα υτιάρχειένω; πόλεμος και πρέπει να τον ερευνήσουμε, να βρούμε τις αιτία; τα αποτελέσματακαι τα κίνητρα πίσω από αυτόν.

νωθρότητας.Είναι απαραίτητο να σπάσουμε την κατεστημένη διαδικασία που τείνει να

επαναλαμβάνετm και να προσπαθήσουμε να ψάξουμε νέου; τρόπουςαυτοδιαχείρισης.

Δεχόμαστε ένα τύπο δικαιοσύνης που δεν είναι πραγματικός, γιατί τα άτομασκέφτονται πως δικαιοσύνη είναι το κάθε άτομο της συλλογικότητω; να δίνει το ίδιοκαι όχι να δίνει σύμφωνα με το μέγιστο των ικανοτήτων του.

Ι :.~·,

Συνοψίζοντας

ενδιαφέρον, ώστενα ααοφύγουμε την ομοφωνία που μαορεί να παράγει αδιαφορία.Θα είναι καλό να παρακολουθούν τα εργαστήρια αυτά που το επιθυμούν και ταυπόλοιπα να αναφέρουν τι θα κάνουν εκείνη την ώρα.

Αν κάποιος-α δεν εαιθυμεί να πηγαίνει σε κανένα εργαστήριο τιρέαει να τοσεβαστούμε, όμω; αρέαει να δεσμευτεί πως θα κάνει κάτι σε εκείνο το χρόνο. Οιομάδα; τιρέιιει να συγκεκριμενοποιήσουν τιοιέ; συλλογικό; εργασία; θα κάνουν καιτον χρόνο που θα αφιερώνουν για αυτά; έτσι ώστε να αποφεύγονται επαναλήψειςεργασιών.

Θα αρέσει να συζητήσουμε την αναγκαιότητα διαφoρoπoi.ησης τηςδιαδικασίω; των συλλογικών εργασιών, αλλάζοντας ώρα, μεταβάλλοντάς τις,προσπαθώντας να σπάσουμε τη μονοτονία της καθημερινότητας. Είναι mo χρήσιμο,να δοκιμάσουμε να αλλάξουμε τον χρόνο -για παράδειγμα - εκπόνισης μιαςεργασίω; , παρά τη σύνθεση της ομάδας .Η μιξη των ομάδων έτσι ώστε νααποτελούνται από ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, αροκαλεί ετιιαλέονκοκομεταχείριοη και αδικία, γιατί τα άτομα μεγαλύτερων ηλικιών αφήνουν στουςμικρότερου; τις δουλειέ; που τους αρέσουν λιγότερο, και αυτό αέρα του ότι είναιάδικο, ιιροκαλεί πολλά προβλήματα.

19

Εργαστήρια (Μαθήματα) του τρίτου τριμήνου 1997-1998

Ομάδα 1: από 6 μέχρι 8 ετών

Ιστορία της τέχνηςΠαρακολούθηση σινεμά και τηλεόρασηςΔημιουργικά μαθηματικάΜουσικήΣχέδιο και ζωγραφικήΆλλες κουλ τούρα;Βοτανική ή ανατομία

Ομάδα 2: από 9 μέχρι 10 ετών

Σωματική έκφραοηΠώς να κάνουμε μια εφημερίδαΠώς να κάνουμε μια έρευναΠαρακολούθηση σινεμά και τηλεόρασηςΜουσικήΓαλλικάΑνατομία

Ομάδα 3: από 11 μέχρι 13 ετών

Γαλλικά ή ΑγγλικάΣχέδιο και ζωγραφικήΠαρακολούθηση σινεμά και τηλεόρασηςΣωματική έκφραοηΓλώσσα και λογοτεχνίαΣύγχρονη ιστορίαΑνατομία και σεξουαλική εκπαίδευΔιατροφή και φυσικέ; θεραπείεςΑυτογνωσία και αυτοεκτίμηση

20

Ακολουθουν 3 αποσπάσματα από (3ι{3λiοτης συλλΟΥικότητας με πω θεωρητικά και ιστορικάζητηματα.

Εκπαίδευση και Ιδεολογία

Δεν γίνεται να διδάξεις χωρίς μια ιδεολογία γιατί η εκπαίδευσηαναγκαστικά έχει ένα σκοπό και αυτός ο σκοπός καθορίζεται από τον τύιιο τηςκοινωνίας και των ανθρώπων που θέλευ; Δεν υπάρχει ουδέτερη παιδαγωγική ηαπολιτική, και πολύ λιγότερο μη ιδεολογική. Ένα σύνολο από ιδέο; είναι κάτι πουκάθε λογικός άνθρωπος κατέχει. Στην εκπαίδευση, είτε το θέλευ; είτε όχι, συνειδητά ηυποσυνείδητα τις μεταδίδεις και για αυτό εκπαιδεΌεις με τον έναν η τον άλλο τρόπο,γιατί επιθυμείς έναν τιολύ συγκεκριμένο τρόπο ζωης και σκέψης.

Όταν οι ιιρώτοι μαθητό; μας είχαν τελειώσει το σχολείο μας περιμέναμε ναμάθουμε τι είχαμε κάνει. Όταν αναλύσαμε τα αποτελέσματα, είδαμε πως αρκετοίάνθρωποι που είχαμε βοηθήσει να δημιουργηθούν δεν ήταν όπως σκεφτόμασταν καιέτσι ήταν προφανές πως είχαμε κάνει περισσότερα λάθη από ότι νομίζαμε.

Το βασικό μας λάθος ήταν πως υιστεύαμε πως δεν έπρεπε να εισάγουμε στομυαλό των μαθητών τις ιδέες μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας: της δικης μας, αλλάπως αν εκτιαιδεύονταν σε αυτό; τις αξίες θα την τιαρήγαγαν από μόνοι τους. Αρκετό;από αυτό; τις αξίες βρίσκονταν στη προσωπικότητα τους, όμως δεδομένου πωςέφευγαν από το σχολείο σε ηλικίες της εφηβείας, κάαοιο; αξίες δεν είχανκατασταλάξει και για αυτό άλλες έπαιρναν τη θέση τους.

Άλλο λάθος που κάναμε ήταν η πεποίθηση μας πως οι οικογένεια; τουςενστερνίζονταν τις αξίες που προτείναμε. Επίσης δεν λάβαμε υπόψη μας τηνεκπαιδευτική λειτουργία των έμμεσων μέσων εκπαίδευσης όπως κοινωνικό; ομάδες,μέσα μαζικης επικοινωνίας, παρέες κτλ τα οποία με τρόπο υποσυνείδητο είχανεπηρεάσει τις προσωπικότητες τους.

Έπρεπε να ωιοδεχτούμε μια καινούργια ιδέα και να απορρίψουμε μιαάλλη. Η καινούργια ιδέα ήταν πως ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερο; αλλά «μαθαίνεινα είναι ελεύθεροο-, για αυτό το να «δωρίζειο- την ελευθερία το μόνο πράγμα πουπετύχαινε ήταν να φτιάξει ανθρώιιουο ηδονιστό; και εγωιστέτ, που αγαπούν μόνοτην ΔΙΚΗ τογΣ ΕΛΕγΘΕΡΙΑ, αλλά υαοτιμούν η αγνοούν την ελευθερία των άλλων.Είδαμε πως υπάρχει μια ιιολύ λεατή νραμμή ανάμεσα στο σεβασμό στην ελευθερίατου τιαιδιού από τη μία και στην ικανοποίηση των καπρίτσιων και των εγωισμών τουαπό την άλλη. Για αυτ ' , .α"".δΘυλέψουμετην ισορροπία ανάμεσα στα δυοκαι να δράσουμε Ό: χωρίς να μειώνουμε την ιιροσωαικήελευθερία. Αν όμω λύοεκ, δεν θα ήταν ικανά να αγωνιστούνγια την κατάκτησηυΘερίας για αυτό θα γίνονταν ωταθή.

Είδαμε επί .llάρχει μια συγκεκριμένη διαφορά μεταξύ απόλαυση ςκαι ευτ~xίας K~,,~.: .:~~~~ απόλαυση ώστε να πετύχουμεπερισσo~η:~"O~~Xl .:~OQS. ,,~~~

erιIC[TηEt1~dR . .fιπO~β.ι1ι:νρυ'ν.,Γ......,-·I" ".~ "<, ••. -

rr~CQVGY τις",. ισόΉμα,ηJ3.ιΚαιGριJ ~'"

υςηΕWψ\τια πλε()\ΤεΚ"f ,-'''.~_ ι ι~-_···1.~_υ)''ΚC(!τουυπαρχ .

οτελέσματα μιαπως ηνισμός.

υ δικού μαςουσιαστικου) και

\ι

21

δημιούργησαν ένα ιβρύδιο μεταξύ του ενός και του άλλου τρόπου ζωης.Η αστική εαιρροή ήταν μεγάλη στους μαθητές και τις μαθήτρια; και για

αυτό πάνω από όλα εΊχαμε την ευθύνη να αλλάξουμε και να αροχωρήσουμε προςτην δημιουργία ανθρώπων που θεωρούσαμε πως θα μπορούσαν να μεταβάλλουν τηνπαρούσα κοινωνική δομή, να δημιουργήσουμε ανθρώαου; ικανούς να εισέλθουν σεαυτή τη κοινωνία και να συμβάλλουν στην αλλαγή της.Και έτσι αλλάξαμε ...

Η Ελεuθεριακή Παιδαγωγική

. :ΠΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ: η απόκρουση της υτιοταγήο ως μέσου καταιιίεοη;

Ι

Ο Γκόντγουϊν εμβαθύνει στους κινδύνουξ που υπάρχουν στο ναπραγματωθεί ένα σχολικό σύστημα εξαρτώμενο από την κυβέρνηση, γιατί έτσι αυτήβοηθιέται να δυναμώσει και να διαιωνιστεί.

Ο Ρικάρδο Μέγια και ο Φερέρ Γκουάρδια διαφωνούν σχετικά με τηναίσθηση της ελευθερίας και για την εκπαίδευση στην ελευθερία και για τηνελευθερία. Ο Μέγια από τη μία είναι οπαδός του να μην υπάρχει κανέναςπεριορισμός. Ο Φερέρ, ουμφωνεί με τον Μιιακούνιν, είναι οπαδός της άποψης «οιμαθητές να δέχονται προοδευτικά την ελευθερία». Επισης δέχεται την εαίδραοη τουΠολ Ρομαέν και δεν θεωρείται από τιολλού; (ο Φερέρ) σαν αυθεντικό; αναρχικός.

Ο Τολστόι συμφωνεί με τους αναρχικού; παιδαγωγικού; οχεδιασμούξ, αν καιδεν είναι αναρχικός.

Ο Μτιακούνιν δηλώνει ότι «η ελευθερία κατορθώνεται μόνο με την ελευθερίακαι κάθε πρόβλημα που λύνεται με την βία εξακολουθεί να είναι ένα πρόβλημα».

Στον Κεμπουίς ο Πολ Ρομαέν δηλώνει ότι οι ενήλικοι οφείλουν να έχουνμεγαλύτερο σεβασμό στην ελευθερία του τιαιδιού, γι' αυτό αποκρούει το μίσος στηναυθεντία και το πνεύμα της επανάστασης.

Στο Λα ρους ο Φάουρε επιμένει ότι το ιταιδί ανήκει μόνο στον εαυτό του.Ο Φερέρ θα επιμείνει περισσότερο στον λαϊκό και επιστημονικό παράγοντα παράστην ελευθερία.

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕγΣΗ: Σημαίνει «να ανατιτύσσευ; όλες τις ικανότητα;του τιαιδιού».

Ti.πoτε δεν έχει να κάνει η ολοκληρωμένη εκτιαίδευοη με μια συσσώρευοη γνώσεων,αλλά αναφέρετσι περισσότερο σε μια αρμονική ανάπτυξη όλων των ικανοτήτων τουτιαιδιού (Ρομτιέν), ώστε να φτάσει με τον τρόπο αυτό στην πρακτική του ναπαρέχεται η εκααίδευοη, ισότιμα σε όλο; τις κοινωνικό; τάξεις.

Ο Προυντόν δεν έχει γράψει τίποτα εξειδικευμένο στα παιδαγωγικά, αλλάέχοντας μεγάλη ανησυχία για τη μόρφωοη του λαού, διατύαωσε την ιδέα να μηνυπάρχουν διαφορέξ ανάμεσα στην εργασία και άσκησε κριτική στην μεγάληεξειδίκευοη που σκοπό έχει να περιλαμβάνει μόνο βέβαιες οφαίρε; της γνώση; αολύμηχανικές, γιατί φτωχαίνει την ολοκλήρωση του ατόμου.

Ο Κροιιότκιν είναι αυτό; που εφιστά την προσοχή κυρίως στα προβλήματαπου δημιουργεί μια άνιση εκπαίδευση που χωρίζει τα παιδιά σε χειρωνάκτες καιδιανοούμενου; εργάτε Α υ πρέπει να ακολουθήσει μετά από μια γενική~-εκααίδευοη στην οτπ . ερ Υτ . .όσο η επιστήμη όσο και η χειρωνακτική

ι .,-_εργασία. .... 'Ι. ~~_.;;;;.;......ιιιιι.~~

Ο Ρους ντε . -t!.: .~ ως'~~~ολοκληρωμένη εκπαί ε' -,.;ο ακριά βρισκόταν ο Φερέρ,

Οι αναρ θ' _ ~~:&~~ • ρήγορες και βίαιο; επαναστάσεις.Η . .' ~ ,~",,",- ._Α <, ~ • •επαναστ &ιιρ ε .o.,~ .ιφτω, . -~ , ς τα ατομα να• - <.... -, "Α '- --...." '---~_~~~:Ot~ Ου.Q.ω-~~<~U:Ι:::τ/\t KOινωνi.α άλλες,

- Γ~' " ''Yώ~~,σ~Ήα~~~α . ακώ; κείμενα τηςρν τον ρ:γωMCΙ:r:CΙ:"i1..~ ιοινωνια.

ρ.~ε~δi1PτουRr,Ίθ(;)υ ικανά να αποφασίζουνεΥγυc.ι.μ~ςΘΠQ,ΧΟ

~ιν

23

Άλλο γενικό σημείο είναι ότι, παρά τη σημασία που αποδίδεται στημόρφωση, σημαντικό είναι να σκεφτόμαστε ότι αυτή δεν είναι από μόνη της ικανήνα γενικεύσει μια ριζοσπαστική αλλαγή, μια επανάσταση.

Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΡΧΙΚΗΣΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΕΠΙΣΗΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΠΑΙΔΑΓΩΠΚΗΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ.ΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ!

«ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ, ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ,ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ», το κορυφαίο αναρχικό μήνυμα πουέδωσε ο Προυντόν σε αντίθεση με το μαρξιστικό «ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ».

Η κλιμάκωση των αναρχικών αξιών είναι μέρος της ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ.Σύμφωνα με τον Μέγια: τίποτα δεν έχει σημασία ακόμη και η ελευθερία. Πρέπει νασκεφτόμαστε ότι η αλήθεια της μιας μέρας είναι το λάθος της επόμενης μέρας.

Ο Πολ Ρομπέν διηύθυνε από το 1880 ως το 1894 το Ορφανοτροφείο τουΚεμπουίς όπου παρείχε μια λαϊκή, ορθολογιστική και αντιδογματική διδασκαλία,ολοκληρωμένη και χωρίς ιεραρχίες.

Ο γάλλος Σεμπαστιάν Φορ διηύθυνε το Ρούτσε από το 1904 ως το 1917 με έναπλάνο ολοκληρωμένης εκπαίδευσης.

Ελευθεριακή Σκέψη

Οι εκπαιδευτικές αρχές του ισαανικού ελευθεριακού κινήματοξ εκφράζονταισε μια Αρχή: το ορθολογιστικό σχολείο.

Με αφετηρία το παράδειγμα του Φερρέρ Γκουάρδια και του ΜοντέρνουΣχολείου του, οι διαδικασίες της εκπαιδευτικής και πολιτιστικής πραγμάτωσης τωνδιαφόρων αναρχοσυνδικαλιστών περιελάμβαναν συνήθω; ανάμεσα στους στόχους ,τους, το άνοιγμα ενός κέντρου ορθολογιστική ς διδασκαλίας.

Αυτό το πλάνο βρίσκει επίσημη υποστήριξη στα διάφορα συνέδρια τηςΣτο ιδρυτικό συνέδριο της Βαρκελώνη; το 1910 ουμαεριελήφθει στο θέμαναγκαιότητα της ίδρυσης σκολείων μέ α στα εργατικά συνδικάτα». ί/Ιι

Στο συνέδριο της Κομέντια η-ι αδρίτης το 1919, γίνεται επίσηστην ορθολογιστική διδασκαλία, ., α μεταξύ των άλλων προτείνετ ',,;«θα ήταν ενδεδειγμένο εκείνα τα συ α που έχουν .~" υ ατ ~,5:>' " "!€Ι: μέσανα συμβάλλουν άμεσα στην ίδρυση τ iiti χ6Χέί\ V"

Στο «Ομοσπονδιακό Σ έδιο 1:)8 ριακο' Κομμο ~4,,,"=!7~

χώρα στο συνέδριο της' ,1?tt~"'et ο το 2€r,- . όπαιδαγωγική, στην τ' ,,Ο /~ iiy \mι ,·e:

. ,,'.~:\~,υποστηρίζεται μια η'Ο, IXΘifuJιh1!a,

,λ δ t Ι\Υ..· ~ ~α1ίι\ ,φυ α, που σημα . .εΙ! ιι-ι:α ι α!Ζ Ι.!.

έχει σημασία ~:r;ι:(!:φ'~',{''''~'''γνώση; συνδ' ι

για την

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Περιοδικά και Μπροσούρες

1η Επίσκεψη στο Νησί της Αλφαβήτου, συλλογή κειμένων, εκδόσειςΕλευθεριακή Κουλτούρα, Φλεβάρης 19912η Επίσκεψη στο Νησί της Αλφαβήτου, Summerhil, Kinokuni,Bonaventure, Σεπτέμβριος 19953η Επίσκεψη στο Νησί της Αλφαβήτου, Άνοιξη 19974η Επίσκεψη στο Νησί της Αλφαβήτου, Καλοκαίρι 19985η Επίσκεψη στο Νησί της Αλφαβήτου, Άνοιξη 19996η Επίσκεψη στο Νησί της Αλφαβήτου, 2000 (περιλαμβάνει το άρθρο«Escuela Paideia, Μοντέρνο Σχολείο στην Ισπανία»)7η Επίσκεψη στο Νησί της Αλφαβήτου, Χειμώνας 2001Όλα τα τεύχη "το Νησί της Αλφαβήτου βρίσκονται στο:http://b/ack-tracker.gr/detai/s.php?id=266Εκπαίδευση και Εξουσία, ΚΤ-ΠΟΦΠΠ,Μάιος 2004Για ένα ελεύθερο πανεπιστήμιο σε μια ελεύθερη κοινωνία,Αντιεξουσιαστική Κίνηση, resistance2003.grΣυμβολή στην κριτική του σύγχρονου σχολείου μέσα από το φως τωναπόψεων του Ivan Illich, Βοο, Αθήνα, lούνης 2004

Βιβλία

Βανεγκέμ Ραούλ, Το τέλος της εξάρτησης, προειδοποίηση προς τουςμαθητές γυμνασίου και λυκείου, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, 1996Βεργίδης Δημήτρης, Από την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση στοναυτοδιαχειριστικό πειραματισμό, εκδόσεις Ανδρομέδα, 1983Το σχολείο της οδού Βιτρύβ, ...έξω από το σχολείο (απόπειρα για μιαάλλη παιδαγωγική), εκδόσεις Ανδρομέδα, 1983Γιόργκενσεν Μόσε, Το σχολείο ανήκει στους μαθητές του, τοπειραματικό λύκειο του Όσλο, εκδόσεις Ανδρομέδα, 1984Γκούντμαν Πωλ, Ντάννισον Τζωρτζ, Εκπαιδευτικός Ζουρλομανδύαςή Σχολεία του Δρόμου, Αυτόνομες Εκδόσεις 1982Γκούντμαν Πωλ, Κριτική της κατεστημένης παιδείας ΥποχρεωτικήΔυσεκπαίδευση, εκδόσεις Καστανιώτης, 1977IlIich Ivan, Κοινωνία Χωρίς Σχολεία, εκδόσεις Νεφέλη, 1976IIlich Ivan, Μετά την Κοινωνία Χωρίς Σχολεία τί, πολιτικήαντιστροφή, εκδόσεις Σπηλιώτη, 1973Κριβάς Σπύρος, Παιδαγωγική Επιστήμη: Βασική θεματική, εκδόσειςGutemberg, Αθήνα 2000Μάντελ Ζεράρ - Βόγκτ Κρίστιαν, Το παιδαγωγικό μανιφέστο (10μέρος), εκδόσεις Ανδρομέδα, 1980Νηλ Α. Σ., Ελευθερία - Όχι Αναρχία!, εκδόσεις Μπουκουμάνης, 1975(κάκιστη απόδοση του αγγλικού τίτλου Freedom - Not Lίcense!)Νηλ Α. Σ., Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης

\ (Σάμμερχιλ: το επαναστατικό παράδειγμα ενός ελεύθερου σχολείου),εκδόσεις Μπουκουμάνης, 1972Ντιούι Τζων, Εμπειρία και εκπαίδευση, εκδόσεις Γλάρος, 1980

-Ντιούι Τζων, Το σχολείο και η κοινωνία, εκδόσεις Γλάρος, 1982Πόστμαν Νηλ - Βα'ίνγκάρντνερ Τσαρλς, Η εκπαίδευση σαν μέσοανατροπής του κατεστημένου, εκδόσεις Μπουκουμάνης, 1975Ρεϊμερ Ε., Το σχολείο είναι νεκρό, εκδόσεις Βέργος, 1971Σμιτ Ζ., Οι δάσκαλοι σύντροφοι, εκδόσεις Ανδρομέδα, 1984Σπρίνγκ Τζόελ, Το Αλφαβητάρι της Ελευθεριακής Εκπαίδευσης,εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, 1987Στίρυερ Μαξ, Οι λανθασμέυετ; αρχές της παιδείας μας, εκδόσειςΕλεύθερος Τύπος, 2000Συλλογικό, Η ιδεολογία της Εκπαίδευσης και η μάθηση τηςΕλευθερίας, εκδόσεις Καστανιώτης, 1979Freire Paulo, Δέκα επιστολές προς εκεϊνουτ; που τολμούν ναδιδάσκουν, εκδόσεις Επίκεντρο, 2006Freire Paulo, Η αγωγή του καταπιεζόμενου, εκδόσεις Ράππα, 1977Freire Paulo, Πολιτιστική δράση για την κατάκτηση της ελευθερίας,εκδόσεις Καστανιώτης, 1977Χολτ Τζων, Το σχολείο φυλακή και η ελεύθερη μάθηση, εκδόσειςΚαστανιώτης, 1978 .

Ενδεικτικοί Αιαδυκτιακοί Σύνδεσμοι Σχολείων, Συλλογικοτήτων,πανεπιστημίων:

Ελευθεριακό παιδικό στέκι ΕΙ Paso (Θεσσαλονίκη):www.el-paso-thessaloniki.blogspot.comΚατάληψη Επιταχυντής Ελευθερονίων (Αθήνα): www.eleftheronio.orgUnderground Free University (U.F.U, Αθήνα): www.ufu.grΣΥΝ ΑΠΕΙΡΟ - Ελεύθερα σεμινάρια κοσμήματος (Αθήνα):www.synapeiro.gr - ΔραστηριότητεςPaideia (Μέριδα, ίστιανία): www.paideiaescuelalibre.orgTrapese, popular education collective (Αγγλία-Ισπανία):trapese.clearerchannel.orgΙνστιτούτο Κοινωνικής Οικολογίας (Η.Π.Α.): WWw.social-ecology.orgSummerhill (Αγγλία): WWW.summerhillschOOI.CO.uk·The Directory of Democratic Education:www.democraticeducation.comΠανεπιστήμιο Vincennes (Γαλλία μετά το Μάη του 68):http://julienas.ipt.univ-paris8.fr/h istΖαπατιστικά σχολεία (Μεξικό):www.ufu.gr/files/paideia/zapatistas_education.zipΠανεπιστήμιο της Γης - Universidad de la Tierra (Μεξικό):www.unitierra.orgKΊVημα των χωρίς Γη, εκπαίδευση (MST, Βραζιλία):www.mstbrazil.org/?q=educationsector,www.mstbrazil.org/education.htmlΛαϊκό Πανεπιστήμιο των μητέρων της πλάτείας του Μαίου(Αργεντινή): www.madres.org/univupmpm/univumpm.asp

Σχολεία ιθαγενικών κοινοτήτων του κινήματος ενάντια σταφράγματα στον ποταμό Narmada (ΝΒΑ, lνδία):www.narmada.org/ALTERNATlVES/jeevanshalas.htmlBarefoot college (Ινδία): www.barefootcollege.org

Επίσης, στον ελλαδικό χώρο λειτουργούν το παιδικό στέκι Εξαρχείων(paidikosteki@yahoogroups.com), η παιδική ομάδα «φτου ξελευθερία»

στην κατάληψη Villa Amalias και το παιδικό στέκι Ρεθύμνου.

Άρθρα και Κείμενα:

Παιδαγωγικά υβρίδια και η αναζήτηση του Καλού Σχολείου (MattHern): www.eutopia.gr/keimena/13/kaloSxoleio.htmΑντί Εισαγωγής: vrahokipos.gr/V2/index.php/eleitheriaki-ekpaideisi/to-nisi-tis-alfabitou-episkepsi-proti-l/anti-eisagogis.htmlΓιατί έχουμε να μάθουμε πολλά ακόμα, Trapese (από την συλλογικήμετάφραση στα ελληνικά του βιβλίου ΟΙΥ:Α handbook for changingουΓ world): www.ufu.gr/files/paideia/Why we still have a lot to learn -ΟΙΥ handbook.pdf

- Toward a Historical Perspective of Lίbertarian and AnarchistEducation ίπ the United States: WWw.social-ecology.org/harbinger/VoI2nol/education.htmlAnarchy revisited, an inquiry into the publίc education ,dilemma:www.mises.org/journals/jls/2_4/2_4_7.pdfThe Emergence of Compulsory Schooling and Anarchist Resistance(Institute for Social Ecology March 03):www.mindfully.org/Reform/2003/Compulsory-Schooling-AnarchistMar03.htm

- The manufacture of subjection: Α critique of compulsory stateeducation: www.libertarian.co.uk/lapubs/educn/educnOll.pdfLeo Tolstoi: flag.blackened.net/daver/anarchism/tolstoy

- The origin and ideals of the modern school by Francisco Ferrer:dwardmac.pitzer.edU/Anarchist_Archives/bright/ferrer/origin.htmlFrancisco Ferrer and the Modern school by Emma Goldman:dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/goldman/aando/ferrer.htmlIvan Illich: www.infed.org/thinkers/et-illic.htm

Το ελεuθεριακό oxoltio (CPAIDEIA»Εκδήλωση για το ελευθεριακό σχολείο PAIDEIA στη ~ -- ...ι

"- - Meridα της Iσrιαυίας. ..ιιffP ~'Η ; <;;. : J Συζήπιση με συvφόφους .~ ~'--,'I-'Iiι--'"

~ που βρέθηκαυ εκεί)~.-.προβολή βίυτεο)

, ,μεταφρασμευα κειμευα

Κυριακή 15/620:00 στο

Πολυτεχυείο

<ιί}εvμπορώ,μα τη ζωή μου,va καταλά.,8ωΥΖατίΧιλιάδεςδάσκαλοι δεv μπορούv va

έχουv σχολεία που va είυαιελεύθερα και ευτuχισμέvα.

Δε χρειάζεται va είυαι καvείςδιάvοια' δε χρειάζεται va είυαι

καvείς υπεράvθρωπος-μόvο μια yvvaiκa ή έvας άvφας χωρίς τηvετηθυμία va λέει στους άλλους πώς va ζήσουv.)) Α. S. Neil

ΕΚΔΗΛΩΣΗI'a 10 Ε εu8εριaκό Σχολείο, PAIDEI,σιη Μέρ α lης Ισπανίας ,v

-,

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

.. .

/

, \,\ \ ~~\ '

από συνιρόφους \\\που ΙΙρέΙηκαν εκει, ..

\\)

-+.π.6Βρ"ΛΗ VIDIZ-Α ~ jf',;"

• ΜεlΑφ,ΛIΜεΝΑ ι~.. '\

ΣΥΙΗΤΗΣΗ'-ήΥιαιην προοπιικ '

ιης ελευΙεριcιιίή .εκπαίδευσηςεδ•..• )aS"

,/~7Iγ •~,,'" '\\ ./ . , ~ΚατάληφΙη Κτήατο( ραποπούλουπεζόδρομος Προφ. ΗΑία, ΧαΑάνδρι

απέναντι από το θέατ ο Ρε α.τιά(

ΕΚΔΗΛΩΣΗ Δευιέρο 24/11, 15:00το ~λεuθερlaKό σχολείο

Ενημέρωση

ΥΙΟ την προοπτικήτης ελευθεριοκήςεκποίδευσης εδώ

'Έντυπο υλικό

Προβολή νideo

Ενημέρωση

νιο την ηροοηIlκήτης εΑευ8εριοκήςεκηοίδευοης εδώ

#Εντυπο υλικό

Προβολή video