Λιανική Τραπεζική

- 1 -

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Προγράµµατα Συµπληρωµατικής Εκπαίδευσης

Με τη χρήση καινοτοµικών µεθόδων εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ (RETAIL

BANKING)

079 – ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

- 2 -

© Copyright 2005 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών, Π. Ε.

Πετράκης.

Η έντυπη, ηλεκτρονική και γενικά κατά οποιοδήποτε τρόπο αναπαραγωγή, δηµοσίευση ή

χρησιµοποίηση όλου ή µέρους του υλικού έργου αυτού, απαγορεύεται χωρίς την έγγραφη

έγκριση του κατόχου των πνευµατικών δικαιωµάτων του έργου.

- 3 -

Το παρόν έντυπο υλικό αποτελεί τις σηµειώσεις του µαθήµατος «Λιανική Τραπεζική» που

υπάγεται στο Πρόγραµµα Συµπληρωµατικής Εκπαίδευσης µε την χρήση Καινοτόµων

Μεθόδων εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης µε τον τίτλο «Λιανική Τραπεζική (Retail Banking)».

Όπως και τα άλλα έντυπα του προγράµµατος αυτού έτσι και οι σηµειώσεις αυτές αποτελούν

αναπόσπαστο τµήµα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και απαραίτητο συµπλήρωµα του

ηλεκτρονικού υλικού που βρίσκεται στο δίκτυο.

Σαν εκπαιδευόµενος θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το υλικό αυτό δηµιουργήθηκε για να σας

δώσει τη δυνατότητα να έχετε εξαρχής µια ολοκληρωµένη εικόνα του µαθήµατος που θα

διδαχθείτε µέσα από την ηλεκτρονική σας τάξη. Παρέχει επιπλέον υλικό για µελέτη,

παραδείγµατα και υποδειγµατικές ασκήσεις, παράλληλα κείµενα και γενικά µια συνολική

εικόνα για την εισαγωγή σας σε θέµατα επιχειρηµατικής διοίκησης.

Στην πρώτη διδακτική ενότητα (∆/Ε) αναλύεται η έννοια της καταναλωτικής πίστης και

γίνεται αναφορά στη διάκρισή της από τις άλλες µορφές τραπεζικής πίστης. Επίσης,

διερευνούνται και αναλύονται ο σκοπός και οι γενικοί κανόνες των χρηµατοδοτήσεων

λαµβάνοντας υπόψη τους περιορισµούς που θέτει η Τράπεζα της Ελλάδος και τη

διαµόρφωση των επιτοκίων χρηµατοδοτήσεων. Με αφορµή τη δεύτερη ∆/Ε παρέχεται

στους εκπαιδευόµενους τη δυνατότητα να µάθουν για τις διάφορες µορφές εµπορικών

εταιρειών και, παράλληλα, για τη σηµασία της διάκρισης των εταιρειών στις παρεχόµενες

εξασφαλίσεις. Στην αµέσως επόµενη ∆/Ε εξετάζονται, από τη µία, οι λογιστικές

καταστάσεις και τα χρηµατοοικονοµικά εργαλεία που αφορούν τις εταιρείες και, από την

άλλη, εξετάζονται οι οικονοµικές καταστάσεις που αφορούν τους ιδιώτες.

Η τέταρτη ∆/Ε επικεντρώνεται στη διαδικασία και το µηχανισµό της χρηµατοδότησης στα

πλαίσια της λιανικής τραπεζικής. Η επόµενη ∆/Ε καλύπτει θέµατα που σχετίζονται µε τη

λειτουργία του Credit Control, καθώς και µε τη ∆ιεύθυνση που έχει αναλάβει το ρόλο αυτό. Η

τελευταία ∆/Ε µελετά τις επιπτώσεις των επισφαλών απαιτήσεων στην δανειοδοτική

πολιτική της τράπεζας, σε σχέση µε τη λιανική τραπεζική. Ειδικότερα, εξετάζεται η

διαχείριση των πιστωτικών κινδύνων που συνδέονται µε τα καταναλωτικά δάνεια.

Οι παρούσες σηµειώσεις έχουν συγγραφεί από τον κ. Μιχάλη Σταγάκη, τραπεζικό στέλεχος.

- 5 -

Περιεχόµενα

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ – ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ..................................................................................... - 7 - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ......................................................................................................- 9 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ∆ΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ........................................................................................................................................................... - 10 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-3. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ ............................. - 16 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ - 21

- ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗΣ ............................ - 24 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-6. ∆ΙΑΚΡΙΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ ................................................... - 30 -

ΣΥΝΟΨΗ .................................................................................................................................................. - 32 - ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Η ΝΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ ΣΤΗ ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ .......................................................................................... - 33 - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................... - 35 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1 – ∆ΙΚΑΙΟΠΡΑΚΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ................................................... - 36 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2. ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ............................................... - 39 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3. ΑΞΙΟΓΡΑΦΑ ................................................................................................ - 44 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 4. ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ......................................................................................... - 48 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 5 – ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ............................................................................................. - 54 -

ΣΥΝΟΨΗ .................................................................................................................................................. - 56 - ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3. Η ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ Ι∆ΙΩΤΕΣ ........................................................................... - 57 - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................... - 59 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ....................................................... - 60 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-2. ΑΡΙΘΜΟ∆ΕΙΚΤΕΣ .................................................................................... - 67 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΕΚΡΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ .......................................................... - 77 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ...................... - 79 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ Ι∆ΙΩΤΩΝ .......................................... - 81 -

ΣΥΝΟΨΗ .................................................................................................................................................. - 84 - ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4. Η ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ ............. - 85 - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................... - 87 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-1. ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΟΥ ΑΙΤΗΜΑΤΟΣ ........................................................... - 88 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-2. ΈΛΕΓΧΟΣ ∆ΙΚΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ .................................. - 91 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-3. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ..... - 93 -ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ∆ΙΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ..................................................................... - 96 - YΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ∆ΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ∆ΑΝΕΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΛΑΤΗ ................................................................. - 99 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-6. ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΓΚΡΙΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΛΗΨΗ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ........................................................................................................... - 104 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-7. ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ∆ΑΝΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ, ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΤΟΥ ∆ΑΝΕΙΟΥ .......................................................................................... - 108 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-8. ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ: ∆ΑΝΕΙΟ ΓΙΑ ∆ΙΑΚΟΠΕΣ ΚΑΙ ∆ΑΝΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΜΕΤΟΧΩΝ.............................................. - 111 -

ΣΥΝΟΨΗ ................................................................................................................................................ - 115 -

- 6 -

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΟΙ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ – ΜΗ ΟΜΑΛΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ∆ΑΝΕΙΩΝ .......................................................... - 117 - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................. - 119 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1 – Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ CREDIT CONTROL ΚΑΙ ΤΗΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ...................... - 121 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2 – ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΠΙΣΤΟ∆ΟΤΗΣΗΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ................................................................................................................. - 123 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΑΡΤΑ .......................... - 125 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ∆ΑΝΕΙΟ ........... - 127 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ∆ΑΝΕΙΟ ........ - 129 -

ΣΥΝΟΨΗ ................................................................................................................................................ - 133 - ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ∆ΑΝΕΙΟ∆ΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΕΣ .... - 135 - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................. - 137 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΤΟ ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΙΣ ΛΙΑΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ: CREDIT SCORING......................................................................................... - 138 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2. ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΡΙΣΙΜΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ - 140 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3. ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΥ ΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ∆Ε∆ΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ............................................................................ - 146 - ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 4. Η ∆ΑΝΕΙΟ∆ΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΕΣ ....- 152 -

ΣΥΝΟΨΗ ................................................................................................................................................ - 154 - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ................................................................................................................ - 155 -

- 7 -



Με τη χρήση καινοτόµων µεθόδων εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης


(079-c1-u1)

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ

ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ – ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ

- 9 -

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

Η σύγχρονη τραπεζική πρακτική έχει πολύ µεγαλύτερο εύρος δραστηριοτήτων από την

παραδοσιακή τραπεζική που συναντάται στα πανεπιστηµιακά συγγράµµατα. Οι διαστάσεις

της ξεφεύγουν από το ρόλο της αναδιανοµής του χρήµατος από τις πλεονασµατικές στις

ελλειµµατικές αποταµιευτικές µονάδες, αφορούν σε όλα τα είδη πιστωτικών διευκολύνσεων

που µπορεί να έχει ο σύγχρονος άνθρωπος και ενσωµατώνουν πληθώρα υπηρεσιών

προστιθέµενης αξίας.

Στα πλαίσια αυτά η παρούσα διδακτική ενότητα επικεντρώνεται στο χώρο της Λιανικής

τραπεζικής, σε πολλά σηµεία όµοια µε την παραδοσιακή τραπεζική. Σκοπός της εντούτοις

είναι να κατανοήσει ο αναγνώστης αφενός το µέγεθος της µεταβολής στο πλαίσιο

λειτουργίας των τραπεζών που σηµειώθηκε τα τελευταία 20 χρόνια µε την απελευθέρωση

του τραπεζικού συστήµατος και την ένταση του ανταγωνισµού και αφετέρου πώς οι

µεταβολές αυτές άλλαξαν τον τραπεζικό τρόπο σκέψης ως προς την έγκριση ή απόρριψη

ενός αιτήµατος για χρηµατοδότηση.

Η πρώτη υποενότητα αφού αποδώσει τον ορισµό της Λιανικής τραπεζικής και το εύρος των

δραστηριοτήτων της, παραθέτει τις κύριες πηγές εσόδων µιας εµπορικής τράπεζας και πώς

αυτές µεταβλήθηκαν ως αποτέλεσµα του ανταγωνισµού και της εξέλιξης.

Η δεύτερη υποενότητα παρουσιάζει τις µεταβολές που συντελέστηκαν στο ελληνικό

τραπεζικό σύστηµα και τον προσανατολισµό στον τοµέα της Λιανικής τραπεζικής,

αποτέλεσµα του αυξανόµενου ανταγωνισµού.

Η τρίτη υποενότητα παραθέτει συνοπτικά µερικούς από τους κανόνες χρηµατοδοτήσεων

που διέπουν το σηµερινό ελληνικό τραπεζικό σύστηµα και επεξηγεί τη χρησιµότητα και τη

σηµασία τους για τη διενέργεια χρηµατοδοτήσεων.

Η τέταρτη υποενότητα αναφέρεται στον τρόπο µε τον οποίο µια εµπορική τράπεζα, και κατ

‘ επέκταση το τµήµα Λιανικής τραπεζικής καθορίζει τα επιτόκια χρηµατοδοτήσεων, τι

περιλαµβάνουν και σε τι αποσκοπούν,.

Η πέµπτη υποενότητα επεξηγεί τα τραπεζικά κριτήρια χρηµατοδότησης, άτυπες πρακτικές

καθηµερινής εφαρµογής που ωστόσο εφαρµόζονται από όλες τις τράπεζες µε εργασίες

λιανικής τραπεζικής µε τον ίδιο σε γενικές γραµµές τρόπο.

Τέλος, η έκτη υποενότητα κάνει την διάκριση των χρηµατοδοτήσεων µε βάση την διάρκεια

αποπληρωµής του δανείου καθώς επίσης αναφέρει τους κινδύνους τους οποίους

συνεπάγονται για τα συµφέροντα της τράπεζες οι περισσότερο µακροχρόνιες

χρηµατοδοτήσεις.

- 10 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ∆ΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ

1.1. Η Καταναλωτική Πίστη και η Λιανική Τραπεζική

Με τον όρο καταναλωτική πίστη νοούνται στη σύγχρονη Τραπεζική όλες οι πιστωτικές

διευκολύνσεις που παρέχονται από τα νόµιµα εγκατεστηµένα στην Ελλάδα πιστωτικά

ιδρύµατα (τράπεζες) και αφορούν στην κάλυψη καταναλωτικών αναγκών των φυσικών

προσώπων. Το αντικείµενο της παρούσας µελέτης ωστόσο είναι ευρύτερο. Αφορά στη

λιανική τραπεζική προκειµένου να ενσωµατώσει και τις διευκολύνσεις που παρέχονται σε

µεσαίες και µικρές επιχειρήσεις για την κάλυψη των καθηµερινών αναγκών τους σε κεφάλαιο

κίνησης αλλά και τις ανάγκες των φυσικών προσώπων1. Συνθέτουν δε όλες µαζί το

αντικείµενο της Λιανικής τραπεζικής.

Η λιανική τραπεζική (Retail Banking) διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες κατηγορίες, όπως

είναι το Corporate Banking και το Private Banking απευθυνόµενη στο ευρύ κοινό και

όχι σε µεγάλες επιχειρήσεις (Corporate Banking), µε κριτήρια µεγέθους που θα παρατεθούν

στη συνέχεια, ή σε πελάτες µε υψηλά εισοδήµατα και πλούτο (Private Banking), οριζόµενα

είτε ως απόθεµα χρηµάτων είτε ως ακίνητη περιουσία των οποίων οι δανειακές απαιτήσεις

αφορούν στην ικανοποίηση αναγκών που δεν εµπίπτουν στο αντικείµενο της µελέτης αυτής.

Γενικά, οι τράπεζες διενεργούν χρηµατοδοτήσεις δρώντας διαµεσολαβητικά ανάµεσα στις

οικονοµικές µονάδες µε πλεονάζοντα κεφάλαια και σε εκείνες µε ελλειµµατικά κεφάλαια.

Είναι δε ευνόητο ότι η µεσολάβηση αυτή συνεπάγεται για τις τράπεζες, πέρα από το

επιδιωκόµενο κέρδος, κόστος και κινδύνους. Ας αναλύσουµε λίγο περισσότερο την έννοια

του κέρδους. Αυτό για τις τράπεζες προέρχεται από δύο βασικές πηγές:

τα έσοδα από τους τόκους και

την προσέλκυση παραγωγικών εργασιών.

1 Οι ανάγκες των φυσικών προσώπων:

για την αγορά κατοικίας, για την αγορά µετοχών, για κάλυψη καταναλωτικών αναγκών, για αγορά αυτοκινήτου, πιστωτικές κάρτες κλπ

- 11 -

1.2. Έσοδα από Τόκους

Για την καλύτερη κατανόηση της πραγµατοποίησης κερδών από τόκους είναι χρήσιµο, και

αρκετά αντιπροσωπευτικό, το παράδειγµα µιας οποιασδήποτε εµπορικής επιχείρησης. Μια

τέτοια επιχείρηση αγοράζει από τους προµηθευτές της σε τιµές χονδρικής τα προς πώληση

προϊόντα και στη συνέχεια τα διαθέτει στους καταναλωτές-πελάτες ενσωµατώνοντας στην

τιµή πώλησης το κόστος που υπέστη για την οργάνωση αυτού του εγχειρήµατος, τον

αναληφθέντα κίνδυνο, το κόστος ευκαιρίας από την εγκατάλειψη µιας άλλης επιχειρηµατικής

ενέργειας χάριν της συγκεκριµένης κλπ.

Με τον ίδιο τρόπο οι τράπεζες εµπορεύονται το χρήµα:

είτε εκµεταλλευόµενες τις καταθέσεις των πελατών τους, για τις οποίες το κόστος είναι

το επιτόκιο καταθέσεων που θα πρέπει να αποδώσουν στο τέλος της περιόδου

εκτοκισµού,

είτε στρεφόµενες στην διατραπεζική αγορά, από όπου δανείζονται χρήµατα από άλλες

τράπεζες και στη συνέχεια το δανείζουν στους πελάτες τους, µε µεγαλύτερο φυσικά

επιτόκιο.

Επιστρέφοντας στο παράδειγµα της εµπορικής επιχείρησης, οι καταθέτες είναι για την

τράπεζα οι προµηθευτές – και µάλιστα οι σχετικά φτηνότεροι σε σχέση µε την διατραπεζική

αγορά, τους ακριβότερους προµηθευτές. Οι πελάτες είναι οι πιστούχοι όλων των

κατηγοριών, από τη Λιανική τραπεζική µέχρι την Επιχειρηµατική και την Ιδιωτική

τραπεζική.

Η διαφορά δε µεταξύ των επιτοκίων, που η τράπεζα δανείζεται χρήµατα από καταθέτες-

διατραπεζική αγορά και στη συνέχεια δανείζει, αντιπροσωπεύει µόνο το µικτό κέρδος της

τράπεζας από το οποίο θα πρέπει να αφαιρεθεί το λειτουργικό κόστος των υπηρεσιών της

(π.χ. αµοιβές προσωπικού), οι αποσβέσεις των παγίων στοιχείων, οι τυχόν προβλέψεις για

δάνεια που δεν πρόκειται να αποπληρωθούν καθώς και οι αναπόφευκτοι φόροι για να

φτάσουµε στο καθαρό αποτέλεσµα.

Σηµείωση:

Την τελευταία δεκαετία η ραγδαία πτώση των επιτοκίων, χορηγήσεων και καταθέσεων, έχει

συρρικνώσει τα κέρδη των τραπεζών από την παραδοσιακή διαµεσολαβητική εργασία που

περιγράφηκε.

- 12 -

Οι τράπεζες προκειµένου να διατηρήσουν τα υψηλά περιθώρια κέρδους και τους ρυθµούς

ανάπτυξης που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιµότητά τους στράφηκαν και σε άλλους τοµείς

χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών προκειµένου να αντισταθµίσουν την απώλεια εσόδων τους.

1.3. Έσοδα από Παράλληλες-Παραγωγικές Εργασίες.

Πέρα από τα δάνεια και τις καταθέσεις, οι τράπεζες έχουν αναπτύξει ένα πλέγµα παροχής

υπηρεσιών προς τους πελάτες τους που περιλαµβάνει τη διενέργεια εισαγωγών, εξαγωγών, τη

µεταφορά κεφαλαίων, παράγωγα προϊόντα αγοράς συναλλάγµατος, αποταµιευτικά και

συνταξιοδοτικά προγράµµατα, αµοιβαία κεφάλαια και χρηµατιστηριακές υπηρεσίες κ.α. Με

τον τρόπο αυτό και υπό το κράτος ενός συνεχώς εντεινόµενου ανταγωνισµού οι τράπεζες

ασχολούνται πλέον και µε υπηρεσίες που άνηκαν µέχρι πρότινος σε άλλους

επιχειρηµατικούς κλάδους. Η αναφορά αυτή γίνεται γιατί ακριβώς το συνδετικό σηµείο

αυτών των υπηρεσιών µε τις παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες είναι τα δάνεια κάθε µορφής,

τα οποία λαµβάνουν οι πιστούχοι και αντίστοιχα οι τράπεζες λαµβάνουν πολλές

πληροφορίες προς αξιοποίηση για την εκτίµηση αφενός της πιστοληπτικής ικανότητας και

αφετέρου της δυνητικής κερδοφορίας που µπορούν να αποκοµίσουν από τη σταυροειδή

πώληση τέτοιων υπηρεσιών (cross selling).

- 13 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-2. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ

ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ

2.1. Μια Σύντοµη Αναδροµή…

Έξι µπορεί να θεωρηθούν ως κυριότεροι οι σταθµοί στη διαδικασία αυτή.

Εικόνα-1. Οι σταθµοί της σύντοµης ιστορικής αναδροµής

- 14 -

Με τις θεσµικές µεταβολές επήλθαν και µεταβολές ως προς την δοµή της τραπεζικής

αγοράς µε µια πληθώρα συγχωνεύσεων και εξαγορών η οποία ξεκίνησε από την δεκαετία του

1990 και έφτασε µέχρι και το 2002. Η τάση προς την ανάπτυξη της Λιανικής τραπεζικής

παρατηρείται ακριβώς µε την είσοδο µικρών αλλά δυναµικών ανταγωνιστών οι οποίοι

πρώτοι διέγνωσαν τα συρρικνούµενα περιθώρια κέρδους στις παραδοσιακές τραπεζικές

εργασίες λόγω του ανταγωνισµού. Παράλληλα, έκαναν την εµφάνισή τους στην τραπεζική

αγορά και τα πρώτα δάνεια για αγορά καταναλωτικών αγαθών και αυτοκινήτων, µε

αυξηµένες βέβαια εξασφαλίσεις όπως εγγυητές κλπ.

Με την εξέλιξη ωστόσο της αγοράς, νέα προϊόντα έκαναν αισθητή την παρουσία τους

καλύπτοντας ανάγκες που µέχρι τότε κανείς δεν µπορούσε να φανταστεί ότι θα καλύπτονταν

µε δανεισµό. Χαρακτηριστικότερα αυτών είναι τα «διακοποδάνεια», τα «µετοχοδάνεια», τα

δάνεια για την εξόφληση φορολογικών διαφορών κλπ.

Σήµερα, η αγορά της λιανικής τραπεζικής θεωρείται η ατµοµηχανή των τραπεζικών κερδών

ενώ είναι το τµήµα της τράπεζας µε τη µεγαλύτερη ανάπτυξη από έτος σε έτος. Σηµειώνεται

ότι αυτή η εικόνα ισχύει για όλες τις τράπεζες που διαθέτουν προϊόντα λιανικής τραπεζικής.

Η ανάπτυξη ηλεκτρονικών συστηµάτων για τον έλεγχο φερεγγυότητας των πελατών, η

χρησιµοποίηση των τραπεζικών κριτηρίων χρηµατοδότησης σε αυστηρότερο βαθµό από

παλιότερα αλλά και ο ανταγωνισµός οδήγησαν σε αναµόρφωση και αποτελεσµατικότερη

λειτουργία το τραπεζικό σύστηµα κυρίως ως προς το τµήµα της λιανικής τραπεζικής.

Κατ’αυτό τον τρόπο παρατηρείται αύξηση των υποκαταστηµάτων όλων των τραπεζών µε

λιγότερο εντούτοις προσωπικό ανά κατάστηµα προκειµένου για τον περιορισµό του κόστους

λειτουργίας.

Έτσι, σήµερα ακόµα και οι παραδοσιακές τράπεζες που λειτουργούν επί το πλείστον υπό

κρατική εποπτεία κάνουν σοβαρά βήµατα εκσυγχρονισµού και εξωστρέφειας και κυρίως

αλλαγής στη νοοτροπία και τον χειρισµό των υφιστάµενων και υπό προσέλκυση πελατών.

Ενδεικτικοί του κλίµατος αυτού είναι οι καρποί της συνεργασίας της Ένωσης Ελληνικών

Τραπεζών και των µελών της, ήτοι ο Κώδικας Τραπεζικής ∆εοντολογίας και ο θεσµός του

Τραπεζικού ∆ιαµεσολαβητή.

Η απελευθέρωση του τραπεζικού συστήµατος και η απόρριψη των µέχρι πρότινος

περιορισµών που εµπόδιζαν την ανάπτυξη των εργασιών των ελληνικών τραπεζών

προσέδωσε:

αφενός στις τράπεζες τις ευκαιρίες που αναζητούσαν για να αναπτυχθούν,

αφετέρου όµως τις εξέθεσε σε µεγαλύτερο βαθµό στον πιστωτικό κίνδυνο (credit risk)

που αναλαµβάνουν εξαιτίας των επενδυτικών και χρηµατοδοτικών τους αποφάσεων.

- 15 -

Σε στενή σχέση µε τις αποτυχίες της αγοράς2 η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε µια σειρά

κοινοτικών οδηγιών που έχουν ήδη ενσωµατωθεί στην ελληνική νοµοθεσία µε πράξεις του

∆ιοικητή της ΤτΕ3.

2 Όπως για παράδειγµα:

της Baring’s Bank (Ηνωµένο Βασίλειο-1995), του Long Term Capital Management (ΗΠΑ-1998) και της Ρωσικής χρεοκοπίας (1998).

3 Πρόκειται για τις Π∆ΤΕ 2054/18.3.92 και 2246/16.9.93 τις οποίες θα εξετάσουµε αναλυτικότερα στη συνέχεια.

- 16 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-3. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ


3.1. Π∆ΤΕ 1955/1991

Σύµφωνα µε την Πράξη αυτή του ∆ιοικητή της ΤτΕ οι «εµπορικές τράπεζες δύνανται να χρηµατοδοτούν τις πάσης φύσεως επιχειρήσεις, τους επαγγελµατίες, τα νοµικά πρόσωπα ή τις ενώσεις προσώπων µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ως και ιδιώτες, χωρίς περιορισµούς ή ειδικούς όρους. Από τον κανόνα αυτό εξαιρείται η χρηµατοδότηση της βιοτεχνίας, των ∆ΕΚΟ, περιπτώσεων που καλύπτονται από την εγγύηση του Ελληνικού ∆ηµοσίου, ναυτιλιακών γραφείων και χρηµατιστηριακών εταιρειών για τις οποίες προβλέπονται κατά περίπτωση ειδικές ρυθµίσεις».

Με την οδηγία αυτή παρέχεται πλήρης ελευθερία στις τράπεζες να δανειοδοτούν

οποιονδήποτε µε τις αναφερόµενες εξαιρέσεις να αποσκοπούν στη διαφύλαξη για

λογαριασµό του δηµοσίου της δυνατότητας χρηµατοδότησης για ορισµένο σκοπό ή τον

έλεγχο της κεφαλαιουχικής ενίσχυσης διαφόρων επιχειρήσεων κρίσιµων για την οικονοµία4.

Σε άλλο σηµείο γίνεται λόγος ότι «υπεύθυνες για τις χρηµατοδοτήσεις καθίστανται οι τράπεζες η διενέργεια των οποίων θα πρέπει να είναι πάντοτε σύµφωνη µε τα τραπεζικά κριτήρια χρηµατοδότησης». Με την προσθήκη αυτή:

αφενός παρέχεται η ελευθερία στις τράπεζες να χρηµατοδοτούν βάσει κριτηρίων που

∆ΕΝ καθορίζονται σαφώς αλλά προκύπτουν κυρίως από την τραπεζική πρακτική5 αλλά

αφετέρου υποχρεούνται να προστατεύουν τα συµφέροντα των µετόχων και των

καταθετών τους.

Επίσης, προβλέπεται ότι «σε όλες τις χρηµατοδοτήσεις θα πρέπει να συνοµολογείται µε ευθύνη της τράπεζας ποινική ρήτρα υπέρ του δηµοσίου για την τήρηση από την πλευρά των χρηµατοδοτούµενων των καθοριζοµένων όρων και προϋποθέσεων που ισχύον στην εκάστοτε κατηγορία χρηµατοδότησης». Με την προσθήκη αυτή κάθε χρηµατοδοτούµενος

θα πρέπει να αποδέχεται εγγράφως και πριν από τη χορήγηση του δανείου τους όρους και

τις προϋποθέσεις που προβλέπονται για συγκεκριµένη χρηµατοδότηση ώστε να είναι δυνατή

η επιβολή ποινών σε περίπτωση παράβασης τους.

4 Αναφερόµαστε στις ∆ΕΚΟ, τις χρηµατιστηριακές εταιρείες. 5 Τα σηµεία αυτά θα αναλυθούν στη συνέχεια της διδακτικής ενότητας.

- 17 -

Σε άλλο σηµείο δηλώνεται σαφώς ότι «επιτρέπεται η µεταξύ των τραπεζών εκχώρηση ή αποδοχή δανείων σε ΕΥΡΩ ή/και συνάλλαγµα που έχουν χορηγηθεί σε φυσικά ή νοµικά πρόσωπα». Με άλλα λόγια, ο πελάτης έχει τη δυνατότητα να µεταφέρει µια

σύµβαση χρηµατοδότησης από µια τράπεζα σε κάποια άλλη που επιθυµεί µεταφέροντας και

τις αντίστοιχες εξασφαλίσεις. Η πιο συνηθισµένη στην τραπεζική πρακτική περίπτωση είναι

αυτή της µεταβίβασης έννοµης σχέσης ενώ και η µεταφορά υπολοίπου σε πιστωτικές κάρτες

ή στεγαστικά δάνεια διέπονται από το ίδιο σκεπτικό. Περίπτωση της µεταφοράς ενός

δανείου από την τράπεζα που αρχικώς συνήφθηκε το δάνειο σε µια άλλη, ακριβώς στην

κατάσταση που ήταν το δάνειο ως προς το υπόλοιπο και τη διάρκεια αποπληρωµής του την

ηµεροµηνίας της µεταβίβασης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόµα και οι εξασφαλίσεις του

δανείου, για παράδειγµα υποθήκη ή ενεχυρίαση επιταγών, µεταφέρονται στην νέα τράπεζα.

Τέλος, «επιτρέπεται στα πιστωτικά ιδρύµατα να ρυθµίζουν απαιτήσεις τους ληξιπρόθεσµες ή µη δανείων σε ΕΥΡΩ ή συνάλλαγµα» σύµφωνα µε το οποίο οι τράπεζες

έχουν πλέον να διαπραγµατεύονται τον τρόπο εξόφλησης των δανείων που χορηγούν ενώ

«σε περίπτωση παράβασης των κείµενων διατάξεων, πέραν της κατάπτωσης των σχετικών ποινικών ρητρών, κηρύσσονται οι σχετικές πιστώσεις ληξιπρόθεσµες και σε σοβαρές παραβάσεις είναι δυνατόν οι διενεργήσαντες αυτές να στερηθούν περαιτέρω χρηµατοδότησης για ορισµένο ή αόριστο χρόνο».

Σύµφωνα µε την τελευταία οδηγία, οι τράπεζες και οι πιστούχοι µοιράζονται τις ευθύνες και

τα πρόστιµα έναντι της ΤτΕ σε περίπτωση παράβασης των σχετικών όρων των συµβάσεων

που συνοµολογούν αν και όχι απαραίτητα ισοµερώς. Εντούτοις το πνεύµα του Νόµου

αποσκοπεί στο να αποτελούν οι χρηµατοδοτήσεις µοχλό πίεσης προς τις επιχειρήσεις

προκειµένου αυτές να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους προς την Εφορία και τους

ασφαλιστικούς οργανισµούς για παράδειγµα και το επιτυγχάνει µε την απαίτηση της

ασφαλιστικής και της φορολογικής ενηµερότητας (η οποία εντούτοις δεν θεωρείται πλέον

υποχρεωτική).

3.2. Συντελεστής Φερεγγυότητας Τραπεζών

Στο σηµείο αυτό θα αναφερθούµε:

στον ορισµό του συντελεστή φερεγγυότητας τραπεζών και

στους επιµέρους συντελεστές που εφαρµόζονται στην ελληνική λιανική τραπεζική.

3.2.1. Ορισµός

- 18 -

Ο συντελεστής αυτός6 θεωρείται η ποσότητα των Ιδίων Κεφαλαίων ενός πιστωτικού

ιδρύµατος (τράπεζας) ως ποσοστό των σταθµισµένων στοιχείων του ενεργητικού της.

Σύµφωνα µε την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (89/647/ΕΟΚ), οι τράπεζες

προκειµένου να προσδιορίζουν µε κάποιο κοινό µέγεθος την έκθεσή τους στον πιστωτικό

κίνδυνο που διατρέχουν χρησιµοποιούν τον ανωτέρω δείκτη που συνδέει τα διάφορα

στοιχεία του ενεργητικού µιας τράπεζας, τα οποία µε την εξέλιξη των χρηµαταγορών και

κεφαλαιαγορών ενδέχεται να είναι πραγµατικά πολλά, µε τα Ίδια Κεφάλαια της τράπεζας.

3.2.2. Οι επιµέρους συντελεστές

Προκειµένου για την απλούστευση της εξαγωγής του δείκτη αυτού, τα στοιχεία του

ενεργητικού έχουν επιµεριστεί σε 4 οµάδες ανάλογα µε τον κίνδυνο ρευστοποίησης που

φέρουν:

Συντελεστής στάθµισης 0%

α. Ταµείο και ισοδύναµα µε µετρητά στοιχεία.

β. οι απαιτήσεις έναντι κεντρικών κυβερνήσεων χωρών υψηλής φερεγγυότητας (κρατικά

οµόλογα).

γ. οι απαιτήσεις εξασφαλισµένες µε ισόποση κατάθεση µετρητών κτλ.


α. τα στοιχεία Ταµείου που βρίσκονται στη διαδικασία είσπραξης

β. τα στοιχεία ενεργητικού που αντιπροσωπεύουν απαιτήσεις που φέρουν τη ρητή εγγύηση

ελληνικών Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης κτλ.


Τα δάνεια που εξασφαλίζονται πλήρως, κατά την κρίση των αρµοδίων αρχών της κάθε

τράπεζας, µε υποθήκες σε κατοικίες στις οποίες διαµένει ή πρόκειται να διαµένει ή τις

οποίες εκµισθώνει ή πρόκειται να εκµισθώσει ο οφειλέτης.


α. τα πάγια στοιχεία, όπως γήπεδα και κτίρια, τεχνικές εγκαταστάσεις και µηχανήµατα,

έπιπλα και λοιπός εξοπλισµός.

β. τα χαρτοφυλάκια µετοχών

Στην Ελλάδα σήµερα ο συντελεστής φερεγγυότητας είναι 8%, έχει οριστεί δε σε αυτό το ποσοστό από την 1/1/1993.

- 19 -

γ. τα λοιπά δάνεια προς ιδιώτες κλπ.

Με βάση τα παραπάνω ο συντελεστής φερεγγυότητας κάθε τράπεζας είναι το πηλίκο του

κλάσµατος:

Ίδια Κεφάλαια (όπως προσδιορίζονται στην Π∆ΤΕ 2053/18-3-92)

Στοιχεία ενεργητικού οµάδας (α*0%) + (β*20%) + (γ*50%) + (δ*100%)

Η ΤτΕ µεριµνά ώστε, στην περίπτωση που ο συντελεστής αυτός βρεθεί κάποια στιγµή κάτω

από το 8%, να διασφαλίσει την επάνοδο του πάνω από το όριο αυτό. Ο ρόλος της ΤτΕ δεν

είναι κατασταλτικός αλλά περισσότερο προληπτικός και εποπτικός. Με τον δείκτη αυτό

λοιπόν αρχίζουµε να αντιλαµβανόµαστε µέρος του σκεπτικού των αποφάσεων επένδυσης της

τράπεζας ή αλλιώς πού θα κατευθύνει τα πλεονάζοντα χρήµατά της.

Παράδειγµα-1

Για παράδειγµα, σε µια δεδοµένη στιγµή που ο δείκτης διολισθαίνει επικίνδυνα προς το 8%

και χρειάζεται διόρθωση προς τα πάνω, η συνήθης πρακτική σε µια τράπεζα που έχει

διαθέσιµα να επενδύσει είναι να τα κατευθύνει προς την αγορά κρατικών οµολόγων

(υπενθυµίζουµε συντελεστή στάθµισης 0%) αντί να προωθήσει κάποιο νέο πρόγραµµα

δανείων καταναλωτικής πίστης (για παράδειγµα δάνεια για τη χρηµατοδότηση διακοπών),

το οποίο παρά την αυξηµένη απόδοση που έχει για την τράπεζα συγκριτικά µε την απόδοση

των κρατικών οµολόγων, επιβαρύνεται εντούτοις µε συντελεστή 100%.

3.3. Περιορισµός µεγάλων χρηµατοδοτικών ανοιγµάτων

Με τον όρο αυτό νοούνται οι διευκολύνσεις προς ένα πελάτη ή οµάδα πελατών, το ύψος των

οποίων είναι ίσο ή µεγαλύτερο από το 10% των Ιδίων Κεφαλαίων της τράπεζας.

Γενικά, τα πιστωτικά ιδρύµατα είναι υποχρεωµένα εντός είκοσι (20) ηµερών από τη λήξη

κάθε ηµερολογιακού εξαµήνου να γνωστοποιούν στην ΤτΕ χρηµατοδοτικά ανοίγµατα που

ξεπερνούν το ανωτέρω ποσοστό. Σε καµία δε περίπτωση δεν πρέπει να ξεπερνούν σε

ποσοστό το 25% των ιδίων κεφαλαίων είτε ως προς ένα µεµονωµένο πελάτη είτε ως προς

µια οµάδα συνδεδεµένων πελατών. Επιπρόσθετα, το άθροισµα των µεγάλων

χρηµατοδοτικών ανοιγµάτων κάθε πιστωτικού ιδρύµατος δεν επιτρέπεται να ξεπερνά το

800% των ιδίων κεφαλαίων του.

Με τους περιορισµούς αυτούς τονίζεται ότι η ΤτΕ δεν επιθυµεί να υπερβαίνει στη λειτουργία

των ιδιωτικών τραπεζών και τις επιχειρηµατικές αποφάσεις τους αλλά να προσδίδει µια

- 20 -

ασφαλή δυναµική στο σύστηµα µε την όσο το δυνατόν καλύτερη διασπορά του

επιχειρηµατικού και πιστωτικού κινδύνου.

- 21 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ


4.1. Επιτόκια Χρηµατοδοτήσεων και η Απελευθέρωση του Τραπεζικού

Συστήµατος

Από µια µατιά στις οικονοµικές εφηµερίδες σήµερα εύκολα αντιλαµβάνεται κανείς ότι παρά

την ιδιότητα της απόλυτης οµοιοµορφίας του χρήµατος εντούτοις φαίνεται να τιµολογείται

διαφορετικά από τράπεζα σε τράπεζα:

είτε πρόκειται για επιτόκιο δανεισµού. Ακόµα όµως και στην περίπτωση των επιτοκίων

δανεισµού παρατηρείται διαφοροποίηση ανάλογα, κυρίως, µε την κατηγορία δανείου,

εάν δηλαδή πρόκειται:

για καταναλωτικό,

για στεγαστικό ή

για επιχειρηµατικό.

είτε για επιτόκιο καταθέσεων.

Καταρχήν, η απελευθέρωση του τραπεζικού συστήµατος είχε και το ανάλογο αποτέλεσµα

στα επιτόκια, ή αλλιώς την τιµή του χρήµατος. Οι τράπεζες έχουν πλέον την ευχέρεια να

καθορίζουν τα επιτόκια σύµφωνα µε τις επιχειρηµατικές τους αποφάσεις καθώς και τους

νόµους της προσφοράς και της ζήτησης χρήµατος. Υπενθυµίζουµε στο σηµείο αυτό ότι οι

τόκοι7 είναι η βασικότερη πηγή εσόδων για µια τράπεζα και ότι αυτή ακριβώς η διαφορά

αποτελεί, σε αδρές γραµµές, το µικτό κέρδος της.

Υπό την σκέψη αυτή σηµειώνονται και οι εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας στη χώρα µας

ως προς το ύψος των επιτοκίων, τα οποία έχουν σηµειώσει οµολογουµένως εντυπωσιακή

πτώση και είναι το τελικό αποτέλεσµα της αποκλιµάκωσης του πληθωρισµού και πολλών

άλλων µακροοικονοµικών µεταβολών, οι οποίες έγιναν ή κρίθηκε σκόπιµο να γίνουν

προκειµένου για τη γενικότερη ανάπτυξη της χώρας µας.

4.2. ∆ιαµόρφωση των Επιτοκίων Χρηµατοδοτήσεων

Έχοντας λοιπό αυτά κατά νου ξεκινάµε την ανάλυση µας για τον τρόπο µε τον οποίο

διαµορφώνονται τα επιτόκια χρηµατοδοτήσεων έχοντας ως αφετηρία τα επιτόκια

7 Ή ακριβέστερα, η διαφορά ανάµεσα στο επιτόκιο µε το οποίο η τράπεζα δανείζει χρήµα και το επιτόκιο το οποίο επιβαρύνεται για να δανειστεί χρήµα.

- 22 -

καταθέσεων. Το επιτόκιο καταθέσεων αντιπροσωπεύει ως ποσοστό τους τόκους που η

τράπεζα είναι υποχρεωµένη να καταβάλλει στους καταθετικούς πελάτες για την διακράτηση

των χρηµάτων τους µε διάφορες ληκτότητες, οι οποίες πρακτικά κυµαίνονται από λίγες

µέρες έως και µερικά χρόνια. Σε γενικές γραµµές δε, µεγαλύτερη διάρκεια κατάθεσης

απολαµβάνει και υψηλότερου επιτοκίου δεδοµένου ότι η τράπεζα έχει την ευχέρεια να

χρησιµοποιήσει τα κεφάλαια αυτά για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα.

Το επιτόκιο καταθέσεων καθορίζεται αρχικά σύµφωνα µε την ανάγκη συγκέντρωσης

κεφαλαίων που έχει η τράπεζα. Όσο περισσότερες καταθέσεις επιθυµεί να προσελκύσει,

τόσο υψηλότερα επιτόκια θα προσφέρει. Αυτή η προσπάθεια βέβαια γίνεται και υπό το

πρίσµα του ανταγωνισµού που υφίσταται από τις υπόλοιπες τράπεζες ενώ σηµειώνεται ότι αν 8µια τράπεζα δεν κατορθώσει να µετακυλίσει, λόγω µικρού µεγέθους για παράδειγµα, το

αυξηµένο κόστος των επιτοκίων κατάθέσης σε αυξηµένα επιτόκια χρηµατοδοτήσεων

(δανείων) τότε το αυξηµένο αυτό κόστος θα αφαιρείται από το µικτό κέρδος. Σε αυτό

αποδίδεται και η ευχέρεια των τραπεζών που παραδοσιακά συγκεντρώνουν µεγάλα ποσά

καταθέσεων µε χαµηλό επιτόκιο (καταθέσεις όψεως και ταµιευτηρίου) να προσφέρουν

µεγαλύτερες εκπτώσεις στα επιτόκια χρηµατοδοτήσεων.

Επιπρόσθετα στον ανταγωνισµό των υπολοίπων τραπεζών, µια τράπεζα υφίσταται

προκειµένου για την προσέλκυση καταθέσεων και τον ανταγωνισµό του ∆ηµοσίου, µέσω της

προσφοράς τίτλων (οµόλογα, έντοκα γραµµάτια κλπ.) που αυτό προσφέρει και τα οποία

φέρουν και αυτά µηδενική επισφάλεια. ∆ηλαδή µηδενικό κίνδυνο να µην πληρώσουν τους

τόκους που υπόσχονται Τα τελευταία χρόνια βέβαια οι τράπεζες αντιπαρέρχονται των

προσφορών του ∆ηµοσίου µε µια πλειάδα νέων προϊόντων µηδενικού κινδύνου, όπως είναι

τα προϊόντα εγγυηµένου κεφαλαίου, τα σύνθετα επενδυτικά-αποταµιευτικά προϊόντα κλπ.

Ταυτόχρονα, οι τράπεζες έχουν και την εναλλακτική δυνατότητα εξεύρεσης κεφαλαίων και

από τη λεγόµενη διατραπεζική αγορά, σε γενικές γραµµές ακριβότερη λύση, µε το επιτόκιο

δανεισµού να καθορίζεται σε ηµερήσια βάση από το νόµο της προσφοράς και της ζήτησης,

καλείται δε «επιτόκιο Euribor9».

888 Ή ακριβέστερα, η διαφορά ανάµεσα στο επιτόκιο µε το οποίο η τράπεζα δανείζει χρήµα και το επιτόκιο το οποίο επιβαρύνεται για να δανειστεί χρήµα. 9 Euribor σηµαίνει Euro Inter Bank Offer Rate, δηλ. το διατραπεζικό επιτόκιο µε το οποίο διαπραγµατεύονται οι τράπεζες στην ζώνη του ευρώ.

- 23 -

4.3. Το Μέσο Σταθµικό Επιτόκιο Καταθέσεων και η ∆ιαφορά Επιτοκίων

Καταθέσεων – Χρηµατοδοτήσεων

Από τη σύνθεση των καταθέσεων που διατηρεί µια τράπεζα, ανάλογα µε τις διάφορες

ληκτότητες των καταθέσεων προκύπτει ένα µέσο σταθµικό επιτόκιο καταθέσεων. Στο

επιτόκιο αυτό η τράπεζα ενσωµατώνει το κόστος λειτουργίας, το οποίο ευνόητο είναι ότι

διαφέρει ανά τράπεζα, αλλά ενδεικτικά θα το ορίσουµε στις δύο (2) ποσοστιαίες µονάδες,

ήτοι 2%. Επιπρόσθετα, το επιτόκιο χρηµατοδοτήσεων επιβαρύνεται µε µια ακόµα,

τουλάχιστον, ποσοστιαία µονάδα (1%) προκειµένου για την πρόβλεψη επισφαλών

απαιτήσεων και το σχηµατισµό κεφαλαίων για την αντιµετώπιση επισφαλών απαιτήσεων.

Από αυτά προκύπτει ότι η διαφορά επιτοκίων καταθέσεων – χρηµατοδοτήσεων ανέρχεται

σε τουλάχιστον τρεις ποσοστιαίες µονάδες πάντοτε σε στενή σχέση και εξάρτηση µε την

διαπραγµατευτική δύναµη της τράπεζας σε σχέση µε τις ανταγωνίστριες της. Σηµειώνεται

επίσης ότι η πραγµατική επιβάρυνση επί του επιτοκίου καταθέσεων είναι ακόµα µεγαλύτερη

προκειµένου για την επίτευξη κερδών: το +3% καλύπτει µόλις τα λειτουργικά έξοδα και τις

επισφάλειες. Επιπλέον, είναι διαφορετικά τα επιτόκια στεγαστικών δανείων, τα οποία γενικά

θεωρούνται µικρότερου πιστωτικού κινδύνου από τα επιχειρηµατικά δάνεια και ακόµα

µικρότερου από τα καταναλωτικά δάνεια, τις πιστωτικές κάρτες κλπ. Αυτό εξηγεί εν µέρει

και τη διαφοροποίηση του επιτοκίου ανάλογα µε τον σκοπό για τον οποίο λαµβάνεται το

δάνειο. Τέλος, ένας ακόµα παράγοντας διαφοροποίησης του επιτοκίου χρηµατοδοτήσεων

είναι και η διάρκεια του προσφερόµενου δανείου. Μεγαλύτερη διάρκεια ισοδυναµεί µε

δυσκολότερη την εκτίµηση της ικανότητας αποπληρωµής του δανειολήπτη, ως τραπεζικό

κριτήριο χρηµατοδότησης.

- 24 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ

ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗΣ

5.1. Κριτήρια Χρηµατοδότησης

Σε προηγούµενη ενότητα έγινε λόγος για την ευχέρεια των τραπεζών να δανείζουν χρήµατα

κατά την κρίση τους, πάντοτε όµως σε συνάφεια µε τα τραπεζικά κριτήρια χρηµατοδότησης.

Πέρα από τις επιταγές του Νόµου για την νοµιµότητα των χρηµατοδοτήσεων την απαγόρευση

δηλαδή δανεισµού σε παράνοµες δραστηριότητες ή την απαγόρευση των σχετικών

διατάξεων για ξέπλυµα χρήµατος (money laundering) ή ακόµα και κάποιων παραινέσεων-

κατευθύνσεων που εκδίδει κατά καιρούς η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών., οι τράπεζες ανά

τον κόσµο ακολουθούν πρακτικές βασισµένες και στην εµπειρία προκειµένου για την

εξέταση χρηµατοδοτικών αιτηµάτων. Η διάκριση που ακολουθεί αφορά:

αφενός στην εξέταση του υποκειµένου που διατυπώνει το αίτηµα για δανειοδότηση (ο αιτητής) και αφετέρου στη φύση της αιτούµενη διευκόλυνσης (το αίτηµα).

5.2. Ο Αιτητής

Βασική αρχή προσδιορισµού του πιστωτικού κινδύνου είναι η πλήρης γνώση του πελάτη και

των εργασιών του. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί µε προσεκτική εξέταση πέντε παραγόντων, οι

οποίοι είναι γνωστοί στη διεθνή ορολογία ως τα ‘5Cs of Credit’ που είναι οι εξής:

Ο χαρακτήρας (Character)

Η δυνατότητα (Capacity)

Οι συνθήκες (Conditions)

Το κεφάλαιο (Capital)

Οι εγγυήσεις (Collateral)

5.2.1. Ο χαρακτήρας (Character)

Ο υπεύθυνος χρηµατοδοτήσεων οφείλει να αξιολογεί τον χαρακτήρα του φορέα της

επιχείρησης, την τιµιότητά του, τη διαύγεια των επαγγελµατικών του σχεδίων, τις γνώσεις

του, την εµπειρία του, την εργατικότητα του καθώς επίσης και το επαγγελµατικό του ήθος.

Επιπλέον, ο αξιωµατούχος πρέπει να εξετάζει τις διαχρονικές αλλαγές στη δραστηριότητα

και τη διάρθρωση των προϊόντων της επιχείρησης από το έτος ίδρυσής της. Τυχόν αλλαγές

- 25 -

στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και συµµετοχές που ενδεχοµένως έχει σε άλλες επιχειρήσεις

πρέπει να καταγράφονται και να αξιολογούνται καταλλήλως.

Σηµαντικές πληροφορίες επίσης µπορούµε να αντλήσουµε µέσα από τη φήµη που έχει στην

αγορά (εσωτερικό / εξωτερικό), τις µέχρι τώρα συνεργασίες του στον τραπεζικό χώρο, την

ύπαρξη δυσµενών στοιχείων, την ύπαρξη τυχόν παλαιών οικονοµικών προβληµάτων, από το

δίκτυο πωλήσεων του κ.λ.π. Η άντληση τέτοιων πληροφοριών θεωρείται ζωτικής σηµασίας

και πηγές θα πρέπει να αναζητούνται κατά τη διάρκεια της συνέντευξης-προσωπικής επαφής

µε τον πελάτη.

Όταν πρόκειται για νέο πελάτη θα πρέπει να εστιάζεται η προσοχή στους λόγους τους

οποίους τον οδήγησαν στην τράπεζα και όχι στην τράπεζα µε την οποία συνεργάζεται

συνήθως δεδοµένου ότι οι τράπεζες είναι γενικότερα περισσότερο δεκτικές σε γνωστούς-

υφιστάµενους πελάτες µε δοκιµασµένες συνεργασίες. Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να

δίνεται στην αποφυγή συνεργασίας µε εταιρείες για τις οποίες υπάρχει υπόνοια «ξέπλυµα

χρήµατος» (Money Laundering).

5.2.2. Η δυνατότητα (Capacity)

Εξετάζεται η ικανότητα των φορέων της επιχείρησης καθώς και η ύπαρξη των απαραίτητων

γνώσεων για την άσκηση µίας ορθής διαχειριστικής πολιτικής µε απώτερο στόχο την

εξασφάλιση θετικών ταµειακών ροών. Ο τρόπος στελέχωσης της εταιρείας και, κυρίως, ο

τρόπος µε τον οποίο γίνεται ο επιµερισµός των αρµοδιοτήτων των υπηρεσιών είναι σηµεία

καθοριστικής σηµασίας.

5.2.3. Οι συνθήκες( Conditions)

Εδώ εξετάζονται η µορφή και οι συνθήκες της αγοράς στην οποία δραστηριοποιείται η

επιχείρηση, οι βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες προοπτικές του κλάδου καθώς και τα

χαρακτηριστικά του ανταγωνισµού. Σηµαντικό επίσης στοιχείο αποτελεί η θέση την οποία

κατέχει η επιχείρηση στην αγορά του κλάδου δραστηριοποίησης.

5.2.4. Το κεφάλαιο (Capital)

Εξετάζεται η κεφαλαιουχική δοµή της επιχείρησης και οι αµυντικοί της µηχανισµοί σε

περιόδους ανεπάρκειας ρευστότητας. Ειδικότερα, πρέπει να εξετάζεται το ύψος της

πραγµατικής καθαρής θέσης της εταιρείας και να συσχετίζεται µε το ύψος των

πραγµατοποιηθέντων κερδών, ώστε να προσδιορίζεται η κερδοφόρος δύναµη των ιδίων

κεφαλαίων της. Σε περίπτωση που εντοπιστεί µεγάλη αύξηση του κεφαλαίου χωρίς να

- 26 -

συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση κερδών, µπορεί να οδηγήσει στο συµπέρασµα ότι δεν

έγινε ορθολογική επένδυση ή ότι η διαχείρισή τους δεν έγινε µε τον καλύτερο δυνατό

τρόπο. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στο κατά πόσο η εταιρεία έχει προβεί σε υπέρ

δανεισµό. Κάτι τέτοιο µπορεί να σηµαίνει όχι µόνο κακή διαχείριση των κεφαλαίων της

αλλά και πιθανή αδυναµία αποπληρωµής των υποχρεώσεών της.

5.2.5. Οι εγγυήσεις (Collateral)

Ανάλογα µε την οικονοµική ισχύ µιας επιχείρησης και τη φερεγγυότητα των φορέων της,

λαµβάνονται διάφορες µορφές εξασφαλίσεων οι οποίες λειτουργούν σαν «έξοδος κινδύνου»

για την Τράπεζα. Η ικανοποίηση των απαιτήσεων µας έναντι του πελάτη µέσω των

εξασφαλίσεων, δεν πρέπει να είναι ποτέ ο σκοπός της χορήγησης. Απλώς µας παρέχει µια

ξεκάθαρη ένδειξη της συνολικής χρηµατοοικονοµικής θέσεως του πελάτη έναντι της

Τράπεζας και των άλλων πιστωτών καθώς και της εµπιστοσύνης που ο ίδιος προσδίδει στο

αίτηµα του.

5.3. Το Αίτηµα

Από τη στιγµή που ο υπεύθυνος χρηµατοδοτήσεων κρίνει ότι ο αιτητής πληροί τις βασικές

προϋποθέσεις πιστοδότησης, η ανάλυση επεκτείνεται σε µια εις βάθος επεξεργασία του ιδίου

του αιτήµατος. Κατά την ανάλυση αυτή ο υπεύθυνος οφείλει να αξιολογήσει ένα πλέγµα

υποπαραγόντων οι οποίοι σε συνδυασµό µε τα αποτελέσµατα της ανάλυσης του αιτητή, θα

µορφοποιήσουν την τελική απόφαση. Στη διεθνή τραπεζική ορολογία, αυτού του είδους η

ανάλυση είναι γνωστή ως ‘CAMPARI & ICE’ και περιλαµβάνει τα ακόλουθα:

ο χαρακτήρας (Character)

η ικανότητα (Ability)

τα µέσα (Means)

ο σκοπός (Purpose)

το ποσό (Amount)

η αποπληρωµή (Repayment)

η ασφάλιση (Insurance)

το επιτόκιο (Interest)

οι προµήθειες (Commission)

τα έξοδα (Expenses)

5.3.1. Ο χαρακτήρας (Character)

- 27 -

Ταυτίζεται πλήρως µε τον ορισµό, όπως αυτός δόθηκε στην ανάλυση των πιο πάνω πέντε

σηµείων.

5.3.2. Η ικανότητα (Ability)

Εξέταση της νοµικής υπόστασης της επιχείρησης σε συνδυασµό µε την πιστοληπτική

(∆ικαιοπρακτική) της ικανότητα. Η προσωπικότητα και η επιχειρησιακή συµπεριφορά του

ατόµου, σε περίπτωση ατοµικής επιχείρησης, των διαχειριστών και των εταίρων σε

προσωπική, οµόρρυθµη ή ετερόρρυθµη εταιρεία και των διοικούντων σε µετοχική. 10 Θα

πρέπει να ερευνούνται και να επισηµαίνονται τυχόν δεσµεύσεις και περιορισµοί που τίθενται

από το καταστατικό της ίδιας της εταιρείας και από τις νοµοθετικές αρχές της νοµισµατικής

πολιτικής. Αυτό θα µπορούσε να έχει ως συνέπεια τον περιορισµό της πιστοληπτικής

ικανότητας της επιχείρησης.

5.3.3. Τα µέσα (Means)

Έλεγχος του κατά πόσο η επιχείρηση είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στο ύψος του

προτεινόµενου δανεισµού βάσει των στοιχείων του ενεργητικού της. Η οικονοµική ανάλυση

κρίνεται µείζονος σηµασίας και µας παρέχει τη πρώτη ένδειξη οικονοµικής βιωσιµότητας

µιας επιχείρησης.

5.3.4. Ο σκοπός (Purpose)

Ο σκοπός της πιστοδότησης θα πρέπει να είναι αποσαφηνισµένος και ξεκάθαρος. Θα πρέπει

επίσης να είναι σύµφωνος µε τους πιστοδοτικούς κανόνες και προτεραιότητες της τράπεζας

καθώς και µε τη µορφή της αιτούµενης διευκόλυνσης π.χ: χορήγηση ορίου σε τρεχούµενο

λογαριασµό για ανάγκες κεφαλαίου κίνησης και όχι για αγορά παγίων, χορήγηση

επισκευαστικού δανείου για την επισκευή της κατοικίας και όχι για την αποπληρωµή

πιστωτικών καρτών

5.3.5. Το ποσό (Amount)

Εδώ δύναται να εξεταστούν τα εξής σηµεία:

το ακριβές ποσό της χορήγησης,

η σχέση του µε τις πραγµατικές ανάγκες της επιχείρησης,

10 ∆ιαχειριστής σε Ε.Π.Ε. και προέδρου και διευθύνοντα συµβούλου σε Α.Ε. αποτελούν σηµαντικούς παράγοντες αξιολόγησης

- 28 -

η προβλεπόµενη πορεία των αποτελεσµάτων χρήσεως και των ταµειακών ροών,

η σχέση του ύψους της χορήγησης και της ιδίας συνεισφοράς κεφαλαίων της

επιχείρησης, κ.ά.

5.3.6. Η αποπληρωµή (Repayment)

Πρέπει να αναλύεται ο τρόπος αποπληρωµής και η προέλευσή του. Μια υγιής εταιρεία είναι

πάντα σε θέση να αποπληρώνει τις χρηµατοοικονοµικές της υποχρεώσεις µέσω των

ταµειακών της ροών. Όταν πρόκειται για πιστοδοτήσεις επενδυτικού σχεδίου, πρέπει οι

µελλοντικές ταµειακές εισροές του έργου να υπερκαλύπτουν την αποπληρωµή της

χορήγησης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι καταστάσεις ταµειακών ροών πρέπει να

λαµβάνονται σοβαρά υπόψιν και ο εκάστοτε υπεύθυνος χρηµατοδοτήσεων να είναι σε θέση

να εµβαθύνει στην ανάλυση τους. Σε µία υγιώς επεκτεινόµενη επιχείρηση, οι ετήσιες

ταµειακές ροές θα πρέπει να υπερκαλύπτουν το σύνολο των ετήσιων χρηµατοπιστωτικών

υποχρεώσεων, τουλάχιστον κατά 1,5 φορές. Σε αντιστοιχία µε την καταναλωτική πίστη και

σε ένα δάνειο αγοράς αυτοκινήτου ο πιστούχος θα πρέπει να δανείζεται µέχρι του ποσού

που µπορεί να διαθέσει από το εισόδηµά του σε ετήσια βάση διατηρώντας ταυτόχρονα και

το στοιχειώδες βιοτικό επίπεδο.

5.3.7. Η ασφάλιση (Insurance)

Σωστή καταγραφή και αποτίµηση του είδους των προσφερόµενων εξασφαλίσεων:

είτε πρόκειται για προσηµείωση υποθήκης,

είτε για επιταγές πελατείας

είτε για εµπορεύµατα ή ακόµα και προσωπικές εγγυήσεις (ενοχικές εξασφαλίσεις).

Θα πρέπει να ελέγχεται η ευκολία ρευστοποίησής τους και ο βαθµός ελέγχου της τράπεζας

σε αυτές.

5.3.8. Το επιτόκιο (Interest)

Το επιτόκιο το οποίο χρεώνει η τράπεζα σε κάθε πελάτη χωριστά. Αυτό µπορεί να

υπολογιστεί από το βασικό επιτόκιο χορηγήσεων της τράπεζας ή –προνοµιακά- από το

LIBOR/EURIBOR, προσαυξηµένο µε το εκάστοτε «spread». Είναι το περιθώριο επιτοκίου,

ήτοι το επιπρόσθετο στο βασικό επιτόκιο χορηγήσεων κάθε τράπεζας, κυµαίνεται από 0-4%,

και αντιπροσωπεύει την αµοιβή της τράπεζας για την ανάληψη του πιστωτικού κινδύνου που

απορρέει από την ανάληψη του δανείου. Υπενθυµίζεται ότι το διαµορφούµενο τελικό

επιτόκιο είναι διαπραγµατεύσιµο και εγκρίνεται χωριστά για κάθε επιχείρηση. Ο βαθµός

- 29 -

διαφοροποίησης εκφράζεται µε το διαφορετικό spread. Το τελικό επιτόκιο το οποίο

επιβαρύνει τον πελάτη πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεµένο µε τη συνολική αποδοτικότητα

η οποία διέπει τη σχέση (Τιµολογιακή πολιτική). Η πολιτική που εφαρµόζεται από µια

τράπεζα σε αυτό τον τοµέα, µπορεί να πάρει:

είτε τη µορφή σταθερού επιτοκίου

είτε τη µορφή τιµολόγησης κατά περίπτωση.

5.3.9. Οι προµήθειες (Commission)

Υπολογισµός του συνόλου των προµηθειών οι οποίες συνοδεύουν το αίτηµα και κατ΄

επέκταση όλη τη σχέση. Οι προµήθειες σε συνδυασµό µε τα έσοδα που τυχόν προέρχονται

από χορηγήσεις / καταθέσεις cross selling (µισθολόγια, κάρτες κλπ), µας παρέχουν τον

υπολογισµό του ποσοστού της αποδοτικότητας της σχέσης από την πλευρά της τράπεζας.

Οι τράπεζες σήµερα διαθέτουν σύγχρονα συστήµατα επιµέτρησης της αποδοτικότητας των

πελατών τους βάσει της οποίας µπορούν να «αφαιρούν» µονάδες από το επιτόκιο δανεισµού

εάν η συνολική αποδοτικότητα του πελάτη από άλλες σχέσεις (δάνεια-καταθέσεις) µε την

τράπεζα το επιτρέπει.

5.3.10. Τα έξοδα (Expenses)

Καταγραφή όλων των εξόδων που συνεπάγεται µια πιθανή προώθηση του αιτήµατος. Αυτό

θεωρείται πολύ σηµαντικό τµήµα της αξιολόγησης καθώς ο σωστός υπολογισµός τους

συνεπάγεται το σωστό ποσό µετακύλισης εξόδων προς τον πελάτη.

- 30 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-6. ∆ΙΑΚΡΙΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ

6.1. Οι Χρηµατοδοτήσεις µε Κριτήριο την Χρονική Επιστροφή του Κεφαλαίου

Οι χρηµατοδοτήσεις της λιανικής τραπεζικής διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες µε

κριτήριο την χρονική επιστροφή του κεφαλαίου. Οι δύο κατηγορίες είναι

ανοικτού τύπου και

κλειστού τύπου, αν και στην ορολογία που µεταχειρίζεται κάθε τράπεζα µπορεί να

φέρουν διαφορετικά ονόµατα.

6.1.1. Χρηµατοδοτήσεις ανοικτού τύπου

Συναντώνται επίσης µε τους όρους «ανοικτά δάνεια», «revolving credit» κ.ά.


Κυριότερα παραδείγµατα τέτοιων χρηµατοδοτήσεων είναι οι πιστωτικές κάρτες και τα

ανοικτά καταναλωτικά δάνεια καθώς επίσης και οι ανοικτοί αλληλόχρεοι λογαριασµοί για τις

επιχειρήσεις.

Κοινό στοιχείο τους είναι η ευχέρεια δανεισµού µέχρι ένα προκαθορισµένο ποσό

(Όριο/Limit/Line) η αποπληρωµή του οποίου δεν ανάγεται σε µια συγκεκριµένη στιγµή

στο µέλλον αλλά σε οποιαδήποτε στιγµή επιθυµεί ο πιστούχος. Εντούτοις είναι

υποχρεωµένος να καταβάλλει περιοδικά κάποιο ποσό έναντι του κεφαλαίου και των τόκων

που απορρέουν από αυτό, για τις µεν κάρτες συνήθως έχει τη µορφή µιας ελάχιστης

καταβολής ανά µήνα ενώ για τον ανοικτό αλληλόχρεο λογαριασµό είναι υποχρεωτική η

καταβολή των τόκων µε τη λήξη της προσυµφωνηθείσας εκτοκιστικής περιόδου, συνήθως

ηµερολογιακό τρίµηνο.


Για παράδειγµα, µια επιχείρηση λαµβάνει δάνειο µε τη µορφή ανοικτού αλληλόχρεου

λογαριασµού ποσού € 100.000 και εξασφάλιση προσηµείωση υποθήκης. Σύµφωνα µε το

είδος του δανείου, η επιχείρηση είναι υποχρεωµένη να καταβάλλει κάθε ηµερολογιακό

τρίµηνο µόνο τους τόκους που υπολογίζονται βάσει του επιτοκίου.

Αν για παράδειγµα το ετήσιο επιτόκιο είναι 10%, η συνολική ετήσια επιβάρυνση της

εταιρείας θα είναι € 10.000 ήτοι € 2.500 ανά τρίµηνο.

- 31 -

6.1.2. Χρηµατοδοτήσεις κλειστού τύπου

Συναντώνται επίσης µε τους όρους «δάνεια τακτής λήξης», «non-revolving credit» κ.ά.


Κυριότερα παραδείγµατα τέτοιων χρηµατοδοτήσεων είναι τα στεγαστικά δάνεια κατοικίας,

τα δάνεια για την αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών (π.χ. αυτοκίνητα) ενώ για τις

επιχειρήσεις αφορούν σε δάνεια για την αγορά παγίων (ακινήτων ή µηχανολογικού

εξοπλισµού).

Κοινό στοιχείο τους είναι η εφάπαξ εκταµίευση του συνολικού ποσού που έχει εγκριθεί και η

αποπληρωµή του κεφαλαίου γίνεται βάσει προσυµφωνηµένου προγράµµατος σε µηνιαία,

τριµηνιαία ή και εξαµηνιαία βάση. Ως προς τη λήξη, αυτή είναι σαφώς προκαθορισµένη,

από εκεί προέρχεται και η ονοµασία «τακτή» ενώ όλο και περισσότερες τράπεζες δεν

χρεώνουν ποινή προεξόφλησης για την, ενδεχόµενη, πρόωρη αποπληρωµή του δανείου. Ο

τύπος αυτός των δανείων είναι ο περισσότερο παραδοσιακός εκ των δύο, ο δε τρόπος

αποπληρωµής διακρίνεται σε τοκοχρεολυτικό και χρεολυτικό, ανάλογα µε το αν η κάθε

δόση περιλαµβάνει τους τόκους που απορρέουν από το δάνειο ή όχι αντίστοιχα.


Με βάση το προηγούµενο παράδειγµα-3, η ίδια εταιρεία θα µπορούσε να δανειστεί το ίδιο

ποσό (€100.000) µε τη συµφωνία όµως να το επιστρέψει σε 5 χρόνια πλέον των τόκων που

απορρέουν από αυτό.

Κατ’ αυτό τον τρόπο η εταιρεία θα επιβαρύνονταν σε ετήσια βάση αφενός το ποσό των € 20

χιλ. ως αποπληρωµή του κεφαλαίου και αφετέρου το ποσό των τόκων το οποίο θα

προέκυπτε από το επιτόκιο του δανείου επί του συνολικού ανεξόφλητου κεφαλαίου.

Εύκολα αντιλαµβάνεται κανείς την διαφορά στην ταµιακή ρευστότητα της εταιρείας στις δύο

περιπτώσεις.

- 32 -

Σύνοψη

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση της παρούσας διδακτικής ενότητας, πρέπει να είστε σε

θέση:

να κατανοείτε το αντικείµενο δράσης της Λιανικής τραπεζικής στα πλαίσια της

σύγχρονης τραπεζικής και να κατατάσσετε ανάλογα διάφορες περιπτώσεις αιτηµάτων τα

οποία µπορεί να µην εµπίπτουν στην αγορά-στόχο της Λιανικής τραπεζικής

να κατανοείτε τα κριτήρια βάσει των οποίων εγκρίνονται ή απορρίπτονται Αιτήµατα στα

πλαίσια της Λιανικής τραπεζικής,

να γνωρίζετε το ρυθµιστικό πλαίσιο λειτουργίας των τραπεζικών χρηµατοδοτήσεων

καθώς και την επίπτωση των επιτοκίων, και της πορείας τους, στη λήψη των τραπεζικών

αποφάσεων,

να γνωρίζετε επαρκώς τις σηµαντικότερες διαφορές ανάµεσα στις χρηµατοδοτήσεις

ανοικτού και κλειστού τύπου και να µπορείτε να συλλαµβάνετε ανάλογα τον εκάστοτε

πιστωτικό κίνδυνο.

- 33 -



Με τη χρήση καινοτόµων µεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης


(079-c1-u2)

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Η ΝΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ

ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ ΣΤΗ ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

- 34 -

- 35 -


Όπως προαναφέρθηκε, στην παρούσα ενότητα θα παρουσιαστεί η νοµική διάσταση των

χρηµατοδοτήσεων ως διαδικασία απαραίτητα δεµένη µε την τραπεζική και τα κριτήρια

χρηµατοδότησης Στην ενότητα αυτή θα δούµε κατά σειρά την ικανότητα ενός προσώπου να

προβαίνει σε δικαιοπραξίες, πώς µπορεί να χάσει ή να µεταβιβάσει την ικανότητα αυτή. Στη

συνέχεια, θα γίνει η διάκριση των διαφόρων µορφών επιχειρήσεων ανάλογα µε την ευθύνη

που φέρουν οι φορείς τους, ήτοι σε κεφαλαιουχικές ή προσωπικές καθώς και των ζητούµενων

ανά περίπτωση δικαιολογητικών τα οποία τεκµηριώνουν την δικαιοπρακτική τους ικανότητα.

Στην τρίτη υποενότητα παρουσιάζονται τα είδη αξιόγραφων τα οποία οι τράπεζες

αποδέχονται προς ενεχυρίαση καθώς και συνοπτικά στοιχεία ελέγχου της εγκυρότητας

αυτών. Στην επόµενη υποενότητα (τέταρτη) αναλύονται οι εµπράγµατες και ενοχικές

εξασφαλίσεις που γίνονται αποδεκτές από τις τράπεζες σε ασφάλεια των παρεχόµενων

διευκολύνσεων τους ενώ συµπληρωµατικά προς αυτήν έρχεται η επόµενη υποενότητα η

οποία κάνει λόγο για την παραγραφή των απαιτήσεων εκ µέρους της τράπεζας µε την

πάροδο χρονικού διαστήµατος το οποίο ποικίλλει ανάλογα µε τη σχέση που συνδέει την

εξασφάλιση µε τη διευκόλυνση.

- 36 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1 – ∆ΙΚΑΙΟΠΡΑΚΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ

1.1. ∆ικαιοπρακτική Ικανότητα

Προκειµένου για τη σύναψη σύµβασης µε µια τράπεζα ένα φυσικό ή νοµικό πρόσωπο

πρέπει να διαθέτει τη σχετική ικανότητα, ήτοι τη δικαιοπρακτική11.

Τα φυσικά πρόσωπα έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα εφόσον:

έχουν συµπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και

δεν τελούν υπό δικαστική συµπαράσταση12.

Οποιαδήποτε δικαιοπραξία/ σύµβαση συνάπτεται χωρίς τα συµβαλλόµενα µέρη να έχουν

δικαιοπρακτική ικανότητα θεωρείται άκυρη σύµφωνα µε το νόµο. Την ακυρότητα αυτή

µπορεί να επικαλεστεί οποιοσδήποτε έχει έννοµο συµφέρον.

Επίσης, είναι δυνατό, και παρά το γεγονός ότι κάποιοι διαθέτουν δικαιοπρακτική ικανότητα,

να µην είναι σε θέση να υπογράψουν εµπορικές συµβάσεις λόγω απώλειας της εµπορικής

τους ιδιότητας. Αυτό µπορεί να συµβεί σε περίπτωση που έχουν κηρυχθεί σε πτώχευση µε

δικαστική απόφαση.

1.2. Πτώχευση

Πτώχευση είναι η κατάσταση στην οποία περιέρχεται το φυσικό ή το νοµικό πρόσωπο που

έχει εµπορική ιδιότητα ή ασκεί εµπορία, όταν σταµατήσει τις πληρωµές του.

Η πτώχευση κηρύσσεται, και είναι νοµικά ισχυρή, από το αρµόδιο Πολυµελές

Πρωτοδικείο, όταν συντρέχουν κάποιες νόµιµες προϋποθέσεις. Η εµπορική ιδιότητα,

δεδοµένου ότι µόνο οι έµποροι πτωχεύουν. Η παύση των πληρωµών των εµπορικών χρεών

του εµπόρου ή η επίσηµη δήλωσή του ότι αναστέλλει τις πληρωµές του

Κατ’ αυτό τον τρόπο, αν συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, το δικαστήριο

επιλαµβάνεται και κηρύσσει σε πτώχευση το φυσικό ή το νοµικό πρόσωπο είτε κατόπιν

αιτήσεως κάποιου δανειστή, είτε κατόπιν δηλώσεως του εµπόρου ότι αυτός αναστέλλει την

πληρωµή των εµπορικών του χρεών είτε τέλος αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο.

Οι συνέπειες της πτώχευσης διακρίνονται σε:

1/ Προσωπικές συνέπειες

Τα φυσικά πρόσωπα χάνουν δικαιώµατα όπως:

11 Αυτή είναι η ικανότητα του προσώπου να επιχειρεί αυτοδύναµα δήλωση βουλήσεως, που παράγει τα δικαιοπρακτικά αποτελέσµατά της 12∆ηλ. υπό δικαστική απόφαση που κηρύσσει το πρόσωπο ανίκανο για όλες ή ορισµένες δικαιοπραξίες

- 37 -

το δικαίωµα του ‘’εκλέγεσθαι’’,

του διορισµού σε δηµόσια λειτουργήµατα,

την µη κατοχύρωση του απόρρητου της αλληλογραφίας,

την επιβολή προσωποκράτησης κλπ.

Τα νοµικά πρόσωπα υφίστανται την λύση της εταιρείας µε τη µέριµνα καθορισθέντων

προσώπων (εκκαθαριστές) ενώ προσωπικές συνέπειες βαρύνουν και τα µέλη τους

2/ Περιουσιακές συνέπειες

Οι συνέπειες αυτού του είδους συνίστανται κυρίως στην πτωχευτική απαλλοτρίωση εξαιτίας

της οποίας αυτός που έχει κηρυχθεί σε πτώχευση (φυσικό ή νοµικό πρόσωπο) δεν έχει το

δικαίωµα διαχείρισης και διάθεσης της περιουσίας του η οποία, µε την κήρυξη της

πτώχευσης, καθίσταται πτωχευτική και προορίζεται για την ικανοποίηση των πτωχευτικών

δανειστών.

Σηµείωση

Αν και η πτώχευση δεν επιφέρει απώλεια της δικαιοπρακτικής ικανότητας, εντούτοις στερεί

από τον πτωχό το δικαίωµα υπογραφής σύµβασης µε τράπεζα.

1.3. Πληρεξουσιότητα

Πληρεξουσιότητα είναι η µονοµερής δικαιοπραξία µε την οποία παρέχεται η εξουσία

αντιπροσώπευσης φυσικού ή νοµικού προσώπου. Για το λόγο αυτό όταν µια πράξη γίνεται

µέσω αντιπροσώπου πρέπει να εξετάζεται η πληρεξουσιότητά του. Η πληρεξουσιότητα

γίνεται µε δήλωση προς τον εξουσιοδοτούµενο ή τον τρίτο (τράπεζα) µε τον οποίο

συνάπτεται η δικαιοπραξία. Περιβάλλεται δε από συγκεκριµένο τύπο συµβολαιογραφικό ή

ιδιωτικό έγγραφο τα οποία πρέπει να τηρούνται στο αρχείο της τράπεζας. Πρέπει να δίνεται

ιδιαίτερη προσοχή στο περιεχόµενο του πληρεξουσίου έτσι που να καθορίζονται επακριβώς

οι πράξεις αλλά και η έκτασή τους για τα οποία παρέχεται η εξουσία αντιπροσώπευσης.

Η πληρεξουσιότητα ανακαλείται οποτεδήποτε θελήσει ο αντιπρόσωπος. Η ανάκληση γίνεται

µε δήλωση του αντιπροσωπευοµένου είτε προς τον πληρεξούσιο είτε προς τον τρίτο µε τον

οποίο ο πληρεξούσιος επιθυµούσε να επιχειρήσει δικαιοπραξία.

Η πληρεξουσιότητα κατά κανόνα παύει:

Όταν περατωθεί η δικαιοπραξία, για την οποία δόθηκε η πληρεξουσιότητα.

Με την πάροδο της προθεσµίας, όταν η πληρεξουσιότητα είναι ορισµένης διάρκειας.

- 38 -

Με το θάνατο (ή την ανικανότητα) του αντιπροσωπευοµένου ή του πληρεξουσίου-

αντιπροσώπου.

Με την παραίτηση του πληρεξουσίου-αντιπροσώπου.

Με τη λήξη της έννοµης σχέσης, πάνω στην οποία στηριζόταν η πληρεξουσιότητα.

Αν ο πληρεξούσιος αγνοεί την παύση της πληρεξουσιότητας και καταρτίζει δικαιοπραξία µε

τρίτο, η δικαιοπραξία είναι έγκυρη και δεσµεύει τον αντιπροσωπευόµενο. Αν όµως ο

αντιπροσωπευόµενος αποδείξει ότι ο τρίτος γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει την παύση της

πληρεξουσιότητας, η δικαιοπραξία δεν τον δεσµεύει.

Σηµείωση

Αν µια σύµβαση συνοµολογήθηκε στο όνοµα άλλου χωρίς την πληρεξουσιότητά του, το

κύρος της εξαρτάται από την έγκριση του αντιπροσωπευοµένου.

- 39 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2. ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

2.1. Η Έννοια της Εταιρείας και οι Κύριες Μορφές της

«Εµπορική εταιρεία, είναι, η σύµφωνα µε το νόµο συγκέντρωση δύο ή περισσοτέρων φυσικών

(έµποροι) ή νοµικών (εµπορικές εταιρείες) προσώπων, που εισφέρουν ή συµµετέχουν από κοινού,

έχουν κοινές επιδιώξεις και οικονοµικό, κατά κανόνα, στόχο».

Οι εταιρείες διακρίνονται σε:

Προσωπικές εταιρείες Σ’ αυτή τη µορφή εταιρειών, το πρόσωπο και η προσωπική συµβολή κάθε εταίρου είναι

ουσιώδες στοιχείο για τη λειτουργία της εταιρείας. Ο εταιρικός σκοπός δεν επιτυγχάνεται

µόνο µε τη συγκέντρωση κεφαλαίων αλλά και µε τη διαρκή σύµπραξη όλων των εταίρων.

Για τις υποχρεώσεις της εταιρείας ευθύνονται όλοι οι εταίροι µε την ατοµική τους περιουσία,

οι οποίοι έχουν τα ίδια δικαιώµατα και τις ίδιες υποχρεώσεις, ανεξάρτητα από το ύψος της

εισφοράς τους. Ο ενοχικός δεσµός που συνδέει τους εταίρους, έχει προσωποπαγή

χαρακτήρα. Γι’ αυτό ο θάνατος, η πτώχευση ή η θέση σε δικαστική συµπαράσταση ενός από

τους εταίρους επιφέρει τη λύση της εταιρείας, και η έξοδος εταίρου δεν είναι δυνατή χωρίς

της συναίνεση όλων.

Στις προσωπικές εταιρείες υπάγονται:

η Αστική Εταιρεία, η Οµόρρυθµη Εταιρεία,

η Ετερόρρυθµη Εταιρεία η Αφανής Εταιρεία.

Κεφαλαιουχικές εταιρείες Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της µορφής εταιρειών είναι η συγκέντρωση κεφαλαίων. Το

πρόσωπο των εταίρων δεν επηρεάζει την υπόσταση της εταιρείας, για αυτό η µεταβίβαση

της εταιρικής ιδιότητας είναι ελεύθερη, ενώ ο θάνατος, η πτώχευση και η θέση σε δικαστική

συµπαράσταση των εταίρων δεν επηρεάζουν την εταιρεία. Για τα εταιρικά χρέη ευθύνεται

µόνο η εταιρεία, όχι οι εταίροι, ενώ η έκταση των εταιρικών δικαιωµάτων εξαρτάται από το

ύψος της εισφοράς.

Στις κεφαλαιουχικές εταιρείες υπάγονται:

η Ανώνυµη Εταιρεία, η Εταιρεία Περιορισµένης Ευθύνης,

ο Συνεταιρισµός η Ετερόρρυθµη κατά Μετοχές Εταιρεία.

Επιπλέον υπάρχει η Συµπλοιοκτησία η οποία αποτελεί ιδιάζουσα εταιρική µορφή.

- 40 -

Σηµείωση

Νοµική προσωπικότητα έχουν οι κεφαλαιουχικές και οι προσωπικές εταιρείες πλην των

αφανών, αστικών εταιρειών και της συµπλοιοκτησίας. Η ύπαρξη του νοµικού προσώπου

αρχίζει µε τη σύναψη της εταιρικής σύµβασης και χαρακτηρίζεται από ικανότητα για

δικαιοπραξία.

2.2. Προσωπικές Εταιρείες

Στη συνέχεια της µελέτης µας, θα αναφερθούµε στις κύριες µορφές προσωπικών εταιρειών,

δηλ.:

στην αστική εταιρεία,

στην οµόρρυθµη εταιρεία,

στην ετερόρρυθµη εταιρεία και

στην αφανής (ή συµµετοχική) εταιρεία.

2.2.1. Αστική εταιρεία

Η αστική εταιρεία δεν αποτελεί τυπική επιχειρηµατική µορφή ενώσεως προσώπων, όπως οι

εµπορικές εταιρείες, αλλά κυρίως, συνασπισµό οικονοµικής συνεργασίας. Η οικονοµική της

σηµασία δεν είναι αµελητέα και εξαιτίας της ευρείας έννοιάς της µπορεί να εξυπηρετήσει

ποικίλους σκοπούς. Αστικές εταιρείες µπορεί να είναι ενώσεις προσώπων µε οικονοµικό

αλλά και µε ιδεολογικό σκοπό.

2.2.2. Οµόρρυθµη εταιρεία

Οµόρρυθµη εταιρεία είναι η προσωπική εµπορική εταιρεία µε νοµική προσωπικότητα, για

τις υποχρεώσεις της οποίας ευθύνονται όλοι οι εταίροι (οµόρρυθµοι εταίροι) απεριόριστα

και εις ολόκληρον. Η σύστασή της απαιτεί αρχήν έγκυρη σύναψη εταιρικής σύµβασης η

οποία γίνεται µε ιδιωτικό ή δηµόσιο έγγραφο και υπόκειται σε διατυπώσεις δηµοσιότητας.

Στο καταστατικό πρέπει να περιέχεται:

το όνοµα και η κατοικία των εταίρων, η εταιρική επωνυµία,

το όνοµα των διαχειριστών, το είδος και η αξία των εισφορών,

η διάρκεια της εταιρείας, ο εταιρικός σκοπός και

η ιδιότητα της εταιρείας ως οµόρρυθµης.

- 41 -

Σε αντίθεση προς τον κανόνα της συλλογικής εκπροσώπησης που ισχύει στην αστική

εταιρεία, στην οµόρρυθµη καθιερώνεται η αρχή της ατοµικής εκπροσώπησης, εκτός και αν κάτι

διαφορετικό έχει προβλεφθεί από το καταστατικό της εταιρείας. Στην περίπτωση της

ατοµικής εκπροσώπησης κάθε οµόρρυθµος εταίρος µπορεί µόνος να δεσµεύει την εταιρεία

(και τους εταίρους) ανεξάρτητα από τη σύµπραξη ή και παρά την εναντίωση των άλλων.

2.2.3. Ετερόρρυθµη εταιρεία

Ετερόρρυθµη εταιρεία είναι η εµπορική προσωπική εταιρεία µε νοµική προσωπικότητα,

στην οποία ένας ή περισσότεροι εταίροι ευθύνονται απεριόριστα και εις ολόκληρον για τα

εταιρικά χρέη, ενώ οι υπόλοιποι (ετερόρρυθµοι εταίροι), περιορισµένα. Η επωνυµία

σχηµατίζεται υποχρεωτικά µόνο από το όνοµα των απεριόριστα ευθυνόµενων εταίρων (ενός

ή περισσοτέρων) και όχι από το όνοµα των ετερορρύθµων. Σύµφωνα µε το νόµο, ο

ετερόρρυθµος εταίρος δεν έχει την εξουσία να κάνει πράξεις διαχειρίσεως.

2.2.4. Αφανής (ή συµµετοχική) εταιρεία

Αφανής εταιρεία είναι η προσωπική εταιρεία χωρίς νοµική προσωπικότητα, στην οποία ο

εταιρικός δεσµός περιορίζεται στις προς τα έσω σχέσεις των εταίρων, ενώ προς τα έξω δρα

ένας ή και περισσότεροι εταίροι (εµφανείς εταίροι) και όχι οι υπόλοιποι (αφανείς εταίροι). Αποτελεί γνήσια εταιρική µορφή ενώ ο εταιρικός δεσµός λειτουργεί µόνο στις προς τα έσω

σχέσεις. Υπάρχουν δηλαδή µόνο εσωτερικά σχέσεις µεταξύ των εταίρων. Προς τα έξω, δεν

εµφανίζεται η εταιρεία, ούτε οι αφανείς εταίροι αλλά µόνο ο εµφανής, ο οποίος

συναλλάσσεται στο όνοµά του. Από αυτό συνεπάγεται ότι µόνο ο εµφανής εταίρος ασκεί

εµπορικές πράξεις και µόνο αυτός αποκτά την εµπορική ιδιότητα.

2.3. Κεφαλαιουχικές Εταιρείες

Στο σηµείο αυτό θα αναφερθούµε στις κύριες µορφές Κεφαλαιουχικών εταιρειών, δηλ.:

στην ανώνυµη εταιρεία

στην εταιρεία περιορισµένης ευθύνης

στο συνεταιρισµό

στην ετερόρρυθµη κατά µετοχές εταιρεία

- 42 -

2.3.1. Ανώνυµη εταιρεία

Ανώνυµη εταιρεία είναι η εµπορική κεφαλαιουχική εταιρεία µε νοµική προσωπικότητα για

τα χρέη της οποίας ευθύνεται µόνο η ίδια µε την περιουσία της. Το κεφάλαιό της είναι

διαιρεµένο σε ίσα µερίδια, τις µετοχές. Η ίδρυσή της επιτυγχάνεται µε δικαιοπραξία και

προϋποθέτει σύναψη καταστατικού, ανάληψη µετοχών, έγκριση του καταστατικού και άδεια

σύστασης από τη ∆ιοίκηση (Νοµαρχία) καθώς και τήρηση διατυπώσεων δηµοσιότητας.

Είναι τρεις οι βασικές αρχές που ισχύουν σχετικά µε τη νοµική θέση του µετόχου Ανώνυµης

Εταιρείας.

∆εν µπορεί να επιτραπεί η ανάθεση διαχειριστικών και εκπροσωπευτικών εξουσιών στους

µετόχους.

Υπάρχει ελεύθερη µεταβίβαση της µετοχικής σχέσης.

Η µετοχική σχέση εξασφαλίζει την έλλειψη υποχρεώσεων των µετόχων.

Το µετοχικό κεφάλαιο της Α. Ε. διαιρείται σε ισότιµα µερίδια, τις µετοχές. Το µετοχικό

κεφάλαιο διαφέρει από την εταιρική περιουσία. Η εταιρική περιουσία, η οποία σχηµατίζεται

από τις εισφορές των µετόχων, από τη στιγµή που λειτουργήσει η εταιρεία υπόκειται σε

συνεχείς µεταβολές (αυξοµειώσεις), ενώ το κεφάλαιο, το οποίο αντιστοιχεί στο άθροισµα

της αξίας των εισφορών των µετόχων, παραµένει σταθερό. Η Α.Ε. έχει τρία υποχρεωτικά

όργανα:

τη Γενική Συνέλευση, Η Γενική Συνέλευση είναι το ανώτατο όργανο της εταιρείας και

έχει την εξουσία να αποφασίζει για κάθε εταιρική υπόθεση. Σ’ αυτό το σηµείο θα πρέπει

να τονισθεί ότι η Γενική Συνέλευση δεν ασκεί η ίδια και τη διαχείριση της εταιρείας,

αφού υπάρχει ειδικό διαχειριστικό όργανο, το ∆ιοικητικό Συµβούλιο.

το ∆ιοικητικό Συµβούλιο Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο είναι συλλογικό όργανο που

εκφράζει τη βούληση του νοµικού προσώπου της εταιρείας στις εσωτερικές και

εξωτερικές σχέσεις. Οι πράξεις που ενεργεί το ∆ιοικητικό Συµβούλιο στα πλαίσια της

αρµοδιότητάς του είναι πράξεις του νοµικού προσώπου της εταιρείας.

τους Ελεγκτές.

Καθένα από αυτά έχει δικό του, αυστηρά διακρινόµενο κύκλο αρµοδιοτήτων.

2.3.2. Εταιρεία περιορισµένης ευθύνης

Εταιρεία περιορισµένης ευθύνης είναι η εµπορική κεφαλαιουχική εταιρεία µε νοµική

προσωπικότητα, για τα χρέη της οποίας ευθύνεται µόνο η ίδια µε την περιουσία της, το δε

κεφάλαιό της είναι διαιρεµένο σε ίσα τµήµατα, τα εταιρικά µερίδια. Κύριο χαρακτηριστικό

- 43 -

της Ε.Π.Ε. είναι η έλλειψη ευθύνης των εταίρων και η ύπαρξη εταιρικού κεφαλαίου. Το

εταιρικό κεφάλαιο έχει την ίδια έννοια και σηµασία, µε το µετοχικό κεφάλαιο της Α.Ε.

∆ιαιρείται σε ίσα τµήµατα και αποτελεί αµετάβλητη µαθηµατική ποσότητα η οποία µπορεί

να αυξηθεί ή να µειωθεί µόνο µε τροποποίηση του καταστατικού, σε αντίθεση µε την

εταιρική περιουσία. Η εταιρική περιουσία που αντιστοιχεί στο µετοχικό κεφάλαιο είναι

δεσµευµένη, ώστε για την ύπαρξη κερδών απαιτείται το ενεργητικό να υπερβαίνει τα

εταιρικά χρέη και το εταιρικό κεφάλαιο.

Η Ε.Π.Ε. έχει δύο υποχρεωτικά όργανα:

τη συνέλευση των εταίρων Η Συνέλευση των Εταίρων είναι το ανώτατο όργανο της

εταιρείας και έχει την εξουσία να αποφασίζει για κάθε εταιρική υπόθεση.

τους διαχειριστές. ∆ιαχειριστικά όργανα της Ε.Π.Ε. είναι οι διαχειριστές οι οποίοι

διορίζονται από το καταστατικό της εταιρείας και έχουν την εξουσία να ενεργούν

οποιαδήποτε πράξη εµπίπτει στον σκοπό της εταιρείας.

2.3.3. Συνεταιρισµός

Συνεταιρισµός είναι η εταιρεία η οποία έχει µεταβλητό κεφάλαιο, µεταβλητό αριθµό

συνεταίρων και αποσκοπεί στην οικονοµική και κοινωνική προαγωγή των συνεταίρων µε την

από κοινού συνεργασία και σύµπραξη. Από τον ορισµό αυτό προκύπτει ότι το

χαρακτηριστικό του συνεταιρισµού είναι το µεταβλητό του κεφαλαίου και των εταίρων, γιατί

καταρχήν κάθε συνεταίρος µπορεί να αποχωρεί από το συνεταιρισµό, συναποκοµίζοντας τη

µερίδα του χωρίς να διαλύεται ο συνεταιρισµός. Η εµπορική επωνυµία αποτελείται από τη

λέξη «Συνεταιρισµός», το σκοπό στον οποίο αποσκοπεί και το είδος της ευθύνης. Τέλος, η

ιδιότητα ως µέλος του συνεταιρισµού παύει να υπάρχει εκούσια ή ακούσια.

2.3.4. Ετερόρρυθµη κατά Μετοχές Εταιρεία

Η ετερόρρυθµη κατά µετοχές εταιρεία φέρει τα βασικά στοιχεία της εταιρείας

περιορισµένης ευθύνης, ιδίως σε ότι αφορά τη δηµοσιότητα των πράξεων και των στοιχείων

της, αλλά σε αντίθεση µε τις εταιρείες περιορισµένης ευθύνης τα µερίδια των ετερορρύθµων

εταίρων της ενσωµατώνονται σε µετοχές.

Θεωρείται ότι αποτελεί συνδυασµό της οµόρρυθµης και της ανώνυµης εταιρείας και στην

πράξη απαντάται σπάνια.

- 44 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3. ΑΞΙΟΓΡΑΦΑ

3.1. Η Έννοια του Αξιογράφου

Αξιόγραφο είναι το έγγραφο που ενσωµατώνει και περιγράφει συγκεκριµένο δικαίωµα. Η

σχέση εγγράφου και δικαιώµατος είναι τόσο στενή, ώστε δικαίωµα χωρίς την κατοχή του

εγγράφου δεν νοείται.

Κάθε αξιόγραφο φέρει ορισµένα τυπικά στοιχεία προκειµένου για την εγκυρότητά του. Η

σηµασία των αξιόγραφων στη Λιανική Τραπεζική έγκειται στο ότι µπορούν να λαµβάνονται

ως ενέχυρο για τη διενέργεια χρηµατοδοτήσεων αποτελώντας έτσι µια κατηγορία

εµπράγµατων εξασφαλίσεων. Η εµπράγµατη εξασφάλιση είναι αυτή που άπτεται κάποιου

πράγµατος, σύµφωνα µε τον Αστικό Κώδικα κάποιου αντικειµένου επάνω στο οποίο µπορεί

να υπάρχει το δικαίωµα της κυριότητας, της νοµής, της χρήσης κλπ. Παραδείγµατα τέτοιων

αντικειµένων τα οποία προσφέρονται ως εµπράγµατες εξασφαλίσεις είναι τα ακίνητα, τα

µετρητά, τίτλοι µετοχών, µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων κλπ. Έρχεται σε αντίθεση µε τις

ενοχικές εξασφαλίσεις οι οποίες άπτονται προσώπων, φυσικών και νοµικών, τα οποία

ενέχονται στη σύµβαση χωρίς ωστόσο να µπορούν να πωληθούν ενοικιαστούν κλπ.

Παραδείγµατα τέτοιων είναι η προσωπική εγγύηση των γονέων όταν για παράδειγµα

υπογράφουµε εµείς ως πιστούχοι για στεγαστικό δάνειο.

3.2. Επιταγές

Εικόνα-1. Η επιταγή

Επιταγή είναι το αξιόγραφο που ενσωµατώνει την εντολή του εκδότη προς την τράπεζα

όπου τηρείται ο λογαριασµός του, να πληρώσει στον κοµιστή-δικαιούχο ένα συγκεκριµένο

- 45 -

ποσό, το αναγραφόµενο, µε χρέωσή του. Κύριο χαρακτηριστικό της επιταγής είναι ότι είναι

πληρωτέα ‘’επί τη εµφανίσει’’.

Τα τυπικά στοιχεία µιας επιταγής είναι:

1. Η ονοµασία «επιταγή»

2. Η χρονολογία και ο τόπος έκδοσής της

3. Η απλή και καθαρή εντολή πληρωµής ορισµένου ποσού

4. Το όνοµα του πληρωτή

5. Ο τόπος πληρωµής

6. Η υπογραφή του εκδότη

Στο σηµείο αυτό θέτουµε δύο βασικά ερωτήµατα που σχετίζονται µε τις επιταγές:

Ερώτηση-1. Τι είναι ακάλυπτη επιταγή;

Απάντηση: Η επιταγή που ενώ πληρούσε όλους τους τυπικούς όρους και εµφανίστηκε

εµπρόθεσµα για πληρωµή, ∆ΕΝ πληρώθηκε, γιατί ο λογαριασµός σε βάρος του οποίου

εκδόθηκε δεν διέθετε, τη στιγµή εκείνη, επαρκές υπόλοιπο. Στην περίπτωση αυτή η τράπεζα

σφραγίζει την επιταγή θέτοντας επί της επιταγής κείµενο της µορφής «η επιταγή, αν και

εµφανίσθηκε εµπρόθεσµα, σφραγίστηκε λόγω έλλειψης επαρκούς υπολοίπου»13.

Σηµείωση

Η προθεσµία σφράγισης της επιταγής είναι 8 ηµερολογιακές ηµέρες, αρχής γενοµένης από

την επόµενη ηµέρα της ηµεροµηνίας έκδοσης αν η επιταγή είναι πληρωτέα στη χώρα

έκδοσης και 20 ηµέρες στην ίδια ήπειρο.

Ερώτηση-2. Τι είναι ανάκληση επιταγής;

Απάντηση Είναι το δικαίωµα που έχει ο εκδότης να ζητήσει από την πληρώτρια τράπεζα να

αρνηθεί την εξόφληση της επιταγής του. Το δικαίωµα αυτό είναι ισχυρό µετά τις προθεσµίες

εµφάνισης της επιταγής που ισχύουν κατά περίπτωση και δεσµεύει απόλυτα την πληρώτρια

τράπεζα, που θα πρέπει να αρνηθεί την πληρωµή της.

13 Σε περίπτωση που υπάρχει διαφορά µεταξύ του αριθµητικού ποσού και του ολογράφως, υπερισχύει το ολογράφως.

- 46 -

3.3. Συναλλαγµατικές

Συναλλαγµατική είναι το αξιόγραφο που ενσωµατώνει το δικαίωµα του δικαιούχου να

απαιτήσει από τον οφειλέτη την καταβολή ορισµένου ποσού σε συγκεκριµένο τόπο και

χρόνο.

Εικόνα-2. Η συναλλαγµατική

Τα τυπικά στοιχεία µιας συναλλαγµατικής είναι:

1. Η ονοµασία «συναλλαγµατική»

2. Η απλή και καθαρή εντολή πληρωµής ενός ορισµένου χρηµατικού ποσού

3. Το όνοµα του αποδέκτη (πληρωτή)

4. Το όνοµα του δικαιούχου του χρηµατικού ποσού

5. Η ηµεροµηνία έκδοσης

6. Η λήξη (ηµεροµηνία πληρωµής)

7. Ο τόπος πληρωµής

8. Ο τόπος έκδοσης

9. Η υπογραφή του εκδότη

∆ικαιούχος είναι αυτός υπέρ του οποίου εκδόθηκε η συναλλαγµατική ή αυτός υπέρ του

οποίου έχει µεταβιβαστεί το δικαίωµα.14

Οφειλέτης (αποδέκτης) είναι αυτός που αποδέχτηκε τη συγκεκριµένη υποχρέωση,

υπογράφοντας πάνω στο σώµα της συναλλαγµατικής.

14 Στην περίπτωση που δεν αναφέρεται η ρήτρα «όχι σε διαταγή».

- 47 -

Εκδότης είναι αυτός που δίνει την εντολή πληρωµής στον οφειλέτη. Εκδότης και δικαιούχος

της συναλλαγµατικής συχνά ταυτίζονται και στην περίπτωση αυτή αναφέρεται η ρήτρα «σε

διαταγή εµού του ιδίου».

Η εµπρόθεσµη πληρωµή της συναλλαγµατικής γίνεται µέσα στις δύο επόµενες εργάσιµες

ηµέρες από τη λήξη της. Σε περίπτωση που δεν πληρωθεί εµπρόθεσµα, συντάσσεται από

συµβολαιογράφο το διαµαρτυρικό έγγραφο, ώστε να καλυφθεί ο κοµιστής (σε περίπτωση

που έχει ενεχυραστεί, η τράπεζα) έναντι κυρίως του εκδότη και των άλλων οπισθογράφων.

Σηµείωση

∆εν απαιτείται σύνταξη διαµαρτυρικού κατά του εκδότη εφόσον υπάρχει η ρήτρα «ανέξοδος

επιστροφή».

Τέλος, συναλλαγµατική µπορεί να εκδοθεί και από νοµικό πρόσωπο εφόσον τεθεί σφραγίδα

της εταιρείας και η υπογραφή του νόµιµου εκπρόσωπου.

- 48 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 4. ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ

4.1. Εξασφαλίσεις

Εξασφαλίσεις είναι τα µέτρα που λαµβάνονται κατά τη χορήγηση ενός δανείου ή µιας

πίστωσης γενικότερα και αποσκοπούν στην κάλυψη των συµφερόντων της τράπεζας σε

περίπτωση αδυναµίας του πιστούχου να επιστρέψει έγκαιρα και σύµφωνα µε τους

προσυµφωνηµένους όρους το κεφάλαιο, τους τόκους και τις προµήθειες.

Οι εξασφαλίσεις χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:

τις ενοχικές και

τις εµπράγµατες.

4.2. Ενοχικές Εξασφαλίσεις

Οι ενοχικές εξασφαλίσεις είναι εκείνες που περιλαµβάνουν οι συµβάσεις, στις οποίες οι

οφειλέτες ενέχονται, δηλαδή ευθύνονται µε την υπογραφή τους. Στην κατηγορία αυτή

περιλαµβάνονται και οι εγγυήσεις, δια των οποίων τρίτοι, είτε φυσικά είτε νοµικά πρόσωπα,

ευθύνονται µε την υπογραφή τους για τις οφειλές των δανειοληπτών.

Χαρακτηριστικό των ενοχικών εξασφαλίσεων είναι ότι δεν µπορούν να ποσοτικοποιηθούν

και να επιµετρηθούν, εντούτοις αρκετές φορές είναι και οι µοναδικές εξασφαλίσεις µιας

πιστωτικής διευκόλυνσης.

4.2.1. Συµβάσεις

Η πιστοδότηση είναι µια συµφωνία µεταξύ της τράπεζας και του πελάτη (οφειλέτης) η οποία

περιλαµβάνει επιµέρους όρους και καλύπτεται από σχετικά έγγραφα. Το κυριότερο από τα

έγγραφα αυτά είναι η σύµβαση. Η σύµβαση αποτελεί το βασικό νοµικό έγγραφο το οποίο

γίνεται αποδεκτό και υπογράφεται από όλα τα µέρη της συµφωνίας. Ουσιαστικά, καθιστά

υπεύθυνο τον δανειολήπτη για την εµπρόθεσµη εξόφληση του δανείου και θα πρέπει να

υπογράφεται σε κάθε περίπτωση. Απαραίτητη προϋπόθεση για την κατάρτιση της σύµβασης

είναι όπως ο πελάτης (φυσικό ή νοµικό πρόσωπο) να έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα.

Υπογράφοντας τη σύµβαση ο δανειολήπτης παρέχει την πρώτη και βασική µορφή ενοχικής

εξασφάλισης προς την τράπεζα, µε την ενυπόγραφη αποδοχή των όρων οι οποίοι

περιλαµβάνονται σε αυτή. Η υπογραφή του δανειολήπτη πρέπει να εµφανίζεται σε κάθε

σελίδα της σύµβασης (στο κάτω µέρος της σελίδας) γιατί µε αυτό τον τρόπο αποδεικνύεται

η πλήρης γνώση του κειµένου το οποίο υπογράφει.

- 49 -

4.2.2. Εγγυήσεις τρίτων

Οι εγγυήσεις οι οποίες παρέχονται είτε από φυσικά είτε από νοµικά πρόσωπα είναι η πιο

διαδεδοµένη µορφή εξασφάλισης και τούτο λόγω του ότι είναι ενοχική εξασφάλιση και η

διαδικασία λήψης της εµπεριέχει χαµηλό κόστος (ή και καθόλου) για τον πιστούχο.

∆ιακρίνονται σε:

προσωπικές εγγυήσεις εφόσον αφορούν σε φυσικό πρόσωπο και

εταιρικές εγγυήσεις εφόσον αφορούν σε νοµικό.

Α. Προσωπικές Εγγυήσεις

Η βασική πολιτική της Τράπεζας είναι να δέχεται ως εγγυητές όλα τα άτοµα τα οποία κατά

την κρίση της µπορούν να αναλάβουν την υποχρέωση αποπληρωµής της πιστωτικής

διευκόλυνσης την οποία προτίθενται να εγγυηθούν σε περίπτωση αδυναµίας αποπληρωµής

της από τον πιστούχο και κατάπτωσης.

Οι βασικές προϋποθέσεις τις οποίες πρέπει να πληρούν οι εγγυητές είναι:

Άτοµα ηλικίας άνω των 18 και έως 65 ετών τα οποία να µην εµφανίζουν δυσµενή

στοιχεία.

Κάτοχοι Ελληνικής / Ευρωπαϊκής οι οποίοι είναι κάτοικοι του εσωτερικού ή του

εξωτερικού.

Αλλοδαποί, κάτοικοι Ελλάδος ή του εξωτερικού µε την προϋπόθεση ότι αποκτούν

εισοδήµατα στην Ελλάδα.

Κάτοχοι ικανοποιητικής αξίας ακίνητης ή/και κινητής περιουσίας συγκριτικά µε το

ποσό που εγγυούνται.

Άτοµα µε ικανοποιητικά ετήσια εισοδήµατα συγκριτικά µε το ποσό που εγγυούνται.

Β. Εταιρικές Εγγυήσεις

Η πολιτική της Τράπεζας όσον αφορά τις εταιρικές εγγυήσεις, εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό

από το Ελληνικό Νοµικό Πλαίσιο και ορίζει ότι δέχεται την εγγύηση όλων των ελληνικών ή

αλλοδαπών εταιρειών οι οποίες:

Σύµφωνα µε τον νόµο και το καταστατικό τους, δύναται να εγγυηθούν υπέρ τρίτων.

Αξιολογούνται από την Τράπεζα ως ικανές να ανταποκριθούν στην πιστωτική

διευκόλυνση την οποία εγγυούνται σε περίπτωση αδυναµίας αποπληρωµής από τον

πιστούχο.

- 50 -

Επισηµαίνεται ότι λόγω των περίπλοκων περιορισµών του νοµικού πλαισίου είναι ιδιαίτερα

δύσκολο να καθορισθεί επακριβώς σε ποιες περιπτώσεις µια εταιρεία µπορεί να εγγυηθεί µια

άλλη εταιρεία, ένα φυσικό πρόσωπο ή να δεχθεί την εγγύηση άλλης εταιρείας. Επιπλέον

βάσει νόµου, εταιρική εγγύηση θυγατρικής εταιρείας υπέρ της µητρικής δεν ισχύει. Για το

λόγο αυτό, η Τράπεζα δέχεται ότι για να γίνει δεκτή µια εταιρική εγγύηση θα πρέπει

απαραίτητα να υπάρχει σχετική γνωµάτευση από το Νοµικό Τµήµα το οποίο εν

προκειµένω εξετάζει την κάθε περίπτωση χωριστά.

Σηµειώνεται ότι πέραν των προσωπικών και εταιρικών εγγυήσεων, υπάρχουν επιπρόσθετα

και τρεις µορφές υποσχετικών επιστολών οι οποίες συχνά ζητούνται από τους πελάτες µας

και παρόλο που δεν αποτελούν τριτεγγύηση έχουν τη µορφή ηθικής δέσµευσης. Συνεπώς,

στηρίζονται στη φερεγγυότητα και την αξιοπιστία του εκάστοτε υπογράφοντος

Οι επιστολές αυτές είναι:

Negative Pledge Το negative pledge είναι η αρνητική δήλωση που κάνουν οι φορείς µιας επιχείρησης προς

την δανειοδότρια τράπεζα σύµφωνα µε την οποία ∆ΕΝ θα προχωρήσουν στη σύσταση

ενέχυρου για κάποιο πράγµα της εταιρείας ή δικό τους χωρίς την προηγούµενη έγγραφη

συναίνεση της Τράπεζας.

Letter of Comfort Το Letter of Comfort είναι µια επιστολή, συνήθως της µητρικής εταιρείας του εξωτερικού,

η οποία δηλώνει δια της υπογραφής του εκπροσώπου της ότι θα στηρίξει την εγχώρια

θυγατρική σε οποιαδήποτε κεφαλαιακή ανάγκη προκύψει, χωρίς όµως να έχει το κύρος

µιας εγγυητικής επιστολής.

Letter of Intent. Το Letter of intent αποδίδεται στα ελληνικά ως ‘’επιστολή πρόθεσης’’.

4.3. Εµπράγµατες Εξασφαλίσεις

Όπως προαναφέρθηκε, ο πρωτοφειλέτης και ο εγγυητής συνιστούν τις ενοχικές εξασφαλίσεις

µιας χρηµατοδότησης. Το ενέχυρο και η υποθήκη συνιστούν εµπράγµατες εξασφαλίσεις

διότι κύριο µέσο κατοχύρωσης του δανειστή είναι πράγµα κινητό ή ακίνητο.

Οι έννοιες του ενεχύρου και της υποθήκης είναι παρόµοιες µε τη λογική ότι ο

πρωτοφειλέτης, ο εγγυητής ή τρίτος είναι δυνατόν να προσφέρουν, µέσω νόµιµης

διαδικασίας, τα πράγµατα που τους ανήκουν για την εξασφάλιση του δανειστή. Σε

περίπτωση δε µη πληρωµής του δανείου ο δανειστής έχει το δικαίωµα να εκποιήσει αυτά τα

πράγµατα για να ικανοποιήσει την απαίτησή του.

- 51 -

Η κύρια διαφορά µεταξύ του ενεχύρου και της υποθήκης είναι ότι το πρώτο αναφέρεται σε

κινητά (πράγµατα ή δικαιώµατα) ενώ το δεύτερο κατά κανόνα σε ακίνητα.

4.3.1. Ενέχυρο

Ενέχυρο είναι το εµπράγµατο δικαίωµα επί ξένου κινητού πράγµατος ή δικαιώµατος για την

εξασφάλιση απαίτησης του δανειστή µε την προνοµιακή ικανοποίησή του από το πράγµα.

Χρήζει επισήµανσης ότι για την εγκυρότητα της σύστασης του ενεχύρου θα πρέπει να

προϋπάρχει µια κύρια σύµβαση, από την οποία να προκύπτει απαίτηση και προς εξασφάλιση

της οποίας θα λειτουργεί το ενέχυρο. Επίσης, η διαδικασία της ενεχυρίασης, ως προς τις

επιµέρους συµβάσεις που υπογράφονται βάσει των σχετικών διατάξεων του Αστικού Κώδικα

και οι οποίες δεν εµπίπτουν στο αντικείµενο της παρούσας ενότητας, είναι διαφορετική

ανάλογα µε το προσφερόµενο ενέχυρο.

Ενδεικτικά οι συνηθέστερες περιπτώσεις ενεχυρίασης είναι:

συναλλαγµατικές επιταγές εµπορεύµατα

φορτωτικά καταθέσεις απαιτήσεις γεγενηµένες

Οι συναλλαγµατικές και οι επιταγές µαζί µε τη δέσµευση κατάθεσης τείνουν να αποτελούν

τις συνηθέστερες µορφές ενέχυρου µε τα εµπορεύµατα και τα φορτωτικά έγγραφα να

εκλείπουν λόγω του υψηλού κόστους τήρησης και παρακολούθησης της σχέσης.

Σηµειώνεται επίσης ότι οι τράπεζες οφείλουν να προβαίνουν πάντα σε έλεγχο φερεγγυότητας

των εκδοτών των συναλλαγµατικών και επιταγών που προσκοµίζονται ως εξασφάλιση µιας

πιστωτικής διευκόλυνσης. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις καταθέσεις, κυρίως ως προς την

προέλευση τους, δεδοµένης της περίπτωσης του ‘’ξεπλύµατος βρώµικου χρήµατος’’ (money

laundering).

Οι γεγενηµένες απαιτήσεις παρουσιάζουν µια ιδιοµορφία και χρήζει προσοχής η

χρηµατοδότηση µε εξασφάλιση τέτοιες καθώς πρέπει να έχει ήδη εκτελεστεί η παραγγελία

και σύµφωνα µε τους όρους της σύµβασης να αποµένει η καταβολή των χρηµάτων από τον

πελάτη του πιστούχου.

Ως εκ τούτου δεν θεωρείται απαίτηση µια απλή παραγγελία.

4.3.2. Υποθήκη

Η υποθήκη είναι εµπράγµατο δικαίωµα σε ξένο ως προς το δανειστή ακίνητο για την

εξασφάλιση της απαίτησης του δανειστή µε την προνοµιακή ικανοποίησή του από το

- 52 -

πράγµα. Η υποθήκη είναι δικαίωµα παρεπόµενο, απαιτείται δηλαδή ύπαρξη κύριας

απαίτησης, η οποία µπορεί να είναι και µελλοντική ή υπό αίρεση.

Η υποθήκη εγγράφεται στο οικείο υποθηκοφυλακείο του ακινήτου και είναι δυνατόν να

εγγραφεί επί:

1. οικόπεδο, αγροτεµάχιο

2. όροφο, διαµέρισµα ή κάθετη ιδιοκτησία

3. ιδανικό µερίδιο, η περίπτωση συνιδιοκτησίας κατά την οποία δεν είναι δυνατόν να

διαχωριστεί το µερίδιο του πιστούχου (στην πράξη αποφεύγεται)

4. ψιλή κυριότητα, συνήθως λαµβάνεται και η προσωπική εγγύηση του επικαρπωτή

5. επικαρπία ακινήτου, συνήθως λαµβάνεται και η προσωπική εγγύηση του κατόχου της

ψιλής κυριότητας

6. µεταλλείο

7. πλοία ή αεροσκάφη, λόγω της µεγάλης συνήθως αξίας τους

8. µηχανικές ή άλλες εγκαταστάσεις (εµπεπηγµένα µηχανήµατα)

Α. Προσηµείωση υποθήκης

Είναι το δικαίωµα εγγραφής υποθήκης υπό την αναβλητική αίρεση τελεσίδικης επιδίκασης

της απαίτησης. Επί της ουσίας πρόκειται για την «οικονοµική» εκδοχή της υποθήκης και

µπορεί να µετατραπεί σε τέτοια εντός 90 ηµερών από την τελεσιδικία της απαίτησης ενώ και

οι δύο κατατάσσονται σε πίνακα προνοµιακής ικανοποίησης ανάλογα µε το χρόνο εγγραφής

τους. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά οι κυριότερες διαφορές τους:

Κόστος εγγραφής*

Τίτλος εκτελεστός**

Αναλυτική περιγραφή***

Υποθήκη 3,29% Ναι Ναι

Προσηµείωση υποθήκης 0,75% Όχι Όχι

Πίνακας-1. ∆ιαφορές υποθήκης και προσηµείωσης υποθήκης * τα ποσοστά υπολογίζονται επί του χρηµατικού ποσού που ασφαλίζει η προσηµείωση

** οι ενυπόθηκοι δανειστές έχουν την δυνατότητα να προχωρήσουν σε άµεση εκπλειστηρίαση του

ακινήτου χωρίς άµεση δικαστική απόφαση

*** σε περίπτωση υποθήκης περιγράφεται αναλυτικά το ακίνητο και τα περιεχόµενα του. Για το λόγο

αυτό προτιµάται όταν στο ακίνητο περιέχονται και εµπεπηγµένα µηχανήµατα.

- 53 -

Σηµείωση

Όταν το ακίνητο είναι επιχειρηµατικό υπάρχει κίνδυνος σε περίπτωση πλειστηριασµού του

να ικανοποιηθούν προνοµιακά (δηλ. σε απόλυτη προτεραιότητα), αν και δεν είναι

ενυπόθηκοι δανειστές, το ∆ηµόσιο, οι ασφαλιστικοί οργανισµοί µε αποτέλεσµα να µειωθεί

το ποσό που θα διανεµηθεί στους υπόλοιπους δανειστές.

- 54 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 5 – ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ

5.1. Η Παραγραφή

Παραγραφή είναι η εξασθένηση της αξίωσης, λόγω αδράνειας του δικαιούχου να την

ασκήσει µέσα σε ορισµένο χρονικό διάστηµα. Έχει ως αποτέλεσµα την αδυναµία

δικαστικής επιδίκασης της απαίτησης.

Η σπουδαιότητά της ως ξεχωριστό αντικείµενο εξέτασης έγκειται στο ότι αν η τράπεζα δεν

λάβει τα κατάλληλα νοµικά µέτρα για την διεκδίκηση της απαίτησης της εντός των νόµιµα

καθορισµένων κατά περίπτωση προθεσµιών η απαίτηση πλέον κηρύσσεται ανίσχυρη.

5.2. ∆ιαστήµατα Παραγραφής

Η όλη ανάλυση δίνεται στον παρακάτω πίνακα.

1. Εικοσαετής παραγραφή:

Απαίτηση κεφαλαίου επί απλών δανείων

Κάθε αξίωση που βεβαιώθηκε µε τελεσίδικη απόφαση ή µε δηµόσιο έγγραφο εκτελεστό, όπως για παράδειγµα διαταγή πληρωµής

Αξίωση καταλοίπου πίστωσης από ανοικτό αλληλόχρεο λογαριασµό

Αγωγές αδικαιολόγητου πλουτισµού πλην επιταγών και συναλλαγµατικών

2. Πενταετής παραγραφή:

Απαιτήσεις από τόκους, µερίσµατα, δόσεις τοκοχρεολυτικού δανείου

∆ιάφορες αξιώσεις κατά του ∆ηµοσίου και ΝΠ∆∆, όπως για παράδειγµα το ποσό που εγγυάται το ∆ηµόσιο για βιοτεχνικά δάνεια.

Απαιτήσεις από µισθώµατα κάθε είδους

Αξιώσεις κατά των οµόρρυθµων µελών ή των κληρονόµων τους µετά την αποχώρηση τους, τη λήξη ή τη λύση της εταιρείας.

Απαιτήσεις από µισθούς, συντάξεις και άλλες περιοδικές παροχές

Αγωγές αδικαιολόγητου πλουτισµού προερχόµενες από συναλλαγµατικές και επιταγές εξαιτίας παρέλευσης της προθεσµίας για την έκδοση διαταγής πληρωµής.

3. Τριετής παραγραφή:

Η αξίωση για την έκδοση διαταγής πληρωµής του κοµιστή συναλλαγµατικής κατά του αποδέκτη ή του τριτεγγυητή του. Η παραγραφή αρχίζει από τη χρονολογία λήξης της συναλλαγµατικής.

Η αγωγή του γραµµατίου σε διαταγή τράπεζας κατά του εκδότη ή τριτεγγυητή του.

- 55 -

4. Ετήσια παραγραφή:

Η αξίωση για την έκδοση διαταγής πληρωµής που προέρχεται από συναλλαγµατική κατά του εκδότη, των οπισθογράφων και των τριτεγγυητών τους.

5. Εξάµηνη παραγραφή:

Η αξίωση για την έκδοση διαταγής πληρωµής κατά του εκδότη, των οπισθογράφων και των τριτεγγυητών τους, η παραγραφή των οποίων αρχίζει από την εποµένη της λήξης της προθεσµίας που αφορά την εµφάνιση της επιταγής για πληρωµή (8 ηµέρες από την ηµέρα που είναι σηµειωµένη η χρονολογία έκδοσης της επιταγής)

Η αξίωση για την έκδοση διαταγής πληρωµής των κοµιστών συναλλαγµατικής από αναγωγή, δηλαδή των οπισθογράφων καθώς και των τριτεγγυητών τους µεταξύ τους και κατά του εκδότη.

Πίνακας-2. Κατηγορίες αδικηµάτων ανά διαστήµατα παραγραφής

5.3. ∆ιακοπή της Παραγραφής

Με την διακοπή της παραγραφής µηδενίζεται ο χρόνος που έχει περάσει και αρχίζει να

µετράει νέος χρόνος, ίσης διάρκειας, για τη νέα παραγραφή. Αν όµως η απαίτηση έχει

βεβαιωθεί µε τελεσίδικη απόφαση ή τίτλο εκτελεστό, ο νέος χρόνος παραγραφής είναι

20ετής έστω και αν αρχικά είχε οριστεί µικρότερος χρόνος παραγραφής.

Λόγοι διακοπής µπορούν να είναι:

α) Αναγνώριση της απαίτησης από τον οφειλέτη. β) Η έγερση και κοινοποίηση αγωγής από τον δικαιούχο κατά όλων των ενεχοµένων.

γ) Η επίδοση επιταγής για πληρωµή από εκτελεστό δικόγραφο.

δ) Η αναγγελία δανειστή για την ικανοποίησή του από την πτωχευτική περιουσία.

ε) Η αναγγελία προς κατάταξη σε πλειστηριασµό.

στ) Η υποβολή ένστασης συµψηφισµού ενώπιον δικαστηρίου.

ζ) Η εγγραφή προσηµείωσης ή υποθήκης.

- 56 -

Σύνοψη

• Στην ενότητα αυτή αναπτύχθηκε η νοµική διάσταση των χρηµατοδοτήσεων.

• Με βάση τα όσα αναπτύχθηκαν στα πλαίσια της ενότητας αυτής ότι ο εκπαιδευόµενος

είναι σε θέση:

να διακρίνει το αν ο υποψήφιος πελάτης της τράπεζας έχει ή όχι τη δικαιοπρακτική

ικανότητα για να υπογράψει σε σύµβαση,

να διακρίνει τις διάφορες µορφές εταιρειών και τις ιδιοµορφίες που διέπουν την

καθεµία ως προς το ύψος της ευθύνης των φορέων τους και την εµπλοκή τους στην

επιχειρηµατική δράση,

να γνωρίζει την τυπική µορφή των επιταγών και των συναλλαγµατικών καθώς και

τα φέροντα τυπικά στοιχεία αυτών προκειµένου για την έγκυρη ενεχυρίασή τους,

να αναγνωρίζει την εξασφαλιστική αξία των εξασφαλίσεων καθώς και τη βαρύτητά

τους ως προς την έγκριση ή απόρριψη ενός αιτήµατος πιστοδότησης, είτε πρόκειται

για ενοχικές εξασφαλίσεις είτε για εµπράγµατες,

να ανταποκριθεί έγκυρα και έγκαιρα στις απαιτούµενες προθεσµίες προκειµένου για

την διασφάλιση των συµφερόντων της τράπεζας έναντι της παραγραφής.

- 57 -





(079-c1-u3)

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3. Η ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΑΝΑΛΥΣΗ, ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ

Ι∆ΙΩΤΕΣ

- 58 -

- 59 -

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Η µεθοδολογία που ακολουθείται εξαρτάται σε γενικές γραµµές από το είδος των

οικονοµικών στοιχείων που προσκοµίζονται, συνοπτικά φορολογικές δηλώσεις για τα φυσικά

πρόσωπα, εκκαθαριστικές και περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ για τις εταιρείες που τηρούν βιβλία

β’ κατηγορίας και ισολογισµούς-ισοζύγια για τις εταιρείες που τηρούν βιβλία γ’ κατηγορίας.

Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στην τρίτη οµάδα, τις εταιρείες που τηρούν βιβλία γ’ κατηγορίας,

αφενός γιατί η εκτίµηση του κινδύνου είναι πιο σύνθετη αφετέρου διότι αποτελούν το

µεγαλύτερο ποσοστό τραπεζικών χορηγήσεων και ως εκ τούτου το µεγαλύτερο φερόµενο

κίνδυνο από την πλευρά των τραπεζών.

Για αυτό το λόγο και η ενότητα αυτή ξεκινά στην πρώτη υποενότητα µε την παρουσίαση των

βασικών οικονοµικών καταστάσεων τις οποίες οφείλει να τηρεί κάθε οργανωµένη οικονοµική

µονάδα. Βάσει αυτών προκύπτουν και οι αριθµοδείκτες που θα παρουσιαστούν αναλυτικά

στην δεύτερη υποενότητα, οι κατηγορίες τους και η σηµασία τους για την ερµηνεία της

οικονοµµικής κατάστασης µιας επιχείρησης.

Στην τρίτη υποενότητα αναλύεται η έννοια του Νεκρού σηµείου, δηλαδή του επιπέδου των

πωλήσεων κατά το οποίο τα έξοδα µιας επιχείρησης καλύπτονται ακριβώς από τα έσοδά

της.

Στην τέταρτη υποενότητα παρουσιάζεται σε αδρές γραµµές το συναλλακτικό και το

λειτουργικό κύκλωµα µιας επιχείρησης, δηλαδή όλα τα στάδια που µεσολαβούν από την

εισροή των πρώτων υλών στην επιχείρηση έως την είσπραξη από τα πωλούµενα προιόντα-

υπηρεσίες και την σηµασία για τον προσδιορισµό των πραγµατικών αναγκών µιας

επιχείρησης σε κεφάλαιο κίνησης.

Τέλος, η τελευταία υποενότητα πραγµατεύεται τα απαιτούµενα δικαιολογητικά – οικονοµικά

στοιχεία προκειµένου για την εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας των φυσικών προσώπων

τα οποία αιτούνται δανείου.

- 60 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

1.1. Οικονοµικές Καταστάσεις

Συνοπτικά, µια επιχείρηση η οποία τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας είναι υποχρεωµένη από

τον νόµο να καταρτίζει κάθε δώδεκα µήνες λειτουργίας µια κατάσταση η οποία θα

απεικονίζει την περιουσία και τις υποχρεώσεις.

Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από την στατικότητά της καθώς αναφέρεται σε µια

συγκεκριµένη ηµεροµηνία του έτους (είθισται να είναι η 31/12) και ονοµάζεται

ισολογισµός. Για λόγους δε οι οποίοι δεν εµπίπτουν στο αντικείµενο εξέτασης αυτής της

ενότητας, οι σύγχρονες πρακτικές έχουν καθιερώσει τον ισολογισµό απαραίτητο για την

εκτίµηση της χρηµατοοικονοµικής κατάστασης µιας επιχείρησης, πολύ δε περισσότερο ως

προς την τραπεζική πιστοληπτική της ικανότητα. Κρίνεται δε απαραίτητο η εκτίµηση να

θεωρείται έγκυρη εφόσον η εξέταση των στοιχείων καλύπτει τουλάχιστον µια τριετία

προκειµένου να διαπιστώνονται και οι τάσεις των µεγεθών της επιχείρησης.

- 61 -

Εικόνα 1. Ισολογισµός της ΑΒΓ Α.Ε. της 31/12/2002 – Χρήση 4η

Στην εικόνα 1 απεικονίζεται η τυπική µορφή ενός ισολογισµού, στην οποία ενσωµατώνονται

και δύο πρόσθετες καταστάσεις, η κατάσταση του λογαριασµού αποτελεσµάτων χρήσεων

και ο πίνακας διαθέσεως των αποτελεσµάτων, οι οποίες θα αναλυθούν στα αµέσως επόµενα

εδάφια.15

15 Υπάρχουν και άλλα βιβλία-αρχεία τα οποία είναι υποχρεωµένη να τηρεί και τα οποία αποτυπώνουν την δραστηριότητα της, η εξέταση των οποίων εντούτοις δεν θα γίνει εδώ.

- 62 -

1.2. Ισολογισµός

Συνοπτικά αποτελείται από δύο τµήµατα, το Ενεργητικό και το Παθητικό ή όπως

προαναφέρθηκε, την περιουσία και τις υποχρεώσεις της επιχείρησης. Προκειµένου για την

καλύτερη κατανόηση, θα ήταν χρήσιµο να σκεφτούµε το Παθητικό ως τις πηγές των

κεφαλαίων, από πού προέρχονται δηλαδή, και το Ενεργητικό ως χρήσεις των κεφαλαίων,

δηλαδή πού χρησιµοποιούνται.

Σηµειώνεται ότι ο τρόπος χρήσης των κεφαλαίων καθώς και η επιλογή της πηγής άντλησής

τους αποτελούν βασικές επιχειρηµατικές αποφάσεις διότι καθορίζουν σε µεγάλο βαθµό την

αποτελεσµατικότητα της δραστηριότητάς της αλλά και το κόστος λειτουργίας της.

Πριν προχωρήσουµε στην ανάλυση των στοιχείων που αποτελούν το Ενεργητικό και το

Παθητικό χρήζει επισήµανσης ότι η παράθεση των στοιχείων γίνεται µε βάση τη διάρκεια

της παραµονής τους στην επιχείρηση. Υπό αυτό το πρίσµα, η ορθολογική σχέση των

στοιχείων του παθητικού µε το ενεργητικό ως προς τη διάρκεια παραµονής τους στην

επιχείρηση είναι ιδιαίτερα κρίσιµη και έχει άµεση σχέση µε την βιωσιµότητά της.

Όπως θα διαπιστώσει και ο εκπαιδευόµενος, στην αρχή αναφέρονται τα στοιχεία µε βραδεία

ρευστοποίηση, όπως είναι το ‘’Πάγιο Ενεργητικό’’ από την πλευρά του Ενεργητικού και τα

‘’Ίδια κεφάλαια’’ και οι ‘’Μακροπρόθεσµες Υποχρεώσεις’’ από την πλευρά του Παθητικού.

Σηµείωση

Οι κωδικοί των στοιχείων του ισολογισµού (τα κεφαλαία γράµµατα, οι λατινικοί και οι

αραβικοί αριθµοί) είναι όπως προβλέπονται από το ενιαίο λογιστικό σχέδιο.

2.1.1. Ενεργητικό

∆ιακρίνεται σε δύο µεγάλες κατηγορίες:

το πάγιο ενεργητικό Πάγιο ενεργητικό αποτελούν όλα τα στοιχεία της περιουσίας µιας επιχείρησης που δεν

προορίζονται για µεταπώληση αλλά εξυπηρετούν τη δραστηριότητά της, όπως είναι τα

κτίρια, τα µηχανήµατα, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές κλπ. Στην ίδια κατηγορία εντάσσονται

και τα έξοδα εγκατάστασης.

το κυκλοφορούν ενεργητικό. Κυκλοφορούν ενεργητικό αποτελούν όλα τα στοιχεία της περιουσίας µιας επιχείρησης που

είναι αντικείµενα των συναλλαγών της, τα αποθέµατα των εµπορευµάτων και των α’ υλών

της, οι απαιτήσεις της από τρίτους ή τα διαθέσιµα. Το κυκλοφορούν ενεργητικό ονοµάζεται

- 63 -

και κεφάλαιο κίνησης διότι δηλώνει το συνολικό ποσό που απαιτείται προκειµένου για την

δραστηριοποίηση της επιχείρησης.

Υποδειγµατική Άσκηση-1

Ερώτηση:

Η Μήλος Rent-a-Car Α.Ε. είναι µια εταιρεία ενοικίασης αυτοκινήτων. ∆ιαθέτει ένα ‘’στόλο’’

από 50 σύγχρονα αυτοκίνητα τα οποία και ενοικιάζει καθώς και 5 ηµιφορτηγά προκειµένου

για την παροχή υπηρεσιών service. Τα αυτοκίνητα αυτά ανήκουν στο πάγιο ή το

κυκλοφορούν ενεργητικό της επιχείρησης;

Απάντηση:

Ανήκουν όλα στο πάγιο ενεργητικό της διότι εξυπηρετούν την δραστηριότητά της. Εάν

όµως η εταιρεία αλλάξει δραστηριότητα, π.χ. εµπορία αυτοκινήτων, το ποσό που

αντιπροσωπεύει την αξία τους θα πρέπει να µεταφερθεί στο κυκλοφορούν ενεργητικό διότι

θα αποτελούν αντικείµενα των συναλλαγών της.

2.1.2. Παθητικό

∆ιακρίνεται σε τρεις µεγάλες κατηγορίες:

την καθαρή θέση, Καθαρή θέση της επιχείρησης είναι τα κεφάλαια που η επιχείρηση οφείλει στους µετόχους

της και τα οποία δεν προβλέπεται να επιστραφούν εντός συγκεκριµένης προθεσµίας.

τις µεσοµακροπρόθεσµες υποχρεώσεις Μεσοµακροπρόθεσµες υποχρεώσεις είναι οι υποχρεώσεις προς τρίτους που λήγουν πέραν

του έτους.

τις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις. Βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις είναι οι υποχρεώσεις προς τρίτους που πρόκειται να

καταβληθούν εντός του έτους.

Υποτίθεται ότι τα Ίδια Κεφάλαια δεν κοστίζουν στην επιχείρηση στο βαθµό που

καταβάλλονται ως συµµετοχή των φορέων στην ανάπτυξη των εργασιών της εταιρείας και

κατ’ αυτό τον τρόπο δεν φέρουν συγκεκριµένο κόστος αποπληρωµής τους. Εντούτοις,

ουσιαστικά φέρουν το κόστος ευκαιρίας της εναλλακτικής τοποθέτησής τους σε άλλη µορφή

επένδυσης την οποία ο επιχειρηµατίας έχει απορρίψει χάριν της προσδοκίας επίτευξης

µεγαλύτερης απόδοσης από την χρήση των κεφαλαίων αυτών εντός της επιχείρησης.

- 64 -

Συµπερασµατικά, η καθαρή θέση της επιχείρησης αποτελείται από το µετοχικό ή εταιρικό

κεφάλαιο, τα αποθεµατικά και τα κέρδη που παραµένουν στην επιχείρηση για την ενίσχυση

της δραστηριότητας της.

Οι µεσοµακροπρόθεσµες υποχρεώσεις συνήθως αφορούν σε:

δάνεια τραπεζών για την αγορά παγίων στοιχείων,

υποχρεώσεις σε προµηθευτές µε διάρκεια πέραν του έτους,

ρυθµίσεις χρεών προς το δηµόσιο κτλ.

Οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις συνήθως αφορούν:

δάνεια τραπεζών,

υποχρεώσεις προς προµηθευτές,

ασφαλιστικούς οργανισµούς κτλ.

Υποδειγµατική Άσκηση-2

Ερώτηση:

Η ΟΦΕΙΛΗ Α.Ε. συνάπτει τον Οκτώβριο του 2003 δάνειο διάρκειας 4 ετών, ποσού €

200.000 µε αποπληρωµή σε 12 τριµηνιαίες δόσεις. Πώς θα χαρακτηριστεί η υποχρέωση

αυτή;

Απάντηση:

Οι δόσεις που πρόκειται να λήξουν και να καταβληθούν εντός του 2004 θα καταχωρηθούν

ως βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις ενώ του υπόλοιπο του δανείου θα καταχωρηθεί στις

µεσοµακροπρόθεσµες υποχρεώσεις.

Με βάση τα παραπάνω, η οµαδοποίηση των στοιχείων της εταιρείας ΑΒΓ Α.Ε., όπως

φαίνεται και στην εικόνα 1, θα είναι της µορφής:

Ισολογισµός

Ενεργητικό Παθητικό

Πάγιο Καθαρή Θέση

Κυκλοφορούν Μεσοµακροπρόθεσµες υποχρεώσεις

Βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις

Και συγκεκριµένα:

- 65 -

Ισολογισµός

Ενεργητικό Παθητικό

Πάγιο= Β+ΓΙ,ΙΙ,ΙΙΙ 490.750 Καθαρή Θέση= AI,IV,V,VI 913.305

Κυκλοφορούν= ∆Ι,ΙΙ,ΙΙΙ,ΙV 1.100.168 Μεσοµακ/σµες υποχρεώσεις= B 647

Βραχυ/σµες υποχρεώσεις= Γ+∆ 676.966

Σύνολο 1.590.918 Σύνολο 1.590.918

Αυτά είναι συνοπτικά τα στοιχεία του ισολογισµού και η οµαδοποίηση µε βάση την

ληκτότητά τους. Στη συνέχεια, ακολουθεί η κατάσταση του λογαριασµού αποτελεσµάτων

χρήσεως.

1.3. Κατάσταση Λογαριασµού Αποτελεσµάτων Χρήσεως

Είναι ο πίνακας που εµφανίζεται πάντα κάτω αριστερά από τον ισολογισµό και παρουσιάζει

το τελικό οικονοµικό αποτέλεσµα που επέτυχε η εταιρεία στην χρήση που έκλεισε.

Το πρώτο στοιχείο που αναφέρεται, ως αφετηρία για τον προσδιορισµό του αποτελέσµατος

είναι ο κύκλος εργασιών16. Από αυτά τα έσοδα αφαιρείται το κόστος πωληθέντων και

προκύπτει το µικτό κέρδος της επιχείρησης.

Στη συνέχεια, προστίθενται τα έσοδα που έχουν προκύψει από δευτερεύουσες

δραστηριότητες της εταίρείας καθώς και από έκτακτα γεγονότα, δηλαδή πρόσκαιρα ή

συγκυριακής φύσεως. Αυτά εµφανίζονται αντίστοιχα ως ‘’Λοιπά έσοδα εκµετάλλευσης’’ και

‘’Έκτακτα κέρδη ή έσοδα’’.

Αφαιρετικά εµφανίζονται τα στοιχεία εξόδων, οι δαπάνες και οι ζηµιές που υπέστη η

επιχείρηση. Σε αντιστοιχία µε τα έσοδα-κέρδη και εδώ γίνεται διάκριση ως προς τα έξοδα

που οφείλονται στη συνήθη λειτουργία της επιχείρησης και αυτά που οφείλονται σε έκτακτη

ή δευτερεύουσα δραστηριότητα. Συγκεκριµένα, τα µεν πρώτα εµφανίζονται ως έξοδα

διάθεσης και διοικητικής λειτουργίας και κόστος πωληθέντων, τα δε δεύτερα

εµφανίζονται ως έκτακτα ή ανόργανα έξοδα.

Η οµαδοποιηµένη εµφάνιση των στοιχείων αποτελεσµάτων χρήσης µιας εταιρείας έχει

συνοπτικά την εξής εικόνα, χρησιµοποιώντας τα µεγέθη της ΑΒΓ Α.Ε.:

16 Κύκλος εργασιών ή τζίρος είναι όλα τα έσοδα της εταιρείας από την κύρια δραστηριότητά της, οι πωλήσεις της.

- 66 -

Κατάσταση Αποτελεσµάτων Χρήσεως

Κύκλος εργασιών 761.920

Κόστος πωληθέντων 395.524

Μικτά κέρδη 387.950 [366.396+21.554]

Μείον: Χρηµατοοικονοµικά έξοδα 25.037

Μείον: Λοιπά γενικά έξοδα (έκτακτα) 117.151

Καθαρά κέρδη προ αποσβέσεων και φόρων 245.762

µείον: Αποσβέσεις 13.108

Καθαρά κέρδη προ φόρων 232.653

1.4. Πίνακας ∆ιάθεσης Αποτελεσµάτων

Στον πίνακα αυτόν, που παρατίθεται πάντα κάτω και δεξιά του ισολογισµού, εµφανίζονται τα

κέρδη και ο τρόπος που αυτά διανεµήθηκαν. Είναι ευνόητο ότι σε περίπτωση ζηµιών δεν

συντάσσεται πίνακας διάθεσης κερδών.

Τα κέρδη οµαδοποιούνται σε εκείνα που αναλήφθηκαν και σε εκείνα που παρέµειναν προς

ενίσχυση των κεφαλαίων της επιχείρησης (αυτοχρηµατοδότηση):

Πίνακας διάθεσης αποτελεσµάτων χρήσεως

Σύνολο κερδών παρούσης και προηγούµενων χρήσεων 246.921

µείον: Φόρος εισοδήµατος και µερίσµατα 197.182

Υπόλοιπο που παραµένει για αυτοχρηµατοδότηση 49.739

Έχοντας µια συνοπτική αλλά αρκετά περιεκτική εικόνα του ισολογισµού και των

παρεπόµενων τµηµάτων του, ακολουθεί η παρουσίαση των αριθµοδεικτών και των βασικών

λειτουργιών τους.

Χρήζει ωστόσο επισήµανσης το γεγονός ότι η ανάλυση των ισολογισµών υπόκειται στον

κίνδυνο της σκόπιµης αλλοίωσης-βελτίωσης των οικονοµικών αποτελεσµάτων, σε µικρό ή

µεγάλο βαθµό καθώς υπάρχει πάντα το κίνητρο από την πλευρά των επιχειρηµατιών της

προσέλκυσης επενδυτών ή τραπεζικών δανείων όταν εµφανίζουν καλά οικονοµικά στοιχεία. ∆εν

έχει περάσει καιρός εξάλλου από τα γεγονότα-σκάνδαλα των Enron και WorldCom στις

ΗΠΑ, γεγονότα - απαρχή για την εδραίωση νέων αρχών και πλαισίων λειτουργίας και

ελέγχου. Εποµένως, είναι απαραίτητο να έχουµε συναίσθηση ότι δεν πρόκειται για κάποιο

αλάνθαστο µοντέλο εκτίµησης του πιστωτικού κινδύνου αλλά για ακόµα ένα εργαλείο-δείκτη

για την εκτίµηση αυτού.

- 67 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-2. ΑΡΙΘΜΟ∆ΕΙΚΤΕΣ

2.1. Οι Αριθµοδείκτες

Ο αριθµοδείκτης (ratio) είναι σχέση µεγεθών λογιστικής προελεύσεως και καταρτίζεται µε

σκοπό τον προσδιορισµό της κατάστασης και της αποδοτικότητας µιας επιχείρησης ή και

γενικότερα ενός κλάδου. Πολλές φορές δε έχει τη µορφή ποσοστού, αριθµού ηµερών ή

απλώς δεκαδικού αριθµού.

Επισηµαίνεται ότι αριθµοδείκτες µπορεί να κατασκευάσει ο καθένας απλά υπολογίζοντας το

λόγο δύο ή περισσότερων αριθµών. Το ζητούµενο είναι η προκύπτουσα αναλογία να

παρέχει ένα λογικό και εξηγήσιµο οικονοµικά αποτέλεσµα. Η καθηµερινή πρακτική έχει

καταδείξει τις ακόλουθες κατηγορίες αριθµοδεικτών ως τις πλέον χρησιµοποιούµενες:

1. ∆είκτες διαρθρώσεως κεφαλαίων και βιωσιµότητας. Με τους δείκτες αυτούς εξετάζεται η δανειακή επιβάρυνση της επιχείρησης και ο βαθµός

παγιοποίησης των ιδίων κεφαλαίων της και εκτιµάται η µακροχρόνια ικανότητα µίας

επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της καθώς και ο βαθµός προστασίας που

απολαµβάνουν οι πιστωτές της.

2. ∆είκτες αποδοτικότητας. Με τους δείκτες αυτούς µετράται η αποδοτικότητα µίας επιχείρησης, η δυναµικότητα των

κερδών της και η ικανότητα της διοικήσεως της.

Πλήθος παραγόντων επηρεάζουν τόσο την αξιολόγησή της υφιστάµενης αποδοτικότητας,

όσο και τις προοπτικές για την απόδοση της επιχείρησης στο µέλλον. Η αποδοτικότητα

µετριέται:

είτε ως απόδοση επί των πωλήσεων

είτε ως απόδοση επί των απασχολούµενων κεφαλαίων

είτε ως απόδοση επί των ιδίων κεφαλαίων.

3. ∆είκτες ρευστότητας. Χρησιµοποιούνται για τον προσδιορισµό τόσο της βραχυχρόνιας οικονοµικής θέσεως µίας

επιχειρήσεως όσο και της ικανότητάς της να ανταποκριθεί στις βραχυπρόθεσµες

υποχρεώσεις της.

Μια επιχείρηση µε ικανή πιστοληπτική ικανότητα δεν πρέπει να αντιµετωπίζει προβλήµατα

ρευστότητας. Χαµηλή ρευστότητα µειώνει την ικανότητα πληρωµών και τη

- 68 -

διαπραγµατευτική ικανότητα της επιχείρησης ενώ υπερβάλλουσα ρευστότητα επηρεάζει

δυσµενώς την αποδοτικότητά της.

4. ∆είκτες δραστηριότητας Είναι οι δείκτες που απεικονίζουν την ταχύτητα µε την οποία επιτελούνται οι διάφορες

δραστηριότητες της επιχείρησης και προσδιορίζουν το παραγωγικό - συναλλακτικό

κύκλωµα.

Κάθε κατηγορία φέρει και διαφορετικές πληροφορίες στον αναλυτή σχετικά µε κάποια

λειτουργία / επίδοση / στρατηγική της επιχείρησης. Για παράδειγµα, προκειµένου να

διερευνηθούν οι βραχυπροθέσµου λήξεως χρηµατοδοτικές ανάγκες της επιχείρησης, η

ανάλυση επικεντρώνεται στους δείκτες ρευστότητας και δραστηριότητας, καθώς και στα

επιµέρους στοιχεία από τα οποία αυτοί προκύπτουν. Στην περίπτωση όµως που εξετάζεται η

χορήγηση µακροπροθέσµου δανείου για την χρηµατοδότηση επενδυτικού προγράµµατος,

ενδιαφέρει ο προσδιορισµός της βιωσιµότητας και αποδοτικότητας της επιχείρησης, βάσει

των αντιστοίχων οµάδων αριθµοδεικτών.

Σηµείωση

Αυτό δεν σηµαίνει ότι ο αναλυτής ασχολείται επιλεκτικά µε τους αριθµοδείκτες, όλοι οι αριθµοδείκτες

αποτελούν µικρά κοµµάτια της ενιαίας φωτογραφίας της επιχείρησης. Επιπρόσθετα, παρότι ο

υπολογισµός των αριθµοδεικτών γίνεται βάσει ιστορικών στοιχείων, η σύγκριση των δεικτών

της επιχείρησης διαχρονικά µπορεί να δώσει σαφή ένδειξη τάσης, για την πρόβλεψη της

µελλοντικής κατάστασης της οικονοµικής µονάδας.

2.2. ∆είκτες ∆ιαρθρώσεως Κεφαλαίων και Βιωσιµότητας

Στο σηµείο θα µελετήσουµε διαδοχικά τους εξής αριθµοδείκτες:

ξένα κεφάλαια/ ίδια κεφάλαια

Πάγια/ Ίδια κεφάλαια ή δείκτης βιωσιµότητας

EBITDA (δηλ. Κέρδη προ Φόρων, Τόκων και Αποσβέσεων)/ Χρεωστικοί Τόκοι

2.2.1. Ξένα κεφάλαια/ Ίδια κεφάλαια

Σύνολο Υποχρεώσεων Ξένα κεφάλαια/ Ίδια Κεφάλαια = Ίδια Κεφάλαια µείον Οφειλόµενα Κεφάλαια

- 69 -

Εκφράζει τη σχέση µεταξύ των συνολικών υποχρεώσεων της εταιρείας και του κεφαλαίου

που έχει επενδυθεί από τους µετόχους. Φανερώνει εάν υπάρχει υπερδανεισµός σε µία

επιχείρηση.

Το ανεκτό όριο επιβάρυνσης µιας επιχείρησης ποικίλλει ανάλογα µε:

τη φύση της επιχείρησης,

την εποχικότητα που διακρίνει τις πωλήσεις της,

τη σταθερότητα του κύκλου εργασιών,

την οικονοµική και νοµισµατοπιστωτική κατάσταση,

το εναλλακτικό κόστος που συνεπάγονται οι διάφορες πηγές κεφαλαίου, και

την επιθυµία διατήρησης της υφιστάµενης µετοχικής διάρθρωσης και του ελέγχου της

επιχείρησης κ.λ.π.

Θα πρέπει να διερευνούνται τα αίτια που επιφέρουν αλλαγή στο δείκτη.

2.2.2. Πάγια/ Ίδια κεφάλαια ή δείκτης βιωσιµότητας

Σύνολο Παγίων Σύνολο Παγίων/ Ίδια Κεφάλαια = Ίδια Κεφάλαια µείον Οφειλόµενα Κεφάλαια

Η σχέση αυτή δείχνει το ποσοστό παγιοποίησης των ιδίων κεφαλαίων της επιχείρησης και

παρέχει ένδειξη κατά πόσο η επιχείρηση είναι εντάσεως παγίων περιουσιακών στοιχείων ή

εντάσεως κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων.

Εφόσον η τιµή του δείκτη υπερβαίνει τη µονάδα, σηµαίνει ότι για την χρηµατοδότηση των

παγίων στοιχείων της επιχείρησης χρησιµοποιήθηκαν δανειακά κεφάλαια. Η χρησιµοποίηση

βραχυπροθέσµων κεφαλαίων για επένδυση σε στοιχεία παγίου ενεργητικού είναι ένδειξη

εσφαλµένης χρηµατοδοτικής πολιτικής µε αρνητικές συνέπειες στη ρευστότητά της.

2.2.3. EBITDA (Κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων)/ Χρεωστικοί τόκοι

Ο αριθµοδείκτης αυτός παρέχει ένδειξη για το περιθώριο ασφάλειας, που απολαµβάνουν οι

µακροχρόνιοι πιστωτές, εµφανίζοντας την ικανότητα της επιχείρησης να εξοφλεί τους

τόκους των ξένων κεφαλαίων από τα κέρδη της.

EBITDA (Κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) EBITDA/ Χρεωστικοί Τόκοι =

Χρεωστικοί τόκοι

- 70 -

2.3. ∆είκτες Αποδοτικότητας

Στα πλαίσια των αριθµοδεικτών αποδοτικότητας θα µελετήσουµε:

το περιθώριο µικτού κέρδους

το καθαρό περιθώριο κέρδους

την αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων

την αποδοτικότητα απασχολουµένων κεφαλαίων

2.3.1. Περιθώριο µικτού κέρδους

Ο αριθµοδείκτης µικτού κέρδους δείχνει τη λειτουργική αποτελεσµατικότητα µίας

επιχείρησης, καθώς και την πολιτική τιµών αυτής. Η αξιολόγηση του δείκτη θα πρέπει να

γίνεται σε συνάρτηση πλήθους παραγόντων, π.χ.:

κλάδος δραστηριότητας,

στάδιο επιχειρηµατικού κύκλου κ.λπ.

Ένας χαµηλός δείκτης µπορεί να είναι αποτέλεσµα επεκτατικής πολιτικής πωλήσεων εφόσον

συνδυάζεται µε αύξηση του κύκλου εργασιών ή να φανερώνει κακή πολιτική στον τοµέα

αγορών και πωλήσεων ή µπορεί να φανερώνει αυξηµένο ανταγωνισµό.

Μια επιχείρηση για να θεωρηθεί επιτυχηµένη θα πρέπει να έχει ένα αρκετά υψηλό ποσοστό

µικτού κέρδους, που να της επιτρέπει να καλύπτει τα λειτουργικά της έξοδα και, συγχρόνως,

να της αφήνει ένα ικανοποιητικό καθαρό κέρδος, σε σχέση µε τις πωλήσεις και τα ίδια

κεφάλαια που απασχολεί.

Η τιµή του περιθωρίου Μ.Κ. πρέπει να συσχετίζεται µε το δείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας

του Ενεργητικού. Έτσι, σε επιχείρηση που γυρίζει πολλές φορές στη διάρκεια του έτους το

απασχολούµενο κεφάλαιό της και που το συναλλακτικό της κύκλωµα είναι σύντοµης

διάρκειας, µικρό περιθώριο Μ.Κ. µπορεί να χαρακτηρισθεί ικανοποιητικό. ∆ίνεται από τη

σχέση:

εργασιών κύκλου Σύνολοσηςεκµετάλλευ τααποτελέσµα Μικτά * 100 κέρδους µικτού Περιθώριο =

2.3.2. Καθαρό περιθώριο κέρδους

Μετρά την απόδοση της επιχείρησης σε σχέση µε το ύψος των πωλήσεων, που

πραγµατοποίησε στη διάρκεια της χρήσης.

Μικρή τιµή του δείκτη, ειδικά όταν συνδυάζεται µε αργή είσπραξη απαιτήσεων, συνιστά

αρνητική ένδειξη. Εµφανίζει ότι η αποδοτικότητα της επιχείρησης είναι σε µεγάλο βαθµό

συναρτηµένη µε τον όγκο των πωλήσεών της, ο οποίος επιτυγχάνεται µε την παροχή

- 71 -

µεγάλων πιστωτικών διευκολύνσεων προς τους πελάτες. Κάθε προσπάθεια βελτίωσης της

απόδοσης της επιχείρησης, αναγκαστικά θα περάσει από την ανάπτυξη του πελατολογίου

και τη χαλάρωση της πιστοδοτικής της πολιτικής, που σε συνδυασµό µε τη σηµαντική

διάρκεια των πιστώσεων που παρέχει, ελλοχεύουν τον κίνδυνο σχηµατισµού σηµαντικών

επισφαλών απαιτήσεων. Ο δείκτης δίνεται από τη σχέση:

Εργασιών Κύκλου Σύνολοφόρων προ Κέρδη

* 100 Κέρδους Περιθώριο Καθαρό =

2.3.3. Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων

Μετρά την αποδοτικότητα των κεφαλαίων που οι φορείς της επιχείρησης έχουν επενδύσει σε

αυτήν και δείχνει την επιστροφή του καθαρού κέρδους στους µετόχους.

Προσδιοριστικός παράγοντας για την ιδανική τιµή αυτού του δείκτη είναι οι αντίστοιχες

αποδόσεις των εναλλακτικών περιπτώσεων επένδυσης, ενώ θα πρέπει να λαµβάνεται

υπόψη και ο βαθµός ασφάλείας τους σε σχέση µε τον κίνδυνο που αναλαµβάνουν οι φορείς µε τη συµµετοχή τους στην επιχείρηση. ∆ίνεται από τον εξής τύπο:

Κεφάλαιων Ιδίων Σύνολοφόρων προ Κέρδη

* 100 Κεφαλαίων Ιδίων ηταΑποδοτικότ =

2.3.4. Αποδοτικότητα απασχολουµένων κεφαλαίων

Μετρά την αποδοτικότητα της επιχείρησης ως προς τα απασχολούµενα σε αυτήν κεφάλαια.

Μετρά δε την διαχειριστική ικανότητα της διοίκησης της επιχείρησης να πραγµατοποιεί

κέρδη.

Σηµείωση

Στα καθαρά κέρδη προστίθενται και οι χρεωστικοί τόκοι µε τη λογική ότι τα έξοδα αυτά

αποτελούν την αµοιβή των πιστωτών της επιχείρησης για την προσφορά των κεφαλαίων,

όπως ακριβώς τα µερίσµατα αποτελούν την αµοιβή των φορέων για την προσφορά των ιδίων

Κεφαλαίων.

Εάν η γενική απόδοση των απασχολουµένων κεφαλαίων είναι µικρότερη από το επιτόκιο

δανεισµού, τότε η χρηµατοδότηση της εταιρείας αποκλειστικά µε δανεισµό θα οδηγούσε σε

ζηµίες και, τελικά, σε χρεοκοπία.

ύενεργητικο Σύνολοφόροι χρεωστικοί φόρων προ Κέρδη

κεφαλαίων απασχολ. ηταΑποδοτικότ * 100 +=

- 72 -

2.4. ∆είκτες Ρευστότητας

Στα πλαίσια των δεικτών ρευστότητας, θα επικεντρωθούµε:

στη γενική ρευστότητα

στην ειδική ρευστότητα

2.4.1. Γενική ρευστότητα

Με το δείκτη αυτό µετριέται η δυνατότητα της επιχείρησης να αντιµετωπίζει τις

βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της από την ρευστοποίηση των διαφόρων στοιχείων του

κυκλοφορούντος ενεργητικού της.

Είναι το κεφάλαιο κίνησης σε µορφή δείκτη Είναι η διαφορά του Κυκλοφορούντος Ενεργητικού µείον τις Βραχυπρόθεσµες

Υποχρεώσεις. Αντιπροσωπεύει το τµήµα του κυκλοφορούντος ενεργητικού που δεν έχει

χρηµατοδοτηθεί από τους πιστωτές της επιχείρησης και αποτελεί ένα δείκτη οικονοµικής

ευρωστίας ή το περιθώριο προστασίας των βραχυχρόνιων πιστωτών.

Οι ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης προσδιορίζονται από παράγοντες που ποικίλουν από

επιχείρηση σε επιχείρηση:

το είδος και τη φύση των εργασιών,

τους όρους αγοράς και πωλήσεων,

την εποχικότητα,

την επέκταση του κύκλου εργασιών,

το ύψος και τη διάρκεια παραµονής των αποθεµάτων,

τον ανταγωνισµό κ.τ.λ.

Η ιδανική τιµή του δείκτη για κάθε οικονοµική µονάδα είναι συνάρτηση του αντικειµένου

δραστηριότητας. Για παράδειγµα µια καλή τιµή για εταιρεία µε µεταποιητική

δραστηριότητα είναι γύρω στο 2.

Πέρα όµως από την αξιολόγηση της τιµής του δείκτη πρέπει να αναλύονται και τα

επιµέρους στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού και των βραχυπροθέσµων

υποχρεώσεων καθώς και ο χρόνος ληκτότητάς τους. Όσο µικρότερος είναι ο ταµιακός της

κύκλος (παραγωγικό κύκλωµα και συναλλακτικό κύκλωµα) 17, τόσο µικρότερη τιµή µπορεί να

λάβει ο δείκτης και να κινείται σε ικανοποιητικά επίπεδα.

17 Το παραγωγικό κύκλωµα µίας παραγωγικής επιχείρησης ξεκινά µε την αγορά των Α’ υλών και τελειώνει µε την πώληση των παραγοµένων προϊόντων.

- 73 -

Σηµείωση

Για τον υπολογισµό του αριθµοδείκτη αφαιρούµε από το Κυκλοφορούν Ενεργητικό τα

αξιόγραφα σε καθυστέρηση και τις απαιτήσεις από φορείς/ συγγενείς επιχειρήσεις µιας και

είναι γεγονός ότι πολύ συχνά στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις τέτοιου είδους υπόλοιπα

απέχουν πολύ από το να αποτελούν εισπράξιµες απαιτήσεις (συχνά αποτελούν ανεπίδεκτες

εισπράξεις απαιτήσεις) που κανένα όφελος δεν πρόκειται να προσδώσουν στη ρευστότητα

της επιχείρησης.

Εποµένως ο δείκτης εκφράζεται ως εξής :

Κυκλοφορούν Ενεργητικό (πλην: αξιόγραφων σε καθυστέρηση και απαιτήσεις από φορείς /

συγγενής επιχ.) Γενική Ρευστότητα = Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις

(πλην: των υποχρεώσεων προς φορείς / συγγενής επιχειρήσεις)

2.4.2. Ειδική ρευστότητα

Ο δείκτης αυτός αξιολογεί τη δυνατότητα άµεσης ανταπόκρισης της επιχείρησης στις

υποχρεώσεις της από την ρευστοποίηση των άµεσα ρευστοποιήσιµων στοιχείων του

κυκλοφορούντος ενεργητικού της και δεν περιλαµβάνει τα αποθέµατα.

Είναι προφανές ότι η ιδανική τιµή του δείκτη κυµαίνεται σε χαµηλότερα επίπεδα από αυτόν

της γενικής ρευστότητας. Κατά τα λοιπά, ισχύουν γενικά τα όσα αναφέρονται στο δείκτη

γενικής ρευστότητας.

Κυκλοφορούν Ενεργητικό (πλην: αποθεµάτων, αξιόγραφων σε καθυστέρηση και απαιτήσεις από

φορείς / συγγενής επιχ.) Άµεση Ρευστότητα = Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις

(πλην: των υποχρεώσεων προς φορείς / συγγενής επιχειρήσεις)

2.5. ∆είκτες δραστηριότητας

Στο σηµείο αυτό η ανάλυση θα στραφεί προς τους δείκτες:

της ταχύτητας εξόφλησης προµηθευτών

της ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων

της ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων

της ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού Το συναλλακτικό κύκλωµα ξεκινά µε την πληρωµή των αγορασθέντων Α’ υλών και τελειώνει µε την είσπραξη των πωληθέντων προϊόντων

- 74 -

των βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων/ κύκλου εργασιών

των βραχυπρόθεσµων τραπεζικών υποχρεώσεων/ κύκλου εργασιών

2.5.1. Ταχύτητα εξόφλησης προµηθευτών

Ο δείκτης αυτός απεικονίζει τη διάρκεια της περιόδου µέσα στην οποία η επιχείρηση

εξοφλεί τους προµηθευτές της.

Η παρακολούθηση του αριθµοδείκτη αυτού για µια σειρά ετών δείχνει την πολιτική της

επιχείρησης ως προς τη χρηµατοδότηση των αγορών της. ∆είχνει κατά πόσο οι πιστώσεις

των προµηθευτών χρηµατοδοτούν τα εισπρακτέα και τα αποθέµατα της εταιρείας καθώς και

αν η επιχείρηση προτιµά να πληρώνει µετρητοίς απολαµβάνοντας εκπτώσεις αντί να

πληρώνει τόκους για κεφάλαιο κίνησης που ενδεχοµένως κοστίζουν περισσότερο. Αν µια

επιχείρηση έχει υψηλότερο δείκτη από άλλες οµοειδείς επιχειρήσεις, τότε αυτό µπορεί να

θεωρείται καλό για την επιχείρηση, µε την προϋπόθεση βέβαια ότι η επιχείρηση έχει καλές

σχέσεις µε τους προµηθευτές της. Μπορεί όµως να αποτελέσει ένδειξη ότι η εταιρεία

πληρώνει µε καθυστέρηση οπότε κινδυνεύει να χάσει την παροχή πιστώσεων.

Προµηθευτές + Αξιόγραφα πληρωτέα + Προκαταβολές Πελατών Ταχύτητα Εξόφλησης

Προµηθευτών (ηµέρες) = 365 x Κόστος Πωλήσεων

2.5.2. Ταχύτητα είσπραξης απαιτήσεων

Ο δείκτης αυτός απεικονίζει τη διάρκεια παραµονής των απαιτήσεων από πιστωτικές

πωλήσεις στην επιχείρηση και µετρά τις ηµέρες που απαιτούνται για να µετατραπούν οι

απαιτήσεις σε µετρητά.

Το παραπάνω χρονικό διάστηµα προσδιορίζει τη γενικότερη πιστωτική πολιτική της

επιχείρησης (αυστηρή, επιθετική κ.ά.). Όσο µεγαλύτερη είναι η ταχύτητα είσπραξης των

απαιτήσεων18 τόσο µικρότερος είναι ο χρόνος δέσµευσης των κεφαλαίων της και απαιτούνται

λιγότερα κεφάλαια κίνησης. Συνεπάγεται επίσης µικρότερη πιθανότητα ζηµιών από

επισφαλείς πελάτες.

Πελάτες + Αξιόγραφα εισπρακτέα Ταχύτητα Είσπραξης Απαιτήσεων = 365 x Κύκλος Εργασιών

2.5.3. Ταχύτητα κυκλοφορίας αποθεµάτων

18 ∆ηλαδή, όσο λιγότερες είναι οι µέρες παραµονής.

- 75 -

Ο δείκτης δείχνει την ταχύτητα ανακύκλωσης των αποθεµάτων της επιχείρησης και

απεικονίζει το παραγωγικό κύκλωµα της επιχείρησης. Ο αριθµοδείκτης φανερώνει την

ικανότητα της επιχείρησης να πωλεί γρήγορα τα αποθέµατα και πόσες φορές ανανεώθηκαν

σε σχέση µε τις πωλήσεις της. Για µια επιχείρηση το ζητούµενο είναι ότι, πέραν του

αποθέµατος ασφαλείας πρέπει να διατηρεί το ελάχιστο δυνατό ύψος αποθεµάτων

προκείµενου να ελαχιστοποιούνται οι δαπάνες αποθήκευσής τους και να µειώνεται ο

κίνδυνος φυσικής ή τεχνολογικής απαξίωσής τους.

Παρέκκλιση από τον παραπάνω κανόνα µπορεί να δικαιολογηθεί µόνο όταν η επιχείρηση

πραγµατοποιεί µαζικές αγορές, λόγω αναµενόµενης αύξησης της τιµής των αγοραζοµένων

αγαθών.

Αποθέµατα Ταχύτητα Κυκλοφορίας Αποθεµάτων = 365 x Κόστος Πωλήσεων

Η συσχέτιση των 3 παραπάνω δεικτών απεικονίζει το συναλλακτικό κύκλωµα της

επιχείρησης.

2.5.4. Ταχύτητα κυκλοφορίας ενεργητικού

Εκφράζει το βαθµό αξιοποίησης από την επιχείρηση των επενδυµένων σε αυτήν κεφαλαίων.

∆είχνει δηλαδή αν υπάρχει υπερεπένδυση κεφαλαίων στην επιχείρηση.

Ένας υψηλός δείκτης σηµαίνει ότι η επιχείρηση χρησιµοποιεί εντατικά τα περιουσιακά της

στοιχεία προκειµένου να πραγµατοποιεί τις πωλήσεις της.

Αντίθετα, ένας χαµηλός δείκτης είναι ένδειξη όχι εντατικής χρησιµοποίησης των

περιουσιακών της στοιχείων οπότε θα πρέπει ή:

να αυξήσει το βαθµό χρησιµοποίησης αυτών

να προβεί σε ρευστοποίηση µέρους των περιουσιακών της στοιχείων.

Σύνολο Ενεργητικού Ταχύτητα Κυκλοφορίας Ενεργητικού = Κύκλος Εργασιών

2.5.5. Βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις/ κύκλος εργασιών

Ο δείκτης απεικονίζει το πόσο πραγµατικά χρεωµένη είναι µια επιχείρηση. Υψηλή τιµή του

δείκτη εκφράζει τη δυσκολία της επιχείρησης να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, σηµάδι

κακοδιαχείρισης ή αποτυχηµένων προβλέψεων.

Στην περίπτωση που η τιµή του δείκτη ξεπερνά το 100%, η βιωσιµότητα της επιχείρησης

δεν κρίνεται εξασφαλισµένη και η τυχόν συνεργασία µε την Τράπεζα µας δεν αξιολογείται, κατ’

αρχήν, θετικά.

- 76 -

Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις/ Κύκλος εργασιών =

Κύκλος εργασιών

2.5.6. Βραχυπρόθεσµες τραπεζικές υποχρεώσεις/ κύκλος εργασιών

Με την παραπάνω συσχέτιση µπορεί να προσδιορισθεί η πολιτική της επιχείρησης σε σχέση

µε τα υπόλοιπα πιστωτικά ιδρύµατα και τις χρηµατοδοτήσεις που αυτά της παρέχουν και

επακόλουθα, να καταστεί ευχερής ο καθορισµός των πιστωτικών ορίων από την Τράπεζά

µας.

Στην περίπτωση που η τιµή του δείκτη είναι υψηλή, αλλά το ποσοστό του συνόλου των

βραχυπροθέσµων υποχρεώσεων επί του τζίρου βρίσκεται σε λογικά επίπεδα, το γεγονός

αυτό δεν κρίνεται τόσο δυσµενές διότι µπορεί να απεικονίζει πολιτική µείωσης του κόστους

πωληθέντων, µέσω της γρήγορης εξόφλησης των προµηθευτών της, εκµεταλλευόµενη τυχόν

χαµηλά επιτόκια που εξασφαλίζει από τις τράπεζες που χρηµατοδοτείται.

Αντίθετα, όταν υφίσταται και υψηλό ποσό Βραχυπροθέσµων υποχρεώσεων, συνολικά τότε

αυτό µπορεί να σηµαίνει ότι γίνεται χρήση βραχυπροθέσµου τραπεζικού δανεισµού για την

χρηµατοδότηση στοιχείων του παγίου ή του ενδιαµέσου ενεργητικού ή ότι η επιχείρηση

απέτυχε να προσεγγίσει τους στόχους της και την άρνηση των φορέων να επωµισθούν άµεσα

τα αποτελέσµατα αυτής της αποτυχίας.

Βραχυπρόθεσµες Τραπεζικές Υποχρεώσεις Βραχ. Τραπεζ. Υποχρεώσεις/ Κύκλος εργασιών =

Κύκλος εργασιών

- 77 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΕΚΡΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ

3.1. Η Ανάλυση του Νεκρού Σηµείου

Το νεκρό σηµείο είναι ένα καθοριστικό οικονοµικό µέγεθος για την επιχείρηση γιατί µόνο

πέραν αυτού πραγµατοποιούνται κέρδη, ενώ πωλήσεις σε χαµηλότερα επίπεδα θα

δηµιουργήσουν για την επιχείρηση ζηµία. Το νεκρό ή αδρανές σηµείο του κύκλου εργασιών

(break even point) είναι το ύψος των εσόδων από τις πωλήσεις, το οποίο καλύπτει το σύνολο

των εξόδων της επιχείρησης και, έτσι, δεν εµφανίζονται κέρδη ή ζηµίες. Σηµειώνεται ότι,

ανάλογα και µε τον τρόπο οργάνωσης και λογιστικής παρακολούθησης µιας επιχείρησης, το

νεκρό σηµείο µπορεί να υπολογιστεί για τις πωλήσεις του συνόλου µιας επιχείρησης, για τις

πωλήσεις ενός προϊόντος ή µιας οµάδας προϊόντων.

Το υψηλό νεκρό σηµείο για την επιχείρηση σηµαίνει υψηλό κόστος λειτουργίας και

παραγωγής και δηµιουργεί αδυναµία προσαρµογής στις αλλαγές του οικονοµικού

περιβάλλοντος, µε αποτέλεσµα σε περιόδους ύφεσης πολλές επιχειρήσεις να παρουσιάζουν

προβλήµατα επιβίωσης.

Για να προσδιορίσουµε το ύψος του νεκρού σηµείου µιας επιχείρησης, θα πρέπει πρώτα να

διαχωρίσουµε τα έξοδα της σε:

σταθερά

Σταθερά έξοδα είναι εκείνα που δεν εξαρτώνται από την παραγωγική δραστηριότητα της

επιχείρησης, όπως είναι τα ενοίκια, τα ασφάλιστρα, οι αποσβέσεις κτλ.

µεταβλητά

Μεταβλητά έξοδα είναι εκείνα που εξαρτώνται άµεσα από τον όγκο παραγωγής όπως είναι

το κόστος των πρώτων υλών, τα καύσιµα κτλ.

Το νεκρό σηµείο εξάγεται από τον παρακάτω µαθηµατικό τύπο:

Εργασιών Κύκλοςέξοδα Μεταβλητά

-1

έξοδα Σταθερά v'=

Ωστόσο ο εντοπισµός του δεν είναι ιδιαίτερα εύκολος για τις τράπεζες γιατί θα πρέπει να

έχουν ακριβή στοιχεία για τα σταθερά και τα µεταβλητά κόστη και πολλές φορές οι

επιχειρήσεις δεν είναι διατεθειµένες να προβαίνουν σε τόσο µεγάλο βαθµό αποκάλυψης των

στοιχείων τους.

- 78 -

Αντί αυτού λοιπόν, πολλοί τραπεζικοί αναλυτές βασίζονται στην παραδοχή ότι τα

µεταβλητά έξοδα αντιπροσωπεύονται από το κόστος πωληθέντων και τα σταθερά έξοδα από

τα έξοδα λειτουργίας και διάθεσης. Παρότι όχι απολύτως ακριβής πρόκειται για έναν

πρακτικό τρόπο υπολογισµό του νεκρού σηµείου από εξωτερικούς παρατηρητές της

επιχείρησης. Σύµφωνα µε αυτό το σκεπτικό ο τύπος του Νεκρού Σηµείου αναδιατάσσεται

ως εξής:

σταθερά έξοδα ν* = ποσοστό κερδών επί των πωλήσεων (µικτό περιθώριο κέρδους)

Υποδειγµατική άσκηση-1

Με βάση τα οικονοµικά στοιχεία της εταιρείας ΑΒΓ Α.Ε. το νεκρό σηµείο προκύπτει:

Σταθερά έξοδα θεωρούµε τα έξοδα λειτουργίας και διάθεσης (από την κατάσταση του

λογαριασµού αποτελεσµάτων χρήσεως) ήτοι ποσό € 42.535 και € 165.936 = € 208.471.

Το µικτό περιθώριο κέρδους προκύπτει ως γνωστόν από τα µικτά αποτελέσµατα

εκµετάλλευσης προς τον κύκλο εργασιών, ήτοι:

(€ 387.950 / € 761.920) * 100 = 51%

Από την διαίρεσή των µεγεθών προκύπτει ότι το νεκρό σηµείο της είναι στο επίπεδο

πωλήσεων των € 106.320, αρκετά αποµακρυσµένο από τον κύκλο εργασιών των € 761 χιλ.

περίπου. Εντούτοις, εάν διαχρονικά διαπιστωθεί πτώση του κύκλου εργασιών ως προς το

Ν.Σ. τότε υπάρχει σαφής ένδειξη ότι η επιχείρηση ενδέχεται να αντιµετωπίσει ζηµιογόνες

χρήσεις.

- 79 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

ΚΥΚΛΩΜΑ

4.1. Προσδιορισµός των Αναγκών για Κεφάλαιο Κίνησης

Ως καθαρό κεφάλαιο κίνησης ορίζεται το απόλυτο ποσό της διαφοράς µεταξύ των

κυκλοφορούντων στοιχείων του ενεργητικού της επιχείρησης και των βραχυπροθέσµων

υποχρεώσεων της.

Βασική προϋπόθεση για τον προσδιορισµό των αναγκών της επιχείρησης σε κεφάλαιο

κίνησης, είναι η διερεύνηση του παραγωγικού και συναλλακτικού της κυκλώµατος.

Σχήµα-1. Σχηµατική παράσταση παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώµατος.

Από τη στιγµή που η επιχείρηση καταβάλει τα χρήµατα για την εξόφληση των αγορών της,

µέχρι τη στιγµή που ολοκληρώνεται η περίοδος πίστωσης που δίνει στους πελάτες της και

εισπράττει τις απαιτήσεις της από αυτούς, δηµιουργείται η ανάγκη να απασχολεί κεφάλαιο

υπό τη µορφή αποθεµάτων Α’ υλών και εµπορευµάτων καθώς και απαιτήσεων. Το γεγονός

αυτό δηµιουργεί χρηµατοδοτική ανάγκη για την κάλυψη του κεφαλαίου που απαιτείται για

να ανταποκριθεί στην δραστηριότητά της (κεφάλαιο κινήσεως).

Η ανάγκη για κεφάλαιο κινήσεως είναι ανάλογη του συναλλακτικού της κυκλώµατος.

Επιµήκυνση αυτού επηρεάζει αυξητικά τον όγκο των αποθεµάτων ή/και των απαιτήσεων

από τους πελάτες, µε αποτέλεσµα οι ανάγκες για κεφάλαιο κίνησης να υποστούν αντίστοιχη

αύξηση.

- 80 -

Για να προσδιορίσουµε τις ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης χρησιµοποιώντας και τους

αριθµοδείκτες κυκλοφορίας παραθέτουµε το παράδειγµα-1.


Από την ανάλυση των ισολογισµών της εταιρείας Μάρβιν Α.Ε., η οποία ασχολείται µε την

εµπορία πλαστικών, προκύπτουν οι ακόλουθοι αριθµοδείκτες κυκλοφορίας:

Ταχύτητα κυκλοφορίας αποθεµάτων: 45 ηµέρες

Ταχύτητα κυκλοφορίας είσπραξης απαιτήσεων: 60 ηµέρες

Ταχύτητα κυκλοφορίας εξόφλησης προµηθευτών: 30 ηµέρες

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι η εταιρεία αγοράζει πρώτες ύλες την ηµέρα 1, κατόπιν

τα αποθεµατοποιεί και σύµφωνα µε τον αριθµοδείκτη κυκλοφορίας αποθεµάτων τα διακινεί

και αγοράζει άλλα την ηµέρα 46. Ωστόσο η επιχείρηση (µε δείκτη εξόφλησης προµηθευτών

στις 30 ηµέρες) έχει ήδη πληρώσει τις αγορές της ηµέρας 1 την ηµέρα 30.

Εφόσον πουλάει την ηµέρα 46 και εισπράττει την ηµέρα 106 (προσθέτουµε στην ηµέρα

πώλησης το διάστηµα των 60 ηµερών που προκύπτει για την είσπραξη των απαιτήσεων) η

εταιρεία θα χρειαστεί να πληρώσει άλλες δύο φορές για την αγορά αποθεµάτων ενώ θα λάβει

χρήµατα µετά από 3 συνολικά πληρωµές της.

Εποµένως διαπιστώνεται η ανεπάρκεια της σε κεφάλαια κίνησης και η ανάγκη για προσφυγή

σε τραπεζικό δανεισµό.

- 81 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ

Ι∆ΙΩΤΩΝ

5.1. Η Αξιολόγηση των Αιτηµάτων των Ιδιωτών

Τα στοιχεία που απαιτούνται για τη δανειοδότηση φυσικών προσώπων διαφέρουν αρκετά

από αυτά των εταιρειών. Κοινό τους στοιχείο εντούτοις είναι ότι στο µεγαλύτερο µέρος τους

αφορούν στις αιτήσεις που υποβάλλονται κάθε χρόνο στην εφορία. 19

Ατοµικές επιχειρήσεις ή φυσικά πρόσωπα ή ελεύθεροι επαγγελµατίες

Εκκαθαριστικά εφορίας ή αναλυτικά στοιχεία φορολογίας εισοδήµατος των τριών (3)

τελευταίων ετών (Ε3).

Εκκαθαριστική ∆ήλωση ΦΠΑ του προηγούµενου έτους

Περιοδικές ∆ηλώσεις ΦΠΑ τρέχοντος έτους

Φωτοτυπία ταυτότητας φορέα επιχείρησης

Φορολογική ∆ήλωση Ακινήτου Περιουσίας (Ε9).

Ασφαλιστική Ενηµερότητα

Πίνακας-1. Βασικά στοιχεία για ατοµικές επιχειρήσεις ή φυσικά πρόσωπα ή ελεύθερους επαγγελµατίες

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτουν οι αγορές και οι πωλήσεις της επιχείρησης καθώς και τα

ακαθάριστα και καθαρά κέρδη που πραγµατοποίησαν.

Προκειµένου για τη λήψη δανεισµού ως κάλυψη αναγκών σε κεφάλαιο κίνησης η συνήθης

τραπεζική πρακτική είναι να χρηµατοδοτείται ο υποψήφιος πιστούχος σε ποσοστό 60-70%

των πωλήσεων του.

Από τα υπόλοιπα προσκοµιζόµενα στοιχεία προκύπτει η οικονοµική επιφάνεια και ευµάρεια

του (Ε9) η οποία αποτελεί για την τράπεζα δευτερογενή πηγή εξυπηρέτησης του τραπεζικού

δανεισµού.

19 ∆είγµατα των ανωτέρω βρίσκονται στην διεύθυνση του TAXIS: http://www.e-oikonomia.gr/odigos_politi/entypa/e-docs.html E3 είναι το έντυπο του Υπουργείο Οικονοµικών στο οποίο δηλώνονται λεπτοµερώς οι πηγές και χρήσεις των κεφαλαίων που διακινούν τα νοµικά πρόσωπα. Είναι το αντίστοιχο της ∆ήλωσης Εισοδήµατος Φυσικών Προσώπων. E9 είναι το έντυπο του Υπουργείο Οικονοµικών στο οποίο δηλώνονται όλα τα στοιχεία των ακινήτων (διαµερίσµατα, καταστήµατα, ξενοδοχεία, αγροτεµάχια) που βρίσκονται στην κατοχή του προσώπου, φυσικού ή νοµικού. Το 1997 όλα τα πρόσωπα κλήθηκαν να υποβάλλουν δήλωση Ε9, άσχετα αν είχαν ή όχι ακίνητη περιουσία. Έκτοτε υποβάλλουν όσοι έχουν µεταβάλλει την ακίνητη περιουσία τους, αγοράζοντας ή πουλώντας ακίνητο.

- 82 -

Η ασφαλιστική ενηµερότητα αποκαλύπτει την ύπαρξη οφειλών στο ΙΚΑ, στην περίπτωση

που στην επιχείρηση απασχολείται προσωπικό ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις οι

τράπεζες ζητούν και «δήλωση οφειλών» σε άλλες τράπεζες προκειµένου να υπολογιστεί η

συνολική έκθεση του πελάτη στον τραπεζικό δανεισµό. ∆ήλωση οφειλών είναι ένα έντυπο

της τράπεζας, διαφορετικό για καθεµία, στο οποίο ο υποψήφιος δανειολήπτης δηλώνει το

είδος, το ποσό και την διάρκεια των τραπεζικών διευκολύνσεων που απολαµβάνει επί του

παρόντος από άλλες τράπεζες. Οι δηλώσεις αυτές, παρότι διαφορετικής εµφάνισης από

τράπεζα σε τράπεζα επέχουν θέση υπεύθυνης δήλωσης και σε περίπτωση ψευδούς δήλωσης

καθιστούν λόγο καταγγελίας του δανείου, σύµφωνα πάντα και µε τους όρους της σύµβασης

που τελικά θα υπογράψει ο πιστούχος.

Ανάλογα και µε τον σκοπό του δανείου20 υπάρχουν µερικά πρόσθετα στοιχεία τα οποία ζητούν

οι τράπεζες.

∆άνειο αγοράς επαγγελµατικής στέγης Συµβόλαιο Ιδιοκτησίας του Ακινήτου Κτηµατοµεσιτικό απόσπασµα για τις περιοχές που έχουν υπαχθεί στο Εθνικό Κτηµατολόγιο

∆άνειο αγοράς ιδιωτικής στέγης Συµβόλαιο Ιδιοκτησίας του Ακινήτου Κτηµατοµεσιτικό απόσπασµα για τις περιοχές που έχουν υπαχθεί στο Εθνικό Κτηµατολόγιο Τοπογραφικό Φωτοτυπία οικοδοµικής άδειας Σχέδια κατόψεων

∆άνειο αγοράς επαγγελµατικού εξοπλισµού ή εκτέλεσης βελτιωτικών εργασιών Προϋπολογισµός εργασιών από µηχανικό Προτιµολόγιο ή προσφορά αγοράς εξοπλισµού από τον προµηθευτή

Καταναλωτικό ή προσωπικό δάνειο Σε περίπτωση µισθωτού υπαλλήλου: απόδειξη µισθοδοσίας του πιο πρόσφατου µήνα και συνολικές αποδοχές του προηγούµενου έτους

Εάν πρόκειται για καταναλωτικό (π.χ. αγορά αυτοκινήτου), γραπτή προσφορά από τον πωλητή προκειµένου για την διαπίστωση του ποσού του αιτούµενου δανείου. Πάντως µε την απελευθέρωση της καταναλωτικής πίστης το έγγραφο αυτό δεν ζητείται πλέον από τις περισσότερες τράπεζες.

Πιστωτική κάρτα Πέραν των τυπικών του πίνακα 1, ίδια µε τα προσωπικά δάνεια πλέον των 2 τελευταίων λογαριασµών των πιστωτικών καρτών που έχουν δηλώσει ότι διαθέτουν ήδη προκειµένου για την διαπίστωση της οµαλής εξυπηρέτησης

20 αγορά επαγγελµατικής ή ιδιωτικής στέγης,

αγορά επαγγελµατικού εξοπλισµού,

καταναλωτικό ή προσωπικό δάνειο

- 83 -

Πίνακας-2. Πρόσθετα στοιχεία που ζητούνται από τις τράπεζες ως προς τον σκοπό του δανείου

Ειδικά στην περίπτωση χρηµατοδότησης φυσικών προσώπων, συνηθέστερες των οποίων

είναι τα στεγαστικά, προσωπικά δάνεια και οι πιστωτικές κάρτες, οι τράπεζες

προσανατολίζονται όπως η συνολική δανειακή επιβάρυνση του πιστούχου να ανέρχεται σε

ποσοστό 30% των ετήσιων καθαρών του αποδοχών προκειµένου για την οµαλή

εξυπηρέτηση του δανείου.

Σηµείωση

∆υστυχώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων που δεν δηλώνουν τις πραγµατικές

διαστάσεις του δανεισµού τους στην τράπεζα, όταν υποβάλλουν αίτηση δανείου. Σε αυτή την

περίπτωση, ο συνολικός τραπεζικός δανεισµός είναι µεγαλύτερος από την ικανότητα

εξυπηρέτησης του δανειολήπτη µε αποτέλεσµα τα προβληµατικά δάνεια και την ανάληψη

αυξηµένου πιστωτικού κινδύνου από τις τράπεζες.

- 84 -

Σύνοψη

Με την ολοκλήρωση της ενότητας είστε σε θέση να:

• Γνωρίζετε ποια είναι τα οικονοµικά στοιχεία που απαιτούνται ανά περίπτωση Αιτητή

(φυσικό ή νοµικό πρόσωπο κλπ.) καθώς επίσης και την πρακτική σηµασία των στοιχείων

αυτών,

• να υπολογίζετε τους αριθµοδείκτες που προκύπτουν από την ανάλυση ενός ισολογισµού

και να τους χρησιµοποιείτε για την εκτίµηση της πιστοληπτικής ικανότητας του υποψήφιου

πελάτη,

• να χρησιµοποιείτε την µέθοδο του Νεκρού Σηµείου προκειµένου για τον προσδιορισµό

της ευαισθησίας των κερδών ως προς τις πωλήσεις,

• να αντιλαµβάνεστε το παραγωγικό και συναλλακτικό κύκλωµα της επιχείρησης, καθώς

και τις επιπλοκές που αυτό µπορεί να δηµιουργεί για την σκοπιµότητα ή όχι της

αιτούµενης χρηµατοδότησης.

• Να γνωρίζετε τα στοιχεία που απαιτούνται για την εξέταση αιτηµάτων φυσικών

προσώπων δεδοµένου ότι τα στοιχεία αυτά είναι διαφορετικά από των εταιρειών και

χρησιµοποιώντας τα να σχηµατίζετε άποψη για τον χαρακτήρα του Αιτητή.

- 85 -





(079-c1-u4)

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4. Η ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΤΩΝ


- 86 -

- 87 -


Η παρούσα διδακτική ενότητα αποσκοπεί στο να περιγράψει τα αναγκαία βήµατα από την

προσκόµιση του αιτήµατος στο κατάστηµα και την αρχική επεξεργασία του µέχρι την

εκταµίευση του ποσού. Η όλη διαδικασία γίνεται περισσότερο κατανοητή µε την χρήση

µιας µελέτης περίπτωσης. Προκειµένου δε να καταστεί πιο εύληπτη η διαδικασία έχει γίνει

χρήση ενός παραδείγµατος, εν είδη µελέτης περίπτωσης, σύµφωνα µε την οποία Αιτητής

είναι µια εµπορική επιχείρηση και το αίτηµα αφορά σε κεφάλαιο κίνησης.

Στην πρώτη υποενότητα γίνεται η διασαφήνιση του αιτήµατος, σύµφωνα µε το οποίο ο

υποψήφιος πελάτης κάνει σαφές τι ακριβώς επιθυµεί από την τράπεζα. Στην δεύτερη

υποενότητα περιγράφεται ο τυπικός έλεγχος της οικονοµικής του συµπεριφοράς, ή αλλιώς ο

έλεγχος στο σύστηµα ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ.

Στην τρίτη υποενότητα αναφέρονται τα σηµεία ελέγχου κατά την επίσκεψη του τραπεζικού

στελέχους στο χώρο εργασίας του πιστούχου ενώ σε παράλληλο χρόνο, εδώ παρουσιάζεται

στην τέταρτη υποενότητα, ολοκληρώνεται και η γνωµάτευση της νοµιµοποίησης από την

Νοµική Υπηρεσία της τράπεζας, εάν φυσικά πρόκειται για εταιρεία, ως προς την ταυτότητα

του ανθρώπου που δεσµεύει την εταιρεία µε την υπογραφή του. Σε περίπτωση ακινήτου ως

προσφερόµενη εξασφάλιση παρατίθενται οι διαφορετικές αξίες που µπορεί να έχει ένα

ακίνητο, σύµφωνα πάντα µε την εκτίµηση του συνεργαζόµενου µε την τράπεζα µηχανικού.

Στην πέµπτη υποενότητα, η χρηµατοοικονοµική ανάλυση παρατίθεται εν τάχει ενώ στη

συνέχεια παρουσιάζεται η ενδεχόµενη διαπραγµάτευση των όρων του δανείου µε την

επιχείρηση.

Με την συµφωνία µε τον πελάτη ως προς τους γενικούς όρους της συνεργασίας στην έκτη

υποενότητα γίνεται και η σύνταξη της πρότασης πιστοδότησης προς τα αρµόδια εγκριτικά

όργανα.

Στην έβδοµη υποενότητα περιγράφεται η τυπική διαδικασία που ακολουθείται προκειµένου

αφενός για τη λήψη των εξασφαλίσεων και των λοιπών δικαιολογητικών και αφετέρου για την

χορήγηση του δανείου και την ουσιαστική έναρξη της δανειακής σχέσης.

Τέλος, στην όγδοη υποενότητα περουσιάζονται δύο παραδείγµατα δανείων της Λιανικής

τραπεζικής, τυπικά παραδείγµατα των νέων προιόντων που προσφέρουν οι εµπορικές

τράπεζες σήµερα. Ανάλογα µε την µορφή του δανείου, ανοικτού ή κλειστού τύπου

παρουσιάζονται το δάνειο για την αγορά µετοχών και το δάνειο για διακοπές αντίστοιχα.

- 88 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-1. ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΟΥ ΑΙΤΗΜΑΤΟΣ

1. Τα ∆εδοµένα του Αιτήµατος

Στο παράδειγµα που ακολουθεί, θα περιγράψουµε µε την µορφή µιας µελέτης περίπτωσης

τα στάδια που ακολουθεί ένα αίτηµα χρηµατοδότησης µέχρι την εκταµίευσή του και την

ουσιαστική έναρξη της συνεργασίας. Η περίπτωση του δανείου αφορά σε επιχειρηµατικό

δάνειο επειδή τα δάνεια αυτής της κατηγορίας είναι, συνήθως, συνθετότερα και προσφέρουν

µεγαλύτερο πεδίο εφαρµογής των τραπεζικών διαδικασιών και ελέγχων.

Η εταιρεία Υπόδηµα Ο.Ε. υπέβαλε αίτηµα χρηµατοδότησης στην τράπεζά µας,

προσκοµίζοντας όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά, από την ανάγνωση των οποίων

προκύπτουν τα εξής:

Πρόκειται για αµιγώς οικογενειακή επιχείρηση µε αντικείµενο την εισαγωγή και χονδρική

εµπορία υποδηµάτων πολυτελείας. Από τη δραστηριότητα αυτή γίνεται σαφές ότι η

επιχείρηση δεν διενεργεί λιανικές πωλήσεις. Εποµένως, είναι λογικό και αναµενόµενο να έχει

ανάγκες για κεφάλαιο κίνησης δεδοµένου και του ετεροχρονισµού των πληρωµών για την

αγορά των πρώτων υλών και την είσπραξη των απαιτήσεων από την πώληση των αγαθών/

υπηρεσιών που διακινεί η εταιρεία που διατυπώνει το αίτηµα.

∆ραστηριοποιείται στην περιοχή του εµπορικού τριγώνου της Αθήνας, επί της οδού Βουλής

27, επί δύο δεκαετίες (από το 1983) ενώ φορείς της είναι οι δύο, οµόρρυθµοι εταίροι21, κ.κ.

Γεώργιος και Ιωάννης Παπαδόπουλος, 58 και 23 ετών αντίστοιχα, πατέρας και γιος.

Στην επιχείρηση απασχολούνται ακόµα 3 υπάλληλοι ενώ µέχρι πριν λίγο καιρό η εταιρεία

εκµίσθωνε τους χώρους δραστηριότητάς της, κατάστηµα και αποθήκη. Πρόσφατα εντούτοις

αγόρασε ακίνητο στο Μοναστηράκι προκειµένου να το χρησιµοποιήσει ως επαγγελµατική

στέγη.

Τα εµπορεύµατά της προωθούνται µέσω αλυσίδων καταστηµάτων στην Αθήνα αλλά και σε

επιλεγµένα σηµεία πώλησης στην υπόλοιπη Ελλάδα (Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Πάτρα) ενώ σε

γενικές γραµµές τα είδη της εταιρείας απευθύνονται σε πελάτες υψηλών εισοδηµάτων µε

αποτέλεσµα η σχετική κρίση του εν λόγω κλάδου να µην έχει αγγίξει την επιχείρηση αυτή.22

Το συναλλακτικό κύκλωµα αφορά σε προµηθευτές από την Ιταλία και την Ισπανία Θα γίνει

εκτενής ανάλυση του στη συνέχεια, ωστόσο δίνουµε σηµασία στην καταρχήν δήλωση των

21 Υπενθυµίζεται ότι σε µια οµόρρυθµη εταιρεία οι εταίροι ευθύνονται ο καθένας χωριστά για ολόκληρο το ύψος της οφειλής που ενδεχοµένως µπορεί να δηµιουργήσει η εταιρεία. 22 Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο κύκλος εργασιών για την προηγούµενη χρήση ανήλθε σε € 1,4 εκ. αισθητά βελτιωµένος από την αµέσως προηγούµενη χρήση.

- 89 -

φορέων για το πώς αυτοί θεωρούν ότι δουλεύει το κύκλωµά τους.. Η πληρωµή των

εισαγωγών γίνεται µε πίστωση23 60 ηµερών ενώ οι πωλήσεις της εταιρείας γίνονται µε

µεταχρονολογηµένες επιταγές24 διάρκειας 4 µηνών συνήθως.

Το αίτηµα της εταιρείας συνίσταται σε ένα όριο χρηµατοδότησης της µορφής του ανοικτού

αλληλόχρεου λογαριασµού για το ποσό των € 60 χιλ. και προθεσµία εξόφλησης της κάθε

χορήγησης τους 8 µήνες.

Σε εξασφάλιση του λογαριασµού η επιχείρηση προσφέρει µεταχρονολογηµένες επιταγές

πελατείας σε κάλυψη 110% επί του εκάστοτε χρεωστικού υπολοίπου του δανειακού

λογαριασµού της για υπόλοιπα άνω των € 30 χιλ. ενώ προσφέρει επίσης και προσηµείωση

υποθήκης β’ σειράς ποσού € 30 χιλ. στο ακίνητο της επιχείρησης στο Μοναστηράκι.

Πρόκειται για προσηµείωση υποθήκης µε την διαφορά ότι ο δικαιούχος της προσηµείωσης

(αυτός υπέρ του οποίου έχει εγγραφεί το ποσό της β’ προσηµείωσης) θα ικανοποιηθεί, σε

περίπτωση αναγκαστικής εκποίησης, αφού πρώτα ικανοποιηθεί ο δικαιούχος της

προσηµείωσης πρώτης σειράς και επαρκούν τα χρήµατα για τον δεύτερο ή τους υπόλοιπους

δανειστές.

Αυτή η γενική εικόνα της επιχείρησης είναι αυτή που προέκυψε από την ανάγνωση της

συµπληρωµένης αίτησης για επιχειρηµατικό δάνειο. Κάθε τράπεζα έχει φυσικά την δική της

αίτηση, σε γενικές γραµµές ωστόσο διέπονται από την ίδια φιλοσοφία και ζητούν τα ίδια

στοιχεία:

Απαραίτητα στοιχεία αιτήµατος

Το αιτούµενο ποσό

Τον σκοπό του δανείου (κεφάλαιο κίνησης, επενδυτικό κλπ)

Τη µορφή του δανείου (αλληλόχρεος λογαριασµός, µακροπρόθεσµο δάνειο κλπ)

Τη διάρκεια

Τον τρόπο αποπληρωµής

Ένα σύντοµο ιστορικό περί της σκοπιµότητας του δανείου και τις προοπτικές της εταιρείας

Μια ρεαλιστική πρόβλεψη της αποπληρωµής του δανείου

Τυχόν εκπτώσεις από τους όρους συνεργασίας και το τιµολόγιο εργασιών της τράπεζας

23Εννοείται ότι η επιχείρηση αγοράζει µια συγκεκριµένη ηµέρα και πληρώνει µετά από κάποιο προσυµφωνηµένο διάστηµα (εδώ 60 ηµέρες) χωρίς την ύπαρξη κάποιας ειδικής συµφωνίας ή άλλης εξασφάλισης, συνήθως συµβαίνει σε παλιές και δοκιµασµένες συνεργασίες. 24 Υπενθυµίζεται ότι πρόκειται για επιταγές µε ηµεροµηνία λήξης αρκετό καιρό µετά την παράδοση της επιταγής στον δικαιούχο της, αποτελούν πράγµα ενεχυρίασης στις τράπεζες και ως εκ τούτου µέσο εξασφάλισης και εξεύρεσης ρευστότητας για την επιχείρηση.

- 90 -

Προκειµένου και για την χρηµατοοικονοµική ανάλυση της εταιρείας, ο επιχειρηµατίας

προσκόµισε και σχετικά δικαιολογητικά τα κυριότερα των οποίων είναι:

Ο κύκλος εργασιών της επιχείρησης κατά τα τρία τελευταία χρόνια

Η ανάλυση του κόστους παραγωγής25 και των πωληθέντων προϊόντων

Το συνολικό ύψος των οφειλών, των ορίων και των µορφών δανεισµού ανά τράπεζα εάν και

εφόσον η εταιρεία χαίρει και άλλης χρηµατοδότησης

Το συνολικό ύψος των µεσολαβητικών εργασιών (εισαγωγές-εξαγωγές-εγγυητικές επιστολές)

των τριών τελευταίων ετών

Τυχόν ασφαλιστήρια συµβόλαια26 για περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας

Πλέον:

Εάν η επιχείρηση τηρεί βιβλία β’ κατηγορίας:

Οι συγκεντρωτικές καταστάσεις ΦΠΑ27 των τριών τελευταίων ετών και τις περιοδικές ΦΠΑ

του έτους που διανύεται εφόσον τηρούνται βιβλία β’ κατηγορίας

Εάν η επιχείρηση τηρεί βιβλία γ’ κατηγορίας:

Ο ισολογισµός και τα αποτελέσµατα χρήσης των τριών τελευταίων ετών

Πρόσφατο ισοζύγιο και αντίστοιχο περσινό

Σηµείωση

Όλα τα στοιχεία που µας προσκοµίζονται θα πρέπει να φέρουν πρωτότυπες υπογραφές των

εκπροσώπων των εταιρειών και να επιδιώκεται η επαλήθευσή τους.

25 Συνήθως δεν παρέχεται από τις επιχειρήσεις για ευνόητους λόγους. Στο παράδειγµά µας θεωρούµε ότι µας παραχωρήθηκε αυτή η πληροφορία χάριν απλουστεύσεως. 26 Από αυτά προκύπτει αφενός η πιστοποίηση της ύπαρξης των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας, η ασφάλισή τους προκειµένου για τη διαφύλαξη της αξίας τους έναντι του ασφαλιστικού κινδύνου καθώς επίσης, και µε πλάγιο τρόπο, η ύπαρξη ή όχι βάρους επί των ακινήτων που είναι ασφαλισµένα. 27 Ετήσιες δηλώσεις του ΦΠΑ της εταιρείας στις οποίες αναγράφονται τα ποσά των εσόδων και των εξόδων που εµφάνισε η εταιρεία. Από τα στοιχεία αυτά εξάγουµε συµπεράσµατα για το ύψος του κύκλου εργασιών και των εξόδων της εταιρείας.

- 91 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-2. ΈΛΕΓΧΟΣ ∆ΙΚΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

2.1. Έλεγχος ∆ικαστηριακών Στοιχείων

Παρά το απόρρητο που προστατεύει τα περισσότερα στοιχεία των τραπεζικών πληροφοριών

των πελατών τους, οι τράπεζες ελέγχουν κατά το δυνατόν τη φερεγγυότητα των πελατών τους

κινούµενες κατά κύριο λόγο µέσω του διατραπεζικού συστήµατος πληροφοριών

‘’ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ’’ της εταιρείας ∆ΙΑΣ Α.Ε. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τον

ΤΕΙΡΕΣΙΑ ανατρέξτε στην ιστοσελίδα www.teiresias.gr Πρόκειται για µια µη

κερδοσκοπικού χαρακτήρα εταιρεία που ιδρύθηκε το 1992 µε σκοπό να συµβάλλει στην

εξυγίανση των συναλλαγών, την υποστήριξη του θεσµού της πίστης και τη βελτίωση της

λειτουργίας των τραπεζών ως προς την πληροφόρησή τους και τη λήψη, επ’αυτώ αποφάσεων.

Τα στοιχεία, που συγκεντρώνονται µέσω των υποθηκοφυλακείων των δικαστηρίων και των

τραπεζών, κωδικοποιούνται και παρέχονται µέσω εντύπων, µικροφις ή on-line στις

συνδροµήτριες τράπεζες.

Στα στοιχεία αυτά είναι σκόπιµο να καταφεύγουµε αµέσως µετά την παραλαβή της αίτησης

από τον πελάτη, ώστε σε περίπτωση που υπάρχουν δυσµενείς πληροφορίες σε βάρος του και

ανατρέπουν την –ενδεχοµένως- θετική αρχικά εικόνα, να αποφεύγεται η περαιτέρω

ενασχόληση µε το αίτηµά του.


Για παράδειγµα, αν η εταιρεία Υπόδηµα Α.Ε. έχει περιέλθει σε πτώχευση (απώλεια

εµπορικής ιδιότητας) δεν υπάρχει λόγος να συγκεντρώσουµε άλλες πληροφορίες ή να

αναλύσουµε τα οικονοµικά της στοιχεία.

Επίσης, από τον έλεγχο αυτό παρέχεται η δυνατότητα να ελέγξουµε και την ειλικρίνεια των

στοιχείων που προσκοµίστηκαν µε το αίτηµα χρηµατοδότησης.


Για παράδειγµα, είναι δυνατόν να δηλώνεται η ύπαρξη ακίνητης περιουσίας, ενώ από τη

σελίδα ‘’πωλήσεις ακινήτων’’ να προκύπτει ότι η δηλωµένη από την επιχείρηση ακίνητη

περιουσία, εκποιήθηκε πρόσφατα.

- 92 -

Ακόµα είναι δυνατόν να διασταυρώνονται µεταβολές της εταιρικής κατάστασης ή εγγραφές

βαρών σε ακίνητα των πελατών, γεγονός που δηλώνει συνεργασία και µε άλλες τράπεζες, η

οποία ενδέχεται να µην έχει δηλωθεί.

Συνοπτικά, και για καθαρά πληροφοριακούς λόγους, τα δικαστικά στοιχεία που παρέχονται

από τον ΤΕΙΡΕΣΙΑ είναι:

1. Αιτήσεις πτωχεύσεων 2. Κηρυχθείσες πτωχεύσεις

3. ∆ιαταγές πληρωµών 4. Αγωγές πιστωτικών τίτλων

5. Αποφάσεις πιστωτικών τίτλων 6. Πλειστηριασµοί ακινήτων

7. Πλειστηριασµοί κινητών 8. Πωλήσεις

9. Αγορές 10. Προσηµειώσεις – υποθήκες

11. Κατασχέσεις 12. Ακάλυπτες επιταγές

13. Απλήρωτες συναλλαγµατικές 14. Καταναλωτικά-προσωπικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες,

µε την διαφορά ότι δηµοσιοποιούνται µόνο οι νέες

συµβάσεις.


Συνεχίζοντας µε την περίπτωση της Υπόδηµα Α.Ε., µετά την παραλαβή του φακέλου µε τα

στοιχεία και γνωρίζοντας τα στοιχεία της εταιρείας και των φορέων της (ΑΦΜ, Α∆Τ κλπ.),

ο αρµόδιος υπάλληλος της τράπεζας προέβη σε έλεγχο δυσµενών κατά τον οποίο βρέθηκε

ότι δεν υπήρχαν δυσµενή στοιχεία στη µερίδα της εταιρείας και των φορέων της ενώ

επιβεβαιώθηκε η πρόσφατη αγορά του ακινήτου επί του οποίου έχει εγγραφεί πρόσφατα

προσηµείωση υποθήκης α’ σειράς € 100 χιλ. από την Τράπεζα Αποταµιεύσεων.

- 93 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-3. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

3.1. Επίσκεψη στις Εγκαταστάσεις της Επιχείρησης

Μετά την διαπίστωση ότι η επιχείρηση δεν έχει δυσµενή στοιχεία σε βάρος της, και

προκειµένου να διαµορφωθεί συγκεκριµένη άποψη για τον τρόπο λειτουργίας της και να

επιβεβαιωθούν τα δηλωθέντα στοιχεία, κρίθηκε σκόπιµη η επίσκεψη στελέχους της τράπεζας

στις εγκαταστάσεις της.

Κατά την επίσκεψη της, η τράπεζα συζήτησε µε τους φορείς για την πορεία της επιχείρησης,

ζήτησε τα λογιστικά της βιβλία, το πελατολόγιο και τους προµηθευτές της για να

εξακριβώσει τους συναλλακτικούς όρους που δηλώθηκαν. Ακόµη, της δόθηκε η ευκαιρία να

επιβεβαιώσει την εκτίµηση που έκανε από την έρευνά της ότι η επιχείρηση πιθανότατα είχε

χρηµατοδοτηθεί για την αγορά του ακινήτου στο Μοναστηράκι από την τράπεζα

Αποταµιεύσεων.

Τα αποτελέσµατα της επίσκεψης µας συνοψίζονται στα εξής:

Πρόκειται για µια καλά οργανωµένη επιχείρηση, µε σταθερό και ευρύ πελατολόγιο.

Οι φορείς της διαθέτουν µεγάλη εµπειρία στο αντικείµενο και οι επιχειρηµατικές τους

αποφάσεις χαρακτηρίζονται από σύνεση.

ήτοι αφενός ο υιός Παπαδόπουλος, φοιτητής Οικονοµικών Επιστηµών, απασχολείται

στην επιχείρηση και θα την αναλάβει µετά τον πατέρα του, άρα υπάρχει διάδοχη

κατάσταση,

αφετέρου η κίνηση της αγοράς του ακινήτου µε δανεισµό επιβαρύνει την εταιρεία µε το

ισόποσο που κατέβαλλε µέχρι πρότινος ως µίσθωµα στην προηγούµενη εγκατάσταση

της άρα η αγορά είναι προς το συµφέρον της.

Η επιχείρηση έχει χρηµατοδοτηθεί µε € 100 χιλ. για την αγορά του ακινήτου από τράπεζα

του ανταγωνισµού, µέσω της οποίας διενεργεί και τις εισαγωγές της28. Άρα η επικέρδεια της

τράπεζας Αποταµιεύσεων από τη συνεργασία για το δάνειο αγοράς δεν περιορίζεται µόνο

στα έσοδα από τόκους αλλά και τις προµήθειες από εισαγωγές.

∆εν υπήρχαν αποθέµατα εµπορευµάτων σηµαντικού ύψους ώστε να προβληµατίζουν για

πιθανή µελλοντική διαγραφή τους ως άχρηστα.

Οι απαιτήσεις της εταιρείας όντως προέρχονταν από µεταχρονολογηµένες επιταγές

πελατείας µέγιστης διάρκειας µέχρι 4 µηνών. 28 Κατά την προηγούµενη χρήση έγιναν εισαγωγές συνολικού ποσού € 700 χιλ.

- 94 -

3.2. Η Σηµασία της Επίσκεψης αυτής

Γενικά, η επίσκεψη στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης είναι ίσως το σηµαντικότερο βήµα

πριν από την έναρξη της συνεργασίας αλλά και καθ’ όλη τη διάρκειας της. Εντάσσεται στο

τραπεζικό αξίωµα ‘’Γνώριζε τον πελάτη σου’’.

Είναι σηµαντικό να θυµόµαστε ότι καµία λογιστική κατάσταση δεν έχει τη δυνατότητα να

µεταφέρει στο γραφείο της τράπεζας:

τον παλµό της επιχείρησης,

τις ιδιαιτερότητές της,

τα προβλήµατά της και

γενικότερα, την όλη εικόνα που παρουσιάζει κατά την λειτουργία της.

Η επιτυχία της επίσκεψης ως προς αυτό το στόχο εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την

εµπειρία του στελέχους. Ενδεικτικά, αναφέρονται σηµεία που χρήζουν εξέτασης:

Αν είναι καταρχήν υπαρκτή ή όχι η επιχείρηση.

Τα λογιστικά βιβλία, το πελατολόγιο, οι προµηθευτές και όλα εκείνα τα λογιστικά

στοιχεία που δεν περιλαµβάνονται στην υποβολή της αίτησης.

Οι χώροι, οι εγκαταστάσεις και ο τρόπος οργάνωσής τους.

Ο µηχανολογικός εξοπλισµός και, συγκεκριµένα, ποιο µέρος του συµβάλλει στην

παραγωγική διαδικασία ή αντίθετα ποιο µέρος του είναι πεπαλαιωµένο και έχει απαξιωθεί.

Τα αποθέµατα της επιχείρησης, η κατάσταση στην οποία βρίσκονται καθώς και η

εµπορευσιµότητά τους.

Η στελέχωση της επιχείρησης µε έµψυχο δυναµικό29.

Ενδεικτικά, τα στοιχεία που αναµένεται να δει η τράπεζα επισκεπτόµενη την επιχείρηση

είναι:

Για επιχειρήσεις µε βιβλία γ’ κατηγορίας:

∆ηµοσιευµένοι ισολογισµοί της τελευταίας τριετίας και αντίγραφα των σχετικών προσαρτηµάτων τους.

Βιβλίο απογραφών30 ισολογισµών (προκειµένου για την ανάλυση ορισµένων λογαριασµών του τελευταίου ισολογισµού)

Πρόσφατο ισοζύγιο και αντίστοιχο περσινό

29 Γνώσεις, µορφωτικό επίπεδο, ενδιαφέρον εργαζοµένων για την εταιρεία κλπ. 30 Είναι το βιβλίο στο οποίο καταχωρούνται τα ευρήµατα της απογραφής που διενεργείται κάθε τέλος του χρόνου προκειµένου για την εξαγωγή των αποτελεσµάτων της χρήσης και του ισολογισµού. Βάσει αυτών των καταχωρήσεων γίνονται οι εγγραφές ανοίγµατος της επόµενης χρήσης.

- 95 -

Για επιχειρήσεις µε βιβλία β’ κατηγορίας: Βιβλία Αγορών ή Εσόδων-Εξόδων που αφορούν την τελευταία τριετία και το τρέχον έτος.

Επίσης, είναι πολύ χρήσιµα πληροφοριακά, ανεξάρτητα από την κατηγορία βιβλίων που

τηρούνται καθώς και την νοµική µορφή της εταιρείας:

Φορολογικές δηλώσεις, υπογεγραµµένες για την παραλαβή από τον υπάλληλο της εφορίας, ώστε να διαπιστώνεται ότι είναι αυτά που υποβλήθηκαν.

Περιγραφή της ακίνητης περιουσίας31 της εταιρείας, των µετόχων-εταίρων της Αντίγραφα µισθωτηρίων συµφωνητικών των χρησιµοποιούµενων χώρων Ασφαλιστήρια συµβόλαια της επιχείρησης Κατάσταση µισθοδοσίας ΙΚΑ ή Επιθεώρησης Εργασίας Πιστοποιητικό του Επιµελητηρίου, στο οποίο είναι γραµµένη η επιχείρηση.

Άδεια λειτουργίας της επιχείρησης, εφόσον έχει βιοτεχνική ή βιοµηχανική δραστηριότητα ή άδεια άσκησης επαγγέλµατος όπου απαιτείται.

Κατάσταση αυτοκινήτων και κυριοτέρων µηχανηµάτων της επιχείρησης, µε ιδιαίτερη αναφορά σε όσα εκµισθώνονται µε σύµβαση leasing32.

Τιµολόγια αγοράς των κυριοτέρων µηχανηµάτων και βιβλιάρια µεταβολών κυριότητας των αυτοκινήτων επαγγελµατικής χρήσης της εταιρείας.

31 Αποδεικνύεται από την προσκόµιση του Ε9 για φυσικά πρόσωπα (ή της ∆ήλωσης Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας) και περιλαµβάνει αναλυτικά τα στοιχεία των ακινήτων που ανήκουν σε πρόσωπο. 32 Η σύµβαση leasing µοιάζει αρκετά µε αυτήν ενός τοκοχρεολυτικού δανείου µε την κυριότερη διαφορά ότι η κυριότητα του προϊόντος µένει στην εταιρεία leasing έως την αποπληρωµή του. Επιπρόσθετα, συνήθως συνάπτεται µε µια θυγατρική του Οµίλου της τράπεζας µε το αντικείµενο εργασιών της να είναι ακριβώς αυτό καθώς ο νόµος δεν προβλέπει ακόµα τα τραπεζικά ιδρύµατα να εκτελούν από µόνα τους συµβάσεις leasing.

- 96 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ

ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ∆ΙΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ

ΑΚΙΝΗΤΩΝ

4.1. Έλεγχος των Νοµιµοποιητικών Εγγράφων

Επιστρέφοντας στο παράδειγµά µας µε την Υπόδηµα Α.Ε. και δεδοµένου ότι η επιχείρηση

είναι οµόρρυθµος, ζητήσαµε κατά την επίσκεψή µας στους χώρους της τα εξής:

1. Αντίγραφα του καταστατικού και όλων των τροποποιήσεων νόµιµα

επικυρωµένων33, τα οποία θα πρέπει να φέρουν βεβαίωση του Γραµµατέα του

Πρωτοδικείου ότι καταχωρήθηκαν στα οικεία βιβλία.

2. υπεύθυνη δήλωση όλων των εταίρων ότι δεν υπάρχουν άλλες τροποποιήσεις,

οποιασδήποτε µορφής, εκτός από εκείνες που υπέβαλαν στη γνώση της

τράπεζάς µας.

Στη συνέχεια, τα σχετικά έγγραφα απεστάλησαν στη Νοµική Υπηρεσία, η οποία και µετά

από λίγες µέρες απέστειλε τη γνωµάτευσή της34 σύµφωνα µε την οποία:

1. Οι κ.κ. Παπαδόπουλος Γεώργιος και Ιωάννης είναι 50% οµόρρυθµα µέλη

έκαστος.

2. Νόµιµος εκπρόσωπος της εταιρείας είναι ο κ. Παπαδόπουλος Γεώργιος,

δεσµεύοντας την επιχείρηση µε µόνη την υπογραφή του35 κάτω από την εταιρική

σφραγίδα.

3. Λήξη της εταιρείας ορίζεται το έτος 2020.

4. ∆εν επιτρέπεται σύµφωνα µε το καταστατικό η παροχή εγγυήσεων της εταιρείας

υπέρ τρίτων.

Όταν το αίτηµα χρηµατοδότησης προέρχεται από επιχείρηση για την οποία υπάρχει ήδη

γνωµάτευση της νοµικής υπηρεσίας (διότι είναι ήδη πιστούχος µας), θα πρέπει να ζητείται

υπεύθυνη δήλωση από τους εκπροσώπους της εταιρείας περί της µη µεταβολής των στοιχείων

33 Έγγραφα που φέρουν υπογραφή γνησιότητας, είτε επικυρωµένα από δικηγόρο µε την ένδειξη ‘’Φωτοαντίγραφο εκ του εις χείρας µας πρωτότυπο’’ είτε φέρουν την στρογγυλή σφραγίδα της Νοµαρχίας στην οποία υπάγονται και είναι πρωτότυπα. 34Είναι το δελτίο που εκδίδει η Νοµική Υπηρεσία της κάθε τράπεζας ως απάντησε σε ένα ερώτηµα που της τέθηκε. 35 Αφορά στην ιδιότητα-δικαίωµα που έχει ο νόµιµος εκπρόσωπος της εταιρείας να υπογράφει υπέρ της έναντι τρίτων. Η υπογραφή του εκπροσώπου τίθεται κάτω από την εταιρική σφραγίδα.

- 97 -

και των εκπροσώπων τους. Υπεύθυνη δήλωση της εταιρείας ότι δεν έχουν µεταβληθεί

στοιχεία της µέχρι εκείνη την ηµέρα προκειµένου να διασφαλιστεί η τράπεζα ότι η εταιρεία

εκπροσωπείται νόµιµα σύµφωνα µε τη γνωµάτευση της Νοµικής Υπηρεσίας και διοικείται

από τους ανθρώπους που εµφανίζονται στη σχετική απόφαση του ∆ιοικητικού Συµβουλίου

που η τράπεζα έχει στην διάθεσή της. Είναι πολύ σηµαντικό να υπάρχει επαφή µε τον

πιστούχο και να γνωστοποιούνται άµεσα οποιεσδήποτε µεταβολές της εταιρείας στην

τράπεζα.

Από την άλλη πλευρά, οι ανωτέρω ενέργειες συνεπάγονται σηµαντική απώλεια χρόνου για

την τράπεζα και τους πελάτες της. Χωρίς να υπάρχει ουδόλως πρόθεση υποβάθµισης της

σηµασίας των ως άνω, εντούτοις αναφέρεται ότι στην καθηµερινή τραπεζική πρακτική

αρκούµαστε στην καλή πίστη του πελάτη και στη δοκιµασµένη από το χρόνο συνεργασία

µας.

4.2. Έλεγχος της ∆ιασφαλιστικής Αξίας των Ακινήτων τα οποία Προσφέρονται

ως Εξασφάλιση.

Από την εταιρεία Υπόδηµα Α.Ε. ζητήθηκαν επίσης η συµβολαιογραφική πράξη σύµφωνα µε

την οποία το ακίνητο περιήλθε στην κυριότητά της, καθώς και πιστοποιητικά µεταγραφής

και βαρών. Στη συζήτηση προέκυψε ότι ο κ. Παπαδόπουλος Γεώργιος είναι κάτοχος

διαµερίσµατος στο Βύρωνα, οπότε και ζητήθηκε και από αυτόν το ατοµικό του Ε9 για

διαπίστωση.

Υπάρχει επίσης η δυνατότητα, όταν υπάρχει υποψία ότι ο φορέας δεν είναι ιδιαίτερα

αξιόπιστος στις δηλώσεις του, να ζητήσουµε από την Νοµική Υπηρεσία την έρευνα ακίνητης

περιουσίας36 στα Υποθηκοφυλακεία καταγωγής και κατοικίας των φορέων.

Προκειµένου να εξακριβώσουµε τη διασφαλιστική αξία του νέου ακινήτου-ιδιοκτησίας της

εταιρείας στο Μοναστηράκι, ζητήσαµε από την Τεχνική Υπηρεσία να εκτιµήσει την

εµπορική του αξία. Το οποίο υπενθυµίζεται ότι είχε προσφερθεί από τους ίδιους τους φορείς

ως εξασφάλιση µε προσηµείωση.Η σχετική εκτίµηση ανέφερε ότι η εµπορική αξία του ήταν

36 Έλεγχος που πραγµατοποιείται από την τράπεζα προκειµένου να διαπιστωθεί η πραγµατική ακίνητη

περιουσία των φυσικών ή νοµικών προσώπων. ∆ιεξάγεται από τη Νοµική Υπηρεσία της τράπεζας ή

εντεταλµένο δικηγόρο σε υποθηκοφυλακεία που υπάρχουν υπόνοιες ότι το Πρόσωπο διατηρεί περιουσία.

- 98 -

€ 210 χιλ. Εποµένως η διασφαλιστική του αξία37 είναι ίση µε το 60% της εµπορικής (επειδή

το ακίνητο είναι επιχειρηµατικό), ήτοι:

€ 210 χιλ. * 60% = € 126 χιλ.

µείον: Προσηµείωση α’ σειράς υπέρ Τράπεζας Αποταµιεύσεων = € 100 χιλ.

Ελεύθερη διασφαλιστική αξία = € 26 χιλ.

Σηµείωση

Παρόλο που νοµικά έχουµε την δυνατότητα να εγγράψουµε προσηµείωση β’ σειράς για το

ποσό των € 60 χιλ., (στην περίπτωση αυτή είναι σύµφωνη και η εταιρεία-αιτούσα) εντούτοις

θα πρέπει να γνωρίζουµε ότι µε τις υπάρχουσες συνθήκες (προηγείται η Τράπεζα

Αποταµιεύσεων) η αποµένουσα διασφαλιστική αξία του ακινήτου ανέρχεται σε € 26 χιλ.

Σηµείωση

Η ύπαρξη ακίνητης περιουσίας δεν είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την έγκριση ενός

δανείου. Ωστόσο συνυπολογίζεται στην εικόνα του πελάτη ώστε αν χρειαστεί, σε περίπτωση

που η αποπληρωµή του δανείου δεν εξελιχθεί οµαλά, η τράπεζα να καταφύγει στην κάλυψή

της µέσω της υπάρχουσας ακίνητης περιουσίας.


Ερώτηση:

Ποια είναι η διαφορά µεταξύ υλικής και εµπορικής αξίας ενός ακινήτου;

Απάντηση:

Η υλική αξία του ακινήτου προσδιορίζεται βάσει του κόστους κτήσης του, ενώ η εµπορική

αξία προσδιορίζεται από την πιθανή τιµή στην οποία θα ήταν δυνατό να πουληθεί άµεσα.

Η εµπορική αξία είναι κατά κανόνα χαµηλότερη από την υλική, αλλά είναι αυτή που

δηλώνει την πραγµατική αξία του ακινήτου. Συνιστάται η ανά τακτά διαστήµατα

επανεκτίµηση της ακίνητης περιουσίας.

37Είναι η αξία που η τράπεζα θεωρεί ότι ενσωµατώνεται σε ένα ακίνητο το οποίο προσφέρεται ως εξασφάλιση τραπεζικού δανεισµού. Σε γενικές γραµµές είναι διαφορετική από την εµπορική αξία του ακινήτου και ανέρχεται συνήθως στο 60% της εµπορικής εφόσον το ακίνητο έχει επαγγελµατική χρήση και 80% εφόσον χρησιµοποιείται ως κατοικία. Τα ποσοστά αυτά βέβαια διαφοροποιούνται ανάλογα και µε την εµπορευσιµότητα του ακινήτου

- 99 -

YΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

ΚΑΙ ∆ΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ∆ΑΝΕΙΟΥ ΜΕ

ΤΟΝ ΠΕΛΑΤΗ

5.1. Χρηµατοοικονοµική Ανάλυση

Η Υπόδηµα Α.Ε. προσκόµισε ισολογισµούς των ετών 2002 και 2003, η συνοπτική µορφή

των οποίων ήταν περίπου η ακόλουθη:

Πίνακας 1. Στοιχεία Ισολογισµού

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Πάγιο 100 450 Αποθέµατα 128 110 Απαιτήσεις 530 460 ∆ιαθέσιµα 11 4 Σύνολο Ενεργητικού 769 1.024 ΠΑΘΗΤΙΚΟ Ίδια Κεφάλαια 389 469 Μακροπ. Υποχρεώσεις

• ∆άνεια τραπεζών 0 100 Βραχυπρ. Υποχρεώσεις

• Προµηθευτές 180 175 • ∆άνεια Τραπεζών 200 200

Σύνολο Παθητικού 769 1.024 ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 600 400 Μείον: Κόστος Πωληθέντων (Σύνολο αγορών) 107 98 Μικτά κέρδη 493 302 Αποτελέσµατα προ αποσβέσεων 250 150

Οι συναλλακτικοί όροι για το έτος 2004 είναι:

Όροι πωλήσεων: 4µηνος προθεσµιακός διακανονισµός καλυµµένος µε µεταχρονολογηµένες

επιταγές κατά 50%.

Όροι αγορών: 2µηνός προθεσµιακός διακανονισµός.

∆ιάρκεια παραµονής των αποθεµάτων στην επιχείρηση: 1 µήνας

Οι προβλέψεις για το έτος 2004 είναι:

Ο κύκλος εργασιών προβλέπεται να ανέλθει σε € 1.000 χιλ.

- 100 -

Το ίδιο κεφάλαιο κίνησης θα είναι € 200 χιλ.

Το ποσοστό µικτού κέρδους θα παραµείνει αµετάβλητο και η κατανοµή πωλήσεων-αγορών

θα είναι ισόρροπη καθ’ όλο το έτος.

Τέλος, ο επιχειρηµατίας δήλωσε ότι πρόκειται να κάνει χρήση χρηµατοδοτικού ορίου ύψους

€ 50 χιλ. που του έχει εγκριθεί από τράπεζα του ανταγωνισµού για την κάλυψη των αναγκών

του σε κεφάλαιο κίνησης.

Τα οικονοµικά στοιχεία επιβεβαίωσαν τις δηλώσεις των φορέων κατά την διάρκεια της εκεί

επίσκεψής µας. Η πρόβλεψη για παράδειγµα του επιχειρηµατία ότι ο κύκλος εργασιών θα

αυξηθεί κατά 40% κρίνεται ρεαλιστική δεδοµένης και της καλής, εµπορικά, θέσης της

επιχείρησης.

Με τα ανωτέρω δεδοµένα του πίνακα 1 προκύπτουν και οι σχετικοί αριθµοδείκτες στον

πίνακα 2.

Πίνακας 2. Αριθµοδείκτες

Αριθµοδείκτες 2002 2003 Ρευστότητας: 669/380= 1,8 574/375= 1,5

∆ανειακής επιβάρυνσης 389/380= 1 469/555= 0,8 Κυκλοφοριακής ταχύτητας 600/669= 0,89 400/574= 0,697

Αποδοτικότητα 107/769= 0,14 98/1024= 0,09 Ποσοστό µικτού κέρδους 493/600*100= 82,1% 302/400*100= 75,5% Μεταβολή κύκλου εργασιών (µε βάση το 100) 100 -87,5

Η εικόνα της Υπόδηµα Α.Ε., όπως διαφαίνεται από τους ανωτέρω δείκτες, κρίνεται ιδιαίτερα

θετική. Σηµειώνεται η µικρή επιδείνωση των δεικτών της δανειακής επιβάρυνσης και της

αποδοτικότητας, η οποία αποδίδεται στην αύξηση των υποχρεώσεων της επιχείρησης (λόγω

της αγοράς του ακινήτου) χωρίς εντούτοις να αυξηθούν αναλογικά και τα κέρδη.

Το θέµα της µείωσης του κύκλου εργασιών είναι και αυτό αρκετά σηµαντικό και κρίθηκε

σκόπιµο να ζητηθούν από το φορέα περισσότερες εξηγήσεις. Όπως µας δήλωσε, η µείωση

οφείλεται στη γενικότερη κρίση που υπάρχει στην αγορά καθώς και στη συρρίκνωση του

µικτού περιθωρίου κέρδους – αποτέλεσµα του ανταγωνισµού. Ωστόσο προσδοκεί ότι η

αγορά του νέου κτιρίου και η διεξαγωγή των δραστηριοτήτων από εκεί θα µειώσει αρκετά τα

λειτουργικά του έξοδα και θα είναι σηµαντική η ωφέλεια για το αποτέλεσµα.

Οι ισχυρισµοί κρίθηκαν από τον αρµόδιο αξιωµατούχο της τράπεζας τεκµηριωµένοι και

ικανοποιητικοί.

Μετά την διαπίστωση της θετική εικόνας γίνεται απόπειρα προσδιορισµού των αναγκών της

επιχείρησης σε κεφάλαιο κίνησης για το έτος 2002:

- 101 -

Τα κεφάλαια που θα απασχοληθούν στο ενεργητικό είναι:

Πιστώσεις προς πελάτες: 1.000 Χ 4/12= 333

Αποθέµατα: (Πωλήσεις 1000-700 µικτό κέρδος=): 300 /12= 25

Εποµένως το κεφάλαιο κίνησης θα είναι: 333 + 25= 357

Με άλλα λόγια, υπολογίστηκε ότι για να αντιµετωπίσει τις 4µηνες πιστώσεις που παρέχει η

επιχείρηση προς τους πελάτες της και να διατηρεί τα αναγκαία αποθέµατα, χρειάζεται να

απασχολεί κατά µέσο όρο € 357 χιλ.

Όµως από αυτό το ποσό οφείλουµε να αφαιρέσουµε τις πιστώσεις που απολαµβάνει η ίδια η

εταιρεία από τους προµηθευτές δηλαδή:

300 Χ 2/12 = 50

Εποµένως, το απαιτούµενο κεφάλαιο κίνησης είναι 357 – 50 = 307

Το ποσό αυτό υπολογίζεται ότι θα καλυφθεί:

1. από Ίδια κεφάλαια: € 180-200 χιλ.

2. χρηµατοδότηση από τράπεζα του ανταγωνισµού: € 50-60 χιλ.

Εποµένως, το τµήµα του κεφαλαίου κίνησης που χρειάζεται κάλυψη µέσω τραπεζικού

δανεισµού, δηλαδή διαµέσου της τράπεζάς µας, προσδιορίζεται αρχικά στο ποσό των € 50-

60 χιλ.

Η χρηµατοοικονοµική ανάλυση είχε ως σκοπό τη διαπίστωση της οικονοµικής κατάστασης

της επιχείρησης παράλληλα µε τις δηλώσεις του φορέα για αυτήν και τα συµπεράσµατα που

προέκυψαν από την επιτόπια επίσκεψη. Στη συνέχεια, µε διαδικασίες κοινές για όλα τα

αιτήµατα, προσδιορίστηκε η ανάγκη της επιχείρησης για κεφάλαια κίνησης και οι πιθανοί

τρόποι κάλυψής της καθώς και το δικό µας περιθώριο συνεργασίας µε την εταιρεία

(χονδρικά € 60 χιλ.).

Επιπρόσθετα, λόγω της γενικότερα θετικής εικόνας του πελάτη και των συνεργιών που

προσδοκόνται από τις παράλληλες εργασίες, είναι δυνατόν να εισηγηθούµε όπως το πλαίσιο

συνεργασίας µας διευρυνθεί σε ακόµα υψηλότερα επίπεδα µε τη µορφή ενός ανοικτού

αλληλόχρεου λογαριασµού, δεδοµένου ότι και οι υπολογισµοί βασίστηκαν στις προβλέψεις

του φορέα. Με την πρόταση αυτή εννοούνται οι εργασίες που αναλαµβάνει η τράπεζα, όπως

π.χ. η διευκόλυνση εισαγωγών, η έκδοση εγγυητικών επιστολών, το άνοιγµα ενεγγύων

πιστώσεων παράλληλα µε τις κλασικές διαµεσολαβητικές και οι οποίες παρέχουν παχυλές

προµήθειες έναντι των συνεχώς συρρικνούµενων εσόδων από τόκους.

- 102 -

5.2 ∆ιαπραγµάτευση των Όρων του ∆ανείου µε τον Πελάτη

Εφόσον η τράπεζα έχει εκτιµήσει την πιστοληπτική ικανότητα του πελάτη και προκειµένου

να καταστήσει το πλαίσιο συνεργασίας ελκυστικότερο για την προσέλκυση όσο το δυνατόν

περισσότερων εργασιών, άρα και µεγαλύτερη αποδοτικότητα της σχέσης, το επόµενο

στάδιο είναι αυτό της διαπραγµάτευσης των όρων του δανείου. Αυτοί συνοπτικά είναι:

το όριο της χρηµατοδότησης,

Συγκεκριµένα, ο υποψήφιος πιστούχος είχε ζητήσει όριο € 200 χιλ. ενώ η τράπεζα

προσδιόρισε τις πραγµατικές του ανάγκες σε € 160 χιλ. Εντούτοις, και προκειµένου για την

προσέλκυση και των λοιπών παραγωγικών εργασιών (για παράδειγµα εισαγωγές), η τράπεζα

βλέπει ευνοϊκά την διαµόρφωση του ορίου σε € 200 χιλ.

η διάρκεια κάθε χορήγησης

∆ηλαδή, το µέγιστο διάστηµα κατά το οποίο θα αποπληρώνεται κάθε εκταµίευση του

δανείου. Ο πελάτης είχε ζητήσει το διάστηµα να ανέρχεται σε 8 µήνες, εντούτοις κάτι

τέτοιο είναι δυσανάλογα µεγάλο ως προς τους όρους συναλλαγής της επιχείρησης, που είναι

4 µήνες, οπότε και, αρχικά, θα προταθεί όπως η µέγιστη διάρκεια είναι οι 4 µήνες.

ως προς τις απαιτούµενες εξασφαλίσεις,

Με βάση αυτές που είναι διατεθειµένη και η επιχείρηση να προσφέρει η τράπεζα θα ζητήσει:

α) εγγραφή προσηµείωσης υποθήκης β’ σειράς για το επιχειρηµατικό ακίνητο της

εταιρείας, δεδοµένου ότι και η διασφαλιστική του αξία καλύπτει επαρκώς την απαίτηση της

πρώτης τράπεζας και την δική µας για εκταµιεύσεις µέχρι του ποσού των € 100 χιλ.

β) για χρηµατοδοτήσεις πέραν του ποσού των € 100 χιλ. να λαµβάνονται προς

ενεχυρίαση µεταχρονολογηµένες επιταγές πελατείας της επιχείρησης σε ποσοστό κάλυψης

110%, για παράδειγµα σε χρηµατοδότηση ποσού € 100 χιλ. θα λαµβάνονται σε ενέχυρο

επιταγές αξίας € 110 χιλ.

Ως προς το επιτόκιο και τις λοιπές προµήθειες, και δεδοµένου ότι ο πελάτης δεν διατύπωσε

κάποιο ειδικό αίτηµα επί αυτών, αποφασίστηκε επί του παρόντος να µην γίνει κάποια

ευνοϊκότερη τιµολόγηση αλλά να προσφερθούν τα ισχύοντα του τιµολογίου της τράπεζας.

Παράλληλα, θα επιδιωχθεί η προσέλκυση εισαγωγών, καταθέσεων όψεως της εταιρείας ή

έντοκων των φορέων της, η πώληση πιστωτικών καρτών, ασφαλιστικών ή χρηµατιστηριακών

εργασιών κλπ. τουλάχιστον ως προς το ποσοστό της συνολικής συνεργασίας που διατηρεί η

επιχείρηση µε τις τράπεζες. ∆ηλαδή αν από το σύνολο του τραπεζικού της δανεισµού, κοντά

µας απολαµβάνει ένα ποσοστό της τάξης του 35%, τόσο να είναι και το ποσοστό των

εισαγωγών που προσκοµίζει για διακανονισµό στην τράπεζά µας.

- 103 -

Είθισται οι διαπραγµατεύσεις να γίνονται κάτω από πνεύµα καλής πίστης και συνεργασίας,

να µην επιδιώκουµε την επιβολή εξοντωτικών για τον πελάτη όρων συνεργασίας στο βαθµό

που να τον φέρνουν σε δύσκολη θέση αλλά και να µην µας διακατέχει η νοοτροπία ότι ‘’του

κάνουµε χάρη’’. Σε αυτό το σηµείο χρήζει επισήµανσης και η διαρκής ενηµέρωση για τις

προσφορές και τα τιµολόγια του ανταγωνισµού.

Σε αντίθετη περίπτωση και δεδοµένου ότι η διαπραγµατευτική ικανότητα των πελατών είναι

ανάλογη προς την ευρωστία τους, θα µειώνεται διαρκώς η πρόσβασή µας στους επιθυµητούς

πελάτες.

- 104 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-6. ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΑ

ΕΓΚΡΙΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΛΗΨΗ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

6.1. Σύνταξη της Πρότασης προς τα Αρµόδια Εγκριτικά Όργανα

Με δεδοµένα ότι έχουµε καταλήξει σε συµφωνία και µε την επιχείρηση ως προς το πλαίσιο

συνεργασίας, το επόµενο στάδιο είναι η κατάρτιση της πρότασης πιστοδότησης προς τα

ανώτερα εγκριτικά κλιµάκια της τράπεζας.

∆εν υπάρχουν νόρµες και υποδείγµατα για τη συγγραφή όσο το δυνατόν αρτιότερων

προτάσεων. Εντούτοις, και µε γνώµονα την αρτιότερη πληροφόρηση των εγκριτικών

οργάνων, τα οποία πολλές φορές δεν έχουν την ευκαιρία να γνωρίζουν την επιχείρηση στο

βαθµό που τη γνωρίζει ο συντάκτης της πρότασης πιστοδότησης, µια τυπική πρόταση

πρέπει να φέρει τα εξής στοιχεία:

α) να αναφέρονται µε σαφήνεια όλοι οι όροι της προτεινόµενης χρηµατοδότησης38,

β) να τεκµηριώνουν τη σκοπιµότητα της προτεινόµενης χρηµατοδότησης και να σχολιάζουν

την δραστηριότητα και τις προοπτικές της επιχείρησης,

γ) να περιέχουν το στοιχείο της προβλεψιµότητας39 των αναγκών του πελάτη, σε περίπτωση

κάποιας δυσµενούς εξέλιξης των στόχων του, αλλά και ευνοϊκής, οπότε και πάλι να

µεταβληθεί το αίτηµα του προς την τράπεζά µας,

δ) συγκεντρωµένα τα οικονοµικά στοιχεία του πελάτη που χρησιµοποιήθηκαν για τον

προσδιορισµό της πιστοληπτικής του ικανότητας

και το σηµαντικότερο,

ε) να αποτυπώνεται µέσα από την πρόταση πιστοδότησης και η θέση του γράφοντος µε

σαφήνεια καθώς αυτός είθισται να είναι ο µόνος που έχει ασχοληθεί τόσο πολύ µε το

αίτηµα, έχει επισκεφτεί την επιχείρηση και έχει αναλύσει τα στοιχεία της.

Στη συνέχεια, παρατίθεται ενδεικτικά, και σε αδρές γραµµές, µια πρόταση πιστοδότησης. Πρόταση χρηµατοδότησης της εταιρείας: Υπόδηµα Α.Ε.

Ηµεροµηνία: 15/12/2002

Αρµόδια Εγκριτική ∆ιεύθυνση: Retail Β΄

38 Βλέπε προηγούµενη υποενότητα 5.2. 39Όταν πρόκειται να γίνει εισήγηση για ένα δάνειο, κυρίως επαγγελµατικού χαρακτήρα είναι απαραίτητο να γίνεται η όσο το δυνατόν ακριβέστερη εκτίµηση του ύψους των κεφαλαίων που θα απαιτηθούν προκειµένου να αποφευχθούν στη συνέχεια συχνές επανεκτιµήσεις της σχέσης, οι οποίες επιβαρύνουν όλους τους εµπλεκόµενους στην διαδικασία, από το Κατάστηµα που θα διαµορφώσει µια νέα εισήγηση µέχρι την Κεντρική Υπηρεσία η οποία θα εγκρίνει το δάνειο.

- 105 -

Ισχύς των προτεινόµενων αιτηµάτων: µέχρι τις 15/12/2003

Αίτηµα 1ο – χρηµατοδότηση Καθορισµός ορίου πιστοδότησης για την κάλυψη των αναγκών της επιχείρησης για

κεφάλαιο κίνησης ποσού € 200 χιλιάδες

∆ιάρκεια: η εξόφληση της κάθε χορήγησης θα γίνεται εντός 4 µηνών

Αίτηµα 2ο – ειδικοί όροι συνεργασίας Για επιτόκια, προµήθειες και ηµέρες δέσµευσης των αγοραζόµενων επιταγών θα ισχύσουν

όσα προβλέπονται από τις εγκυκλίους της τράπεζας.

Σε περίπτωση αγοράς επιταγών ή αποδέσµευσης προϊόντος επιταγών που έχουν κατατεθεί

σε λογαριασµό όψεως του πιστούχου, το ποσό θα συνυπολογίζεται στο προς έγκριση όριο

χρηµατοδότησης.

Εξασφαλίσεις Οι χρηµατοδοτήσεις θα γίνονται µέσω σύµβασης ανοικτού αλληλόχρεου λογαριασµού.

Χρηµατοδοτήσεις πέραν των € 100 χιλ. θα καλύπτονται µε επιταγές πελατείας της

επιχείρησης, ελεγµένης φερεγγυότητας και σε ποσοστό κάλυψης 110%.

Εγγραφή προσηµείωσης υποθήκης β’ σειράς ποσού € 100 χιλ. σε ακίνητο ιδιοκτησίας της

εταιρείας, εµπορικής αξίας € 500 χιλ. (προηγείται προσηµείωση υποθήκης € 200 χιλ. α’

σειράς υπέρ της Τράπεζας Αποταµιεύσεων.)

Τεκµηρίωση Πρόκειται για µια καλά οργανωµένη επιχείρηση που ασχολείται µε την εισαγωγή και την εµπορία

χονδρικής υποδηµάτων.

Η γενικότερη εικόνα της επιχείρησης, όπως προκύπτει από την ανάλυση των οικονοµικών της

στοιχείων αλλά και από την πρόσφατη επίσκεψή µας στις εγκαταστάσεις της, κρίνεται ιδιαίτερα

θετική.

Η πρόσφατη αγορά ακινήτου σε εµπορική περιοχή αποδεικνύει τη θετική στάση των φορέων

απέναντι στην επιχείρηση αλλά και τις προσδοκίες τους για την ανάπτυξη των µεγεθών της.

Η επιχείρηση ανέλαβε την υποχρέωση να αναθέτει στην τράπεζα µας ποσοστό τουλάχιστον 30% του

συνόλου των παραγωγικών εργασιών που εκτελεί µέσω των τραπεζών.

Λαµβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, εισηγούµαστε την έγκριση της πρότασης.

Συνηµµένα υποβάλλονται οικονοµικά στοιχεία της επιχείρησης και ανάλυση των εργασιών που

αναθέτει στις τράπεζες του ανταγωνισµού.

Για την Τράπεζα ΧΧΧΧ Α.Ε.

Εισηγητές – Στελέχη

(Υπογραφές)

- 106 -

6.2. Λήψη Εξασφαλίσεων

Με την πολύ λιτή αλλά ουσιαστική αίτηση εγκρίθηκε το αίτηµα. Κατόπιν τούτου,

ανακοινώσαµε εγγράφως στην εταιρεία Υπόδηµα Α.Ε. το πλαίσιο συνεργασίας και

καλούµαστε τώρα να λάβουµε, προ της έναρξης της διαδικασίας των χρηµατοδοτήσεων, τις

προβλεπόµενες από την έγκριση εξασφαλίσεις.

Συγκεκριµένα, ζητήθηκε από την Υπόδηµα Α.Ε. να µας προσκοµίσει το συµβόλαιο αγοράς

και τα αντίστοιχα πιστοποιητικά υποθηκοφυλακείου του ακινήτου στο οποίο επρόκειτο να

εγγραφεί το βάρος. Τα έγγραφα αυτά αποστέλλονται στη νοµική υπηρεσία προκειµένου για

τον έλεγχο τίτλων κυριότητας. Επίσης, θα πρέπει να ζητήσουµε – αν δεν το έχουµε κάνει

ήδη – την εκτίµηση της εµπορικής αξίας του ακινήτου από την τεχνική µας υπηρεσία. Όταν

πρόκειται να γίνει χρηµατοδότηση µε εξασφάλιση ακίνητο (για παράδειγµα, σε στεγαστικό

ή επιχειρηµατικό δάνειο) προηγείται επίσκεψη του συνεργαζόµενου µε την τράπεζα

µηχανικού προκειµένου για τον προσδιορισµό της εµπορικής και διασφαλιστικής αξίας του

ακινήτου.

Σηµείωση

Οι διαδικασίες αυτές, λόγω του χρόνου που απαιτούν, καλό είναι –ιδιαίτερα στις

περιπτώσεις που πιθανολογείται βάσιµα η έγκριση της πρότασης, να ξεκινούν ταυτόχρονα µε

την υποβολή του αιτήµατος από τον πελάτη.

Στη συνέχεια, και σύµφωνα µε τη γνωµάτευση του Νοµικού Τµήµατος περί της

εκπροσώπησης της εταιρείας, καλέσαµε τον κ. Παπαδόπουλο Γεώργιο, ως εκπρόσωπο της

εταιρείας και εγγυητή και τον υιό του ως εγγυητή να υπογράψουν τη σύµβαση ανοικτού

αλληλόχρεου ποσού € 60 χιλ. και την παρεπόµενη αυτής για την ενεχυρίαση των

προσκοµιζόµενων επιταγών. Η επιλογή της σύµβασης του ανοικτού αλληλόχρεου

λογαριασµού έγινε λόγω των πλεονεκτηµάτων που παρέχει, ενώ η σύµβαση ενεχυρίασης

προορίζεται να καλύψει την ενεχυρίαση των επιταγών που θα προσκοµίζονται ως πρόσθετη

εξασφάλιση.

Τέλος, οι συµβάσεις υπογράφτηκαν από τους κ.κ. Παπαδόπουλο Γ. και Παπαδόπουλο Ι. και

τους αρµόδιους υπαλλήλους της τράπεζας ενώ αντίγραφο της σύµβασης στάλθηκε στη

Νοµική Υπηρεσία, ώστε βάσει αυτής να συνταχθεί το κείµενο για την εγγραφή

προσηµείωσης β’ σειράς ποσού € 100 χιλ. στο εταιρικό ακίνητο.

- 107 -

Σε αυτό το στάδιο είναι απαραίτητο να ελέγξουµε και να παρακολουθούµε εφεξής ένα πολύ

ουσιαστικό κοµµάτι του κινδύνου: τον έλεγχο για το αν τα ενυπόθηκα δάνεια που χορηγεί η τράπεζά µας καλύπτονται και από τους ασφαλιστικούς κινδύνους ή όχι.


Ερώτηση Αν δεν έχουµε ενηµερώσει την ασφαλιστική εταιρεία, ποιον κίνδυνο διατρέχουµε;

Απάντηση Σε περίπτωση καταστροφής του ακινήτου από την έλευση του ασφαλιστικού κινδύνου, η

ασφαλιστική εταιρεία –µην γνωρίζοντας την απαίτησή µας ως συνάγεται µε την εγγραφή

βάρους – θα καταβάλλει την αποζηµίωση στον ιδιοκτήτη και κατόπιν αυτού το βάρος της

τράπεζας θα είναι άνευ ουσίας γιατί θα αφορά σε ένα ακίνητο χωρίς εµπορική αξία.

Στο σχετικό θέµα ο κ. Παπαδόπουλος προσκόµισε ασφαλιστήριο συµβόλαιο για το ποσό

των € 200 χιλ. τα οποία κρίθηκαν επαρκή να καλύψουν την απαίτηση τόσο τη δική µας όσο

και της άλλης τράπεζας.

Στη συνέχεια, ο πιστούχος και ο δικηγόρος της τράπεζας παρέστησαν στο πρωτοδικείο

Αθηνών όπου ενώπιον δικαστού προσυπεγράφη το κείµενο της παροχής προσηµείωσης

υποθήκης. Η επικύρωση της πράξης από τον δικαστή συνιστά τον τίτλο εγγραφής

προσηµείωσης, τον οποίο ο κ. Παπαδόπουλος κατέθεσε στο υποθηκοφυλακείο Αθηνών και

παρέλαβε τα πιστοποιητικά εγγραφής τα οποία µε τη σειρά του παρέδωσε στο Νοµικό

Τµήµα της τράπεζας και το οποίο µε τη σειρά του ενηµέρωσε το κατάστηµα ότι η

διαδικασία της προσηµείωσης ολοκληρώθηκε.

Επίσης, ο κ. Παπαδόπουλος προσκόµισε πινάκιο επιταγών πελατείας του προς ενεχυρίαση

ποσού € 33 χιλ. Οι επιταγές αυτές αφού ελέγχθηκαν για την φερεγγυότητα τους (δια του

συστήµατος ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ) και εκτιµήθηκε κατά πόσον αντιπροσωπεύουν πραγµατικές

συναλλαγές (ζητήθηκαν για το σκοπό αυτό τα αντίστοιχα τιµολόγια), ενεχυράστηκαν βάση

της υπάρχουσας σύµβασης.

Οι ενέργειες που σχετίζονται µε τη λήψη των εξασφαλίσεων απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή και

πρέπει να γίνονται πάντοτε πριν από την αντίστοιχη χρηµατοδότηση. Η σύναψη της κύριας

σύµβασης θα πρέπει να προηγείται των λοιπών συµβάσεων ή εξασφαλίσεων που λαµβάνονται

δεδοµένου ότι αποτελούν παρεπόµενα αυτής και φυσικά πρέπει πάντα να προηγείται

οποιασδήποτε χρηµατοδότησης.

- 108 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-7. ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ∆ΑΝΕΙΟΥ ΚΑΙ

ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ

ΤΡΑΠΕΖΑΣ, ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ

ΤΟΥ ∆ΑΝΕΙΟΥ

7.1. Χορήγηση του ∆ανείου και Ένταξή του στο Λογιστικό Σύστηµα της

Τράπεζας

Αφού υπογράφτηκαν όλα τα απαιτούµενα έγγραφα, η τράπεζα κάλεσε τον κ. Παπαδόπουλο

Γ., εκπρόσωπο της εταιρείας Υπόδηµα Α.Ε., να παραλάβει τα χρήµατα που αντιστοιχούσαν

στις εξασφαλίσεις που προσκόµισε ήτοι ποσό € 30 χιλ. έναντι των µεταχρονολογηµένων

επιταγών συνολικού ποσού € 33 χιλ. (υπενθυµίζεται ποσοστό κάλυψης 110%) και ακόµα, το

ποσό των € 30 χιλ. µε την προσηµείωση β’ σειράς.

Σύµφωνα µε την προβλεπόµενη διαδικασία, ο κ. Παπαδόπουλος προσκόµισε προκειµένου

για την είσπραξη των χρηµάτων, πιστοποιητικό ασφαλιστικής ενηµερότητας40 και υπεύθυνη

δήλωση ότι δεν έχει επέλθει εν τω µεταξύ καµία εταιρική τροποποίηση.

Λογιστικά οι πράξεις που έγιναν και προκειµένου η χορήγηση να ενταχθεί βάσει του

διπλογραφικού συστήµατος στα βιβλία της τράπεζας, είναι οι εξής:

Εγγραφή χορήγησης: Χρέωση Λογ/σµου χρηµατοδοτήσεων / Πίστωση Λογ/σµου ταµείο

Εγγραφή κατάθεσης: Χρέωση Λογ/σµου ταµείο / Πίστωση Λογ/σµου καταθέσεων όψεως

Όταν η εγκεκριµένη πίστωση αφορά σε Όριο (και όχι εφάπαξ χρηµατοδότηση41), ο πελάτης –

εδώ η Υπόδηµα Α.Ε.- έχει την δυνατότητα να αναλαµβάνει χρήµατα ανάλογα µε τις

ανάγκες του και µέχρι του ύψους του εγκεκριµένου Ορίου.

40 Έγγραφο το οποίο χορηγείται από το ΙΚΑ και διαβεβαιώνει ότι η εταιρεία δεν οφείλει στο ΙΚΑ εισφορές για το προσωπικό που απασχολεί. Είναι απαραίτητο κάθε πιστούχος, συνήθως εταιρείες, που απασχολεί προσωπικό, να είναι «ασφαλιστικά ενήµερος» προκειµένου να χρηµατοδοτηθεί από τράπεζα. Σε αντίθετη περίπτωση υφίσταται νοµισµατική παράβαση σύµφωνα µε σχετική εντολή της Τράπεζας της Ελλάδας. Η υποχρεωτική προσκόµιση της ασφαλιστικής ενηµερότητας εντάσσεται στις προσπάθειες της Πολιτείας να προστατεύσει τα συµφέροντα των εργαζόµενων στις επιχειρήσεις που κάνουν χρήση τραπεζικού δανεισµού και αυτό ακριβώς είναι ένα καλό µέσο πίεσης για την επίτευξη του σκοπού αυτού.

- 109 -

Στην περίπτωση που εξετάζουµε, η κίνηση του λογαριασµού του µπορεί να έχει την εξής

εικόνα:

Ηµεροµηνία Περιγραφή Χρέωση Πίστωση Χρεωστικό Υπόλοιπο

5.5.2003 Αρχική

χορήγηση

€ 60 χιλ. € 60 χιλ.

6.6.2003 Κατάθεση €20 χιλ. € 40 χιλ.

18.6.2003 Κατάθεση € 15 χιλ. € 25 χιλ.

30.6.2003 Χορήγηση € 25 χιλ. € 50 χιλ.

Κ.ο.κ.


Ερώτηση Στις 6.6.2003 ποιο είναι το ύψος των επιταγών που θα πρέπει να είναι ενεχυριασµένες σε

ασφάλεια του λογαριασµού;

Απάντηση Σύµφωνα µε τους όρους χρηµατοδότησης, οι πέραν των € 100 χιλ. κίνδυνοι θα πρέπει να

καλύπτονται µε ενεχυριασµένες επιταγές πλέον περιθωρίου 10%. Εποµένως σε αυτή την

ηµεροµηνία, οι ενεχυριασµένες επιταγές θα πρέπει να είναι τουλάχιστον € 44 χιλ. Κατά τη

λήξη της κάθε δόσης θα καλείται ο πελάτης να καταβάλλει το ανεξόφλητο – µετά την

είσπραξη των επιταγών – υπόλοιπο.

Οι χρηµατοδοτήσεις παρακολουθούνται, όπως και κάθε άλλη εργασία, από τη

µηχανογράφηση της τράπεζας, η οποία εκδίδει µια σειρά από καταστάσεις υποστηρικτικές

της υπηρεσίας χρηµατοδοτήσεων.

7.2. Παρακολούθηση της Αποπληρωµής του ∆ανείου

Μετά την χρηµατοδότηση της επιχείρησης, η υπηρεσία χορηγήσεων είναι επιφορτισµένη µε

τις εξής ενέργειες:

41 Πρόκειται για µη ανανεούµενη χρηµατοδότηση, δηλαδή πραγµατοποιείται µια φορά και, στη συνέχεια, το κεφάλαιο αποπληρώνεται σταδιακά και µε βάση τη σύµβαση. Πρόκειται για τις συνηθέστερες µορφές δανεισµού. Αντίθετα, ο ανοικτός αλληλόχρεος λογαριασµός έχει τον χαρακτήρα της ανανεούµενης - ανοικτής χρηµατοδότησης, χωρίς δηλαδή προκαθορισµένο ορίζοντα αποπληρωµής.

- 110 -

Να παρακολουθεί την είσπραξη των ενεχυριασµένων επιταγών και σε περίπτωση µη

πληρωµής τους να τις σφραγίζει εντός 8ηµέρου και να τις επιστρέφει αντί µετρητών

στον πιστούχο.

Να φροντίζει για την εµπρόθεσµη καταβολή των δόσεων, βάσει του αντίστοιχου

ληξιαρίου.

Να φροντίζει να της ανατίθεται από τον κάθε πελάτη ικανό ποσοστό των λοιπών

παραγωγικών εργασιών.

Να ελέγχει τις δικαστηριακές πληροφορίες, τόσο ως προς την πιστούχο (ανά τακτά

χρονικά διαστήµατα) όσο και ως προς τους εκδότες των προσκοµιζόµενων επιταγών.

Να παρακολουθεί τη διάρκεια ισχύος των πιστοποιητικών ασφαλιστικής ενηµερότητας

και να ενηµερώνει εµπρόθεσµα τον πελάτη για την έγκαιρη ανανέωσή τους.

Να παρακολουθεί την ανανέωση των ασφαλιστηρίων συµβολαίων.

Να παρακολουθεί στενά την πορεία των εργασιών της επιχείρησης καθ’ όλη τη διάρκεια

της χρηµατοδότησης, ζητώντας ανά τακτά χρονικά διαστήµατα τα οικονοµικά της

στοιχεία.

Τέλος, θα πρέπει να παρακολουθείται στενά η εµπρόθεσµη εξόφληση των υποχρεώσεων του

πιστούχου απέναντι στην τράπεζα:

αφενός γιατί µπορεί να εντοπίσουµε έγκαιρα τυχόν οικονοµική αδυναµία της

επιχείρησης,

αφετέρου γιατί η αποδοχή µικρών έστω καθυστερήσεων εκλαµβάνεται από µέρους του

πελάτη µας ως σιωπηρή ανοχή, µε αποτέλεσµα πολλές φορές να καταλήγουµε σε όλο

και µεγαλύτερη αναβλητικότητα.

Η έγκαιρη εξάλλου επισήµανση οικονοµικών αδυναµιών εκ µέρους του τραπεζικού

στελέχους µπορεί να επιφέρει θετική παρέµβαση της τράπεζας µε διάφορους τρόπους, όπως

είναι η ρύθµιση της οφειλής, η επέκταση ή ο περιορισµός της χρηµατοδότησης, προκειµένου και η τράπεζα να διασφαλίσει τα συµφέροντά της και η επιχείρηση να

ξεπεράσει τα προβλήµατά της.

Αν παρ’ όλες τις προσπάθειες η επιχείρηση περιέλθει σε δυσχερή και µη αναστρέψιµη

κατάσταση, το στέλεχος που παρακολουθεί την χρηµατοδότηση οφείλει µε

αποφασιστικότητα να προχωρήσει στο κλείσιµο των λογαριασµών και στην καταγγελία των

συµβάσεων το συντοµότερο δυνατό.

- 111 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-8. ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΛΙΑΝΙΚΗ

ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ: ∆ΑΝΕΙΟ ΓΙΑ ∆ΙΑΚΟΠΕΣ ΚΑΙ ∆ΑΝΕΙΟ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΜΕΤΟΧΩΝ

8.1. Το ∆άνειο για ∆ιακοπές

Πρόκειται για µια µετεξέλιξη του γνώριµου σε όλους καταναλωτικού δανείου. Σύµφωνα µε

αυτό ο κ. Γεωργίου ∆. προσήλθε στο κατάστηµα της ∆έλτα Τράπεζας Α.Ε. ζητώντας ένα

δάνειο για διακοπές.

Παλαιότερα ήταν αναγκαία και η προσκόµιση των δικαιολογητικών του αιτούµενου ποσού,

συνήθως ένα προτιµολόγιο ή µια προσφορά του καταστήµατος-πωλητή του αγαθού ή της

υπηρεσίας για τα οποία γινόταν η αίτηση του δανείου. Με την απελευθέρωση όµως της

καταναλωτικής πίστης εξέλειψε ουσιαστικά και η ανάγκη για την προσκόµιση των

δικαιολογητικών αυτής της µορφής. Πλέον οι τράπεζες θεωρούν ότι είναι σε θέση να

εκτιµήσουν, να διασταυρώσουν και να εξασφαλίσουν την επανείσπραξη των χρηµάτων που

δανείζουν ακόµα και για την κατηγορία αυτή των δανείων που είναι γνωστή ως

‘’διακοποδάνεια’’. Στην περίπτωση µας λοιπόν ο κ. Γεωργίου ∆. συµπλήρωσε την αίτηση για το δάνειο, η

οποία στις περισσότερες τράπεζες επέχει θέσει υπεύθυνης δήλωσης και σύµβασης

ταυτόχρονα. Επισύναψε και τα απαιτούµενα οικονοµικά του στοιχεία.

∆ηλαδή:

τα τρία τελευταία εκκαθαριστικά σηµειώµατα της Εφορίας,

το δελτίο της τελευταίας του µισθοδοσίας (προκειµένου να πιστοποιηθεί ότι εργάζεται

ακόµα εκεί όπου ισχυρίζεται στην δήλωσή του) καθώς και

την βεβαίωση από τον εργοδότη του για το σύνολο των αµοιβών του της προηγούµενης

χρήσης.

Στη συνέχεια και αφού ο αρµόδιος υπάλληλος διεξάγει τον τυπικό έλεγχο δυσµενών στο

σύστηµα ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ, επαληθεύονται τα στοιχεία του αιτητή. Με άλλα λόγια,

διαπιστώνεται η ύπαρξη της επιχείρησης στην οποία απασχολείται, ότι εργάζεται ακόµα

εκεί, ότι διαµένει στην διεύθυνση που δήλωσε κλπ. Όλες αυτές οι πληροφορίες, βάσει και

των διατάξεων που απορρέουν από τη λειτουργία του Τραπεζικού ∆ιαµεσολαβητή,

λαµβάνονται αφού ενηµερωθεί και αποφανθεί συναινετικά ο υποψήφιος πελάτης. Σε αντίθετη

περίπτωση τίθεται σαφώς θέµα προσωπικών δεδοµένων και οι συνέπειες για την τράπεζα

(πρόστιµο) είναι βαρύτατες.

- 112 -

Ελέγχεται επίσης και η ικανότητα του πελάτη να εξυπηρετήσει το δάνειο σε συνδυασµό µε

τις, ενδεχοµένως, άλλες δανειακές υποχρεώσεις που υφίσταται. Υπενθυµίζεται ότι ο πρακτικός κανόνας επιτάσσει όπως τα τοκοχρεολύσια που επιβαρύνεται ο πελάτης, συνολικά από τις τράπεζες να ανέρχονται σε ποσοστό γύρω στο 30% ως προς το καθαρό ετήσιο εισόδηµά του. Επίσης, παρά το ότι κάτι τέτοιο διαφέρει από τράπεζα σε τράπεζα, η διάρκεια ενός τέτοιου καταναλωτικού δανείου δεν µπορεί να υπερβαίνει τα 3 χρόνια.


Για παράδειγµα αν ο κ. Γεωργίου ∆ηµ. παρουσίασε εισόδηµα € 52 χιλ. και φόρους

πληρωτέους € 13 χιλ. ενώ οι δόσεις του σε άλλα δάνεια ανέρχονται, κατά δήλωσή του, σε €

700 περίπου το µήνα. Σύµφωνα µε αυτά, ο κ. Γεωργίου έχει καθαρό εισόδηµα € 39 χιλ. ενώ

η δανειακή του επιβάρυνση είναι, σε ετήσια βάση: 12 Χ 700 = 8400 ήτοι ποσοστό 21,5%

του ετήσιου καθαρού εισοδήµατός του. Εποµένως είναι σε θέση, µε βάση τον ανωτέρω

εµπειρικό κανόνα, να δανειστεί επιπλέον χρήµατα µέχρι το ποσοστό δανειακής επιβάρυνσης

να φτάσει στο ‘’ασφαλές’’ 30%. Από υπολογισµούς προκύπτει ότι το ποσό αυτό είναι € 11,7

χιλ σε ετήσια βάση ή € 975 σε µηνιαία. ∆ηλαδή η τράπεζα δύναται να τον δανείσει µε όποιο

ποσό αντιστοιχεί στο δεδοµένο επιτόκιο των δανείων για διακοπές και τον αριθµό των

µηνών που ο πελάτης επιλέγει να αποπληρώσει το δάνειο.

Για παράδειγµα, έστω ότι το επιτόκιο, µε την εισφορά του Ν.128 ανέρχεται για την

κατηγορία αυτή των δανείων σε 10,60% και ο πελάτης ζητήσει €15 χιλ. αποπληρωτέο σε 3

χρόνια (36 µηνιαίες ισόποσες δόσεις). Από αυτά προκύπτει ότι ο κ. Γεωργίου θα

επιβαρύνεται, επιπλέον των υφιστάµενων, ποσό € 417 για την εξυπηρέτηση του δανείου για

διακοπές. Προκειµένου η πρόσθετη δανειακή επιβάρυνση να ανέρχεται σε € 275, δηλαδή

την διαφορά από τη µέγιστη δυνατή και την υφιστάµενη, θα πρέπει:

Α. να µειωθεί το επιτόκιο ή

Β. να επιµηκυνθεί η διάρκεια του δανείου ή

Γ. να µειωθεί το αιτούµενο ποσό.

∆εδοµένου ότι το επιτόκιο είναι συνήθως σταθερό και δεν είναι δυνατό να υπάρξουν

αποκλίσεις από αυτό, θεωρούµε ότι η τράπεζα θα κρίνει κατά περίπτωση, εάν και εφόσον

αξιολογεί θετικά τον πελάτη, είτε να επεκτείνει την διάρκεια του δανείου (στην περίπτωση

αυτή το δάνειο θα έπρεπε να έχει διάρκεια 4,5 χρόνια ήτοι 54 µηνιαίες δόσεις) είτε να

µειώσει το υπό έγκριση ποσό σε € 10 χιλ.

- 113 -

8.2. Το ∆άνειο για Αγορά Μετοχών

Πρόκειται για ένα δάνειο το οποίο γνώρισε µεγάλη άνθηση την περίοδο της έντονης

ανάπτυξης του Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ) και το οποίο ακόµα προσφέρεται από

µερικές τράπεζες. Έχει τη µορφή ενός ανοικτού αλληλόχρεου λογαριασµού µε τον

πιστούχο να είναι υποχρεωµένος να καταβάλει κάθε ηµερολογιακό τρίµηνο τους τόκους που

αναλογούν στο ποσό που έχει εκταµιεύσει για την αγορά µετοχών. Η διάρκεια και το

επιτόκιο του δανείου αυτής της µορφής είναι διαπραγµατεύσιµα µε κύριο γνώµονα την

επιφάνεια του πελάτη και τη συναλλακτική σχέση του µε την τράπεζα κυρίως λόγω του

βαθµού επικινδυνότητας που ενέχει. Σηµειώνεται δε ότι απευθύνεται, από την πλειοψηφία

των τραπεζών, σε φυσικά πρόσωπα.

Σε εξασφάλιση του ορίου που µπορεί να δανειστεί ο υποψήφιος πελάτης προσφέρονται

µετοχές42 σε κάλυψη συνήθως σε ποσοστό 200% του εκάστοτε εκταµιευµένου υπολοίπου.

∆ηλαδή αν ο πελάτης ζητήσει δάνειο € 50 χιλ. θα πρέπει να εκχωρήσει στην τράπεζα

µετοχές ιδιοκτησίας του, αποτίµησης τουλάχιστον € 100 χιλ. (Αρχικό Περιθώριο). Υπάρχει

όµως και ο ειδικός όρος, σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις της Π∆ΤΕ 2474/31-5-2001

περί ‘’∆ιατηρητέου Περιθωρίου’’, ότι οι προσφερόµενες εξασφαλίσεις δεν µπορούν να

ανέρχονται ποτέ σε ποσοστό κατώτερο του 155%. Είθισται επίσης να λαµβάνονται ως

ενέχυρο µετοχές εταιρειών µε µεγάλη κεφαλαιοποίηση και χαµηλή µεταβλητότητα ιδίως

µετά την κρίση του 1999.

Υποδειγµατική άσκηση-5 Για παράδειγµα, ο κ. Παπαδόπουλος Νικόλαος συµπλήρωσε µια

αίτηση για την χορήγηση δανείου για αγορά µετοχών ποσού € 50 χιλ. και προσκόµισε τα

δικαιολογητικά που αναφέρθηκαν και ανωτέρω. Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, ο

αρµόδιος υπάλληλος εκτέλεσε όλους τους τυπικούς ελέγχους και τις απαιτούµενες

διαδικασίες προκειµένου για την διαπίστωση της φερεγγυότητας και της πιστοληπτικής

ικανότητας του κ. Παπαδόπουλου. ∆εδοµένου δε ότι και το δάνειο εξασφαλίζεται

επιπρόσθετα και από µετοχές-κινητές αξίες για τις οποίες υπάρχει αγορά ευχερούς διάθεσης

(Χρηµατιστήριο), η τράπεζα ενέκρινε το δάνειο.

Στη συνέχεια ο κ. Παπαδόπουλος προσκόµισε και έθεσε υπό δέσµευση υπέρ της τράπεζας

µετοχές της Πανεθνικής Τράπεζας αξίας € 100 χιλ., σύµφωνα και µε όσα προαναφέρθηκαν

ενώ αντίστοιχα η τράπεζα δάνεισε στον κ. Παπαδόπουλο € 50 χιλ. Εάν και εφόσον

προβλέπεται από τη σύµβαση, διαφέρει από τράπεζα σε τράπεζα, ο κ. Παπαδόπουλος 42 ή και λοιπά χρεόγραφα όπως µερίδια Α/Κ τα οποία ως συνολο ονοµάζονται Χαρτοφυλάκιο Ασφαλείας.

- 114 -

µπορεί να υποκαταστήσει µέρος του Αρχικού Περιθωρίου µε τις αγοραζόµενες µετοχές και

να τις πωλεί στη συνέχεια κινούµενος προς τη µεγιστοποίηση του κέρδους του. Σε

περίπτωση που η αξία του υπεγγύου χαρτοφυλακίου των µετοχών αυξάνει, όλα βαίνουν

καλώς και απρόσκοπτα.

Σε περίπτωση όµως που η αξία του υπεγγύου χαρτοφυλακίου συρρικνώνεται, λόγω

σηµαντικής µείωσης της τιµής µιας ή περισσότερων µετοχών, αυτή δεν πρέπει ποτέ να

µειωθεί κάτω από το ποσοστό κάλυψης 155%. Για παράδειγµα έστω ότι η αξία µειώνεται

στις €148 χιλ. Στην περίπτωση αυτή η τράπεζα ζητά πρόσθετη εξασφάλιση µέχρις ότου

αποκατασταθεί το ποσοστό κάλυψης σε άνω του 155% δηλαδή, σε αδρές γραµµές, ζητά την

προσκόµιση µετοχών ή µετρητών ποσού € 7 χιλ.

Σε περίπτωση αδυναµίας του πελάτη να προσκοµίσει συµπληρωµατικές εξασφαλίσεις η

τράπεζα κλείνει το λογαριασµό µε την διάθεση των µετοχών (υπάρχει σχετικός όρος στη

σύµβαση που υπογράφεται αρχικά) και καλύπτει µε το προϊόν της πώλησης την απαίτησή

της ενώ διαθέτει το τυχόν υπόλοιπο στον πιστούχο. Το ίδιο φαινόµενο παρατηρείται και σε

αδυναµία του πιστούχου να καλύψει τους τόκους που δηµιουργούνται σε κάθε ηµερολογιακό

τρίµηνο επί του εκάστοτε χρεωστικού υπολοίπου.

- 115 -

Σύνοψη

Με την ολοκλήρωση της παρούσας ενότητας, είστε σε θέση να:

αντιληφθείτε τη σχέση κινδύνου µεταξύ τράπεζας και πιστούχου που απορρέει από ένα

δάνειο,

ελέγχετε τα δικαστηριακά στοιχεία που προκύπτουν µέσα από το σύστηµα

ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ και να διακρίνετε τη σπουδαιότητα κάθε δυσµενούς στοιχείου

κατανοείτε την νοµιµότητα του προσώπου που αιτείται το δάνειο και την ύπαρξη ή µη

δικαιοπρακτικής ικανότητας καθώς επίσης και την διασφαλιστική αξία των εκάστοτε

προσφερόµενων εξασφαλίσεων από την πλευρά της τράπεζας

αναλύσετε τα προσκοµιζόµενα οικονοµικά στοιχεία, εκτιµώντας έτσι την δυνατότητα

αποπληρωµής του δανείου και να αντιλαµβάνεστε ποια τµήµατα του αιτήµατος είναι

διαπραγµατεύσιµα και ποια όχι αν υπάρχουν αποκλίσεις από αυτά που αιτείται ο πελάτης

και αυτά που η τράπεζα είναι διατεθειµένη να δώσει,

συντάσσετε µια σύντοµη εισήγηση προς τα ανώτερα εγκριτικά κλιµάκια, εφόσον συντρέχουν

οι λόγοι, και να φροντίζετε για την νοµότυπη λήψη των εξασφαλίσεων έχοντας υπόψιν τις

απαιτούµενες διαδικασίες,

να παρακολουθείτε την ένταξη του δανείου στο λογιστικό σύστηµα της τράπεζας, και την

απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του

να επεκτείνετε την κατανόηση των ανωτέρω διαδικασιών µέσω δύο επιπρόσθετων µελετών

περίπτωσης, του δανείου για την αγορά µετοχών και του δανείου για διακοπές, καθώς αυτά

αφορούν σε νέα προϊόντα της Λιανικής Τραπεζικής.

- 116 -

- 117 -





(079-c1-u5)

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΟΙ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΤΩΝ

ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ – ΜΗ ΟΜΑΛΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ

ΤΩΝ ∆ΑΝΕΙΩΝ

- 118 -

- 119 -


Παρά την ολοένα και µεγαλύτερη εκµετάλλευση των δυνατών πληροφοριών που µπορεί να

επεξεργαστεί µια τράπεζα για να αποφασίσει τη χρηµατοδότηση ή µη του αιτήµατος ενός

προσώπου, φυσικού ή νοµικού, και την εντεινόµενη χρήση της τεχνολογίας για την εκτίµηση

του πιστωτικού κινδύνου*, δεν είναι λίγα, και άρα αµελητέα, τα δάνεια που χαρακτηρίζονται

ως επισφαλή. Με τον όρο αυτό εννοούµε τα δάνεια για τα οποία ο πιστωτικός κίνδυνος έχει

επέλθει και όλες οι ενέργειες πλέον αποσκοπούν στην επιστροφή του κεφαλαίου που

χρηµατοδοτήθηκε.

Για την επίτευξη ενός τέτοιου σκοπού από την πλευρά της τράπεζας έχουν συσταθεί ειδικές

υπηρεσίες, αφοσιωµένες στο σκοπό αυτό και εφοδιασµένες µε την απαραίτητη τεχνογνωσία,

κυρίως νοµική, αφού τον κυρίαρχο λόγο εφόσον καταγγελθεί µια σύµβαση δανείου έχουν τα

δικαστήρια.

Εξαιτίας αυτού και το κείµενο της ενότητας αυτής διαθέτει άφθονο νοµικό λεξιλόγιο. Σε

περίπτωση που ο διδασκόµενος δεν έχει το απαραίτητο υπόβαθρο, δεν πρέπει να

προβληµατίζεται. Θα πρέπει να έχει υπόψιν ότι τέτοιο υπόβαθρο δεν είναι απαραίτητο παρά

µόνο στα πλαίσια των ειδικών υπηρεσιών που προαναφέρθηκαν και οι οποίες ασχολούνται

συνήθως κατ’ αποκλειστικότητα µε τα θέµατα των καθυστερήσεων εφόσον οι πιστούχοι

περιπέσουν στις σχετικές ποιοτικές κατηγορίες.

Στην πρώτη υποενότητα παρουσιάζονται δύο οργανικά τµήµατα µιας τράπεζας, µε κύριο

σκοπό την παρακολούθηση του πιστωτικού κινδύνου, είτε σε προληπτικό είτε σε

κατασταλτικό ρόλο. Το τµήµα Credit Control και η ∆/νση Καθυστερήσεων ενδέχεται να

µην υπάρχουν υπό αυτή την ορολογία σε όλες τις τράπεζες, οι εργασίες όµως τις οποίες

επιλαµβάνονται είναι τόσο σηµαντικές ώστε όλες οι εµπορικές τράπεζες έχουν οργανωµένα

τµήµατα διεκπεραίωσης τους.

Στη δεύτερη υποενότητα αναφέρονται οι επίσηµες διακρίσεις των τραπεζικών δανείων

ανάλογα µε την συνέπεια εξυπηρέτησης τους και την πιθανότητα οµαλής αποπληρωµής

αυτών.

Στις υποενότητες 3 έως και 5 παρατίθενται 3 µελέτες περίπτωσης προκειµένου για την

καλύτερη θεµελίωση, από την πλευρά των διδασκοµένων, των ενεργειών που αναλαµβάνουν

οι τράπεζες όταν ένα δάνειο (πιστοδότηση) αρχίζει να µην εξυπηρετείται βάσει των

προσυµφωνηθέντων που ορίζει ξεκάθαρα η σύµβαση δανείου.

- 120 -

(*) ∆ηλ. Ο κίνδυνος να µην ανταποκριθεί ο πιστούχος στις προσυµφωνηµένες καταβολές

τόκου και κεφαλαίων, δηλαδή να καθυστερήσει στην αποπληρωµή του κεφαλαίου.

- 121 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1 – Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ CREDIT

CONTROL ΚΑΙ ΤΗΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ

ΣΕ ΜΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

1.1. Τι είναι το Τµήµα Credit Control

Αντικείµενο του Credit Control είναι ο έλεγχος των τυπικών στοιχείων µιας δανειακής

σχέσης είτε πρόκειται:

για δάνειο σε φυσικό πρόσωπο

για δάνειο σε νοµικό.

Ό έλεγχος διενεργείται προληπτικά και κατασταλτικά, διενεργείται δε µετά την έναρξη της

σχέσης και καθ’ όλη την διάρκεια της.

Ως τυπικά στοιχεία µιας δανειακής σχέσης νοούνται:

οι συµβάσεις (να είναι σωστά καταρτισµένες και υπογεγραµµένες),

η λήψη των εξασφαλίσεων (να είναι νοµότυπη και έγκυρη),

η εµπρόθεσµη τήρηση των όρων του δανείου (καταβολή δόσεων δανείου ή τόκων),

καθώς και

η παρακολούθηση των ανανεώσεων των δανείων ανοικτού τύπου ώστε αυτή να γίνεται στο

προβλεπόµενο διάστηµα, συνήθως έτος, και όχι παραπάνω. Πρόκειται για δάνεια που δεν

είναι συµφωνηµένο εκ των προτέρων το διάστηµα αποπληρωµής. Για όσο χρόνο είναι σε

ισχύ η χρηµατοδότηση αυτή, ο πιστούχος είθισται να πληρώνει µόνο τους τόκους ή µια

ελάχιστη καταβολή. Παραδείγµατα τέτοιων δανείων είναι ο ανοικτός αλληλόχρεος

λογαριασµός και η πιστωτική κάρτα.

Το αντικείµενο του Credit Control δεν υποκαθιστά καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ευθύνη του

καταστήµατος, καθώς η υπηρεσία αυτή στεγάζεται συνήθως στα Κεντρικά Γραφεία της

τράπεζας. Ο ρόλος του είναι περισσότερο ελεγκτικός και διενεργείται συνήθως

δειγµατοληπτικά, χωρίς ωστόσο να υποβαθµίζεται η αξία του και να µειώνεται η

αναγκαιότητά του.

- 122 -

1.2.Τι είναι η ∆ιεύθυνση Καθυστερήσεων

Αντικείµενο της ∆/νσης Καθυστερήσεων είναι η έγκαιρη ρευστοποίηση των πάσης φύσεως

απαιτήσεων της τράπεζας που βρίσκονται σε οριστική καθυστέρηση43. Πρόκειται για µια

υπηρεσία επίσης εγκατεστηµένη στα Κεντρικά Γραφεία της τράπεζας. Το έργο της είναι

επίσης προληπτικό και κατασταλτικό µε συµβουλευτικό ωστόσο χαρακτήρα ως προς το

προληπτικό και εκτελεστικό ως προς το κατασταλτικό.

Επίσης, σε πολλές τράπεζες, έχει και την αρµοδιότητα του χειρισµού των προβληµατικών

δανείων που βρίσκονται σε πρώιµο στάδιο εµπλοκής (προσωρινή καθυστέρηση44), ώστε να

αποτρέπεται η επιβάρυνση της τράπεζας µε το κόστος αυξηµένων προβλέψεων και κυρίως

µε το κόστος των χρονοβόρων διαδικασιών αναγκαστικής είσπραξης.

Επιπρόσθετα, η ∆ιεύθυνση αυτή ασχολείται, τουλάχιστον αναφορικά προς τα

επιχειρηµατικά δάνεια, µε όλες τις απαιτούµενες ενέργειες για την είσπραξη των οφειλών

από «κακά δάνεια45» λόγω της απαιτούµενης σχετικής τεχνογνωσίας η οποία περιληπτικά θα

αναφερθεί σε επόµενη υποενότητα.

Για την είσπραξη των απαιτήσεων από πιστωτικές κάρτες και καταναλωτικά δάνεια, λόγω

του ότι τα προϊόντα αυτά είναι τυποποιηµένα σε µεγάλο βαθµό, η σύγχρονη τραπεζική

πρακτική έχει καταδείξει ως αποτελεσµατικότερη και συµφερότερη την λύση της ανάθεσης

της είσπραξης σε εξωτερικούς συνεργάτες (Collection agencies46).

43Συµβαίνει όταν για µια απαίτηση της τράπεζας καταστεί οριστική ότι δεν είναι ορατός πλέον ο τρόπος της επιστροφής του κεφαλαίου 44 Κηρύσσεται όταν µια απαίτηση της τράπεζας έχει καθυστερήσει ως προς την εξυπηρέτησή της για κάποιο χρονικό διάστηµα αλλά διαφαίνεται κάποιος τρόπος επιστροφής του κεφαλαίου. Μια τέτοια απαίτηση µπορεί να επανέλθει σε κανονικά εξυπηρετούµενη κατάσταση. 45 Έκφραση που αποδίδει τα δάνεια σε οριστική καθυστέρηση 46 Εταιρείες παροχής υπηρεσιών µε αντικείµενο την είσπραξη για λογαριασµό της τράπεζας µε την οποία συνεργάζονται µέρος ή ολόκληρο το ποσό που η τράπεζα τους έχει αναθέσει προς είσπραξη. Συνηθέστερο µέσο τους είναι η τηλεφωνική όχληση

- 123 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2 – ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ

ΠΙΣΤΟ∆ΟΤΗΣΗΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ

2.1. Χαρακτηρισµός µιας Πιστοδότησης ανάλογα µε την Ποιότητά της

Βάσει των κατατάξεων της Τραπέζης Ελλάδος, οι πιστοδοτήσεις διακρίνονται στις

ακόλουθες κατηγορίες αναλόγως της ποιότητάς τους:

κανονικές πιστοδοτήσεις,

πιστοδοτήσεις µε ενδείξεις αδυναµιών,

πιστοδοτήσεις εκτός κριτηρίων,

πιστοδοτήσεις σε εµπλοκή,

πιστοδοτήσεις ανεπίδεκτες είσπραξης.

2.1.1. Κανονικές πιστοδοτήσεις

Είναι αυτές που δεν παρουσιάζουν κανένα πρόβληµα. Ικανοποιούν απόλυτα τα πιστωτικά

κριτήρια και διασφαλίζεται η αποπληρωµή τους από δυο τουλάχιστον πηγές, εκ των οποίων

η µια λειτουργική.

2.1.2. Πιστοδοτήσεις µε ενδείξεις αδυναµιών

Είναι αυτές που διαφαίνεται κάποιο πιθανό πρόβληµα στο µέλλον. Εµφανίζονται αδυναµίες:

στην οικονοµική κατάσταση ή

στη δανειοληπτική ικανότητα ή

στη συναλλακτική δραστηριότητα ή

στην επάρκεια των πληροφοριακών στοιχείων.

2.1.3. Πιστοδοτήσεις εκτός κριτηρίων

Οι πιστοδοτήσεις αυτής της κατηγορίας, δεν ικανοποιούν τα πιστωτικά κριτήρια. Η

λειτουργική αποπληρωµή εξελίσσεται ή βρίσκεται σε κίνδυνο, λόγω δυσµενών τάσεων ή

εξελίξεων χρηµατοδοτικής, διοικητικής ή οικονοµικής υφής.

∆εν προβλέπονται ζηµιές από την εξυπηρέτηση της πιστοδότησης αλλά πιθανολογείται

καθυστέρηση ως προς το συµβατικό χρόνο εξυπηρέτησης. Η τράπεζα πρέπει να εξετάσει

την περίπτωση λήψης διορθωτικών µέτρων.

2.1.4. Πιστοδοτήσεις σε εµπλοκή

- 124 -

Η λειτουργική αποπληρωµή είναι αδύνατη και η εξόφληση, ολική ή µερική είναι

αµφισβητήσιµη. Η περίπτωση ζηµιάς είναι πολύ πιθανή και απαιτείται µεθόδευση έγκαιρων

και αποφασιστικών ενεργειών για να αποφευχθεί ή να ελαχιστοποιηθεί η ζηµιά.

2.1.5. Πιστοδοτήσεις ανεπίδεκτες είσπραξης

Είναι οι πιστοδοτήσεις που θεωρούνται µη εισπράξιµες, µερικά ή ολικά. Προβλέπεται ότι

θα υπάρξει ζηµιά για την τράπεζα, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι δεν πρέπει να συνεχισθούν

έντονα οι προσπάθειες προς κάθε κατεύθυνση, µέχρι να υπάρξει απόλυτη βεβαιότητα ότι δεν

είναι δυνατή καµιά αποπληρωµή της πιστοδότησης.

- 125 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ

ΚΑΡΤΑ

3.1. Η Περιγραφή του Προβλήµατος και η Επιστολή Όχλησης

Ο κ. Γεωργίου Μιχαήλ έχει λάβει πιστωτική κάρτα από την Κάπα Τράπεζα µε πιστωτικό

όριο € 3.000. Μετά από την χρέωση της κάρτας µε το ποσό των € 2.100 και την πληρωµή

εκ µέρους του δύο ελαχίστων καταβολών δεν κατέβαλλε την τρίτη ελάχιστη καταβολή.

Σύµφωνα µε την τραπεζική πρακτική, η τράπεζα, την 30η µέρα της καθυστέρησής του τον

ενηµέρωσε τηλεφωνικά για την καθυστέρηση αυτή και ζήτησε εξηγήσεις για το πώς σκοπεύει

να συνεχίσει τις πληρωµές του. Ο κ. Γεωργίου δήλωσε ότι η αδυναµία του αυτή είναι

προσωρινή και ότι δεν θα επαναληφθεί. Παρόλα αυτά δεν κατέβαλε τα χρήµατα µέχρι και

την 60η ηµέρα καθυστέρησης.

Στη συνέχεια, σύµφωνα µε τον εσωτερικό κανονισµό της τράπεζας εστάλη στον κ. Γεωργίου

επιστολή όχλησης σύµφωνα µε την οποία προσκλήθηκε να αποπληρώσει το σύνολο της

οφειλής του ή να διακανονίσει την αποπληρωµή βάσει προγράµµατος, συγκεκριµένα σε 24

µήνες.

Χρήζει αναφοράς η τακτική των τραπεζών να κατηγοριοποιούν τους πελάτες, κυρίως της

καταναλωτικής πίστης σε ‘’καλάθια’’ (bucket) όπου το ένα bucket αντιστοιχεί σε 30 ηµέρες

καθυστέρησης. Ανάλογα επίσης µε την πιστωτική πολιτική της κάθε τράπεζας, οι πελάτες

που έχουν καταταχθεί από ένα bucket και πέρα (είθισται να είναι το 6ο) διαγράφονται από

τις επισφαλείς απαιτήσεις της τράπεζας (write off) και επιβαρύνουν τα αποτελέσµατα της

χρήσης ως ζηµιά*47.

.

3.2. Τα Μέσα ∆ιαφύλαξης της Απαίτησης

Με τις αλλεπάλληλες τηλεφωνικές και έγγραφες οχλήσεις να µην οδηγούν πουθενά, η Κάπα

τράπεζα προκειµένου να διαφυλάξει την απαίτησή της έχει δύο επιλογές:

Η πρώτη είναι να προχωρήσει στην έκδοση διαταγής πληρωµής εις βάρος του κατόχου

της κάρτας και του εγγυητή αυτής (δηλαδή των συνενεχοµένων48) µε τον απώτερο σκοπό

της εγγραφής αναγκαστικής προσηµείωσης υποθήκης για το ποσό της απαίτησης σε 47 Συνήθως δεν καταχωρούνται ως ζηµία άµεσα αλλά µετά από µια µακροχρόνια διαδικασία κατά την οποία εξαντλούνται όλα τα ένδικα µέσα προκειµένου η τράπεζα να περισώσει την απαίτησή της και να µην συρρικνώνει τα κέρδη της και άρα τα Ίδια Κεφάλαιά της. 48 Είναι όλοι όσοι εµπλέκονται σε µια σύµβαση δανείου εκτός της τράπεζας. Αποτελούνται από τον πιστούχο και τον(τους) εγγυητή(ες).

- 126 -

ακίνητο ιδιοκτησίας του κατόχου ή / και του εγγυητή. Ουσιαστικά, η εγγραφή αυτή γίνεται

κατόπιν δικαστικής εντολής και αφού διαπιστωθεί η νοµιµότητα της σύµβασης, η

καθυστέρηση του κατόχου να καταβάλλει το ποσό της ελάχιστης καταβολής για µια σειρά

µηνών49 και η αδυναµία τους να ικανοποιήσουν µε άλλο τρόπο την απαίτηση της τράπεζας.

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η όλη διαδικασία για την εγγραφή της προσηµείωσης

υποθήκης, ξεκινώντας από τα τηλέφωνα και τις επιστολές όχλησης µέχρι και την πιθανή

έρευνα ακίνητης περιουσίας για την εξακρίβωση της περιουσίας του καρτούχου είναι ιδιαίτερα

δαπανηρή σε χρήµα και ανθρώπινους πόρους. Συγκεκριµένα, ανατίθεται στη Νοµική

Υπηρεσία η οποία και διενεργεί τον έλεγχο σε Υποθηκοφυλακεία στα οποία υπάρχει υποψία

ότι οι ενεχόµενοι διατηρούν ιδιοκτησίες και στις οποίες η τράπεζα µπορεί να στραφεί για

πλειστηριασµό. Προκειµένου για την µείωση του κόστους παρακολούθησης των ‘’κακών

καρτών’’ και δεδοµένου ότι πρόκειται για ένα προϊόν ιδιαίτερα τυποποιηµένο, οι τράπεζες

έχουν προκρίνει την λύση της πώλησης ενός κοµµατιού πιστωτικών καρτών σε καθυστέρηση

(συνήθως από το 6ο bucket και πάνω) σε εταιρείες που ασχολούνται µε την είσπραξη

ληξιπροθέσµων απαιτήσεων από τραπεζικά προϊόντα (Collection Agencies). Οι εταιρείες

αυτές αγοράζουν ένα πακέτο καρτών σε καθυστέρηση και διαθέτοντας την κατάλληλη

υποδοµή αντικαθιστούν την τράπεζα στο ρόλο της είσπραξης των ληξιπρόθεσµων οφειλών,

φυσικά έναντι προµήθειας. Από την άλλη πλευρά, η τράπεζα εξοικονοµεί ανθρώπινο

δυναµικό και χρόνο ώστε να µπορεί να τους χρησιµοποιήσει σε προσπάθειες προσέλκυσης

πελατείας.

Σηµείωση

Υπενθυµίζεται η τυποποιηµένη φύση της πιστωτικής κάρτας που καθιστά την πώληση,

παρακολούθηση και χειρισµό εµπλοκής απλούστερα όταν πρόκειται για µεγάλες ποσότητες.

Προτείνεται επίσης η σύγκριση του µε τις δύο επόµενες µορφές καθυστέρησης,

49 Στο δικαστήριο συγκατατίθενται οι σχετικές κινήσεις λογαριασµών.

- 127 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-4. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ∆ΑΝΕΙΟ

4.1. Η Περιγραφή του Προβλήµατος και η Περίπτωση των Κωλυµάτων

Ανωτέρας Βίας

Ο κ. Παπαδόπουλος Νικόλαος έχει δανειστεί € 15 χιλ. µε σκοπό την διενέργεια επισκευών

στην οικία του. Περιληπτικά, αναφέρουµε ότι προσκοµίστηκαν τα απαραίτητα

δικαιολογητικά, ελήφθησαν ως εξασφάλιση του δανείου οι προσωπικές εγγυήσεις του ιδίου

και της συζύγου του και το ποσό εκταµιεύτηκε κανονικά στο ακέραιο. Πρόκειται για

τοκοχρεολυτικό δάνειο το οποίο θα αποπληρωθεί σε 36 ισόποσες µηνιαίες δόσεις.

Οι 5 πρώτες δόσεις πληρώθηκαν κανονικά (εµπρόθεσµα). Στην ηµεροµηνία λήξης της έκτης

δόσης, ο κ. Παπαδόπουλος ενηµέρωσε την τράπεζα ότι λόγω αναπάντεχων οικονοµικών

δυσχερειών θα καλύψει την οφειλή του µαζί µε την επερχόµενη έβδοµη δόση, ένα µήνα

µετά.

Με την έλευση της 7ης δόσης και την τηλεφωνική ενηµέρωση της τράπεζας περί της

ληξιπρόθεσµης οφειλής50 ο κ. Παπαδόπουλος δεν εντοπίστηκε και για αυτό το λόγο

ενηµερώθηκε η σύζυγός του, ως εγγυήτρια του δανείου. Ταυτόχρονα, υπήρξε και η

προειδοποίηση εκ µέρους της τράπεζας ότι εάν η καθυστέρηση της έκτης δόσης ανέλθει σε

90 ηµέρες, τότε θα γίνουν όλες οι απαιτούµενες ενέργειες για την καταγγελία της σύµβασης

του δανείου και ολόκληρο το ποσό θα καταστεί απαιτητό. Έκτοτε, δεν έγινε καµία

καταβολή δόσης µέχρι και την παρέλευση των 90 ηµερών και της 9ης δόσης αντίστοιχα.

Παρόλα αυτά οι οφειλέτες επιβεβαίωναν την αναγνώριση των ληξιπρόθεσµων οφειλών τους

στην τράπεζα, προφορικά, αλλά δεν προχώρησαν σε διακανονισµό της οφειλής τους, µε

µικρότερη µηνιαία καταβολή όπως τους προτάθηκε επανειληµµένως επικαλούµενοι

υποχρεώσεις και κωλύµατα ανωτέρας βίας.

50 Θεωρείται και η µη εξόφληση των λογισθέντων τόκων, µε τη διαφορά ότι η ηµεροµηνία έναρξης των

παραπάνω ενεργειών είναι η λήξη τις προθεσµίας για την εξόφληση των τόκων. Στο σηµείο αυτό τονίζεται

ότι η αδυναµία εξόφλησης των τόκων σε συνάρτηση µε το ύψος της ληξιπρόθεσµης οφειλής θα πρέπει να

εµβάλουν σε ανησυχία το κατάστηµα για την οµαλή εξέλιξη της όλης χρηµατοδότησης του πελάτη

- 128 -


Με τη συµπλήρωση τριών ληξιπρόθεσµων δόσεων η τράπεζα άσκησε το δικαίωµα που της

παρείχε η σύµβαση για την καταγγελία αυτής και το κλείσιµο του λογαριασµού. Ενέργεια

της τράπεζας κατόπιν της µεταφοράς ενός δανειακού λογαριασµού σε οριστική

καθυστέρηση. Σύµφωνα µε αυτήν, ο λογαριασµός κλείνει αφού συνυπολογιστούν και

καταλογιστούν οι, µέχρι εκείνη την ηµέρα, δεδουλευµένοι τόκοι. Το σύνολο του ποσού που

προκύπτει παρακολουθείται εξωλογιστικά βαρυνόµενο µε το επιτόκιο υπερηµερίας*51,

συνήθως 2% πλέον του αρχικού επιτοκίου µε το οποίο είχε δανειοδοτηθεί ο πελάτης Με

εξώδικη δήλωση που επιδόθηκε στους κ.κ. Παπαδόπουλο και Παπαδοπούλου τους

ενηµέρωσε για την οριστική καθυστέρηση της σχέσης και τη λήψη όλων των απαιτούµενων

ένδικων µέσων για την ικανοποίηση της απαίτησης της. Ο δικαστικός επιµελητής

χρησιµοποιείται για τη λήψη βεβαίας χρονολογίας, ηµεροµηνία που θα χρησιµοποιηθεί

αργότερα στο δικαστήριο για την έκδοση διαταγής πληρωµής.

Η τράπεζα κινήθηκε άµεσα µε την έγκληση σε δίκη των πιστούχων και εγγυητή και πέτυχε

την εγγραφή προσηµείωσης υποθήκης πρώτης σειράς επί ακινήτου ιδιοκτησίας τους που

βρέθηκε ελεύθερο βαρών ύστερα από τη διενέργεια ελέγχου ακίνητης περιουσίας για το

ποσό που αντιστοιχούσε στο ανεξόφλητο υπόλοιπο του δανείου πλέον των τόκων και των

εξόδων που θα καταλογιστούν έως της οριστικής εξόφλησης της απαίτησης.

51 (*) Όταν µια απαίτηση της τράπεζας καταστεί ληξιπρόθεσµη, σύµφωνα µε το νόµο, επιβαρύνεται µε προσαύξηση του επιτοκίου που έχει προσυµφωνηθεί. Το προκύπτον επιτόκιο καλείται επιτόκιο υπερηµερίας.

- 129 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ-5. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ∆ΑΝΕΙΟ

5.1. Η Περιγραφή του Προβλήµατος και τα Στοιχεία Συναγερµού

Η εταιρεία Ένδυµα ΑΒΕΕ είχε χρηµατοδοτηθεί µε ανοικτό αλληλόχρεο λογαριασµό από

τις 25/7/03. Συνοπτικά οι όροι της σύµβασης ήταν:

το ύψος του αλληλόχρεου € 60 χιλ. να εξασφαλίζεται µε µεταχρονολογηµένες επιταγές

πελατείας σε ποσοστό κάλυψης 110%, µέγιστης διάρκειας 6 µηνών.

Το επιτόκιο ανέρχεται σε 7,5%, σε ετήσια βάση, ενώ

για το σύνολο του ορίου είχαν ληφθεί και οι προσωπικές εγγυήσεις των δύο φορέων, κ.κ.

Παπαδόπουλου Γεώργιου και Ιωάννη.

Αντικείµενο δραστηριότητας της εταιρείας είναι η χονδρική εµπορία γυναικείων ετοίµων

ενδυµάτων, εποµένως και οι προσκοµιζόµενες για προεξόφληση επιταγές προέρχονταν από

καταστήµατα γυναικείων ενδυµάτων.

Η εταιρεία προσκόµισε επιταγές σύµφωνα µε την προβλεπόµενη διαδικασία και

χρηµατοδοτήθηκε συνολικά µε το ποσό των € 58,6 χιλ. Σηµειώνεται επίσης ότι µε την

ρευστοποίηση κάποιων επιταγών, το υπόλοιπο της οφειλής την 30/11/03 ανερχόταν σε €

53,7 χιλ.

Στις 05/12/03, προσήλθαν οι φορείς της εταιρείας στο κατάστηµα συνεργασίας αιτούµενοι

την έκτακτη χορήγηση ποσού € 6 χιλ. µε την υπόσχεση ότι θα προσκοµίσουν τις

απαιτούµενες επιταγές εντός 10ηµέρου ενώ επείγονται την χρηµατοδότηση για την ίδια

ηµέρα λόγω εκτάκτων αναγκών για κεφάλαιο κίνησης. Το κατάστηµα σκεπτόµενο τη µέχρι

τότε καλή συναλλακτική συµπεριφορά της εταιρείας αποφάσισε να εγκρίνει την εκταµίευση

του ως άνω ποσού και έλαβε την υπογεγραµµένη από την εταιρεία υποσχετική επιστολή περί

της προσκοµίσεως των επιταγών.

Στις 18/12/03, και ενώ έχει παρέλθει το 10ήµερο της υποσχετικής, διενεργούνται

τηλεφωνικές οχλήσεις για την κάλυψη του ανοίγµατος το αργότερο µέχρι και τις 7/1/04.

Στις 15/01/04, και κατόπιν αλλεπάλληλων οχλήσεων, ο φορέας της εταιρείας, κ.

Παπαδόπουλος Γεώργιος προσέρχεται στο κατάστηµα προσκοµίζοντας επιταγές σε µερική

κάλυψη του ανοίγµατος ενώ διατυπώνει το αίτηµα για παράταση της Υποσχετικής

Επιστολής µέχρι την 30/04/2004.

Στις 10/02/04, εµφανίζονται οι πρώτες πληροφορίες από την αγορά για προβλήµατα της

εταιρείας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Επιπρόσθετα προς τη φηµολογία, σε

- 130 -

έλεγχο δυσµενών στο σύστηµα ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ εντοπίστηκε σφράγιση επιταγής της πιστούχου

από τράπεζα του ανταγωνισµού. Τα στοιχεία αυτά καλούνται και στοιχεία συναγερµού.52


Στις 12/02/04, σε συνάντηση µε τους φορείς στο χώρο της εταιρείας επιβεβαιώθηκε από

τους ίδιους η δυσµενής εξέλιξη των εργασιών της εν θέµατι και η πρόθεσή τους να προβούν

σε διακανονισµό µε όλες τις τράπεζες συνεργασίας. Επίσης, οι φορείς δήλωσαν την πρόθεση

συνέχισης της επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Τα δύο αυτά στοιχεία της στάσης που

επέδειξαν οι φορείς γενικά θεωρούνται ως καλά σηµεία για την εξέλιξη της υπόθεσης

εµπλοκής. Παρόλα αυτά η τράπεζα έδωσε την επόµενη ηµέρα εντολή έρευνας ακίνητης

περιουσίας στο νοµικό της τµήµα επί των φορέων και εγγυητών της εταιρείας, ως είθισται

προκειµένου να εξακριβωθεί κατά πόσο είναι δυνατή η ανάκτηση των κεφαλαίων που

δανείστηκε η εν θέµατι σε περίπτωση αδυναµίας αποπληρωµής (πτώχευσης) της εταιρείας.

Στις 20/02/04, αποφασίστηκε το κλείσιµο του δανειακού λογαριασµού της εταιρείας και η

µεταφορά του σε οριστική καθυστέρηση. Αυτό συνεπάγεται τον υπολογισµό των

δεδουλευµένων τόκων για το διάστηµα 1/1/04-20/02/04, την προσθήκη τους στο

ανεξόφλητο κεφάλαιο και την παρακολούθηση τους πλέον εξωλογιστικά, δηλαδή εκτός του

λογιστικού κυκλώµατος της τράπεζας. Αυτή είναι η συνήθης και νόµιµη πρακτική για την

παρακολούθηση των δανείων που βρίσκονται σε οριστική καθυστέρηση και διεξάγονται

ενέργειες για την επανείσπραξη του ποσού.

Στις 22/02/04, η τράπεζα απέστειλε εξώδικη δήλωση53. ∆εδοµένης της απουσίας τους και

των κλειστών θυρών, ο δικαστικός επιµελητής θυροκόλλησε, ως όφειλε, την εξώδική δήλωση

στην είσοδο της επιχείρησης.

52 Μείωση της οικονοµικής επιφάνειας των πιστούχων,

αρνητική εξέλιξη οικονοµικών µεγεθών,

αλλεπάλληλα έκτακτα αιτήµατα ακάλυπτων χορηγήσεων καθ? υπέρβαση των εγκεκριµένων,

δυσχέρεια στην κάλυψη επιταγών εκδόσεώς τους,

συχνές επιστροφές ή αντικατάσταση ενεχυριασµένων επιταγών πελατείας,

εµφάνιση δυσµενών στοιχείων στο σύστηµα ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ,

δυσχέρειες στην έγκαιρη εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων προς την Τράπεζα, τρίτους και

ασφαλιστικούς οργανισµούς.

53 Η γνωστοποίηση περί της καταγγελίας της σύµβασης προκειµένου να επιδοθεί από δικαστικό επιµελητή στην επιχείρηση.

- 131 -

∆ύο ηµέρες µετά και κατόπιν τηλεφωνικής επαφής µε τους φορείς τους επιδόθηκε η εξώδικη

δήλωση και ελήφθη βέβαια χρονολογία για την γνωστοποίηση της καταγγελίας της

σύµβασης εκ µέρους της τράπεζας. Με την ηµεροµηνία αυτή και την κίνηση των δανειακών

λογαριασµών της εταιρείας η τράπεζα κινήθηκε για την έκδοση διαταγής πληρωµής.

Παράλληλα µε την έκδοση διαταγής πληρωµής, η τράπεζα εµφάνισε προς είσπραξη

επιταγές που βρίσκονταν σε ενέχυρο και είχε επέλθει η ηµεροµηνία λήξης. Ως εκ τούτου και

δεδοµένης της επιστροφής αυτών χωρίς να πληρωθούν η τράπεζα στράφηκε54 εναντίον των

εκδοτών των επιταγών, δηλαδή εναντίον των πελατών της πιστούχου εταιρείας.

Με την ολοκλήρωση των ερευνών ακίνητης περιουσίας προέκυψε ότι και οι φορείς της

εταιρείας «Ένδυµα ΑΒΕΕ» και οι εκδότες διέθεταν ακίνητη περιουσία. Ως εκ τούτου µε την

έκδοση διαταγής πληρωµής η τράπεζα κίνησε τις διαδικασίες για τον πλειστηριασµό των

ακινήτων που βρέθηκαν στην κατοχή των ανωτέρω.

Στις 15/03/04, κηρύχθηκε η πτώχευση της εταιρείας «Ένδυµα ΑΒΕΕ» και ορίστηκε

ηµεροµηνία για τη διεξαγωγή του πλειστηριασµού η 20/03/04. Προ του πλειστηριασµού

διενεργήθηκε συνέλευση των πιστωτών της εταιρείας βάσει της οποίας αποφασίστηκε η σειρά

κατάταξης των πιστωτών. ∆ηλαδή η σειρά µε την οποία θα ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις

τους από το προϊόν του πλειστηριασµού. Εννοείται ότι η τράπεζα είχε συµφέροντα αφενός

στον πλειστηριασµό των ακινήτων της «Ένδυµα ΑΒΕΕ» και αφετέρου στους

πλειστηριασµούς των εκδοτών των επιταγών (οι οποίοι ορίστηκαν για τις 27/03/04 και

03/04/04). Συγκεκριµένα, το ποσό της οφειλής από την εταιρεία ανέρχεται σε € 59.365 και

από τους εκδότες € 3.500 και € 1.238.

Στις 20/03/04 διενεργήθηκε ο πλειστηριασµός στον οποίο πλειστηριάστηκε το ακίνητο της

εταιρείας για το ποσό των € 100.000. Η τιµή αυτή επιτεύχθηκε αλλά µε τις απαιτήσεις του

∆ηµοσίου και των εργαζοµένων να προηγούνται, και δεδοµένης της δεύτερης θέσης της

τράπεζάς µας στη σειρά κατάταξης το συνολικό ποσό που εισπράχθηκε από τον εν λόγω

πλειστηριασµό ανήλθε σε € 45.417.

Στις 22/03/04 οι εκδότες των επιταγών, υπό το κράτος του φόβου της απώλειας της

περιουσίας τους, προσήλθαν στην τράπεζα µε µετρητά και διακανόνισαν τις οφειλές κατά

τρόπο ώστε ο κηρυχθείς πλειστηριασµός να καταστεί ανίσχυρος. Η πρακτική αυτή καλείται

εξώδικος διακανονισµός.55 Εποµένως, η τράπεζα εισέπραξε συνολικά € 50.155, έναντι € 59.365

54 Με τον όρο «στράφηκε» εννοείται η έκδοση διαταγής πληρωµής εις βάρος των εκδοτών των επιταγών και η απαίτηση καταβολής από µέρους τους ολόκληρου του ποσού της επιταγής απευθείας στην τράπεζα. Κατ’ αυτή την έννοια διεξάγεται και για αυτούς έλεγχος ακίνητης περιουσίας. 55 Είναι συµφωνία µεταξύ της τράπεζας και των οφειλετών, και µόνο, χωρίς την χρήση ένδικων µέσων. Αποσκοπεί δε στην διευθέτηση της ληξιπρόθεσµης οφειλής.

- 132 -

που ήταν το σύνολο της απαίτησης της. Το υπόλοιπο ποσό των € 9.210 καταλογίστηκε

συνοπτικά ως ζηµιά. Στην πραγµατικότητα δεν συµβαίνει κάτι τέτοιο, το παρόν είναι ένα

απλοποιηµένο παράδειγµα χάριν κατανόησης της διαδικασίας. Η τράπεζα κανονικά

εµφανίζει και τις υπόλοιπες επιταγές του υπεγγύου χαρτοφυλακίου για πληρωµή µε την

έλευση του χρόνου πληρωµής τους και σε περίπτωση µη είσπραξης επαναλαµβάνει τη

διαδικασία έρευνας ακίνητης περιουσίας, έκδοσης διαταγής πληρωµής και, τελικά,

πλειστηριασµού για κάθε έναν εκδότη επιταγής.

- 133 -

Σύνοψη

Με την ολοκλήρωση της παρούσας διδακτικής ενότητας, ο εκπαιδευόµενος είναι πλέον σε

θέση να:

• Κατατάσσει ποιοτικά τα δάνεια µε βάση την οµαλή εξυπηρέτησή τους ή / και το βαθµό

στον οποίο ενδέχεται να δηµιουργήσουν πρόβληµα είσπραξης για την τράπεζα.

• Αντιλαµβάνεται τις διαφορές µιας πιστοδότησης χαρακτηρισµένης ως κανονική από µια

άλλη χαρακτηρισµένη µε ένδειξη αδυναµίας και

• Τις διαφορές µιας πιστοδότησης προβληµατικής η οποία ενδέχεται να οδηγηθεί είτε σε

εµπλοκή είτε σε οριστική καθυστέρηση και ζηµιά για την τράπεζα.

• Γνωρίζει την δραστηριότητα και την σηµασία των τµηµάτων της τράπεζας που

ασχολούνται µε το χειρισµό των προβληµατικών δανείων, δηλαδή του τµήµατος

Πιστωτικού Ελέγχου (Credit Control) και της ∆ιεύθυνσης Καθυστερήσεων.

• κατανοήσετε τις ενέργειες που διενεργούνται από τις τράπεζες όταν ένα δάνειο δεν

εξυπηρετείται οµαλά και

• να εξοικειωθεί µε τις ενέργειες αυτές µέσω τριών παραδειγµάτων (µελετών περίπτωσης),

τα οποία αποτελούν τις συνηθέστερες µορφές προβληµατικών δανείων.

• Να εξοικειωθεί µε το σχετικό λεξιλόγιο όπως είναι η παραγραφή και ο εξώδικος

διακανονισµός και να αντιληφθεί τη σηµασία των στοιχείων συναγερµού προκειµένου για

την πρόληψη πιθανών µελλοντικών επισφαλειών.

- 134 -

- 135 -





(079-c1-u6)

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ∆ΑΝΕΙΟ∆ΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΚΑΙ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΕΣ

- 136 -

- 137 -


Η αύξηση των επισφαλειών που δηµιούργησε η έκρηξη των εργασιών της Λιανικής

τραπεζικής είναι το κεντρικό θέµα στην ενότητα αυτή, κυρίως ως προς τον χειρισµό των

επισφαλειών προκειµένου για τον σχεδιασµό δανειοδοτικής πολιτικής.

Συγκεκριµένα, η ενότητα αυτή διερευνά κατά πόσο µια ενδεχόµενη αύξηση των επισφαλειών

επιδρά στη δανειοδοτική πολιτική της τράπεζας και σε ποια κριτήρια βασίζεται η απόφασή

της να εξακολουθεί να δανείζει χρήµατα.

Η πρώτη υποενότητα αναφέρεται στα υποδείγµατα εκτίµησης της πιστοληπτικής ικανότητας

τα οποία χρησιµοποιούνται πλέον ευρέως στα πλαίσια της Λιανικής τραπεζικής. Γίνεται

αναφορά στις ανάγκες που οδήγησαν στη χρήση τέτοιων υποδειγµάτων καθώς και στις

βασικές, σχετικές, έννοιες που θα χρησιµοποιηθούν στη συνέχεια.

Η δεύτερη υποενότητα ασχολείται µε τη διαδικασία από την οποία προκύπτει το κρίσιµο

σηµείο. Αναφέρεται σε τρεις µεθόδους: του αναµενόµενου ποσοστού εγκρίσεων, του

σηµείου αδιαφορίας και των προσδοκώµενων κερδών. Στο κείµενο διατυπώνεται ότι

ανάλογα µε τη µέθοδο επηρεάζεται και η πιστωτική πολιτική της τράπεζας και κατ’

επέκταση τα κέρδη της.

Η τρίτη υποενότητα ασχολείται µε µια ακόµα µέθοδο επιλογής του κρίσιµου σηµείου, αυτή

του αποτελεσµατικού ορίου. Ο λόγος που εξετάζεται ξεχωριστά είναι γιατί αποτελεί το

κατεξοχήν ερώτηµα σε µια τράπεζα µε εργασίες λιανικής τραπεζικής: πώς είναι δυνατόν, µε

το υφιστάµενο κρίσιµο σηµείο ως δεδοµένο, να βελτιωθεί η κερδοφορία της τράπεζας.

Επίσης παρατίθενται πρόσθετοι λόγοι οι οποίοι πολλές φορές υπαγορεύουν την υπέρβαση

των υφιστάµενων επιλογών µας και το οποίο αποτελεί συνηθέστατο φαινόµενο στην

καθηµερινή τραπεζική πρακτική.

Τέλος, η τέταρτη υποενότητα αναφέρεται στην επίπτωση που έχουν οι επισφαλείς απαιτήσεις

και τα ‘’κακά δάνεια’’ στην επιλογή του κρίσιµου σηµείου και γενικότερα στη δανειοδοτική

πολιτική της τράπεζας. Και η ενότητα αυτή συνδέεται µε την τραπεζική πρακτική και τα

διλήµµατα που καλείται να αντιµετωπίσει µια τράπεζα Retail.

- 138 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΤΟ ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΙΣ

ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΕΙΣ ΛΙΑΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ:

CREDIT SCORING

1.1. Η Σηµασία του νέου πλαισίου για τις Χρηµατοδοτήσεις Λιανικής

Τραπεζικής: Credit Scoring

Οι προβλέψεις που διενεργούν οι τράπεζες στις οικονοµικές καταστάσεις τους αποτελούν

ένα είδος βαρόµετρου της οικονοµίας και της επιχειρηµατικής δραστηριότητας, γενικότερα.

Πρόσφατα, ο ∆ιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), κ. Γκαργκάνας, τόνισε τη

σηµασία που έχει για το ελληνικό χρηµατοπιστωτικό σύστηµα και την εύρυθµη λειτουργία

του η διενέργεια από την πλευρά των τραπεζών αυξηµένων προβλέψεων για επισφαλείς

απαιτήσεις. Με τη φράση αυτή ο διοικητής της «µητέρας των τραπεζών» θέλησε να

προειδοποιήσει κοµψά για τους αυξηµένους κινδύνους που έχουν αναλάβει οι τράπεζες το

τελευταίο διάστηµα ιδίως µετά την έκρηξη των καταναλωτικών και προσωπικών δανείων, µε

άλλα λόγια ενός πολύ σηµαντικού τµήµατος της λιανικής τραπεζικής.

Πολλοί ειδικοί της αγοράς εκτιµούν ότι η αύξηση των δανείων αυτού του είδους αύξησε την

έκθεση των τραπεζών στον πιστωτικό κίνδυνο ο οποίος παραδοσιακά προερχόταν από τις

µεγαλύτερες επιχειρήσεις. Οι ίδιοι ειδικοί καταλήγουν στο συµπέρασµα ότι στο βαθµό που

τα περισσότερα από τα δανειακά προϊόντα της λιανικής τραπεζικής είναι σε µεγάλο βαθµό

τυποποιηµένα είναι απαραίτητο η επεξεργασία για τον πιστωτικό κίνδυνο και η έγκρισή τους

να γίνεται επίσης αυτοµατοποιηµένα µέσω µοντέλων βαθµολόγησης πιστοληπτικής

ικανότητας (credit scoring models). O σκοπός αυτών των µοντέλων είναι να υπολογίσουν

την πιθανότητα αθέτησης της υπόσχεσης πληρωµής από τον πελάτη λαµβάνοντας υπόψη:

α) είτε τα δηµογραφικά/ οικονοµικά στοιχεία του (τα οποία προκύπτουν από την αίτηση

που υποβάλλει ο υποψήφιος πελάτης)

β) είτε τη µέχρι τώρα συναλλακτική συµπεριφορά του.

Με τον όρο µοντέλο εννοείται ένας τύπος, µια φόρµουλα σε ένα εξειδικευµένο λογισµικό

πρόγραµµα (software) το οποίο λαµβάνει ως δεδοµένα δηµογραφικά και οικονοµικά

στοιχεία του υποψήφιου πελάτη, από την ηλικία και το εισόδηµά του έως το µορφωτικό του

επίπεδο και την ακίνητη περιουσία του προκειµένου να εκτιµήσει την πιθανότητα να

αθετήσει ή όχι την υπόσχεση πληρωµής της πιστωτικής κάρτας ή του καταναλωτικού

δανείου που αιτείται.

- 139 -

Μια πλήρως αυτοµατοποιηµένη διαδικασία βαθµολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας

βασίζεται στο κρίσιµο σηµείο (cut off point56). Η επιλογή του κρίσιµου σηµείου ανάγεται σε

ζωτικής σηµασίας ερώτηµα δεδοµένου ότι:

οι τράπεζες µε την αύξηση των επισφαλών απαιτήσεων βλέπουν τα κέρδη τους να

συρρικνώνονται µιας και οι έκτακτες αυτές ζηµιές µειώνουν τα καθαρά κέρδη προ

φόρων και

η χορήγηση κεφαλαίων σε πελάτες που τελικά δεν θα τηρήσουν τις υποσχέσεις

πληρωµής τους στερούν από τις τράπεζες τη δυνατότητα να διοχετεύσουν σε άλλες,

περισσότερο κερδοφόρες, τοποθετήσεις, µειώνοντας ακόµα περισσότερο τα κέρδη και

την ανάπτυξή τους.

Το κύριο στοιχείο που αποκοµίζεται από αυτή την ενότητα δεν είναι η γνώση των διαδικασιών για την απόφαση επιλογής του κρίσιµου σηµείου αλλά η λογική που διέπει αυτή την απόφαση και πώς ένας υπάλληλος µπορεί να την χρησιµοποιήσει αποδοτικά στα πλαίσια µιας τραπεζικής απόφασης.

56 Πρόκειται για µια συγκεκριµένη τιµή που αποδίδει το µοντέλο εκτίµησης της πιστοληπτικής

ικανότητας, άνω της οποίας οι αιτήσεις για δάνειο γίνονται δεκτές ενώ κάτω από αυτή την τιµή

απορρίπτονται.

- 140 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2. ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ

ΚΡΙΣΙΜΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ

2.1. Επιλογή του Κρίσιµου Σηµείου βάσει του Αναµενόµενου Ποσοστού

Εγκρίσεων.

Πρόκειται για τον πιο απλό τρόπο υπολογισµού του κρίσιµου σηµείου και βασίζεται στο

ποσοστό των εγκρίσεων, ή αντίστοιχα απορρίψεων, που επιδιώκει η κάθε τράπεζα. Ο

πίνακας που ακολουθεί είναι περισσότερο επεξηγηµατικός:

Βαθµολογία (Credit score)

Ποσοστό εγκρίσεων επί των εισερχόµενων αιτήσεων

Εκτιµώµενο ποσοστό καθυστερηµένων λογ/σµών

50 100% 11%

60 87% 8%

70 75% 6%

80 52% 3%

90 29% 1%

100 1% 0,01%

Πίνακας-1. Επιλογή Κ.Σ. βάσει του Αναµενόµενου Ποσοστού Εγκρίσεων

Για παράδειγµα, µια τράπεζα, χωρίς να κάνει χρήση µοντέλων credit scoring, έχει

αποφασίσει ότι θα απορρίπτει το 75% των αιτήσεων που δέχεται εκτιµώντας ότι περιορίζει

αισθητά τον αναλαµβανόµενο κίνδυνο. Με τη διενέργεια µελέτης για την ένταξη του credit

scoring στο σύστηµα αποφάσεων της τράπεζας βρέθηκε το εξής:

Εάν η τράπεζα αυξήσει κατά 10 βαθµούς το κρίσιµο σηµείο (από 70 σε 80) θα µειώσει

αφενός το ποσοστό των εγκρίσεων επί των εισερχόµενων αιτήσεων από 75% σε 52%

αλλά θα µειώσει και τις επισφάλειες της πολύ περισσότερο σε ποσοστιαία βάση, από

6% σε 3%.

Εποµένως η επιλογή του κρίσιµου σηµείου ανάγεται στην εύρεση του σηµείου που

µεγιστοποιεί το ποσοστό των εγκρίσεων διατηρώντας σταθερό το επιθυµητό επίπεδο

καθυστερηµένων λογαριασµών.

- 141 -

2.2. Επιλογή του κρίσιµου σηµείου βάσει του ‘’σηµείου αδιαφορίας’’

Συνίσταται στην επιλογή του σηµείου εκείνου που ελαχιστοποιεί τις προσδοκώµενες ζηµιές.

Επί της ουσίας είναι ακριβώς το σηµείο, ή απλούστερα η τιµή, για την οποία η τράπεζα είναι

αδιάφορη για το εάν θα απορρίψει ή θα εγκρίνει την αίτηση.

Με αυτό τον τρόπο επιλογής οι εγκρίσεις για τιµές κάτω του κρίσιµου σηµείου οδηγούν σε

αύξηση των προσδοκώµενων ζηµιών ενώ αντίστοιχα οι εγκρίσεις άνω του κρίσιµου σηµείου

οδηγούν σε µείωση των προσδοκώµενων ζηµιών. Ο πίνακας που ακολουθεί προσοµοιάζει

στον προηγούµενο µε την προσθήκη της δεξιάς στήλης που απεικονίζει την αναλογία καλών/

κακών πελατών.



Ποσοστό «κακών» λογαριασµών

Αναλογία καλών –κακών πελατών

50 100% 15% 5,7

55 90% 14% 6,1

60 80% 13% 6,7

65 70% 12% 7,3

70 60% 11% 8,1

75 50% 10% 9,0

80 40% 9% 10,1

85 30% 8% 11,5

90 20% 7% 13,3

95 10% 6% 15,7

100 0,5% 5% 19,0

Πίνακας-2. Επέκταση επιλογής Κ.Σ. βάσει του αναµενόµενου ποσοστού εγκρίσεων

Καταρχήν, προσδιορίζονται τα έσοδα και τα έξοδα µε τα οποία οι καλοί και οι κακοί

πελάτες επιβαρύνουν και ωφελούν µια τράπεζα. Τα έσοδα προέρχονται από τους τόκους και

τις προµήθειες (συνδροµές, διαχειριστικά έξοδα κλπ.). Τα έξοδα που είναι κοινά και για τις

δύο οµάδες πελατών είναι το κόστος κτήσης57 του πελάτη, το κόστος του χρήµατος58 και τις

57 Για παράδειγµα, οι αµοιβές του τηλεφωνικού κέντρου που χρησιµοποιήθηκε για να προσελκύσει τον πελάτη. 58 Αφορά σε γενικές γραµµές στο κόστος ευκαιρίας που αντιµετωπίζει η τράπεζα επιλέγοντας να διαθέσει τα κεφάλαιά της στο συγκεκριµένο δάνειο από µια άλλη τοποθέτηση.

- 142 -

προµήθειες59 που πληρώνει η τράπεζα ως µεσιτεία για µαζικές πωλήσεις καρτών µε κάποιον

έµπορο.

Τα έξοδα που βαρύνουν την οµάδα των κακών πελατών και µόνο αφορούν στο κεφάλαιο και

τους τόκους που η τράπεζα χάνει µε την οριστική καθυστέρηση µιας απαίτησης, τις

προµήθειες που αρχικά χρεώνει αλλά µε την διαγραφή της απαίτησης λόγω δυσχέρειας στην

είσπραξη χάνονται καθώς και τα πρόσθετα έξοδα των εισπρακτικών µηχανισµών (collection

agencies, δικαστικά έξοδα).

Στη συνέχεια, παρατηρούµε ότι όσο µεταβαίνουµε σε υψηλότερη τιµή του κρίσιµου

σηµείου η αναλογία καλών/ κακών πελατών αυξάνει το οποίο είναι λογικό σύµφωνα µε τη

συλλογιστική ότι όσο µεγαλύτερο είναι το credit score τόσο καλύτερος είναι ο πελάτης και

τόσο περισσότερο το πλήθος των καλών πελατών σε ένα δείγµα του χαρτοφυλακίου των

δανείων της τράπεζας θα αυξάνεται.

Κατόπιν, υπολογίζουµε το µέσο όρο των εσόδων που ωφελείται η τράπεζα από έναν καλό

πελάτη όπως επίσης και το µέσο όρο των εξόδων που επιβαρύνεται από έναν κακό πελάτη.

Οι τιµές της τέταρτης στήλης προκύπτουν ως εξής: αν σε µια τράπεζα υπάρχουν 15.000

πελάτες, εκ των οποίων οι 10.000 πληρώνουν εγκαίρως έστω και ένα ελάχιστο ποσό ενώ οι

υπόλοιποι 5.000 δεν πληρώνουν τίποτα, η αναλογία τους είναι 10.000/5.000 ήτοι 2:1.

Με βάση τα ανωτέρω η λύση του προβλήµατος ανάγεται σε ένα απλό πρόβληµα εξεύρεσης

του Νεκρού Σηµείου, µε άλλα λόγια του σηµείου εκείνου τα έξοδα θα είναι ίσα µε τα έσοδα.

Για παράδειγµα, αν τα έσοδα από ένα καλό πελάτη ανέρχονται σε € 130 ετησίως και τα

έξοδα από ένα κακό σε €1.300 τότε χρειάζονται 10 καλοί πελάτες για να αντισταθµίσουν60 τις

απώλειες από έναν κακό πελάτη. Σύµφωνα µε τον παραπάνω πίνακα το σηµείο όπου

ελαχιστοποιούνται τα έξοδα της τράπεζας είναι το κρίσιµο σηµείο µε την τιµή 80. Σε αυτή

την τιµή 10 καλοί πελάτες αποδίδουν ακριβώς τα χρήµατα που απαιτούνται για να

καλυφθούν οι ζηµιές από την ύπαρξη ενός και µόνο κακού πελάτη.

Θέτοντας την κρίσιµη τιµή κάτω από αυτό το σηµείο η τράπεζα οδηγείται µε µαθηµατική

ακρίβεια σε ζηµίες ενώ µια κρίσιµη τιµή πάνω από το σηµείο αυτό οδηγεί την τράπεζα σε

κέρδη.

59 Για παράδειγµα, το Ράδιο Κορασίδης προσφέρει άτοκες δόσεις για την αγορά κάποιου αγαθού µε την

έκδοση κάποιας πιστωτικής κάρτας. 60 ∆ηλαδή, να εξισώνονται τα έσοδα µε τα έξοδα και να µην υπάρχει καµία απολύτως ωφέλεια για την τράπεζα.

- 143 -



Ποσοστό «κακών» λογαριασµών

Αναλογία καλών –κακών πελατών

50 100% 15% 5,7

55 90% 14% 6,1

60 80% 13% 6,7

65 70% 12% 7,3

70 60% 11% 8,1

75 50% 10% 9,0

80 40% 9% 10,1

85 30% 8% 11,5

90 20% 7% 13,3

95 10% 6% 15,7

100 0,5% 5% 19,0

Πίνακας-3. Επιλογή Κ.Σ. βάσει του ‘’σηµείου αδιαφορίας’’

2.3. Επιλογή του κρίσιµου σηµείου βάσει του προσδοκώµενου κέρδους

Αποτελεί προέκταση της προηγούµενης µεθόδου. Και σε αυτή την ανάλυση

προσδιορίζονται τα στοιχεία εξόδων και εσόδων ακριβώς όπως πριν αλλά µε την διαφορά

ότι υπολογίζονται και για κάθε επίπεδο βαθµολογίας (credit score). Κατ’ αυτό τον τρόπο

προκύπτουν τρεις πίνακες, των εσόδων, των εξόδων και των καθαρών εσόδων (έσοδα µείον

έξοδα) ανά µήνα και για διάφορα επίπεδα βαθµολογίας:

Σηµειώνεται ότι τα αναγραφόµενα ποσά είναι ενδεικτικά.

Στον πίνακα 4 αναπαριστώνται τα έσοδα που προκύπτουν ανά βαθµολογία για κάθε µήνα

του χρόνου κατ’ εκτίµηση. Σηµειώνεται ότι τα αυξηµένα έσοδα για τις χαµηλότερες

βαθµολογίες οφείλονται στο ότι οι καλύτεροι πιστοληπτικά πελάτες αφήνουν και τα λιγότερα

έσοδα γιατί συνήθως δεν δηµιουργούν για την τράπεζα έσοδα από τόκους.

- 144 -

Πίνακας 4. Έσοδα ανά επίπεδο βαθµολογίας

Στον πίνακα 5 απεικονίζονται τα έξοδα που προκύπτουν ανά βαθµολογία για κάθε µήνα του

χρόνου κατ’ εκτίµηση. Παρατηρείται ότι για χαµηλότερες τιµές score τα έξοδα αυξάνονται

ακριβώς όπως προαναφέρθηκε, λόγω των τόκων και των προµηθειών που επιβαρύνονται

συνήθως οι µικρότερου score πελάτες.

Πίνακας 5. Έξοδα ανά επίπεδο βαθµολογίας

Στον πίνακα 6 απεικονίζονται οι καθαρές χρηµατοροές για την τράπεζα, τα έσοδα µείον τα

έξοδα. Σε κάθε κελί του πίνακα έχουν µεταφερθεί οι τιµές στα αντίστοιχα κελιά των

προηγούµενων πινάκων και έχει υπολογιστεί το καθαρό αποτέλεσµα. Παρατηρείται ότι τα

κέρδη για τις µικρότερες τιµές του credit scoring είναι αρνητικά (ζηµιές).

Πίνακας 6. Καθαρά έσοδα ανά επίπεδο βαθµολογίας

Το πρόβληµα πλέον που αντιµετωπίζουν οι υπεύθυνοι για τον προσδιορισµό του κρίσιµου

σηµείου ανάγεται στην εύρεση του score που αποδίδει την µεγαλύτερη τιµή καθαρού

εσόδου. Με βάση τον πίνακα 6 η τιµή αυτή είναι πάνω από το 70 και σίγουρα κάτω από το

- 145 -

100 διότι αν το 100 υιοθετούνταν ως τιµή για το κρίσιµο σηµείο ο όγκος των εγκρίσεων,

βάσει των πινάκων 1 και 2 θα µειωνόταν δραµατικά.

Ένα δεύτερο σηµείο που χρήζει προσοχής είναι ότι προκειµένου για τον προϋπολογισµό

των καθαρών εσόδων πρέπει να ληφθεί υπόψη και το επιτόκιο µε το οποίο θα

προεξοφληθούν οι ροές. Ανάλογα µε το επιτόκιο που χρησιµοποιείται η ανάλυση

χαρακτηρίζεται οικονοµικού61 ή χρηµατοοικονοµικού62 επιπέδου.

61 Στο κείµενο, όταν το χρησιµοποιούµενο επιτόκιο για την προεξόφληση των καθαρών ροών είναι το επιτόκιο που η τράπεζα θα κέρδιζε από την επιλογή της να διαθέσει τα κεφάλαια που τώρα κατευθύνει στη ∆/νση Retail σε εναλλακτική τοποθέτηση. 62 Στο κείµενο, όταν το χρησιµοποιούµενο επιτόκιο για την προεξόφληση των καθαρών ροών είναι το επιτόκιο µε το οποίο η ∆/νση Retail ‘’δανείζεται’’ χρήµατα από τα κεφάλαια της τράπεζας για τα δάνεια που προσφέρει

- 146 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3. ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΥ

ΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ∆Ε∆ΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΛΗΨΗ

ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

3.1. Η Μέθοδος του Αποτελεσµατικού Ορίου

Σε θεωρητικό επίπεδο η σχέση του προσδοκώµενου κέρδους µε την προσδοκώµενη ζηµιά

µπορεί να απεικονιστεί σχηµατικά ως εξής:

Σχήµα 1. Σχέση προσδοκώµενων κερδών – ζηµιών

Η σχέση των κερδών µε τις ζηµιές είναι αναµενόµενα αρνητική ενώ η ανωτέρω καµπύλη

αποτελεσµατικού ορίου παρέχει τη δυνατότητα:

Α) της µεγιστοποίησης των προσδοκώµενων κερδών για δεδοµένο επίπεδο προσδοκώµενων

ζηµιών ή εναλλακτικά

Β) της ελαχιστοποίησης των προσδοκώµενων ζηµιών για δεδοµένο επίπεδο προσδοκώµενων

κερδών.

Σηµειώνεται ότι κάθε σηµείο του ανωτέρω σχεδιαγράµµατος, και ιδιαίτερα της καµπύλης,

αναπαριστά ένα συγκεκριµένο επίπεδο score, ζηµιάς και κέρδους.

- 147 -

∆ύο σηµεία προσοχής!

1. Η βαθµολογική κλίµακα µειώνεται καθώς κινούµαστε από κάτω αριστερά προς τα πάνω

αριστερά.

2. το κοµµάτι της καµπύλης που βρίσκεται πάνω από την διακεκοµµένη γραµµή ονοµάζεται

µη αποτελεσµατικό όριο διότι τα προσδοκώµενα κέρδη µειώνονται και ταυτόχρονα οι

προσδοκώµενες ζηµιές αυξάνονται.

Αντίθετα, κάτω από την διακεκοµµένη γραµµή βρίσκεται το αποτελεσµατικό όριο, στο

οποίο ο ρυθµός αύξησης των προσδοκώµενων κερδών είναι µεγαλύτερος από τον ρυθµό

αύξησης των προσδοκώµενων ζηµιών.

3.1.1. Επιλογή κρίσιµου σηµείου µε το σχεδιάγραµµα

Έστω ότι µια τράπεζα που χρησιµοποιεί µοντέλο credit scoring για τις εγκρίσεις των

καταναλωτικών δανείων έχει επιλέξει ως κρίσιµο σηµείο αυτό που αντιστοιχεί στο σηµείο Α

του σχεδιαγράµµατος. Το σηµείο αυτό, όπως προαναφέρθηκε, αντιστοιχεί σε συγκεκριµένη

τιµή (score) όπως επίσης και σε συγκεκριµένο συνδυασµό κέρδους και ζηµιάς.

Σχήµα 1. Σχέση προσδοκώµενων κερδών – ζηµιών Σχήµα 1. Σχέση προσδοκώµενων κερδών – ζηµιών

- 148 -

Με βάση την παραπάνω ανάλυση, το σηµείο Α βρίσκεται στο µη αποτελεσµατικό τµήµα της

καµπύλης µε αποτέλεσµα να υπάρχει τουλάχιστον ένα σηµείο το οποίο να βελτιώνει τα

αποτελέσµατα της τράπεζας!

Για παράδειγµα, το σηµείο Β αντιστοιχεί σε µια άλλη κρίσιµη τιµή, η οποία ωστόσο

αποδίδει τα ίδια προσδοκώµενα κέρδη µε την διαφορά ωστόσο ότι αυτά συνδέονται µε πολύ

µικρότερες προσδοκώµενες ζηµιές. Εποµένως το Β πρέπει να εντοπιστεί και να

αναπροσαρµοστεί η κρίσιµη τιµή της τράπεζας.

Στο σχήµα ωστόσο υπάρχει και το σηµείο Γ µε την λίαν αποδοτική ιδιότητα ότι είναι το

σηµείο µεγιστοποίησης των προσδοκώµενων κερδών. Συγκρινόµενο µε το Β αποδίδει

ακόµα µεγαλύτερα προσδοκώµενα κέρδη αλλά για την αύξηση αυτή προϋποθέτει και την

αύξηση των προσδοκώµενων ζηµιών, στο βαθµό που αν υιοθετηθεί τελικά η τιµή Γ να είναι

επισφαλής η θέση της τράπεζας να περάσει εκ νέου πάνω από την διακεκοµµένη γραµµή,

στο µη αποτελεσµατικό κοµµάτι της καµπύλης.

Στο σηµείο αυτό η θεωρία δεν µπορεί να δώσει µια ικανοποιητική απάντηση ως προς την

ορθότητα της επιλογής µιας εκ των δύο κρίσιµων τιµών (Β ή Γ). Από το σηµείο αυτό και

πέρα υπεισέρχονται στο ζήτηµα της επιλογής κρίσιµης τιµής θέµατα γενικότερης

τραπεζικής διοίκησης και διαχείρισης όπως ο όγκος των δανείων που επιθυµεί να πωλήσει η

κάθε τράπεζα, η επιθετική πολιτική που θα ακολουθήσει, το πλήθος των αιτήσεων που

µπορεί να εξυπηρετήσει κλπ.

3.2. Πρόσθετα ∆εδοµένα στη Λήψη Αποφάσεων για τον Καθορισµό του

Κρίσιµου Σηµείου.

Στη µέχρι τώρα ανάλυση σχετικά µε την επιλογή του κρίσιµου σηµείου αναφέρθηκαν

διάφορες µέθοδοι, άλλες µε εµπειρική και άλλες µε θεωρητική τεκµηρίωση. Στην πράξη

όµως υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες, πολλοί δε από τους οποίους τελικά

αποδεικνύονται να έχουν µεγαλύτερη βαρύτητα από το συνδυασµό των προσδοκώµενων

κερδών και ζηµιών.

Για παράδειγµα, µια τράπεζα που επιθυµεί να εισχωρήσει στην αγορά και να αποσπάσει

µερίδιο αγοράς στη Λιανική τραπεζική ενδέχεται, σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, να είναι

διατεθειµένη να υποστεί µεγαλύτερα έξοδα από τα έσοδα.

Σύµφωνα µε την προηγούµενη ανάλυση η τράπεζα αυτή επιλέγει τις κρίσιµες τιµές της κατά

τρόπο ώστε οι ζηµιές που προέρχονται από ‘’άστοχες’’ εγκρίσεις δανείων να υπερβαίνουν τα

έσοδα από τα εξυπηρετούµενα οµαλώς δάνεια.

- 149 -

Σε ένα άλλο παράδειγµα, µια τράπεζα επιθυµεί τον εµπλουτισµό των βάσεων δεδοµένων της

µε στοιχεία πελατών, υφιστάµενων ή µελλοντικών, προκειµένου να καταρτίσει τα σχέδια της

για την επίτευξη σταυροειδών πωλήσεων.

Σύµφωνα µε την προηγούµενη ανάλυση, η τράπεζα θα εξετάσει πιο ευνοϊκά κάποιες αιτήσεις

δανείων, τις οποίες σε διαφορετική περίπτωση ενδεχοµένως να είχε απορρίψει ως επισφαλείς,

προκειµένου να διευρύνει τις βάσεις δεδοµένων της και να προετοιµάσει για παράδειγµα ένα

εστιασµένο πρόγραµµα προώθησης των προϊόντων της. Είναι αδιανόητο ωστόσο να υλοποιηθεί

κάτι τέτοιο χωρίς την ύπαρξη µιας οργανωµένης υπηρεσίας collections63 και ενός οργανωµένου

συστήµατος παρακολούθησης του χαρτοφυλακίου

Μια άλλη περίπτωση, η πιο συνηθισµένη, είναι η τράπεζα να έχει σαφώς ορίσει µια κρίσιµη

τιµή για το µοντέλο που ακολουθεί στη στρατηγική αλλά τελικά να µην ακολουθεί πιστά τη

στρατηγική αυτή µε την πραγµατοποίηση υπερβάσεων (overrides) Πρόκειται για

χειροκίνητες επεµβάσεις στο µοντέλο πρόβλεψης σύµφωνα µε τις οποίες είτε: εγκρίνονται

κάποιες αιτήσεις που έχουν κατώτερη τιµή από την κρίσιµη είτε απορρίπτονται κάποιες

αιτήσεις που έχουν ανώτερη τιµή από την κρίσιµη.

Το φαινόµενο αυτών των ‘’εξαιρέσεων’’ συµβαίνει για διάφορους λόγους, π.χ. γνωστός

πελάτης, δυσµενή στοιχεία οικονοµικής συµπεριφοράς άνευ ουσιαστικής σηµασίας, άνω του

ορίου ηλικίας κλπ.

Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό σε µακροχρόνια κλίµακα, για αυτό το λόγο και τέτοιου

είδους στρατηγικές εγκαταλείπονται µετά την πάροδο κάποιου εύλογου διαστήµατος εάν και

εφόσον οι συνέργιες που δηµιουργούνται για τις σταυροειδείς πωλήσεις δεν αποδώσουν τα

αναµενόµενα.

Μελέτη περίπτωσης: Υποδοχή αιτήµατος για πιστωτική κάρτα και λήψη απόφασης

µέσω Credit Scoring

Σε µια εµπορική τράπεζα υποβάλλονται την ίδια ηµέρα δύο αιτήσεις πιστωτικής κάρτας

από δύο διαφορετικούς, υποψήφιους πελάτες. Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται

ενδεικτικά µερικά από τα στοιχεία που αναγράφονται στην αίτησή τους και βάσει των

οποίων προκύπτει η βαθµολογία της κάθε αίτησης. Υπενθυµίζεται ότι πρόκειται για το

application scoring.

Στοιχεία Αίτησης Πελάτης Α Πελάτης Β

Ηλικία 31 46

63 ∆ηλ. χωρίς την ύπαρξη µιας υπηρεσίας αρµόδιας για την είσπραξη καθυστερηµένων οφειλών.

- 150 -

Οικογενειακή κατάσταση Άγαµος Έγγαµος

Ετήσιο ατοµικό εισόδηµα 17.000 42.000

Ετήσιο οικογενειακό εισόδηµα 17.000 55.000

Προέλευση ατοµικού εισοδήµατος Ιδιωτικός υπάλληλος Ελεύθερος επιχειρηµατίας

Χρόνια απασχόλησης στην ίδια επιχείρηση 8 14

Χρόνια διαµονής στην ίδια διεύθυνση 31 26

Ακίνητη περιουσία Ναι Ναι

∆ιαµένει σε ιδιόκτητο ακίνητο Ναι Όχι

∆άνεια – Κάρτες από άλλες τράπεζες Ναι Ναι

Ύπαρξη δυσµενών στοιχείων Όχι Όχι

Application Credit Rating 75 71

Παρατηρούµε ότι ο πελάτης Α συγκέντρωσε περισσότερους βαθµούς από τον πελάτη Β και

στην υποθετική περίπτωση που το κρίσιµο σηµείο είναι το 71 ο πελάτης Β ενδέχεται να

απορριφθεί. Υπάρχει πάντα βέβαια το ενδεχόµενο της υπέρβασης (override) και η αίτηση

του πελάτη Β να γίνει δεκτή, αυτό όµως δεν µας απασχολεί στο σηµείο αυτό.

Τα σηµεία που χρήζουν επισήµανσης είναι:

Παρά το γεγονός ότι ο πελάτης Α έχει σαφώς λιγότερα εισοδήµατα από τον πελάτη Β

και εργάζεται λιγότερα χρόνια εντούτοις εξετάζεται ευνοϊκότερα από την τράπεζα.

Αυτό οφείλεται στο ότι ο πελάτης Β δεν διαµένει σε ιδιόκτητο ακίνητο, είναι ελεύθερος

επιχειρηµατίας (άρα τα εισοδήµατά του υπόκεινται σε µεγαλύτερη διακύµανση) και

σύµφωνα µε τη βάση δεδοµένων της τράπεζας είναι περισσότερο επισφαλής ως

επαγγελµατική κατηγορία.

Και οι δύο πελάτες δεν έχουν δυσµενή ενώ και οι δύο διαθέτουν ακίνητη περιουσία.

Αυτός είναι και ο λόγος που συνήθως εγκρίνεται και το αίτηµα του πελάτη Β µέσω της

διαδικασίας υπέρβασης (override) καθώς η τράπεζα θεωρεί ότι σε ενδεχόµενη

επισφάλεια µπορεί να στραφεί σε κάποιο ακίνητο.

Και οι δύο πελάτες έχουν δανειακή σχέση µε άλλες τράπεζες. Στο βαθµό που δεν είναι

δυνατό να εξακριβωθεί το ύψος αυτής οι τράπεζες δίνουν κάποιο συντελεστή βαρύτητας

στο υπόδειγµα εκτίµησης πιστοληπτικής ικανότητας που χρησιµοποιούν και προκύπτει

η βαθµολογία. Είθισται πάντων οι τράπεζες να ζητούν αναλυτικότερες εξηγήσεις από

τους υποψήφιους πελάτες και ο ‘’Λευκός Τειρεσίας’’ είναι ένα σηµαντικό βήµα προς

αυτή την κατεύθυνση.

- 151 -

Συνοπτικά, ακόµα και η οικογενειακή κατάσταση και τα χρόνια παραµονής στην ίδια

απασχόληση αποτελούν σηµεία ποιοτικού ελέγχου µιας αίτησης δανεισµού και παράγοντες

που επηρεάζουν το υπόδειγµα βαθµολόγησης και τελικά την βαθµολογία πιστοληπτικής

ικανότητας.

Παρά τις τυχόν ελλείψεις, παρερµηνείες και δυσχέρειες µπορεί να έχει µια τέτοια

βαθµολόγηση εντούτοις είναι το πλέον διαδεδοµένο, ιδίως στην χώρα µας, σύστηµα

βαθµολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας ενός υποψήφιου πελάτη. Προκειµένου δε για

τους λόγους που αναφέρθηκαν ανωτέρω σχετικά µε τους πρόσθετους λόγους για την επιλογή

ενός κρίσιµου σηµείου έναντι ενός άλλου και την αποφυγή δηµιουργίας δυσαρεστηµένων

πελατών αλλά τις γενικότερες προτεραιότητες κάθε τράπεζας υπάρχει πάντα η λύση της

υπέρβασης.

- 152 -

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 4. Η ∆ΑΝΕΙΟ∆ΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΩΣ

ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΕΣ

4.1. Η ∆ανειοδοτική Πολιτική ως προς τις Επισφάλειες

Σύµφωνα µε την επιχειρηµατική στρατηγική της τράπεζας, πέραν του προϋπολογισµού εσόδων

που καταρτίζει σε ετήσια βάση, και βάσει αυτού τίθενται –προϋπολογιστικά- τα µεγέθη-

στόχοι των διαφόρων τµηµάτων της, καταρτίζεται επίσης και προϋπολογισµός επισφαλειών, τουλάχιστον ως προς το ύψος τους.

Ως προς την λιανική τραπεζική, και µε την παραδοχή ότι τα προϊόντα είναι σε µικρό ή

µεγάλο βαθµό τυποποιηµένα, οι επιλογές αναπροσαρµογής µιας τράπεζας βάσει των

επισφαλειών που σηµειώνει σε µια χρήση είναι περιορισµένες.

Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό αν αναλογιστεί κανείς καταρχήν τα µέσα που διαθέτει µια

τράπεζα σε γενικές γραµµές για να αυξήσει τα κέρδη της. Αυτά είναι εν συντοµία:

1. η αύξηση του όγκου των πωλήσεων, δηλαδή η αύξηση των δανείων

2. η αύξηση της τιµής πώλησης, ήτοι η αύξηση του επιτοκίου δανεισµού

3. η αύξηση των προµηθειών που απορρέουν από τα δάνεια και

4. η µείωση των ζηµιών, όπως αυτές προκύπτουν από τις επισφαλείς απαιτήσεις.

Στην ανάλυση που ακολουθεί υιοθετούµε την παραδοχή ότι η αντίδραση της τράπεζας

γίνεται απολογιστικά. Παρατηρώντας δηλαδή τα προηγούµενα αποτελέσµατά της και

προκειµένου να προϋπολογίσει τα επόµενα αποτελέσµατά της σε µια διαπιστωµένη αύξηση

των επισφαλειών.

4.1.1. Η αύξηση του όγκου των πωλήσεων

Ως προς την πρώτη περίπτωση, µια ενδεχόµενη αύξηση των επισφαλών απαιτήσεων

αντιµετωπίζεται µε την προσέλκυση νέων, υγιών, πελατών, των οποίων τα δάνεια θα

εξυπηρετηθούν οµαλά και αναπληρώσουν τα κέρδη που ‘’αναλώθηκαν’’ από τις αυξηµένες

επισφάλειες. Με βάση το τραπεζικό αξίωµα, ότι για κάθε ευρώ χαµένο χρειάζεται να

συναφθούν νέα δάνεια ύψους 10 ευρώ και να εξυπηρετηθούν οµαλά, εύκολα αντιλαµβάνεται

κανείς ότι από µόνη της η περίπτωση αυτή έχει αρκετά περιορισµένη ισχύ, εντούτοις

αποτελεί το κύριο µέσο αποκατάστασης των αυξηµένων ζηµιών.

4.1.2. Η αύξηση της τιµής πώλησης

- 153 -

Ως προς τη δεύτερη περίπτωση, της αύξησης του επιτοκίου δανεισµού, αυτή κρίνεται ακόµα

πιο περιορισµένης ισχύος δεδοµένου του ανταγωνισµού που επικρατεί και της συµπίεσης

των προσφερόµενων από τις τράπεζες επιτοκίων. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν, πέραν της

αµφίβολης αποτελεσµατικότητας, υπάρχει και το ενδεχόµενο απώλειας υφιστάµενων καλών

πελατών, οι οποίοι γρήγορα θα στραφούν σε τράπεζες του ανταγωνισµού.

4.1.3. Η αύξηση των προµηθειών που απορρέουν από τα δάνεια

Ως προς την τρίτη περίπτωση, της αύξησης των παρεπόµενων προµηθειών, αυτή αποτελεί

πάγια τακτική των τραπεζών τα τελευταία χρόνια και µάλιστα αρκετά επιτυχηµένη, εντούτοις

σε µια περίοδο µαζικής καθυστέρησης ή ακόµα και επισφάλειας, η προσφυγή σε αυτό το

µέτρο θα έχει το αποτέλεσµα της αύξησης των επιτοκίων δανεισµού, της αποστροφής

δηλαδή των πελατών, ιδιαίτερα των καλών.

4.1.4. Η µείωση των ζηµιών

Ως προς την τέταρτη περίπτωση, της µείωσης των ζηµιών, αυτή υλοποιείται µε την ανάπτυξη

υπηρεσιών είσπραξης ληξιπροθέσµων απαιτήσεων είτε εντός της τράπεζας είτε σε ανάθεση

σε εξωτερικούς συνεργάτες – µε τη δεύτερη λύση να προτιµάται λόγω χαµηλότερου

κόστους. Μια τέτοια υπηρεσία, σωστά δοµηµένη και καλά εκπαιδευµένη έχει υπολογιστεί

ότι µπορεί να επιστρέψει µέχρι και το 50% των επισφαλών απαιτήσεων οπότε σε συνδυασµό

µε τις άλλες λύσεις που µπορεί να µεταχειριστεί µια τράπεζα να καθίσταται δυνατή η

δραστική µείωση, αν όχι εκµηδενισµός των ζηµιών από επισφαλείς απαιτήσεις.

4.1.5. Η καλύτερη λύση

Η λύση εποµένως που διαφαίνεται ως καλύτερη ως προς την δανειοδοτική πολιτική µιας

τράπεζας, και στα πλαίσια των επισφαλειών που εξετάζονται εδώ, είναι ο συνδυασµός:

µιας σωστά δοµηµένης υπηρεσίας εισπράξεων (collections),

µιας ορθολογικής προµηθειακής πολιτικής, και φυσικά

της ανάπτυξης των εργασιών-µεγεθών µε την επιλογή όσο το δυνατόν πιο υγιών νέων

πελατών.

- 154 -

Σύνοψη

Με την ολοκλήρωση της παρούσας ενότητας είστε σε θέση να:

• κατανοήσετε την χρησιµότητα του credit scoring στα πλαίσια της Λιανικής τραπεζικής,

• αναλύετε τα αντλούµενα αποτελέσµατα από τα µοντέλα credit scoring προκειµένου για

τον προσδιορισµό της δανειοδοτικής πολιτικής,

• αντιλαµβάνεστε τις σχέσεις επισφάλειας και κερδοφορίας καθώς και τους κινδύνους που

απορρέουν από την επιλογή ενός κρίσιµου έναντι κάποιου άλλου,

• ελέγχετε τις όποιες υπερβάσεις είναι αναγκαίο να γίνονται στα πλαίσια της καθηµερινής

πρακτικής και τον αντίκτυπο που αυτές έχουν στην εκάστοτε δανειοδοτική πολιτική υπό τον

περιορισµό των επισφαλειών.

- 155 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

- 156 -

- 157 -

Ενότητα 1η: Οι χρηµατοδοτήσεις στη Λιανική τραπεζική – Γενικές αρχές και Κριτήρια

• Ένωση Ελληνικών Τραπεζών: «Η Μεθοδολογία των Χρηµατοδοτήσεων στην

Τραπεζική Πρακτική», Αθήνα 2000

• Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, Στοιχεία ελληνικού τραπεζικού συστήµατος και

Μελέτες-Εκδόσεις-Πρότυπα (ειδικά την κατηγορία “∆ελτία Ε.Ε.Τ.”), www.hba.gr

• Τράπεζα της Ελλάδος, Ίδρυση και εποπτεία τραπεζικών ιδρυµάτων, σχετική

κατηγορία στο www.bankofgreece.gr

• UBS, “Dictionary of Banking”, σε ηλεκτρονική µορφή στο:

http://www.ubs.com/1/e/about/bterms.html

Ενότητα 2η: Η νοµική διάσταση των χρηµατοδοτήσεων στη Λιανική τραπεζική

• Γεράσιµος Α. Αναστασόπουλος, Γενικό Εµπορικό ∆ίκαιο, Σηµειώσεις – Αθήνα 2002.

• Γεράσιµος Α. Αναστασόπουλος, Εταιρείες, σηµειώσεις – Αθήνα 2002.

• Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, Τραπεζικό ∆ίκαιο και ∆ίκαιο Κεφαλαιαγοράς,

www.hba.gr

Ενότητα 3η: Η χρηµατοοικονοµική ανάλυση, για τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες

• WESTON F. & BRIGHAM E.: «Βασικές Αρχές της Χρηµατοοικονοµικής

∆ιαχείρισης και Πολιτικής», Παπαζήσης, 1986

• ΝΙΑΡΧΟΣ Α. Ν.: «Χρηµατοοικονοµική Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων»,

Εκδόσεις Α. Σταµούλη (4η έκδοση), Αθήνα 1994

• Roger H. Hale, “Credit Analysis: A Complete Guide”, John Wiley & Sons Inc.,

Professional Banking and Finance Series, 1983.

• Εγχειρίδια Ανάλυσης Πιστοληπτικής Ικανότητας τραπεζών που δραστηριοποιούνται

στον ελληνικό χώρο.

Ενότητα 4η: Η διαδικασία των χρηµατοδοτήσεων

• Supervision manuals από την Οµοσπονδιακή Τράπεζα του Saint Louis:

http://www.stlouisfed.org/banking/SupInfo/SupManuals.html

• A guide to business credit, εγχειρίδιο της Επιτροπής Οµοσπονδιακών τραπεζών για

την πληροφόρηση των πολιτών περί των τραπεζικών κριτηρίων χρηµατοδότησης και των

διαδικασιών που πρέπει να τηρούνται,

http://www.federalreserve.gov/pubs/buscredit/default3.htm

- 158 -

• Consumer Information: από την ίδια πηγή προέρχεται και η αντίστοιχη

πληροφόρηση για τους πελάτες των τραπεζών ως προς τις διάφορες υπηρεσίες που

παρέχονται από τις τράπεζες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ και τον Κώδικα

∆εοντολογίας που τις διέπει.

• http://www.federalreserve.gov/consumers.htm

• Τράπεζα της Ελλάδας, Ίδρυση και εποπτεία των τραπεζικών ιδρυµάτων: το συνολικό

νοµοθετικό πλαίσιο που διέπει το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα,

http://www.bankofgreece.gr/bank/Epopteia.htm

http://www.hba.gr/6trapeziko_dikaio/index6.htm

• Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, Κώδικας Τραπεζικής ∆εοντολογίας:

http://www.hba.gr/5publ/kodikas/kodikas_gr.pdf

Ενότητα 5η: Οι διαδικασίες των καθυστερήσεων – µη οµαλής εξυπηρέτησης των δανείων

• Αγγελάκης Μ.: «Χρηµατοδοτήσεις – Καθυστερήσεις, Νοµικές Εφαρµογές στην

Τραπεζική Πρακτική», E.T.E. (2η έκδοση), Αθήνα 1996

• Αναστασόπουλος Γεράσιµος Α., ‘‘Γενικό Εµπορικό ∆ίκαιο’’, Πανεπιστήµιο Αθηνών,

Τµήµα Νοµικών Επιστηµών, Σηµειώσεις – Αθήνα 2002.

• Αναστασόπουλος Γεράσιµος Α., ‘‘Εταιρείες’’, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Τµήµα Νοµικών

Επιστηµών, σηµειώσεις – Αθήνα 2002.

Ενότητα 6η: ∆ανειοδοτική πολιτική και επισφάλειες Ελληνόγλωσση

• Αδρακτάς Γεώργιος – Αναγνωστόπουλος ∆ηµήτριος, ‘Καθορισµός Κρίσιµου

Σηµείου (cut off point) σε προϊόντα καταναλωτικής πίστης: Σηµασία και Στρατηγικές’,

∆ελτίο Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, δ’ τρίµηνο 2003, www.hba.gr.

• Αδρακτάς Γεώργιος – Αναγνωστόπουλος ∆ηµήτριος, ‘Μέθοδοι Αξιολόγησης

Συµπεριφοράς Πελατών Καταναλωτικής Πίστης’, ∆ελτίο Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, α’

τρίµηνο 2003, www.hba.gr.

Ξενόγλωσση

• International Finance Corporation, World Bank Group, ‘What is credit scoring?’,

www2.ifc.org/sme/smeknowledge/html/credit_scoring.html

- 159 -

• Knopp D., “Let profit guide your cut off strategies-a practical view”, Viewpoints

magazine, May 2003, Volume 27, www.fairisaac.com.

• Lyn C. Thomas, ‘’A Survey of Credit and Behavioral Scoring: Forecasting Financial Risk of

Lending to Consumers’’, Working Paper, University of Edinburgh,

http://www.crc.ems.ed.ac.uk/papers1999.html

• Oliver R.M. and E. Wells, “Using efficient frontiers to improve decisions strategies”,

“Balancing portfolio profit and size constraints”, “Measuring Uncertainties in profit size, losses and

profits”, Viewpoints magazine, Summer 1999, Volume 23, www.fairisaac.com.

Λιανική Τραπεζική

Documents

Transcript of Λιανική Τραπεζική